RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP )
Nama Sekolah : ... Kelas/Semester : VIII/1
Alokasi Waktu : 4 x 40 Menit (2 x Pertemuan) A. Standar Kompetensi
Mampu menyimak, memahami dan menanggapi pembacaan berbagai wacana lirik (rumpaka) lagu, biografi dan pembacaan bahasan.
B. Kompetensi Dasar
Menyimak lirik (rumpaka) lagu-lagu kawih (dinyanyikan langsung atau rekaman)
Indikator
Dapat mengingat (hafal) rumpaka lagu yang diperdengarkan Dapat memahami atau dapat menceritakan isi rumpaka kawih. Dapat menanggapi berbagai aspek wacana rumpaka dalam diskusi. Dapat menyanyikan lagu kawih sendiri atau bersama-sama
C. Tujuan Pembelajaran
Siswa dapat memahami, menanggapi, dan menyanyikan rumpaka kawih. D. Materi Pokok
Kawih
E. Metode Pembelajaran
1. Pendekatan : Komunikatif, alamiah 2. Metode : Langsung
3. Teknik : Ceramah, Diskusi, Latihan, Pemberian Tugas
F. Kegiatan Pembelajaran
Pertemuan Kegiatan Waktu
1 Pendahuluan 10
Memeriksa kesiapan siswa Apersepsi
Motivasi Pretes
Kegiatan Inti 60
Siswa menyimak lagu yang diperdengarkan dengan seksama Menyanyikan lagu yang telah disimak secara sendiri-sendiri
maupun bersama-sama
Bertanya jawab tentang topik lagu yang disimak Bertanya jawab tentang isi lagu (diskusi)
Penutup 10
Bersama guru, siswa menyimpulkan isi lagu Postes
Siswa ditugaskan untuk menyanyikan lagu serta menelaah isinya
2 Pendahuluan 10
▸ Baca selengkapnya: download soal bahasa sunda kelas 1 semester 1
(2) Motivasi Pretes
Kegiatan Inti 60
Siswa secara bersama-sama menyanyikan lagu yang telah dipelajari pada pertemuan sebelumnya.
Menyanyikan kembali lagu yang telah dipelajari secara sendiri-sendiri
Bertanya jawab tentang topik lagu yang disimak Bertanya jawab tentang isi lagu (diskusi)
Penutup 10
Bersama guru, siswa menyimpulkan isi lagu Postes
Siswa ditugaskan untuk menyimak sebuah lagu serta menelaah isinya
G. Alat/ Bahan / Sumber Naskah/rumpaka lagu Kaset
Buku pegangan Tape recorder H. Penilaian
Indikator Teknik Bentuk Instrumen JawabanKunci
Dapat mengingat (hafal) rumpaka lagu yang diperdengarkan
Lisan Uraian Cing sebutkeun rumpaka kawih
pada kahiji! Dina lampiran Dapat memahami atau
dapat menceritakan isi rumpaka kawih.
Lisan/Tul
isan Uraian Naon eusi eta rumpaka kawih Wajar Dikdas 9 taun? Kawajiban sakabeh warga nagara sangkan diajar nepi ka tingkat SMP. Dapat menanggapi
berbagai aspek wacana rumpaka dalam diskusi.
Lisan/
Tulisan Uraian Naon nu disebut kawih? Jentrekeun! Tulis rupa-rupa kawih dumasar
kana eusina!
Sebutkeun conto kawih nu eusina atikan!
naon nu disebut kawih barudak? Terangkeun eusi kawih!
Dina lampiran materi
Dapat menyanyikan lagu kawih sendiri atau bersama-sama
Lisan Uraian Cing haleuangkeun ku hidep eta
kawaih! Gumantungsiswa
Pameungpeuk, Juli 2012
Mengetahui Guru Mata Pelajaran,
Kepala Sekolah,
▸ Baca selengkapnya: kompetensi dasar bahasa sunda kelas 2 semester 1
(3)NIP. ... ... LAMPIRAN 1
BAHAN AJAR KAWIH
WAJAR DIKDAS 9 TAUN Surupan : Sorog/Madenda Udagan mangsa rék datang
Raharja nanjung gumilang Pangeusi hirup walagri Mandiri wibawa nagri
Harepan tinemu bagja Waluya raharja bangsa Ngajawab tantangan jaman Dasarna ku pendidikan Reff: Wajar, wajar, wajar
Wajib belajar Wajar, wajar, wajar
Pendidikan dasar sembilan taun Wajar, wajar, wajar
Wajib belajar Wajar,wajar,wajar
Hayu urang gempung dilaksanakeun
KABEUNGHARAN KECAP
Raharja = ma’mur, teu kurang sandang pangan Walagri = cageur, sehat sarta henteu tanpa daksa Nanjung = gede darajat, alus milik
Gumilang = cahayaan, herang, alus pisan, punjul ti batur Gempung = kumpul, kumpulan
Waluya = salamet
PEDARAN
guru laguna miboga pola anu tangtu saperti a-a-a-a, a-b-a-b, a-a-b-b. Ku kituna dina nembangkeun lagu-lagu kawih bisa dipirig ku waditra saperti gamelan, kacapi, angklung jeung sajabana.
Ditilik tina eusina, kawih bisa digolongkeun saperti di handap :
1. Kawih perjoangan, eusina pikeun ngagedurkeun sumanget para pajoang dina nyanghareupan musuh.
Contona: Karatagan Pahlawan, 17 Agustus 1945, Angkatan Perang, Baju Héjo, Wangsit Siliwangi, Pahlawan Toha, Gedur Tékad Perjuangan jeung réa-réa deui.
2. Kawih Pupujian, eusina muji ka Allah, nembongkeun kaagungan Allah, do’a, sholawat ka Nabi Muhamad.
Contona: Sholawat Nabi, Lebaran, Do’a, Allah, jrrd. 3. Kawih silih asih, eusina nembrakeun rasa kaasih rumaja.
Contona: Anjeun, Kalangkang, Situ Paténgan, Talaga Remis, jrrd.
4. Kawih Atikan, eusina méré atikan sangkan tetep aya dina bebeneran, persatuan jeung kesatuan.
Contona: Sabilulungan, Rakgantang
5. Kawih nu eusina ngagambarkeun kaéndahan alam. Contona : Pasundan Eksiganda, Bandung
Aya oge nu disebut kakawihan, nyaéta lagu-lagu kawih nu sok ditembangkeun ku barudak bari arulin di buruan.
Kakawihan bisa digolongkeun kana dua golongan.
1. Kakawihan Murangkalih, Ieu kawih bisa dipirig ku waditra lantaran rumpakana kauger ku patokan.
Contona:Ucing diudag anjing, Arulin di buruan, Rasa Gumbira, Oray-orayan, jrrd.
2. Kakawihan Kaulinan Barudak, jarang dipirig ku waditra lantaran rumpakana teu kauger ku patokan. Tapi bisa dipirig ngan bebas wirahma.
Saméméh aya listrik kakawihan sok dihaleuangkeun ku barudak bari ulin di buruan dicaangan ku cahaya bulan purnama.
Contona: Bulantok, Paciwit-ciwit Lutung, Ngawihan Hujan, Ucing Hui, Ngala Papatong, jrrd.
MATERI PANGDEUDEUL ISTILAH KASENIAN
Dina pedaran aya kecap sekar tandak, kawih, rumpaka, pupuh jeung sajabana. Eta kecap kaasup kana istilah nu patali jeung kasenian. Istilah kasenian bisa dipasing-pasing saperti di handap.
1. Palaku seni : Sindén, alok, juru kawih, panjak/nayaga, jeung sajabana.
3. Cara nabeuh : ditepak, dikését, ditiup, dipetik, dicaruk jeung sajabana. 4. Wangun seni : seni mamaos, seni degung, seni angklung, jeung sajabana. 5. Pangaweruh seni : anggit, wiletan, wirahma, jeung sajabana.
LAMPIRAN 2
LEMBAR KERJA SISWA
Jawab pananya di handap !
1. Saha nu diwajibkeun ku pamaréntah pikeun diajar 9 taun ?
_________________________________________________________________________ 2. Terangkeun, naon nu dimaksud wajar dikdas salapan taun téh !
_________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ 3. Naon tujuan pamaréntah pangna ngawajibkeun diajar ka masarakatna ?
_________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ 4. Saha baé nu wajib nyukséskeun program wajar dikdas 9 taun ?
___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ __________________________________________________________________
5. Terangkeun maksud tina pada kadua kawih wajar Dikdas !
____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________
6. Naon balukarna lamun warga nagara Indonesia barodo ?
___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ __________________________________________________________________
7. Naon kauntungan pikeun nagara lamun wargana palinter ?
_________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ 8. Jieun kalimah tina kecap :
a.raharja
_________________________________________________________________________ c.gempungan
_________________________________________________________________________ d. waluya
_________________________________________________________________________
Diskusikeun jeung babaturan, terangkeun maksudna, jieun kalimahna!
