KORELASI ANTARA MAKÉNA BASA INDUNG JEUNG PRÉSTASI DIAJAR NULIS SURAT BASA SUNDA SISWA KELAS VIII SMP NEGERI 3 LEMBANG.

(1)

Pendi Permana, 2013

Korelasi Antara Makéna Basa Indung Jeung Préstasi Diajar Nulis Surat Basa Sunda Siswa Kelas Viii Smp Negeri 3 Lembang

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

No. 551/FPBS/0251/2013

KORELASI ANTARA MAKÉNA BASA INDUNG JEUNG PRÉSTASI DIAJAR NULIS SURAT BASA SUNDA

SISWA KELAS VIII SMP NEGERI 3 LEMBANG

SKRIPSI

Diajengkeun pikeun Nyumponan Salah Sahiji Sarat Nyangking Gelar Sarjana Pendidikan

Program Studi Pendidikan Bahasa Daerah

ku

PENDI PERMANA 0902597

JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA DAERAH FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SENI

(2)

Pendi Permana, 2013

KORELASI ANTARA MAKÉNA BASA INDUNG JEUNG PRÉSTASI DIAJAR NULIS SURAT BASA SUNDA

Oleh Pendi Permana

Sebuah skripsi yang diajukan untuk memenuhi salah satu syarat memperoleh gelar Sarjana pada Fakultas Pendidikan Bahasa dan Seni

Februari 2013

Hak Cipta dilindungi undang-undang.

(3)

Pendi Permana, 2013

LEMBAR PENGESAHAN

PENDI PERMANA NIM 0902597

KORELASI ANTARA MAKÉNA BASA INDUNG JEUNG PRÉSTASI DIAJAR NULIS SURAT BASA SUNDA

Disaluyuan jeung disahkeun ku: Pangaping I,

Drs. H. Usep Kuswari, M.Pd. NIP 195901191986011001

Pangaping II,

Temmy Widyastuti, S.Pd., M.Pd.

Kauninga ku

Ketua Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah Fakultas Pendidikan Bahasa dan Seni

Universitas Pendidikan Indonesia

(4)

Pendi Permana, 2013

KORELASI ANTARA MAKÉNA BASA INDUNG JEUNG PRÉSTASI DIAJAR NULIS SURAT BASA SUNDA

SISWA KELAS VIII SMP NEGERI 3 LEMBANG1)

PENDI PERMANA2) 0902597

(pendi.permana@yahoo.com)

ABSTRAK

Skripsi ini berjudul “Korelasi antara Makéna Basa Indung jeung Préstasi Diajar Nulis Surat Basa Sunda Siswa Kelas VIII SMP Negeri 3 Lembang“. Penelitian ini berpangkal pada masalah pokok apakah terdapat hubungan yang positif antara bahasa yang digunakan dengan prestasi belajar menulis surat bahasa Sunda siswa kelas VIII SMP Negeri 3 Lembang. Penelitian ini bertujuan mendeskripsikan tiga permasalahan, yakni: 1) bahasa yang digunakan siswa, 2) prestasi belajar siswa menulis surat bahasa Sunda, 3) korelasi antara digunakannya bahasa ibu dengan prestasi belajar menulis surat bahasa Sunda siswa. Metode yang digunakan dalam penelitian ini yaitu metode deskriptif korelasional dengan tehnik angket dan tes tulis. Hasil analisis data menunjukan bahwa bahasa yang digunakan siswa kelas VIII SMP Negeri 3 Lembang sebagian besar menggunakan bahasa Sunda. Sedangkan prestasi belajar menulis surat basa Sunda siswa kelas VIII SMP Negegri 3 Lembang termasuk kategori lebih dari cukup (75%), serta korelasi yang signifikan antara bahasa yang digunakan siswa dengan prestasi belajar menulis surat bahasa Sunda siswa kelas VIII SMP Negeri 3 Lembang. Hal ini ditunjukan dengan nilai χ2 hitung lebih besar dari χ2 tabel. Karena itu, berdasar hipotesis yang dikemukakan terjawab H0 ditolak dan Hi diterima, yakni ada hubungan yang signifikan antara bahasa ibu yang digunakan siswa dengan prestasi belajar menulis surat bahasa Sunda siswa kelas VIII SMP Negeri 3 Lembang. Maka dapat disimpulkan bahwa bahasa yang digunakan siswa ada hubungan yang signifikan dengan prestasi belajar menulis surat bahasa Sunda siswa kelas VIII SMP Negeri 3 Lembang.

Kata kunci: Basa indung, dan surat basa Sunda

1) Skripsi ini di bawah bimbingan Drs. H. Usep Kuswari, M.Pd dan Temmy Widyastuti, S.Pd., M.Pd.

(5)

Pendi Permana, 2013

CORRELATION BETWEEN THE USE OF MOTHER TONGUE LEARNING ACHIEVEMENT SUNDANESE WRITING

GRADE VIII SMP NEGERI 3 LEMBANG1)

PENDI PERMANA2) 0902597

(pendi.permana@yahoo.com)

ABSTRACT

This research entitled “Correlation between the use of Mother Tongue Learning Achievement Sundanese Writing Grade VIII SMP Negeri 3 Lembang”. This research stems on the central issue whether there is a positive relationship between the language used by the learning achievement Sundanese writing grade VIII SMP Negeri 3 Lembang. This study aims to describe the three issues, namely: 1) the language of the student, 2) student achievement wrote Sundanese, 3) correlation between the use of mother tongue learning achievement of student writing Sundanese language. Methods used in this research is descriptive correlation method with tehnical questionnaires and written tests. Result of data analysis showed that the language used grade VIII SMP Negeri 3 Lembang mostly Sundanese language. Whereas achievement Sundanese writing grade SMP Negeri 3 Lembang category is more than adequate (75%), and significant correlation between the language used by students with learning achievement Sundanese writing grade VIII SMP Negeri 3 Lembang. This is indicated by the value of χ2 _{count is greater than χ}2

tables. Therefore, based on the hypothesis put forward missed rejected H0 and Hi accepted, ie there is a significant relationship between students native language used by the achievement of Sundanese writing grade SMP Negeri 3 Lembang. It can be concluded that the language used there was a significant student learning achievement Sundanese writing grade VIII SMP Negeri 3 Lembang.

