MÉDIA VIDEO DINA PANGAJARAN NULIS SAJAK (Studi Kuasi Ékspérimén ka Siswa Kelas VII ASMPN 2 Selajambé
Kabupatén Kuningan Taun Ajaran 2013/2014)
SKRIPSI
diajukeun pikeun nyumponan salah sahiji sarat nyangkinggelar Sarjana Pendidikan Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah
ku
Rena Rahmawati NIM 1002584
JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA DAERAH FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SENI
UNIVERSITAS PENDIDIKAN INDONESIA BANDUNG
2014
▸ Baca selengkapnya: sajak sunda dan unsur intrinsiknya
(2)MÉDIA VIDEO DINA PANGAJARAN NULIS SAJAK
(Studi Kuasi Ékspérimén ka Siswa Kelas VII ASMPN 2 Selajambé Kabupatén Kuningan Taun Ajaran 2013/2014)
Oleh
Rena Rahmawati
Sebuah skripsi yang diajukan untuk memenuhi salah satu syarat memperoleh gelar Sarjana pada Fakultas Pendidikan Bahasa dan Seni
© Rena Rahmawati 2014 Universitas Pendidikan Indonesia
Februari 2014
Hak Cipta dilindungi undang-undang.
MÉDIA VIDEO DINA PANGAJARAN NULIS SAJAK (Studi Kuasi Ékspérimén ka Siswa Kelas VII A SMPN 2 Selajambé
Kabupatén Kuningan Taun Ajaran 2013/20141
Oleh Rena Rahmawati2
ABSTRAK
Penelitian ini berjudul “Média Video dina Pangajaran Nulis Sajak (Studi Kuasi
Ékspérimén ka Siswa Kelas VII A SMPN 2 Selajambé Kabupatén Kuningan Taun
Ajaran 2013/2014)”. Penelitian ini bertitik tolak dari masalah pada kemampuan
siswa dalam menulis sajak Sunda yang masih kurang optimal. Penelitian ini bertujuan untuk menguji media video dalam pembelajaran menulis sajak Sunda. Selain itu, penelitian ini juga bertujuan untuk mengetahui kemampuan awal dan akhir siswa dalam menulis sajak Sunda. Metode yang digunakan dalam penelitian ini adalah metode kuasi eksperimen dengan menggunakan desain pre-test and
pos-test group. Teknik yang digunakan dalam penelitian ini adalah teknik tes.
Analisis data menggunakan analisis statistik, yaitu uji normalitas data dengan menggunakan uji Chi-kuadrat, uji homogenitas, uji gain, dan uji hipotesis. Dari hasil analisis, média video dapat digunakan dalam pembelajaran menulis sajak. Hasil kemampuan pre-test (sebelum menggunakan media video), siswa yang sudah mampu menulis sajak Sunda sebanyak empat siswa atau 13,33%, sedangkan siswa yang belum mampu sebanyak 26 siswa atau 86,67%. Hasil kemampuan pos-test (sesudah menggunakan media video), siswa yang sudah mampu menulis sajak Sunda sebanyak 22 siswa atau 73,33%, sedangkan siswa yang belum mampu sebanyak delapan siswa atau 26,67%. Hasil uji gain menunjukkan bahwa adanya peningkatan kemampuan siswa dalam menulis sajak dengan jumlah gain 6,47. Hasil uji hipotesis menunjukkan bahwa titung (11,16) > ttabél (2,46) artinya hipotesis (Ha) diterima. Dengan demikian, dapat disimpulkan bahwa media video bisa meningkatkan kemampuan menulis sajak secara signifikan siswa kelas VII A SMPN 2 Selajambe Kabupaten Kuningan. Hasil penelitian ini dapat dimanfaatkan sebagai referensi dalam memilih media pembelajaran yang akan digunakan dalam pembelajaran menulis sajak Sunda.
Kata kunci: média video, pangajaran nulis sajak
1
Skripsi ini dibimbing oleh Dr. H. Usep Kuswari, M.Pd. dan Ade Sutisna, S.Pd.
2
VIDEO MEDIA IN WRITING POETRY LEARNING
(Quasi-experimental Study to Seven A Grade Student of SMPN 2 Selajambe Kabupaten Kuningan Academic Year 2013/2014)1
By
Rena Rahmawati2
ABSTRACT
The title of this study “Video Media in Writing Poetry Learning (Quasi -experimental Study to Seven A Grade Student of SMPN 2 Selajambe Kabupaten
Kuningan Academic Year 2013/2014)”. This study starts from a problem the student's ability to write Sundanese poems are still less than optimal. This study aims to test the video media in learning writing Sundanese poem. In addition, this study also aims to determine the beginning and end of the students' ability in writing sundanese poem. The method used in this study is the method using a quasi-experimental design with pre-test and post-test group. The technique used in this study is a test technique. The analysis of data using statistical analysis, namely normality test data using Chi-squared test, homogeneity test, test gain, and hypothesis testing. From the analysis, video media can be used in learning to write poetry. The results of pre-test capabilities, students who are able to write a sundanese poem four students or 13,33%, while students who have not been able to as many as 26 students or 86,67%. The results of the post-test capability, students who are able to write Sundanese poems by 22 students, or 73,33%, while students who have not been able to as many as eight students or 26,67%. The test results showed that an increase in the gain students' ability in writing poetry with a gain of 6,47 number. Hypothesis test results showed that titung 11,16 > ttabél 2,46 , the means hypothesis (Ha) is accepted. Thus, it can be concluded that video media significantly increasing writing ability poetry seventh A grade students of SMPN 2 Selajambé Kabupaten Kuningan. The result of this study can
be use in Sundanese poem study.
