ARSITEKTUR DUNIA 1
ARSITEKTUR DUNIA 1
ARSITEKTUR INDIA KUNO
ARSITEKTUR INDIA KUNO
MAHASISWA : MAHASISWA : S
SAANNG G AAYYU U PPUUTTU U AANNIISSTTYYA A PPIINNAAKKEESSTTYY 11550044220055000011
N
NI I PPUUTTU U DDIIAAN N PPRRAATTIIWWII 11550044220055000033
N
NAADDYYA A PPRRIICCIILLIIA A NNAAJJOOAANN 11550044220055000044
DOSEN : DOSEN : Dr
Dr. . IrIr. . NI KNI KETUT AYU SIWALAETUT AYU SIWALATRI, TRI, MT.MT.
Dr. Ir. WIDIASTUTI, MT. Dr. Ir. WIDIASTUTI, MT.
JURUSAN
JURUSAN ARSITEKTU
ARSITEKTUR
R
AKULTAS TEKNIK
AKULTAS TEKNIK
UNI!E
UNI!ERSITAS
RSITAS UDA
UDAY
YANA
ANA
T
TAHUN AJARAN 201"
AHUN AJARAN 201"#201$
#201$
ii ii KATA PENGANTAR
KATA PENGANTAR
Puji syukur kami panjatkan kepada Tuhan Yang Maha Esa karena berkat Puji syukur kami panjatkan kepada Tuhan Yang Maha Esa karena berkat petunjuk
petunjuk dan dan karunia-Nya karunia-Nya lah lah kami kami dapat dapat menyelesaikan menyelesaikan makalah makalah yang yang berjudulberjudul “Arsitektur India Kuno tepat
“Arsitektur India Kuno tepat pada !aktunypada !aktunya"a" Tidak lupa
Tidak lupa kami kami u#apkan terima u#apkan terima kasih yang kasih yang setinggi-tingsetinggi-tingginya ginya kepada kepada yangyang terhormat$
terhormat$
1.
1. Kepada %rang Tua yang sudah memberikan moral Kepada %rang Tua yang sudah memberikan moral dan material kepada kamidan material kepada kami 2.
2. Kepada &apak'Ibu (osen )akultas Teknik *ni+ersitas *dayana yang telahKepada &apak'Ibu (osen )akultas Teknik *ni+ersitas *dayana yang telah membimbing kami
membimbing kami 3.
3. (an akhirnya kepada semua pihak, yang tidak dapat kami sebutkan satu per satu(an akhirnya kepada semua pihak, yang tidak dapat kami sebutkan satu per satu yang juga telah memberikan bantuan selama penyelesaian makalah ini"
yang juga telah memberikan bantuan selama penyelesaian makalah ini"
eperti kata pepatah Tak Ada Manusia Yang empurna, demikian juga dengan eperti kata pepatah Tak Ada Manusia Yang empurna, demikian juga dengan makalah ini yang masih jauh dari kata sempurna" Kritik dan saran sangat kami perlukan makalah ini yang masih jauh dari kata sempurna" Kritik dan saran sangat kami perlukan agar bisa kami perbaiki dikemudian hari" Akhir kata, kami u#apkan terima kasih"
agar bisa kami perbaiki dikemudian hari" Akhir kata, kami u#apkan terima kasih"
.imbaran, .imbaran, Penulis Penulis
ii ii KATA PENGANTAR
KATA PENGANTAR
Puji syukur kami panjatkan kepada Tuhan Yang Maha Esa karena berkat Puji syukur kami panjatkan kepada Tuhan Yang Maha Esa karena berkat petunjuk
petunjuk dan dan karunia-Nya karunia-Nya lah lah kami kami dapat dapat menyelesaikan menyelesaikan makalah makalah yang yang berjudulberjudul “Arsitektur India Kuno tepat
“Arsitektur India Kuno tepat pada !aktunypada !aktunya"a" Tidak lupa
Tidak lupa kami kami u#apkan terima u#apkan terima kasih yang kasih yang setinggi-tingsetinggi-tingginya ginya kepada kepada yangyang terhormat$
terhormat$
1.
1. Kepada %rang Tua yang sudah memberikan moral Kepada %rang Tua yang sudah memberikan moral dan material kepada kamidan material kepada kami 2.
2. Kepada &apak'Ibu (osen )akultas Teknik *ni+ersitas *dayana yang telahKepada &apak'Ibu (osen )akultas Teknik *ni+ersitas *dayana yang telah membimbing kami
membimbing kami 3.
