عامتجا ی
امح و تی
عامتجا ی
عامتجا تملاس رب ی
یقوثو روصنم ،
1س دی دمحم ودهم قداص
2
ی ، نامحر ناسحا ی
لخ
3
یلی
:تفایرد خیرات 9
/ 01 / 0991 - :شریذپ خیرات 8
/ 4 / 0999
هدیکچ
عامتجا تملاس ی
گنوگچ هب دارفا ی
د اب درف لماعت
،نارگی سکع گنوبگچ و وا هبب تتبسن مدرم لمعلا ی
عامتجا تاسسؤم اب وا لماعت ی
عامتجا موسر و بادآ و ی
م طوبرم ی دوش لصا لاؤس . ی
ا شهوژپ نی هنوگ
یم لکش گ دری مها هب انب :هک تی
اج و هاگی امرس ۀی عامتجا ی آ ،هعسوت رد ای
م ی ناوت ب نآ زا ه ۀبلزنم لمابع ی
عامتجا تملاس رب راذگرثا ی
ثأت و ؟تسج دوس ری
امرس ۀی عابمتجا ی عابمتجا تملابس ربب ی
روبضح رد
غتم یاهری امح تی عامتجا ی باداش و ی عامتجا ی
؟تسا هنوگچ
نیا ور اب شهوژپ درکی
تاتثا ارگ یبی بصوت وبن زا و یفی
ب تت یبنیی پ ور زا نآ رد و تبسا شیابمی
هزادنا رد .تسا هدش هدافتسا گ
یری غتم
،اهری عابمتجا تملابس ی
ابش ابسارب ابه
ی ک ،زبیی امربس ۀی
عامتجا ی رب اش اسا اه
ی ناهج کناب ی امرس ۀی عامتجا
،ی باداش ی عامتجا ی رب ابش اسا ابه
ی
ل ندنی گرت امح و تی عامتجا ی فلت اب قی اش اه ی ف رشی لمع نملو و یتای
هدبش زا سبپ همانبشسرپ .دبنا
سررب ی اور یی اپ و
،ییای فلت اب قی هنومن ور گ
یری هقتط هشو و یدنب ا
ی دنچ هلحرم ا
،ی مجح دروآرب اب
رط زا هنومن قی
ب رد ،نارکوک لومرف نی
018 قطنم جنپ رد راونا ۀ
لاس رد نارهت رهش 1931
.دش ارجا
هتفای یاه ب شهوژپ رگنای غتم هبس هک تسا نآ ربی
امربس ۀی عابمتجا
،ی بادابش ی عابمتجا ی امح و تبی
عامتجا ی م اب نازی 13 / R2=8 عامتجا تملاس رب ی
ب هک دنرثؤم نیرتشی
ثأبت ری وبس زا ی امربس هی عابمتجا ی
غتم .تسا یاهری باداش ی عامتجا ی امح و تی عامتجا ی رس رب ام ۀی عامتجا ی ن زی رد و دنرثؤم اهن
تی تم ربیغ
امح تی عامتجا ی ازفا بجوم شی
باداش ی عامتجا ی م ی دوش .
دیلک ژاو ناگ
امح تی عامتجا
،ی امرس ۀی عامتجا
،ی عامتجا تملاس
،ی باداش ی عامتجا
،ی نارهت نادنورهش ی
.0 ،لوئسم هدنسیون مامت داتسا
تقو هعماج هورگ ،تاقیقحت و مولع دحاو یملاسا دازآ هاگشناد یسانش
،نارهت ناریا [email protected]
1 . داتسا مامت تقو هورگ هعماج یسانش هاگشناد دازآ یملاسا دحاو مولع و
،تاقیقحت ،نارهت
ناریا
[email protected] 9 . [email protected]
رود ،ناریا یعامتجا لئاسم یسرربۀ4 ،رامشۀ1 ، زییاپ وسمزنات0991، ص169 -192
،هعسوت و یداصتقا یسانش هعماج و ناوگج نارگگشهوژپ هاگشاب ناشخرد یاهدادعتسا وضع
اریا ،نارهت ،لامش نارهت دحاو یملاسا دازآ هاگشناد ن
همدقم
هد لیاوا ات ۀ
1398
« هعسوت
0» لداعم
« دشر
1» و
« عسوت ۀ یدابصتقا
9» یبم دادبملق بش
نبیا ابب و د
کی تشادرب دروبم اجنآ ات )...و یطیحم ،یگنهرف ،یعامتجا( هعسوت داعبا ریاس ،هعسوت زا یدعب
یم رارق هجوت عسوت و دشر یاتسار رد هک تفرگ
ۀ و مود ینابهج بنج زا دعب .دنشاب یداصتقا
یاس رد ۀ عسوت ۀ تاطاتترا
، ابش هبک دندبش هبجوتم نادنمبشناد زا یرایبسب یابه
یدابصتقا
هب یمن ییاهنت عسوت یتح و تیلوتقم نازیم یایوگ دناوت
ۀ تابعلاطم زا یرایبسب .دنبشاب اهروبشک
یم ناشن اهروشک ی رب هک داد هبب
ناربس لاب ان دبمآرد هبب یبایتبسد مبغر ۀ
ور زا ،دبیازت هبب
دیچیپ یعامتجا تلاکشم ۀ
یم جنر نوزفازور مک بیترت نیا هب .دنرب
ابش یبفرعم مک ییابه
عماج رت هک اش زا یم ریزگان یداصتقا فرص یاه
دومن
، ربگید یوبس زا .درک ادیپ ترورض
عسوت ۀ ماظن رد نآ دربراک و یمتسیس شنیب یم ناشن یعامتجا یاه
ل ابسم و تلاکبشم هبک داد
کت تروص هب زگره یعامتجا میسقت هک هنوگ نآ ،یدعب
یدنب یبم ابقلا مولع یاه ملابع رد دبننک
یمن خر عقاو .دنیامن
هلئسم چیه یمن یعامتجا ماظن رد ار یا
افربص هبک دربک غارس ناوت یتیهابم
دیدپ ره هکلب .دشاب هتشاد یگنهرف ای یسایس ای یداصتقا ۀ
هولج یعامتجا هبلوقم نیا زا ییاه
ابه
هدیدپ رگید نایب هب .تساراد ار دنچ یتیهام یعامتجا یاه
.دنراد یدعب
عسوت ۀ قا دشر زا ینیون میاداراپ ،رادیاپ لابس رد یمیزوزمبس رد هبک تسا یداصت
1331 رد
،ایکزا ( دش حرطم ههلا 1901
: 12 هار و ) ار ییاه یورارف ناسنا زاب دربک رد هبک تبهج نآ زا و
هعسوت فعض طاقن و ناسنا اب تیروحم نآ لاثم( تسا یگتفاین
و ) زومآ و رقف ،ناکدوک ،نانز
عومجم ،ناسنا یاقب رد ار تیروحم ۀ
آ موادت و تایح لسن رد ن
یم دعب یاه حربط زا سپ ،دنیب
اعیرس ،هضرع و ریگملاع
دش اهروشک و
هعسوت زا معا
ـ
مک و هتفای هعسوت
رد هبک دندبش فظوم
ـ
هژورپ هعسوت یاه تنج ،یا
ۀ ،ایکزا( دنریگب رظن رد تقد مامت اب ار یرادیاپ 1909
: 93 .)