Keywords: video media, writing poetry learning
___________________
1
Skripsi ini dibimbing oleh Dr. H. Usep Kuswari, M.Pd. dan Ade Sutisna, S.Pd.
2
DAFTAR EUSI
kaca
ABSTRAK ... i
PANGJAJAP ... ii
TAWIS NUHUN ... iii
DAFTAR EUSI ... v
DAFTAR TABÉL ... viii
DAFTAR BAGAN ... ix
DAFTAR GRAFIK ... x
DAFTAR SINGGETAN ... xi
DAFTAR LAMPIRAN ... xii
BAB 1 BUBUKA ... 1
1.1 Kasang Tukang Masalah ... 1
1.2 Idéntifikasi Masalah ... 3
1.3 Rumusan Masalah ... 4
1.4 Tujuan Panalungtikan ... 4
1.4.1 Tujuan Umum ... 4
1.4.2 Tujuan Husus ... 4
1.5 Mangpaat Panalungtikan ... 5
1.5.1 Mangpaat Téoritis ... 5
1.5.2 Mangpaat Praktis ... 5
1.6 Raraga Tulisan... 5
BAB II ULIKAN TIORI, RARAGA MIKIR, JEUNG HIPOTÉSIS ... 7
2.1 Ulikan Tiori... 7
2.1.1 Média Pangajaran... 7
2.1.1.1Ciri-ciri Média Pangajaran ... 8
2.1.1.2Mangpaat Média Pangajaran ... 8
2.1.1.4 Prosedur Milih Média Pangajaran ... 11
2.1.2 Wangenan Média Video ... 12
2.1.2.1Wangun Video ... 12
2.1.2.2Kaonjoyan Média Video ... 13
2.1.2.3Léngkah-Léngkah Ngamangpaatkeun Média Video ... 14
2.1.2.4 Video dina Pangajaran Nulis Sajak ... 14
2.1.3`Nulis ... 15
2.1.3.1Wangenan Nulis ... 15
2.1.3.2Tujuan Nulis ... 16
2.1.3.3Fungsi Nulis ... 17
2.1.4 Sajak ... 17
2.1.4.1Wangenan Sajak ... 17
2.1.4.2Babagian Sajak ... 18
2.1.4.3Struktur Sajak ... 20
2.1.4.3.1 Struktur Lahir Sajak ... 20
2.1.4.3.2 Struktur Batin Sajak ... 23
2.1.5 Kamampuh Nulis Sajak ... 24
2.1.6 Média Video dina Pangajaran Nulis Sajak ... 25
2.1.6.1 Léngkah-léngkah Maké Média Video dina Pangajaran Nulis Sajak ... 25
2.2 Raraga Mikir ... 26
2.3 Hipotésis ... 27
BAB III MÉTODOLOGI PANALUNGTIKAN ... 28
3.1 Lokasi Panalungtikan jeung Sumber Data... 28
3.1.1 Lokasi Panalungtikan ... 28
3.1.2 Sumber Data ... 28
3.2 Desain Panalungtikan ... 28
3.3 Métode Panalungtikan ... 29
3.4 Variabel jeung Wangenan Operasional ... 29
3.4.2 Wangenan Operasional ... 29
3.5 Instrumén Panalungtikan ... 30
3.6 Téhnik Panalungtikan ... 34
3.6.1 Téhnik Ngumpulkeun Data ... 34
3.6.2 Téhnik Ngolah Data ... 34
BAB IV HASIL PANALUNGTIKAN JEUNG PEDARAN ... 44
4.1 Kamampuh Nulis Sajak ... 44
4.1.1 Kamampuh Nulis Sajak Saméméh Média Video ... 44
4.1.2 Kamampuh Nulis Sajak Sabada Maké Média Video ... 49
4.1.3 Analisis Kamampuh Nulis Sajak Saméméh jeung Sabada Maké Média Video ... 55
4.2 Uji Sipat Data ... 84
4.2.1 Uji Normalitas Pre-test ... 84
4.2.2 Uji Normalitas Pos-test ... 87
4.2.3 Uji Homogénitas ... 90
4.2.4 Uji Gain ... 92
4.2.5 Uji Hipotésis ... 96
4.3 Pedaran Hasil Panalungtikan ... 97
BAB V KACINDEKAN JEUNG SARAN... 100
5.1 Kacindekan ... 100
5.2 Saran ... 101
DAFTAR PUSTAKA ... 102
LAMPIRAN-LAMPIRAN ... 104
BAB I
BUBUKA
1.1 Kasang Tukang Masalah
Nulis nyaéta nurunkeun lambang-lambang grafik sangkan éta lambang grafik téh bisa dipipaham ku nu macana (Tarigan, 1994, kc. 22). Nulis mangrupa hiji kaparigelan anu kudu dicangking ku siswa. Nulis téh penting pisan pikeun
siswa, lantaran siswa kudu bisa ngedalkeun eusi haté, rasa, jeung pamikiranna kana wangun tulisan. Tapi, dina kanyataanana nulis téh lain hal anu babari pikeun siswa. Siswa sok hésé dina ngedalkeun eusi haté, rasa, jeung pamikiranna kana wangun tulisan.
Dumasar panalungtikan awal, kapanggih yén hasil diajar nulis nu aya di lapangan téh masih kurang nyugemakeun, nu jadi cukang lantaranna nyaéta kurangna minat siswa kana pangajaran nulis. Minat siswa jaman kiwari kana pangajaran nulis téh kurang pisan. Siswa jaman kiwari masih loba anu teu resep kana nulis. Masih loba siswa nu nganggap yén nulis téh hésé. Siswa jaman kiwari ogé, masih loba nu nganggap yén basa Sunda téh hésé anu ngabalukarkeun siswa teu daék nulis. Salah sahijina dina pangajaran nulis sajak. Siswa sakapeung sok hésé pikeun nangtukeun téma dina nulis sajak. Salian ti éta, masih loba guru anu can nyangkem kana modél jeung média pangajaran, éta hal téh ngabalukarkeun guru nu ngajar masih kénéh maké cara anu tradisional. Cara ngajar guru anu masih tradisional ogé mangaruhan kana prosés pangajaran. Cara ngajar samodél kitu mangaruhan kana prosés mekarkeun ide siswa. Ku kituna, cara ngajar anu
masih tradisional téh can bisa mekarkeun ide jeung daya imajinasi siswa.