3. (an akhirnya kepada semua pihak, yang tidak dapat kami sebutkan satu per satu(an akhirnya kepada semua pihak, yang tidak dapat kami sebutkan satu per satu yang juga telah memberikan bantuan selama penyelesaian makalah ini"
yang juga telah memberikan bantuan selama penyelesaian makalah ini"
eperti kata pepatah Tak Ada Manusia Yang empurna, demikian juga dengan eperti kata pepatah Tak Ada Manusia Yang empurna, demikian juga dengan makalah ini yang masih jauh dari kata sempurna" Kritik dan saran sangat kami perlukan makalah ini yang masih jauh dari kata sempurna" Kritik dan saran sangat kami perlukan agar bisa kami perbaiki dikemudian hari" Akhir kata, kami u#apkan terima kasih"
agar bisa kami perbaiki dikemudian hari" Akhir kata, kami u#apkan terima kasih"
.imbaran, .imbaran, Penulis Penulis
DATAR ISI DATAR ISI
&A& I PEN(A/*0*AN &A& I PEN(A/*0*AN
1.1.
1.1. 0atar 0atar &elakang""""""""&elakang"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" """1"""1 1.2.
1.2. 2umusan 2umusan Masalah""""""""""""""""Masalah""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""1""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""1 1.3.
1.3. Tujuan""""""""""""""""""""""""""""""""""""""Tujuan"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 33 1.4.
1.4. Man4aat"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""3Man4aat"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""3 1.5.
1.5. Metode Metode Penulisan"""""""Penulisan""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 33
&A& II E.A2A/,
&A& II E.A2A/, )I0%)I0%%)I (AN P2INIP %)I (AN P2INIP A2ITEKTA2ITEKT*2 IN(IA*2 IN(IA 2.1.
2.1. ejarah Arsitektur India""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""5ejarah Arsitektur India""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""5 2.2.
2.2. )iloso4i""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""6)iloso4i""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""6 2.3.
2.3. Prinsip"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""17Prinsip"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""17
&A& III K%TA (AN PEM*KIMAN &A& III K%TA (AN PEM*KIMAN
3.1.
3.1. Mohenjo Mohenjo (aro"""""""""""""""(aro"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""1111 3.2.
3.2. Perkotaan Perkotaan .aipur""""""""""""""""""".aipur""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""15"""""""""""""""""""""15 3.3. 3.3. an#hi""""""""""""""""an#hi""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""18""""""""""""""""18 3.4. 3.4. 9haitya""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""1:9haitya""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""1: 3.5. 3.5. MahabalipuramMahabalipuram"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""1;"""""""""""""""""""1; 3.6. 3.6. %rissa""""""""""""""""""%rissa""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""1<""""""""""""""""1<
&A& I= &AN>*NAN A2ITEKT*2 IN(IA &A& I= &AN>*NAN A2ITEKT*2 IN(IA
4.1.
4.1. &angunan Arsitektur India ? /indu"""""""""""""""""&angunan Arsitektur India ? /indu""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" """""16"""""16 4.2.
4.2. &angunan Arsitektur India &angunan Arsitektur India ? &udha""""""""""""""""""""""? &udha""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""3131 4.3.
4.3. &angunan Arsitektur India &angunan Arsitektur India ? .ain"""""""""""""""""""""""""""""""""? .ain""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""3:"""""""""""""""""""""""""""3: 4.4.
4.4. &angunan Arsitekt&angunan Arsitektur India ? Islam""""""""""""""""""""""""ur India ? Islam""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""3;3; 4.5.
4.5. &angunan Arsitektur India ? Kolonial"""""&angunan Arsitektur India ? Kolonial""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 3636
&A& = &AN>*NAN A2ITEKT*2 IN(IA (I &A0I &A& = &AN>*NAN A2ITEKT*2 IN(IA (I &A0I
5.1.
5.1. Penjelasan ingkat"""""""""""""""""""""""Penjelasan ingkat""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" """"""""""""""""""""5151 5.2. 5.2. 0okasi"""""""""""0okasi"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""51""""""""""""""""""""""51 5.3. 5.3. Kemiripan""""""""Kemiripan"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""53"""""""""""""""""""53 &A& =I PEN*T*P &A& =I PEN*T*P ;"1" ;"1" impulan"""impulan""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" ""55""55
