• Tidak ada hasil yang ditemukan

Genel Kimya - Yıldız Teknik Üniversitesi Prof.dr. Mahmure Özgür (Maddenin Özellikleri) Ders Notları

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Membagikan "Genel Kimya - Yıldız Teknik Üniversitesi Prof.dr. Mahmure Özgür (Maddenin Özellikleri) Ders Notları"

Copied!
18
0
0

Teks penuh

(1)MADDE ÖZELLIKLERI VE ÖLÇÜMÜ Kimya N~dir?. '.. ? ". -W. bi/.ç)·~!e:r-!I)€,. ...... Kimya ma~.1 ~ yapi1anni~ ozellikl~nm, etkilen'nl., kullamlisl~. $e es~e~deki degismeler sirasinda meydana gelen enerji problemlenm inceleyen bir bilim dalidrr. " '. Madde·N edir? Boslukta yer tu~. kütlesi ve agirligi olan hersey maddedir.. Bilesim : Bir madde örneginin bilesenlerini ve bunlann madde içindeki bagil oranlarini belirtir. Örnegin; RiO iki basit maddenin (hidrojen ve oksijen) sabit oranlardaki bilesimidir. Suyun bilesimi kütlece % ·11.19 hidrojen ve % 88.81 oksijendir .. \\ iVladdeninÖzellikleri :. .. QjQ. \ i\ ~Le(~. ma~de ?rnegini bas~ madde ?rneklerinden. ayiran nitelikler~ir: Maddenin özelliklei;:fiziksel özellikler ve kimyasal özellikler olmak: üzere iki j,\ grupta toplanabilir. -,.v. : ~C. ,:/':i'. C () ' . ../. .. Fiziksel özellikler ve fiziksel degismelei:--; \.J Lo " Fiziksel özellikler~ madde/iiiir"kimyasal bilesimini. bozmadan, çesitli,,-, L!. ;. ~~i_',· -;. fiziksel. yöi;iemler~etayin edilen Özellikleridir. Btin!ar; yo~~,_~e~. ;C, \. i. (kati, si~ ~), ernn~ noktasi,maddenin kayna~ bazi noktas~ .se~ üzellikleri re~ v~~_.~kildir. ~ i~ r, ~ -r ~ Fiziksel degismede fiziksel degisir, ancak /= .• //----------, bilesimi degismeden kalir. . Örnegin; RiO donaraI<bu2Plusturur. Bu bir fiziksel degismedir. Görünüm -\: , t:::u 2. , farkli olsa da bilesimi halakütJe-ee'O,Io 11.19 hidrojen ve % 88.81 oksijendir. 3v~"\,,, e.... ~~c.:; .. \. '-----, tr,. çti.~. '. ".-.:::;., 'Ot.-'r;.~ i. /' '. 1. ... - ,\ .:...../r<·JI!c_ ••. ~c.t,,\. . '-"C_. Kimyasal özellikler ve kimyasal degismeler: V 0\ ; r , ',"'-{;.'::. \ i Kimyasal özellik ise, bir madde örneginin, belli kosullarda, bilesiminde. "'L ,..-'.~i ,..,. bir degisme meydana getirebilmesi (ya da getiremernesi) özelligidir... ~."--: .'~" :.~ " Kimyasal degismede bir ya da daha fazla madde örnegi, farklr ,~':~ " ,bilesimlerde yeni madde örneklerine dönüsür. Kimyasal degisme, maddemn . ..' " '" ) bilesimindemeydana gelen degismedir. --, i: ",,-, Örnegin; kagidin yanmasi bir kimyasal degismedir.Kag11 C, H 'Ve O' den olusur. Yanma ürünleri COi ve RiO'dur. ~) i~v!_( ~ -':> ---> ," L NaCl çözeltisi, AgN03 çözeltisi ile beyaz bir çökelti CAgCl) verme özelligi gösterir. i;. Demirin nasianmasi. ~. '-_i. ,-,-..

(2) .,.,. ... J;:f-. ;::leh'1eri+)~4IriI2w Li. . r()l1;. SQ. f. ?::n'(kr-IID,·fomci0-j ;. rY1aJded;r:. OLv?.

