BEDAH PREPROSTETIK
Dipresentasikan pada
”Penatalaksanaan Perawatan/Tindakan Kasus Gigi dan Mulut di
Tempat Praktek”
Persatuan Dokter Gigi Indonesia (PDGI) Cabang Kota Bandung
Oleh :
Lucky Riawan, drg., Sp BM
NIP. 131 567 579
FAKULTAS KEDOKTERAN GIGI
UNIVERSITAS PADJADJARAN
Jud ul
: Be d a h Pre p ro ste tik
Pe nyusun : Luc ky Ria wa n, d rg ., Sp .BM
NIP
: 131 567 579
Ba nd ung , Juni 2003
Me ng e ta hui,
Ke p a la Ba g ia n Be d a h Mulut Fa kulta s Ke d o kte ra n G ig i
Unive rsita s Pa d ja d ja ra n
(Tis Ka ra sutisna , d rg ., Sp .BM)
i
ABSTRAKBe d a h p re p ro ste tik d ila kuka n untuk me nyia p ka n b a ik ja ring a n luna k ma up un ja ring a n ke ra s se b e lum d ila kuka n p e mb ua ta n g ig i tirua n untuk me nunja ng sta b ilisa si, re te nsi, ke nya ma na n d a n e ste tika .
ii
KATA PENG ANTARSe g a la p uji d a n syukur p e nulis p a nja tka n ke ha d ira t Alla h SWT ka re na te la h
me limp a hka n ra hma t d a n hid a ya hNya se hing g a p e nulis d a p a t me nye le sa ika n
ma ka la h ini. Ma ka la h ini p e nulis p e rsia p ka n untuk me le ng ka p i sya ra t d a la m
me mp e ro le h
Da la m p e nyusuna n ma ka la h ini b a nya k ke sulita n d a n ha mb a ta n ya ng p e nulis
ke na ika n p a ng ka t d a la m ke p e g a wa ia n ne g e ri sip il.ha d a p i, me skip un d e mikia n
b e rka t b a ntua n se rta d o ro ng a n d a ri b e rb a g a i p iha k, p e nyusuna n ma ka la h ini d a p a t
te rla ksa na d e ng a n b a ik.
Akhirnya ka ta se mo g a ma ka la h ini d a p a t b e rma nfa a t b a g i Ilmu Ke d o kte ra n
G ig i umumnya b a g i p e mb a c a ya ng me na ruh mina t p a d a khususnya .
Ba nd ung , Juni 2003
5
Ta ha p a n b e d a h p re p ro ste tik
Be rb a g a i ma c a m te knik d a p a t d ig una ka n, b a ik se nd iri a ta u d iko mb ina si, untuk
me mp e rta ha nka n d a n me mp e rb a iki d a e ra h ya ng a ka n d ite mp a ti g ig i tirua n. Se c a ra
umum a d a tig a g o lo ng a n d a ri b e d a h p re p ro ste tik :