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP )
Mata Pelajaran : Bahasa Sunda Nama Sekolah : ... Kelas/Semester : VIII/1
Alokasi Waktu : 4 x40 Menit (2 x Pertemuan) A. Standar Kompetensi
Mampu membaca, memahami dan menanggapi berbagai wacana puisi sawer, cerita wawacan, sajak, dan karangan argumentasi
B. Kompetensi Dasar Pembacaan puisi Indikator
Dapat membaca sajak dengan lafal, tekanan, intonasi dan penjiwaan isi yang tepat. Dapat membaca sajak dengan penampilan dan improvisasi yang baik.
Dapat menerangkan tentang teknik pembacaannya
Dapat memperbaiki atau menyempurnakan tentang teknik pembacaanny C. Tujuan Pembelajaran
Siswa dapat membaca sajak dengan lafal, tekanan, intonasi, dan penjiwaan isi yang tepat. dengan penampilan dan improvisasi yang baik.
D. Materi Pokok Sajak
E. Metode Pembelajaran
1. Pendekatan : Komunikatif, alamiah 2. Metode : Langsung
3. Teknik : Ceramah, Diskusi, Latihan, Pemberian Tugas
F. Kegiatan Pembelajaran
Pertemuan Kegiatan Waktu
1 Pendahuluan 10
Memeriksa kesiapan siswa Apersepsi
Motivasi Pretes
Kegiatan Inti 60
Secara bergantian siswa membacakan sebuah sajak Bersama-sama menyimak sajak yang dibacakan Bertanya jawab tentang topik yang dibaca Bersama guru menemukan unsur-unsur sajak Bertanya jawab tentang isi sajak
Penutup 10
Bersama guru, siswa menyimpulkan isi sajak Postes
Siswa ditugaskan untuk membuat sajak bebas
2 Pendahuluan 10
Apersepsi Motivasi Pretes
Kegiatan Inti 60
Secara seksama, siswa memperhatikan hasil evaluasi guru terhadap pembacaan sajak yang dilaksanakan siswa. Bersama-sama menyimak kembali sajak yang dibacakan Bertanya jawab tentang topik sajak baru yang dibaca Bersama guru menemukan unsur-unsur sajak
Bertanya jawab tentang isi sajak
Penutup 10
Bersama guru, siswa menyimpulkan isi sajak Postes
Siswa ditugaskan untuk membuat sajak bebas G. Alat/ Bahan / Sumber
Naskah/rumpaka lagu Kaset
Buku pegangan Tape recorder H. Penilaian
Indikator Teknik Bentuk Instrumen Kunci
Jawaban Dapat membaca sajak
dengan lafal, tekanan, intonasi, dan penjiwaan isi yang tepat.
Lisan Unjuk
Kerja Bacakeun ku hidep eta sajak kalawan hade boh lafal, lentong jeung ekspresina luyu jeung eusi!
Gumantung siswa
Dapat membaca sajak dengan penampilan dan improvisasi yang baik.
Lisan Unjuk
Kerja Bacakeun ku hidep eta sajak kalawan hade, boh rengkak boh inprovisasina! Gumantung siswa Dapat menerangkan tentang teknik pembacaannya.
Lisan Uraian Terangkeun kumaha tehnik maca
sajak nu hade! Lafal, lentong,ekspresi jeung improvisasi kudu hade. Dapat memperbaiki atau menyempurnakan pembacaan sajak. Lisan Unjuk
Kerja Gumantung siswa Gumantung siswa
Pameungpeuk, Juli 2012
Mengetahui Guru Mata Pelajaran,
Kepala Sekolah,
LAMPIRAN 1
BAHAN AJAR Baca sajak di handap!
KA ROSULULLAH
Abdi ngarawu sampéan anjeun ya Rosulullah
Ngartos kana guna tatapakan anu ku anjeun dipasang Margi tanpa éta
Taya nu tiasa diwangun
Sagala tihang-tihang nu ku abdi baris diadegkeun Ditapakeun kana iman
Kana yakin ka Nu hiji
Sedeng salambar kalakay murag Aya dina panalingaan Anjeunna Sareng yakin
Anjeun téh piwarangana-Na Nu mitutur bari brukbrak
Sareng yakin ka bangsaning malaikat Nu geus nepangan ka anjeun
Mawa béja ti gaibna Sareng yakin
Kana kitab anu diturunkeun ka anjeun Dawuh tuduh ka nu puguh
Sareng yakin
Kana poé nu aya peuntaseun pati Pangayakan pangadilan
Sareng yakin kana takdir nu ngajadi Taya nu leupas tina aturan
Ya Rasulullah
Anjeun parantos ngaguratkeun saréat Jalan gedé lempeng kebat
Di dieu abdi lumampah Boh rubuh boh kiat
PEDARAN
Sajak nyaéta karya sastra wangun puisi. Tangtu baé cara macana bakal béda jeung cara maca carpon, dongéng, wawacan, atawa karangan wangun drama. Cara maca sajak kudu merhatikeun lafal (artikulasi), tekanan (anteb henteuna), intonasi (lentong) jeung ngajiwaan kana eusi sajak.
Sajaba ti éta, nu maca sajak kudu merhatikeun gaya jeung improvisasi anu hadé sarta mikanyaho kana téhnik maca sajak anu alus.
Saméméh maca sajak, nu maca kudu ngarti heula kana eusi sajak. Ieu téh kacida pentingna pikeun nangtukeun tur manggihkeun jiwa tina eusi sajak. Sangkan ngarti jeung bisa neuleuman eusina tangtu kudu nyaho kana harti kecap-kecapna, maksud ungkara kalimah jeung maksud tina unggal pada (bait).
Sajak anu eusina ngébréhkeun kaagungan Alloh bakal béda cara ngajiwaanana jeung sajak anu ngébréhkeun kaéndahan alam, kumaha campuhna perang, ngagedurkeun sumanget juang, ngébréhkeun rasa kaasih, kabungah atawa kasedih.
Sangkan leuwih jéntré, ieu di handap aya sababaraha conto sajak. Baca ku hidep dina jero haté !
Sajak 1
DI SAMPALAN Gusti
Anjeun parantos ngamparkeun lemah ripah Disulam daun kalapa dirurumbe daun jambé Ngemploh héjo, héjo lembok iuh gunung juuh cai Pigeusaneun anu hirup mibuatan nimat anjeun
Gusti
Amparan pasihan Anjeun éstu lega ngupluk ngaplak Estuning sagala nyampak
Kaasih anjeun cekap pikeun bekel rapih Ah tapi anjeun mah binangkit
Muka layar ngagelarkeun kaulinan pikiraneun
Anjeun masihan taman sampalan keur sato leuweung Uncal mencek lembu towong kakeueung
Gusti
Anjeun ngencarkeun maung lapar Sakali nekuk uncal jadi bangkar
Gusti
Di mahluk anu ku Anjeun dipunjulkeun kuparabotan pedang akal Tongtonan sampalan bet katingal
Anjeun nurunkeun kajununan kana haté jalma nu baranggawé Nu jarongjon teu opénan
Dina rungkun haté nu sapalih Anjeun ngencarkeun macan Nu ngadodoho bongohna embé
Gusti
Pangraksakeun napas anu parias Tina wadal anu gangas
(Yus Rusyana, Nu Mahal Ti Batan Inten)
Sajak 2
SISI BALONG NGAGOLETAK Umurna sawelas taun kira-kira
Na tonggongna buntelan ku samping beureum Kopéahna buludru belél henteu cuplak
Kawas tibra sisi balong ngagolétak
Irungna, biwirna, ramo-ramona jeung dampal sukuna Geulang karét dina pigeulang leungeun kénca
Na sakuna aya patlot solobong awi Deukeut kuciat buku-bukuna pabalatak Umurna sawelas taun kira-kira
Awakna séhat parangi marahmay Calana sépé baju célé kotak-kotak Ngan lebah igana, deudeuh Bajuna rangsak
Taya nu nangenan kahalangan daun taleus Kawas ngimpi sisi balong, deudeuh
Bukuna dibungkus ku keretas endog beureum Tanah Air Kita, kepunyaan Tata kelas lima A Umurna sawelas taun kira-kira
Kawas tibra sisi balong ngagolétak
Teu kadéngéeun manuk sapu norowéco na régang tangkal haréndong Deukeut kuciat, deudeuh
Buku-bukuna pabalatak
LAMPIRAN 2
LEMBAR KERJA SISWA
UJI KOMPETENSI 1
Jawab ku hidep kalawan bener !
1. Saha nu dimaksud Rosululloh dina pada kahiji éta sajak?
_________________________________________________________________________ 2. Jéntrékeun, naon nu dimaksud tatapakan dina éta sajak?