2
Salah sahiji tarékah pikeun ngungkulan pasualan di luhur nyaéta maké média pangajaranna. Média pangajaran mangrupa sarana pikeun nepikeun matéri sarta amanat anu aya dina pangajaran. Média pangajaran miboga fungsi anu penting dina pangajaran nulis, lantaran média pangajaran bisa mangaruhan kana kahontalna tujuan pangajaran nulis.
Tarékah pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis, utamana nulis sajak tangtu waé kudu milih média pangajaran. Salah sahiji média nu bisa dipaké dina pangajaran nulis sajak nyaéta média video. Ieu média mangrupa bagéan tina média audio-visual. Média audio-visual nyaéta média anu ngalibetkeun indera
pangrungu jeung panempo dina hiji prosés pangajaran (Munadi, 2008, kc.56). Média video bisa dipaké dina prosés pangajaran. Média video mangrupa média anu aya lantaran ayana kamajuan élmu jeung téknologi. Média video nyaéta média anu ngagambarkeun hiji objék mangrupa gambar sarta sora nu alamiah atawa sora anu saluyu jeung objékna (Arsyad, 2007, kc. 49). Ieu média miboga unsur sora jeung unsur gambar anu dipaké dina proses pangajaran nu bisa ditempo jeung diregepkeun, nepi ka siswa bisa nyangkem pangaweruh, kaparigelan, jeung sikep.
Lantaran média video miboga unsur sora jeung gambar, ku kituna ngaliwatan ieu média henteu matak ngabosenkeun prosés diajar. Ieu média bisa ngahudang sumanget jeung minat siswa dina pangajaran nulis, utamana dina nulis sajak. Média video ogé saluyu jeung kamekaran jaman nyaéta jaman teknologi anu sarwa canggih. Ngaliwatan média video, siswa bisa leuwih babari pikeun nangtukeun téma dina nulis sajak. Ieu média ogé bisa mantuan siswa dina nulis sajak, lantaran siswa bisa nuliskeun jeung ngaaprésiasikeun naon nu ditempo jeung naon nu diregepkeunna. Salian ti éta, ieu média bisa jadi alternatif
pangajaran nulis sajak.
3
téma tina video anu geus dipintonkeun. Sabada siswa milih éta téma, satuluyna siswa bisa ngedalkeun ide anu saluyu jeung éta téma kana wangun sajak.
Nepi ka kiwari, panalungtik can manggih panalungtikan ngeunaan nulis sajak maké média video. Aya ogé nu nalungtik ngeunaan nulis sajak maké média gambar, nyaéta nu judulna “Éféktivitas Média Gambar dina Nulis Sajak (Studi Ékspérimén Murni ka Siswa Kelas VII SMP PGRI Pagelaran Taun Ajaran 2010/2011)” ku Afriani Dadang Sudrajat, “Kamampuh Siswa SMP Negeri 1 Cisewu Garut dina Nulis Sajak nu Ngagunakeun Média Gambar” ku Epni Fatihatussiyadah, jeung “Tarékah pikeun Ningkatkeun Kamampuh dina Nulis Sajak Ngagunakeun Média Gambar” ku Lia Resty Sri Yulianti. Salian ti éta, aya ogé nu nalungtik ngeunaan nulis sajak maké média kartu kecap, nyaéta nu judulna “Éféktivitas Média Kartu Kecap pikeun Ngaronjatkeun Kamampuh Nulis Sajak” ku Setiadi. Éta panalungtikan téh ngeunaan nulis sajak maké média gambar jeung média kartu kecap.
Bédana dina média pangajaranana, nyaéta média video. Ngaliwatan média video, dipiharep siswa bisa ngarasa sugema dina nulis sajak, sarta bisa ngaronjatkeun kamampuh nulis sajak.
Dumasar pedaran di luhur, judul tina ieu panalungtikan nyaéta “Média Video dina Pangajaran Nulis Sajak (Studi Kuasi Ékspérimén ka Siswa Kelas VII A SMPN 2 Selajambé Kabupatén Kuningan Taun Ajaran 2013/2014)”.
1.2 Idéntifikasi Masalah
Masalah-masalah dina ieu panalungtikan nyaéta ieu di handap.
1) Siswa ngarasa hésé diajar basa Sunda, utamana dina pangajaran nulis sajak. 2) Kurangna minat siswa kana pangajaran nulis, utamana nulis sajak.
3) Masih loba guru anu ngajarna masih tradisional jeung tara maké média pangajaran anu ngabalukarkeun siswa can bisa mekarkeun ide jeung daya imajinasina.
4
ditalungtik tina kamampuh nulis sajak siswa, diwatesanan struktur lahirna ngawengku diksi, imajinasi, jeung majas; ari struktur batinna ngawengku téma jeung rasa.
1.3 Rumusan Masalah
Masalah ieu panalungtikan, dirumuskeun dina wangun kalimah pananya ieu di handap.
1) Kumaha kamampuh nulis sajak saméméh maké média video siswa kelas VII A SMPN 2 Selajambé Kabupatén Kuningan taun ajaran 2013/2014?