1. Be d a h ja ring a n luna k ya ng me ng a la mi hip e rlp a sia
2. Ve stib ulo p la sy.
3. Ta ha p a n p e mb e ntuka n tula ng .
1. Be d a h Ja ring a n Luna k :
Me lip uti Pa p illa ry hyp e rp la sia , fib ro us hyp e rp la sia , fla b b y rid g e , . Pa p illa ry
hyp e rp la sia me rup a ka n sua tu ko nd isi ya ng te rja d i p a d a d a e ra h p a la ta l ya ng
te rtutup o le h p ro te sa , d ima na ke liha ta n a d a nya p a p illa ya ng multip e l d a n
me ng a la mi p e ra d a ng a n. Fib ro us hyp e rp la sia d a p a t te rja d i ka re na a d a nya
tra uma d a ri g ig i tirua n d a n a d a nya re so rp si tula ng se c a ra p a to lo g is a ta u
fisio lo g is se hing g a me nye b a b ka n p e ra d a ng a n d a n a d a nya ja ring a n fib ro us
d ia ta s ling g ir tula ng a lve o la r. Fla b b y rid g e ya itu a d a nya ja ring a n luna k ya ng
b e rle b ih d ima na te rliha t ja ring a n luna k ya ng b e rg e ra k ta np a d ukung a n tula ng
6
2. Ve stib ulo p la sty
Ve stib ulo p la sty, sua tu tind a ka n b e d a h ya ng b e rtujua n untuk me ning g ika n sulkus ve stib ula r d e ng a n c a ra me la kuka n re p o sisi muko sa , ika ta n o to t d a n
o to t ya ng me le ka t p a d a tula ng ya ng d a p a t d ila kuka n b a ik p a d a ma ksila
ma up un p a d a ma nd ib ula d a n a ka n me ng ha silka n sulkus ve stib ula r ya ng
d a la m untuk me na mb a h sta b ilisa si d a n re te nsi p ro te sa . Ve stib ulum d a ng ka l
d a p a t d ise b a b ka n re so rb si tula ng a lve o la r, p e rle ka ta n o to t te rla lu ting g i,
a d a nya infe ksi a ta u tra uma .
Tid a k se mua ke a d a a n sulkus ve stib ula r d a ng ka l d a p a t d ila kuka n
ve stib ulo p la sty te ta p i ha rus a d a d ukung a n tula ng a lve o la r ya ng c ukup untuk
me re p o sisi N. Me nta lis, M. Buc c ina to rius d a n M. Mylo hyio d e us. Ba nya k fa kto r
ya ng ha rus d ip e rha tika n p a d a tind a ka n ini a nta ra la in : Le ta k fo ra me n
me nta lis, Sp ina na sa lis d a n tula ng ma la r p a d a ma ksila .
Ma c a m-ma c a m te hnik ve stib ulo p la sty :
Ve stib ulo p la ty sub muko sa
Ve stib ulo p la sty d e ng a n c a ng ko k kulit p a d a b a g ia n b uka l
Ve stib ulo p la sty d e ng a n c a ng ko k muko sa ya ng d a p a t d ip e ro le h d a ri mukusa
b uka l a ta u p a la ta l
3. Fre ne kto m i.
Fre ne kto mi, sua tu tind a ka n b e d a h untuk me rub a h ika ta n fre nulum b a ik fre nulum
la b ia lis a ta u fre nulum ling ua lis. Fre nulum me rup a ka n lip a ta n muko sa ya ng
7
a . Fre nulum la b ia lisPa d a fre nulum la b ia lis ya ng te rla lu ting g i a ka n te rliha t d a e ra h ya ng p uc a t
p a d a sa a t b ib ir d ia ng ka t ke a ta s. Fre ne kto mi p a d a fre nulum la b ia lis b e rtujua n
untuk me rub a h p o sisi fre nulum ka la u d ip e rluka n ma ka ja ring a n inte rd e nta l
d ib ua ng . Pa d a fre nulum ya ng me nye b a b ka n d ia ste ma se b a iknya fre ne kto mi
d ila kuka n se b e lum p e ra wa ta n o rto d o nti .
Ma c a m-ma c a m fre ne kto mi :
- Ve rtic a l inc isio n
- C ro ss d ia mo nd inc isio n
- Te hnik Z Pla sty
Fre ne kto mi p a d a fre nulum Fre ne kto mi p a d a fre nulum
la b ia lis infe rio r la b ia lis sup e rio r
b . Fre nulum ling ua lis ya ng te rla lu p e nd e k.
