اب ینامزاس یامورت تیریدم رب ینامزاس تیفافش ریثأت یجنایم
یامرس یرگ ة
یعامتجا
میهید یدهم
1روپ یرادنایم لامک ،
یراجن اضر ،2
یرفعج یدباع نسح ،3 4
1 . اد دکشناد ،یرتکد یوجشن ة
ناریا ،نارهت ،رون مایپ هاگشناد ،تیریدم
2 . دکشناد ،رایداتسا ة
ناریا ،نارهت ،رون مایپ هاگشناد ،تیریدم
3 . دکشناد ،رایشناد ة
ناریا ،نارهت ،رون مایپ هاگشناد ،تیریدم
4 . دکشناد ،رایداتسا ة
ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ،تیریدم
( تفایرد خیرات :
02 / 20 / 2931 شریذپ خیرات ؛ :
02 / 20 / 2931 )
هدیکچ
نامزاس هزورما بیسآ و تامدص ضرعم رد اه
هب نآ زا هک دنراد رارق یددعتم یاه یم دای ینامزاس یامورت ناونع
نیا تیریدم موزل و دوش
نامزاس یراج روما ردص رد تابرض دراد رارق اه
. یاربانب
، اب رضاح قیقحت اب ینامزاس یامورت تیریدم فده
تیفافنش یانهریغتم رب دیکأت
و ینامزاس یعامتجا ةیامرس ماجنا
تسا هتفرگ . رضاح قیقحت زا
زا و یدربراک فده رظن شور رظن
، یفینصوت - ییتنسبمه تنسا . نعماج ة
ار شهوژپ یرامآ 980
نامزاس نانکراک زا رفن ناتسرهش یتلود یاه
هداد لیکشت رهشون و سولاچ یاه هنومن شور اب هک دنا
اصت یریگ یفد
و هداس ناگروم لودج ساسارب 232
هب رفن دندش باختنا هنومن ناونع .
عمج رازبا هداد یروآ انب ناننآ ینیاور و ییانیاپ هک دوب همانشسرپ اه
ت عوضوم هب انشآ ناگربخ و ناداتسا طسوت و یبیکرت ییایاپ و خابنورک یافلآ هبساحم ییأ
دش د . هتفای لدم یاه یراتخانس ت دانعم یزانس
داد ناشن مه ة و ینامزاس تیفافش زا اهریسم یعامتجا ةیامرس
ینامزاس یامورت تیریدم رب
، قنیرط زا ینامزاس تیفافش ریسم زا ینچمه
یجنایم ریغتم یعامتجا ةیامرس
رادانعم ینامزاس یامورت تیریدم رب تسا
نآ یب طباور و ت اه
ییأ یم د یم و دوش تفرگ هجیتن ناوت هب هجوت
یعامتجا ةیامرس نک رد
یم ینامزاس تیفافش را دنک کمک ینامزاس یامورت تیریدم هب دناوت
.
ژاودیلک گ ا ن
ینامزاس یامورت ،
یامرس ة یعامتجا ، ینامزاس تیفافش .
همانایار ،لوئسم ةدنسیون [email protected] :
ةرود 5 ةرامش ، 3 زییاپ ، 7331
تاحفص 363 ـ 331 Online ISSN: 2423-608X
http://jscm.ut.ac.ir
همدقم نامزاس تراهم رثا رد هک یتلاوحت و رییغت هب هجوت اب زورما ریغتم یایند رد اه اه
، ییاناوت یابقر و اه
هدشداجیا یروانف ،
زاجا ة تیریدم ار یتنس لکش هب دنرادن
(
Carter et al., 2013
)
، یراگدنام یارب و
هشیدنا دنمزاین ،رضاح بوشآرپ و مطلاتم رصع رد هیرظن و ون یاه
هزادت و یددب یاه ددنا
. و رادکفا
هدیا یم هدیمد نامزاس دبلاک رد یحور دننام دیدج یاه دوش
نافوط ربارب رد ار نآ و ینیهدس یاده
یم ظفح دنک ( جرف نو د ، 6931 ، ص 25 )
، یم نآ ددم هب و قییع زا ناوت
تیارس و ندشرت یب
ینادنییطا
شخب رنید هب یمارآان و یریگولج اه
درک ( یرجش ، 6939 ، ص 39 .) نامزاس هب هک یتلود یاه ناودنع
تمدخ و یتموکح تایونم یارجا رد یتییکاح یاهرازبا رب و سیسأت هعماج داحآ هب یناسر
ادسا
یناهج کناب شرازگ ،
رد رف ا سوت دنی ةع ددنراد یرودحم شقن ماوج یداصتقا و یعایتجا ،
هدن ادهنت
هب ناونع مهارف دننک ة میقتسم شر
،د هکلب هب ناونع کی کیرش ، لماع یرست و لیهست رد ددنور هعدسوت
یم بوسحم زین دنوش
(
Word Bank, 1999
)
، یدسآ و تامددص ضرعم رد هراویه یدددعتم یاده
هب نآ زا هک دنراد رارق اونع
ینامزاس یامورت ن یدم دادی6
دودش ( ددنویلوک و کلردس ،
6931 ، ص 13 .)
