i
KATA PENGANTAR
Puji syukur penyusun panjatkan ke hadirat Allah SWT yang telah memberi
hidayah kepada penyusun sehingga dapat menyelesaikan tugas membuat jobsheet
Praktik Instalasi Listrik Residensial ini dalam waktu yang tidak terlalu lama. Jobsheet
ini hanyalah sebagai pemandu bagi mahasiswa yang melaksanakan Praktik Instalasi
Listrik Residensial. Ketrampilan yang dihasilkan dengan menggunakan modul ini
semata-mata tergantung kesungguhan mahasiswa dalam melaksanakan kegiatan
praktik.
Susunan jobsheet ini diawali dari uraian tentang identifikasi komponen listrik 1
phase dan wawasan keilmuan yang terkait dengan bidang instalasi residensial.
Semoga dengan menggunakan jobsheet ini tujuan yang diharapkan dari pembelajaran
mata kuliah Praktik Instalasi Listrik Residensial dapat tercapai. Jobsheet Praktik
Instalasi Listrik Residensial ini mengacu pada fasilitas yang ada di Bengkel Instalas
Listrik Jurusan Pendidikan Teknik Elektro FT UNY. Oleh karena itu jobsheet ini
hanya berlaku untuk Praktik Instalasi Listrik Residensial di Jurusan Pendidikan
Teknik Elektro FT UNY.
Penyusun menyadari bahwa sistematika, materi dan pola penyampaiannya masih
jauh dari sempurna. Untuk itu saran serta masukan yang positif akan senantiasa
penyusun pertimbangkan demi lebih baiknya jobsheet ini. Terimakasih senantiasa
penyusun sampaikan atas segala bentuk bantuan yang telah diberikan.
Yogyakarta,
Tim Penyusun
Tim Penyusun :
- Djoko Laras B.T, M.Pd
- Basrowi, M.Pd
- Zamtinah, M.Pd
- Setya Utama, M.Pd
- Alex Sandria. J.W,S.Pd
- Mashuri Ihsan
ii
DAFTAR ISI
Halaman
KATA PENGANTAR ...
i
DAFTAR ISI...
ii
SKEDUL PEMBELAJARAN ...
iii
Jobsheet 1. Identifikasi Komponen Listrik 1 Phase
Jobsheet 2. Sambungan Kabel, Loop Kabel dan Memasang Kabel Pada Fitting
Gantung
Jobsheet 3. Instalasi Box Sekering, Saklar Tunggal, Saklar Seri dan Memasang
Lampu TL
Jobsheet 4. Instalasi Saklar Hotel dan Stop Kontak
Jobsheet 5. Instalasi Saklar Gedung
Jobsheet 6. Instalasi Saklar Hotel Sebagai Peredup Lampu
Jobsheet 7. Kendali Motor 1 Phase
Jobsheet 8. Kendali Motor 1 Phase Putar Kanan-Kiri pada Box Panel
Jobsheet 9. Kendali Motor 1 Phase Menggunakan WLC dan Mengukur Arus
Bocor
Jobsheet 10. Pengamatan Penangkal Petir
Jobsheet 11. Pengukuran Tanahan Pentanahan (Grounding)
Jobsheet 12. Pengukuran Kuat Cahaya Penerangan
iii
S
K
D
UL PELAKSANAAN PEMBELAJARAN
MK. PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
Minggu
Ke-
Materi
I
Identifikasi Komponen Listrik 1 Phase dan Penggunaan Multimeter
dalam Instalasi Listrik
II
Latihan Sambungan Ekor Babi, Loop/Mata Itik Kabel
dan Memasang Kabel pada Fiting Gantung
III
Instalasi Saklar Tunggal dan Saklar Seri dengan pengaman Patron
lebur serta Merangkai Lampu TL
IV
Instalasi kWh meter, Saklar Hotel dan Stop Kontak dengan
pengaman MCB
V
Instalasi kWh meter, Saklar Gudang dengan pengaman MCB
VI
Instalasi kWh meter, Saklar Tukar sebagai Peredup Lampu dengan
pengaman MCB
VII
Kendali Motor 1 Phase dengan sistem
Direct On line
(DOL)
dan Putar Kanan-Kiri Secara Manual pada Trainer
VIII
Kendali Motor 1 Phase Putar Kanan-Kiri Secara Manual
pada Box Panel (Lesson 1)
IX
Kendali Motor 1 Phase Putar Kanan-Kiri Secara Manual
pada Box Panel (Lesson 2)
X
Kendali Motor 1 Phase Menggunakan
Water Level Control
Dilengkapi pengaman arus bocor (ELCB)
(
Earth Leakage Circuit Breaker
)
XI
Pengamatan Penangkal Petir dan Pengukuran
Tahanan Pentanahan (Grounding)
XII
Pengukuran Kuat Cahaya Penerangan
XIII
Ujian Utama Session 1
XIV
Ujian Utama Session 2
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
SEM
4 x45 menit
01/JST/EKO/EKO218/13
Revisi : 01
TGL. 25 Mei 2013
Dibuat oleh :
Dilarang memperbanyak sebagian atau seluruh isi
dokumen tanpa ijin tertulis dari
Fakultas Teknik Universitas Negeri Yogyakarta
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
! "
:
#$ % &'( '%!)! %&*! "+, -'.!$// '(0 12 1* . '$'3 0 & '$2 '*4 - 1&1$ %!
Equipment instalasi listrik dan k3 dalam kelistrikan
5 4 - 1& 1$ %!6 '%'*
1. Mengidentifikasi komponen-komponen kelistrikan
2. Menjelaskan fungsi dari masing-masing komponen kelistrikan
3. Mengetahui konsep dasar K3 kelistrikan.
4. Mengetahui prinsip dan cara kerja dari masing-masing equipment instalasi listrik
6 71 &, $8,"7* '"&1 "
1. Identifikasilah masing-masing komponen atau equipment instalasi yang ada di
bengkel.
2. Buatlah gambar fisik dari masing-masing jenis equipment yang anda
identifikasi
3. Test seluruh komponen tersebut
4. Evaluasi pembelajaran akan dilakukan by
procces and result
9('&2 '$3'. '$
: ( '&
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
SEM
;<=>?@A @ B CD@EFGH F>=>I@ D? J@ BKLMC D=4 x45 menit
01/JST/EKO/EKO218/13
Revisi : 01
TGL. 25 Mei 2013
Hal 2 dari 5
Dibuat oleh :
Dilarang memperbanyak sebagian atau seluruh isi
dokumen tanpa ijin tertulis dari
Fakultas Teknik Universitas Negeri Yogyakarta
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
NO PQR Q S
Komponen utama yang wajib di identifikasi
Penghantar listrik (jenis dan
macam-macamnya)
Fitting lampu
Pengaman listrik 1 phase
Saklar (jenis dan
macam-macamnya)
Stop kontak
Tusuk kontak
Lampu TL dan komponenya
(Ballast, kapasitor, stater)
Sekering
kWh meter (1 Phase)
Magnetic kontaktor (cukup 1
type)
Water Level Control
(WLC)
Auto Manual Switch
Push button
Motor listrik 1 phase
Dan identifikasi komponen-komponen lain yang perlu anda identifikasi
sebanyak-banyaknya serta test komponen tersebut
TOUVWVXQYQZQ SUV[\Q
1. Perhatikan dan taati tata tertib di bengkel instalasi listrik.
2. Gunakanlah alat dan bahan sesuai dengan fungsinya
3. Jangan sembarang menyalakan alat yang ada tanpa mengetahui cara
mengopersasikanya
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
SEM
]^_`abc b d efbghij h`_`kb fa lb dmnoe f_4 x45 menit
01/JST/EKO/EKO218/13
Revisi : 01
TGL. 25 Mei 2013
Hal 2 dari 5
Dibuat oleh :
Dilarang memperbanyak sebagian atau seluruh isi
dokumen tanpa ijin tertulis dari
Fakultas Teknik Universitas Negeri Yogyakarta
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
p qrst uv swxyz{s
1. Siapkan alat dan bahan praktek yang diperlukan
2. Identifikasilah komponen-komponen kelistrikan sesuai dengan petunjuk praktek
3. Test fungsi dari komponen-komponen yang anda identifikasi tersebut
4. Catat semua yang anda identifikasi
5. Setelah semua komponen telah anda identifikasi, kembalikan alat dan bahan
sesuai tempatnya.
| q }~
Buatlah laporan praktek dari job ini dengan draft laporan sebagai berikut ;
1. Judul laporan ( bisa dibuat dengan KOP )
2. Tujuan praktek
3. Alat dan bahan
4. Data pengamatan
Komponen yang diidentifikasi
Pengertian dan fungsi komponen tersebut
Jenis-jenis komponen tersebut
Spesifikasi yang tercantum dalam komponen
Gambar Equipment secara fisik dan secara simbol kelistrikanya
Prinsip dan cara kerja komponen tersebut
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
SEM
4 x45 menit
01/JST/EKO/EKO218/13
Revisi : 01
TGL. 25 Mei 2013
Hal 3 dari 5
Dibuat oleh :
Dilarang memperbanyak sebagian atau seluruh isi
dokumen tanpa ijin tertulis dari
Fakultas Teknik Universitas Negeri Yogyakarta
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
SEM
©ª«¬®¯ ® ° ±²®³´µ¶ ´¬«¬·® ² ¸® °¹º»± ²«4 x45 menit
01/JST/EKO/EKO218/13
Revisi : 01
TGL. 25 Mei 2013
Hal 4 dari 5
Dibuat oleh :
Dilarang memperbanyak sebagian atau seluruh isi
dokumen tanpa ijin tertulis dari
Fakultas Teknik Universitas Negeri Yogyakarta
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
ÐÑÒ ÓÔÕ Ñ ÖÕ×ÒØ ÙÒÓØ ÙÚ ×ÛÖ ÙÕ Ñ ÖØ×Ü ×ÛÙÝÞÜÝÑÒÑ ÛÕ Ñ
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
ßàá
â ãäåæ çè ãç é ãåêë
,
ìíí î é ãå êë ï ãç ð êäãñ ãçèé ãåêëòãï ãó ôõ õ ô çèöã çõæ ç è÷
x
÷øùú ûüýþÿ ÿ ú
v
ü üþ ÿøúüÿþr
Dibuat oleh :
! " #y
$ " % &$ & &'$ ( ) # & %!*
% % & $(
+# & %$, # #- $%$
v
. /)y
# %Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
0
.