(6)

Pendi Permana, 2013

DAPTAR EUSI

ABSTRAK ... i

PANGJAJAP ... ii

TAWIS NUHUN ... iii

DAPTAR EUSI ... v

DAPTAR TABÉL ... xi

DAPTAR BAGAN ... xvii

DAPTAR GRAFIK ... xviii

DAPTAR SINGGETAN ... xix

DAPTAR LAMPIRAN ... xx

BAB I BUBUKA 1.1 Kasang Tukang ... 1

1.2 Watesan jeung Rumusan Masalah ... 4

1.2.1 Watesan Masalah ... 4

1.2.2 Rumusan Masalah ... 4

1.3 Tujuan Panalungtikan ... 5

1.3.1 Tujuan Umum ... 5

1.3.2 Tujuan Husus ... 5

1.4 Mangpaat Panalungtikan ... 5

1.4.1 Mangpaat Tioritis ... 5

1.4.2 Mangpaat Praktis ... 5

1.5 Sistematika Panulisan ... 6

BAB II LANDASAN TIORI 2.1 Basa Indung ... 7

2.1.1 Wangenan Basa Indung ... 7

2.1.2 Revitalisasi Basa Daérah ... 7

(7)

Pendi Permana, 2013

2.1.4 Tarékah dina Ngamumulé Basa Indung ... 9

2.2 Pemerolehan Basa ... 12

2.2.1 Wangenan Pemerolehan Basa ... 12

2.2.2 Ragam Pemerolehan Basa ... 13

2.2.3 Prosés Pemerolehan Basa ... 13

2.3 Préstasi Diajar ... 14

2.3.1 Wangenan Préstasi Diajar ... 14

2.3.2 Faktor-Faktor nu Mangaruhan kana Préstasi Diajar ... 15

2.3.2.1Faktor ti Jero Diri Siswa (Intern) ... 15

2.3.2.2Faktor ti Luar Diri Siswa (Ekstern ... 18

2.3.3 Standarisasi Préstasi Diajar ... 21

2.4 Pangajaran Nulis ... 22

2.4.1 Wangenan Nulis ... 22

2.4.2 Fungsi Nulis ... 22

2.4.3 Tujuan Nulis ... 22

2.4.4 Gunana Nulis ... 24

2.4.5 Léngkah-Léngkah Tulisan ... 24

2.4.6 Faktor-Faktor Kamampuh Nulis ... 25

2.5 Surat ... 26

2.5.1 Wangenan Surat ... 26

2.5.2 Fungsi Surat ... 26

2.5.3 Kaonjoyan Nulis Surat ... 28

2.5.4 Sarat Surat ... 29

2.5.5 Jenis-Jenis Surat ... 29

2.5.6 Wangun Surat ... 30

2.5.7 Babagian Surat ... 30

2.5.8 Ciri Surat nu Hadé ... 31

2.6 Surat Pribadi ... 32

2.6.1 Wangenan Surat Pribadi ... 32

2.6.2 Babagian Surat Pribadi ... 33

(8)

Pendi Permana, 2013

2.6.4 Jenis-Jenis Surat Pribadi ... 37

2.6.5 Aspék-Aspék dina Nulis Surat Pribadi ... 37

2.6.5.1Aspék Linguistik ... 38

2.6.5.2Aspék Non Linguistik ... 38

2.7 Anggapan Dasar ... 39

2.8 Hipotésis Panalungtikan ... 39

BAB III MÉTODE PANALUNGTIKAN 3.1 Sumber Data ... 40

3.2 Desain Panalungtikan ... 40

3.3 Métode Panalungtikan ... 42

3.4 Wangenan Operasional ... 43

3.5 Instrumen Panalungtikan ... 43

3.6 Téhnik Panalungtikan ... 46

3.6.1 Tehnik Ngumpulkeun Data ... 46

3.6.2 Téhnik Ngolah Data ... 47

BAB IV ANALISIS KORELASI ANTARA MAKÉNA BASA INDUNG JEUNG PRÉSTASI DIAJAR NULIS SURAT BASA SUNDA SISWA KELAS VIII SMPN 3 LEMBANG 4.1 Makéna Basa Siswa Kelas VIII SMP Negeri 3 Lembang ... 52

4.1.1 Sélér Bangsa Kulawarga Siswa Kelas VIII SMP Negeri 3 Lembang .. 55

4.1.2 Basa Indung Siswa Kelas VIII SMP Negeri 3 Lembang ... 56

4.1.3 Basa nu Digunakeun Siswa Kelas VIII SMP Negeri 3 Lembang Dumasar kana Waktu jeung Situasi ... 57

4.2 Préstasi Diajar Nulis Surat Pribadi Basa Sunda Siswa Kelas VIII SMP Negeri 3 Lembang ... 69

4.2.1 Éjahan ... 72

4.2.2 Diksi ... 73

4.2.3 Basa ... 75

(9)

Pendi Permana, 2013

4.2.5 Eusi ... 78

4.3 Korelasi antara Makéna Basa Indung Siswa Kelas VIII SMP Negeri

3 Lembang jeung Préstasi Diajar Nulis Surat Pribadi Basa Sunda ... 79

4.3.1 Korelasi antara Sélér Bangsa Bapa jeung Préstasi Diajar Nulis

Surat Pribadi Basa Sunda ... 80

4.3.2 Korelasi antara Sélér Bangsa Indung jeung Préstasi Diajar Nulis

4.3.3 Korelasi antara Sélér Bangsa Siswa jeung Préstasi Diajar Nulis

4.3.4 Korelasi antara Basa Indung Siswa jeung Préstasi Diajar Nulis

4.3.5 Korelasi antara Basa nu Digunakeun Waktu Nyarita ka Bapa

jeung Préstasi Diajar Nulis Surat Pribadi Basa Sunda ... 92

4.3.6 Korelasi antara Basa nu Digunakeun Waktu Nyarita ka Indung

4.3.7 Korelasi antara Basa nu Digunakeun Waktu Nyarita ka Lanceuk

atawa Adi jeung Préstasi Diajar Nulis Surat Pribadi Basa Sunda ... 98

4.3.8 Korelasi antara Basa nu Digunakeun Waktu Nyarita ka Anggota

Séjén di Imah jeung Préstasi Diajar Nulis Surat Pribadi Basa Sunda .. 101

4.3.9 Korelasi antara Basa nu Digunakeun Waktu Nyarita ka Tatangga

4.3.10 Korelasi antara Basa nu Digunakeun Waktu Nyarita ka Babaturan

Saumuran di Lingkungan Masarakat jeung Préstasi Diajar Nulis

4.3.11 Korelasi antara Basa nu Digunakeun Waktu Nyarita ka Jalma nu

Umurna Leuwih Kolot di Lingkungan Masarakat jeung Préstasi

Diajar Nulis Surat Pribadi Basa Sunda ... 110

4.3.12 Korelasi antara Basa nu Digunakeun Waktu Nyarita ka Jalma nu

Umurna Leuwih Ngora di Lingkungan Masarakat jeung Préstasi

(10)