_________________________________________________________________________ 3. Saha nu dimaksud Anjeunna dina pada kadua dina éta sajak?
_________________________________________________________________________ 4. Naon nu dimaksud yakin kana poé peuntaseun pati ?
_________________________________________________________________________ 5. Saréat naon nu diguratkeun ku Rosululloh téh?
_________________________________________________________________________ UJI KOMPETENSI 2
Eusian soal ieu di handap !
1. Sabara taun umur éta budak téh?
_________________________________________________________________________ 2. Ceuk pamanggih hidep, kumaha kaayaan ékonomi éta budak?
_________________________________________________________________________ 3. Saha ngaran éta budak téh?
_________________________________________________________________________ 4. Kelas sabaraha sakolana?
_________________________________________________________________________ 5. Naon nu dimaksud ngagoletak, dina éta sajak?
_________________________________________________________________________ 6. Ceuk pamanggih hidep, kunaon éta budak bet ngagolétak sisi balong?
_________________________________________________________________________ 7. Kumaha kaayaan dangdanan éta budak nu ngagoletak?
_________________________________________________________________________ 8. Kumaha kaayaan paroman éta budak?
_________________________________________________________________________ 9. Naon sababna éta budak téh teu aya nu manggihan?
_________________________________________________________________________
KABEUNGHARAN KECAP
Ngarawu = nyokot barang (beas, huut, jsbté) ku dua dampal leungeun Tatapakan = titincakan, patilasan
Kalakay = daun nu geus garing Régang = dahan leutik nu garing
Panalingaan = paningal, panyaksén, ditingali ku... Brukbrak = terus terang, teu sumput salindung Lumampah = leumpang ngajugjug hiji tempat Lemah ripah = bumi nu subur
Dirurumbé = dirarawisan, dihias ku rarawis Juuh = loba kaluar caina
Binangkit = loba kabisa, loba kadaék
Sampalan = tempat nu lega tur loba jukutna paranti sato baranghakan Bangkar = teu kamangpaatkeun
Kajununan = saregep kana gawé
Opénan = resep garah-geureuh, ngaheureuyan Ngencarkeun = ngaleupaskeun sato
Gangas = bengis Cuplak = coplok,
Belél = geus goréng rupana (baju)
Parangi = paroman, rupa beungeut, pasemon UJI KOMPETENSI 3
Jieun kalimah tina kecap-kecap ieu di handap! 1. Ngarawu
_________________________________________________________________________ 2. Brukbrak
_________________________________________________________________________ 3. Ngencarkeun
_________________________________________________________________________ 4. Belél
_________________________________________________________________________ 5. Kalakay
_________________________________________________________________________
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP )
Mata Pelajaran : Bahasa Sunda Nama Sekolah : ... Kelas/Semester : VIII/1
Alokasi Waktu : 4 x 40 Menit (2 x Pertemuan) A. Standar Kompetensi
Mampu mengungkapkan pikiran, ssperasaan daan keinginan secara lisan dalam berwawancara, berdiskusi, menyampaikan informasi, menyampaikan laporan perjalanan, memandu acara, dan memandu diskusi
B. Kompetensi Dasar Memimpin diskusi Indikator
Dalam peragaan dapat menggunakan kalimat-kalimat yang efektif sebagai pembukaan. Dapat memilih dan mengucapkan kalimat-kalimat yang membangkitkan semangat peserta
untuk berperan serta dalam diskusi.
Dapat memilih dan mengucapkan kalimat-kalimat yang menahan semangat berlebihan peserta.
Dapat memilih kalimat yang mengarahkan peserta untuk menarik kesimpulan yang sama. Dapat menutup diskusi dengan kalimat santun dan menyenangkan.
C. Tujuan Pembelajaran
Siswa darat memimpin diskusi dengan baik. D. Materi Pokok
Memimpin diskusi E. Metode Pembelajaran
1. Pendekatan : Komunikatif, alamiah 2. Metode : Langsung
3. Teknik : Ceramah, Diskusi, Latihan, Pemberian Tugas
F. Kegiatan Pembelajaran
Pertemuan Kegiatan Waktu
1 Pendahuluan 10
Memeriksa kesiapan siswa Apersepsi
Motivasi Pretes
Kegiatan Inti 60
Dengan cermat siswa menyimak penjelasan guru tentang tatacara memimpin diskusi
Secara bergantian siswa melakukan memimpin diskusi Bersama-sama menyimak penampilan temannya tentang
memimpin diskusi
Dengan bimbingan guru, siswa memperbaiki / menyempurnakan dalam memimpin diskusi
Penutup 10
Pertemuan Kegiatan Waktu Postes
Siswa ditugaskan untuk berani berbicara di depan orang lain
2 Pendahuluan 10
Memeriksa kesiapan siswa Apersepsi
Motivasi Pretes
Kegiatan Inti 60
Dengan cermat siswa menyimak penjelasan guru tentang tatacara memimpin diskusi
Secara bergantian siswa melakukan memimpin diskusi Bersama-sama menyimak penampilan temannya tentang
memimpin diskusi
Dengan bimbingan guru, siswa memperbaiki / menyempurnakan dalam memimpin diskusi
Penutup 10
Bersama guru, siswa menyimpulkan materi yang telah dipelajari Postes
Siswa ditugaskan untuk berani berbicara di depan orang lain G. Alat/ Bahan / Sumber
Contoh Naskah sebagai pemimpin diskusi Buku pegangan
H. Penilaian
Indikator Teknik Bentuk Instrumen Kunci
Jawaban Dalam peragaan dapat
menggunakan kalimat-kalimat yang efektif sebagai pembukaan.
Lisan Uraian Cing ku hidep tepikeun bagian bubuka dina mingpin diskusi! Gunakeun kalimah anu efektif.
Gumantung siswa
Dapat memilih dan mengucapkan kalimat-kalimat yang
membangkitkan
semangat peserta untuk berperan serta dalam diskusi
Lisan/ tulisan
Uraian Tepikeun ku hidep omongan nu bisa ngahudangkeun sumanget parapamilon diskusi!
Gumantung siswa
Dapat memilih dan mengucapkan kalimat-kalimat yang menahan semangat berlebihan peserta.
Lisan/
tulisan Uraian Tepikeun ku hidep omongan nu bisa ngawatesanan sumanget parapamilon diskusi nu
kaleuleuwihi!
Gumantung siswa
Dapat memilih kalimat yang mengarahkan peserta untuk menarik kesimpulan yang sama.
Lisan/
tulisan Uraian Tepikeun ku hidep omongan nu bisa ngajak ka parapamilon diskusi sangkan bisa nyindekkeun hasil diskusi!
Gumantung siswa
Dapat menutup diskusi dengan kalimat santun dan menyenangkan.
Lisan/
tulisan Uraian Tepikeun ku hidep omongan nutup acara diskusi ku kalimah anu hade tur pikabungaheun!
Pameungpeuk, Juli 2012
Mengetahui Guru Mata Pelajaran,
Kepala Sekolah,
LAMPIRAN 1
BAHAN AJAR
Tengetan conto omongan panumbu catur dina diskusi anu loba pamilonna !
Assalamu’alaikum wr.wb.
Bapa guru nu dipihormat, Sadérék panyatur nu dipihormat, teu kakantur sadaya pamilon nu dipihormat. Dina ieu kasempetan urang baris nyawalakeun hiji masalah anu kalintang pentingna enggoning miara, ngamumulé tur maké basa, sastra jeung seni Sunda. Tarékah naon nu kudu dipigawé ku urang salaku urang Sunda sangkan basa, sastra jeung seni Sunda henteu kalindih ku basa, sastra jeung seni deungeun.
Sangkan leuwih jéntré ngeunaan kumaha kondisi basa, sastra jeung seni Sunda mangsa ayeuna, urang sami regepkeun pedaran nu didugikeun ku sadérék ....
Sabada ngaregepkeun éta pedaran disuhunkeun ka sadaya pamilon sangkan ngadugikeun pamadegan/usul, saran, kritikna.
Ka Saderek ... dipaparin kasempetan kanggo medarkeun masalah salami lima belas menit. Mangga dihaturanan!
. . .
Kalintang jéntréna naon anu tos dipedar ku Sadérék .... Nanging masih kénéh seueur hal anu peryogi ku urang disawalakeun. Ku kituna ka pamilon disuhunkeun kanggo ngadugikeun saran, pamadegan, atanapi kritikna. Supados sadayana tiasa ngadugikeun, acara diskusi dibagi dua termin. Termin kahiji tiasa limaan anu ngadugikeun pamadeganana. Mangga saha baé anu badé ngadugikeun langkung ti payun?
. . .
Lima pamilon parantos ngadugikeun pamadegan, saran sareng kritikna. Ayeuna mangga ka panyatur, Sadérék ... kanggo ngadugikeun waleran!