123 4 56 78 9 :;< ;94=4 9:>4 5? @ A;B148CC;<D EF E> B ;8;G
.
D : ;8F ;>H2A3 E:E8 94
IJ
m
KLMt m
MNMm
Om
MNMm
P Mm
KLQRMn
SMKJT UToop
SMKJTVMn
WJm
MP Mn
RMn
S MKJTWMVM XYt
YQRRMntun
RZ
.
H2A3 E: E8 94[;9;>\] IJQRJ
t
M^LYKJr
K M RMYm
M NMm
P Mm
KLQ RMn
SMK JT _] IJQ`JT MP SMn
Xun
RPYVM
r
Ym
MPYQRO
m
MPYn
R `JQY
s
PM
m
KLQRMn
SM K JT VMT Mm
Ynst
MT MPY SJTYstr
YSMn
a] IJQRJ
t
M^LY NMr
Mm
Jm
KL Mt
KJr
KM RMYm
MNMm
P Mm
K LQRMn
S MKJT b] IMm
pu m
Jm
KLMt
KJr
KM RMY
m
M NM
m
P Mm
KLQ RMn
SMKJT VJn
RMn
KJr
KM RMY
m
MNMm
LSLcMn
dVYMm
Jt
Jr
SMK JTef] IJQ`JT MP SM
n
Xun
RPYVMn
WJQRRun
MMn
Toop
SMKJTV MTm
Ynst
MT MPYTYstr
YSg] IJQJ
nt
LSMn
VYMm
JJt
r m
Mt
M Yt
YS SMKJT P JPLMY VJn
RMn
LSLr
Mn
K Mut
Mt
Mtu t
Jrm
YQMT ^LKLQRy
Mn
RMSMn
VYRun
MSMn
h] IJQR
u
MP MYWJiKLMt
Mn
Toop
SMKJTVJn
RMn
K Jr
KM RMYiMNMiLSLcMn
j] IMipu
iJiMP Mn
RSMKJTWMVMXYtt
YQRRMnt
LQR[
.
093E53E8 4<;4;8\] k
r
lPJs
SJr
`Md_ m%)
2. Kualitas produk pekerjaan (40%)
3. Sikap kerja (15%)
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
nop qrs o tsupv wpqv wx uyt ws o tvuz uyw{|z{opo ys o
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
}~
,
x
¡¢£¤ ¢£¤ ¥¦¥§ ¨v
© ª¥ ¡« ¬®¥§Hal 2 dari 16
Dibuat oleh :
¯°± ² ³² ´µ¶·¶¸ · ³¹² ´² ºy
» · ¹² µ °²´² ¼² ½»·± ½ ³½¾°» °¿ À º ½¶·´ ¼²´¸ ²°Á° ´
¼· ³¼ ½± °»¿ ² ³ °
²º ½± ¼²»Ã·º´ °ºÄ´°· ³»°¼²»
v
Å·µ ·³ °ÆÀµy
² º² ³ ¼²Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
Ç
.
ÈÉÊËÌÍ ÎÏ ÎË
ÐÎÑÒ Ó Ô ÕÎÔÖÎÒÉ×Penyambungan antara 2 penghantar atau penyambungan dengan cara ekor babi
(
ØÙg
t
ÚÙÛ), puntir, bolak balik (t
ÜÝ ÞßÚàk
), sambungan kabel bernadi banyak, cabang datar
(
plain join
t) dan cabang simpul (
knotted tap joint
) haruslah dipasang dengan rapat.
Sesuai dengan syarat-syarat dalam
áâ ã ä2
000
tentang sambungan listrik yakni :
2.5.4.1
Semua sambungan listrik harus baik dan bebas dari gaya tarik.
2.5.4.2
Sambungan antar penghantar dan antara penghantar dan perlengkapan listrik
yang lain harus dibuat sedemikian sehingga terjamin kontak yang aman dan
andal.
2.5.4.3
Gawai penyambung seperti terminal tekan, penyambung puntir tekan, atau
penyambung dengan solder harus sesuai dengan bahan penghantar yang
disambungnya dan harus dipasang dengan baik (lihat juga 2.5.4.4).
2.5.4.4
Dua penghantar logam yang tidak sejenis (seperti tembaga dan aluminium atau
tembaga berlapis aluminium) tidak boleh disatukan dalam terminal atau
penyambung punter kecuali jika alat penyambung itu cocok untuk maksud dan
keadaan penggunaannya.
2.5.4.5
Sambungan penghantar pada terminal harus terjamin kebaikannya dan tidak
merusakkan penghantar. menyambung kabel fleksibel harus menggunakan
sambung tekan (termasuk jenis sekrup), sambungan solder atau sambungan
puntir, sepatu kabel harus disambungkan dengan mur baut secara baik.
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
åæç èéê æ ëêìçí îçèí îï ìðë îê æ ëíìñ ìðîòóñòæçæ ðê æ
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
ôõö
Sambungan Kabel, Loop Kabel dan
Memasang Kabel Pada Fitting Gantung
÷x
÷øùú ûüý þÿ ÿ úv
ü üþ ÿøúüÿþHal 3 dari 16
Dibuat oleh :
y
! "#
!
$ % &
v
' ("y
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
b) cara dilas atau disolder. sebelum dilas atau disolder, sambungan itu harus
dipuntir dahulu agar diperoleh sambungan yang baik secara mekanis dan
listrik.
2.5.4.7
Bahan yang digunakan seperti solder, fluks, dan pasta harus terbuat dari jenis
yang tidak berakibat buruk terhadap instalasi dan perlengkapan listrik. Dalam
suatu instalasi listrik, biasanya digunakan beberapa macam sambungan kabel.
antara lain:
Pig Tail
:
cara menyambung kabel yang paling sederhana berbentuk ekor babi.
sambungan ini digunakan untuk menyambung atau mencabangkan satu atau
beberapa kabel pada satu titik.
Sambungan Puntir :
cara menyambung antara dua kabel yang berbentuk satu
garis lurus. ada dua macam cara sambungan puntir yaitu; sambungaan puntir
bell
hangers
dan sambungan puntir
western union
.
Turn Back
:
cara menyambung antara dua kabel yang berbentuk satu garis
lurus, dimana kabel ditekuk balik, dimaksudkan untuk mendapatkan sambungan
yang lebih kuat terhadap rentangan maupun tarikan, sehingga sering disebut
sebagai sambungan bolak-balik.
Single Wrapped Cable Spice
:
cara menyambung kabel yang bernadi banyak,
yaitu dengan menganyam sesuai dengan arah alurnya.
Knotted Tap Joint
ialah cara-cara untuk mencabang kabel yang posisinya dalam
satu bidang datar dengan memberi suatu simpul agar sambungan lebih kuat.
Loop kabel atau mata itik kabel
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
)*+ ,-. * /.0+1 2+,1 23 04/ 2. * /105 0426756*+* 4. *
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
89:
Sambungan Kabel, Loop Kabel dan
Memasang Kabel Pada Fitting Gantung
;x
;<=> ?@A BC DE FGDHIJD HIJC KLDKM N>v
@O @PBK GQ RSC<T>@CBKMHal 4 dari 16
Dibuat oleh :
UVW X YX Z[\]\^ ] Y_X ZX `y
a ] _X [ VXZX bX ca]W c YcdVa Ve f ` c\]Z bXZ^ XVgV Z
b] Yb cW Vae X Y V
hX` cW bXai]`Z V`jZV] YaVbXa
v
k][ ]Y Vlf[y
X `X Y bXDiperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
itik kabel adalah kabel NYA dan NYM. Kedua jenis kabel ini merupakan penghantar
pejal yang berinti tunggal.
Contoh busbar dan terminal sambung
Kabel NYA
Kabel NYA berinti tunggal, berlapis bahan isolasi PVC, untuk instalasi
luar atau kabel udara. Kode warna isolasi ada warna merah, kuning, biru dan
hitam sesuai dengan peraturan PUIL.. Lapisan isolasinya hanya 1 lapis sehingga
mudah cacat, tidak tahan air (NYA adalah tipe kabel udara) dan mudah digigit
tikus. Agar aman memakai kabel tipe ini, kabel harus dipasang dalam pipa/c
mnopqt
jenis PVC atau saluran tertutup. Sehingga tidak mudah menjadi sasaran gigitan
tikus, dan apabila ada isolasi yang terkelupas tidak tersentuh langsung oleh orang.