Pendi Permana, 2013

4.3.13 Korelasi antara Basa nu Digunakeun Waktu Ngobrol ka Babaturan

di Sakola jeung Préstasi Diajar Nulis Surat Pribadi Basa Sunda ... 116

4.3.14 Korelasi antara Basa nu Digunakeun Waktu Nyarita ka Guru di

Sakola jeung Préstasi Diajar Nulis Surat Pribadi Basa Sunda ... 119

4.3.15 Korelasi antara Basa nu Digunakeun Waktu Istirahat Sakola

4.3.16 Korelasi antara Basa nu Digunakeun Waktu Balanja jeung

Préstasi Diajar Nulis Surat Pribadi Basa Sunda ... 125

4.3.17 Korelasi antara Basa nu Digunakeun Waktu Ngimpén jeung

4.3.18 Korelasi antara Basa nu Digunakeun Nalika Kaayaan keur Ambek

4.3.19 Korelasi antara Basa nu Digunakeun Nalika Kaayaan Sedih jeung

4.3.20 Korelasi antara Basa nu Digunakeun Nalika Kaayaan Bungah

jeung Préstasi Diajar Nulis Surat Basa Sunda ... 137

4.3.21 Korelasi antara Basa nu Digunakeun Waktu SMS ka Indung Bapa

4.3.22 Korelasi antara Basa nu Digunakeun Waktu SMS ka Guru jeung

4.3.23 Korelasi antara Basa nu Digunakeun Waktu SMS ka Lanceuk

atawa Adi jeung Préstasi Diajar Nulis Surat Pribadi Basa Sunda ... 146

4.3.24 Korelasi antara Basa nu Digunakeun Waktu SMS ka Babaturan

Sakola jeung Préstasi Diajar Nulis Surat Pribadi Basa Sunda ... 149

4.3.25 Korelasi antara Basa nu Digunakeun Waktu Nelepon ka Anggota

Kulawarga jeung Préstasi Diajar Nulis Surat Pribadi Basa Sunda ... 152

4.3.26 Korelasi antara Basa nu Digunakeun Waktu Nelepon ka Batur

Ulin jeung Préstasi Diajar Nulis Surat Pribadi Basa Sunda ... 155

4.3.27 Korelasi antara Basa nu Digunakeun Waktu Sosial Media (Facebook/

(11)

Pendi Permana, 2013

4.3.28 Korelasi antara Basa nu Digunakeun Waktu Nyarita dina Angkutan

Umum jeung Préstasi Diajar Nulis Surat Pribadi Basa Sunda ... 161

4.3.29 Korelasi antara Basa nu Digunakeun Waktu Nulis Surat ka Babaturan Sakola jeung Préstasi Diajar Nulis Surat Pribadi Basa Sunda ... 164

4.3.30 Korelasi Basa nu Digunakeun Waktu Nulis Surat ka Indung Bapa jeung Préstasi Diajar Nulis Surat Pribadi Basa Sunda ... 167

BAB V KACINDEKAN JEUNG SARAN 5.1 Kacindekan ... 177

5.2 Saran ... 178

DAPTAR PUSTAKA ... 179

LAMPIRAN ... 181

(12)

Pendi Permana, 2013

BAB I

BUBUKA

1.1 Kasang Tukang Panalungtikan

Basa nya éta sistem lambang sora omongan anu dihasilkeun ku pakakas

ucap manusa kalawan puguh éntép seureuhna (sistematis) tur ragem

(konvénsional) di antara anggota masarakatna pikeun tujuan patali marga atawa

komunikasi. Ku kituna, basa téh salaku alat anu kacida pentingna pikeun manusa

dina ngayakeun hubungan komunikasi jeung sasama, kaasup basa Sunda. Lian ti

éta, basa mangrupa alat mikir keur mekarkeun jeung nyampurnakeun jalan pikiran

panyaturna. Basa digunakeun ku manusa minangka alat komunikasi pikeun

ngedalkeun pesen (rasa, pikiran, kahayang, idé, maksud, jeung cita-cita) ka jalma

lian atawa pikeun narima pesen ti nu lian (Sudaryat, spk, 2007:1).

Basa Sunda mangrupa bagian tina kabudayaan, ku kituna basa Sunda nu

dipaké ku masarakat mangrupa representasi jeung manifestasi tina budaya Sunda.

Hirup kumbuh basa Sunda raket pisan patalina jeung kahirupan sosial-budaya nu

makéna. Jadi lian ti unsur budaya, basa Sunda miboga fungsi salaku wahana

pikeun mekarkeun budaya Sunda.

Tina pedaran di luhur katitén yén basa nu digunakeun ku masarakat bisa

ngagambarkeun kaayaan masarakat nu makéna. Kiwari, basa Sunda geus arang

dipaké ku masarakatna alatan pangaruh basa Indonesia anu mahabu dipaké salaku

alat komunikasi. Jadi, basa bisa hirup saupama digunakeun ku masarakat dina

hirup kumbuhna.

Basa Sunda téh mangrupa basa indung masarakat Sunda boh nu mangkuk

di Jawa Barat boh nu di saluareunana. Jadi basa indung mangrupa basa anu dipaké

nyarita ku urang Sunda ti barang lahir, sacara turun-tumurun sarta mangrupa basa

kahiji pikeun urang Sunda (Sudaryat, 2005:11). Ku kituna, basa indung téh

mangrupa basa kahiji anu dipaké di lingkungan kulawarga anu digunakeun dina

(13)

2

Pendi Permana, 2013

jeung budak, budak jeung budak, katut kulawarga séjénna, pikeun interaksi

komunikasi antara anggota kulawarga.

Kiwari basa indung geus jadi puseur panitén dunya. Ieu hal téh teu leupas

tina alpukahna UNESCO, minangka salah sahiji badan PBB anu geus netepkeun

tanggal 21 Pébruari salaku Poé Basa Indung Internasional (mother tongue day).

Lian ti éta, Pamaréntah Provinsi Jawa Barat ogé geus netepkeun atawa nyieun

kawijakan dina Perda No. 5 Taun 2003 ngeunaan pemeliharaan basa, sastra,

jeung aksara daerah (Sudaryat, spk, 2007:4).

Tujuan diajar basa, utamana mah nya éta sangkan siswa mahér atawa

parigel dina ngagunakeun basa. Ku kituna siswa dipiharep weruh jeung alus

sikepna kana basa, utamana basa Sunda anu mangrupa basa indung téa.