ینامزاس یامورت ،
نایب ةدننک برجت ة کوش و تابرض زا نانکراک یعیج تدسا نامزادس هدب هدراو یاه
هب هک و یتظفاحم یاهراتخاس نآ جوم نامزاس یعافد
هتسکش
، هب نامزاس و مدماد ادی تقوم روط
یسآ راچد دش یدیماان و یریذپ
تامدص و ه نایاش
یدم تفایرد یهجوت ددنک
(
& Horman, 2013
Viviavan
)
، نامزادس و داردفا ییادناوت ردب یراذگریثأت اب و
، تدیفری لدیلقت و نادصقن دجوم ،اده
یم نامزاس یژرنا و اهدادعتسا دوش
(
Horman & Viviavan, 2005, p.5
.) ودقو یدسآ دیا هدب اده
زرم و هدناروانف تلاوحت و رییغت هاریه شدناد و مدلع یرتدسگ
، شلادچ هدب دجوم ندیدشک
ةدیه
اهراتخاس ،
رادا یاهدرکراک و اهداهن ة
هعماج یمویع هدش
( روردسابع و دودینهر ،
6931 ، ص 51 )
، و
نامزاس یژتارتسا یحارط و هزات یاهراتخاس ادبا دنمزاین یطیارش ینچ رد اقب یارب اه ددیدج یاه
1. Organizational trauma
یم دنشاب . نامزاس هک ییاهرازبا زا یکی ار اه
یم یرای فادها یمأت رد دنک
، تدسا ینامزادس تیفافش
( یددییظع و شدیورد ،
6932 ، ص 621 )
، یددم هدک ددسوت و دودبهب رد یرثدددم شدقن دددناوت ةع
و روددما
نامزاس ناسردادما تسد رد اه
راددیاپ یتبادقر تیزم هب یبای (
سیدش و یندسح ،
6936 ، ص 51 ) ، و
شیپ رثدم درکلیع زاین ینامزاس
(
Burger & Owens, 2010
) دشاب . رتددیفم ار نآ نادنیدشیدنا یخرب
تخس و دیدش یناوق زا هناریگ
یم دنناد (
Nelsen & Medsen, 2009
)
، شقن هک تملادس رد ییازسب
نامزاس ماجسنا و دراد اه
( یسابع و یدیص ،
6936 ، ص 31 .) نامزاس تفرشیپ رد هزورما اده
، شدقن
لکش هیامرس ویلم و یتنس یاه مک ینامزاس یاه
هددش گنر دسا
ت ( و ییادبیآ نارادکیه
، 6931 ،
ص 522 )
، نامزاس یتباقر تیزم ینابم و ییاراد و تخس بانم زا اه
یدیاراد هدب ودیلم یاده یاده
هیامرس و ویلمریی یرکف یاه
، یعایتجا و یطابترا (
دسوی یروجکادیک و هداز ،
6931 ، ص 31 )
،
هب نآ زا هک ناونع
یعادیتجا ةیامرس یدم ردیبعت
دودش ، ردییغت ردک هدک تدسا هد زا یرایدسب ردظن هدب
حاص شقن نارظن مهم رایسب
هیامرس ریاس زا یرت ادفیا اه
یدم ددنک ( ،یریدصناقآ 6932
ص ، 13 )
، و
یم ناشن دهاوش هد
د عسوت و دشر یارب ة
تدسا یتادیح و یرورض ماوج رادیاپ (
Areekul et al.,
2015, p.1614
.)