Alhamdulillah acara diskusi dina ieu kasempetan kalintang ragotna. Ieu hal téh nawiskeun ageungna perhatosan pamilon kana kahirupan basa, sastra jeung seni Sunda. Sateuacan mungkas ieu acara mangga urang sami cindekkeun hasil tina ieu diskusi.
. . .
Rupina diskusi parantos réngsé. Urang kalintang bingahna tiasa ngadugikeun saran, kritik ogé pamadegan sanésna anu kalintang saéna kanggo narékahan sangkan basa, sastra jeung seni Sunda tetep hirup di tatar Sunda.
Tawis kabingah mangga urang sami tutup ku ngedalkeun hamdalah!
Diskusi dina basa Sunda sok disebut sawala. Kagiatan dina diskusi biasana medar ngeunaan hiji perkara pikeun meunangkeun hiji kacindekan. Diskusi bisa dilaksanakeun dina kelompok anu leutik bisa ogé dina kelompok anu gedé. Kagiatan diskusi dina kelompok anu leutik mah cukup aya panumbu catur wungkul. Sedengkeun diskusi dina kelompok anu gedé bisa lumangsung upama aya panyatur (nara sumber), pamilon (peserta) jeung panumbu catur ( moderator ).
Pancén panyatur nyaéta nepikeun atawa medar masalah nu keur disanghareupan. Ari pancén pamilon sajaba ti ngaregepkeun pedaran téh ogé bisa nanyakeun hal nu can kaharti atawa bisa méré saran jeung kritik kana pedaran panyatur. Sedengkeun pancén panumbu catur nyaéta ngatur lumangsungna diskusi, méré hancengan ka pamilon kalawan adil enggoning nepikeun pamadeganana, sarta bisa ngungkulan lamun aya pabéntar paham nu kaleuleuwihi, sangkan lumangsungna diskusi téh tertib tur lancar.
Hidep kudu bisa ngatur atawa mingpin diskusi (jadi panumbu catur). Aya sababaraha hal nu kudu diperhatikeun lamun hidep jadi panumbu catur, nyaéta:
1. kudu bisa milih kalimah anu éféktif;
2. kudu bisa ngahudangkeun sumanget pamilon sangkan daék nepikeun pamanggihna; 3. kudu bisa ngatur lumangsungna diskusi kalawan adil;
4. kudu bisa ngajak pamilon sangkan nyieun kacindekan hasil diskusi;
5. bisa ngagunakeun kalimah anu sopan tur hadé boh dina muka boh dina nutup diskusi.
Léngkah-léngkah mingpin diskusi diantarana:
1. Nepikeun bubuka, eusina méré gambaran singket ngeunaan masalah anu rék dipedar; 2. Méré kasempetan ka panyatur pikeun nepikeun atawa medar masalah;
3. Méré kasempetan ka pamilon sangkan nepikeun pamadegan, kritik, atawa pananya kalawan adil;
4. Méré kasempetan ka panyatur pikeun nepikeun jawaban; 5. Ngajak ka pamilon pikeun nyindekeun hasil diskusi; 6. Nepikeun panutup.
Conto omongan dina diskusi nu pamilonna saeutik ( 4 – 5 urang ) Assalamu’alaikum Wr. Wb.
Dulur-dulur, urang ayeuna kudu ngadiskusikeun masalah kumaha cara milih pangurus OSIS anyar sarta nangtukeun kritéria nu pantes pikeun milih calon ketua OSIS. Pangna kudu puguh kriteriana téh sangkan ketua OSIS nu bakal datang leuwih alus gawéna tur pinuh rasa tanggung jawab.
Cing kumaha ceuk pamanggih Rudi ?
Kumaha, pamadegan nu séjén deui, sugan aya nu rék ngalengkepan?
Cing, kumaha ceuk pamanggih anjeun ? Ulah cicing baé atuh, sabab ieu téh masalah urang saréréa !
Tina sababaraha usulan bieu, bisa dicindekkeun yén calon ketua OSIS téh ti kelas dua wungkul. Sarta kritériana aya sapuluh.
Tah geus cindek kieu mah kari urang laksanakeun baé pikeun nyeléksi calon ketua OSIS téh. Ayeuna mah urang tutup ieu diskusi ku ngucapkeun hamdalah!
Materi Pangdeudeul
Rarangken Barung ka-an, nga-keun, jeung di-keun
Dina conto diskusi nu kadua, aya sababaraha kecap nu make rarangken barung. Diantarana bae kecap kasempetan, ngadugikeun jeung disuhunkeun,
Kecap kasempetan asalna tina kecap sempet + rarangken barung ka-an, kecap ngadugikeun asalna tina kecap dugi + rarangken barung nga- keun, kecap disuhunkeun asalna tina kecap suhun + rarangken barung di-keun.
Rarangken barung nyaeta rarangken anu mangrupa gabungan tina dua rarangken atawa leuwih. Upamana bae barungna antara rarangken hareup jeung rarangken tukang; rarangken hareup jeung rarangken tengah; rarangken tengah jeung rarangken tukang; atawa rarangken hareup, rarangken tengah jeung rarangken tukang.
Conto kecap rundayan nu make rarangken barung (hareup jeung tukang) : kahujanan, ngedalkeun, kahirupan, jeung rea-rea deui.
Conto kecap rundayan nu make rarangken barung (hareup jeung tengah) : dibarawa, diparaksa jeung rea-rea deui.
Conto kecap rundayan nu make rarangken barung (tengah jeung tukang) : aralaan, kaluarkeun jeung rea-rea deui.
Conto kecap rundayan nu make rarangken barung (hareup, tengah jeung tukang) : dibarawaan, ditareangan, kaharujanan, jeung rea-rea deui.
Dina conto diskusi nu kadua, aya sababaraha kecap nu make rarangken barung. Diantarana bae kecap kasempetan, ngadugikeun jeung disuhunkeun,
Kecap kasempetan asalna tina kecap sempet + rarangken barung ka-an, kecap ngadugikeun asalna tina kecap dugi + rarangken barung nga- keun, kecap disuhunkeun asalna tina kecap suhun + rarangken barung di-keun.
Rarangken barung ka-an gunana pikeun ngawangun kecap kaayaan. Contona : kahujanan, kaanginan, kasempetan jeung rea-rea deui.
Rarangken barung di-keun gunana pikeun ngawangun kecap pagawean. Contona : disawalakeun, dialungkeun, ditawarkeun jeung rea-rea deui.
LAMPIRAN 2
LEMBAR KERJA SISWA
UJI KOMPETENSI 1
Diskusikeun masalah ieu di handap ku kelompok hidep! Anggota kelompokna cukup opat urang. Saurang jadi ketua, saurang jadi sekretaris, saurang jadi moderatos, saurang deui anggota.
1. Rencana kagiatan milih ketua kelas 2. Rencana ngayakeun kagiatan Isro Mi’raj 3. Rencana kémping
Tuliskeun heula rarancang nu rék dicaritakeun ku masing-masing anggota kelompok
_____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________
UJI KOMPETENSI 2
Larapkeun rarangken barung ka-an, nga-keun atawa di-keun kana kecap ieu di handap! Tuluy jieun kalimahna!
1. panas robah jadi ___________________________
Kalimahna : ____________________________________________________________ 2. hujan robah jadi ___________________________
Kalimahna : ____________________________________________________________ 3. banjir robah jadi ___________________________
Kalimahna : ____________________________________________________________ 4. urug robah jadi ___________________________
5. tindih robah jadi ___________________________
Kalimahna : ____________________________________________________________ 6. luar robah jadi ___________________________
Kalimahna : ____________________________________________________________ 7. beja robah jadi ___________________________
Kalimahna : ____________________________________________________________ 8. datang robah jadi ___________________________
Kalimahna : ____________________________________________________________ 9. haja robah jadi ___________________________
Kalimahna : ____________________________________________________________ 10. budal robah jadi ___________________________
Kalimahna : ____________________________________________________________ 11. hudang robah jadi ___________________________
Kalimahna : ____________________________________________________________ 12. rasa robah jadi ___________________________
Kalimahna : ____________________________________________________________ 13. beubeut robah jadi ___________________________
Kalimahna : ____________________________________________________________ 14. poe robah jadi ___________________________
Kalimahna : ____________________________________________________________ 15. huap robah jadi ___________________________
Kalimahna : ____________________________________________________________ UJI KOMPETENSI 3
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP )
Mata Pelajaran : Bahasa Sunda Nama Sekolah : ... Kelas/Semester : VIII/1
Alokasi Waktu : 2 x Pertemuan A. Standar Kompetensi
Mampu mengungkapkan pikiran, ssperasaan daan keinginan secara lisan dalam berwawancara, berdiskusi, menyampaikan informasi, menyampaikan laporan perjalanan, memandu acara, dan memandu diskusi
B. Kompetensi Dasar Berdebat dalam diskusi Indikator
Dapat mengemukakan pendapat sendiri dengan tegas disertai argumennya. Dapat mengutarakan sanggahan, penolakan dengan disertai argumen yang kuat. Dapat menunjukan kelemahan dan keunggulan pendapat-pendapat yang diajukan. Dapat mengemukakan saran pemecahan /penyelesaian untuk pendapat yang berbeda. Dapat berbicara dengan bahasa yang santun.