Kamahéran atawa kaparigelan basa nyoko kana opat aspék anu “catur tunggal”,

nya éta ngaregepkeun, nyarita, maca, jeung nulis. Tapi, kiwari dina enas-enasna

mah loba siswa anu geus arang ngagunakeun basa Sunda salaku basa indung dina

komunikasi sapopoé, boh komunikasi sacara lisan boh tulisan. Buktina baé loba

siswa anu nganggap hésé kana pangajaran basa Sunda, alatan maranéhna ngarasa

ahéng kana basa Sunda (Nurroni, 2012). Jadi, budaya ngagunakeun basa indung

téh kudu dimumulé sangkan miboga pangaruh anu gedé pikeun ngaronjatkeun

pangaweruh basa Sunda sarta préstasi dina diajar basa Sunda di sakola.

Kamampuh atawa kaparigelan nulis surat téh miboga tujuan pikeun ngasah

kamampuh ragam basa tinulis anu geus diatur ku Dinas Pendidikan Provinsi Jawa

Barat dina Standar Kompetensi jeung Kompetensi Dasar (SKKD) 2006 mata

pelajaran Basa jeung Sastra Sunda tingkat SMP, nulis surat jadi salah sahiji

kompetensi dasar anu kudu diajarkeun di tingkat SMP kelas VIII. Standar

Kompetensi nulis surat basa Sunda nya éta “Mampu menulis untuk

mengungkapkan pikiran, perasaan, dan keinginan dalam bentuk surat, esai, laporan, dan guguritan”.

Kaparigelan nulis mangrupa salah sahiji tina opat kaparigelan nu kudu

dihontal ku siswa di sakola. Nulis mangrupa kaparigelan basa nu sifatna

produktif, kaparigelan nulis miboga tujuan pikeun komunikasi tinulis. Dina

(14)

3

Pendi Permana, 2013

ngadumaniskeun struktur basa, kosa kecap tur éjahanana. Kaparigelan nulis surat

mangrupa salah sahiji kaparigelan nulis anu diajarkeun dijenjang atikan SMP.

Dina kanyataanana, siswa SMP kelas VIII miboga bangbaluh dina nulis

surat pribadi, di antarana héséna ngagunakeun jeung milih basa, diksi jeung

éjahanna. Ieu hal dibalukarkeun ku heureutna kandaga kecap anu dipikawanoh ku

siswa.

Ku kituna, panalungtik kataji pikeun ngayakeun ieu panalungtikan

hususna ka siswa SMP di daérah Lembang. Lantaran daérah Lembang mangrupa

daérah transisi. Lian ti éta, daérah Lembang ogé mangrupa daérah komplék, sarta

jadi tempat pariwisata nu ngabalukarkeun ayana dua basa atawa leuwih upamana

basa Sunda, basa Indonesia jeung basa campuran antara basa Sunda jeung basa

Indonesia nu digunakeun dina hirup kumbuhna.

Panalungtikan ngeunaan basa indung saméméhna, nya éta skripsi Fuji Arti

Nugraha nu judulna “Pangaruh Makéna Basa Indung di Lingkungan Kulawarga kana Prestasi Diajar Nyarita Basa Sunda Siswa Kelas XI SMA Pasundan 3

Bandung (2008), anu hasil tina éta panalungtikan nya éta prestasi diajar basa

Sundana kaasup kana katagori cukup alatan 67,5% tina 40 siswa meunang

peunteun 6 ka luhur. Ku kituna, aya korelasi anu signifikan antara basa nu

digunakeun di lingkungan kulawarga kana prestasi diajar nyarita basa Sunda

siswa kelas XI SMA Pasundan 3 Bandung.

Nu kadua skripsi Ana Ratna Komala nu judulna “Pangaruh Basa Indung

kana Karakteristik Siswa SMPN 1 Cisarua Bogor (2009), anu hasil tina éta

panalungtikan nya éta karakteristik siswana 58,3% tina 60 siswa kaasup goréng

tur dina ngagunakeun undak usuk basa Sundana kaasup katagori kurang alatan

82% ngagunakeun basa kasar nu antukna aya pangaruh antara basa nu digunakeun

di lingkungan kulawarga kana ngawangun karakteristik siswa alatan hipotesisna

bisa dibuktikeun.

Pikeun ngajembaran panalungtikan ngeunaan makéna basa indung, perlu

diayakeun deui panalungtikan. Ieu panalungtikan béda jeung panalungtikan

saméméhna, ku sabab objek dina ieu panalungtikan nya éta dina kaparigelan nulis

(15)

4

Pendi Permana, 2013

jeung kamampuh nulis basa Sunda. Dumasar kana éta hal, ku kituna ieu

panalungtikan dijudulan Korelasi antara Makéna Basa Indung jeung Préstasi

Diajar Nulis Surat Basa Sunda Siswa Kelas VIII SMP Negeri 3 Lembang.

1.2 Watesan jeung Rumusan Masalah

1.2.1 Watesan Masalah

Basa daérah di Nusantara kawilang lobana pisan, di antarana aya basa

Jawa, basa Sunda, basa Madura, basa Minangkabau, basa Bugis, basa Batak, basa

Banjar, basa Bali jsté. Sangkan ambahanana teu lega teuing, ku kituna dina ieu

panalungtikan masalah diwatesanan kana basa Sunda wungkul anu salaku basa

indung nu aya di daérah Jawa Barat.

Kitu oge dina kaparigelan basa aya opat aspék nya éta ngaregepkeun,

nyarita, maca, jeung nulis. Kaparigelan basa nu jadi bahan dina ieu panalungtikan,

nya éta diwatesanan kana préstasi kamampuh siswa dina nulis surat pribadi basa

Sunda.

1.2.2 Rumusan Masalah

Dumasar kana kasang tukang nu dipedar saméméhna, masalah dina ieu

panalungtikan dirumuskeun dina kalimah pananya di handap.

1) Kumaha makéna basa indung siswa kelas VIII SMP Negeri 3 Lembang?

2) Kumaha préstasi diajar nulis surat basa Sunda siswa kelas VIII SMP Negeri

3 Lembang?

3) Naha aya korelasi antara makéna basa indung jeung préstasi diajar nulis surat

basa Sunda siswa kelas VIII SMP Negeri 3 Lembang?

1.3Tujuan Panalungtikan

1.3.1 Tujuan Umum

Ieu panalungtikan miboga tujuan umum, nya éta pikeun mikanyaho

korélasi antara makéna basa indung jeung préstasi diajar nulis surat basa Sunda

(16)

5

Pendi Permana, 2013

1.3.2 Tujuan Husus

Luyu jeung rumusan masalah di luhur, anu jadi tujuan husus dina ieu

panalungtikan nya éta pikeun ngadéskripsikeun:

1) makéna basa indung siswa kelas VIII SMP Negeri 3 Lembang;

2) préstasi diajar nulis surat basa Sunda siswa kelas VIII SMP Negeri 3

Lembang; jeung

3) korelasi antara makéna basa indung jeung préstasi diajar nulis surat basa

Sunda siswa kelas VIII SMP Negeri 3 Lembang.