« عسوت درکیور ۀ
تسه رد یناسنا ۀ
یلوا ۀ کأت هبتکن نبیا ربب دو هبشیدنا هبک تبشاد دبی
و ابه
یم ،دنهد رارق هعسوت روحم ار نلاک داصتقا هکنآ زا شیب هعسوت یاهدرکیور داربفا هابفر تسیاب
هب ار ۀلزنم دنریگ رظن رد ییاغ فده »
،ییازجاب(
1901 : 98 رد .) دبیا عقاو ۀ دربکیور نبیا یلبصا
ناسنا و تسا هعسوت یلصا فده ناسنا یعامتجا تملاس هکنیا زا تسا تراتع عتنم و لعاف اه
یم رامش هب هعسوت یلصا رظنم نیا زا .دنیآ
« فدبه و دنتبسه روبشک کبی یبعقاو تورث مدرم
دمع ۀ هعسوت
، هب مدرم یارب دعتسم و بسانم یطیحم داجیا یگدبنز کبی زا یرادروب رب روظنم
1. Development
2. Growth
3. Economic development
وط نبیا زا .تبسا یتملابس ابب مموبت هناقلا ینلا عبسوت ور
ۀ رف ،ینابسنا ا
ابنغ دبنی هبب ندیبشخب
شنیزگ و تسا مدرم یاه لماوع
هرهب نآ یساسا ، زوبمآ یارب ملاس و ینلاوط یگدنز زا یدنم
یگدنز بسانم یاهدرادناتسا زا یرادرو رب و یریگدای تسا
هنیزگ . نوبچ یلماوبع رتبشیب یاه
قوقح نیمأت ،یدازآ یم لماش ار سفن تزع و یناسنا
دوش ( » 1338:18
UNDP,
ربگید نایب هب .)
مانرب ۀ عسوت ۀ عسوت ،للم نامزاس ۀ
رف ار یناسنا ا
نماد رتسگ دنی ۀ
لااب و مدرم باختنا حطس ندرب
تیلباق طسب قیرط زا یعامتجا تملاس و هافر آ یاهدرکراک و اه
بهن یبم ا ابسا نبیا ربب .دبناد
یم وسمه تارییغت هب ناوت .درک هراشا زین یعامتجا تملاس و هعسوت ی
هلوقم زا عسوت مهم یاه ۀ
یامرس و یعامتجا تملاس ،رادیاپ ۀ
و ینوبگرگد هک تسا یعامتجا
رد زین هعسوت فیراعت تارییغت ت ریغتم ود نیا شجنس و ییاسانش
أ ریث تملابس .تسا هدوب راذگ
عسوت روحم ۀ
یساسا و یداصتقا یعامتجا هبعماج هافر ءزج نیرت
یبم رامبش هبب نیبنچمه .دور
یامرس هزورما ۀ
شقن یعامتجا ی
مهم رایسب یامرس زا رت
ۀ یم افیا عماوج رد یناسنا و یکیزیف و دنک
هکتش ماجسنا یهورگ و یعمج طباور یاه ناسنا نایم شخب
نامزاس و اه نیا زا .تساه
نودبب ور
یامرس ۀ یعامتجا
، هار ندومیپ یدابصتقا و یبگنهرف لبماکت و هعبسوت یابه
راوبشد و راومهابن
یم
،ناراکمه و ایکزا( دوش 1903
: 112 .)
یعامتجا تملاس هب1
ۀلزنم ریابس یابزمه هعماج رد یمومع و یناگمه تملاس داعبا زا یکی
عسوت رد یزراب شقن ....و یکشزپ ،یونعم ،یناور داعبا ۀ
زا یریگبشیپ یاتبسار رد هعماج رادیاپ
بیسآ نانآ تکراشم یزاسرتسب و یعامتجا یاه هصرع مامت رد
دبهاو هارمه هب ار هعماج یاه
.تشاد لاس زا 1888 اش هک ل ابسم یاربب رگید ،دش حرطم ایند رد یعامتجا تملاس یاه
یرامیب ثحب غارس ،یعامتجا یمن یناور یاه
یبم یسررب یعامتجا یرامیب دعب زا و میور میبنک
لاثم هب دراد دایتعا هک یدرف متجا تملاس هک تسا نیا تلع
ابی ،تبسا هدش لکشم راچد وا یعا
یم قافتا یقلاط رگا دتفا
، ،مارآ ماس( دراد لکشم رهوش و نز یعامتجا تملاس 1909
.)
هعماج تایبدا رد هشیر یعامتجا تملاس موهفم یبرجت رظن زا یرابجنهان هبب طوبرم یسانش
ج و دربف نیبب طابتترا تیعبضو یگنوگچ هب یعامتجا تملاس .دراد یعامتجا یگناگیب و هبعما
دراد هراشا هنوگ هب
هک یا رگا بوچراچ رد دارفا یعامتجا یاه
بذج ن وش هنیمز ،دن و کیمونآ یا
یعامتجا تافارحنا دشر یارب دعاسم تبسا
،یبطارفا یبیارگدرف وبن کبی یتلابح نیبنچ رد .
هتساو یم رارق یعامتجا تایح لباقم رد ار یدرف یاه و نایرتکا( دهد
ناراکمه ، 1903 : 39 .)
زا یرایسب جیاتن شهوژپ
اه دبنور ناربیا رد یعابمتجا تملابس نازبیم هبک تسا نآ رگناشن
1. Social Health
یم یط یلوزن رد .دنک
ار یبناور للات ا ویش ،نارهت رهش یناور تملاس یسررب 1
/ 91 دبصرد
درک دروآرب ه
دنا (
Noorbala.et al. 2011
) . ربب هبک تسا یلاح رد اهرامآ نیا بیاپ
ۀ نامزابس رابمآ
( تشادهب یناهج 1880
رد یبناور للاتب ا ویبش نازیم ) 11
ابیند روبشک
، نیبب 9 / 1 رد دبصرد
ات نیچ یاهگناش 1
/ 12 لاایا رد دصرد دحتم ت
ۀ ا .تسا هدوب ریغتم اکیرم
دنیازف ریس ناریا رد ۀ
نارگن اتسور و رهش رد ،قلاط رامآ هدبننک
و ابشن گن و لکبشم دوبجو ر
تسد و هداونا رد بیسآ نایم طباور رد للات ا مک
راهم .تسا یدرف ریبس دبشر هبکلب ،ندبشن
دیدپ ویش ۀ
مه دوجو اب ،ناریا رد دایتعا ۀ
هلباقم یدج یاه مابجنا
،هدبش ابشن گن مابن ر قفو ندوبب
ماجنا تامادقا هدوب هدش
ار نآ و هب لوقم ۀ بیسآ مهم یناور یاز
ب .تسا هدرک لیدتت روشک یعامتجا
تکن ۀ نایاش هبک تسا نیا رکذ اب
یب رب جیابتن هبکنیا ژبپ
شهو ابه هدروآ لاابب رد ار زا و مبیا
سم ئ هل هدرک ثحب یعامتجا تملاس ندوب راد هنیبشیپ و تایبدا رورم رد یساسا لأ اما ،میا
یابه
مه یسررب هک تسا هدوب نیا یلتق یاهریغتم ینامز
شهوژپ یاه هدوبتن یبلتق یاهراک رد رضاح
هورگ رد رتشیب وضوم نیا و تسا بیسآ یاه
لاولعم ،هدید قا و ن
تسا هدش یسررب فیعض راش