1 1 DATAR GAM%AR
DATAR GAM%AR
>ambar
>ambar 3"1" 3"1" Peta Peta India""""""""""""India""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""5""""""""""""""5 >ambar 3"3" =
>ambar 3"3" =atsy atsy Purusha Mandala Purusha Mandala u#i""""""""""""""u#i"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 66 >ambar 5"1"
>ambar 5"1" Peta Kota Peta Kota Mohenjo ? Mohenjo ? (aro"""""""""""(aro"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""1111 >ambar 5"3" Peta Perkotaan .aipur""""""""""""""""""""""""""""
>ambar 5"3" Peta Perkotaan .aipur"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 1515 >ambar
>ambar 5"5" 5"5" an#hi""""""""""""""""an#hi"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""18"""""""""""""""18 >ambar
>ambar 5"8" 5"8" Peta Peta 9haitya"""""""""""9haitya""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""1:"""""""""""1: >ambar 5":"
>ambar 5":" Shore TempleShore Temple"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""1;"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""1; >ambar
>ambar 5";" 5";" %rissa""""""""""""""""""%rissa""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""1<""""""""""""""1< >ambar 8"1"
>ambar 8"1" >arbha >riha"""""""""""""""""""""""""""""">arbha >riha""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""1616 >ambar 8"3" Pelantaran (epan atau
>ambar 8"3" Pelantaran (epan atau Mandapa"""""""""""Mandapa"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""37""""37 >ambar 8"5" kema
>ambar 8"5" kema >erbang Piramid @>opura""""""""""""""""""""""">erbang Piramid @>opura""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""31"""""""""""""""""""""""""""""""""31 >ambar 8"8"
>ambar 8"8" Kuil >ua Ellora""""""""""""""""""""""""""""""""Kuil >ua Ellora"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" """"33""""33 >ambar 8":" >ambar
>ambar 8":" >ambar Kuil Ajanta"""Kuil Ajanta""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 3333 >ambar 8";" &agian (alam
>ambar 8";" &agian (alam Kuil Ajanta""""""""""""""Kuil Ajanta"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" """35"""35 >ambar 8"<" Kuil Mahabodhi"""""""""""""""""""""""""
>ambar 8"<" Kuil Mahabodhi"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""3838 >ambar 8"B"
>ambar 8"B" Kuil (il!ara""""""""""""""""""""""""""""""""""Kuil (il!ara"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""3:"""""""""""""""""""""""""""""""""3: >ambar 8"6"
>ambar 8"6" 2anakpur"""""""""""""2anakpur""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 3:3: >ambar
>ambar 8"17" 8"17" 0al 0al Mandir"""""""""""Mandir""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""3;"""""""""""3; >ambar 8"11" Masjid
>ambar 8"11" Masjid .ami"""""""""""""""""".ami""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""3;3; >ambar 8"13" Mohabbat MaCbara"""""""""""""""""""""""""""""
>ambar 8"13" Mohabbat MaCbara"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""3<3< >ambar
>ambar 8"15" 8"15" TTaj aj Mahal"""""""""""""""""Mahal""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""3B"""""""3B >ambar
>ambar 8"18" 8"18" 2astrapathi 2astrapathi &ha+an&ha+an"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""36"""""""""36 >ambar :"1"
>ambar :"1" 9andi 9andi >unung Ka!i"""""""""""""">unung Ka!i""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""53""""""""""""""""""53 >ambar :"3" >ua
%A% I
PENDAHULUAN
1.1. 0atar &elakang
Perkembangan mengenai arsitektur sudah terjadi dari jaman dahulu kala, dan telah mele!ati berbagai Daman hingga saat ini" (imulai dari Daman purba yang segi arsitekturnya hanya meman4aatkan batu-batuan hingga di Daman modern ini mulai menggunakan berbagai aspek material yang tentunya sangat berbeda pada Daman-Daman sebelumnya, akan tetapi meski pun banyak yang berbeda, arsitektur pada Daman dahulu pun masih banyak yang digunakan hingga saat ini dari segi desain, struktur dan lain-lainnya yang di adaptasi sesuai dengan perkembangan Daman" Pada penulisan makalah ini akan memaparkan mengenai Arsitektur India Kuno"
India merupakan sebuah !ilayah yang memiliki latar belakang nilai-nilai agama yang #ukup panjang" Pada a!alnya masyarakat di India menganut aliran animisme dan dinamisme berkembang menjadi suatu keper#ayaan atau agama yang dikenal =eda, /indu, &udha dan .aininsme" Perbedaan keper#ayaan tersebut pun mempengaruhi berbagai aspek kehidupan sosial budaya masyarakat India Kuno, termasuk dari segi arsitekturnya"