Sumber :
rAAsP D Dwww.anekabel.com/product/2/5/NYA-Cable
Kabel NYM
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
SEM
Sambungan Kabel, Loop Kabel dan
Memasang Kabel Pada Fitting Gantung
4 x45 menit
02/JST/EKO/EKO218/13
Revisi : 01
TGL. 25 Mei 2013
Hal 5 dari 16
Dibuat oleh :
Dilarang memperbanyak sebagian atau seluruh isi dokumen
tanpa ijin tertulis dari
Fakultas Teknik Universitas Negeri Yogyakarta
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
dari NYA). Kabel ini dapat dipergunakan dilingkungan yang kering dan basah,
namun tidak boleh ditanam.
Sumber :
http://www.anekabel.com/product/2/5/NYA-Cable
F. Alat Dan Bahan
Alat
1. Tang pengupas
.
. 1 buah
2. Tang Pemotong
..
1 buah
3. Tang Kombinasi
.
1 buah
4. Tang lancip (cucut)
1 buah
5. Pengukur / penggaris
.
1 buah
6. Kertas gosok / amplas
...
. secukupnya
7. Baut berbagai ukuran
.... .. . 1 buah
8. Obeng +
.
.. .1 buah
Bahan
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
SEM
Sambungan Kabel, Loop Kabel dan
Memasang Kabel Pada Fitting Gantung
4 x45 menit
02/JST/EKO/EKO218/13
Revisi : 01
TGL. 25 Mei 2013
Hal 6 dari 16
Dibuat oleh :
Dilarang memperbanyak sebagian atau seluruh isi dokumen
tanpa ijin tertulis dari
Fakultas Teknik Universitas Negeri Yogyakarta
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
G. Keselamatan Kerja
1. Sebelum memulai praktik mahasiswa harus mentaati tata tertib ruang praktek.
2. Gunakanlah pakaian praktek (we
tuv twk
) selama melakukan praktek.
3. Bacalah dan pahami petunjuk praktikum pada setiap lembar kegiatan belajar !
4. Gunakanlah alat sesuai dengan fungsinya
5. Atur alat dan bahan sedemikian rupa agar memudahkan dalam praktek (
ergonomi K3)
6. Apabila ada kesulitan konsultasikan dengan dosen pengajar
H. Langkah Kerja
1. Siapkan alat dan bahan praktek
2. Kalkulasi kebutuhan bahan yang akan digunakan (harus mendapat persetujuan
dari dosen pengajar atau teknisi)
3. Untuk membuat sambungan kabel
loop
kabel, dan pemasangan kabel pada
fitting gantung ikuti cara penyambungan dan gambar yang tertera pada prosedur
pelaksanaan di bawah
4. Kumpulkan hasil pekerjaan saudara pada dosen pengajar untuk dinilai
5. Setelah praktek anda selesai, kembalikan alat dan bahan ke tempat semula
I. PROSEDUR PELAKSANAAN
Membuat macam-macam sambungan kabel
1. Penyambungan kabel dengan cara ekor babi (
pig tail
)
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
SEM
Sambungan Kabel, Loop Kabel dan
Memasang Kabel Pada Fitting Gantung
4 x45 menit
02/JST/EKO/EKO218/13
Revisi : 01
TGL. 25 Mei 2013
Hal 7 dari 16
Dibuat oleh :
Dilarang memperbanyak sebagian atau seluruh isi dokumen
tanpa ijin tertulis dari
Fakultas Teknik Universitas Negeri Yogyakarta
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
Cara penyambungan :
1. Kupas masing-masing kabel NYA sepanjang 5 Cm dari salah satu ujungnya
dengan menggunakan pisau atau tang pengupas. (Gambar 1)
2. Bersihkan dengan
x yz {|}atau gosok dengan kertas gosok pada setiap bagian
nadi kabel yang terkupas.
3. Tempelkan menjadi satu bagian bagian kabel yang terkupas kemudian diputar
dengan tang kombinasi dengan rapi dan kuat. (Gambar 2)
4. Rapikan hasil sambungan dengan memotong kelebihan kabel sesuai dengan
ukuran lasdop (Gambar3)
5. Tutup hasil sambungan dengan lasdop. (Gambar 4)
(Gambar 1)
(Gambar 2)
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
SEM
Sambungan Kabel, Loop Kabel dan
Memasang Kabel Pada Fitting Gantung
4 x45 menit
02/JST/EKO/EKO218/13
Revisi : 01
TGL. 25 Mei 2013
Hal 8 dari 16
Dibuat oleh :
Dilarang memperbanyak sebagian atau seluruh isi dokumen
tanpa ijin tertulis dari
Fakultas Teknik Universitas Negeri Yogyakarta
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
2. Penyambungan kabel dengan cara puntir
Sambungan ini digunakan untuk penyambungan antara dua kabel yang
berbentuk satu garis lurus . Menyambung cara puntir ini dibedakan menjadi dua jenis
yaitu sambungan
bell hangers
dan sambungan
western union
. Perbedaan dari kedua
bentuk sambungan puntir tersebut terletak pada jumlah puntirannya, sedangkan cara
menyambungnya adalah sama. Sambungan ini digunakan untuk menyambung kabel
yang kurang panjang. Penyambungan cara ini sering dijumpai pada pekerjaan instalasi
penerangan dalam rumah.
Bentuk sambungan ditunjukkan seperti gambar dibawah ini:
a. Bentuk sambungan puntir
Bell hangers,
b.
Bentuk sambungan puntir
Western union,
Cara penyambungan :
1. Kupas masing-masing kabel NYA sepanjang 15 Cm dari salah satu ujungnya
dengan menggunakan pisau atau tang pengupas. (Gambar 1)
2. Bersihkan dengan
scaper
atau gosok dengan kertas gosok pada bagian kabel yang
terkupas.
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
SEM
Sambungan Kabel, Loop Kabel dan
Memasang Kabel Pada Fitting Gantung
4 x45 menit
02/JST/EKO/EKO218/13
Revisi : 01
TGL. 25 Mei 2013
Hal 9 dari 16
Dibuat oleh :
Dilarang memperbanyak sebagian atau seluruh isi dokumen
tanpa ijin tertulis dari
Fakultas Teknik Universitas Negeri Yogyakarta
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
4. Rapikan hasil sambungan dengan memotong kelebihan kabel sesuai dengan
kebutuhan. (Gambar 3)
5. Tutup hasil sambungan dengan isolasi, secara rapi.
(Gambar 1)
(Gambar 2)
(Gambar 3)
3. Penyambungan kabel dengan cara bolak balik (
Turn Back
)
Menyambung dengan cara bolak balik ini dimaksudkan untuk mendapatkan
sambungan yang lebih kuat terhadap rentangan maupun tarikan. Umumnya kabel yang
digunakan untuk sambungan ini adalah kabel dengan penampang 4 mm
2
karena mudah
ditekuk dan dipuntir dengan tangan. Untuk kabel yang ukuran lebih besar dilakukan
dengan cara sambungan bolak balik
Britannia
atau dengan model sambungan
Scarf
.
Bentuk sambungan ditunjukkan seperti gambar dibawah ini:
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
SEM
Sambungan Kabel, Loop Kabel dan
Memasang Kabel Pada Fitting Gantung
4 x45 menit
02/JST/EKO/EKO218/13
Revisi : 01
TGL. 25 Mei 2013
Hal 10 dari
16
Dibuat oleh :
Dilarang memperbanyak sebagian atau seluruh isi dokumen
tanpa ijin tertulis dari
Fakultas Teknik Universitas Negeri Yogyakarta
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
c. Bentuk sambungan Scarf.
Cara penyambungan :
1. Kupas masing-masing kabel NYA sepanjang 15 Cm dari salah satu ujungnya dengan
menggunakan pisau atau tang pengupas. (Gambar 1)
2. Bersihkan dengan scaper atau gosok dengan kertas gosok pada bagian kabel yang
terkupas.
3. Tempelkan jadi satu bagian-bagian kabel yang terkupas kemudian dipuntir pakai tang
kombinasi dengan arah yang berlawanan kekiri dan kekanan dengan kuat. (Gambar
2)
4. Rapikan hasil sambungan dengan memotong kelebihan kabel sesuai dengan
kebutuhan.
5. Tutup hasil sambungan dengan isolasi.
(Gambar 1)
(Gambar 2)
4. Penyambungan kabel bernadi banyak
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
SEM
Sambungan Kabel, Loop Kabel dan
Memasang Kabel Pada Fitting Gantung
4 x45 menit
02/JST/EKO/EKO218/13
Revisi : 01
TGL. 25 Mei 2013
Hal 11 dari
16
Dibuat oleh :
Dilarang memperbanyak sebagian atau seluruh isi dokumen
tanpa ijin tertulis dari
Fakultas Teknik Universitas Negeri Yogyakarta
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
Bentuk sambungan kabel bernadi banyak ditunjukkan seperti gambar dibawah ini:
Cara penyambungan :
1. Kupas masing-masing kabel NYF sepanjang 10 cm dari salah satu ujungnya
dengan menggunakan pisau atau tang pengupas. (Gambar 1)
2. Uraikan dan beri tanda untuk memudahkan penyambungan. (Gambar 2)
3. Bersihkan dengan cara scaper atau gosok dengan kertas gosok pada setiap
bagian nadi kabel yang terkupas.