(3) -11'''-i. d. Ekstraksiyon (çözünen maddelere) ~ e. Süblimasyon (kati maddeyi sividan ayrrma) ( 6i.A ('C.,- ç-:;/';_~ Kondensasyon (gaz-gaz) -" :1;' ..... '---{r' i. f CA. ...-J. __. (\.. ~. /). .... ....,. .-':~,'. U,;..-uiL·(.J,.....;. ! . { .. .. -'0. { 0~7"r-I, e ~'-""'". 1-". c.l. ;. 1. ;. -,. •. -'"'i.. ~. j .. i )i,....;;:? '!h - ,J "_i, "- i601,-=-. • -. _L_i. ._ k-::/"' ,,'-/ '"\ / ,;-,~_,~ i -""""'I.AC::'--I''-~'::::'...-. Bilesiklerin A)1f1stInimasi': i.J ! ~ Fiziksel degismeler süresince,' bir kimyasal bilesigin yapisinda degisiklik olmaz. Kimyasal bilesigin aynsmasi, kimyasal bir degismeyi gerektirir. Ör: bakir sülfatin sudaki çözeltisinden Cu, S ve O'nin geri kaz:imlmasi. Bakrr - kükürt - oksijen bilesigin sudaki çözeltisi mavi renklidir. Bu çözeltiye Zn tanesi eklenirse, kimyasal bir tepkime olur. CUS04 kismen aynsarak krrmizi-kahverenkli kati bakir ÇÔkelegi elde edilir ve Zn çözeltideki bakinn 'yerini alir. çinko sülfatin sudaki renksiz çözeltisi elde' edilir. Baslangiçtaki bakir sülfatin yapisinda bulunan S ve O'ni geri kazanmak için ek kimyasal degismeler gereklidir ve bu daha zor bir istir. Maddenin Halleri : Madde evrende 3 ayri halde bulunabilir. a. kati hal . b. sivi hal. c. gaz hal Kati madde : Bir katida atomlar ya da moleküller birbirine çok yakindir ve çok \. düzenli bir yapida bulunurlar. Sivi madde: Bir sividaki atomlar ya da moleküller bir katininkilere nazaran birbirinden çok daha uzaktirlar. Bu' atom ya da molekü1}(~rinhareketliligi slVlya en önemli ayirtedilebilme özelligi olan akis yetenegini verir. Bulunduklan kabin seklini alirlar. Gaz madde : Bir gazda ise atom ya da molekül1e~ arasindaki uzaklik genellikle bir slvininkinden çok daha büyüktür. Bir gaz daima bulundugu kabi doldurmak üzere genlesir. Kosullara bagli olarak bir madde yanlizca bir halde Jj'eruI@tlilir _ . ya'da iki veya üç halde de olab~lir. Örnegin; küçük bir havuzdaki buz, baliarda erimeye basladiginda su iki hilde bulunur (kati ve sivi). Havuz üzerindeki su buhariru da düsünecek ol1E"saküç hal bulunur (Kati, sivi ve gaz) .. \l i~ •••.. i. ". f. i. .•.... \!.

(4) 'i'. .'.'. !. ,. ••. k'i m\.j61s'l)' . 'c". v'. j. e -~',.--' f. ue;i. :1 ' '-~-~ ,-i----. -". '. .0~;~r<\ \e?Ec~:~~~,\;i,{J,1,·. ~::_. ...,.. W ,. r· 'c.. \. .. "\. -' \---'\\0\' ~.~ 1..--_.. ~ \. -'. if.

(5) Maddenin Sinif1andinlinasi : 't . fc;,.':U\~t- Madde atom denen çok küçük birimlerden olusur. Tek bir atom çesidinden olusan maddelere element denir. Her elementin bir adi ve kendine özgü bir sembolü vardir. Maddenin tümü, kIrI!y~ el~mentlerin_~itli kombinasyonlanndan ol~1!!". Element ise yaimz bir tür atom iç~~ saf maddedir. Her element bir veya iki 'harften olusmus bir kimyasal sembol ile temsil edilir. Sembollerin çogu elementin adinin ilk . harfi veya ilk iki hai"iidir. 1 Hydrogen: .. 'S~~ Helium :JIe. \ Silisyum: 31-/ Magnezyum: Mg türetilmistir. Bu semboller ElemeJ1!!e~e!l ~ Q' aynstinlamazlar.. Carbon : C. Nitrogen : N Zink: Fenum : Zn Fe,. Cin~iiC" -'(1,0', -c.-. a. '. i"/). tp (ufo~{(n V. ILA. A1manc~ kimy~a1 Ingilizce YÖIl~emlerledaha veya Yunanca basit isimlerden parçalara. ile[birlesmesinden ~elli oran& meydana :lkiya da gelen daha fazla maddelere farkli elementin bilesik denir. kimyasat Örnegin; bir reaksiyon Fe ve S tozlanin belli oran1ar$ karistinp, karisima isi wrilrrse, kansim isinir ve yeni bir madde (FeS) meydana gelir. Ör: NaCl (sofra tuzu) Bilesikler organik veya' inorganik olarak siniI1andinlirlar., Organik bilesikler; C ve genellikle de H elementini içeren moleküler bilesiklerdir. Dogal gaz dedigimiz CH4, propan gazlari, glikoz, s;ikkaroz gibisekerler organik bilesiklerdir. Inorganik bilesikler; diger tüm bilesikleri kapsar. Bunlann içinde su, caSo4, NH), Si, HCl vb. pek çok madde sayilabilir. Bunlara ek olarak bazi çok basit C bilesikleri, örnegin CO2, CaC03 (tebesir) gibi karbonatlar inorganilç -~~' bilesiklerdif. Bilesikler fiziksel yöntemlerle bi1(~senlerineaynlamaz ve bilesiib1er; . sabittir. Bilesigin özelligi bilesenlerden tamamen farklidir. ,~ Özet olarak: bir madde örnegi ya saf niadJiedir ya da bir karisirndir. Saf. 'J /. madde ise ya element, ya da bir'-biles~dir Kansim ise ya homojendir ya da. s4-. -',. ~!78 ilt2". 101\ ~itf:.~·:\cJ1Y,bo..5\" bll~~\~6(0n k:.o,':-?I«ilc.nd;J-: (ç.}:./:-C heterojendir. ~La..dde\e\~ ct°oU ~ -f-€L 6~r eleiY1errt- tl Q. ~arisim : iki ya da. daha fazla m~ddenm kimya~~, degismeye ugramaks birarada bulunmalari ile meydana gelir. #J --=) ,".1 (Cc \c.. i', '; \2Ye. . Kansimlar:fi...7Ikselyöntemlerle bilesenlerine aynlabilirler. Homojen veya heterojen olmak üzere iki tJrlüdür. ')1+2 i '''-. Homojen kansim1ara çö~!ile; denir. Bunlarin bilesimi ve özellikleri verilen bir örnegin her tarafinda aynidir. Gözle ve mikroskopla-ayirt edilemeyen karisimlardir. Ör: tuzlu su, sekerli su, hava ( hava bir gaz çözeltisidir, azotta çözünmüs çesitli gazlar seklindedir), bira" (alkol" su, bitki öz6tlkatkilarijii karismdir), deniz suyu (su içinde çöZÜ1lnlüsbaslica' NaCl ve çok sayicli baska bilesik), bronz (bakrr+çinko), metal karisimlar (alasimi.n-),parfümIer, ilaçlar, .. '"".