9iri khas arsitektur India dibandingkan dengan yang lainnya, yaitu arsitektur India tidak jauh terkait dengan sistem keper#ayaannya, arsitektur india banyak di dominasi oleh bangunan-bangunan kuil dan monument yang besar dan rata-rata digunakan sebagai sarana untuk menganut keper#ayaannya, pada tiap dinding bangunannya biasanya memiliki #iri khas adanya gambar relie4 yang men#eritakan
tentang kehidupan sehari-hari dari masyarakat India, atapun men#eritakan para raja atau de!a"
1.2. 2umusan Masalah
1.2.1. &agaimana ejarah Perkembangan Arsitektur India
1.2.2. &agaimana Prinsp dan )iloso4i dari &angunan Arsitektur India 1.2.3. &agaimana Arsitektur Pemukiman (an Kota di India
1.2.4. &angunan ? &angunan Arsitektur Apa aja Yang Ada di India
1 1.3. Tujuan
1.3.1. *ntuk Mengetahui &agaimana ejarah Perkembangan Arsitektur India" 1.3.2. *ntuk Mengetahui Prinsip dan )iloso4i dari &angunan Arsitektur India" 1.3.3. *ntuk Mengetahui Pemukiman dan Kota di India"
1.3.4. *ntuk Mengetahui &angunan ? &angunan Arsitektur di India"
1.3.5. *ntuk Mengetahui &angunan Arsitektur di &ali yang Menyerupai Arsitektur India"
1.4. Man4aat
Man4aat dari penulisan makalah ini adalah sebagai sarana pembelajaran mahasis!a jurusan Arsitektur untuk mengetahui bagaimana perkembangan sejarah mengenai Arsitektur India, dan bagaimana Arsitektur India tersebut berpengaruh pada saat ini"
1.5. Metode Penulisan
Metode Penulisan yang digunakan dalam makalah ini yaitu metode tudi Pustaka" Metode tudi Pustaka merupakan suatu metode penulisan yang bersumber dari beberapa literatur, buku dan internet"
%A% II
SEJARAH, ILOSOI DAN PRINSIP ARSITEKTUR INDIA
2.1. ejarah Arsitektur India Kuno
Mengenai India, tentunya sangat terkenal akan budaya masa lampaunya dan perkembangan agamanya, terutama India dikenal sebagai /induisme dan &udhisme berasal" Menyinggung perihal umur kebudayaan India, maka ada beberapa pendapat" %leh sebagian ahli sejarah kebudayaan, diperkirakan bah!a kebudayaan tertua di India yang terdapat di 0embah sungai Indus berasal F 3:77 ? 1:77 M dan yang dipengaruhi oleh kebudayaan ummer dari Mesopotamia"
Kebudayaan 0embah ? Indus ini terbongkar ketika diketemukannya peninggalan ? peninggalab di /arapa, dan kemudian di Mohenyo-daro, <77 km dari /arapa" ebagian ahli purbakala yang lain berpendapat bah!a berdasarkan peninggalan ? peninggalan baru, maka kota Mohenyo-daro dan kota ? kota lainnya, bukan berasal dari abad GG= ? G= M, tetapi lebih kuno lagi yaitu tahun :777 ?
bukanlah dari dari Mesopotamia ke 0embah Indus, tetapi sebaliknya pendapat yang berselisih F 3:77 tahun itu ada persesuaian pendapat, yaitu bah!a kebudayaan 0embah sungai Indus berkembang sebelum terjadinya imigrasi dari bangsa Aria Hkulit putih yang mendesak bangsa pribumi Hbangsa (ra+ida"
(ari sudut sejarah Arsitektur, hal yang terpenting dari kota purba Mohenyo-daro Hyang berarti kota mati dan terletak F 877 mil km dari Kara#hi di Pakistan adalah betapa lengkapnya pembangunan kota tersebut" esuai dengan keadaan iklim yang panas, jalan ? jalan biasa atau daerah perumahan tidak begitu lebar, sehingga selalu teduh karena kanan ? kirinya terdapat bangunan rumah dan ada pepohonannya" (ari penggalian ? penggalian yang sudah dilakukan sampai tahun
16;:, anehnya dalam kota yang luas belum terdapat bangunan ? bangunan istana" Meskipun sudah ada indikasi keper#ayaan dengan pemujaan ? pemujaan (e!a ? de!a dalam penjelmaannya menjadi lembu, monyet, ma#an, gajah, badak dan sebagainya"
Kebudayaan India keadaannya lebih terbagi ? bagi dengan berpokok kepada peranan keagamaan dari pada berdasarkan kekuasaan dinasti ? dinasti raja seperti
halnya di negara )iraun Mesir purba atau Kaisar ? Kaisar 9ina" (inasti ? dinasti tertentu telah membuat nama dan memperkaya dunia arsitektur kebudayaan India di abad ? abad kemudian" (ari segi agama yang terpenting yaitu Agama /indu yang diperkirakan perpaduan antara keper#ayaan dari bangsa (ra+ida yang per#aya adanya inkarnasi, dengan keper#ayaan bangsa Aria yang memodi4ikasi kepada prinsip ? prinsip yang abstrak" Perpaduan ini, ter#etus dalam buku 2eg-=eda yang pada mulanya tahun Masehi disempurnakan dengan ter#iptanya kede!aan Trimurti H&rahma, Jisnu dan i!a" Agama &udha yang merupakan re4ormasi yang mengajar bah!a untuk men#apai nir!ana, tidak perlu melalui perantara seperti pada agama /indu Hmelalui kasta &rahma tetapi adalah hasil sendiri dengan penyempurnaan ji!a sendiri" (ari segi arsitektur maka hal ini ter#erminkan bah!a yang dibangun bukan kuil ? kuil, tetapi tempat ? tempat bertapa Hshrines dan biara ? biara, agama &udha di India sendiri berkurang pengaruhnya pada abad ke =II,