یلع یتلود یاهداهن نوگانوگ و ونتم یایو میر ،
م هب هجوت اب ماجنا تاعلاط
هتفرگ ، اهداهن یا
دنلب یاهراتخاس هلسلس
یبتارم یدسارکوروب ادب هاردیه شیدب یاده
ددحزا ددنراد تردتک لدیلد هدب و
تیلاعف زوح یاه ة
یراک هب ناش همانرب و درادناتسا تروص یزیر
ینچیه و هدش
، یگژیو یلغدش یاده
رادیاپان و طعنمریی ،
یسآ ضرعم رد دنراد رارق یددعتم یاه
. ب ی تیریددم ادی یهجوت ان
یحدص
یسآ و تابرض یم هدراو یاه
تمدخ ییاناوت لیلقت یض دناوت یناسر
، هرطاخم جوم ماود نداتفا
نامزاس یاقب و ش اه
دو لحرم ات ار نانآ و ة
دربب شیپ یتسین و گرم .
و تادعلاطا یروانف شرتسگ اب
تاطابترا
، و هکبش یعایتجا یاه (
مارنلت دننام ،
ربیاو ، اتسنیا مارگ و )...
نآ رد هدک اده
دروخزادب ةدیه
نامزاس تامادقا ینامزاس تسپ و هدر ره رد نانکراک و اه
، هب لاطا هعماج راشقا یب تعرس ینادسر
یم
،
دوش یسآ تعرس هدراو تامدص تدش و یناسر، دیدشت ش تسا هد . زا اجنآ یرادا ماظن رد هک
اهروشک ییارجا و ،
م زا یتلود یاهداهن زا مدرم تیاضر صخاش و اهرایع
مادظن لودحت یلدصا یاده
نامزاس درکلیع دوبهب و یبایزرا و یرادا یدم یقلت یتلود یاه
تیادضر دیا ناددقف و دودش یددنم
یمویع دایتعا شهاک لیبق زا یفلتخم یاهدمایپ ،
ماظن تیلوبقم و تیعورشم ،
و یمودیع تکرادشم
دراد یپ رد ار هعماج رد ییارنیه ،
یم رظن هب امزاس تیفافش دسر
و ین یعایتجا ةیامرس رایسب شقن
یاربانب ؛دشاب هتشاد ینامزاس یامورت تیریدم رد یدایز
، یدید ة شهوژپ رد ناققحم ینهذ ردضاح
دراد ینامزادس یامورت تیریدم رب یریثأت هچ ینامزاس تیفافش هک تسا شسرپ یا هب ییونخساپ و یعایتجا ةیامرس هطبار یا رد یشقن هچ
یم افیا
؟دنک
ینابم یرظن ینامزاس یامورت حرطم دیدج ثحابم زا یکی هدش
زوح رد ة تیریدم و نامزاس ،
یرظن ة تدسا ینامزاس یامورت .
دیا
تسا هتفای جاور تیریدم تایبدا رد و ابتقا یکشزپ تایبدا زا هژاو .
زا امورت کدی هب یکشزپ رظن
یم قلاطا ینارحب کوش ای دیدش یندب تحارج زا و دوش
ناور رظن یتخانش
، ت هبرج زا هدک تدسا یا
رظن ناشیرپ ،کاندرد یناجیه ثعاب لیا و دشاب یناهگان و هدننک
راثآ دودش یدنهذ و ینددب راددیاپ
(
Sasol, 2007 Deklerk &
.) اب رد رظن تفرگ راعتسا ة نادیه ،هددنز دودجوم ددننام نامزادس هدک رودط
یسآ و ایلاب ضرعم رد ناشتایح نامز رد هدنز تادوجوم د رارق یفلتخم یاه
نامزاس ،دنرا زدین اده
یسآ ضرعم رد ناشدوخ تایح لوط رد هبرض و اه
یدم رارق یفلتخم یاه ددنریگ
. م دیا تلاکدش
رب یراذگریثأت یض ةیه
تحت زین ار نآ درکلیع ،نامزاس ناکرا یم رارق اعشلا
دهد . هددیدپ یا زا
هب ای ینامزاس یامورت ناونع یم د
دوش کوش ،تاحارج ،تابرض نایه هک و اه
یسآ هدک تدسا ییاه
یم دراو نآ ناکرا و نامزاس هب دودش
(
Horman & Viviavan, 2015
) . صخدشم یاردب ندردک
ددیدپ ة
ینامزاس یامورت دیاب
همارا یفیرعت نآ ناکرا و نامزاس زا ،هدش
دکر رده هدک دودش ییبت سرس زا
دراد رارق یبیسآ و کوش هچ ضرعم رد نامزاس .