(6) id erl!l77 ; /e(. "g. VYL. e:Uie.. mi9!RL.J;'iif. ~i (lJ'J. L. /i. bel;' - o rai). Q. riQ({JLcz. b{-/ep i ~Jif o( 02011,. b;l€f2iL. 'lecJ2. Sln'i!!LV]cll(J~'--,·. f?<IC2. bi v-/q. --. /jç~r( . bi1e'2iC. CfY)l'1c. fi,. :;, <ct. \. '. •••. OJ.Q bi! Le)' _'- i .. i'. i. i. [~. '.--. -.. j.

(7) -3-... sf./.. Heterojen karisunlarda \ bilesenler f~ bölgelere aynlirlar. K.ansimin bir yerinden digerine bilesimi ve :fizikselözellikleri degisebilir. Gözle ve mikroskopla ayin edilebilen karisimlardir. Ör: k:illi"-su,demir tozlari-kükürt, su-yag, havadaki tozlar, süt, yeryüzünü olusturan kayalar. Iki kati maddenin homojen karisimina alasim denir. Heterojen sistemleri olusturmak üzere bir sivi içerisinde dagilmis katinin olusturdugu kansima "süspansiyon", sivinin olusturdugu karisima "emülsiyon", gazin olusturdugu karisima "köpük" adi verilir. Su-buz karisimlarinda oldugu gibi saf bir maddeden olusan heteroje~ karisimlar da vardir. Karisim Türleri : [. ,Hava -susu Kati --1i 'f' Fe(toz)-S(toz) Sivi Tuzlu AlkolKilsu Gazoz Su-kil Gaz Alasimlar Yag-hava Su-yag :Heterojen HavadaKitoz1ar f Heterojen '. --. 'o. ,. .. '. .. ' L Sis ,. Sünger. .•..• ->. Ayirma ve saflastinna yöntemleri : Kansimlann Ayrilmasi: , ~ Bir karisim uygun fiziksel dtgisikliklerle bilesenlerine ayrilabilir. Homojen ve heterojen kansimlari bilesenlerine ayirma islemlerine saflastirma " denir. Saflastirma yöntemleri iki !$fUptatoplanir: 1. Heterojen karisimhin ayinna yöntemleri 2., Homojen karisunlari ayirma yöntemleri 1. Heterojen.karisimlari ayirma yöntemleri :' a. Sedimantasyon, dekantasyon, SÜZIDe (kati - sivi) b. Santrifüjleme (kati - sivi veya yogunluklari farKlisiVi- sivi) c. Ayirma hunisi (yogunluklari farkli sivi- sivi) d. Yüzeye çikma veya dibe çökme (kati- kati) e. Manyetik ayirma (kati - kati) f. Eleme (kati- kati) 2. Homqjen karisimlari ayirma yöntqmleri : a. Distilasyon (sivilara) " b. Kristallendirme (katilara) (kati-si~i) c. Kromatografi (adsorplanan maddilere).

(8) -l:JMaddenin Ölçülmesi: Birim Sistemleri: Birim ; bir büyüklügü ölçmek ve karsilastinnak amaciyla seçilen ayni cinsten büyüklüklere denir. Dört birim sistemi vardir ~ • MKS (metre - kilogram kuvvet - saniye) • CGS ( santimetre - gram - saniye) • MIS (metre - ton - saniye) • MKSA (SI) (metre - kilogram - saniye ~ amper) SI (Metrik) birimleri : Ölçümün bilimsel sistemi Systeme Internatianale d'Unites (Uluslararasi Birimler Sistemi) diye bilinir ve SI seklinde !GsaltiIir. Bu sIstem metre diye bilinen uzunluk birimini temel alan metrik sistemin modem seklidir. SI ondalik bir sistemdir. SIBirim Sistemine Göre Temel Birimler: Birim adi Miktar (Sembol) metre Uzunluk (1) kilogram Kütle (m) samye Zaman (t) kelvin Sicaklik (T) mol Madde miktaIi. (n) amper Elektrik akrmi (1). Kisaltma m , kg -/. s. K mol. A -:--- ~. •. 1/ K.9. __-_ -" ~. . I\J(~;!. \.,\. \ ~\;,. SI ~.irim1:in i~ kullanilan ö~ekle~ : . ('1o,ci 1 \ S (Birimlenn lO'un kuvveden halindeki askat1an ve kat1an ön elde'rle ifade edilir ve önelein sembolü birim sembolünün soluna yazilir.) Katlar 10-1. ncd M G T li da K in P mikro ~Önek nano liekto deka Kisaltina mili santi tera kilo d~si giga piko mega. .,:. 'r" {~. VJ! J. _. --. ir'"['rtf:~,,,: '..