2) Kumaha kamampuh nulis sajak sabada maké média video siswa kelas VII A SMPN 2 Selajambé Kabupatén Kuningan taun ajaran 2013/2014?
3) Naha aya bédana anu signifikan antara kamampuh nulis sajak saméméh jeung sabada maké média video siswa kelas VII A SMPN 2 Selajambé Kabupatén Kuningan taun ajaran 2013/2014?
1.4 Tujuan Panalungtikan 1.4.1 Tujuan Umum
Tujuan umum dina ieu panalungtikan nyaéta pikeun nguji média video dina pangajaran nulis sajak siswa kelas VII A SMPN 2 Selajambé Kabupatén Kuningan taun ajaran 2013/2014.
1.4.2 Tujuan Husus
Sacara husus dina ieu panalungtikan nyaéta pikeun ngadéskripsikeun:
1) kamampuh nulis sajak saméméh maké média video siswa kelas VII A SMPN 2 Selajambé Kabupatén Kuningan taun ajaran 2013/2014;
2) kamampuh nulis sajak sabada maké média video siswa kelas VII A SMPN 2 Selajambé Kabupatén Kuningan taun ajaran 2013/2014;
5
1.5 Mangpaat Panalungtikan
1.5.1 Mangpaat Téoritis
Mangpaat téoritis ieu panalungtikan nyaéta pikeun nambahan pangaweruh ngeunaan pangajaran nulis sajak. Salian ti éta, ieu panalungtikan miboga mangpaat nambahan pangaweruh ngeunaan média pangajaran anu éféktif dipaké pikeun pangajaran nulis sajak.
1.5.2 Mangpaat Praktis
Mangpaat praktis tina ieu panalungtikan di antarana:
a. mangpaat praktis pikeun siswa nyaéta bisa mikanyaho mangpaat média video dina pangajaran nulis sajak;
b. mangpaat praktis pikeun guru nyaéta dipiharep bisa nambahan pangaweruh dina milih média pangajaran nulis sajak, nepi ka siswa mikaresep kana pangajaran nulis sajak;
c. mangpaat praktis pikeun panalungtik nyaéta bisa mikanyaho kamampuh nulis sajak saméméh jeung sabada maké média video siswa kelas VII A SMPN 2 Selajambé Kabupatén Kuningan taun ajaran 2013/2014.
1.6 Raraga Tulisan
Eusi ieu skripsi ngawengku lima bab, dina unggal babna medar ngeunaan pedaran-pedaran anu sistematis dumasar kana maksud judul. Bab I medar ngeunaan kasang tukang masalah, idéntifikasi jeung rumusan masalah, tujuan panalungtikan, mangpaat panalungtikan, jeung raraga tulisan. Bab II medar ngeunaan ulikan média pangajaran, ciri-ciri média pangajaran, mangpaat média pangajaran, kritéria milih média pangajaran, prosedur milih média pangajaran,
6
BAB III
MÉTODOLOGI PANALUNGTIKAN
3.1 Lokasi Panalungtikan jeung Sumber Data 3.1.1 Lokasi Panalungtikan
Lokasi ieu panalungtikan nyaéta SMPN 2 Selajambé Kabupatén Kuningan. Alamat lokasina nyaéta Désa Ciberung, Kecamatan Selajambé,
Kabupatén Kuningan, Jawa Barat, kode pos 45566.
3.1.2 Sumber Data
Sumber data panalungtikan nyaéta subjék panalungtikan anu ngahasilkeun data (Arikunto, 2010, kc. 172). Sumber data ieu panalungtikan nyaéta siswa kelas VII A SMPN 2 Selajambé Kabupatén Kuningan taun ajaran 2013/2014. Jumlah siswa kelas VII A SMPN 2 Selajambé ieu nyaéta 30 siswa. Wincikan sampel ieu panalungtikan bisa katitén dina tabél ieu di handap.
Tabél 3.1
Data Kelas VII A SMPN 2 Selajambé
Kelas Awéwé Lalaki Jumlah
VII A 13 17 30
3.2 Desain Panalungtikan
Desain panalungtikan anu dipaké dina ieu panalungtikan nyaéta desain
pre-test and post-pre-test group, anu digambarkeun saperti ieu di handap.
Desain panalungtikan Pre-test and Pos-test Group (Arikunto, 2010, kc. 124)
29
Keterangan:
O1 : Tés awal nulis sajak O2 : Tés ahir nulis sajak
X : Perlakuan ka kelas ékspérimén maké média video
Ieu panalungtikan diayakeun dua kali tés, nyaéta tés awal (tés saméméh perlakuan) jeung tes ahir (tés sabada perlakuan), tapi teu maké kelas kontrol.
3.3 Métode Panalungtikan
Métode anu dipaké dina ieu panalungtikan nyaéta métode kuasi ékspérimén. Ieu métode dipaké pikeun nguji média video dina pangajaran nulis sajak anu bisa ngaronjatkeun kamampuh nulis sajak sacara signifikan siswa SMPN 2 Selajambé Kabupatén Kuningan taun ajaran 2013/2014. Ku cara maké ieu métode, katitén kamampuh siswa dina nulis sajak saméméh maké média video jeung sabada maké média video.
3.4 Variabel jeung Wangenan Operasional
3.4.1 Variabel
Variabel dina ieu panalungtikan aya dua variabel, nyaéta variabel bébas jeung variabel kauger. Anu jadi variabel bébas nyaéta média video, ari anu jadi variabel kaugerna nyaéta pangajaran nulis sajak.
3.4.2 Wangenan Operasional
Sangkan museur tur teu méngpar tina tujuan ieu panalungtikan, ku kituna perlu disusun wangenan operasional anu dirumuskeun ieu di handap.