عماج زکرمت و ۀ
نامزاس و کچوک یاهرهش رد رتشیب تاعلاطم یرامآ هب نارهت هب و هدوب اه
ۀلزنم
نلاک یعامتجا و یگنهرف تلاداتت رثکا زکرم هک یرهش تبسا
.تبسا هدبشن یهجوبت ، نیاربابنب
،
دنیآ یارب ۀ
یعامتجا تملاس ناریا
زین و نارهت رهش یم ینارگن اسحا
دوبش رد اذبل . شهوژبپ
لات رضاح یم
مینک ت یسررب اب أ
یامرس ریث ۀ هب ینارهت نادنورهش یعامتجا تملاس رب یعامتجا
.میزادرزب هزوح نیا رد تاعلاطم لأ اذل یعابمتجا تملابس هبب هجوت نادنورهبش
هبعماج هبب ندیبسر یاربب و ابیوپ و ملابس یا
هعسوت یرورض هتفای تسا
همانرب و ت لابح رد عماوج نازیر نازبیم ابت دبننک لابت دبیاب هعبسو
عماج دارفا یعامتجا تملاس ۀ
اقترا ار دو .دنشخب
انب نیاربب
، هدبیدپ هبب هبجوت یبگنهرف یابه
ب
یم کمک یعامتجا تملاس شیازفا و تفرشیپ هب هک یعامتجا نبیا ربب .تبسا یمازلا یرما ،دنک
مهم اسا س نیرت
ؤ لاقم لا ۀ نیا رضاح تسا
:هک
ب و تیمها هب انب یامرس هاگیاج
ۀ یبم ابیآ هعبسوت رد یعامتجا هبب نآ زا ناوبت
ۀبلزنم یلمابع
؟تسج دوس یعامتجا تملاس رب راذگرثا هکنیا و
ب تأ یامرس ریث ۀ و یعابمتجا تبیامح یابهریغتم روبضح رد یعابمتجا تملاس رب یعامتجا
؟تسا هنوگچ یعامتجا یباداش ب یامرس ،یعامتجا تملاس نازیم ۀ
نیبب رد یعابمتجا تیامح و یعامتجا یباداش ،یعامتجا
چ ینارهت نادنورهش تسا ردق
؟
نیشیپ تاعلاطم
نیشیپ یسررب رد ۀ
تملاس یببرجت رابک ابی و یربظن ثبحب رد هدمع فعض یعامتجا تاریثأبت
تملاس دوتمک رد هدمع فعض هکلب ،تسین یعامتجا رب یبرجت و یرظن راک
رثؤبم لماوع یور
لکش رب ملاس یریگ .تسا یعامتجا ت
شهوژپ ی رب طتترم جیاتن هب ریز رد اه
یم هراشا .دوش
یمتاح رد نایاپ همان ا هبک دیسر هجیتن نیا هب هکتبش نیبب
تبیامح عبابنم ،یعابمتجا یابه
هکتش یعامتجا هکتش طاتترا ،اه
بنعم طابتترا وا یعامتجا تملاس نازیم اب وجشناد یا ا
راد دوبجو
،یمتاح( دراد 1903
).
یقت نیا هب روپ هتفای
دیسر راوناب تبسرپرس نانز هک هبک ی
تبیامح زا
هدوب رادرو رب یرتلااب یعامتجا رادروب رب زبین یرتلاابب یعامتجا تملاس زا نآ اب بسانتم ،دنا
هدوب ب و دنا ه سکع یقت(
،روپ 1903 ).
نایاپ رد حلاص مان
ۀ تن نبیا هبب دو ی
هبک دیبسر هبج هبچره
تیامح نازیم زا نازاتناج نارسمه هدوبب رادروب رب یرتلاابب یعامتجا
یعابمتجا تملابس ،دبنا
یرتلااب هتشاد دنا ،حلاص(
1900 ) ب جیاتن . ه تسد زا هدمآ شهوژپ یرگید تبسا بلطم نیا رگنایب
یامرس هک ۀ ت یناهفصا نادنورهش تملاس رب یعامتجا أ
دراد ریث
،شیاشخب کراتم(
1903 ).
یبکلا
رد شهوژپ تن نیا هب دو ی
،هک دیسر هج اور
هناتسود طب
، لاعف شقن و یعابمتجا تیامح رد یرت
هب .دراد هدهع هب یفطاع تیامح رد صوص ت رما نیا رب جیاتن
أ یفطابع تبیامح هبک دراد دبیک
مهم زا یکی یم هک تسا یلماوع نیرت
رارف عنام دناوت نارت د
وش ت تیامح نیا .د أ
رد یدابیز ریث
بهراجنه زا یوربیپ و هکتش یاضعا اب یهارمه و یلدمه دراد هدبهع هبب یعابمتجا یا
،یبکلا(
1902 ).
یم یعامتجا تملاس شیازفا بجوم رگید ریتعت هب وش
مه یزردوگ جیاتن و د هبب هرابشا
طبار ۀ ح نیب دراد یعامتجا تملاس و یعامتجا تیام ،یزردوگ(
1938 هبجیتن نیا هب یتواخس .)
یدرف نیب طاتترا رد ،یناگمه زرو رد تکرش هک دیسر )تلاماعت شیازفا(
خساپ بم نایوگ ؤ رث
تسا یبم یعابمتجا تملابس شیازبفا بجوم و وبش
د ،یتواخبس(
1938 هبتفای .) میهارببا یابه
فجن یم ناشن یدابآ ناوج نانز دهد
هک ی درو رب ییلااب یعامتجا تیامح نازیم زا را
هدوبب ،دبنا
زین ییلااب یعامتجا تملاس نآ اب بسانتم هتشاد
دنا ب و ه سکع ( یهاربا فجن م
،یدابآ 1903 .)
جیاتن نویسرگر لیلحت فرش
نیدلا شیبپ یعابمتجا تبیامح و یراودیما هک داد ناشن یبنیب
دننک ۀ یتختبشو ینهذ اسحا )یبادابش(
دبنا فربش(
،نیدبلا 1903 .) نیبنچمه رد
شهوژبپ
یوسوم دش خشم هک
یامربس و در حطس رد یعامتجا یاوزنا ۀ
نلابک حطبس رد یعابمتجا
،
تاریثأت یقتسم ینامداش رب یهجوت لباق و م نراد
د ،یوسوم(
1909 ).
نیچ نبیا هب ناراکمه و هوآ
ره هک دندیسر هجیتن دشاب رتلااب درف یماکداش هچ
، ناشن دنهد ۀ یعامتجا تیامح زا هک تسا نیا
نیچ( تسا رادرو رب ییلااب ،ناراکمه و هوآ
1909 .)
جیاتن شهوژپ شناراکمه و ناز ناز رگنایب
زا هبک یدارفا تملاس تیعضو هک دوب رما نیا
هکتبش و لااب یعامتجا ماجسنا بیقب ابب هبسیاقم رد دبندوب رادروب رب یرتبشیب یعابمتجا یابه
ۀ
خساپ ( تبسا هتشاد رارق یبولطم دح رد نایوگ
Zunzunegui.et al. 2003: 230
.) و ابزیه جیابتن
ید وس هک دوب نیا رگنایب شناراکمه یامرس اه
ۀ مک یعامتجا یدنلانف زا رتشیب ی
اه دنتشاد رد و
رتهب تیعضو رد یتملاس رظن زا اهنآ اب هسیاقم ی
دنتشاد رارق (
Hyyppa & Maeki, 2005
.)