4. Tempelkan jadi satu bagian-bagian kabel yang terkupas kemudian
dipuntir/dililit pakai tang kombinasi dengan arah yang berlawanan kekiri dan
kekanan dengan kuat. (Gambar 3)
5. Rapikan hasil sambungan dengan memotong kelebihan kabel sesuai dengan
kebutuhan.(Gambar 4)
6. Tutup hasil sambungan yang telah selesai dengan isolasi.
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
SEM
Sambungan Kabel, Loop Kabel dan
Memasang Kabel Pada Fitting Gantung
4 x45 menit
02/JST/EKO/EKO218/13
Revisi : 01
TGL. 25 Mei 2013
Hal 12 dari
16
Dibuat oleh :
Dilarang memperbanyak sebagian atau seluruh isi dokumen
tanpa ijin tertulis dari
Fakultas Teknik Universitas Negeri Yogyakarta
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
(Gambar 3)
(Gambar 4)
5. MENCABANG KABEL DATAR (Plain joint)
Pada hantaran yang panjang, misalnya antara rol-rol sekat dapat dilakukan
pencabangan tanpa harus memutus kabel utamanya, melainkan hanya dikupas kabelnya
sepanjang kebutuhan. Bentuk pencabangan datar ini bisa untuk cabang tunggal (Single
Plain joint) atau bisa juga dalam bentuk cabang ganda (Cross Plain Joint).
Bentuk pencabangan kabel ditunjukkan seperti gambar dibawah ini:
A. Cabang tunggal (single plain joint).
B. Cabang silang empat (crossjoint).
Cara penyambungan :
1. Kupas masing-masing kabel NYA sepanjang 5 cm dari salah satu ujungnya dengan
menggunakan pisau atau tang pengupas.
2. Bersihkan dengan scaper atau gosok dengan kertas gosok pada setiap bagian nadi
kabel yang terkupas.
3. Langkah pengerjaan pertama seperti terlihat pada Gambar 1
[image:20.595.86.517.51.307.2]JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
SEM
Sambungan Kabel, Loop Kabel dan
Memasang Kabel Pada Fitting Gantung
4 x45 menit
02/JST/EKO/EKO218/13
Revisi : 01
TGL. 25 Mei 2013
Hal 13 dari
16
Dibuat oleh :
Dilarang memperbanyak sebagian atau seluruh isi dokumen
tanpa ijin tertulis dari
Fakultas Teknik Universitas Negeri Yogyakarta
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
( Gambar 1) (Gambar 2)
Membuat loop kabel atau mata itik kabel
1. Ukur diameter baut atau terminal baut.
2. Diameter mata itik harus lebih besar dari diameter terminal baut.
3. Kupas ujung kabel dengan ukuran 5 kali diameter baut dan tambah
panjangnya untuk toleransi (space pada terminal ) ± 1,5 mm
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
SEM
Sambungan Kabel, Loop Kabel dan
Memasang Kabel Pada Fitting Gantung
4 x45 menit
02/JST/EKO/EKO218/13
Revisi : 01
TGL. 25 Mei 2013
Hal 14 dari
16
Dibuat oleh :
Dilarang memperbanyak sebagian atau seluruh isi dokumen
tanpa ijin tertulis dari
Fakultas Teknik Universitas Negeri Yogyakarta
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
[image:22.595.85.520.54.408.2]5. Periksa apakah bentuk mata itik yang anda buat sudah berbentuk bulat seperti
gambar dibawah,
6. Jika sudah berbentuk bulat seperti mata itik kabel, periksa apakah
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
SEM
Sambungan Kabel, Loop Kabel dan
Memasang Kabel Pada Fitting Gantung
4 x45 menit
02/JST/EKO/EKO218/13
Revisi : 01
TGL. 25 Mei 2013
Hal 15 dari
16
Dibuat oleh :
Dilarang memperbanyak sebagian atau seluruh isi dokumen
tanpa ijin tertulis dari
Fakultas Teknik Universitas Negeri Yogyakarta
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
7. Jika sudah pas, pasang sambungan mata itik yang telah dibuat pada
terminal tersebut.
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
SEM
Sambungan Kabel, Loop Kabel dan
Memasang Kabel Pada Fitting Gantung
4 x45 menit
02/JST/EKO/EKO218/13
Revisi : 01
TGL. 25 Mei 2013
Hal 16 dari
16
Dibuat oleh :
Dilarang memperbanyak sebagian atau seluruh isi dokumen
tanpa ijin tertulis dari
Fakultas Teknik Universitas Negeri Yogyakarta
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
Nb:
Aspek penilaian yang lebih detail (kisi-kisi) dan criteria penilaian dapat
dibuat oleh bapak/ibu guru pengajar sesuai dengan kodisi praktek
Gambar kerja dapat disesuaikan secara prinsip berkaitan ketersediaan
bahan atau peralatan yang ada di Bengkel Instalasi Listrik
Teknisi akan menyiapkan alat dan bahan sesuai dengan permintaan order
(bon alat dan bahan yang diminta)
Kegiatan dapat dikatakan selesai bila tidak ada tanggungan masalah alat
dan bahan yang dipakai oleh masing-masing mahasiswa
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
¡ ¢£¤¥¦§¨ §©¢ª «¦ ¨¡ ©¬ª ª ¡® ¦ ¨¡ ©¦§© ¢§© ¯§© ª¨ ¢° ±²¬°
³´ ³µ¶· ¸¹º »¼½ ¾ ¿À ½ ÁÂà ½ÁÂÃÄÅ Æ ½Å¼ Ç· È ¹É ¹Ê»Å ÀË ÌÍĵη¹Ä »Å ¼ ÏÐÑÒÓ Ð ÔÕÖ
Dibuat oleh :
×ØÙ Ú ÛÚ ÜÝÞßÞà ß ÛáÚ ÜâÚ ãäßáÚÝ ØÚÜÚ åÚ æäßÙ æÛæçØäØèéãæÞß Ü åÚÜà ÚØêØ Ü
åß Ûå æÙ ØäèÚ Û Ø
ëÚ ãæÙ åÚäìßã Ü ØãíÜØîßÛä ØåÚäïßÝ ß ÛØðéÝ âÚ ãÚÛåÚ
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
ñ
.
òóô õ ö÷ øù ú ûüý üúõþõ úûÿõ ö üòõù üý ÿ üùü.
û üù üÿ óô ûù úõ
.
óô û ù úõ üúüÿ
x
ring
! "#$%i
&'()*+ ,-
i
+.*' )/+ ,a
0e
+12 ! 34 $ 5
6 7 8$)*9,:
a
;<5= 3
> 3?
@
3
.
ñúô öô ù õýüõüù
Aÿ üöû öBCóCóûDEF G ýõ ô ûõH
I 3 $>J5
4 K $ LJ5
6 M $
w
5$ LJ5= N$4>J5
> O $= LJ5
þ üô óÿ üùô ÿ üöû öBCóCóûPE F Gýõ ô ûõH
Q
w
$4 LJ54 RS
nt
n
n pr
$4 LJ56 Q $= LJ5
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
UVWX YZ V[Z \W ]^ WX] ^_ \`[^Z V[] \a \`^bca bVWV` Z V
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
def
ghi j kl kimnopqrs rtmhu vq ksl ktwxhu u kly kh qk sl ktqrt mirtj kzrt khuskm{ k|}xw{
~ ~ ¡
Dibuat oleh :
¢£¤ ¥ ¦¥ §¨©ª©« ª ¦¬¥ §¥ ®¯ª¬¥¨ £¥§¥ °¥ ±¯ª¤ ±¦±²£¯£³´®±©ª § °¥§« ¥£µ£ §
°ª ¦° ±¤ £¯³¥ ¦ £
¶¥ ®±¤ °¥¯·ª® § £®¸§£¹ª¦¯ £°¥¯ºª¨ ª ¦£»´¨ ¥ ®¥¦°¥
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
¼
.