1.4 Mangpaat Panalungtikan

1.4.1 Mangpaat Tioritis

Sacara tioritis, ieu panalungtikan dipiharep bisa méré mangpaat pikeun

ngajembaran pangaweruh ngeunaan élmu pangajaran tur pasualan-pasualan

kabasaan utamana dina pangajaran basa. Lian ti éta, ieu panalungtikan dipiharep

bisa jadi bahan tinimbangan dina pangajaran nulis surat.

1.4.2 Mangpaat Praktis

Sacara praktis ieu panalungtikan, miboga mangpaat nya éta:

1) Siswa

Ieu panalungtikan dipiharep bisa jadi pangrojong pikeun siswa sangkan

leuwih reueus ngagunakeun basa indung dina komunikasi sapopoéna, sangkan

bisa ngaronjatkeun préstasi diajar nulis basa Sundana.

2) Guru

Ieu panalungtikan bisa dijadikeun sumber atawa dadasar dina

ngalarapkeun basa indung kana pangajaran basa Sunda, sangkan siswa mampuh

nulis nu bener dina ngagunakeun basa Sundana.

3) Sakola/ institusi/ lembaga

Ieu panalungtikan dipiharep bisa jadi bahan pikeun pihak anu aya patalina

dina nangtukeun kawijakan-kawijakan, umumna pikeun nu miboga pancén

(17)

6

Pendi Permana, 2013

4) Panalungtik

Ieu panalungtikan dipiharep bisa méré informasi aya henteuna korelasi

antara makéna basa indung anu digunakeun ku siswa jeung préstasi diajar nulis

surat basa Sunda.

1.5Sistematika Panulisan

BAB I BUBUKA, anu ngawengku kasang tukang panalungtikan, watesan

jeung rumusan masalah, tujuan panalungtikan, mangpaat panalungtikan, jeung

sistematika panulisan.

BAB II LANDASAN TIORI, anu ngawengku ngeunaan tiori anu aya

patalina jeung masalah anu ditalungtik di antarana medar ngeunaa basa indung,

pemerolehan basa, nulis, surat, jeung surat pribadi.

BAB III MÉTODE PANALUNGTIKAN, anu medar ngeunaan métode

panalungtikan, medar ngeunaan sumber data, desain panalungtikan, métode

panalungtikan, wangenan operasional, instrumén panalungtikan, jeung téhnik

panalungtikan.

BAB IV ANALISIS KORELASI ANTARA MAKÉNA BASA INDUNG

JEUNG PRÉSTASI DIAJAR NULIS SURAT BASA SUNDA SISWA KELAS

VIII SMP NEGERI 3 LEMBANG, anu ngawengku data jeung hasil

panalungtikan.

BAB V KACINDEKAN JEUNG SARAN, anu ngawengku kacindekan

jeung saran.

DAFTAR PUSTAKA, anu ngawengku ngeunaan judul-judul buku anu

digunakeun salaku sumber tiori dina skripsi.

eung budak, budak jeung budak, katut kulawarga séjénna, pikeun interaksi

komunikasi antara anggota kulawarga.

antara bapa jeung indung, indung jeung budak, bapa jeung budak, budak

(18)

Pendi Permana, 2013

BAB III

MÉTODE PANALUNGTIKAN

Dina ieu bab dipedar ngeunaan métode panalungtikan anu ngawengku:

sumber data, desain panalungtikan, métode panalungtikan, wangenan operasional,

instrumén panalungtikan, jeung téhnik panalungtikan anu ngawengku téhnik

ngumpulkeun data jeung téhnik nganalisis data.

3.1 Sumber Data

Sumber data nya éta sakabéh subjék anu ditalungtik, kaasup aspék-aspék

anu dipaluruh sarta ditalungtik salila prosés panalungtikan (Arikunto, 2010:172).

Sumber data dina ieu panalungtikan nya éta kelas VIII G SMP Negeri 3

Lembang taun ajar 2012/2013 anu jumlahna 40 urang siswa, anu ngawengku 19

siswa lalaki jeung 21 siswa awéwé.

3.2 Desain Panalungtikan

Desain panalungtikan nya éta prosés anu dirarancang pikeun ngajawab

sarta ngajéntrékeun sababaraha masalah anu aya dina panalungtikan. Ieu desain

panalungtikan disusun dumasar kana léngkah-léngkah di antarana: 1) nangtukeun

masalah, 2) studi pendahuluan, 3) ngawatesanan jeung ngarumuskeun masalah,

4) ngarumuskeun anggapan dasar, 5) milih pamarekan, 6) nangtukeun sumber

data, 7) nangtukeun jeung nyusun instrumén, 8) ngumpulkeun data, 9) analisis

data, 10) nyieun kacindekan, jeung 11) nyusun laporan (Arikunto, 2010:61).

(19)

41

Pendi Permana, 2013

Bagan 3.1

DESAIN PANALUNGTIKAN

Nangtukeun Masalah

Studi Pendahuluan

Ngawatesanan jeung Ngarumuskeun Masalah

Ngarumuskeun Anggapan Dasar

Milih Pamarekan

Nangtukeun Sumber Data

Nangtukeun jeung Nyusun Instrumén

Ngumpulkeun Data

Analisis Data

Nyieun Kacindekan

(20)

42

Pendi Permana, 2013

3.3 Métode Panalungtikan

Métode anu digunakeun dina ieu panalungtikan nya éta métode déskriptif

korelasional. Nazir (1999:63) nétélakeun yén nu dimaksud métode déskriptif nya

éta:

“...suatu métode dalam meneliti status sekelompok manusia, suatu objek, suatu set kondisi, suatu sistem pemikiran ataupun suatu kelas peristiwa pada masa sekarang. Tujuan dari penelitian déskriptif ini adalah untuk membuat deskripsi, gambaran atau lukisan secara sistematis, faktual dan akurat mengenai fakta-fakta, sifat-sifat serta hubungan antar fenomena yang diselidiki”.

Métode déskriptif digunakeun pikeun ngagambarkeun karakteristik jeung

kaayaan anu sabenerna sacara faktual, sistematis, tur akurat. Dina ieu

panalungtikan métode déskriptif digunakeun pikeun ngadéskripsikeun jeung

nafsirkeun fakta-fakta ngeunaan korelasi antara makéna basa indung jeung

préstasi diajar nulis surat basa Sunda siswa kelas VIII SMP Negeri 3 Lembang.

Métode korelasional nya éta métode anu digunakeun pikeun nalungtik

(ngajéntrékeun) korelasi atawa hubungan antara dua variabel atawa leuwih.