یناسنا یلکشت ار نامزاس ،
یراتخاس هتفا ، رادرودخرب
یروانف زا ،
طیحم رد روصحم و دنیفده ،
یم یرعت ناوت درک
( ناراکیه و کلرس ،
6931 .) یانبم رب
نامزاس یرعت یا تسد
جنپ مک کر دراد لودج رد هک 6
هداد ناشن تسا هدش
.
لودج 1 . نامزاس ناکرا
فیدر ینامزاس ناکرا فیرعت
6 دارفا کر
نایب ینامزاس دارفا ةدننک
تفایرد ربارب رد هک دنتسه یناسک لتخم یاه
، ار نامزاس
یم یرای دنتسه دهعتم نآ هب و دنهد .
5 فادها کر نایب فادها
ةدننک تسا نامزاس کی راظتنا دروم و بولطم دصاقم و جیاتن .
9 راتخاس کر مظن نامزاس رد یراک یاهدحاو و دارفا طباور و راتفر هب هک تسا یبوچراچ
یم ا و دهد شیپ ار طباور ی ینیب
ریذپ یم نک د .
1 یروانف کر یموهفم یروانف
ماع یشام لماش و تسا تلاآ
، تازیهجت ، ویش و یناسنا تراهم ة
هداد لیدبت اه ( بانم و هیلوا داوم )
هداتس هب اه ( تامدخ و اهلااک )
یم وش د .
2 طیحم کر نایب
ةدننک روصحم نآ رد نامزاس هک تسا یرتگرزب متسیس هدش
تسا . نامزاس اه
بانم ( هداد یاه ) یم تفایرد طیحم زا ار دوخ هب ار دوخ تامدخ و اهلااک و دننک
یم هضرع طیحم دننک
.
بنم : ققحم اس هتخ ، 6931
نایب ینامزاس یامورت ةدننک
کوش و تابرض زا هتسد نآ دراو یاده
هددش هدک تدسا نامزادس هدب
ا زا کر دنچ ای کی درکراک ءوس لیلد هب ًلاویعم دارفا ریظن نامزاس ناکر
، فادها ، راتخاس ، یروادنف
هب طیحم ای یم دوجو
دیآ . لودج 5 مهم یلماوع یرت ار
و یدسآ نامزادس نادکرا زا کدی ره هب هک
یم دراو کوش ،دنک
یم ناشن دهد . ینامزادس ددهعت شهاک جوم لماوع یا ،
لدیلحت زدیننا تدفر ة
نانکراک ، عض مزاس سانمان وج ،نامزاس درکلیع نامزادس رد یروآودن و تدیقلاخ شهادک ،ینا
(
Sasol, 2007 Deklerk &
) یلادم بادنم شهادک و ینتدسکشرو ،دودکر (
Valiangas et al., 2009
) ،
کانیی ،بارطضا و رتسا
یب ،ندوب ،یرارق یب دادیتعا ی نامزادس و نارادکیه هدب (
Tehrani et al.,
)2002
تیوه شهاک ، مکاح ،ینامزاس
یحور ندش
ة ی أ ان و یدیما
، یسآ ،نامزادس ددنرب هدب یناسر
تسدزا و رازاب مهس دبتر و هدجرد لزدنت و یعادیتجا ةیامردس ،ینامزادس یرادادفو ،نایرتشم نداد
ة
نامزاس یم ،اه دوش (
Horma, 2015
&
Viviavan
.)
لودج 2 . دننکداجیا لماوع ة
ینامزاس یامورت
فیدر ینامزاس ناکرا راذگریثأت لماوع
دارفا کر 6 سدزا
ت نازیزع نداد ،
یراییب هب لاتبا تخس یاه
، عص یراییب ناکیدزن و نانتسب جلاعلا
،
قلاط ، تسکشرو ندش ، تمرح کته ،
تسدزا نایفارطا دایتعا و رابتعا نداد ،
ییاوسر
یقلاخا ، یلام ، دشرا ناریدم رییغت ،
تاعیاش ، جارخا ، یراک یاهاطخ و تاهابتشا ،
یب تراهم تشادن و ینبرجت لا یراک یاه
مز ، باج ه نورد ییاج یرابجا یدحاو
، ماقم لزنت ،
هتسیاش دوبن نامزاس رد یرلااس
، تیلوئسم و یایو یناهگان شیازفا یلغش یاه
.