Pa d a p e me riksa a n klinis a ka n te rliha t : G e ra ka n lid a h te rb a ta s, G a ng g ua n
b ic a ra , g a ng g ua n p e ne la na n d a n p e ng unya ha n. Fre ne kto mi fre nulum
ling ua lis p a d a a na k-a na k d ia njurka n se d ini mung kin ka re na a ka n
me mb a ntu p ro se s b ic a ra , p e rke mb a ng a n ra ha ng d a n me ng hila ng ka n
g a ng g ua n fung si ya ng mung kin te rja d i. Se d a ng ka n p a d a o ra ng d e wa sa
d ila kuka n ka re na a d a nya o ra l hyg ie ne ya ng b uruk. C a ra p e mb e d a ha n
d ila kuka n d e ng a n insisi ve rtika l d a n tind a ka nnya le b ih d ike na l se b a g a i
8
4. Alve o lp la sty
Alve o lo p la sty a d a la h p ro se d ur b e d a h ya ng b ia sa nya d ila kuka n untuk
me mp e rsia p ka n ling g ir a lve o la r ka re na a d a nya b e ntuk ya ng irre g ule r p a d a
tula ng a lve o la r b e rkisa r d a ri sa tu g ig i sa mp a i se luruh g ig i d a la m ra ha ng ,
d a p a t d ila kuka n se g e ra se sud a h p e nc a b uta n a ta u d ila kuka n te rse nd iri
se b a g a i p ro se d ur ko re ktif ya ng d ila kuka n ke mud ia n.
a . Simp le a lve o lp la sty/ Prima ry a lve o lp la sty
Tind a ka n ini d ila kuka n b e rsa ma a n d e ng a n p e nc a b uta n g ig i , se te la h
p e nc a b uta n g ig i se b a iknya d ila kuka n p e ne ka na n p a d a tula ng a lve o la r so ke t
g ig i ya ng d ic a b ut . Ap a b ila se te la h p e ne ka na n ma sih te rd a p a t b e ntuk
ya ng irre g ule r p a d a tula ng a lve o la r ma ka d ip e rtimb a ng ka n untuk me la kuka n
a lve o lp la sty. Pe ta ma d ib ua t fla p muko p e rio ste a l ke mud ia n b e ntuk ya ng
irre g ule r d ira ta ka n d e ng a n b o r , b o ne c utting fo rc e p a ta u ke d ua nya se te la h
itu d iha luska n d e ng a n b o ne file . Se te la h b e ntuk tula ng a lve o la r b a ik
d ila kuka n p e nutup a n luka d e ng a n p e nja hita n. Se la in d e ng a n c a ra
re c o nto uring ta d i a p a b ila d ip e rluka n d a p a t d ise rta i d e ng a n tind a ka n
inte rse p ta l a lve o lp la sty ya itu p e mb ua ng a n tula ng inte rse p ta l, ha l ini d ila kuka n
9
b . Se c o nd a ry a lve o lp la sty.Ling g ir a lve o la r mung kin me mb utuhka n re c o unto uring se te la h b e b e ra p a la ma
p e c a b uta n g ig i a kib a t a d a nya b e ntuk ya ng irre g ule r. Pe mb e d a ha n d a p a t
d ila kuka n d e ng a n me mb ua t fla p muko p e rio ste a l d a n b e ntuk ya ng irre g ula r
d iha luska n d e ng a n b o r, b o ne c utting fo rc e p d a n d iha luska n d e ng a n b o ne file
se te la h b e ntuk irre g ule r ha lus luka b e d a h d iha luska n d e ng a n p e nja hita n.
Pa d a se c und a ry a lve o lp la sty sa tu ra ha ng se b a iknya se b e lum o p e ra si d ib ua tka n
d ulu “ Surg ic a l G uid a nc e “ Ya ng b e rg una se b a g a i p e d o ma n p e mb e d a ha n.
10
5. Alve o la r a ug m e nta si.Pa d a ke a d a a n re so rb si tula ng ya ng he b a t , ma ka d ip e rluka n tind a ka n b e d a h
ya ng le b ih sulit d e ng a n tujua n : Me na mb a h b e sa r d a n le b a r tula ng ra ha ng ,
me na mb a h ke kua ta n ra ha ng , me mp e rb a iki ja ring a n p e nd ukung g ig i tirua n.