Pikeun ngitung gedéna korelasi ngagunakeun statistik. Ieu téhnik statistik

digunakeun pikeun ngitung antara dua variabel atawa leuwih ku cara

ngagunakeun korelasi kontingénsi (Nugraha, 2008:40).

Desain anu digunakeun dina ieu métode déskriptif korelasional bisa

digambarkeun saperi ieu di handap.

Makéna basa indung Préstasi diajar nulis surat basa Sunda

(X) (Y)

Pangabean (2001:181) nétélakeun yén rumus anu digunakeun pikeun

ngitung Chi Kuadrat saperti ieu di handap.

��=

�

= =

(21)

43

Pendi Permana, 2013

3.4 Wangenan Operasional

Judul tina ieu panalungtikan dijéntrékeun dina wangenan operasional ieu

di handap kalayan tujuan pikeun nyingkahan ayana salah tafsir ti pamaca.

1) Basa indung

Basa indung mangrupa salah sahiji sistem linguistik munggaran nu sacara

alamiah diajarkeun ti indung ka budakna.

2) Surat

Surat mangrupa alat atawa pakakas komunikasi dina wangun tulisan.

3.5 Instrumén Panalungtikan

Instrumén dina ieu panalungtikan ngagunakeun dua instrumén, nya éta:

1) Tés

Alat anu digunakeun dina ieu panalungtikan nya éta lembar soal tés. Ieu

lembar soal tés téh fungsina pikeun ngumpulkeun data ngeunaan kamampuh siswa

dina diajar nulis surat pribadi basa Sunda. Sangkan leuwih jéntré, ieu di handap

(22)

44

Pendi Permana, 2013

Tabél 3.1

KISI-KISI TÉS NULIS SURAT

Standar

Kompeténsi Matéri Indikator

8.4 Mampu menulis untuk

mengungkapkan pikiran,

perasaan, dan keinginan

dalam bentuk surat, esai,

laporan, dan guguritan

8.4.1 Menulis

Surat

 Dapat menulis surat pribadi dengan menggunakan

organisasi atau struktur yang

benar.

 Dapat menulis surat pribadi dengan menggunakan EYD

yang tepat.

 Dapat menulis surat pribadi dengan menggunakan diksi

yang tepat.

 Dapat menulis surat pribadi dengan menggunakan bahasa

yang baik dan santun.

 Dapat menulis surat pribadi dengan isi surat yang bagus.

Lembar soal tés nulis surat:

Pancén

Nulis Surat Pribadi Basa Sunda

1. Pék hidep jieun surat pribadi kalawan ngagunakeun struktur, éjahan,

(23)

45

Pendi Permana, 2013

2) Angkét

Angkét atawa kuisionér nya éta sajumlahing pananya anu digunakeun

pikeun meunangkeun informasi ti réspondén ngeunaan hal-hal anu dipikanyaho

ku manéhna (Arikunto, 2010:194). Sangkan leuwih jéntré, ieu dihandap baris

dipedar kisi-kisi angkét ngeunaan kasang tukang basa nu digunakeun siswa.

Tabél 3.2

KISI-KISI ANGKÉT

Variabel Indikator No.

Item

1. Kasang tukang

kulawarga siswa

1. Sélér bangsa bapa

2. Sélér bangsa indung

3. Sélér bangsa siswa

1

2

3

2. Basa indung 1. Basa indung siswa 4

3. Basa nu di

gunakeun

1. Ka bapa , ka indung

2. Ka lanceuk/adi

3. Ka dulur-dulur

4. Ka tatangga

5. Ka batur ulin nu saumuran di masarakat

6. Ka masarakat nu umurna leuwih kolot

7. Ka masarakat nu umurna leuwih ngora

8. Ka babaturan sakola

9. Ka guru

10.Waktu istirahat

11.Waktu balanja

12.Waktu ngimpen (ngimpi)

13.Waktu ngambek, sedih, bungah

14.Waktu sms ka indung/bapa

15.Waktu sms ka guru

16.Waktu sms ka lanceuk/adi

(24)

46

Pendi Permana, 2013

17.Waktu sms ka babaturan sakola

18.Waktu nelepon ka anggota kulawarga

19.Waktu nelepon ka batur ulin

20.Waktu sosial media (facebook/twitter)

21.Waktu nyarita dina angkutan umum

22.Waktu nulis surat ka babaturan sakola

23.Waktu nulis surat ka kolot

24

25

26

27

28

29

30

3.6 Téhnik Panalungtikan

Téhnik anu digunakeun dina ieu panalungtikan ngawengku téhnik

ngumpulkeun data jeung téhnik ngolah data.

3.6.1 Téhnik Ngumpulkeun Data

Pikeun meunangkeun data, panalungtik ngagunakeun dua téhnik di

antarana:

1) Téhnik tés

Ieu téhnik mangrupa cara anu digunakeun dina ngumpulkeun data

panalungtikan ku cara nyaksian sakabéh kajadian dina prosés diajar ngajar nu

dilakukeun ku siswa. Ieu téhnik digunakeun pikeun méré ajén ka siswa kana

kamampuh nulis surat pribadi basa Sunda. Siswa dibéré pancén pikeun nulis surat

pribadi basa Sunda. Unggal siswa anu jadi sampel dina ieu panalungtikan

meunang panitén jeung pangajén luyu jeung padoman anu digunakeun pikeun

nangtukeun peunteun unggal siswa.

2) Téhnik angkét

Téhnik angkét digunakeun pikeun meunangkeun data variabel basa anu

digunakeun ku siswa. Ieu téhnik dijieun dina wangun patalékan anu geus

disadiakeun jawabanana, nepi ka responden/sampel milih jawaban ku cara dicakra

(25)

47

Pendi Permana, 2013

3.6.2 Téhnik Ngolah Data

Data anu geus dikumpulkeun diolah pikeun néangan jawaban tina masalah

panalungtikan. Data utama dina ieu panalungtikan nya éta data hasil tés nulis surat

pribadi.

Sabada data kakumpulkeun data diolah saperti ieu di handap:

1) Analisis basa nu digunakeun siswa di lingkungan kulawarga (ngasupkeun data

kana coding from).

2) Analisis kamampuh nulis surat pribadi basa Sunda. Katerangan pedoman skala

aspék nu diajén diaplikasikeun tina sarat surat anu hadé dina Semi (2008:70).

A.Méré ajén ka unggal siswa nu jadi sampel panalungtikan ku cara meunteun

dina hal:

1) Komposisi/Struktur

a. anu meunang peunteun tilu (3) struktur surat nu dipakéna bener;

b. anu meunang puenteun dua (2) struktur surat nu dipakéna lumayan

bener; jeung

c. anu meunang peunteun hiji (1) struktur surat nu dipakéna kurang

bener.