عمج رد هتفای دنچ رکذ هب زاین نیشیپ تاعلاطم یدنب تسا
ریز رد هک هدروآ
میا :
ب شهوژپ رتشیب هزوح رد تملاس یاه
یموبمع ،یبطیحم ،یمبسج ،یناور تملاس یاه ...و
شهوژپ رد زین اری ا و تسا هدش یسررب هب اه
ینعی نآ زا یعماج ۀلزنم
« یعامتجا تملاس »
زبین
یم هراشا .دوش
ب زونه
« هدیا پیات لآ » رد هبک تسا هدشن ه ارا نآ شجنس یارب یعامتجا تملاس ۀزوح رد
یسررب عبضو ۀبسیاقم هبب تبسد نآ اب ای میهد رارق کلام ار نآ میناوتب فلتخم یاه و دوبجوم
نومزآ زا تایضرف لیلحت و هیزجت شخب رد .مینزب بو .تسا هدشن هدافتسا ناسکی یاه
ب ترسم ۀتکن شهوژپ رتشیب رد هک تسا نیا رضاح یسررب رد شخب
تملابس ،یبل اد یاه
رب یعامتجا یبم زبین وبضوم نیا رارکت و تسا هدش هدیجنس زییک لدم اسا
هدبنیآ رد دبناوت
شهوژپ ناکما ب یاه
ور ه
« لیلحتارف » یم نینچمه و دنک داجیا ار لابس رد جیابتن ناوبت
و ابه
نیا رگید یاهریغتم ۀرابرد هک یتروص رد .درک هسیاقم مه اب ار فلتخم یاهاج تسا هدوتن هنوگ
یریگ هزادنا و یمن رارکت هنایلاس یداهن ای هسسؤم طسوت اه
.دوش
ب شهوژپ نیا یرامآ ۀعماج یم ناشن اه
رد هک دهد راشقا رد یعامتجا تملاس ،دراوم رتشیب
بیسآ هدش یسررب ریذپ تسا
رد و مه یشهوژپ چیه .تسا هدوتن هلاقم نیا لدم یاهریغتم ینامز
یرظن تایبدا شهوژپ
رد و تسا هدش هت انش یکیزیف و یناور تملاس زا رتمک یعامتجا تملاس موهفم نیع
هبب ،لابح
پ هس زا یکی یکیزیف و یناور تملاس هارمه یا
ۀ یم لیکشت ار تملاس فیراعت زا یرایسب .دبهد
هزادنا ات یم یعامتجا تملاس هک تسا نیا نآ لیلد یا نآ داربفا و هعماج یگژیو ود ره هب دناوت
هب دارفا یعامتجا تملاس .دنک هراشا
« یبم هراشا درف کی هافر زا دعب نآ یگنوبگچ هبب هبک دبنک
سکع ،نارگید اب درف نآ لماعت تسن مدرم لمعلا
م ابب درف نآ لماعت یگنوگچ و وا هب ت ؤ
تابسس
یعامتجا موسر و بادآ و یعامتجا »
یم طوبرم ( دوش
Russell, 1975: 75
.) تکن ۀ تبسا نیا مهم
دیاتن ام هک
« یعامتجا تملاس »
اب ار
« ملاس امتجا »
ای
« بعماج ۀ ملابس » اربچ ،میربیگب هاتتبشا هبک
« یعامتجا تملاس »
اور تملاس و ینامسج تملاس رانک رد هب ،ن
ۀبلزنم تملابس کبفنیلا ءزبج
هوربگ تملاس هن تسا هدش فیرعت دارفا فبیرعت رد یرادبقم هبک تبساجنیا .صاخبشا و ابه
« یعامتجا تملاس »
یم خر تاماهبا و تلااکشا .دیامن
زییک رظن هب یعامتجا تملاس1
« و ابمتجا رد درکلمع یگنوگچ زا دارفا ت انش یبایزرا
هورگ و ناکیدزن ،نارگید اب شطباور تیفیک یبم یعابمتجا یابه
آ وبضع وا هبک دبناد هن
.تبسا »
(
Keyes, 2004: 83
) و یبم ابنعم و ابنغ یگدبنز هبب رتبشیب هچنآ وریپاش و وا داقتعا هب ،دبشخب
رتشم براجت و طباور ،نادنواشیو م لماعت رد درف ییاناوت هب وا اذل .تسا ک
ؤ و ناربگید ابب رث
هب امتجا اضرا طباور داجیا روظنم
دننک ۀ شقن ندناسر ماجنا هب و یصخش ناوبنع ،یعامتجا یاه
یم یعامتجا تملاس دهد
(
Keyes & Shapiro, 2004: 29
.)
هب زابرید زا یعامتجا تملاس ۀلزنم
غراف تلاح زا ندوب بفنم یعابمتجا یابه
دوب زا لبثم ی
ناور طیارش دوجو هکنیا امازلا هن و تسا هدش فیرعت جرم و جره ای یگناگیب ابسا یت انبش
( دشاب یعامتجا تملاس
Keyes, 1998: 133
.) هب هکنآ مغر تنج رد یعامتجا تملاس هب
ۀ یدربف
تسا هدش یدایز هجوت لاثم
(
Ryff, 1989
) یبم هبک تبسا هدبش حرطم مه هدیقع نیا تبسیاب
جوت لوقم یعامتجا تیهام هب یناسمه ه ۀ
وبش یعابمتجا تملاس .د
بمادا رد زبییک ۀ
شلابچ یابه
یم لیکشت ار یعامتجا تملاس داعبا هک یعامتجا دنهد
، یعامتجا تملاس ار
نبیا فبیرعت هبنوگ
یم دنک :
« هبعماج رد وا ییارابک و دربف کی طیارش یراذگشزرا »
زا یبابتزاب نبیا هبک
« تملابس
تتثم یعامتجا »
.تسا (
Keyes, 1998: 122
.)
قوف بلاطم هب هجوت اب
، یامرس مهم داعبا زا یکی تکراشم هک اجنآ زا ۀ
سبپ ،تسا یعامتجا
یامرس ۀ یبم دارفا یعامتجا بناوت
د ابب هتبشاد یعابمتجا تملابس شیازبفا رد یدبیلک شبقن دبش
(
Nakhaie et al, 2007: 565
هبب ) یلکبش هبک هزوربما ۀیامربس ،یعابمتجا یموبهفم
یدبیلک و
هااب تیم رد ۀنیمز تاعلاطم هبب طوببرم
یابقترا تملابس و
هابفر یموبمع بوبسحم یبم
وبش د
،ینامیلببس(
1909 : 192 یدارببفا اتببسار نببیا رد هببک .) رببیظن
ورببیچیا ناراببکمه و یچاواببک
( 1880 / 1339 ) تاعلاطم هدرتسگ یا ار رد ود ۀهد هتشذگ یارب مبهف رتبشیب و نبشور ربت ۀبطبار
یتملاس اب یلماوع ریظن یرباربان یعامتجا و
ۀیامرس یعامتجا یحارط و ارجا هدرک .دنا
تقد هب یبایتسد یارب یرظن
یپ ابب قبابطم .تبسا یروربض یببرجت بوچرابچ کی یزیر
( وببیدروب تاببیرظن 1331
( ماببنتاپ ،) 1339
( نببملک و ) 1300
) هببیرظنـ
یامرببس یلببصا نازادرببپ ۀ
1. Keyes
یعامتجا
یامرس موهفم
ـ
ۀ یم ار یعامتجا نیا ناوت
فبیرعت هبنوگ هبک دربک
» : هکتبش طبباور یابه
یعامتجا ، هدب و دامتعا یاهراجنه اب هک هدش خشم ناتسب
تبسا تبعفنم یوابح جیابتن هبب و
یم رجنم لباقتم دنوش
.»