C. Tujuan Pembelajaran
Siswa dapat mengemukakan pendapat, sanggahan, penolakan, kelemahan dan keunggulan pendapat-pendapat yang diajukan serta mengemukakan saran pemecahan /penyelesaian untuk pendapat yang berbeda dengan bahasa yang santun.
D. Materi Pokok Berdebat
E. Metode Pembelajaran
1. Pendekatan : Komunikatif, alamiah 2. Metode : Langsung
3. Teknik : Ceramah, Diskusi, Latihan, Pemberian Tugas
F. Kegiatan Pembelajaran
Pertemuan Kegiatan Waktu
Pendahuluan 10
Memeriksa kesiapan siswa Apersepsi
motivasi
Kegiatan Inti 60
Dengan cermat siswa menyimak penjelasan guru tentang cara diskusi yang benar
Dengan bimbingan guru siswa melaksanakan diskusi.
Penutup 10
G. Alat/ Bahan / Sumber Kaset
Buku pegangan Tape recorder H. Penilaian
Indikator Teknik Bentuk Instrumen Kunci
Jawaban Dapat mengemukakan
pendapat sendiri dengan tegas disertai
argumennya.
Lisan Uraian Prak tepikeun ku hidep pamadegan kalawan tandes sarta kuatan ku alesan!
Gumantung siswa
Dapat mengutarakan sanggahan, penolakan dengan disertai argumen yang kuat
Lisan Uraian Prak tepikeun ku hidep omongan anu eusina nolak pamadegan batur kalawan didadasaran ku alesan anu kuat!
Gumantung siswa
Dapat menunjukan kelemahan dan keunggulan pendapat-pendapat yang diajukan.
Lisan Uraian Prak tepikeun ku hidep tepikeun kaunggulan jeung kahengkeran pamadegan nu geus ditepikeun!
Gumantung siswa
Dapat mengemukakan saran pemecahan /penyelesaian untuk pendapat yang berbeda.
Lisan Uraian Prak tepikeun ku hidep pamadegan nu mangrupa saran pikeun
ngarengsekeun pamadegan nu beda!
Gumantung siswa
Pameungpeuk, Juli 2012
Mengetahui Guru Mata Pelajaran,
Kepala Sekolah,
LAMPIRAN 1
BAHAN AJAR
PEDARAN
Samemehna urang geus medar ngeunaan kumaha carana jadi moderator atawa panumbu catur. Dina ieu kasempetan urang pedar heula kumaha cara diskusi anu alus.
Hidep tangtu apal keneh kana tujuan diskusi, nyaeta pikeun ngarengsekeun hiji pasualan kalawan babarengan.
Sababaraha hal nu kudu diperhatikeun lamun hidep keur diskusi, diantarana : 1. Tepikeun pamadegan kalawan tegas tur dibarengan ku alesan anu jelas. 2. Tepikeun kateupanuju kalawan sopan tur bere alesan nu gampang kaharti.
3. Tepikeun oge kauntungan jeung karugian tina hiji pamadegan nu ku hidep ditepikeun. 4. Tepikeun saran nu wijaksana lamun aya pamadegan anu beda.
5. Jauhan sipat hayang meunang sorangan atawa egois.
LAMPIRAN 2
LEMBAR KERJA SISWA
Baca conto kagiatan diskusi ieu di handap, tuluy praktekeun ! Dadan : Assalamu’alaikum Wr. Wb.
Dulur-dulur, urang ayeuna kudu ngadiskusikeun masalah kumaha cara milih pangurus OSIS anyar sarta nangtukeun kriteria nu pantes pikeun milih calon ketua OSIS. Pangna kudu puguh kriteriana teh sangkan ketua OSIS nu bakal datang leuwih alus gawena tur pinuh rasa tanggung jawab.
Cing kumaha ceuk pamanggih Rudi ?
Rudi : Ceuk kuring mah milih calon pangurus OSIS taun ayeuna ulah ku wakil ti kelas wungkul, sabab henteu ngawakilan aspirasi sakabeh siswa.
Dadan : Tah, alus pisan eta pamanggih teh ! Tapi bisi aya pamanggih sejen nu leuwih alus ? Tita : Numutkeun pamendak abdi mah usul Rudi teh sae, tapi kumaha carana?
Rudi : Gampang carana mah. Unggal siswa kelas dua sina ngadaftarkeun diri jadi calon pangurus OSIS.
Dadan : Enya, kuring satuju pisan kana eta usul, tapi asa aya keneh hal nu kurang jelas. Santi : Ke heula, kumaha upami siswa kelas dua teu aya nu daftar jadi calon pangurus ? Dadan : Kumaha, pamadegan nu sejen deui, sugan aya nu rek ngalengkepan?
Herdi : Enya, kumaha lamun arembungeun, nya? Ah.. gampang! Kumaha lamun milih calon teh dibagi tilu tahapan. Tahap kahiji, unggal kelas kudu milih calon nu lobana tilu urang. Tahap kadua, sakabeh calon sina kampanye boh ku cara nyieun tulisan dina mading boh ku cara pidato nepikeun program di hareupeun sakabeh siswa. Tahap katilu, sakabeh siswa ti kelas tujuh nepi ka kelas salapan sina milih sacara langsung.
Dadan : Cing, kumaha ceuk pamanggih anjeun ? Ulah cicing bae atuh, sabab ieu teh masalah urang sarerea !
Sueb : Cicing teh, keur mikir ieu teh. Kuring satuju kana pamanggih Herdi.
Dadan : Tina sababaraha usulan bieu, bisa dicindekkeun yen calon ketua OSIS teh ti kelas dua wungkul. Sarta carana saperti nu geus ditepikeun ku Herdi. Kumaha sarerea satuju ?
Sarerea : Satuju !
Dadan : Tah geus cindek kieu mah kari urang laksanakeun bae pikeun nyeleksi calon ketua OSIS teh !
Ayeuna mah urang tutup ieu diskusi ku ngucapkeun hamdalah! Alhamdulillahirobbil’alamin!
UJI KOMPETENSI 2
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP )
Mata Pelajaran : Bahasa Sunda Nama Sekolah : ... Kelas/Semester : VIII/1
Alokasi Waktu : 4 x 40 Menit (2 x Pertemuan) A. Standar Kompetensi
Mampu mengungkapkan pikiran, perasaan dan keinginan secara tertulis dalam bentuk menulis sisindiran, surat, esai, laporan dan guguritan.
B. Kompetensi Dasar Menulis sisindiran Indikator
Dapat menyimpulkan ciri-ciri bentuk dan isi sisindiran.
Dapat menulis sisindiran sesuai dengan persyaratan bentuknya. Dapat menulis sisindiran sesuai dengan persyaratan isinya.
Dapat menulis sisindiran dengan pilihan kata yang baik dan santun. Dapat menggunakan gaya bahasa yang sesuai bagi puisi sisindiran
C. Tujuan Pembelajaran
Siswa dapat menulis sisindiran sesuai dengan persyaratan bentuk dan isi dengan pilihan kata yang baik dan santun serta menggunakan gaya bahasa yang sesuai bagi puisi sisindiran D. Materi Pokok
Sisindiran
E. Metode Pembelajaran
1. Pendekatan : Komunikatif, alamiah 2. Metode : Langsung
3. Teknik : Ceramah, Diskusi, Latihan, Pemberian Tugas
F. Kegiatan Pembelajaran
Pertemuan Kegiatan Waktu
1,2 Pendahuluan 10
Memeriksa kesiapan siswa Apersepsi
Motivasi Pretes
Kegiatan Inti 60
Siswa memperhatikan dengan seksama penjelasan guru tentang bentuk dan isi sisindiran serta cara penulisannya
Bertanya jawab tentang sisindiran
Dengan bimbingan guru, siswa menulis sisindiran
Penutup 10
G. Alat/ Bahan / Sumber
Naskah/rumpaka sisindiran Kaset
Buku pegangan Tape recorder H. Penilaian
Indikator Teknik Bentuk Instrumen Kunci
Jawaban Dapat menulis
sisindiran sesuai dengan persyaratan bentuknya.
Tulis Unjuk
Kerja Tulis ku hidep hiji sisindiran kalawan bener! Gumantung siswa
Dapat menulis sisindiran sesuai dengan persyaratan isinya.