2) Éjahan

a. anu meunang peunteun tilu (3) éjahanna bener;

b. anu meunang peunteun dua (2) éjahanna aya sababaraha nu salah;

jeung

c. anu meunang peunteun hiji (1) éjahanna loba nu salah.

3) Diksi

a. anu meunang peunteun tilu (3) diksi nu dipakéna luyu;

b. anu meunang peunteun dua (2) diksi nu dipakéna lumayan luyu; jeung

c. anu meunang peunteun hiji (1) diksi nu dipakéna kurang luyu.

4) Basa

a. anu meunang peunteun tilu (3) basa nu dipakéna bener;

b. anu meunang peunteun dua (2) basana aya sababaraha nu salah; jeung

(26)

48

Pendi Permana, 2013

5) Eusi

a. anu meunang peunteun tilu (3) eusi suratna hadé;

b. anu meunang peunteun dua (2) Eusi suratna lumayan hadé; jeung

c. anu meunang peunteun hiji (1) Eusi suratna kurang hadé.

Tabél 3.3

SKOR TÉS NULIS SURAT PRIBADI SISWA

No Ngaran

Siswa Skor Prestasi Nulis Surat

Jumlah Skor Peun- teun Katé- gori

Éjahan Diksi Basa Struktur Eusi (∑)

Tabél 3.4

PATOKAN SKALA SAPULUH

Skala 10 Katerangan

10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Sampurna Hadé pisan Hadé Leuwih ticukup Cukup Hampir cukup Kurang Kurang pisan Goréng Goréng pisan

B. Ngitung korelasi jeung nguji hipotésis kalawan ngagunakeun rumus korelasi

kontingensi. Léngkah-léngkahna nya éta:

1) Nyieun tabél kontingensi frekuensi ekspektasi/harapan (Eij) kalawan

(27)

49

Pendi Permana, 2013

� = ��

�

Dimana: Eij =frekuensi ekspektasi baris ka-i dina kolom ka-j

nbi = jumlah dina baris ka-i

nkj = jumlah dina kolom ka-j

n = lobana data

b = baris

k = kolom

2) Ngitung niléy χ2 kalawan ngagunakeun rumus:

�2

=

�

= =

� − � 2 �

Dimana: χ2 = chi kuadrat

Oij =frékuénsi nu ditalungtik, katégori ka-ij

Eij = frékuénsi nu dipiharep tina katégori ka-ij

3) Nangtukeun derajat kebebasan (dk) kalawan ngagunakeun rumus:

dk = (b-1) (k-1)

4) Nangtukeun niléy χ2 dina tabél.

5) Pikeun nguji hipotésis ngagunakeun:

[image:27.595.119.506.126.656.2]

Pangabean (2001:178) nétélakeun yén H0 ditolak, lamun χ2 dina

tabel chi kuadrat leuwih leutik tibatan χ2 hitung:

atawa H0 ditarima lamun: χ2

hitung >χ2_{tabel, maka H}₀_ditolak

χ2

(28)

50

Pendi Permana, 2013

Dina ieu panalungtikan aya 30 variabel anu dikorelasikeun nya éta:

1) Sélér bangsa bapa jeung préstasi diajar nulis surat pribadi basa Sunda.

2) Sélér bangsa indung jeung préstasi diajar nulis surat pribadi basa Sunda.

3) Sélér bangsa siswa jeung préstasi diajar nulis surat pribadi basa Sunda.

4) Basa indung siswa jeung préstasi diajar nulis surat pribadi basa Sunda.

5) Basa nu digunakeun ka bapa jeung préstasi diajar nulis surat pribadi basa

Sunda.

6) Basa nu digunakeun ka indung jeung préstasi diajar nulis surat pribadi basa

Sunda.

7) Basa nu digunakeun ka adi/lanceuk jeung préstasi diajar nulis surat pribadi

basa Sunda.

8) Basa nu digunakeun ka dulur-dulur jeung préstasi diajar nulis surat pribadi

basa Sunda.

9) Basa nu digunakeun ka tatangga jeung préstasi diajar nulis surat pribadi basa

Sunda.

10) Basa nu digunakeun ka batur ulin nu saumuran di masarakat jeung préstasi

diajar nulis surat pribadi basa Sunda.

11) Basa nu digunakeun ka masarakat nu umurna leuwih kolot jeung préstasi

12) Basa nu digunakeun ka masarakat nu umurna leuwih ngora jeung préstasi

13) Basa nu digunakeun ka babaturan sakola jeung préstasi diajar nulis surat

pribadi basa Sunda.

14) Basa nu digunakeun ka guru jeung préstasi diajar nulis surat pribadi basa

Sunda.

15) Basa nu digunakeun waktu istirahat di sakola jeung préstasi diajar nulis surat

pribadi basa Sunda.

16) Basa nu digunakeun waktu balanja jeung préstasi diajar nulis surat pribadi

basa Sunda.

17) Basa nu digunakeun waktu ngimpen (ngimpi) jeung préstasi diajar nulis surat

(29)

51

Pendi Permana, 2013

18) Basa nu digunakeun waktu suasana ngambek jeung préstasi diajar nulis surat

pribadi basa Sunda.

19) Basa nu digunakeun waktu suasana sedih jeung préstasi diajar nulis surat

pribadi basa Sunda.

20) Basa nu digunakeun waktu suasana bungah jeung préstasi diajar nulis surat

pribadi basa Sunda.

21) Basa nu digunakeun waktu SMS ka indung/bapa jeung préstasi diajar nulis

surat pribadi basa Sunda.

22) Basa nu digunakeun waktu SMS ka guru jeung préstasi diajar nulis surat

pribadi basa Sunda.

23) Basa nu digunakeun waktu SMS ka lanceuk/adi jeung préstasi diajar nulis

24) Basa nu digunakeun waktu SMS ka babaturan sakola jeung préstasi diajar

nulis surat pribadi basa Sunda.

25) Basa nu digunakeun ku hidep waktu nelepon ka anggota kulawarga jeung

préstasi diajar nulis surat pribadi basa Sunda.

26) Basa nu digunakeun waktu nelepon ka batur ulin jeung préstasi diajar nulis

27) Basa nu digunakeun waktu sosial media (facebook/twitter) jeung préstasi

28) Basa nu digunakeun waktu nyarita di angkutan umum jeung préstasi diajar

nulis surat pribadi basa Sunda.