(9) Kütle: Bir cisimdeki madde miktarini belirtir. SI' da kütle standardi kilo önekini tasir. Bu~ 1 kg (kilogram)' -. dir. ...... Agirlik: Bir cIsim üzerindeki yerçekimi kuvvetidir. Kütle ile dogru orantilidir. W: agirlik Wam W-g.m m: kütle (lkg = 103 g = 106 mg) g: yerçekimi ivme si Bir maddenin kütlesi sabittir. Agirligi degisebilir. Sicaklik : Kullanilan iki sicaklik eseli vardir. Fahfenheit sicaklik eseiinde buzun erime noktasi 32. OF,. suyun kaynama. d~~l~:y~._bi1inen ~ noktasi 21~ OF ~larak alinir"'ve bunl~qrLEabr~nheit 180 esit araliga bölünür. ---O~.c ve kaynama noktasi -~ik eselinde b~e-nok1;l~ 100 oC dir ve bunlarin arasi Celcius dereceleri diye bilinen 100 esit araliga bölünür .. ------~.-. -. - SI sicaklik e~~JLKelxiii=eselidir- ve düs~ül.ebii.~!lJ~.lL9jisjjJs:~.siça!<1ik.si!IT .@mr. B~_.~!-fk.JO~K2~lS.l?.~f'yi gösterir. Kelvin eselindeki derece araligi···· Kelvin, Celcius derecesi ile aynidir. T (K) = t (OC) + 273.15. feC)' = 5/9 [t (~F)-32] t (OF) = 9/5 [t eC} - 32] SI·Temel Birimlerinden TüretIlmis Birimler: Ölçülen birçok özellikler, temel büyüklüklerin. belli bir kisminin. bilesimiyle ifade .edilir. Böyle özelliklerin birimlerine türetilmis birimler .. h ~ __denilir )'~Cl.(\L Miktar (Sembol) Birim Adi Türetilmis Birim (Kisaltina) Alan (A) metrekare m2 . Hacim (V) metreküp m3 Yogunluk (p) kilogram/metreküp kg/m3 Hiz (v) metrefsaniye mis kg/(ms2) Basinç (P) pascal (pa) Enerji (E) joute (l) (kg.m2)/s2 hertz (Hz) 1/s Frekans (y) Elektrik miktari (Q) coulomb (c) As Elektromotor kuvvet (E) volt (v) ~ kg.m2/As Kuvvet newton (N) kg.mls2.

(10) Hiz : Belli bir uzakli~ bu uzakligi katetrnek için geçen zamana bölümüdür. Hiz birimi = uzunluk /zaman (m/s) (m.s-1). Hacim : Birimi kullanilan. (uzunluki, SI hacim birimi metreküp (m3)'dür. Daha çok. hacim birimi cm 3 ve L' dir. 1 ml = 1 cm3. Yogunluk: d = kütleem) lhacim(V). = kg/m3. en çok kullanilan g/cm3 ve glm' dir. Kati: glcm3 :Sivi: glcm3 , glml Gaz : gldm3 , gIL d. Uzunluk:. birimi metre (m)' dir. 1 mc- 102 cm 103 mm- 106 J.llI1(mikron) 1 J..LiLL = 10-6 in 1 nm- 10-9 m- 10 AO , 1 AO= 10-10 m= 10-8 cm. Basinç: 1 atm = 760 mmHg. = 76 cmHg. Eneiji : joule (J) = (kg.m2)/s2. i. 1 J := 0.239 cal C2J= 4.184 J. 1 erg = 1 0-7 J 1 eV = 1,06022.1 0-19 J. 1J =. i. 07. erg. \. \. \,. \.

(11) 9. 2. 5. 5 3. 9 2. =. ~~r:~ S~s~.i::cl1\·~,eri:. J. Birim, --=. bir büyüklügü. ölçmek ve karsilastirmak. ayni cinsten büyüklüklere. birim diyoruz.. dir: ~MKS (Metre-kilogramkuvvet-saniye),. amaciyla. seçilen. Dört tane birim sistemi. var-. ~CGS (santimetre-gram-saniye),. MTS (metre-ton-saniye) ve MKSA (SI) (metre~kilogram-saniye-amper) sis-===-~-,......_ .. temleri. -..=SI birimler sistemi tüm gelismis ülkeler tarafJ.ndan uluslararasi Tartilar ve Ölçüler Konferansinda, saca Systeme International temelbirimler. ve miktarlar. 1960 da kabul edilmistir.Ki-. (SI) olarak anilan birim sistemine. gore. Tablo 1.2 de verilmistir.. Tablo 1.2: SI Birim Sistemine Göre Temel Birimler (t) (m) Miktar (Sembol). Türetilmis. SI birimleri- ise söyledir. Tablo 1.3: SITemel Miktar Alan. (Sembol). (A). Hacim. (V). Yogunluk. mol A m mole K Birim adi kelvin Kisaltma s metre amper kilogram saniye kg. (p). Birimlerinden. (Tablo 1.3). TÜretilmis. Birim adi. Birimler. Türetilmis birim 2. metrekare. m. m~treküp. m. kilograml bölü. kg/m. 3. 3. metreküp Hiz. (u). metre bölü saniye. m/s. Basinç (p). paskal (Pa). Eneji. j iiI. kg/(ms ) 2 2. (E). Fr'f'kans (v). (J). hertz (Hz). 2. (kg m )/s. i/s.