Tulis Unjuk
Kerja Tulis ku hidep hiji sisindiran nu eusina mangrupa piwuruk! Gumantung siswa
Dapat menulis sisindiran dengan pilihan kata yang baik dan santun.
Tulis Unjuk Kerja
Tulis ku hidep hiji sisindiran
kalawan hade dina pilihan kecapna!
Gumantung siswa
Dapat menggunakan gaya bahasa yang sesuai bagi puisi sisindiran
Tulis Unjuk
Kerja Tulis ku hidep hiji sisindiran kalawan bener kecap-kecap nu digunakeunana!
Gumantung siswa
Pameungpeuk, Juli 2012
Mengetahui Guru Mata Pelajaran,
Kepala Sekolah,
LAMPIRAN 1
BAHAN AJAR
Tengetan conto sisindiran di handap !
Samemeh ngamparkeun kasur Samak heula ambeh rineh Samemeh nyalahkeun batur Ragap heula awak maneh
Panyingkiran jatitujuh Ngaliwatan sasak beureum Pipikiran teu paruguh
Ngemutan nu acuk beureum Sing getol nginum jajamu Nu guna nguatkeun urat Sing getol neangan elmu Nu guna dunya aherat
Sanggeus hidep nengetan tilu pada karangan di luhur, kapanggih eta teh nu disebut sisindiran tea. Umumna sisindiran dibagi tilu, nyaeta paparikan, rarakitan jeung wawangsalan.
Paparikan asalna tina kecap parik (parek =Jawa) hartina deukeut. Maksudna mah kecap-kecap dina paparikan boga sora nu sarua utamana lebah sora vokal nu panungtung.
Rarakitan asalna tina kecap rakit, alat pikeun meuntas nu dijieun tina awi atawa kai anu dientep kalawan rapih. Puhuna rata atawa sarua. Dina rarakitan oge kitu, kecap-kecap nu aya diawal padalisan sarua.
Wawangsalan mah aya eusi nu kudu diteangan heula sarta ngan diwangun ku dua padalisan. Beda jeung paparikan atawa rarakitan.
Conto wawangsalan:
1. Kendang gede pakauman;
dag dig dug rasaning ati (wangsalna : bedug) 2. Belut sisit saba darat;
kapiraray siang wengi (wangsalna : oray)
Ditilik tina eusina, sisindiran ngawengku piwuruk, silih asih, jeung sesebred / banyol. Titenan conto-contona!
Mawa botol ka Cisaat Pipiti di sisi cai
Lamun urang getol solat Pasti dipiasih Gusti 2. silih asih
Tunggul awi meunang ngadek Dijual ka Panyingkiran
Lamun nyai enya daek Hayu urang pelesiran 3. sesebred/banyol
Cikur jangkung jahe koneng Lampuyang pamura beuteung Rarasaan jangkung koneng Sihoreng bureuteu hideung
Titenan conto sisindiran di handap ! Cimuncang ka Banjarsari
Kacamatan Panumbangan Yu batur urang ngahiji Ngeusian kamerdekaan
1 2 3 4 5 6 7 8 engang
1 Ci mun cang ka ban jar sa ri 8
2 Ka ca ma tan Pa num bang an 8
3 Yu ba tur u rang nga hi ji 8
4 ngeu si an ka mer de ka an 8
Conto sejenna.
1. Meser bubur ka Cihaur Jalanna mapay Cigowong Ka batur mah nitah jujur Soranganna purah bohong
2. Manuk piit jeung tikukur Disamberan ku japati Mun nu alit resep syukur Bakal diasih ku Gusti
3. Momotoran sisi jalan Ngaliwat ka sasak saat Lamun urang ngaku iman Ulah poho kana sholat 4. Ka Jakarta meuli senter
Meserna caket jalan tol Lamun urang hayang pinter Diajarna kudu getol
5. Lamun rek neangan batu Kudu nu warnana coklat
Cangkang
Mun rek neangan minantu Kudu kanu rajin sholat LAMPIRAN 2
LEMBAR KERJA SISWA
UJI KOMPETENSI 1
Pek titenan deui sisindiran di luhur, tuluy eusian pananya ieu di handap ! 1. Pada kahiji diwangun ku ___________ padalisan (baris).
2. Tuliskeun bagian cangkang tina pada kahiji !
______________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________
3. Tuliskeun bagian eusi tina pada kahiji !
____________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________
4. Tulis kecap-kecap dina pada kahiji nu sora vokalna sarua (murwakanti)!
____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________
5. Jentrekeun, padalisan mana bae dina pada kahiji nu kecap-kecapna miboga sora nu padeukeut (murwakanti)?
______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ __________________________________________________________________
6. Nurutkeun hidep, sisindiran pada kahiji teh kaasup kana paparikan atawa rarakitan ? Jentrekeun alesanana!
______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________
7. Ditilik tina eusina, pada ka sabaraha nu eusina piwuruk ?
______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________
8. Sisindiran pada kasabaraha anu eusina silih asih ?
______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________
9. Sisindiran nu mana nu kaasup kana wangun rarakitan ?
__________________________________________________________________________ 10. Tuliskeun kecap-kecap naon sarta padalisan sabaraha nu nuduhkeun wangun rarakitan ?
UJI KOMPETENSI 2
Lengkepan sisindiran ieu di handap ! 1. Saninten buah saninten
Dibantun ka parapatan
___________________________________________ Bilih aya kalepatan
1. Mawa botol ka Banjaran
___________________________________________ Mun getol ka pangaosan
___________________________________________
2. ___________________________________________ ___________________________________________ Elmu mah teu beurat ngagung
Teu cara dunya barana
3. Aya listrik di masigit Caangna ka pabrik kina
___________________________________________ ___________________________________________ 4. Abdi gaduh wadah hiji
___________________________________________ Abdi hoyong munggah haji
Hanjakal can gaduh bekel
5. Siki cau dikarungan
Boga sendal _____________________ Ari ___________________________ Bujal mah kamana-mana
6. Kukupu jangjangna __________________ Ngariung di luhur sumur
7. ____________________________________ ____________________________________
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP )
Mata Pelajaran : Bahasa Sunda Nama Sekolah : ... Kelas/Semester : VIII/1
Alokasi Waktu : 2 x 40 Menit A. Standar Kompetensi
Mampu menyimak, memahami dan menanggapi pembacaan berbagai wacana lirik (rumpaka) lagu, biografi dan pembacaan bahasan.
B. Kompetensi Dasar Menyimak puisi sawer Indikator
Dapat menyimak teks sawer dengan baik
Dapat menyanyikan teks sawer dengan lagu yang lazim atau bermacam-macam lagu. Dapat memahami isi teks
Dapat menceritakan isi teks sawer dalam parafrase Dapat menyimpulkan tema wacana sawer.
C. Tujuan Pembelajaran
Siswa dapat menyimak teks sawer, menyanyikan, memahami dan menceritakan isi teks sawer dalam parafrase dengan baik
D. Materi Pokok Sawer
E. Metode Pembelajaran
1. Pendekatan : Komunikatif, alamiah 2. Metode : Langsung
3. Teknik : Ceramah, Diskusi, Latihan, Pemberian Tugas
F. Kegiatan Pembelajaran
Pertemuan Kegiatan Waktu
1 Pendahuluan 10
Memeriksa kesiapan siswa Apersepsi
Motivasi Pretes
Kegiatan Inti 60
Secara sungguh-sungguh siswa menyimak pembacaan puisi sawer
Dengan bimbingan guru, siswa menyanyikan puisi sawer Bersama-sama guru siswa menemukan ciri-ciri puisi sawer Bertanya jawab tentang tema dan isi puisi sawer
Penutup 10
Bersama guru, siswa menyimpulkan materi yang telah dipelajari Postes
koran, majalah atau menanyakan kepada seseorang serta menelaah isinya
G. Alat/ Bahan / Sumber Naskah/rumpaka sawer Buku pegangan
H. Penilaian
Indikator Teknik Bentuk Instrumen JawabanKunci
Dapat menyimak teks
sawer dengan baik Preformance Unjuk Kerja Regepkeun sawer nu dihaleuangkeun kalawan hade! Gumantungsiswa Dapat menyanyikan
teks sawer dengan lagu yang lazim atau bermacam-macam lagu.
Lisan Unjuk
Kerja Haleuangkeun sapada naskah sawer nu geus kacangkem ku hidep!
Gumantung siswa
Dapat memahami isi
teks Lisan Uraian 1. butkeun jejer/pikiran utama Se eta sawer !
2. Na
on nu dimaksud sawer ?
3. Di
mana biasana sawer sok ditembangkeun?
4. Na
on tujuan diayakeun kagiatan nyawer ?
5. Sa
ha nu sok biasa nembangkeun sawer ?
Dina lampiran materi
Dapat menceritakan isi teks sawer dalam parafrase.