یامرس ،هویش نیا هب ۀ
یم ار یعامتجا ربظن رد شنبک عبتنم دبننامه ناوبت
ع زا یرایسب رب شنک عتنم نیا .دراد رب رد یددعتم و هدرتسگ جیاتن هک تفرگ زا یعابمتجا لماو
ت یعامتجا تملاس هلمج أ
.دراد یریگمشچ ریث
حوطس یلااب ۀیامرس یعامتجا رد
هعماج یم دناوت تردق و تیلوئسم دارفا
ار .دبهد هعبسوت
رد لاس یاه ری ا هداد ناشن هدش
تسا هک ۀیامرس یعامتجا ابب دابجیا تبیامح و مهاربف ندروآ
عتنم یرثؤم دامتعا یارب هب
سفن و مارتحا
،لباقتم شیازفا یسرتسد هب تامد تشادهب
،یلحم
لیهست دنیارف یریگولج زا
،مرج اقترا ی ناکما لاقتنا تابعلاطا عیرس ،یکبشزپ
ابقترا ی نابکما
یرادربوگلا زا
یاهراجنه یراتفر
طتترم اب تملاس و اقترا ی یعامتجا لرتنک ناکما رب
یاهراتفر
یفارحنا طتترم اب
،تشادهب تیمها
لاس رد ییازسب مدرم تم
هتشاد تسا (
LindStrom et al.,2006
.)
حطبس رد یعامتجا یاهدنویپ و طباور فلتخم لیلاد هب انب هک یعماوج رد تسا دقتعم رنرت یم بانتجا ییلاقع یعامتجا تلاماعت زا دارفا و درادن رارق یبولطم لکبش ،دننک
دبشر و یربیگ
یامرس ۀ هب یعامتجا یدنک
یبم ماجنا دوبش
رد و رد هبجیتن دبیدپ عبماوج هبنوگ نبیا
ۀ یبیارگدرف
یم دشر هناهاو دو یبم شهابک یعابمتجا یگتبستمه نآ بقاعتم و دنک
حطبس شهابک .دببای
یامرس( یعامتجا تلایامت ۀ
یم یعامتجا یاوزنا راچد ار دارفا )یعامتجا و اوزبنا اسحا و دنک
یم رتسگ هعماج حطس رد ییاهنت اسحا ر تلااح ،یتیعضو نینچ تیوقت و دبای
یبفنم یناو
داجیا دارفا رد ار یم
دنک یبم شهابک ار نابنآ یعامتجا و یناور تملاس و یو نیبنچمه .دبهد
یم حرطم یامربس هبک دبنک
ۀ هلیبسو لاابب یعابمتجا
لبباقم رد داربفا نآ قبیرط زا هبک تبسا یا
یرامیب یم تظفاحم یناور یاه هیامرس هک لیلد نیا هب مه نآ ،دنوش
یراذگ کبی یعابمتجا یاه
ا طیحم تیامح یعامتج یم مهارف ناشیارب هدننک
( دنک
Turner, 2003: 619-629
،نهوک رظن هب .)
هب یعامتجا یاوزنا بون
ۀ دو بتس بیسآ شیازفا یم اه
یوزبنم .دوش طبباور زا نتبساک و ندبش
یعامتجا بتس
یم درف رد یگناگیب اسحا شیازفا و لربتنک ابسحا ربگید فربط زا و دوش
دامتعا یعامتجا ار درف
یم شهاک هدرتسگ یعامتجا طباور هک یدارفا .دهد
یبم دنراد یرت دبنناوت
رد ار ابهنآ ،عبابنم نبیا هبب یبسرتسد و دبننک ادبیپ یبسرتسد یعیبسو حطس یعامتجا عبانم هب تیعقوم یم رارق تیامح دروم یرورض یاه دبهد
(
Cohen et al, 2003: 468
.) حربطم مابفراه
یم یامرس هک دنک ۀ
یم یعامتجا أت دناوت
یفنم ثداوح ،یگدنز تدمزارد تلاکشم برخم تاریث
( دهد شهاک ار درف یتملاس رب یعامتجا تیامح نادقف و یگدنز
Harpham, 2008: 2269
.)
زا ی رب رواب هب مسیناکم زونه یچاواک هلمج
نیبیعت قبیقد یابه دبننک
ۀ بطبار ۀ یامربس نیبب ۀ
هب یعامتجا تملاس و یعامتجا ت انش لماک روط
ه یسررب و هدشن
تسا (
Kawachi, 2001: 34
)
یبم یعابمتجا تبیامح هبب یبسرتسد اما ییابناوت قبیرط زا ار دربف تملابس و شیابسآ دبناوت
ضرق مهارف و لوپ نتفرگ .دبهد شیازبفا یرارطبضا عبقاوم رد نادبنزرف زا تتقارم ناکما ندرک
هعماج ری ذ رظن زا هک یا ۀ
یامرس ۀ ینغ یعامتجا تسا
یم . بمتجا تبیامح نیمأبت ابب دبناوت یعا
مهارف دارفا یارب ار یتملاس و یتشادهب یاهدرواتسد زا یرتلااب حطس ،دو یاضعا یارب رتشیب ( دنک
Kawachi & Berkman, 2000: 134
.)
مابجنا تاعلاطم تبیامح نوبماریپ هدبش
هکتبش رد دوبجوم یعابمتجا یابه یعابمتجا یابه
هتشاد زکرمت بلطم نیا رب ربه هبک دنا
کتبش هبچ ۀ
عیبسو یبصخش وبنتم و ربت
دبشاب ربت
، دربف
اد رتببشیب ار تلاکببشم اببب هببلباقم تردببق در
بیببسآ تلاکببشم لببباقم رد رببتمک و تببسا ریذببپ
(
Wellman,1999: 21
.)
نارتسمرآ رظن هب هبتفریذپ ،نتبشاد قلعت اسحا ینعی یعامتجا تیامح(0
دروبم و ندبش
رارق تتحم و قشع نتفرگ
) رد هب عقاو ب نما طاتترا کی درف ره یارب قیرط نیا ه
یم دوجو دروآ
یگژیو زا یکیدزن و تتحم اسحا هک ، نارتبسمارآ( .تسا طباور نیا یلصا یاه
1991 : 09 )
رد تیامح عقاو یم رداق ار هعماج دارفا ،نادنورهش زا یعامتجا یاه
ییورایور یدنمناوت ات دزاس
رمزور تلاکشم اب ۀ
نارحب و یگدنز دنز یاه
هب و دنشاب هتشاد ار یگ آ یبو
هن .دننک یرزس ار ا
( بوک 1392 تیامح ) رب ار یعامتجا یاه
یدنمدوس بسح تیبوتحم اسحا ینعی نآ یاه
کتش کی هب قلعت و یدنمشزرا و ۀ
ود یاهدنویپ و یطاتترا تسا هدرک حیرشت نارگید اب هتناج
و
یامرس دیلوتزاب و دیلوت هب زین وضوم نیا ۀ
.دربک دبهاو کمک زین یعامتجا تبسا دبقتعم وبل
یعامتجا تیامح تاریثأت
رتسا یاهدادیور یم لیدعت ار از
ببرجت هبب و دنک ۀ
تبتثم فبطاوع
یم اب یعامتجا تیامح .دماجنا یباداش
تملاس و یناور
ب یعامتجا طبار
ۀ تتثم دراد (
Lu,1997
.)