(12) 10. Birim. Miktar( Sembol) Elektrik. CQulomb. miktari CQ). Elektromotor. volt. kuvvet (E). C). C. As. 2 3 (kgm )/AS. (V). newton. Kuvvet. Kisaltma. adi. (N). kgm/. J. Bazan bir fiziksel birim çok büyQk veya çok küçük bir deger olur.. O zaman SI birimine göre yazmak çok uzun olabilir.. Bunun. için bazi örnekler türetilmis ve birimlerin daha kolayanlasilmasi saglanmistir. olarak lan. örnegin 0.000000001. nanometre öneki kullanilarak. ID. verildiginde, daha kolayanlasilir.. önekler. söyledjr. Için Kullanilan Önekler. f. M nd T a 10-1 10-3 da c G 10-2 10-6 10-9 10-12 K Katlar m l:l p hekto tera santi desi dekali mili femto kilo atta nano mikro g:iRa piko mega lo-18 1012. -15. Bul). hil ska 1 rimler in birbi rine di:müsüm. basvururuz.. Tablo = galon, =. 1 cm. 1 gal 1 eV. Kesirler. i. L,rdan. kullani-. (Tablo l.l~).. Tablo 1.4: SI Birimleri 10. SI birimleriiçin. lnm. i 3lemlerine' sikça. Böyle bir dönüsüm tablosu asagida verilmistir. (Tablo 1.S).. 1.5: Birimlerin birbirine dönüsümü Cft:feet,L:litre,gal. AO. =angström,eV. = elektronvolt,cal. -19 2 min= 21.6022 ::10 3 3785= x 10 IJ J i erg Uzunluk 1 cal == L 0.3048 0.239 -3 J3Jcal 4.184 10-7 Enerj iJ mL.. -i. 1. =kalori,~~libre,oz=ons) =. l(kgm. LLS.

(13) Kii. i. I:J e. lb. 0.454 kg. =. 1 az. t. Kuvve. g. = 28.350. 2. 1 dyn. =. 1 gcm/s. 1 N. =. 1 kgm/s. 1 N. =. 10 5 d'in. 2. Basinç J. i. Pa bar. 1 atm. - 101.325 Pa. ,. 1 TarI' = 1 mmHg=133. 1 atm. SI birimleri edilmesine rak. m3. veya. yer:ne. birine. Litre. agirlik. da. geç isin. ru. rc:igrneii henüz. Torr,. olarak. ortak. dGnGsGmUne. i le. or.:i[i t J.. örnegin:. basinç. birimi. zaman sikça. olarak. kg yerine. (cal). kullanilmasi. saglanamamis,. birimi. alacagi. olarak. halen. aç iktir.. basvurulacaktir.. paskal. gram. daha. hacim. kabul. birimi. yerine. (g) enerji. ola-. atmosfer birimi. kullanilagelmektedir.Bu. Bunun. iç in birimlerin. Bu d6nGsmeler. basit. bir-. bir. dog-. 5.2. jülü. kaloriye. dönüstürelim.. jüldür.. 5.2. x cal. =. jül. 1 cal x 5.2 jüi 4.184 jül. Ayrica. kesirlerin. sadece. bin,. milyon,. ayirimi milyar. = 1.2. virgül gibi. maktodir.. 1 . 2 (li. tam. olarak,. kalari. sistemi. TarI'. yapilabilir:. 1 cal. x. birim. bu birlik. (L),. jiil yerine. bil'ilZdaha. bir. = 760. 32 Pa.. ir ta in o nd a i k. i). 1,000, 000, 000 (bir milyar). cal. yerine binlik. nokta. ile. bölUmleri. yapilmakta, g6stermekte. virgUl Kulanil-.