tetapi meluas dan berkembang di &irma, rilangka dan bagian ? bagian Asia lainnya"
Agama .ain, yang di#iptakan oleh Maha+ira yang kurang lebih sejaman dengan &udha" Maha+ira sendiri ialah seorang &rahmana, dalam keper#ayaan yang diajarkannya adalah bah!a untuk hidup kembali manusia itu di masa hidupnya tidak boleh membunuh makhluk hidup lainnya" Kuil .ain hamper sama dengan kuil ? kuil /indu hanya lebih rumit" Agama Islam, yang merupakan agama yang telah
mengembangkan kebudayaan gaya sendiri dalam roda sejarah kebudayan India, telah pula memba!a pemisahan India sebagai negara, ketika Pakistan Hbagian India yang beragama Islam mendirikan negara sendiri, yang disusul kemudian dengan negara &angladesh" &angunan ? bangunan yang digolongkan sebagai !akil daripada karya kebudayaan ? kebudayaan dengan latar belakang berbagai agama tersebut di atas, didirikan umumnya setelah abad Masehi, dengan perhatian terutama dipusatkan kepada bangunan ? bangunan yang erat hubungannya dengan keagamaan, atau monument kenegaraan Histana, gerbang peringatan dan sebagainya"
2.1.1.Arsitektur /indu di India
Arsitektur /indu di India dapat digolongkan kedalam 5 tipe !ilayah perkembangannya yaitu, India *tara Htahun 1;7 ? sekarang, India Tengah Htahun 1777 ? 1577, dan India elatan atau tipe (ra+ida Htahun ;3: ? 1<:7" Karya Arsitektur yang /indu yang dikedepankan adalah bangunan ? bangunan peribadatan saja" &angunan tersebut merupakan ekspresi mereka
kehadapan de!a ? de!anya, sehingga pemilihan bahan, struktur dan lain ? lain sangat berbeda untuk bangunan rumah" *mumnya dipakai bahan batu dan batu bata"
Menurut umintardja bah!a hampir pada semua tepi denah bangunan peribadatan “#andi ditandai dengan adanya ruang su#i sebagai inti yang
disebut dengan “garbha griha yang beratapkan mahkota lan#ip “sikhara" (i depan atau sebelum garbha griha dimaksud ada suatu ruang luas mirip seperti balairung atau pendopo ataupun !intalan yang dimaksud dengan mandapa sehingga sebagai !adah kegiatan upa#ara, tarian, dan musik berlangsung" ikhara dalam arsitektur langgam India *tara sangat dominan dibandingkan dengan yang di India elatan" Keseluruhan komplek bangunan su#i biasanya
berbentuk pesergi dan disebut +imana" =imana di India elatan dapat berupa sebuah bangunan serupa pendopo “mandapa yang bebas dimasuki orang ? orang yang akan bersembahyang" >apura gopuram merupakan pagar yang mengelilingi sekitar mandapa" Model +imana di India elatan inilah yang ditenggarai mempengaruhi arsitektur #andi di Indonesia"
2.1.2.Arsitektur &udha di India
Penyempurnaan ji!a merupakan ajaran dasar utama Agama &udha untuk men#apai Nir!ana" >una pen#apaian tersebut tidak dapat dibantu oleh siapapun ke#uali diri sendiri" Ajaran ini juga yang mempengaruhi arsitekturnya yaitu berupa tempat ? tempat bertapa shrines dan biara ? biara" Karya arsitektur India ? &udha banyak dijumpai di India &arat 0aut di bekas kerajaan dinasti &aktria, beberapa diantaranya ada yang terkena pengaruh Yunani dan Persia" Arsitektur &udha juga dapat dilihat pada Kuil >ua di Ajanta" Kuil >ua Ajanta merupakan kompleks dari 57 kuil gua yang dibuat dengan memahat jurang yang #uram di daerah dekat desa Ajanta di negara bagian Maharashtra ' /yderabad" Kuil >ua ini ditemukan pada tahun 1B16
dan terkenal karena lukisan pada dindingnya serta beberapa patung penting yang terdapat di dalamnya" 0ukisan pada dinding diperkirakan dikerjakan dari abad ke-3 M hingga abad ke-< M" 0ukisan dinding ini sangat membantu para ahli dalam menelusuri sejarah perkembangan teknik melukis pada !aktu itu" ebagian besar lukisan diambil dari Kitab .ataka yang menggambarkan kisah kehidupan &udha >autama" Prinsip - prinsip ajaran &udha sangat terlihat pada lukisan ini"
2.1.3.Arsitektur .ain di India
Perkembangan agama ini bersamaan dengan agama &udha, kebudayaan .ain men#apai pun#aknya pada tahun 1777 -1577" Karya ? karya Arsitektur .ain di India yang dapat ditelusuri kebanyakan diantaranya adalah bangunan ? bangunan su#i berupa kuil ? kuil dimaksud memiliki kesamaan baik bentuk maupun konstruksinya dengan bangunan su#i /indu India akan tetapi ragam hiasnya lebih ramai dan rumit" Kuil Mount Abu di 2ayasthan, Kuil (il!ara