Lisan/
Tulisan Uraian Caritakeun deui eta eusi sawer dina wangun lancaran! Dina lampiran materi Dapat menyimpulkan
tema wacana sawer Lisan/ Tulisan Uraian Naon kacindekan tina eusi sawer nu ku hidep diregepkeun?
Dina lampiran materi
Pameungpeuk, Juli 2012
Mengetahui Guru Mata Pelajaran,
Kepala Sekolah,
LAMPIRAN 1
BAHAN AJAR
Titenan conto sawer ieu di handap. Pek regepkeun kumaha nembangkeunana sarta turutan. Sawer Sunatan ( Kidung)
1. Baeu kasep nu kuatan 4. Ti ayeuna masing wekel hidep atos disepitan Nyiar kaweruh sing kekel Teu aya kamadorotan Sagala cabak parigih Bapa teh lain teu watir Elmu agama drigama Asep raheut nyeri nyengir pangjurungna ibu rama Ku asep meureun kapikir pacuan salah tarima
2. Ujang teh tos korban getih 5. Pangna ujang disepitan Jaga mah bet leuwih-leuwih hartina teh dituduhan Dimana manggih kasedih tuduhan ka hiji jalan Hate teh masing beresih rama teh nuduhkeun Islam Tinangtu loba nu asih ku ujang kudu kapaham Repeh-rapih silih asih sarta kudu dilampahan
3. Korban geutih teh ayeuna 6. Tah kitu kapalay sepuh Jaga mah korban ku harta Sakabeh oge pituduh Ulah sok kudu dipenta lain jalan henteu puguh Pakir miskin bagi rata tong was-was tong asa-asa Mangkade dibeda-beda nya nyembah ka Nu Kawasa Bisina jadi panggoda lakonan sabisa-bisa
PEDARAN
1. waktu nyawer, juru sawer nyebarkeun (ngawurkeun) rupa-rupa barang saperti beas, koneng, duit, peremen jeung sajabana.
2. nyawer sok dilaksanakeun di taweuran (tempat turunna cai hujan / panyaweran ).
Nyawer teh eusina mangrupa piwuruk pikeun anu disawer hususna, umumna mah pikeun nu araya.
Ditilik tina eusi jeung tujuanana sawer dibagi sababaraha bagian : 1. Sawer panganten ( piwuruk ka panganten anyar )
2. Sawer sunat ( piwuruk ka budak sunat ) 3. Sawer orok ( umur 40 poe )
4. Sawer ruatan
5. sawer ngistrenan ( ngalantik )
Nembangkeun sawer aya nu make lagu kidung, Cianjuran, pupuh jeung sajabana.
Tengetan conto sawer panganten di handap! Sawer Panganten ( Kidung )
1. Cunduk waktu numbuk dawuh 4. masing satia satuhu Nitih wanci nu mustari ka bojo jeung ka salaki Kiwari datang mangsana ulah rek aing-aingan Dugi ka wanci rarabi kudu sagala badami Nincak kana alam anyar hasil sapuk sauyunan Keur panganten jaler istri sangkan lulus laki-rabi
2. Bakal disapih ku sepuh 5. Kudu sumujud ka sepuh Diajar hirup mandiri Sumembah ka maha suci Kudu macakal duaan hade basa ka sasama Hirup teu cara sasari ka kadang ka kulawargi Kuma bapa kuma ema ulah luhur pamakanan Da puguh sepuh ngabanding sadayana oge sami 3. Mungguhing saratna hirup 6. Sakitu nu kapihatur
LAMPIRAN 2
LEMBAR KERJA SISWA
Jawab pananya di handap !
1. Terangkeun, dumasar kana eusina naon nu dimaksud nyawer?
____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________
2. Naon sababna eta kagiatan teh disebut nyawer ?
____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________
3. Di mana biasana dilaksanakeun kagiatan nyawer teh ?
____________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________
4. Barang naon bae nu sok diawurkeun ku juru sawer ?
____________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________
5. Terangkeun maksud pada katilu dina sawer sunat !
____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________
6. Naon tujuan pangna budak lalaki disepitan ?
____________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________
7. Urang kudu nungtut elmu, dijentrekeun dina pada sabaraha ? Tuliskeun !
____________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________
8. Jentrekeun maksud tina pada kalmia !
____________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________
_________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ 10. Tuliskeun guru wilangan jeung guru lagu tina pada kagenep !
____________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________
UJI KOMPETENSI 2
1. Terangkeun, naon sababna panganten sok disawer ?
____________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________
_________________________________________________________________________ 2. Sanggeus acara naon biasana panganten disawer ?
_________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ 3. Terangkeun, naon ari saratna laki rabi ?
_________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ 4. Sebutkeun sarat sangkan laki rabi lulus banglus !
_________________________________________________________________________ 5. Jentrekeun, eusi sawer pada kaopat!
____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________
6. Naon sababna dina rumah tangga teu weleh kudu badami ?
____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________
7. Kudu kumaha sangkan rumah tangga sakinah (ayem tengtrem)?
____________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________
8. Dina nyawer sok ngawurkeun beas, duit, koneng, terangkeun maksud tina eta siloka !
____________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________
____________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________
10. Teangan ku hidep dalil anu nerangkeun ngeunaan nikah ! Tuliskeun jeung hartina.
____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP )
Mata Pelajaran : Bahasa Sunda Nama Sekolah : ... Kelas/Semester : VIII/1
Alokasi Waktu : 2 x 40 Menit A. Standar Kompetensi
Mampu membaca, memahami dan menanggapi berbagai wacana puisi sawer, cerita wawacan, sajak, dan karangan argumentasi
B. Kompetensi Dasar
Membaca penggalan wawacan Indikator
Dapat membaca cerita wawacan dengan lafal, volume suara dan intonasi yang baik. Dapat menembangkan cerita wawacan dengan pupuh lagu rancag yang sudah lazim. Dapat menanggapi berbagai aspek cerita wawacan.
Dapat menerangkan ciri-ciri wacana wawacan Dapat menceritakan kembali isi penggalan cerita. C. Tujuan Pembelajaran
Siswa dapat membaca cerita wawacan dengan lafal, volume suara dan intonasi yang baik dan menanggapi berbagai aspek cerita wawacan, serta dapat menceritakan kembali isi penggalan cerita.
D. Materi Pokok Wawacan
E. Metode Pembelajaran
1. Pendekatan : Komunikatif, alamiah 2. Metode : Langsung
3. Teknik : Ceramah, Diskusi, Latihan, Pemberian Tugas
F. Kegiatan Pembelajaran
Pertemuan Kegiatan Waktu
1 Pendahuluan 10
Apersepsi Motivasi Pretes
Kegiatan Inti 60
Dengan cermat siswa menyimak penjelasan guru tentang teknik membaca wawacan
lagu yang baik
Bersama-sama memperhatikan temannya yang sedang membaca wawacan
Dengan bimbingan guru, siswa memperbaiki / menyempurnakan kesalahan dalam membaca wawacan
Bertanya jawab tentang cirri-ciri wawacan
Dengan bimbingan guru, siswa menelaah isi wawacan
Penutup 10
Bersama guru, siswa menyimpulkan materi yang telah dipelajari
Siswa dimotivasi untuk berani membaca wawacan dengan baik dan benar
G. Alat/ Bahan / Sumber Naskah Wawacan Kaset
Buku pegangan H. Penilaian
Indikator Teknik Bentuk Instrumen JawabanKunci
Dapat membaca cerita wawacan dengan lafal, volume suara dan intonasi yang baik.
Lisan Unjuk Kerja
Baca wawacan kalawan hade! Gumantung siswa
Dapat menembangkan cerita wawacan dengan pupuh lagu rancag yang sudah lazim.
Lisan Unjuk
Kerja Tembangkeun wawacan dumasar kana pupuhna kalawan hade! Gumantung siswa
Dapat menanggapi berbagai aspek cerita wawacan.
Lisan/
Tulisan Uraian 1. n nu disebut wawacan? Nao
2. Nao
n bedana jeung guguritan?
Dina lampiran materi
Dapat menerangkan
ciri-ciri wacana wawacan Lisan/Tulisan Uraian Tataan ciri-ciri wawacan! Dina lampiranmateri Dapat menceritakan
kembali isi penggalan cerita.
Lisan/
Tulisan Uraian Caritakeun eusi wawacan nu ku hidep dibaca ! Gumantung siswa
Pameungpeuk, Juli 2012
Mengetahui Guru Mata Pelajaran,
Kepala Sekolah,
LAMPIRAN 1
BAHAN AJAR
Mestakeun ciri Lingga Batu Marmer Tanda Peringetan KANJENG PANGERAN SUMEDANG
( KINANTI )
1. Di sasih April kacatur, tina nembe tanggal hiji, taun dua puluh dua, di dinya jadi mimiti, para menak paparentah, ka rahayat abdi-abdi.
