PT3, Yang Hilang dan Yang Menjelma
Setiap berita yang disiarkan dalam media hadir bersama ‘frame’ tertentu. Misalnya,
pengumuman keputusan peperiksaan awam, saban tahun kita disaji berita peningkatan
pencapaian baik dalam peratusan mahupun bilangan pelajar yang mencapai semua A.
Saya masih ingat pada suatu waktu dahulu, pengumuman keputusan peperiksaan turut
membabitkan ranking sekolah-sekolah. Pabila pak menteri bertukar fikiran, tiada lagi
pengumuman sedemikian sebaliknya perhatian bertumpu kepada siapakah yang mencatat
bilangan A paling banyak dalam peperiksaan SPM. Pada masa yang sama, perihal ranking
sekolah tersebut masih beredar dalam kalangan tertentu terutamanya pertembungan
klasik antara Sekolah Berasrama Penuh (SBP) dan Maktab Rendah Sains Mara (MRSM).
Sesudah Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) berlangsung selama tiga tahun, timbul
persoalan kayu ukur yang akan digunakan untuk kemasukan pelajar-pelajar ini ke
pelbagai aliran sewaktu di Tingkatan 4. Apatah lagi ia turut menyentuh kemasukan ke
SBP, MRSM, Sekolah Menengah Kebangsaan Agama (SMKA), Sekolah Menengah Teknik
dan Kolej Vokasional. Justeru secara tiba-tiba Kementerian Pelajaran Malaysia
mengisytiharkan pelaksanaan Pentaksiran Tingkatan 3 (PT3) April tahun ini.
Pengumuman keputusan PT3 Isnin lalu kita disaji satu ‘frame’ yang asing daripada
kebiasaan. Bahkan dalam banyak saluran berita yang saya tonton, keputusan UPKK
kendalian JAKIM turut mendapat tempat, sesuatu yang jarang (kalau pun tidak pernah)
berlaku sebelum ini. Pengumuman keputusan PT3 seolah-olah muncul sebagai kempen
kepada pelaksanaan PBS, menerangkan perubahan format soalan yang berbentuk
subjektif dan lebih cenderung kepada elemen Kemahiran Berfikir Aras Tinggi (KBAT atau
HOTS).
Oh ya, kami dulu hanya ada Kemahiran Berfikir secara Kreatif & Kritis (KBKK).
Harga Sebuah Perubahan
Dalam membicarakan hasil daripada PT3 tidak boleh dipisahkan daripada penilaian
terhadap pelaksanaan PBS. Saya kira PT3 ialah satu kejutan dalam pelaksanaan PBS,
sikap sebenar para pegawai Kementerian Pelajaran, sebagai pelaksana dasar pendidikan
kebangsaan.
Pada dasarnya saya menyokong pelaksanaan PBS yang lebih menekankan penguasaan
pelajar dalam aspek-aspek penting dalam sesuatu mata pelajaran. Tambahan pula ia
dikatakan sebagai pengubat kepada sindrom kemaruk bilangan A yang dihidapi
masyarakat kini. Walau bagaimanapun, perancangan dan strategi yang baik di atas kertas
tidak mampu direalisasikan tanpa sikap yang betul dan tenaga pelaksana yang sesuai.
Namun berdasarkan perbualan peribadi dengan beberapa orang guru lebih banyak
keluhan yang saya dengari. Keluhan ini bukan bermakna PBS ialah satu kegagalan
mutlak, tetapi terdapat lapis-lapis perjalanannya yang menyulitkan para guru. Sebagai
contoh, evidens yang sudah dinilai oleh guru memerlukan bilik khas untuk disimpan.
Selain itu, umum mengetahui rekod markah yang perlu dihantar secara online dalam
keadaan sambungan Internet Malaysia begini hinggakan ada guru yang tepaksa
bersengkang mata untuk menguruskan kerja-kerja bersifat perkeranian ini.
Bilakah waktu guru-guru kita ini menyediakan bahan pengajaran, berehat untuk mengajar
dengan baik?
Saya kira beberapa aspek pelaksanaan PBS ini tidak mengambil kira beban guru yang
rencam merentasi Malaysia yang bertuah ini. Di sekolah-sekolah ternama, guru dikerah
agar sekolah bisa dianugerah Sekolah Kluster dan Sekolah Berprestasi Tinggi. Pengetua
dan guru besar beroleh ganjaran, berlaksa-laksa ringgit mencurah peruntukan. Di
sekolah-sekolah lain pula, anak murid belum khatam kemahiran 3M (membaca, menulis, mengira).
Bilakah petinggi di kementerian akan menangani masalah jurang pendidikan yang tak
pernah selesai ini?
Adakah selama ini kita tersilau dengan masalah-masalah permukaan dan gagal mengenal
pasti masalah sebenar yang mendasar dalam sistem pendidikan kita?
Kritikan yang tidak pernah senyap terhadap pelaksana dasar pendidikan kita ialah
menteri atau ketua pengarahnya. Soalan sederhana yang boleh ditanya, adakah
dasar-dasar ini telah dibuat kajian lapangan di sekolah-sekolah kita dan laporannya dibentang
kepada awam? Adakah kementerian sekadar mencedok model-model pendidikan yang
telah berjaya di negara lain tanpa penyesuaiannya dalam konteks Malaysia?
Pemerhatian ringkas saya berhubung pelaksanaan PBS ialah bukan sahaja ibu bapa
kekurangan maklumat mengenainya, bahkan guru-guru kurang jelas matlamat dan hasil
yan boleh dicapai daripada dasar ini. Guru-guru masa kini boleh menyebut model-model
pelaksanaan PBS yang berjaya dalam sembang-sembang di bilik guru, namun belum
tentu dapat diterapkan dalam kelas bersama anak murid.
Inilah dilema masyarakat menghadapi PT3, yang menjelma ialah arahan-arahan baru
daripada kementerian yang perlu dipatuhi tanpa ruang kritikan dan penambahbaikan
dalaman.
Yang hilang ialah potensi guru sebagai penyampai ilmu dan potensi murid sebagai
generasi masa depan yang mencintai ilmu, dek arus deras arahan atasan.
Memetik cerita Masih Murid Lagi dalam Balai Maqamat (Mohd. Affandi Hassan, 2014),
diharap tindakan yang diambil ialah tindakan proaktif bukan bebal aktif.