5 فادها کر نامزاس و شخب فادها رییغت
، ینامزاس تراظن شیازفا ،
یبایشزرا شیازفا و ریتسم یاه
ینامزاس ریتسمریی ،
شور یتسدلااب دارفا تاراظتنا ندوبن ،
شور ینامزاس فادها ندوبن ،
رد نامزاس تسکش فادها هب ندیسر
، هب همانرب ندوبنزور اه
.
9 راتخاس کر نامزاس رد یراتخاس دیدش تارییغت
، شخب دادعت شیازفا ینامزاس ریاود و اه
، شیازفا
تیلوئسم و یایو ینامزاس یاه
، یارب ناریدم لیایت لیلد هب زکریت شیازفا
تسدرد تفرگ یه ة نامزاس روما ،
لیلد هب تییسر شیازفا دوبن
اب ییسرریی طباور
نانکراک ، هتسیاش نامزاس رد یعض یرلااس ،
تمدخ تیفری دوبیک یناسر
، یراک یاضف
سانمان .
1 یروانف کر هب
یروانف ندشنزور نامزاس یاه
، هب یروانف یریگراک مک و سانمان یاه
هدزاب ، زا هدافتسا
یروانف هنیزهرپ یاه
، ویش رد رییغت ماجنا ة
نداد اهراک ، دافتسا ة تسردان یروانف زا اه ،
ینابیتشپ و یگداتفاراکزا ان
تازیهجت سانم ،
تاعلاطا یروانف دحاو تلاکشم .
2 طیحم کر هنایصخ
طیحم اب نامزاس طباور ندش ،
رظن رد نامزاس تیعورشم و شریذپ شهاک
یذ ناعفن ، تباقر شیازفا ،
سدزا ت یذ دایتعا نداد ناعفن
، همانشخب مازلا یاه یتلود روآ ، راشف
تبسانم زا یشان لتخم یاه
، رظتنمریی یاهدیدزاب ة
تاماقم ، راوگان یعیبط ثداوح زورب
( لیس ، و هلزلز .)...
بنم : ،کلرس و دنویلوک 6931
ینامزاس تیفافش ژاو ة هب تیفافش نعم
ا ی
« ر لباق ؤ تی للاخ زا رون ندوب »
هب یم هتفرگ راک هب هک دش
رورم لیددبت نادمز
هب
« هب هدید یتحار زا ندش
نایم » تسا هدش (
Vaccaro, 2010
.) مودهفم تدیلباق ردب تدللاد تیفافدش
ب و دراد تاعلاطا هب یسرتسد ه
هانن ناکما یانعم کی نورد هب ندرک
هب زیچ رد هدچنآ ندییهف روظنم
یم نآ درذگ . هدرتسگ حلاطصا موهفم یا دازآ یسرتسد رب لاد هک تسا یا
مییصت هب یدازآ و یریگ
تاعلاطا تسا
(
Pencek, 2008
.) نورد دارفا هک تسا ینامزاس ،فافش نامزاس ،انعم یا زا یسأت اب
هب دنناوتب نآ نورب و لکش روظنم
رد نادشتارظن هب نداد ةرادب
رف و تاماددقا ا
،نامزادس نورد یاهددنی
دروم تاعلاطا هب ار ناشزاین
دنروآ تسد .
دیا ة ادس تیفافدش یلصا لدیکو و لیدصا یرودئت زا ینامز
شن أ تدسا لدیکو لردتنک یارب لیصا تسد رد یاهرازبا زا یکی و هتفرگ ت (
Lindstedt & Naurin,
.)2008
و یتموددکح تایییددصت یاددنبم ندوبراکددشآ زا تددسا تراددبع تیفافددش ،رددظنم ددیا زا هب هک دمآرد و تردق یزوت رب مکاح یاهراکوزاس اب هزرابم رازبا یرترثدم ناونع
یاردب یرادا داسف
هعماج داجیا و اراک یتلود رارقتسا هب رادیاپ یا
یم راک دور
؛ و تادعلاطا نادیرج تدشاذگدازآ یدنعی
سرتسد ی یریذپ یه یارب نآ ة
مییدصت اب طابترا رد هک یناسک اده
دنتدسه (
Uneascab, 2002
.) ًادبلای
یم راظتنا لیبق زا یتبتم یاهدمایپ یاراد ینامزاس تیفافش هک دور
یبادیزرا ،هناهاگآ باختنا هب کیک
رتهب درکلیع (
English, 2003
) مییدصت یادقترا و تباقر شیازفا ، یردیگ
(
Hahn, 2008
) تکرادشم ،
و ادهاطخ زا یریگدادی ،تدیقلاخ شیازدفا ،نامزاس تیریدم هب تبسن دایتعا داجیا ،نادنمراک رتشیب شهاک ،نادنمراک یلغش تیاضر شیازفا ،درکلیع دوبهب ،تاهابتشا و ناددنمراک بردخم یادهراتفر
شقن حوضو و تیفافش شیازفا (
Voglgesng & Lester, 2009
) شاب هتشاد د
.