30
embé, cai, gunung, pantéy, sarta gambar indung nu ngurus anakna ti mimiti lahir nepi ka gedéna.
2) Nulis sajak nyaéta hiji prosés kréatif anu ngalibetkeun imajinasi dina ngébréhkeun eusi haté jeung pamikiran kana wangun sajak, wangunna bébas atawa teu kauger ku patokan-patokan wangunna.
3) Kamampuh nulis sajak nyaéta kamampuh pikeun ngahasilkeun hiji tulisan anu wangunna sajak, anu ngawengku struktur lahir jeung struktur batin sajak. Dina ieu panalungtikan, nu dimaksud kamampuh nulis sajak téh nyaéta kamampuh siswa dina nulis sajak nu nyumponan aspék struktur lahir (diksi,
imajinasi, jeung majas) jeung aspék struktur batin (téma jeung rasa).
3.5 Instrumén Panalungtikan
Instrumén mangrupa alat anu dipaké dina waktu panalungtikan nu maké hiji métode (Arikunto, 2010, kc. 192). Instrumén anu dipaké dina ieu panalungtikan nyaéta tés. Ieu instrumén dipaké pikeun ngukur kamampuh siswa dina nulis sajak ngaliwatan pre-test (tés awal) nyaéta pikeun ngukur kamampuh awal nulis sajak, jeung post-test (tés ahir) nyaéta pikeun ngukur kamampuh ahir nulis sajak.
Dina tés awal, henteu maké treatment nyaéta henteu maké média video anu témana kaéndahan alam jeung kanyaah kolot. Sabada tés awal, saterusna diayakeun treatment, nyaéta maké média video anu témana kaéndahan alam jeung kanyaah kolot. Saterusna diayakeun tés ahir sabada aya treatment.
Hasil nulis sajak dipeunteun dumasar kana sababaraha aspék, anu ngawengku sabagéan tina struktur batin sajak atawa hakékat sajak, jeung sabagéan tina struktur lahir sajak. Sababaraha aspék nu dipeunteun dina hasil nulis sajak di antarana téma, diksi, imajinasi, rasa, jeung majas. Sangkan leuwih jéntré, éta
31
Tabél 3.2
Kritéria Tés Nulis Sajak
No Aspék nu dipeunteun
Skala Peunteun Skor
1 2 3 4 5
1 Téma
2 Diksi (pilihan kecap)
3 Imajinasi
4 Rasa
5 Majas (gaya basa)
(Dimekarkeun tina Nurgiantoro, 2010, kc. 487) Tabél 3.3
Rubrik Meunteun Nulis Sajak
No. Aspek Skor Kriteria
(1) (2) (3) (4)
1 Téma 5 Eusi sajak alus, luyu jeung téma anu dipilih tina video nu geus dipintonkeun.
4 Eusi sajak alus, aya patalina jeung téma anu dipilih tina video nu geus dipintonkeun.
3 Eusi sajak cukup/basajan, rada luyu jeung téma anu dipilih tina video nu geus dipintonkeun.
2 Eusi sajak kurang alus, kurang luyu jeung téma anu dipilih video nu geus dipintonkeun.
1 Eusi sajak goréng, teu luyu jeung téma anu dipilih video nu geus dipintonkeun.
2 Diksi (pilihan
kecap)
5 Kecap-kecap anu dipilih dina nulis sajak alus pisan.
4 Kecap-kecap anu dipilih dina nulis sajak alus.
32
(1) (2) (3) (4)
2 Kecap-kecap anu dipilih dina nulis sajak kurang merenah/ kurang alus.
1 Kecap-kecap anu dipilih dina nulis sajak goréng.
3 Imajinasi 5 Imajinasi alus pisan, luyu jeung eusi video anu geus dipintonkeun.
4 Imajinasi alus, aya patalina jeung eusi video anu geus dipintonkeun.
3 Imajinasi cukup/basajan, rada luyu jeung eusi video anu geus dipintonkeun.
2 Imajinasi kurang alus, kurang luyu jeung eusi video anu geus dipintonkeun.
1 Imajinasi goréng, teu luyu jeung eusi video anu geus dipintonkeun.
4 Rasa 5 Rasa dina sajak alus pisan, luyu jeung téma anu dipilih tina video nu geus dipintonkeun.
4 Rasa dina sajak alus, aya patalina jeung téma anu dipilih tina video nu geus dipintonkeun.
3 Rasa dina sajak cukup/basajan, rada luyu jeung téma anu dipilih tina video nu geus dipintonkeun.
2 Rasa dina sajak kurang alus, kurang luyu jeung téma anu dipilih tina video nu geus dipintonkeun.
1 Rasa dina sajak goréng, teu luyu jeung téma anu dipilih tina video nu geus dipintonkeun.
5 Majas
(gaya basa)
5 Majas dina sajak alus pisan, ma’nana jero pisan,
luyu jeung téma anu dipilih tina video nu geus dipintonkeun.
4 Majas dina sajak alus, ma’nana jero, luyu jeung téma anu dipilih tina video nu geus dipintonkeun.
33
(1) (2) (3) (4)
luyu jeung téma anu dipilih tina video nu geus
dipintonkeun.
2 Majas dina sajak kurang alus, ma’nana kurang jero,
kurang luyu jeung téma anu dipilih tina video nu geus dipintonkeun.
1 Majas dina sajak goréng, teu ngandung ma’na sarta teu luyu jeung téma anu dipilih tina video nu geus dipintonkeun.
Soal pre-test
Ari instrumén tés ahir nulis sajak nyaéta ieu di handap.
Soal pos-test
1) Pék jieun sajak anu témana bébas, kalayan maké pilihan kecap, imajinasi, rasa, jeung majas anu hadé!