½¾ ¿À ÁÂÀ ÃþÄÂÅ ÆÇ ÈÉÊ ËÌÍÎÏÐ Î Ñ ÒÑ ÓÍÌÔÕ ÖÑ ×ÍÎÕ Í ÒÍ ÎÍ Ò ËÍÖÍ Ë ÍËÍ Ò ËÌ ÍÎÏÐ Î ØÍÒÙ ÏÐ × Í Ó ÖÑÕ ÐÖÑÍ ÎÍ ÒÇ ÚÇ ÛÔÍ Ï×ÍÓÙÍ ÜÊÍÌËÐ ×Í ÎÕÍÍÒØÍÒÙÍÎÍ ÒÖÑÎÐÌÝÍÎ ÍÒÊ ÐÌÖÍÕ Í Ì ÎÍÒÖÑÍ ÙÌÍÜÆÙÍÌÑ Õ ØÍÒÙÍÖÍÖ Í ÒÎÉ ÒÕÔ × ÏÍÕ Ñ ÎÍ ÒËÍÖÍÖÉÕÐ ÒËÐÒÙÍ ÝÍÌ ÞÇ ßÕ ÑÊ ×Í ÒÙÎÉË ÐÜ Ñ ÒÝÍÜÍ ÒÍ ×Í ÏÖÍÒÊÍ ÓÍ ÒÕ ÐÊÍÙÍÑÕØÍÌÍ ÏËÐÜÑÒÝÍÜ ÍÒ àÇ áÐÌÓÍ ÏÑ ÎÍ ÒÎÐÕÐ × ÍÜ Í ÏÍ ÒÎÐÌÝÍÖÍÒÝÍ ÙÍÎÐÏÐ ÌÏÑÊÍ ÒÕÐ ×ÍÜ ÍÜ Ð ×Í ÎÔ ÎÍ ÒËÌÍ ÎÏÐÎ âÇ ßÎÔ ÏÑËÌÉÕÐÖÔÌÎÐ Ì ÝÍÕ ÐËÐÌ ÏÑØÍÒ ÙÖÑ ÕÍ ÌÍ ÒÎÍ ÒÉ ×Ð ÒÖÉÕ Ð ÒËÐÒÙÍ ÝÍÌ ãÇ äåÍ ×ÔÍÕ ÑËÐÜ ÊÐ×Í ÝÍ
r
Ín
ÖÑ×ÍÎÔ ÎÍn
Êy
æçèé
e
ê êëìíçe
êîïðñ
.
òó Å¿ôÅÁõ ÅöÅÁ
òóÅ¿JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
!" # $% $"&'()*+, +-&!. /* $,% $-01!. . $%2 $! *$ ,% $-*+- &"+-# $3+- $!.,$&4 $56104
78 79:; <=> ?@A B CD A EFG AEFGHI J AI@ K; L =M =N?I DO PQH9R;=H ?I @ STUVW T XYZ
Dibuat oleh :
[\] ^ _^ `abcbd c _e^ `f^ ghce^a \^`^ i^ jhc] j_jk\h\lmgjbc ` i^`d ^\n\ `
ic _i j] \hl^ _ \
o^ gj] i^hpcg ` \gq`\rc_h \i^hsca c _\tma f^ g^_i^
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
uv wxyz {x|}{ ~zz | x |}vv x } { v {xy vv vv x } { v yzz { {z| |
{ vv vvvvv~{
{zz{x vv vvvv~{
{ {x|y vvvvvvvvvvvv~{
| |z { vv vvv~{
{~z {{}{~z ~x ~ vvvv vx } {
.
¡ ¢¡ £¡¤ ¥¦¡v §~z z {| {}|} { {x| x¨ { { x { |{ { | ~ { {} } }zwx {z{x|| x |}
v © {}{z { {}{| { {} }ª
we
«¬ «®¯ °xz{ { z{}}{ {}}v v { {z{{ { {| } {}| }x ~z z { }}{ {} }!
±v {}{ { {{
w
{{ }{~z } { { {x {z { y | ª {}{|{ } {~z { x x x {| {w
{ { x {{ { z { | }{ {z {² ³ w´´´ °v © {}{z { {z{x x {| {µx|{
¶v ² {| }{ { { { {| ·{| {{ {z { x { {{ |xyz{x| ª ° }{{ {{} {{| {x| z }{{ { {|´´¸yz
uv ² {x| }{ x { |x {z{ x| |{} {x{ ~ ~ { z|x | } x {{ | { }{ {| xyz {x|v
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
º»¼½ ¾¿ »À¿ Á¼ Âà ¼½Â ÃÄ ÁÅÀÿ »À ÁÆ ÁÅÃÇÈÆ Ç»¼»Å ¿ »
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
ÉÊË
ÌÍÎ Ï ÐÑ ÐÎÒÓÔÕÖ×Ø ×ÙÒÍÚ ÛÖ ÐØÑ ÐÙÜÝÍÚ Ú ÐÑÞ ÐÍ ÖÐ ØÑ ÐÙÖ×Ù ÒÎ×ÙÏ Ðß×Ù ÐÍÚØÐÒà ÐáâÝÜà
ãä ãåæç èéê ëìí î ïð í ñòó íñòóôõ ö íõì ÷ç ø éù éúëõ ðû üýôåþçéô ëõ ì ÿ
Dibuat oleh :
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
!
.
"#$ %& #'()*+#
,*#&-)&.)*-#/#01$2-#3#245678)&)*4$ %98#&3# *:;$%%#3<#$8#&3# *8)*4 =>? @ ABACDEE ACFGDGFHIJF GKAGLF HMF
w
F NOB EAE BAJ ONDE CFPGFBA C QF HRMORDHFGFH IFMF MO F RJFE > RFJOS QF HR KA JCFEIO J MFH RFEBFJCFP M OF RJFE IACFGSFHFF HQF KA JCABOPMFPD CDT? @ AKA CFP SACASFO E AEBAJONDE CFPGFBA CMF HE A HRRFEBF J MOF RJFEIA CFGSF HFF HQF L GU HSD CKFSOGF HIFMFMUSA HIA HRF NF J
V? WO CF KA CFP
MOSAK D NDO U CAP
MUSA H
IA HRFNF JL C F HNDK GFH GA CF HRG F P G A JNF X
MFH NO GF BA CDED CF HROIAG A JNF F HSFDMF JFSFEIFOMOSAKD NDOU CAPMUSA HIA HRFNFJ
X? @ OF IGF HF CFKMF HBFP FHIJFGKAGQFHRMOIAJCDGF H Y?
ZF CGD CFSO
GABDK DPFH BFP F H QF HR FGF H MORD HFGF H
[PF JDS
EA HMF IFK
IAJSAKD NDFH MF JOMUSA HIA HRF NF JFK FDK AG HOSO\
]? ^ A JO GSF CFPFC FKMF HB FPF HSABACDEMORD HFG F HMF HIFSK OGF HSAEDFFCFKM FHBFPFH MF CFEGAFM FF HBFO G_
`? @ A CF CDIA JPFKO GFHGASA CF E FKF HGA JNFSACFEFE ACF GDGFHIJFGKAG a? ^ FSF HRCF PGFBA CCOSKJO GQF HRMOIAJCDGFHIFM FIO IFbU HMDO K
c? dF HRGFOCFP O HSKF CFSO GA COSKJO GF H SA IA JK O IFMF RF EBF J IA CFGSFHFF H QF HR K ACFP F HMFBDFK
>e?@ FEBD HRCFPSAED FG FBA CQFH REA CA
w
FK OSAEDFOG UKFGSFEBD HR>>?fOGFKA CFPSA CASFO LIA JOGSF GFHPFSO CIAGA JN FFHSFDM F JFIFM FMUSAHIA HRF NF J
>T?gFGDG FH D NO K FPF HF H OSU CFSO IFMF JFHRG FOF H SF DMF JF EA HHRD HFG F H F CF K DGD J KFPF HF HOSU CFSO[EA RRAJ\
>V?h NOiD HRSOK OF IjKO F IGUE IU HA HO HSK FCFSOCOSK JOGQF HRSFDM F JFIFSF HR >X?dF IOGF HPFSO CIAGA JNF F HIAEFSFH RF HOHSK F CFSOCOSK JOGSFDMF JF
>Y?gF IUJGF HP FSO CIAGA JNF F HSFDMFJFIFMFMUSA HIAEBOE BO HRD HKDGMOHO CFO
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
klmn op lqp rm st mns tu rvqtp lqs rw rvtxyw xlmlv p l
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
z{|
}~ ~ ~ ~ ~
¡ ¢£¤ ¢£¤¥¦ § ¦ ¨ © ª «¦ ¡¬ ®¥¯¥ ¦ °±²³´ ± µ¶·
Dibuat oleh :
¸¹º » ¼» ½¾¿À¿Á À ¼Â» ½Ã» ÄÅÀ»¾ ¹»½» Æ» ÇÅÀº ǼÇȹŹÉÊÄÇ¿À ½ Æ»½Á »¹Ë¹ ½
ÆÀ ¼Æ Ǻ ¹ÅÉ» ¼ ¹
Ì» ÄǺ Æ»ÅÍÀÄ ½ ¹Äν¹ÏÀ¼Å ¹Æ»ÅÐÀ¾ À ¼¹Ñʾ û Ä»¼Æ»
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
ÒÓÔÕ Ö ×ÕÕ×Ø Ù ÔÚÛ×ÓÔ ÜÝÕ Ô ÞßÔ àáÙâßã äå æ ç èéêèëèìèíî èëï èð èëé ñèêíòêóå æòìèìôéòñðèíçêèëêòõòìèöèíèëêòñ÷è
øå ùòñçêõèì èðèìèíî èëï èð èëõòï òìôöîç úôë èêèëîèëéèõíç êèëõòöôèèì èí î èëï èðèë î èìèöêòèîèèëï èçêû
üå ý èëúêèçìèðõòéòñíçéèîèúèöïèñéòì èêõèë è èëþèë úèîè ÿå ý èéç êèëðèõç ìéòêòñ÷è èëõèôî èñè
å ç êèíòì èðõòìòõèç éòñç êõè êèëðèõç ìéòêòñ÷èèëõèôîèñèéèîèîõòëé òë úè÷èñ å
æòíòìèð
îçõòíô÷ôçðôïôëú êèë
ñèë úêèçèëî òë úèë
õ ô öï òñ
í òúèë úèë
å èéñêèëð èõç ìéòêòñ÷è èëõèôî èñèé èî èîõòëéòöïçöïçëúôë íôêîç ëç ì èç
å æòíòìèðõòìòõèçï òñõçðêèëéòêòñ÷èèëõèôî èñèî èëêòöï èìç êèëèìèíî èëïèðèëéèîè íòöéèíë þè
ÔàÔÓÕ×ÓÔ
èöï èñä çèúñèöäèñçõëõíèì èõç æòêòñç ëúæèêìè ñôë úúèìèëæ èêìèñ æòñç
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
!" !