2. Kudu pada sungguh-sungguh, ngatur lembur beberesih, pager dina sisi jalan, kudu beberesan deui, nu bobo ganti awina, sangkan alus sami necis.
3. Pagerna sami dikapur, marakbak bodas beresih, tungtung pager di luihurna, tutumbakan sina lancip, dipoles hideung sadaya, ku ter atuh jadi manis.
4. Dina unggal lawang lembur, kaca-kaca hiji-hiji, dipulas diperhiasan, katingalina raspati, wantu bade Tuan Besar, sumping ka Sumedang nagri.
5. Jalan-jalan ngemplong alus, keusik-keusikna carentik, cadas-cadasna ngagenyas, sasakna resik raspati, beresih setra lemburna, alus tingalieun Gusti.
6. Komo perhiasan ngempur, papaes di jero nagri, anu ngatur bijaksana, nampi dawuhan ti Gusti, ti Kanjeng Dalem Sumedang, ti Asisten kitu deui.
7. Raden Patih anu ngurus, Patih Sumedang nagari, Rahaden Soerjadihardja, papatih anu binangkit, prentahna endah jatnika, sabudi-budina manis.
8. Lemah lembut lentong alus, sabudi-budina pekik, alon lampah kasatrian, nandingan Patih Sencaki, di nagara Meralaya, bupatina Derewati.
9. Tabuh genep isuk-isuk, nembean srangenge bijil, urang desa geus sadia, jalma ti lembur barijil, pada ngais bebekelan, timbel pais lauk brenyit.
10. Kulub sampeu kulub cau, pais tipung bubuy hui, timbel pare ulen ketan, sambel oncomna sayagi, cabe cengekna ngarora, seupan sampeu seupan hui.
12. Nu mawi mios ti kampung, hayang uninga ka Gusti, ka nu agung Tuan Besar, sareng ka pra dalem sami, gegeden bade darongkap, ti Bandung jeung ti Batawi.
13. Bade muka ciri batu, tanda peringetan Gusti, tugu dina tengah lapang, alun-alun di nagari, emutan Kanjeng Pangeran, Dalem Sumedang Suargi.
14. Tanggal harita kaitung, dua puluh lima April, sarewu slapan ratusna, dua puluh dua warsi, pinuh nagara Sumedang, geus heurin usik ku jalmi.
15. Ti sagala distrik kampung, pada haroyong tingali, kana eta kahormatan, lingga anu jadi ciri, harita bade dibuka, anu sakalangkung manis.
PEDARAN
Wawacan teh hiji karangan panjang wangun puisi ugeran nu ditulis make patokan pupuh. Ana kitu naon bedana jeung guguritan. Wawacan mah diwangun ku sababaraha pupuh nu diluyukeun jeung eusi lalakon, sedengkeun guguritan mah sanajan loba atawa panjang ngan ditulis make hiji patokan pupuh.
Eusi wawacan lolobana nerangkeun ngeunaan kahirupan di karajaan Papajaran jeung Galuh Pakuan. Tapi saenyana asal karangan mangrupa lalakon sarta diwangun ku sababaraha pupuh kaasup wawacan.
Pupuh nu dipake patokan nulis wawacan upamana bae Kinanti, Sinom, Asmarandana, Magatru, Gambuh, Maskumambang, Durma, Dangdanggula, jeung sajabana.
Materi pangdeudeul Kecap Rajekan
Kecap rajekan nyaeta kecap nu dibalikan deui (ditulis / diucapkeun) dua kali atawa leuwih boh sabagian boh sagemblengna, boh robah sora vokalna boh henteu.
Kecap rajekan dibagi 3 : rajekan dwipurwa, dwilingga, trilingga.
1. Kecap rajekan dwipurwa nyaeta kecap anu dirajek dua kali engang nu mimiti. Contona: tutunjuk, cacakar, babadug, jeung sajabana.
2. Kecap rajekan dwilingga
3. Kecap rajekan trilingga, nyaeta kecap nu dibalikan deui tilu kali boh robah sora vokalna boh henteu. Contona : dar-der-dor, blag-blig-bug, nang-neng-nong, jeung sajabana.
Dina wawacan di luhur aya kecap paparentah, tutumbakan, sungguh-sungguh, kaca-kaca, jeung sajabana.
Kecap paparentah, tutumbakan, sungguh-sungguh, kaca-kaca, kaasup kecap rajekan. Pangna kitu, sabab dina eta kecap aya nu dibalikan deui atawa diucapkeun dua kali.
Kecap nu geus dirobah ku cara dirajek dua kali engang nu mimiti disebut kecap rajekan dwi dwipurwa.
Kecap kaca-kaca asalna tina kecap kaca nu dirajek sagemblengna, pon kitu kecap sungguh-sungguh asalna tina kecap sungguh-sungguh.
Kecap nu geus dirobah ku cara dirajek dua kali sagembengna disebut kecap rajekan dwi lingga. Rajekan dwilingga dibagi dua, nyaeta :
1. Dwilingga murni (dwimurni), sakur kecap nu dirajek dua kali sagemblengna bari teu robah sora vokalna. Contona : meja-meja, buku-buku, alat-alat, jeung sajabana.
2. Dwi lingga reka (dwireka), sakur kecap nu dibalikan deui dua kali sagemblengna bari robah sora vokalna. Contona : bulak-balik, tulang-taleng, tunggal-teunggeul, jeung sajabana.
LAMPIRAN 2
LEMBAR KERJA SISWA UJI KOMPETENSI 1
Sanggeus maca wawcan Kanjeng Pangeran Sumedang, jawab pananya ieu di handap !
1. Nitenan waktu lumangsungna eta kajadian, bisa dicindekkeun yen harita aya dina jaman ___________________________________________________________________
2. Naon sababna sakabeh rahayat kudu beberesih ?
____________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________
3. Saha nu bade sumping ka Nagri Sumedang teh ?
_________________________________________________________________________ 4. Saha jenengan patih Sumedang nu dibere pancen ngurus nagri Sumedang ? Kumaha sipatna
?
____________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________
5. Kumaha kaayaan rahayat dina poean sumpingna Tuan Besar ?
____________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________
6. Naon tujuan rahayat pangna daratang ka alun-alun Sumedang ?
____________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________
7. Naon tujuan parapangagung sarumping ka Nagri Sumedang !
____________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________
____________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________
9. Sempalan wawacan di luhur teh diwangun ku sabaraha pada ?
_________________________________________________________________________ 10. Tuliskeun guru lagu jeung guru wilangan pupuh dina eta wawacan !
____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________
UJI KOMPETENSI 2
Robah ku cara ngarajek make rajekan dwi purwa, dwireka atawa dwimurni, tuluy jieun kalimahna!
1. tunjuk jadi _____________________ (dwipurwa)
Kalimahna : ______________________________________________________________ 2. ciwit jadi _____________________ (dwireka)
Kalimahna : ______________________________________________________________ 3. kolot jadi _____________________ (dwipurwa)
Kalimahna : ______________________________________________________________ 4. tulis jadi _____________________ (dwireka)
Kalimahna : ______________________________________________________________ 5. bapa jadi _____________________ (dwimurni)
Kalimahna : ______________________________________________________________ 6. alung jadi _____________________ (dwireka)
Kalimahna : ______________________________________________________________ 7. tulung jadi _____________________ (dwipurwa)
Kalimahna : ______________________________________________________________ 8. datang jadi _____________________ (dwimurni)
Kalimahna : ______________________________________________________________ 9. teunggeul jadi _____________________ (dwireka)
Kalimahna : ______________________________________________________________ 10. buku jadi _____________________ (dwimurni)
Kalimahna : ______________________________________________________________
Teangan conto sejenna nu kaasup kana kecap rajekan dwipurwa, dwilingga, jeung trilingga, jieun kalimah !
11. _________ jadi _____________________
Kalimahna : ______________________________________________________________ 12. _________ jadi _____________________
Kalimahna : ______________________________________________________________ 13. _________ jadi _____________________
Kalimahna : ______________________________________________________________ 14. _________ jadi _____________________
Kalimahna : ______________________________________________________________ 15. _________ jadi _____________________
Kalimahna : ______________________________________________________________ 17. _________ jadi _____________________
Kalimahna : ______________________________________________________________ 18. _________ jadi _____________________
Kalimahna : ______________________________________________________________
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP )
Mata Pelajaran : Bahasa Sunda Nama Sekolah : ... Kelas/Semester : VIII/1
Alokasi Waktu : 2 x 40 Menit A. Standar Kompetensi
Mampu mengungkapkan pikiran, perasaan dan keinginan secara tertulis dalam bentuk menulis sisindiran, surat, esai, laporan dan guguritan.
B. Kompetensi Dasar Menulis guguritan Indikator
Dapat menentukan tema guguritan.
Dapat mengembangkan ide dalam bentuk puisi dengan memperhatika