1) Pék regepkeun ieu video anu témana kaéndahan alam jeung video anu
témana kanyaah kolot kalayan saregep!
2) Pék titénan hal-hal anu ditempo jeung diregepkeun tina ieu video kaéndahan alam jeung video kanyaah kolot!
3) Pék pilih salah sahiji téma tina video kaéndahan alam jeung video
kanyaah kolot anu geus dipintonkeun!
34
Lembar tés
3.6 Téhnik Panalungtikan 3.6.1 Téhnik Ngumpulkeun Data
Téhnik anu dipaké dina ieu panalungtikan nyaéta téhnik tés. Ieu téhnik dipaké pikeun ngumpulkeun data kamampuh siswa dina nulis sajak saméméh jeung sabada prosés diajar-ngajar anu maké média video.
3.6.2 Téhnik Ngolah Data
Téhnik ngolah data ngawengku kagiatan ngolah data jeung analisis data. Data anu paling utama dina ieu panalungtikan nyaéta data pre-test (tés awal) jeung data post-test (tés ahir). Data anu geus dikumpulkeun, satuluyna diolah
jeung dianalisis. Léngkah-léngkahna nyaéta ieu di handap.
1) Mariksa karangan sajak siswa hasil tés awal jeung hasil tés ahir.
2) Méré peunteun karangan sajak siswa, pikeun nangtukeun peunteun ahir anu maké rumus:
peunteun =skor nu kahontal
skor maksimal x 100
LEMBAR SAJAK SISWA Wasta :
Kelas : No. Absén :
Téma :
...
35
Dumasar KKM anu ditangtukeun di SMPN 2 Selajambé Kabupatén Kuningan, katégori peunteunna, nyaéta:
peunteun 70 siswa dianggap mampuh nulis sajak kalayan bener; peunteun 70 siswa dianggap can mampuh nulis sajak kalayan bener. 3) Tabulasi Data
Data nu geus dipariksa jeung dipeunteun tuluy diasupkeun kana tabél. Tabél 3.4
Skor Kamampuh Nulis Sajak Saméméh jeung Sabada Maké Média Video Siswa Kelas VII A SMPN 2 Selajambé Kabupatén Kuningan
4) Analisis Kamampuh Nulis Sajak Saméméh jeung Sabada Maké Média
Analisis kamampuh nulis sajak saméméh jeung sabada maké média video dumasar kana aspék-aspék nu dipeunteunna, nyaéta bisa dititénan dina tabél ieu di handap.
Tabél 3.5
Tabél Kamampuh Nulis Sajak Saméméh jeung Sabada Maké Média Video
No. Urut Siswa
Judul Sajak
Hasil Panalungtikan
Aspék nu dipeunteun Peunteun
Téma Diksi Imajinasi Rasa Majas
Pre-test
Pos-test
Pre-test
Pos-test
No.
Urut
Ngaran Siswa Kamampuh Nulis Sajak Katégori
A B C D E ∑ P
(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10)
36
5) Uji Sipat Data a) Uji Normalitas
Uji normalitas tujuanna pikeun ngayakinkeun data kamampuh siswa mibanda distribusi anu normal, pikeun nangtukeun yén data mibanda sipat nu
normal atawa henteu normal nyaéta maké rumus Chi-kuadrat (�2). Léngkah-léngkah anu kudu dipigawé nyaéta ieu di handap.
(1) Nangtukeun skor panggedéna jeung skor pangleutikna. (2) Nangtukeun rentang skor (r), anu maké rumus:
(Sudjana, 2005, kc. 47) (3) Nangtukeun jumlah kelas (k), anu maké rumus:
(Sudjana, 2005, kc. 47)
(4) Nangtukeun panjang kelas interval (p), anu maké rumus:
(Sudjana, 2005, kc. 47) (5) Nyieun tabél distribusi frékuénsi
Tabél 3.6
Tabél Distribusi Frékuénsi
Kelas Interval
f i x i xi2 f i x i f i x i2
∑
r = skor panggedéna – skor pangleutikna
k = 1 + (3,3) log n
p = r
37
(6) Nangtukeun rata-rata, anu maké rumus:
Katerangan : x : rata-rata (mean) ∑ : jumlah
f i : jumlah data x i : nilai tengah
(Sudjana, 2005, kc. 67) (7) Nangtukeun standar déviasi, anu maké rumus:
(8) Ngitung frékuénsi obsérvasi jeung frékuénsi ékspéktasi
(a) Nyieun tabél frékuénsi obsérvasi jeung frékuénsi ékspéktasi
Tabél 3.7
Frékuénsi Obsérvasi jeung Frékuénsi Ékspéktasi Kelas
Interval
Batas Kelas
Zitung Ztabél L Ei Oi �2
∑
(b) Nangtukeun batas kelas interval (bk) x=∑f i x i
∑f i
SD = n∑f i x i
2− (∑
f i x i)2
38
(c) Nangtukeun Zitung, maké rumus:
(Sudjana, 2005, kc. 293) (d) Nangtukeun Ztabél
(e) Nangtukeun lega kelas interval (L)
(f) Nangtukeun frékuénsi ékspéktasi (Ei), maké rumus:
(Sudjana, 2005, kc. 293) (g) Nangtukeun frékuénsi obsérvasi (Oi)
(h) Nangtukeun �2 (Chi-kuadrat), maké rumus:
(Sudjana, 2005, kc. 273) (9) Nangtukeun derajat kabébasan, maké rumus:
(Sudjana, 2005, kc. 293)
(10)Nangtukeun nilai �2tabél kalayan maké derajat kabébasan (dk) jeung tingkat kapercayaan 99%.