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
#$%
&'( ) *+ *(,-./012 13,'4 50 *2+ *367'4 4 *+8 *' 0* 2+ *3013 ,(13) *913 *'42*,: *;<76:
=> =?@A BCD EFG H IJ G KLM GKLMNO P GOF QA R CS CTEO JU VWN?XACN EO F YZ[\] Z ^_\
Dibuat oleh :
`ab c dc efghgi h djc ekc lmhjcf acec nc omhb odopamaqrlogh e ncei casa e
nh dn ob amqc d a
tc lob ncmuhl e alveawhdm ancmxhf h dayrf kc lcdnc
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
J.
z{ |}~
b
d d
¡¢ £ ¤ JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
§¨©ª «¬ ¨¬ ®© ¯° ©ª¯ °± ®²°¬ ¨¯ ®³ ®²°´µ³ ´¨©¨² ¬ ¨
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
¶·¸ ¹º »¼ ½¾½»¿À ½Á¾½Âà ļ žƽºÀ¼Ä ÇÈĺ¼ ½Á
ÉÊ ÉËÌÍ ÎÏÐ Ñ ÉÒ Ó ÔÕ Ò Ö×Ø ÒÖ×ØÙÚ Û ÒÚ Ü ÝÍ Þ Ïß ÏàÑÚ Õá âãÙËäÍÏÙ ÑÚÜ åæçèé æ êëì
Dibuat oleh :
íîï ð ñð òóôõôö õ ñ÷ð òøð ùúõ÷ðó îðòð ûð üúõï üñüýîúîþÿùüôõ ò ûðòö ðîî òûõ ñû üï îúþð ñ îð ùüï ûðúõù ò îùòîõñú îûðúõó õ ñîÿó øð ùðñûð
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
.
.
!" #$ #% &'% $( #) #$') ' $( *' +*,"#-( '%&&#)$ !.!* - #%# /
0
.
12/ !* #% &+ #''% $( #) #$' * ,"#-(' %&&#)
y
#% &"!) '3,( ' +4-" !( !*5 675$(8 3+8%(#+ .#%$#+)#*( ,+ #*$ !9 #& #'$ #+) #*-8(!)y
#% &.'9 !. #+ #%" !% : #.';&*8,3;/ !%
y
#" 9 ,%&+ #9 !)3#. #+8(#+
$ #"9 ,%&
<$ #" 9 ,% &#%!+8*9 #9'= >/ !%&,:'(#-#%#%' $8)#$'3#.#* #% &+#'#%'% $( #)#$'* ,"#-( '%&&#)
?/ !%&,:' @,% &$'.#*'( ' #3 A('#3+8"38% !%' % $( #) #$')'$( *' +* ," #-(' %&& #)$ !.!*-#%# $!$ ,#'.!% &#%
3*' % $'3
+ !* : #%
y
#1
.
BCD D EFG H I 2/ J*8$ !$#( #,3*8$!.,*+ !* : #<2KL= ;/ M #$')3!%&,+ ,* #%<2NL =
>/ O#"9 #*3!)#+ $ #% # #%<$ -8 3.*#
w
' % &=<2NL = ?/ P#"9 ,%&#%+#9 !)<;KL=K/ Q,% &$'<?NL=
CD D RFG H I2/ S$9 ,').*#
w
'%&<; NL =;/ TU #) ,#$'-#)3!
nt
'n
&.#) #"" !) #+ $ #% #+ #n pr
#+( !+ <; NL= >/ S% #)'$' $-#$' )<?NL=JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
WXYZ [\ X]\ ^Y _` YZ_ `a ^b]`\ X]_ ^c ^b`dec dXYXb \ X
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
fgh ij kl mnmkop mqnmrs tl unvmjplt wxtjl mq
yz y{|} ~ y } {}
Dibuat oleh :
¡ ¢£¤¥¤¦ ¥ ¡§ ¢¨ ©ª¥§ £ ¢ « ¬ª¥ ¬¡¬ª®¯©¬¤¥ ¢ « ¢¦° ¢
«¥ ¡« ¬ ª® ¡
± ©¬ « ª²¥© ¢ ©³¢´¥¡ª « ªµ¥£ ¥ ¡¶¯£ ¨ © ¡«
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
·
.
¸¹ º» ¼½» ¾¾¹¿½ÀÁ ÃÄÅ ÆÇÈÉÊË É Ì ÍÌ ÎÈÇÏÐ ÑÌ ÒÈÉÐ È ÍÈ ÉÈ Í ÆÈÑÈ Æ ÈÆÈ Í ÆÇ ÈÉÊË É
y
ÈÍÓ ÊË Ò È Î ÑÌÐ ËÑÌÈ ÉÈ ÍÂÔÂ ÕÏÈ ÊÒÈÎÓÈÖÅÈÇÆË ÒÈ ÉÐÈÈÍ
y
ÈÍÓÈÉÈ ÍÑÌÉËÇ×ÈÉ ÈÍÅ ËÇÑÈÐ È Ç ÉÈÍÑÌÈ ÓÇÈÖÁÓÈÇ Ì Ðy
ÈÍÓÈÑÈÑ È ÍÉÄ ÍÐ Ï ÒÊÈÐÌÉÈÍÆÈÑÈÑÄÐ Ë ÍÆËÍÓÈ×ÈÇØ ÙÐ ÌÅ ÒÈ ÍÓÉÄÆ ËÖÌ Í×ÈÖÈ ÍÈ ÒÈ ÊÑÈÍÅÈ ÎÈ ÍÐ ËÅÈÓÈÌÐ
y
ÈÇÈ ÊÆËÖÌÍ×ÈÖÈÍ ÚÂ Û ËÇÎÈ ÊÌ ÉÈ ÍÉËÐË Ò ÈÖÊÈÍÉË Ç×ÈÑÈ Í×È ÓÈÉË ÊËÇ ÊÌ ÅÈÍÜ ÙÉÏ ÊÌÆÇÄÐËÑÏÇÉË Ç×ÈÐËÆË Ç ÊÌ
y
È ÍÓÑÌ ÐÈ ÇÈ ÍÉÈÍÄ Ò Ë ÍÑÄÐ ËÍÆË ÍÓÈ×È Ç Ý ÞßÈ ÒÏÈÐ ÌÆËÖÅËÒÈ×Èr
Èn
ÑÌÒÈ ÉÏ ÉÈn
Åy
àáâãäå åæçèá ä åéêëì
.
íî ÀºïÀ¼ð ÀñÀ¼
íîÀºJURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
! "# $! %& ' (!) #' *+' $
,- ,./0 123 4 ,5 6 78 5 9:; 59:;<= > 5= ? @0 A 2B 2C4= 8D EF<.G02< 4=? HIJKL I MNO
Dibuat oleh :
PQR S TS UVWXWY X TZS U[S \]XZSV QSUS ^S _]XR _T_`Q]Qab\_WX U ^SUY SQcQ U
^X T^ _R Q]aS T Q
dS \_R ^S]eX\ U Q\fUQgXT] Q^S]hXV X TQibV [S \ST^S
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
j
.
klml no po qorkl stouv w xyxz{||x| { z}~}~ | }} ~ }}{ | x x }{ ~} }x ~y{ }}x x xz }z } ~~ ~
v { }}z}}}~}} x x z }|}| x z }{ }}x v v }}z }}}}|~x {{ } ~{| xyxz{|| x z}{ }} ~
!
v x}} } }}
w
}} xyx z { { } x } x }z x|}}~} }yx z }{ x { }~x }} } }} y
} x z }~ x { } }z }| v { }}z} }z } x { }~x } { ~
y
} ¡v x} ~} } } } |}~¢| }~ x}}}z } x }}}
~ £z} ~
|xx }x }x }}x}
y
}~ } ~ z}| }| {|x} }~¤£z ¥v } ~} x|{ } ~ }z } ~ ~} x } } yx y} z~ ~ }} |x {~ } |x { { }}
~ £z} ~v
¦v §~}}}x { z ~ } }}|x z }{ }}x £ { z} ~}x }~ { {
¨
.