dan 2anpur Habad G= merupakan karya arsitektur .ain di India yang sangat terkenal"
2.1.4.Arsitektur Islam di India
Arsitektur islam di India berkembang pesat sejak abad ke-15 yang diba!a oleh para penakluk dari negara ? negara sekitarnya, khususnya Turki, yang menganut agama Islam ' Muslim" (alam perkembangannya, Arsitektur Islam di India kehilangan keasliannya karena @meminjam elemen ? elemen Arsitektur India dari periode sebelumnya, seperti $ elemen halaman yang dikelilingi oleh deretan tiamg @9ollonade, balkon dan tentu saja dekorasinya" ebaliknya Arsitektur Islam memperkenalkan kepada India bentuk ? bentuk kubah @(ome busur, moti4 ? moti4 geometri, mosaik dan Minaret HMenara AdDan" Perkembangan Arsitektur Islam di India dapat dibagi menjadi 5 periode yaitu $
1. Periode Pashtun
Pada masa pasthun, karya arsitektur yang terkenal adalah bangunan berbahan batu yang terletak di Ahmadabad di negara bagian >ujarat dan
yang mempergunakan bahan batu bata di >aur ? Pandua di negara bagian Jest &engal" Keduanya sangat mirip dengan Arsitektur /indu tapi dengan hiasan yang lebih sedikit"
2. Periode Pro+in#ial
Masa ini merupakan masa pemberontakan daerah ? daerah ba!ahan Hpro+insi terhadap Kesultanan (elhi yang berkuasa !aktu itu, yang berlangsung sekitar 3 abad Hhingga akhirnya seluruh daerah dapat dipersatukan diba!ah kekuasaan Kaisar Mughal ' Moghul yang bernama Akbar" Karya arsitektur dari periode ini salah satunya terdapat di >ujarai, tepatnya di ibukota Ahmadabad" &angunan yang dimaksud adalah Masjid .ami Hdibangun 1835" Masjid ini tergolong unik, !alaupun se#ara keseluruhan terlihat langgam Muslim, langgam /indu murni tampak pada pemakaian dekorasi dan pilar yang jumlahnya men#apai 577 buah"
3. Periode Mughal
(inasti Mughal ' Moghul didirikan oleh &abur, tetapi Kaisar Akbar lah yang telah menjadikan Kerajaan Mughal termashyur karena mampu menyatukan India" Ibukota kerajaan Mughal sering berpindah ? pindah" (imana bangsa Mughal mendirikan kemah, daerah itulah yang kemudia menjadi ibukota" Jalaupun seorang Muslim, Kaisar Akbar adalah seorang ino+ator di bidang keagamaan, yaitu memiliki ketertarikan terhadap semua agama maupun keper#ayaan" Ini merupakan salah satu 4aktor yang mempengaruhi hasil karya arsitekturnya" Karya Arsitektur pada masa Kaisar Akbar ini umumnya berupa Kota &enteng H9itadel dengan struktur yang masi4 mempergunakan bahan batu" 0antai pada bagian ruang dalam mempergunkan permadani dengan moti4 ? moti4 geometri Islam" 9itadel yang dibangun oleh Kaisar )atehpur ikri"
2.1.5.Arsitektur Kolonial di India H1B:< M - 168< M
Heperti semua aspek lain, kolonisasi di India juga berdampak pada gaya arsitektur setempat" (engan kolonisasi, sebuah babak baru dalam arsitektur India dimulai" &elanda, Portugis dan Peran#is turut mempengaruhi dalam desain arsitektur, tepapi pengaruh Inggris-lah yang lebih dominan"
Kolonisasi &ritania memba!a beberapa perubahan dalam arsitektur India" ebagian besar gedung-gedung pemerintah, sistem kereta api dan jalan raya di India kontemporer dipengaruhi oleh budaya dan arsitektur
Inggris" >aya Eropa yang di#ampur dengan gaya India kuno seperti atap o+erhang yang lebar dan pa+iliun berdiri sendiri" 2astrapathi &ha+an di Ne! (elhi adalah #ontoh sempurna untuk arsitektur tersebut"
(i ba!ah pemerintahan kolonial, arsitektur menjadi lambang kekuasaan, yang diran#ang untuk mendukung pelindung" Para penjajah Eropa men#iptakan arsitektur yang melambangkan misi penaklukan mereka , didedikasikan untuk negara atau agama"
2.1.6.Arsitektur Modern
Inggris sekitar abad ke ? 1B melakukan dekolonisasi terhadap !ilayah Asia elatan dan Asia Tenggara" English East India 9ompany adalah organisasi dagang yang didirikan Inggris di India pada tahun 1;77" 0alu pada sekitar tahun 1B77 organisasi ini telah menguasai seluruh India, setelah jatuhnya Kekaisaran Mughal" etelah masa itu sering terjadi pemberontakan ? pemberontakan terhadap Inggris" Kemudian setelah pemberontakan epoy berhasil dipadamkan pada tahun 1B:< didirikanlah bangunan =i#toria Memmorial di 9al#utta untuk mengenang 3: tahun berkuasanya 2atu =i#toria atas India" ejak abad ke ? 1B hingga abad ke ?