یامرس ة یعامتجا
موهفم یعایتجا ةیامرس زا
یسایس لفاحم و یعایتجا مولع نایتفگ رد هک تسا نردم میهافم هلیج
لتخم حوطس رد رصاعم هب
تدسا هددش هدتفرگ راک (
تدیعن و یدهلا نارادکیه ،
6935 ، ص 633 ) ،
هشیر نآ هانتساخ هعماج یا
اد هناسانش در
قیفوت یمرها رضاح رصع رد و دسانم یرتدسب و یردفآ
هرهب یارب هیامرس ریاس یرو
یکیزیف و یناسنا یاه ،
نامزادس دردکلیع دودبهب و تیقفوم هب لین یارب
یم دادیلق دوش
( ضیف و یدیحا یدابآ
، 6932 ص ، 93 .) امرس زا یلکش یعایتجا ةیامرس هک تسا هی
هب یتایح بانم و تاعلاطا هب یسرتسد رد لیهست بس دافتسا و درکلیع یاقترا روظنم
ة زا دسانم
تصرف یم یطیحم یاه دوش
(
Johanson et al., 2013
.) یلع ر وضوم تییها می
، تلاکدشم زا یکی
زا مادج یدفیرعت نایب ینونک یعادیتجا ةیامردس
تدسا . دیرعت ردتکا رد هدمارا یاده
دسوت هددش ط
نادنیشیدنا ،
یلع هباشت تشاد میر ،
توافت نعم یاه ا هدهاشم زین یراد یم
دوش دربرادک رد دلیا هک
یعایتجا ةیامرس هبنج رد
هدیرظن لدیبق زا یدفلتخم یاده یدادصتقا یاده
، یعادیتجا لردتنک ،
رادتفر
یگداوناخ ،
تدسا دوهدشم رتدشیب تدموکح و یسارکومد (
قدادص و یدعیبر
هداز ، 6932 ، ص 633 .)
ویدروب موهفم حرط نامانشیپ زا یعایتجا ةیامرس
نازیم هک تسا رواب یا رب یعادیتجا ةیامرس
هدک
هب هتسب ،تسا رادروخرب نآ زا درف کی
زادنا ة کبش ة یم یو تاطابترا هب دناوت
دبای رییغت یرثدم روط
(
Bourdieu,1986
.) یدگژیو و ردصانع زا هتدسد نآ ار یعایتجا ةیامرس مانتوپ عادیتجا مادظن یاده
ی
( لماعم یاهراجنه ،یعایتجا دایتعا دننام ة
هکبش و لباقتم یعایتجا یاه
) یدم و یننهادیه هدک ددناد
ار یراکیه یدم لیهدست لدباقتم دودس هدب یبایتسد یارب و هعماج دارفا یب
ددنک (
Putnam, 1993
.)