©or ª« o¬kl stouv w xyxz{|| xz }{ } } x }}
w
}~y |x|yx~{| z }}yx zy
}~ {}} }} ~ } }| u }~y
} x z }| ~ } }|y } z } ~ } }| x z} } }}y
} x zxy ~}{ z{v w x x z} x zx }~ |x|yx {| z } }yx z } |x }|y } ~} }| xz } } }}
y
} £ { z } ~} }}£ x x }}v ~z } x z} ~ x{{ ~ £zx £ x x }} z }{ } x z} } x} } ~ } yx z{|{ z}~x x} } }{} } }| }~~ x {{ ~£zx £ x x }}
v w~} }}z}}y } } }x
y
}~x z{ }v }z{ z } ~ xy{ { } y } }
y
} }} ~{ }} }{ |x }} x x {{ } }~£ x x }}} }{x~ ~ ¡v x~ }z }}z}}y}} xyxz{|~ { } }} } ~} x|{ }}z}}y }} }z}|x }}}y }~ ®
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
¯°±² ³´ °µ´ ¶± ·¸ ±²· ¸¹ ¶ºµ¸´ °µ· ¶» ¶º¸¼½» ¼°±°º ´ °
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
¾¿À Á ÃÄ ÅÆÅÃÇÈ ÅÉÆÅÊË ÌÄ ÍÆÎÅÂÈÄÌ ÏÐÌÂÄ ÅÉ
ÑÒ ÑÓÔÕ Ö×Ø Ù ÑÚ Û ÜÝ Ú Þßà ÚÞßàáâ ã Úâ ä åÕ æ ×ç ×èÙâ Ýé êëáÓìÕ×á Ùâä íîïðñ î òóð
Dibuat oleh :
ôõö ÷ ø÷ ùúûüûý ü øþ÷ ùÿ÷ üþ÷ú õ÷ù÷ ÷ üö øõõ ûü ù ÷ùý ÷õõ ù
ü ø ö õ÷ ø õ
÷ ö ÷ ü ù õ ùõüø õ÷üú ü øõú ÿ÷ ÷ø÷
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
y
!" # $
y
%&'$ $
y
$w
$ ! $%%( ) * ! *
%+, * ! $
! -$ .
%/0*1 2 !$!
y
%3# * $
%4, ! * ! $$
%5' ) * $
$
y
6 7 89 :;9 <= > <?9 @><A9 :B C<
J.
@ D E9F% , !
y
y
+ , * 1 !$ !
y
y
/ G $HIJKL MN NO HPL QR -$
y
.y
3 G ! - 1!$ !
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
STUV WX TYX ZU [\ UV[ \] Z^Y\X TY[ Z_ Z^\`a_ `TUT^ X T
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
bcd
efg h ij igkl imj inop qifr
st suvw xyz {u| } ~ | | | w y y{ uwy {
l
dari
Dibuat oleh :
¡ ¢ ¢¢£ ¤¥¢ ¡ ¦
¡ ¡ ¢ ¤
§ ¢ ¡ ¨ ©ª ¡ « ¬¥ ¡
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
.
®¯° ± ²³ ´µ ¶ ·¸¹ ¸¶±º± ¶·»± ²¼ ½ ¾¸¿®±µÀÀ¸¹Á Âà »¿ ¸µ¸Ä
.
Á · ¸µ ø»Å¯¾° ·µ ¶±
ÆÇ
masang instalasi listrik rumah tinggal sederhana
ÈÉ
.
ů¾° · µ ¶±Ê ¸¶¸»ËÈ ÆÇ
rangkai instalasi rumah tinggal
Ìang meliputi k
Í Îm
Çt
Çr
Ï ÆÐÑÏÒÓn
Ô ÓÕÖ Ór
×ØÒÓn
×ÙÈ ÆÇ
ny
Ó
m
ÚØÛ×ÕÓÚÇÖÜÓÒ ÓÕÝÞ ÓÕÔÓm
ÚØÛ×ßÔÓm
ÚØÛ×Ón
ÇÕÝ àÚÓÚáâ ãÈ ÆÇÛ×Ø äát
ÓÎÓn
Ón
áÔ Ý ÖÓÔ áÜÓÒÓr
Ón
×Õ ÓáÓn
ánst
ÓÖÓÔ árum
ÓÎÞ á Û××ÓÖåÈ ÆÇÛ×Ø äá æ
un
×Ô áÒÓr
át
á Óp
çát
Óp
ÕÝè ÜÝ ÛÇn
ánst
ÓÖÓÔ á Öástr
á Õrum
ÓÎt
á Û××ÓÖÔÇÒÇr
ÎÓn
Ó ÔÇÔØÓáÒÇn
×Ón pr
áÛÔ áp
ÕÇr
äÓny
ÓÈ
Ê
.
¶°Â²°Âµ ±¹¸±¸µ
é» ¸²·Â ²êë ¯ë ¯·ìíî ï¾Â ¹± °½·± ð ËÈ ñ
r
ÝÔÇs
Ót
Óu pr
ÝÔÇÒØr
ÕÇr
äÓß Ëòóâ ÙÈ ôasil pengukuran
ßËõó âãÈ ö
ambar pelaksanaan
ßshop dra
÷ing
âßËõó â åÈ øambungan kabel
ßÙòóâòÈ ù
ungsi
ßåõóâ
º ¸° ¯» ¸µ° » ¸²·Â ²êë ¯ë ¯·úíî ï¾Â¹±°½ ·± ð ËÈ ûs buil dra
÷ing
ßÙõó âÙÈ üý ÓÖØÓÔ áÎÓÖÜÇ
nt
án
×ÒÓÖÓm
m
ÇÖ ÓÕÔ ÓÛÓÕÓn pr
ÓÕÞÇÕ ßÙõóâ ãÈ ûnalisis hasil
ßåõóâJURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
ÿ
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
!"# $%& '!( ) *+ ( ,-. (,-./0 1 (0 2 3# 4 %5 %6'0 +7 89/!:#%/ '02 ;<
l
=dari
>Dibuat oleh :
?@A B CB DEFGFH G CIB DJB KLGIBE @BDB MB NLGA NCNO@L@PQKNFG D MBDH B@R@ D
MG CM NA @LPB C @
SB KNA MBLTGK D @KUD@VGCL @MBLWGE G C@XQE JB K B C MB
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
Y
.
Z[ \] ^_] ``[a_bcd e
ob praktek ini harus dilaksanakan pada papan praktek
fang telah
disediakan
dgd h
uatlah gambar pelaksaan
fang akan dikerjakan berdasarkan diagram
cgaris
fang ada dan konsultasikan pada doseb pengajar
id j
si blangko peminjaman alat dan bahan sebagai s
farat peminjaman
kd lerhatikan keselamtan kerja dan jaga ketertiban
md j
kuti prosedur kerja seperti
fang disarankan olen dosen pengajar
nd opqr sq tuvwm
xwr qyqr
qn
zurq {s{qn
xy
|}~ }
.
b\b^ bb^
b\cd q
p
wn
svqs
d cxsqh
gd qng lancip
cucut
dddddddcxsqh
id qng kombinasi
ddd cxsqh
kd beng
ddddcxsqh
md lisau pemotong
cutter
dddcxsqh
nd beng
ddddcxsqh
d srtimeter
dddcxsqh
dk
wt
wr
cvqt w ddcxsqh
d wgger
dd ddddcxsqh
bb^cd
aklar tunggal
dddddcxsqh
gd aklar tukar
dddddgxsqh
id hcvqse
ddddddcbuah
kd ¡abel
¢Y
£¤kuran
c¥mdan
g¥mmm
¦
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
¨©ª« ¬ ©® ¯ª °± ª«° ±² ¯³®± ©®° ¯´ ¯³±µ¶´ µ©ª©³ ©
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
·¸¹
º»¼ ½ ¾¿ ¾¼ÀÁ ¾Â¿ ¾ÃÄŠƾ»Ç
ÈÉ ÈÊËÌ ÍÎÏ ÐÊÑ Ò ÓÔ Ñ ÕÖ× ÑÕÖ×ØÙ Ú ÑÙ Û ÜÌ Ý ÎÞ ÎßÐÙ Ôà áâØÊãÌÎØ ÐÙÛ äå
l
ædari
çDibuat oleh :
èéê ë ìë íîïðïñ ð ìòë íóë ôõðòëî éëíë öë ÷õðê ÷ì÷øéõéùúô÷ïð í öëíñ ëéûé í
öð ìö ÷ê éõùë ì é
üë ô÷ê öëõýðô í éôþíéÿðìõ éöëõ ðî ð ìéúî óë ô ë ì öë
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
.
ebelum memulai praktik mahasis
a harus mengetahui tata tertib ruang praktek
engkel
nstalasi
istrik
unakanlah pakaian praktek
selama melakukan praktek
acalah dan pahami petunjuk praktikum!
edakan antara
arna kebel untuk phase dan netral
pemakaian kabel harus
sesuai dengan
arna standart
!ang telah ditentukan dalam
" #$$$%
unakanlah alat sesuai dengan fungsin
!a
& "
erhatikan dan jangan main
'main terhadap alat test tahanan isolasi
megger
(karena tegangan kerja
!ang dihasilkan mampu mencapai
%$$)olt
* "
astikan semua instalasi tidak terpasang beban listrik saat menguji dan
mengukur tahan isolasi
+ ,
ika ada kesulitan saat melakukan praktek
(konsultasikan dengan instruktur
-
.
. /0 1
ebelum melakukan praktek
(anda
ajib memberi jumlah kabel
!ang digunakan
pada diagram
garis
!ang terlampir dan gambarlah diagram pelaksanaan
!a
terlebih dahulu
etelah selesai member jumlah kabel dan menggambar diagram pelaksanaan
!a
(konsultasikan pada dosen pengajar
ila telah disetujui oleh dosen pengajar
(lanjutkan ke langkah kerja
dan jika
belum ulangi pekerjaan saudara sampai disetujui oleh dosen pengajar
iapkan alat dan bahan praktek
!ang diperlukan
% 2
alkulasi kebutuhan bahan
!ang akan digunakan
harus mendapat persetujuan
dari dosen pengajar atau teknisi
& "
eriksalah alat dan bahan sebelum digunakan dan pastikan semua alat dan bahan
dalam keadaan baik!