37, karya arsitektur di India banyak mendapat pengaruh arsitektur Eropa baik pada bangunan umum, pemerintahan maupun bangunan komersil atau industri" Pun#ak karya Arsitektur Modern India adalah 9andigarh, ibukota bersama bagi negara bagian /aryana dan Punjab yang diren#anakan oleh arsitek Pran#is kelahiran !iss, 0e 9orbusier bersama ? sama dengan para arsitek India" Perpaduan antara Arsitektur India dengan Arsitektur &arat terlihat pada stasiun kereta api Al!ar di negara bagian 2ajashtan"
2.2. )iloso4i
(asar ? dasar peren#anaan bangunan yang disebut dengan =astu Purusha Mandala u#i dengan berpangkal kepada sikap badan manusia yang sedang bertapa, lambang penertiban keadaan yang ka#au Hetiap kotak disebut “peda dan bentuk denah akhir disebut +imana"
=atsu Purusha ialah @2ong 2uang yang dengan !ajahnya menghadap ke ba!ah melindungi lahan
bangunan" Mandala adalah suatu paham G&'(&r 2.2. !&)*+ P+r+*& M&-&/& S+ S+'(r :
)):##.6)-&&r).6'#&r)'&7*#8&* )+9+r+*&90$.7
11 anskrit dan berarti penampilan gra4ik simbolik dari suatu susunan mata4isik" &erdasarkan bnetuk ? bentuk dasar geometrik, seperti kuadrat, segitiga atau lingkaran, ditentukan bentuk dan ukuran ' proporsi semua bagian bangunan" &idang sembilan segiempat dari Mandala yang digunakan disini melambangkan arah langit dan mengambarkan bentuk tata tertib kosmik untuk bumi" (apat juga menggambarkan kekuatan niskala yang dimani4estasikan dalam bentuk de!a ? de!a, matahari, air, api, udara dan lain sebagainya" u#i, juga sebuah paham dari anskrit, dapat diterjemahkan menjadi bersih atau murni"
2.3. Prinsip
(alam Arsitektur India sendiri memiliki prinsip ? prinsip dasar yang dijadikan pedoman oleh masyarakat India" Prinsip dasar dalam Arsitektur India memiliki 5 prinsip dasar yaitu, .angala, Anupa dan hadana" Pembagian ruang ini dibagi berdasarkan sakral dan pro4an" .angala merupakan bagian ruang tanah steril yang jauh dari sumber air dan sungai, tanah hitam dan badai" Anupa merupakan ruang yang sebagai sumber air, sungai, memiliki iklim yang sejuk, tanah yang subur dan lembab serta terdapat ikan dan daging" adhana merupakan ruang madia yang terdapat pengaruh baik buruknya suatu hal" Prinsip dasar Arsitektur ini digunakan dalam bangunan dan struktur yang dibangun untuk memuja Tuhan"
%A% III
KOTA DAN PERMUKIMAN INDIA
3.1. Mohenjo (aro H3;77 M ? 1:77 M
Mohenjo-daro memiliki bangunan yang luar biasa, karena memiliki tata letak teren#ana yang berbasis grid jalanan yang tersusun menurut pola yang sempurna" Pada pun#ak kejayaannya, kota ini dihuni sekitar 5:"777 orang" &angunan-bangunan di kota ini begitu maju, dengan struktur-struktur yang terdiri dari batu-bata buatan lumpur dan kayu bakar terjemur matahari yang merata ukurannya" &angunan-bangunan publik di kota ini adalah lambang masyarakat yang sangat teren#ana" &angunan yang bergelar 0umbung &esar di Mohenjo-daro menurut interpretasi ir Mortimer Jheeler pada tahun 16:7 diran#ang dengan ruang-ruang untuk menyambut gerobak yang mengirim hasil tanaman dari desa, dan juga ada saluran-saluran pendistribusian udara untuk mengeringkannya" Akan tetapi, .onathan Mark Kenoyer memperhatikan bah!a tidak ada #atatan mengenai keberadaan hasil panen dalam lumbung ini" Maka dari itu, Kenoyer mengatakan lebih tepat untuk menjulukinya sebagai &alai &esar"
1 (i dekat lumbung tersebut ada sebuah bangunan publik yang pernah ber4ungsi sebagai permandian umum besar , dengan tangga yang turun ke arah kolam berlapis bata di dalam lapangan berderetan tiang" Jilayah permandian berhias ini dibangun dengan baik, dengan lapisan tar alami yang menghambat kebo#oran, di samping kolam di tengah-tengah" Kolam yang berukuran 13m L <m, dengan kedalaman 3"8m ini mungkin digunakan untuk upa#ara keagamaan atau kerohanian"
(i dalam kota, air dari sumur disalurkan ke rumah-rumah" &eberapa rumah ini dilengkapi kamar yang terlihat ditetapkan untuk mandi" Air buangan disalurkan ke selokan tertutup yang membarisi jalan-jalan utama" Pintu masuk rumah hanya menghadap lapangan dalam dan lorong-lorong ke#il" Ada berbagai bangunan yang hanya setinggi satu dua tingkat"