نادب ات یعامتجا تیامح تیمها هبتفای ،هک تساج
یابه یبگنهرف نیبب نیبل
( 1332 ) نابشن
یم
،هک دهد داش یلصا عتنم یبا
یعابمتجا تبیامح ،دبمآرد یاج هب ار اپورا و هدحتم تلاایا رد
یم دنناد هک تسا دقتعم و یبم ناشن دهاوش .یرایمه مان هب دراد دوجو یتباقر یلااک کی
دبنهد
تتحاصم و یرایمه هک )یعابمتجا تبیامح یابهدامن(
، هبب تتبسن یرتبشیب مهبس رد دبمآرد
دراد دارفا یتختشو (
Lane, 2000: 104
.)
1. Armstrong
نوسردنه یتفابیرد تبیامح زا دبیاب دارفا و تسا ناسنا یلصا زاین تیامح هک درک حرطم1
لماک تیاضر دنشاب هتشاد
)دنک داجیا یباداش اهنآ رد(
ات بتس ابقترا و تملابس دابجیا ی
و نآ
تذل تملاس زا ندرب وش
د ،یردیح(
1902 .) هک تسا دقتعم نووهنیو نینچمه رد
،درب حطبس
ییاناوت هب هتسباو طاشن دننام یصخش یاه
،یدمآراک للاقتسا
و تراهم و تیامح یاه یعامتجا
تسا (
Veenhoven, 1991: 2
.)
یامرس زا هک یفیراعت هب هجوت اب ۀ
نآ قادبصم ار تابطاتترا نتبشاد رگا تسا هدش یعامتجا
یم مینادب یرظن هب ناوت
ۀ نیل هک درک هراشا فرص نامز
یداش ناتسود اب هدش تسا نیرفآ
هبکنیا و
تدم مدرم ارچ یمن لااب ار تلاماعت نیا نامز
یم راهظا خساپ ؟دنرب بنهرف و مدربم هبک دنک
ابه
تنس زا یدایز دح ات هشیمه یم یوریپ یمیدق یاه
هب یداصتقا دشر .دننک یمهبس اراکبشآ روط
داش رد اپرید یبا
.تسا هتشاد
هتفای یاه ایووهآ یم ناشن یبفنم دبنویپ یبیارگدرف ابب یبادابش ،ریقف یاهروشک رد هک دنهد
هتشاد تسا (
Ahuvia, 2002: 25
.) و رنرت زین هدبیاف یبیارگدرف هبک تسا رواب نیا رب و هبنایارگ
هن ،یداصتقا ییارگدرف اهنت
بتس یبمن داربفا یلاحشو و یباداش بب هبکلب دوبش
ه سبکع بتبس
سنا شهاک یم یعامتجا ماج
رد .دوش یلاح هرود لبباقم رد ار داربفا یعابمتجا ماجبسنا هبک یابه
یببم تببیامح رتببسا و یگدرببسفا داببح یببناور تلااببح ربببارب رد ار دارببفا نآ شهاببک و دببنک
بیسآ یفنم یبم زین نانآ یعامتجا تملاس شهاک بجوم و رتریذپ
( دوبش
Turner, 2003: 619-
.)629
رد یم تیاهن عبمج ابب طابتترا یعون دارفا یباداش ،هک تفگ ناوت
نبیا زا و دراد ابهنآ یبیارگ
یم قیرط دناوت
یامرس تیوقت بجوم ۀ
،راک نلاآ رظن هب انب نینچمه .دوش اهنآ یعامتجا تملابس
هزاس ،تملاس اب طتترم یگدنز تیفیک و یعامتجا تملاس ،یناور زا ازبجم یبلو طوببرم ییابه
ینهذ تملاس ای
اداش نامه یب
دنا یم یباداش هک دوبش ابهنآ تبیوقت ببجوم دناوت
،رابک(
1902 :
31 ).
قوف یرظن تایبدا هب هجوت اب
، هبب ربضاح شهوژپ یرظن بوچراچ یقطنم رات اس
تروبص
یامرس لقتسم ریغتم هک تسا هدش هلومرف ریز ۀ
لقتبسم یابهریغتم و میقتبسم لکش هب یعامتجا
ب مه یعامتجا یباداش و یعامتجا تیامح ،هیوناث ه
ب مه و میقتسم تروص ه
ربیغ تروص میقتبسم
یعامتجا تملاس رب .تسا رثؤم
1. Henderson
یرظن لدم شهوژپ
تایضرف شهوژپ
1 . یم رظن هب طبار یعامتجا یباداش اب یعامتجا تیامح دسر
ۀ هبب ،دراد یرادابنعم یروبط
ابب هبک
یم شیازفا یعامتجا یباداش زین یعامتجا تیامح شیازفا .دبای
1 . یم رظن هب یامرس اب یعامتجا تیامح دسر
ۀ طبار یعامتجا ۀ
هبب ،دراد یرادابنعم یروبط
ابب هبک
عامتجا تیامح شیازفا یامرس زین ی
ۀ .دبای یم شیازفا یعامتجا
9 . یم رظن هب طبار یعامتجا تملاس اب یعامتجا تیامح دسر
ۀ هبب ،دراد یرادانعم یروبط
ابب هبک
یم شیازفا یعامتجا تملاس زین یعامتجا تیامح شیازفا .دبای
1 . یم رظن هب یامرس اب یعامتجا یباداش دسر
ۀ طبار یعامتجا ۀ
هبب ،دراد یرادابنعم یروبط
هبک ابب
یامرس زین یعامتجا یباداش شیازفا ۀ
یم شیازفا یعامتجا .دبای
2 . یم رظن هب طبار یعامتجا تملاس اب یعامتجا یباداش دسر
ۀ هبب ،دراد یرادابنعم یروبط
ابب هبک
یم شیازفا یعامتجا تملاس زین یعامتجا یباداش شیازفا .دبای
2 . یم رظن هب یامرس دسر
ۀ طبار یعامتجا تملاس اب یعامتجا ۀ
هبب ،دراد یرادابنعم یروبط
ابب هبک
یامرس شیازفا ۀ
یم شیازفا یعامتجا تملاس زین یعامتجا .دبای
9 . یم رظن هب مه دوجو دسر
یامربس و یعابمتجا یبادابش ،یعابمتجا تبیامح یابهریغتم نامز ۀ
م یعامتجا تملاس تیوقت رب یعامتجا ؤ
.تسا رث
تیامح یعامتجا
یباداش یعامتجا
هیامرس یعامتجا
تملاس یعامتجا
شور شهوژپ
نیا شهوژپ تاتثا درکیور اب ییارگ
ون زا و یفیصوت
ب ینییتت لماوع ییاسانش لاتند هب هک تسا
م ؤ .تسا یعامتجا تملاس رب رث وبن هب هجوت اب
عبمج ،تابعلاطا یروآ ربضاح شهوژبپ
کبی
شهوژپ یشیامیپ ینارهت نادنورهش نآ لیلحت دحاو و )در حطس(
.تسا رایعم ظاحل زا نابمز
زین کی شهوژپ یعطقم یم بوسحم دوش
نامز کی رد هک ، تروص
کی رد ار تیعقاو و هتفرگ
تشهتیدرا رد ینعی نامز زا ههرب لاس هام
1931 یم یسررب تیاهنرد و دنک
یا هب هجوت اب بکن
هبب ه
لاتند کمک و ت انش لئسم کی لح هب
ۀ تسا یعامتجا رد
تسد ۀ شهوژپ یابه یدربرابک راربق
یم .دریگ عماج ۀ یرامآ لماش رضاح شهوژپ یغلاب نادنورهش ۀیلک
لابس رد هبک تبسا 1931
نکابس
نارهت رهش دنتسه
رازبا . درگ هداد یروآ اه
نیا رد شهوژپ تسا همانشسرپ .