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
3456 78 498 :5 ;< 56; <= :>9<8 49; :? :><@A? @454> 8 4
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
BCD
EFG H IJ IGKL IMJ INOP QIFR
ST SUVW XYZ [U\ ] ^_ \ `ab \`abcd e \d f gW h Yi Yj[d _k lmcUnWYc [df op
l
qdari
rDibuat oleh :
stu v wv xyz{z| { w}v x~v {}vy tvxv v {u wtt z{ x vx| vtt x
{ w u tv w t
v u v{ x txt{w tv{y { wt y ~v v w v
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
asanglah kabel listrik
ang diperlukan pada pipa conduit
angkailah instalasi kelistrikan seperti pada gambar pelaksanaan
ang telah
anda buat
ambunglah semua kabel
ang mele
ati semuai kotak sambung
ika telah selesai
riksakan hasil pekerjaan saudara pada dosen pengajar
akukan uji tahanan isolasi pada rangkaian saudara menngunakan alat ukur
tahanan isolasi
megger
ji fungsi tiap
¡tiap komponen instalasi listrik
ang saudara pasang
¢
apikan hasil pekerjaan pemasangan instalasi listrik saudara
£
aporkan hasil pekerjaan saudara pada dosen pembimbing untuk dinilai
¤
etelah selesai
bersihkan pekerjaan saudara dan kembalikan alat dan bahan
pada tempatn
a
¥ ¦ §¨ ©ª¨ «¬ «®¨ ¯«°¨ ©± ²«
³
ari diagram
garis pada gambar kerja
ang terlampir
buatlah diagram pelaksanaan
atau penga
atan
a dengan kerja sebagai berikut
´
aklar
µntuk
¶la
ani
ampu
aklar
·ntuk
¶ela
ani
ampu
aklar
¸ntuk
¶la
ani
ampu
stem kerja
´
aat
µ ¹ º saklar
·pada posisi
dan saklar
¸pada posisi
maka lampu
»¼dup
½¾n
¿ati
aat
µ ¹ º saklar
·pada posisi
dan saklar
¸pada posisi
maka lampu
»¼dup
½¾n
¿ati
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
ÀÁÂÃ ÄÅ ÁÆÅ ÇÂ ÈÉ ÂÃÈ ÉÊ ÇËÆÉÅ ÁÆÈ ÇÌ ÇËÉÍÎÌ ÍÁÂÁË Å Á
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
ÏÐÑ
ÒÓÔ Õ Ö× ÖÔØÙ ÖÚ× ÖÛÜÝ ÞÖÓß
àá àâãä åæç èâé ê ëì é íîï éíîïðñ ò éñ ó ôä õ æö æ÷èñ ìø ùúðâûäæð èñó üý
l
þdari
þDibuat oleh :
ÿ
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
J.
akukan pengukuran tahanan isolasi
!ang sudah dipasang dan catat hasiln
!a
"akukan pengujian fungsi komponen listrik pada instalasi listrik
!ang sudah
dipasang dan catat hasil
!a
# $
uatlah gambar as build dra
%ing
&gambar
!ang terpasang
'dari instalasi listrik
!ang sudah dipasang
JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
*
A
+, -.A
/. 0+ 12 +,1 23 04/2.A
/1 05 04267 56A
+A
4 .A
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
89:
;<=> ?@ ?=AB? C@ ? DE F> G@=G H? I? AJ GDGKL MN?O ML
PQ PRST UVW X
6/JST/EKO/EKO218/13
Revisi : 01
TGL. 25 Mei 2013
YZ[\] Z ^_`Dibuat oleh :
Dilarang memperbanyak sebagian atau seluruh isi
dokumen tanpa ijin tertulis dari
Fakultas Teknik Universitas Negeri Yogyakarta
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
a
.
bcd e fg hi j klm ljene jkoe fp q rlsbeittlmu vw vo s lilx
.
u k liw loycrd vkvi je
z{| }~ } ~ } }~ ~ |} }~ {{ }}
.
ycrd vk vi je ljlo z{ } } ~} }~ |} }
y
} | { | {{ z } ~ } } }~{} }{{}|
z{
y
}| }{} } }
~ }|
~ }| }{ } z{}}} ~}~}} } }} ~ }}~ |} }
z{ ~} } } | { ~ } }~~ | } }~ {{}} ~{~ }{ }
~
{}
y
}
.
ajdvfdvi emleli
o lfkv f c ck ¡ ¢rv medqke £ ¤~ {~} }~{ { }¥¦ § }~{ }¨¦
©}| }{} ~ } } }~ }
w
¨¦ ª}| } }{¥¦ ¥ « ~¨¦
n ld co lid o lfkv f c ck¬ ¡ ¢rvmedq ke£ ~}w
¨¦ ®¯ } }~}{
nt
n
} }|| { } ~ } } }n pr
} { ¨¦ }~ ~}~ ¨¦JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
SEM
±²³´ µ¶ µ³·¸µ ¹¶ µ º» ¼´ ½¶³½ ¾µ ¿µ ·À ½º½Á ÃĵŠÃÂ4 x45 menit
06/JST/EKO/EKO218/13
Revisi : 01
TGL. 25 Mei 2013
ÆÇÈÉÊ Ç ËÌÍDibuat oleh :
Dilarang memperbanyak sebagian atau seluruh isi
dokumen tanpa ijin tertulis dari
Fakultas Teknik Universitas Negeri Yogyakarta
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
Î
.
ÏÐ ÑÒ ÓÔÒ ÕÕÐÖÔ×ØÙ ÚÛÜ ÝÞßàáâà ã äã å ßÞæç èã éßàç ßäßàßä Ý ßèß ÝßÝ ßä Ý Þßàáâà
y
ßäê áâ é ßå èã çâèã ßàßäÙëÙ ìæßá éßå ê ßíÜßÞ Ýâ éßàç ß äßßä
y
ßäê ßà ßä èã àâÞîß àßä ÜâÞèßç ßÞà ßä èãßêÞßí Ø êßÞã çy
ß äêßèßè ßäàÛäçæ é áßçã àßäÝ ßè ßè Ûçâ äÝ â äê ßîßÞïÙ ðçãÜé ßä êàÛÝ âíã äîßíßäßéßáè ßäÜßåßäçâÜßê ßãç
y
ßÞ ßáÝâíãäîßíßä ñÙ ò âÞå ßáãàßäàâçâ éßíßá ßäàâÞîßè ßäîßê ßàâ áâ Þáã ÜßäóÙ ðàæáãÝÞ Ûçâè æÞàâ ÞîßçâÝâ Þ áã
y
ßäêèã ç ßÞ ßäàßäÛé â äè Ûçâ äÝâ äêßîßÞ ôÙ õößéæßçãÝâíÜâ é ßîßr
ßn
èãéßàæàßn
Üy
÷ø ùúûü üýþÿøûü.
×Ñ×Ó××Ó
×ÑØÙ ßäê
p
ân
êæÝ ßs
Ù ØÜæßå ëÙ ßäêéßäãÝ æ æá Ù ÙÙ ÙÙÙÙØÜæßå ïÙ ßäêàÛíÜã äßçã ÙÙ Ù ØÜæßå ñÙ ßäêÝ âíÛáÛäê Ù ÙÙ Ù ØÜæßå óÙ ò ã ç ßæÝâíÛáÛäêæá áâÞ Ù ÙÙØÜæßå ôÙ Üâ äê Ù ÙÙÙØÜæßå Ù Üâ äê Ù ÙÙÙØÜæßå Ù æé áãíâ áâÞ Ù ÙÙ ØÜæßå Ù àåíâ áâÞ ØÝå ßçâ ÙÙ ØÜæßå ØÙâêêâÞ ÙÙ Ù ÙÙÙØÜæßå
××Ó ØÙ áÛÝàÛäá ßà ÙÙ Ù ÙÙÙ ØÜæßå ëÙ ßàé ßÞá æàßÞ ÙÙ ÙÙ ÙÙÙ ëÜæßå ïÙ ìØÝå ßçâ Ù ÙÙ ÙÙ ÙÙëÜæßå ñÙ ßíÝ æÝãîßÞ Ù ÙÙ ÙÙ Ù Ù ÙÙëÜæßå óÙ ßÜâ é æàæÞßäØ óèßäëóí íJURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA
JOBSHEET PRAKTEK INSTALASI LISTRIK RESIDENTIAL
SEM
!"#$ %& %#'(% )& % *+ ,$ -&#- .% /% '0 -*-12 34%5 324 x45 menit
06/JST/EKO/EKO218/13
Revisi : 01
TGL. 25 Mei 2013
6789: 7 ;<=Dibuat oleh :
Dilarang memperbanyak sebagian atau seluruh isi
dokumen tanpa ijin tertulis dari
Fakultas Teknik Universitas Negeri Yogyakarta
Diperiksa oleh :
Tim Instalasi
K.Ima Ismara, M.Pd., M.Kes
>
.
?@A@ BC DC ECF?@ GHC