(14) -C1-. ". -24-. 5.3. FARKLI 5.3.1.. DAYANAN. Iromatografi,. bir. karisimdrki. hareketli. iki. faz. arasinda. yararlanan. bir. ayirma. geri den. GÖç ESASINA. hareketli. faza. ise. destek. faz. ise. mebil. katisi. (KROMATOGRAFI). kati. ya da. faz,. sabit. halde. ayrilmayi. faz. biri. hizda. faza. üzerinde. sivi. ya. sabit,. hareket. Sabit. fazi. Mobil. sivi. maddelerin farkli. yönre~idir.. denir.. Kromategrafi, dörde. AYIRMALAR. Genel Bilgi. stasyener. tasiyan. da. di-. etmelerin-. gaz,. faz. katiya. stasyoner. bulunabilir. saglayan. kuvvetlerin. türüne. göre. ayrilir: A.. Adsorpsiyon. B.. Partisyon. C.. Iyon. D.. Sterik. Kromatografisi (dagilma. Degistirme. kromatografisi. seçicilik. Ayirmada. kromatografisi). kromatografisi. kullanilan. tekniklere. ~öre. kromatografi. dörde. ayrilir: A. çerli. Kagit. yöntemde. minin. "da~ilma. yapisinda. su. birbirinden. (mobil. daki. bir. "\.Ihatman tipi". larinin. cü. Iromatograffsi:. oldu~u. faz). dagilma. sUzgeç. kai;idi ka~ida. ayrilmasi,. sonra. kagit. hareket. eder,. ve. rinde. sürükler. hizla. hareket. seklige. ulastiktan. ederler, noktasinda sonra ka~it. aldigi. yol. ölçülerek. birbirine. olarak. biliDir. türüne. ve. ve. Rf. =. her. çok. kagit. Bilesi~in. göre. oranlanir. sahit. ba~lirlir.. Biie~i~in. alrli~i. yol. Solventin. aldi~i. yol. arasin-. kagit. üzerine kagit. bunu. hizli,. yol Bu. olup;. maddeler hiç. çözUnbi~. çikarilir ile,. oran. Rf. üze-. .da berabe-. belirli. tankindan Dldi~i. çöz U-. eden. karisimdaki. Çözücü. kagitkarisi-. faz). Çözücü. geçerken. çözücü. için. madde. çözünenler. üzerinde. ~adJe. hareket. daldirilir.. na. Süzgeç madde. (stasyoner. kalirlar.. kurutulur.. çözücüye. su. ge-. kromatografik. uygulanan. üzerinden farklari. kanununun. Ru. kullanilir.. Incelenecek. Çözücü)e. madde. çözünürlük. baslangiç. dagilma. üzerinde. içerdi~i. baglidir~. rinde. farkli. ka~it. ile -kagidin. farkina. yöntem,. mevcuttur,. uygulandiktan. meyenler. ~u. kromatogrefisi"dir.. yükve. çözücünün degeri. sicakliga,. ka~it.

(15) -[O -B. Ince leriyle. Tabaka. kagit. ne bir cam levha film. halinde. zirlanan. Iro.atografisi:. kromatografisine veya. plakalar. de açiklandigi. adsorban. kullanilir.. c. rolon de dagilma cak lir.. Adso~ban. risim. tifade. kolonu. Ayrilma. ha-. ka-. süresi;. az miktar. örnek-. ve çözücü. olarak. sonra. ilave. Adsorbsiyonu. yapar.. Bu maksatla uygun. hem. Ilk yapilaayrilacak. adsorbanlar. seçi-. ijzerine safl~stirilacak. edilir.. maddeler. adsorbanlar. hem adsorbsiyon,. fonk~iyon. bagli. doldurulduktan. edilir.. daha. hazirlamaktir.. Iromatografisi:. özellikteki. bir. kromatografisin-. vardir.. Bu yöntem. olarak. ve çözücüsüne. yararlanilarak. D. Gaz. ince. yayilarak. kro~atografisinin. kullanilabilir). Iromatografisi:. konulur. rindan. yeri-. v.b.. is adsorbsiyon karisim. vb.). yön-. kagit. üzerine. kagit. tabaka. göre üstünlükleri. kromatografisi. olan. levha. (silikajel. ince. bazi. Bu yöntemde. Uygulama. Ancak. maddeler. le çalisilabilir. aluminyum. bir madde. gibidir.. git kromatografisine çesitli. ince. adsorban. Bu kromatografi. benzer.. Farkli. sürüklenme. ka-. hizla-. ayrilir.. Burada. doldurulmus. kolon. içine. saglar.. Bu sabit. kolonlardan. doldurulan. is-. degisik. fazi olusturur.. Hare-. ketli faz olarak genellikle Ni fazi kullanilir. Sabit fazi içeren kolonlar kromatograf cihazinin firinina yerlestirilir, enjekte. edilen. rüklenir,. madde. kolona. hareketli. gelir.. içindeki. tutulma. süreleri. kolondan. farkli. zamanlarda. san sinyaller larindan. bir yazicida. kantitatif. faz olan. Maddenin. olarak. farkli. tasiyici. gazi ile sü-. Ni. içindeki. biles~nlerin. olacaktir. ve herbir. çikarak. detekt6re. pik olarak miktar. alinir. tayini. kolon bilesen. gelecektir.. Olu-. ve bu pikIerin. yapilir.. Maddenin. alanko-. londaki tutulma süresine "alikonma zamani" denir ve tR ile ifade edilir. Alikanma zamani de~erleri ile karisimi olusturan maddelerin. kalitatif. analizi. yapilir.. Hal degisimleri. Fiziksel teknikler. Kimyasal teknikler. SEKii 1.32 Maddenin 'pinif1andirilma sirasi: madde, karisimlar, bilesikler veelementler. Fiziksel ayirma teknikleri,. üstteki yatay ok ile gösterilmistir..