تساحم یارب ۀ
مبجح
لومرف زا هنومن نارکوک
هدافتسا ش د تسا ه نیا رد . یارب شهوژپ هنومن مجح ،نانیمطا
18 دصرد
دروآرب نازیم زا شیب باختنا هدش
تسا هدش نشسرپ فذح زا سپ هک
هما هداد و قان یاه یابه
هب دادعت نیا ترپ 018
اب هنومن باختنا .دیسر همانشسرپ هنومن قیفلت
هقتط یریگ ببسانتم یدنب
هشو و دنچ یا هلحرم یا هدش ماجنا تسا
هنومن رد . رضاح یریگ
بقطنم جنبپ ۀ
،بوبنج ،لامبش
،قرش هب نارهت رهش زکرم و برغ هقتط ناونع
هتفرگ رظن رد هدش
دنا هک هب قطابنم ببیترت 9
، 12 ،
0 ، 2 ، 2 ار هب نومن ناونع ۀ
باختنا هدش یم رب رد .دریگ مهس اذل هقطنم ره هبنومن رد
، ببسانتم ابب
عماج رد نآ مهس ۀ
یرامآ .تسا
یعامتجا تملاس یتایلمع فیرعت
هبعماج تایبدا رد هشیر یعامتجا تملاس موهفم ،یبرجت رظن زا یگنابگیب و یرابجنهان یبسانش
عامتجا یاربب یفاک یلیلد ،یعامتجا یگناگیب و یراجنهان نادقف ،تملاس لدم قباطم اما دراد ی هبب هبجوت ابب هدرتبسگ لبماع لبیلحت کبی رد زبییک .تبسین هبعماج یعابمتجا تملابس دوجو
موهفم یزادرپ لدبم کبی یعابمتجا تملاس زا یرظن یاه جنبپ
.داد هب ارا شجنبس لبباق یدبعب
اسارب ن زا ملاس درف داعبا نیا هب ار امتجا هک دراد بو درکلمع ینامز یعامتجا رظ
تروبص
عومجم کی ۀ
افوکبش و دبشر یاربب هوقلاب یاهدادعتسا یاراد و مهف لباق و رادانعم ی
و دبنادب ی
هورگ هب قلعتم هک دنک اسحا نآ تفربشیپ و ابمتجا رد ار دوب و تسا دو یعامتجا یاه
.دنادب میهس یط ،یعامتجا تملاس ایقم یاوتحم
هبعماج رد دربف برابجت یبایزرا زا یتتثم ف
ایقم اب دیدج ایقم نیا .تسا تیامح و یرگشا رپ لثم( یدرف نیب یعامتجا تملاس یاه
دراد تواببفت )یعاببمتجا هاببگیاج و رببقف لببثم( یعاببمتجا حطببس و )یعاببمتجا (
Keyes &
Shapiro,2004: 29
.) یواح ایقم نیا 12
:تسا هیوگ 9
نا لبماع هبب طوببرم هیوگ ابی ماجبس
یعامتجا یگناگی ،0
9 یعابمتجا ریذپ لماع هیوگ
، 1
9 یعابمتجا ییافوکبش لبماع هبیوگ ،9
9
یعامتجا تشاد مهس لماع هیوگ و4
9 یعامتجا قاتطنا لماع هب طوبرم هیوگ تسا2
(
Keyes &
Shapiro, 2004: 10
.) لودج 1 . یعامتجا تملاس ریغتم یموهفم رصانع یروحم داعبا
موهفم داعبا
اش اه
یعامتجا تملاس
یگناگی ماجسنا ای
یعامتجا یم اسحا
.مراد قلعت یتعامج و هورگ هب منک
و یکیدزن اسحا ،متسه امت رد اهنآ اب امتجا حطس رد هک یدارفا هب تتسن یم تیمیمص
.منک
یم دو یتحار و رطا یلست أشنم ار منایفارطا و امتجا .مناد
ریذپ یعامتجا یم مه هب هک یکمک یازا رد مدرم لاومعم
مشچ دننک .دنرادن یراظتنا و تشاد
یم تیمها رگیدمه تلاکشم هب مدرم .دنهد
.دنتسه نابرهم و بو مدرم هک مدقتعم
مهس تشاد یعامتجا زیچ
یم هک مراد یدنمشزرا یاه .مهدب ایند هب مناوت
تیلاعف هنازور یاه یدنمشزرا تارمث ما
.دراد رب رد هعماج یارب
یم اسحا .مراد هعماج هب هضرع یارب یمهم زیچ ،منک
قاتطنا یعامتجا یم رد ایند راک زا رس( تسین مهتم و هدیچیپ رایسب نم یارب ایند
.)مروآ
یم یور ایند رد هک یتاقافتا یانعم کرد هب رداق .متسه ،دهد
یم یعس هچ هک ممهفب و منک رکف منک .دهد یور روشک رد تسا رارق یتاقافتا
ییافوکش یعامتجا لیدتت لاح رد ایند
.تسا دارفا ۀمه یارب رتهب یناکم هب ندش
.تسا هداتسیان هداتسیا زاب تفرشیپ و یقرت زا هعماج .تسا تفرشیپ لاح رد هعماج ،نم لثم یدارفا رظن رد
1. Social Integration
2. Social Acceptance 3. Social Actualization 4. Social Participation 5. Social Cohesion
یامرس ریغتم یتایلمع فیرعت ۀ
یعامتجا
کناب یامرس یناهج ۀ
یعامتجا هدیدپ ار0
یم یا طبباور ،یعابمتجا یابهداهن ریثأت لصاح هک دناد
ّمک رب اهراجنه و یناسنا نابشن نامزابس نبیا برابجت و تبسا یعامتجا تلاماعت تیفیک و تی
ریثأببت هدببیدپ نببیا هببک تببسا هداد یداببیز
عببسوت و داببصتقا رببب ۀ
دراد فببلتخم یاهروببشک
(
World Bank,2003
یامرس داعبا .) ۀ
نبیا رد هک یعامتجا شهوژبپ
دابعبا زا هدافتبسا ابب کبناب
یناهج هدرک هدافتسا تراتع میا
ا هورگ زا دن هکتبش و ابه
1 ابه دابمتعا ، تابطاتترا و تابعلاطا ،9
،4
هعماج تبینما و یریذپ
، 2
تبیلاعف و دبنمناوت تامادبقا و یبسایس یابه
یزابس (6 Grootaert,et
al,2003
).
ریغتم یتایلمع فیرعت یعامتجا تیامح
و ناتبسود ،هداوناب یابضعا هبجوت و یهارمه ،تتحم زا یرادرو رب نازیم یعامتجا تیامح ار نآ رگید ی رب و یعامتجا یتیعقاو ار یعامتجا تیامح ی رب .تسا هدش فیرعت دارفا ریاس یم درف کاردا زا یشان یلع( دنناد
،روپ 1902 : 191 .) یعامتجا تیامح لکش
دراد یبفلتخم یابه
تیامح دننام هلداتم ،یتاعلاطا یاه
( یعابمتجا و یدابم ،یرازبا ،یفطاع ،یا
Ferlander, 2003:
.)76
تیامح یعامتجا یاه نملو رظن زا
تراتع هک دنراد یتوافتم اونا ا
یتتحاصم تیامح :زا دن ،
تیامح یفطاع ، یتامدب تبیامح ،
یلابم تبیامح ،
یتابعلاطا تبیامح
و یتروبشم تبیامح
(
Wellman, 1992: 210
.) رشیف ت تیامح ون هس رب زین أ
یم دیک تراتع هک دنک ا
تبیامح :زا دبن
یتروشم ( یلمع تیامح و یتتحاصم تیامح ،
Fischer, 1982: 128
.)