(11)Nangtukeun normalitas maké kritéria: �2
itung < �2tabél hartina distribusi data normal; �2
itung > �2tabél hartina distribusi data teu normal. Ei = n x L
�2 = ∑(Oi− Ei) 2 Ei
dk = k−3
Zitung =
(bk− x)
39
b) Uji Homogénitas
Uji homogénitas tujuanna pikeun mikanyaho homogén henteuna variansi sumber data, anu ngaliwatan léngkah-léngkah ieu di handap.
(1) Ngitung variansi
Variansi pre-test (tés awal), maké rumus:
Variansi pos-test (tés ahir), maké rumus:
(Sudjana, 2005, kc. 95) (2) Nangtukeun derajat kabébasan, maké rumus:
(Sudjana, 2005, kc. 236)
(3) Hasil variansi diasupkeun kana distribusi F, maké rumus:
(Sudjana, 2005, kc. 249)
(4) Nangtukeun harga Ftabél kalayan maké derajat kabébasan jeung tingkat kapercayaan 99%.
(5) Nangtukeun homogénitas maké kritéria:
Fitung < Ftabél hartina variansi sampel homogén;
Fitung > Ftabél hartina variansi sampel teu homogén.
S12 =
n∑f i x i2− (∑f i x i)2
n (n−1)
S22 =
n∑f i x i2− (∑f i x i)2
n (n−1)
dk = n−1
40
c) Uji Gain
Uji gain tujuanna pikeun ngabandingkeun hasil pre-test jeung pos-test. Ieu di handap tabél gain pre-test jeung pos-test.
Tabél 3.8 Tabél Uji Gain
No Pre-test ��1 Pos-test ��2 Gain d d2
A B C D E A B C D E A B C D E
∑ �
Katerangan:
d : daya pembéda ��1 : skor ahir pre-test ��2 : skor ahir pos-test
d) Uji Hipotésis
Cara pikeun nangtukeun uji hipotésis nyaéta aya dua cara. Kahiji, maké statistik paramétris kalayan maké uji t-tes, upama hasil uji normalitas nuduhkeun yén data miboga distribusi data anu normal. Kadua, maké statistik non-paramétris kalayan maké Uji Wilcoxon, upama hasil uji normalitas nuduhkeun yén data miboga distribusi data anu teu normal.
(1) Statistik Paramétris
41
(a)Ngitung rata-rata tina bédana tés awal jeung tés ahir, maké rumus:
(Arikunto, 2010, kc. 350)
(b) Ngitung derajat kabébasan (dk), maké rumus:
(c) Néangan jumlah kuadrat déviasi, maké rumus:
(Arikunto, 2010, kc. 351)
(d) Ngitung t, maké rumus:
Katerangan:
t : tés signifikansi
Md : rata-rata (mean) tina bédana tés awal jeung tés ahir n : jumlah subjék dina sumber data
∑x2 d : jumlah kuadrat déviasi
(Arikunto, 2010, kc. 350) (e) Nangtukeun ttabél kalayan maké derajat kabébasan jeung tingkat
kapercayaan 99%.
(f) Nangtukeun ditarima henteuna hipotésis maké kritéria: titung > ttabél hartina hipotésis ditarima;
titung < ttabél hartina hipotésis ditolak.
Md =∑d
n
dk = n−1
∑ x2d =∑d2− (∑d) 2 n
t = M d
∑ x2d
42
(2) Statistik Non-paramétris
Statistik non-paramétris dipaké pikeun nguji hipotésis anu distribusi datana teu normal. Téhnik statistik anu dipaké nyaéta Uji Wilcoxon. Nurutkeun Sudjana (2005, kc. 450), léngkah-léngkah Uji Wilcoxon nyaéta ieu di handap.
a. Asupkeun peuntun pre-test siswa kana kolom ka-2 (XA1). b. Asupkeun peunteun pos-test siswa kana kolom ka-3 (XB1).
c. Itung bédana antara pre-test jeung pos-test ku cara XB1-XA1 tuluy asupkeun hasilna kana kolom ka-4.
d. Nangtukeun jenjang ku cara ngurutkeun hasil béeda tina kolom ka-4 ti mimiti nilai béda anu pangleutikna nepi anu panggedéna.
e. Sabada diurutkeun, misalna aya nilai anu sarua, éta nilai téh dijumlahkeun tuluy dibagi dua pikeun nangtukeun jenjangna. Nilai tina hasil ngabagi téh mangrupa hasil jenjangna.
f. Sabada diurutkeun, asupkeun nilai jenjang JB kana kolom ka-5.
g. Ngasupkeun nilai béda anu positif kana kolom ka-6, misalna aya nilai béda anu négatif asupkeun kana kolom ka-7.
h. Nempo kana tabél harga-harga kritis dina Uji Wilcoxon, misal jumlah n = 23 kalayan ngagunakeun taraf kasalahan 5%, Wtabél = 73.
i. Data anu geus diitung tuluy asupkeun kana tabél Uji Wilcoxon ieu di handap.
Tabél 3.9 Tabél Uji Wilcoxon
No. Siswa
XA1 XB1 Béda Tanda Jenjang
43
Katerangan:
XA1 : peunteun pre-test XB1 : peunteun pos-test
j. Ditarima henteuna hipotésis dina Uji Wilcoxon maké kritéria:
lamun Witung (−) < Wtabél dumasar taraf nyata nu ditangtukeun, hartina hipotésis ditarima;
BAB V
KACINDEKAN JEUNG SARAN
5.1 Kacindekan
Ieu panalungtikan medar ngeunaan média video dina pangajaran nulis sajak, anu diayakeun di SMPN 2 Selajambé Kabupatén Kuningan Jawa Barat. Dumasar kana panalungtikaan awal, tétéla yén anu jadi bangbaluh dina pangajaran nulis
nyaéta siswa ngarasa hésé diajar basa Sunda, utamana dina pangajaran nulis sajak, jeung kurangna minat siswa kana pangajaran nulis, utamana nulis sajak, sarta masih loba guru anu ngajarna masih tradisional jeung tara maké média pangajaran anu ngabalukarkeun siswa can bisa mekarkeun ide jeung daya imajinasina.