(16) -ll~ 5.2. HOMOJEN. KARISIHLARIH. 5.2.1.. Bilgi. Bir homojen zelti. Genel. karisim karisim. genel. sivi. ve. Homojen. bir. maddeyi gerekir.. baslica. yollar. (gazlara),. sivi. saf. olarak. yerde. homojen. alasim. ayni. ise. karisimlardir.. beraber,. daha. çok. karisimina. adi. elde. etmek. karisimlari. sunlardir:. sublimasyon. lizasyon. homojen. içindeki da. her. verilir.. Çökati, denir.. Gazlar. da-. yaparlar.. Homojen. maddelere),. bilesimi. olmakla. karisimlarina. ayirmak. ve. Çözeltiler. karisimlar. Bir. i5e. isimlendirme. gazlarin metal. fazli. denir.. bir. imahomojen. zünen. tek. AYRILHASI. diger için. Distilasyon. (buharlasan. kromatografi. (katilara),. için ayirmak. (sivilara),. katilara),. kondensasyon. ekstraksiyo~. (adsorblanan. difüzyon. maddelerden kullanilan. (çö-. maddelere),. (gazlara),. dializ. krista-. (kolloidal. par-. çaciklara). A.. Distilasyon. Genellikle Sivi gaz ma. her. karisimlari fazina. (Damitma): maddenin. olusturan. geçirip,. islemine. sonra. distilasyon. Distilasyon,. farkli. hir. maddeleri. hu. kaynama. noktasi. özellikten. yo~unlastirarak. ayri. vardir.. faydalanarak. ayri. geri. kazan-. denir.. maddelerin. özelliklerine. göre. iki. guruba. ay-. rilabilir: 1- Kaynama. noktalari. delerin. distilasyonu:. Kaynama. noktalari. nin. birbirinden. nama. noktalari. den. çok. yüksek. Bu islem. birbirinden ayrilmasinda birbirine. ayrilmasinda. olmayan. genellikle çok. farkli. normal. oldukça. fraksiyonlu. ve. iki. bozunmayan. yöntemle. olan. sivi. distilasyon. yakin. olan. distilasyon. mad-. yapilir.. karisimlari-. uygulanir.. maddelerin. Kay-. birbirin-. uygulanir.. ,. Distilasyo. balonu. Toplama. kabi. \. j. Sekil 5.1. Normal 0istilasyon Düzenegi.. 2ta. Kaynama. bozunan. Bunlardan. birisi. tilasyonudur. kapali. bir. Su kendi ri. '.~. sistem. buhari. yüksek. distilasyonudur,. distilasyonunda. baslar.. bulunan toplami. ise daha ve dis. veya iki. yüksek. yöntem. digeri. su. distilasyon. ge~irilerek. noktalarindan Birarada. olan için. distilasyonunda haline. basinçlarinin. distilasyan. çok. distilasyanu. vakum. Vakum. kaynama. sa~ianir.. buhar. noktalari. maddelerin. vakiim. su. düsUk. ile. buhari. baglanir.. karisinayan. sicaklikta. esit. dis-. düzenekleri. pompasina. karismayan basinca. sicaklik-. kullanilir.. iki. sivilarin. damitilmalauçucu. oldu~u. maddenin sicaklikta.

(17) -t~-. Toplaua kabi. Sekil. 5.2.. Su Buhari. E. Ek~traksiyon. lan. çözünmeyen birinde. iki. da çözünen. çözücüde. üçüncü. da~ilimina. üst faza. Sivi. fazlarda. solvent. Birbiriyle. = K dir.. yapi-. Ekstraksiyonna. hir-. karismayan. ayni miktar. bu iki fazdaki. (K= Dagilma. iki faz-. konsantrasyonu. katsayisi).. Ekstraksi-. _. solvent. faz, alt. varsa,. solvent. maddelerin. ve rafinat. le den~enin daha leri kullanilir.. için. maddelerin- birbirinde. dayanir.. CR. yanda. ayirmak,is-. uzaklastirmak. ayrilacak. bir maddenin. ~. de su ve benzen. bir maddeyi. iki faz vardir.. Kannnu:. ve CR ise. karisimlardan. Ekstraksiyon. çözünmeyen. Dagilsa. Cs. kati karisimlardan. safsizliklari. bir islemnir.. Düzenegi. (çek_e):. Çözeltilerden, tenmeyen. Distilasyon. difüze. fazlarin. çabuk. faza. rafinat. faz benzen, olusu. sinir. olusumu. faz denir.. rafinatfaz. oldukça. agirdir.. yüzeylerini. sallanir.. Elimiz-. >--. sudur. Ancak. büyütrnek suretiy-. Bu amaçla. ayirma. huni-. C. Xristallendirme: Kati. maddelerin. olmasindan rilmasi. sudur. iki. yararlanilarak. islemine. sividaki. sicaklik. sivi. Kati. sicaklikla. getirilmis. çözUnUrlük. için çözelti. maddeninuygun. ayrilir,. rilir.. hale. suretiyle. denir.. farkli fazdan. maddelerin. artar. çözelti. farki kadar. Cözücü. ay-. bir genelde. soQutulursa, madde. bu. kristal-. ayrilir.. si hazirlanir. den. genelde. arasindaki. Bu islem olmayan. doygun. çözünürlüklerinin. çöktürmek. kristallendirme. çözünürlUgü Sicakta. lenerek. çözücülerdeki. Sivi. lemlerde kantitatif. Sicak sogumaya. kisim. daima. bir çözücüde çözelti. ancak. uygun. edilerek madde. yüksek. bir beher. sicakta. süzülerek. terkedilerek. dekante. bir miktar. olmaz,. hacmina. doyurulmus. çözünmeyen. çözünmüs. madde. kristaller. çBzeltide olabilir.. alinir.. çözelti-. maddelerinkristallendi-. kurutulur.. kalaca2i. Saf. Bu is-. için verim.