رد شهوژپ دعب هس رد رشیف و نملو رظن زا یتیکرت ،یعامتجا تیامح شجنس یارب رضاح
امح ینعی .دش هتفرگ رظن رد یتروبشم و یفطاع تیامح ،)یداصتقا و یلام تیامح( یلمع تی
رد ثحب(
ۀراب بلداتم( یهابگآ و لاطا بسک تیامح ،)تحیصن و هرواشم ،ل اسم و تلاکشم ۀ
هنیمز رد تاعلاطا .)یلیصحت و یشزومآ ،یملع یاه
1. Integrated Questionnaire for theMeasurement of Social Capital(SC-IQ) 2. Groups and Networks
3. Trust
4. Information and Communication 5.Social acceptance and Inclusion 6. Empowerment and Political Action
یباداش ریغتم یتایلمع فیرعت یعامتجا
هیرظن یم هدافتسا نآ زا ام هک یا نک
مان اب می ظن یر ۀ تبسا هدبش هت انش یعامتجا درکلمع دیلوت و
هنیهب قیرط زا دننک لات مدرم هک تسا نیا راتساو و یدربف دوبتهب( ینابهج فده ود یزاس
ب زین فده ود نیا اهنآ قیرط زا هک ییاشگهار فده جنپ و )یعمج ه
یبم تبسد ،یبتحار( دبیآ
قیدصت ،نأش ،یدرف هافر یارب زیگنا ربب تبفوطع و یراتفر یاه
طیاربش ،)یبعمج دوبتهب یا
دنبشخب دوبتهب ار نابشیگدنز باداش و
بشی دببای شیازبفا زبین نا (
Lindenberg, 2000: 649 and
Lindenberg, 1993: 20
یعابمتجا دوبتهب دبعب ود لماش هک گرتندنیل شجنس زا اسا نیا رب.)
ش و یراتفر دوتهب ،فطاوع(
أ ) زیگنا و شیاسآ( یکیزیف دوتهب و )ن تبسا
هدافتبسا زبین هدبش
.تسا یتایلمع فیرعت یعامتجا یباداش
همانبشسرپ نابمه رضاح شهوژپ رد ود هبب هبک تبسا یا
هدش نیودت گرتندنیل طسوت هاتوک و دنلب تروص ا
تس (
Nieboer et al, 2005
.)
ییاور و
0ییایاپ
1
یارب همانشسرپ ییاور یسررب
، ییاوتحم راتتعا زا هدش هدافتسا9
هبک تسا ربب
دبیکأت هبتکن نبیا
یفیراعت ایآ هک دراد تسا هدش ه ارا میهافم یارب هک
میهابفم ، یبم ار ربظن دروبم
دجنبس هبن ابی .
یارب نیمأت میهابفم ییاوبتحم یبیاور شهوژبپ
زا ویبش ۀ قبفاوت نمبض و دبش هدافتبسا نارواد
تروببشم برببجم ناداتببسا اببب
رد ناببشیا یاهداهنببشیپ زا تببهج
داریا عببفر یاببه
م هببب طوبببر
فیراببعت میهاببفم
یلببصا شهوژببپ ببس و
ؤ شجنببس هببب طوبببرم تلاا اببهنآ
دببش هدافتببسا .
شجنببس یاربب یاببفلآ نوببمزآ ور زا ییاببیاپ
هدببش هدافتببسا خابتنورک
،تببسا همانببشسرپ هببک
کببی رد شهوژببپ هببنومن مببجح اببب یتامدببقم
یا لداببعم 92 زا رببفن هببک یببنارهت نادنورهببش
هب یفداصت تروص دندش باختنا
.دش ارجا ، خاتنورک یافلآ نومزآ جیاتن
دوبب بلطم نیا یایوگ
مانببشسرپ هببک ۀ
شجنببس رببیغتم و یعاببمتجا تملاببس نازببیم
ییاببیاپ زا لقتببسم یاببه یبوببلطم
ب ،دنرادرو رب ه
یروط آ نازبیم اب یعامتجا تملاس ریغتم هک ابفل
98 / 8 یامربس ، ۀ یعابمتجا 99
/ 8 ،
اب یعامتجا تیامح 01
/ 8 یعامتجا یباداش و 03
/ 8 دنتسه رد . رادقم اهریغتم مامت یافلآ ومجم
یتسانم تسا .
1. Validity
2. Reliability 3. Content Validity
هتفای یاه شهوژپ
هیبضرف نومزآ و اهریغتم فیصوت هب یطاتنتسا و یفیصوت رامآ زا هدافتسا اب تمسق نیا رد یابه
شهوژپ یم :میزادرپ لودج 2 . ریغتم یدصرد و یناوارف عیزوت هتسباو و لقتسم یاه
یعامتجا تیامح یعامتجا یباداش
یعامتجا ۀیامرس یعامتجا تملاس
یناوارف دصرد
یناوارف دصرد
یناوارف دصرد
یناوارف دصرد
یلی مک 111 9
/ 19 2
9 / 8 11 .2
1 12 9 / 2
مک 921
9 / 11 18 3
/ 1 109 1
/ 19 119 1 / 12
طسوتم 193
2 / 13 128 0
/ 13 901 1
/ 19 922 1 / 12
دایز 01
1 / 18 929 0
/ 11 133 2
/ 11 191 2 / 10
یلی دایز 12 8
/ 1 111 0
/ 13 98
9 / 9 11 1 / 2
ومجم 018
8 / 188 018 8 / 188 018
8 / 188 018 8 / 188
تملاس ،قوف لودج تاعلاطا هب هجوت اب یعامتجا
1 / 12 دصرد خساپ طبسوتم نایوگ تبسا
هداد صابصت ا دوب هب ار نازیم نیرتشیب هک دبنا
و 3 / 18 عامتجا تملابس دبصرد بشی
و مبک نا
یلی مک
، 91 یلی و دایز دصرد دایز
تسا یبم ناشن جیاتن یعابمتجا تملابس نازبیم هبک دبهد
.تسین بولطم یامرس ریغتم رد نینچمه
ۀ یم مه یعامتجا ربیغتم رد .دربک یتوابضق نینچ ناوت
یعامتجا یباداش 2
/ 22 یلی و دایز دارفا دصرد دایز
تسا یهجوت لباق نازیم و تبسا
رد ابما و
لباقم یعامتجا تیامح ریغتم 1
/ 20 یلی یعامتجا تیامح دارفا دصرد یبم مک ای مک
هبک دنوبش
ت و یسررب یاج نازیم نیا أ
.دراد لم لودج 3 هرامآ . یعامتجا تملاس هب طوبرم یفیصوت یاه
هرامآ یاه
یفیصوت ریغتم
یمنیگنا
هنایم
امن
درادناتسا فارحنا
سنایراو
یگلوچ
زا درادناتسا فارحنا یگلوچ
یگدیشک
زا درادناتسا فارحنا یگدیشک
نازیم نیرتمک
نازیم نیرتشیب
تملاس یعامتجا /1328
18 11 19 12239 19/ /182 199 /123 - 00 / 8 /33 . 8 112 / 8 1 92