29) Basa nu digunakeun waktu nulis surat ka babaturan sakola jeung préstasi

30) Basa nu digunakeun waktu nulis surat ka kolot jeung préstasi diajar nulis

(30)

Pendi Permana, 2013

BAB V

KACINDEKAN JEUNG SARAN

5.1 Kacindekan

Luyu jeung tujuan ieu panalungtikan, tina hasil analisis data bisa

dicindekkeun ngeunaan pangaruh makéna basa indung kana préstasi diajar nulis

surat pribadi basa Sunda siswa kelas VIII SMP Negeri 3 Lembang. Di antarana

saperti ieu di handap.

1) Basa anu digunakeun ku siswa kelas VIII SMP Negeri 3 Lembang lolobana

nya éta basa Sunda, salian ti basa Indonesia jeung basa Campuran

Sunda-Indonesia.

2) Préstasi diajar nulis surat pribadi basa Sunda siswa kelas VIII SMP Negeri 3

Lembang kaasup kana katégori leuwih ticukup, sabab 75% tina 40 urang siswa

lulus tur meunang peunteun 7,33 ka luhur.

3) Aya hubungan anu signifikan antara basa nu digunakeun ku siswa kana préstasi

diajar nulis surat pribadi basa Sunda siswa kelas VIII SMP Negeri 3 Lembang,

alatan hipotésisna bisa dibuktikeun. Hartina aya korélasi anu signifikan antara

basa nu digunakeun ku siswa kana préstasi diajar nulis surat pribadi basa Sunda

siswa kelas VIII SMP Negeri 3 Lembang.

5.2 Saran

Dumasar kana ieu panalungtikan, aya sawatara saran pikeun ngaronjatkeun

préstasi diajar nulis surat pribadi basa Sunda siswa kelas VIII SMP Negeri 3

Lembang, di antarana saperti ieu di handap.

1) Sangkan basa Sunda teu leungit, mangka basa Sunda kudu tetep digunakeun

salaku alat komunikasi sapopoé. Hususna di lingkungan kulawarga, budak

kudu dibiasakeun ngagunakeun basa sunda salaku alat komunikasina kitu deui

(31)

178

Pendi Permana, 2013

2) Peunteun rata-rata préstasi diajar nulis surat pribadi basa Sunda siswa SMP

Negeri 3 Lembang aya dina katégori leuwih ticukup, ku kituna guru dipiharep

bisa ngahudang atawa ngaronjatkeun minat jeung kamampuh siswa dina

widang pangajaran basa Sunda hususna pangajaran nulis surat pribadi sangkan

bisa ngaronjatkeun deui préstasi diajar nulisna.

3) Ieu hal téh kacida gedé mangpaatna pikeun sakabéh lembaga boh lembaga

formal boh lembaga informal. Ku kituna dipiharep aya panalungtikan anu

(32)

Pendi Permana, 2013

DAPTAR PUSTAKA

Alwasilah, A Chaedar. (2006). Pokoknya Sunda Interpretasi Untuk Aksi.

Bandung: Kiblat.

Arikunto, Suharsimi. (2010). Prosedur Penelitian Suatu Pendekatan Praktik.

Jakarta: Rineka Cipta.

Chaer, Abdul., jeung Agustina Leonie. (2010). Sosiolinguistik Perkenalan Awal.

Jakarta: Rineka Cipta.

Danadibrata, R.A. (2009). Kamus Basa Sunda. Bandung: Kiblat.

Dinas Pendidikan Jawa Barat. (2007). Standar Kompetensi dan kompetensi Dasar

Mata Pelajaran Bahasa dan Sastra Sunda. Dinas Pendidikan Jawa Barat.

Djamarah, Syaiful Bahri. (1994). Prestasi Belajar dan Kompetensi Guru.

Surabaya: Usaha Nasional.

Hadi, Ahmad. (2011). Lancar Basa Sunda pikeun Pangajaran Basa Sunda

SMP/MTS Kelas VIII. Bandung: CV Atikan Mandiri.

Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah FPBS UPI. (2008). Palanggeran Éjahan Basa

Sunda. Bandung: CV Rahmat Cijulang.

Kosasih, Dede. (2008). Santika Basa Sunda Pangajaran Basa jeung Sastra Sunda

pikeun Murid SMA/SMK/MA Kelas X Semester 1&2. Bandung:

KingQilaban Press.

Nazir, M. (1999). Metode Penelitian. Jakarta: Ghalia Indonesia.

Nugraha, Fuji Arti. (2008). Pangaruh Makéna Basa Indung di Lingkungan

Kulawarga kana Préstasi Diajar Nyarita Basa Sunda Siswa Kelas XI SMA

Pasundan 3 Bandung. Bandung: Skripsi JPBD FPBS UPI.

Nurjanah, Nunuy. (2009). Teori Nulis. Bandung: JPBD FPBS UPI.

Nurkencana. (2005). Evaluasi Hasil Belajar Mengajar. Surabaya: Usaha

(33)

180

Pendi Permana, 2013

Nurroni, Andi. (2012). Penggunaan Bahasa Sunda Dinilai Makin Berkurang.

[Online].

Tersedia://http://m.inilah.com/read/detail/1830992/penggunaan-bahasa-sunda-dinilai-makin-berkurang/ [14 Januari 2013].

Pangabean, Luhut. (2001). Statistika Dasar. Bandung: UPI.

Semi, M Atar. (2008). Terampil Menulis Surat. Bandung: Titian Ilmu.

Slameto. (2010). Belajar & Faktor-Faktor yang Mempengaruhi. Jakarta: Rineka

Cipta.

Sudaryat, Yayat spk. (2007). Makaya Basa. Bandung: Sonagar Press.

Sudaryat, Yayat. (2005). Murba Basa Pangajaran Basa Sunda pikeun Murid

SMP/MTS Kelas VIII. Bandung: CV Karya Iptek.

Sudaryat, Yayat . (2005). Kamus Istilah Élmuning Basa Sunda. Bandung: Karya

Iptek.

Sudaryat, Yayat spk. (2009). Psikolinguistik. Bandung: JPBD FPBS UPI.

Suherman, E., Sudarisman AM. (1995). Turus Dina Ngajembaran Pangajaran

Basa jeung Sastra Sunda di Sakola Dasar, Bandung.

Tarigan, Henry Guntur. (1988). Pengajaran Pemerolehan Bahasa. Jakarta:

Departemen Pendidikan dan Kebudayaan Direktorat Jenderal Pendidikan

Tinggi Proyek Pengembangan Lembaga Pendidikan Tenaga

Kependidikan.

Tarigan, Henry Guntur. (2008). Menulis Sebagai Suatu Keterampilan Berbahasa.

Bandung: Angkasa.

Warsidi, Edi. (2009). Kecil-Kecil Berani Berkirim Surat. Bandung: PT Karsa