(18) SEKii 1.33 Siviyi katidan ayiran destilasyon. teknigi. Çözelti isitilir,. sivi kaynatilarak uzaklasan. uzaklastirilir,. sivi su ceketli bir boru. içinde yogunlastirilir tinci) ve toplanir.. ~ r"momet". (Yogunlas-. i.. S, ç,k",. --..... ..--.,. ~ <---iL. _'_._. -..'Jl·..•---~;'i-rl~ _. /'. r. -. Pi '~._~-----.._- _---- -{rf-~.~ •.••..•. "'J:". \.. --j. ~_. !. ••. ..•.. Su g;cis; '. ~-"<fi---"" ..... =-. _ -L.j:Jx~·, /t .~- :, i •. '<,\. ÇözelH. Destilat. Uçucu çözücü Uçucu olmayan Renkli desenler bu yönteme. olusturdugu. için. kromatografi. denmistir, Yunanca Jlrenkli yazim" kelimesinden gelmektedir .. SEKi L 1.34 Kagit kromatografisin-. de, bir karismin bilesenleri üzerinde. yürütülerek. ayrilir, bunun çözücü. kagit birbirinden. için de bir destek ve. kuliamlir.. Bu teknigin en. madde. Gaz - sivi kromatografisinde' (GLC), nümune buharlastirilir ve helyum akiminda dar bir bomdan geçirilir. Bu borunun içi, kolayca buharlasmayan bir SiVi içinde islatilmis alümina (alüminyum oksit, A1Z03)ile kaplanmis veya doldurulmuswr. Karsimin alüminaya en zayif tutunan bileseni, diger uç. tan ilk önce çikar (Sekil 1.35). Zaman ilerledikce, karisimin diger bilesenleri wtunma özelliklerine bagli olarak kolonun sonuna gelirler ve her birI elektronik olarak gözlenir ve sinyaller, pikler seklinde kagit üzerine geçirilir· ki buna kromatogram denir. Kramatogram, bir karisimin bilesimini gösteren parmak izi gibidir (Sekil 1.36). Gaz - sivi kromatografisi hava alanlarinda bavul içinde olabilecek uyusturucu ve patlayici maddeleri gözlemekte kullanilir; bu cihaz; adeta bavullari koklar ve çok az bir maddeye karsi bile son dereceduyarlidir.. ilkel biçimi yanda gösterilmistir. Solda, üzerine. bir damla. gida bo-. yasi damlatilmis. kuru bir filtre kagi-. di görülmektedir.. Filtre kagidi daha. sl)nra. bir çözür:ü içine yerlestirilii. (ortadaki. resim). Çözücü. kagidin. kenarlarina. kadar ulastiginda,. çözücüden. alinir ve kurutulur.. yayi olusturan uzakliklarda. iki bilesenin yayildigi. tedir. Bilesenleri (burada. kagit So-. farkli·. gözlenmek-. birbirinden. mis olarak gösteren destege denir.. Karisimlar bilesenlerinin fi'ziksel özelliklerinin farkli olmasi nedeniyle ayristirilirlar; bu konuda kullanilan teknikler sÜzme, destilasyon ve kroma tografidir.. ayril-. kurutulmus. kagit) kromatagram ,. ~. :n.

(19)

Gambar

Tablo 1.2: SI Birim Sistemine Göre Temel Birimler
Tablo 1.4: SI Birimleri Için Kullanilan Önekler

Referensi

Dokumen terkait

Keterlibatan atau keikutsertaan pihak swasta merupakan sebuah bentuk kontribusi dari pihak swasta dalam adanya sebuah pembangunan yang ditujukan untuk kepentingan

Jawa dapat dilihat bahwa pola curah hujan pada Desember 2005 (Peta 3A) semakin ke arah bagian utara Jawa bagian tengah curah hujan yang diperoleh semakin meningkat, sedangkan

Kepatuhan Wajib Pajak yang terpenuhi oleh kinerja Account Representative yang baik akan berpengaruh juga terhadap peningkatan penerimaan pajak, berdasar pernyataan

Bahwa bila penentuan anggota KPU Kabupaten Kepulauan Aru dan Anggota KPU Kabupaten/Kota di Provinsi Maluku serta kabupaten lainya di wilayah Negara Kesatuan Republik Indonesia

Sputum yang bercampur darah atau hemoptisis dapat menjadi akibat dari kerusakan jalan napas dengan infeksi akut. Sputum yang dihasilkan dapat berbagai macam,

3.6 Menganalisis kebutuhan beban / bandwidth   jaringan 4.6 Menyajikan hasil analisis kebutuhan beban/bandwidth   jaringan 3.6.1 Menjelaskan kebutuhan bandwidth untuk komunikasi

Untuk mata berakomodasi maksimum , bayangan dari lensa okuler terletak di depan lensa sejauh titik dekat pengamat. S’ ok = -