ebagai kota pertanian, Mohenjo-daro juga ber#irikan sumur besar dan pasar pusat" Kota ini juga memiliki sebuah bangunan yang memiliki hypo#aust, yang
kemungkinan digunakan untuk pemanasan air mandi"
Mohenjo-daro adalah sebuah kota yang #ukup terlindungi" Jalau tak ada tembok, namun terdapat menara di sebelah barat pemukiman utama, dan benteng pertahanan di selatan" Perbentengan tersebut, dan struktur kota-kota lain di 0embah
Indus seperti /arappa, menimbulkan pertanyaan apakah Mohenjo-daro memang pusat administrasi" /arappa dan Mohenjo-daro memiliki arsitektur yang mirip, dan
tidak berbenteng kuat seperti situs-situs lain di 0embah Indus" .elas sekali dari tata ruang di semua situs-situs Indus, bah!a ada suatu pusat politik atau administrasi, hanya saja tidak jelas lagi sejauh mana jangkauan dan 4ungsi pusat administrasi tersebut"
Mohenjo-daro telah dimusnahkan dan dibangun kembali setidaknya tujuh kali" etiap kali, kota baru dibangun terus di atas kota lama" &anjir dari ungai Indus diduga menjadi penyebab utama kerusakan"
Kota ini terbagi atas dua bagian, yaitu benteng kota dan kota hilir" Kebanyakan !ilayah kota hilir masih belum ditemukan" (i benteng kota terdapat sebuah permandian umum, struktur perumahan besar yang diran#ang untuk menempatkan :"777 !arga, dan dua buah de!an perhimpunan besar"
Mohenjo-daro, /arappa dan peradaban masing-masing, lenyap tanpa jejak dari sejarah sampai ditemukan kembali pada 1637-an" Penggalian besar-besaran dilakukan di situ pada 1637-an, namun tidak ada penggalian se#ara mendalam yang
dilakukan lagi sejak tahun 16;7-an" (sumber : https://id.wikipedia.org/wiki/Mohen
jo-daro).
3.2. Perkotaan .aipur
.aipur merupakan kota terbesar sekaligus ibukota dari negara bagian 2ajasthan di India" Kota ini pertama kali dibangun pada 1B No+ember 1<3< oleh Maharaja a!ai .ai ingh II" Kota pra-modern ini memiliki jalan-jalan teratur yang dibagi atas enam sektor dan dipisahkan dengan jalan-jalan besar selebar 58 meter" .aipur sangat terkenal dengan julukan Pink 9ty, hal ini dikarenakan bayak sekali bangunan-bangunan di .aipur yang di #at dengan !arna pink" elain !arna bangunannya yang unik"
ejak jaman dahulu .aipur telah terkenal sebagai kota dengan arsitektur dan tata kota yang sangat maju, bahkan dianggap sebagai salah satu yang terbaik di daerah sekitar India" elain itu kota ini juga dikenal memiliki hubungan yang dekat dengan negara-negara di Eropa"
Pada tahun 1B<; Pangeran Ed!ard dari Jales datang berkunjung ke kota ini" 2aja saat itu a!ai 2am ingh ingin sekali memberi sebuah #iri khas pada kota
.aipur agar rombongan Pangeran Ed!ard tidak bisa melupakan kota ini" ang 2aja kemudian memerintahkan kepada rakyatnya untuk menge#at semua bangunan dengan !arna pink yang kemudian menjadi #iri kota ini" ampai saat ini sebagian besar bangunan di .aipur masih tetap di#at dengan !arna pink"
Amber 4ort merupakan salah satu Arsitektur peninggalan sejarah utama di .aipur" Amber 4ort adalah sebuah benteng yang dibangun diatas gunung oleh 2aja Man ingh I" &angunan ini sangat dikenal karena gaya arsitekturnya yang memadukan gaya /indu dan gaya 2ajput" &erdasarkan data yang dikeluarkan oleh pemerintah setempat setidaknya sekitar :777 orang berkunjung kebangunan ini
setiap harinya"
&angunan ini dibagi atas empat area utama, setiap area memiliki pintu masuk dan halamannya masing-masing" Pintu masuknya adalah melalui uraj Pole Hun >ate yang memba!a anda menuju .aleb 9ho!k yang merupakan halaman dari
area pertama" (sumber :
http://tobeeinspired.blogspot.co.id/201/02/keunikan- pink-cit!-jaipur.html ).
3.3. an#hi
an#hi merupakan
kompleks monumen
yg menandakan
Daman keemasan &udha di
masa Kerajaan
Ashoka" Kalau jaman sekarang an#hi sama dengan stupa, kuil, atau tempat kediaman para biksu" Monumen an#hi
bera!al dari abad 5 M
sampai abad 13" Yang paling terkenal dari an#hi adalah tupa 1, yg dibangun oleh 2aja Mauryan" Monumen ini
berisi ukir-ukiran yang
G&'(&r 3.3. S&- S+'(r :
))*:##&(+*;&+<)&''.6rr**.6'#2011#12#03# r& &(&-=&-=&-=+->=;&-7=r-&=&&==+-&