Dumasar analisis jeung napsirkeun data, tétéla yén kamampuh nulis sajak saméméh maké média video siswa kelas VII A SMPN 2 Selajambé Kabupatén Kuningan kagolong can mampuh, kalayan rata-rata peunteunna 46,67. Kamampuh nulis sajak saméméh maké média video dina aspék téma, diksi, imajinasi, jeung rasa kagolong kurang, ari dina aspék majas kagolong kurang pisan.
Kamampuh nulis sajak sabada maké média video siswa kelas VII A SMPN 2 Selajambé Kabupatén Kuningan kagolong mampuh, kalayan rata-ratana peunteunna 70,93. Kamampuh nulis sajak sabada maké média video dina aspék téma kagolong alus, aspék diksi, imajinasi, jeung rasa kagolong cukup/basajan, ari dina aspék majas kagolong kurang.
Aya bédana anu signifikan antara kamampuh nulis sajak saméméh jeung sabada maké média video siswa kelas VII A SMPN 2 Selajambé Kabupatén
Kuningan, anu kabukti tina hasil uji hipotésis ngahasilkeun titung (11,16) >
ttabél (2,46). Ieu hal nuduhkeun yén média video bisa ngaronjatkeun kamampuh
101
5.2 Saran
Sabada ngayakeun panalungtikan ngeunaan média video dina pangajaran nulis sajak, aya sababaraha saran anu baris ditepikeun ku panalungtik, di antarana ieu di handap.
1) Média video geus kabukti bisa ngaronjatkeun kamampuh nulis sajak siswa kelas VII A SMPN 2 Selajambé Kabupatén Kuningan taun ajaran 2013/2014. Ku kituna, dipiharep média video bisa jadi média alternatif, hususna dina pangajaran nulis sajak, umumna dina pangajaran basa Sunda.
2) Guru dipiharep bisa maké média video dina pangajaran nulis sajak, sangkan
siswa ngarasa teu bosen dina pangajaran nulis sajak, sangkan daya imajinasi siswa bisa karangsang, sarta bisa leuwih kréatif dina ngébréhkeun jeung ngamekarkeun idena ngaliwatan sajak.
DAFTAR PUSTAKA
Abdhirama, J., Spk. (2008). Jenis-jenis Video. [Online]. Tersedia: http://pti08.wordpress.com/2008/10/15/jenis-jenis-video/. Diaksés 22 Nopémber 2013.
Admin. (2013). Video Sebagai Media Pembelajaran. [Online]. Tersedia: http://tmp.ittelkom.ac.id/video-sebagai-media-pembelajaran/. Diaksés 27 Séptémber 2013.
Arikunto, S. (2010). Prosedur Penelitian. Jakarta: Rineka Cipta.
Arsyad, A. (2007). Media Pembelajaran. Jakarta: Raja Grafindo Persada.
Daryanto. (2012). Media Pembelajaran. Bandung: Sarana Tutorial Nurani Sejahtera.
Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat. (2007). Standar Kompetensi dan
Kompetensi Dasar Mata Pelajaran Bahasa dan Sastra Sunda. Bandung:
Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat.
Iskandarwassid. (1992). Kamus Istilah Sastra: Pangdeudeul Pangajaran Sastra
Sunda. Bandung: Geger Sunten.
Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah FPBS Universitas Pendidikan Indonesia. 2008. Palanggeran Éjahan Basa Sunda (Edisi Revisi). Bandung: Sonagar Press.
LBSS. (2007). Kamus Umum Basa Sunda.Bandung: Geger Sunten.
Munadi, Y. (2008). Media Pembelajaran: Sebuah Pendekatan Baru. Jakarta: Gaung Persada Press.
Nurgiantoro, B. (1988). Penilaian Dalam Pengajaran Bahasa dan Sastra. Yogyakarta: BPFE.
Nurgiantoro, B. (2010). Penilaian Pembelajaran Bahasa. Yogyakarta: BPFE.
103
Semi, M. A. (2007). Dasar-dasar Keterampilan Menulis .Bandung: Angkasa.
Slamet, St.Y. (2008). Dasar-dasar Pembelajaran Bahasa dan Sastra Indonesia di
Sekolah Dasar. Surakarta: UNS Press.
Solehan, T.W. (2008). Pendidikan Bahasa Indonesia di SD. Jakarta: Universitas Terbuka.
Sudaryat, Y. (2010). Ulikan Semantik Sunda. Bandung: Geger Sunten.
Sudjana. (2005). Metode Statistika. Bandung: Tarsito.
Sudjana, N. jeung Rivai, A. (2011). Media Pengajaran. Bandung: Sinar Baru Algensindo.
Sumardjo, J. jeung Saini K.M. (1986). Apresiasi Kesusastraan. Jakarta: Gramedia.
Susilana, R. jeung Riyana, C. (2008). Media Pembelajaran. Bandung: Wahana Prima.
Tamsyah, B. R., Spk. (1996). Pangajaran Sastra Sunda. Bandung: Pustaka Setia.
Tarigan, H. G. (1994). Menulis sebagai Suatu Keterampilan Berbahasa. Bandung: Angkasa.
Tarigan, H. G. (1984). Prinsip-prinsip Dasar Sastra. Bandung: Angkasa.
Universitas Pendidikan Indonesia. (2013). Pedoman Penulisan Karya Ilmiah. Bandung: Universitas Pendidikan Indonesia.