Te rd a p a t b e b e ra p a c a ra untuk me na mb a h ke ting g ia n ling g ir a lve o la r Ya itu :
a . De ng a n c a ng ko k tula ng a uto g e no us, tula ng d a p a t d ip e ro le h tula ng ilia k
a ta u c o sta e
b . De ng a n me la kuka n o ste o to mi.
Viso r O ste o to mi
Sa nd wic h o ste o to mi
11
c . Pe na mb a ha n d e ng a n me ng g una ka n Hyd ro xila p a tit.
Hid ro xila p a tit me rup a ka n sua tu b a ha n a llo p la stik ya ng b e rsifa t
Bio c o mp a tib le ya ng d a p a t d ig una ka n untuk me na mb a h ke ting g ia n
tula ng a lve o la r.
6. O ra l to ri.
O ra l to ri me rup a ka n to njo la n tula ng ya ng d a p a t te rja d i p a d a ma nd ib ula
a ta u ma ksila . O ra l to ri me rup a ka n le si jina k, tumb uhnya la mb a t, tid a k
me nimb ulka n ra sa sa kit, p a d a p a lp a si te ra sa ke ra s, te rlo ka lisir d a n b e rb a ta s
je la s, e tio lo g i b e lum d ike ta hui d e ng a n p a sti te ta p i b e b e ra p a a hli me nd ug a
te rja d i ka re na a d a nya p ro se s infla ma si p a d a tula ng .
Pe mb e d a ha n te rha d a p o ra l to ri ja ra ng d ila kuka n , ke c ua li p a d a ke a d a a n
te rd a p a tnya g a ng g ua n p e mb ua ta n p ro te sa ya ng tid a k d a p a t d ia ta si
se hing g a ha rus d ila kuka n p e mb e d a ha n.
Te rd a p a t 2 ma c a m o ra l to ri ya itu :
a . To rus ma nd ib ula ris
Bia sa nya te rd a p a t p a d a ling ua l ra ha ng b a wa h d id a e ra h ka ninus a ta u
p re mo la r kiri d a n ka na n, b isa sing le a ta u mulrip le . Bila d ip e rluka n d a p a t
12
b . To rus p a la tinus.
To rus p a la tinus te rd a p a t p a d a p a la tum se p a nja ng sutura p a la tinus
me d ia d a n d a p a t me lua s ke la te ra l kiri d a n ka na n. Ukura nnya b e rva ria si
p a d a to rus p a la tinus b e rukura n b e sa r d a p a t me ng g a ng g u fung si b ic a ra
d a n p e ng unya ha n. Pe mb e d a ha n d ila kuka n a p a b ila te rd a p a t
g a ng g ua n fung si b ic a ra d a n p e ng unya ha n.
13
KESIMPULAN
Be d a h p re p ro ste tik ya ng b e rha sil b e rg a ntung p a d a e va lua si ya ng ha ti-ha ti
d a n re nc a na p e ra wa ta n.
Be d a h me rup a ka n sa la h sa tu p e rtimb a ng a n ya ng d a p a t d ija d ika n p iliha n
14
DAFTAR PUSTAKA
1. Ma tthe w e t a l., Surg ic a l a id s to Pro stho d o ntic s,Inc lud ing O sse inte g ra te d
Imp la nt in Pe d la r J., e t a l 2001, O ra l a nd Ma xillo fa c ia l Surg e ry. Ed inb e rg .
C hurc hill Living sto ne
2. Pa nc ha l e t a l. Mino r Pre p ro sthe tic Surg e ry in Dym, Ha rry e t a l. 2001. Atla s o f
Mino r Surg e ry, Phila d e lp hia : W.B. Sa und e rs C o .
3. Ste p he ns W., Pre p ro sthe tic O ra l a nd Ma xillo fa c ia l Surg e ry in Do no ff B., 1997
Ma nua l o f O ra l a nd Ma xillo fa c ia l Surg e ry. St. Lo uis Mo sb y
4. Tuc ke r. Ba sic Pre p ro sthe tic Surg e ry in Pe te rso n e t a l., 1998, C o nte mp o ra ry O ra l