6 یلک یعایتجا ةیامرس هبنج ار
یم یعایتجا راتخاس زا یا راتخادس نورد داردفا شندک هدک ددناد
ار
یم لیهست رد و دننک
تدسا رتتسم نانآ نایم و دارفا نایم طباور راتخاس تاذ (
Alvarez & Romani,
2017, p.57
.) بوکاج یعایتجا ةیامرس5
هکبدش دلاق رد ار یدم دیرعت یعادیتجا یاده
هدک ددنک
ریی و دنراد هعماج رد ییاهدرکراک لدباق
ینیزنیادج ددنا
( ردفینخ و یقدادص ،
6931 ، ص 952 )
، زا و
ط هورگ و دارفا ندرکدهعتم قیر یریگدای هب اه
، لیهدست نامزادس رد ار یروآودن ،
و یدنورد ماجدسنا
ییضت ار کرتشم فادها ریتسم یقعت
، هیرظن قلخ اب و هب نآ لیدبت و نانکراک طسوت دیدج یاه
کدیک نامزادس درکلیع تفرشیپ و دوبهب هب تلاوصحم یدم
ددنک (
Akbari & Baharestan, 2013,
p.218
.) لک رد
، هب یعایتجا ةیامرس یه جلاع یعون ناونع
ة عماج تلاکشم ة
و هددش یدقلت و نردم
هب هکبش یاضعا نایم تاطابترا و اهدنویپ هب باتم
ة لدباقتم دایتعا و اهراجنه قلخ اب هک یشزرااب بنم
یدم ادضعا فاددها ققحت جوم دودش
، هرادشا هدردک ( نارادکیه و یراددنایم ،
6931 ، ص 533 )
، و
هکبش ق یاه یو ، تادعایتجا رد ار تکراشم و دایتعا رب ینتبم طباور یدم راکدشآ
ددنک (
Chuang &
Tsai, 2010
.) یلع یب تاقیقحت میر یرایش
هک زوح رد ة یامرس ة یعایتجا تسا هتفرگ ماجنا
، هفلدم زونه و اده
یلصا داعبا یعایتجا ةیامرس
یقاب هتخانشان هدنام
تسا جا نادنیشیدنا یب و ت
زودح دیا رد یعادی ه
1. Coleman
2. Jacob
درادن دوجو (
Happer, 2002
.) ناققحم هدفلدم یدفلتخم یایاوز زا دادعبا و اده
یعادیتجا ةیامردس ار
هقبط هدرک یدنب لودج رد هک دنا
9 نایب تسا هدش .
لودج 3 . یامرس داعبا ة
یعامتجا
هیرظن زادرپ حرط لاس
تاحیضوت
نروب ناو انیل 6 6333
. ینتسباو : یدرف فادها تیعبت ییاناوت و لیایت یعیج فادها زا
5 . دایتعا : همدقم یعیج شنکاو رب یا تیقفوم
زیمآ
لاشوگ و تیپاهان 6333
6 . یراتخاس دعب :
رد رنیدکی اب دارفا طابترا نازیم و یلک یونلا
نامزاس 5 . یطابترا دعب :
تاطابترا تیفیک و تیهام
9 . یتخانش دعب :
نابز اه تیاور و اهدک ، یاه
کارتشا نازیم ،کرتشم
نکراک کبش کی نورد نا ة
یعایتجا
ویدروب 6 6332
. زادنا ة هکبش ای هورگ
5 . یامرس مجح ة
ره هکبش یاضعا زا کی
یدنک هورگ 5221
6 . دایتعا ( ،یعایتجا دایتعا لتخم یاهداژن نایم دایتعا
)
5 . یسایس تکراشم (
هناداقن و یداع )
9 . یندم یربهر و تکراشم (
یندم تکراشم و یندم یربهر )
1 . هدنویپ ییسرریی یعایتجا یا (
یحور و ششخب ة
تکراشم ،یبلطواد
یبهذم ترشاعم ونت ، اه
یتسود و اه )
2 . یندم تکراشم رد تلادع
یل کلا 6 5222
. هکبش یراتخاس یاه :
ییاضف ، هطبار یا ، ییسر ، ییسرریی
5 . تیفیک : لباقتم طباور :
دایتعا ( یعایتجا و یداهن )
بنم : ،رفینخ و یقداص 6931
نیشیپ ة قیقحت
رد ةنیمز یجنایم اب ینامزاس یامورت و ینامزاس تیفافش یب طابترا یرگ
یعایتجا ةیامرس
، ات نودنک
یقیقحت اما ،تسا هتفرنن ماجنا هب میهافم یا
یاهریغتم اب طابترا رد و ییاهنت د
رنی سررب هدش ی ددنا .
رد لودج 1 هراشا نانآ زا یدادعت هب تسا هدش
.
لودج ةمادا 4
. م یخرب ماجنا تاعلاط رضاح شهوژپ یاهریغتم ةزوح رد هتفرگ
رگشهوژپ ( نا ) ناونع
جیاتن
و جیماندرک ناراکیه
( 6939 ) گنهرف
قلح ینامزاس ة
دوقفم ة
درکلیع و ینامزاس تیفافش نامزاس رادانعم و تبتم نامزاس درکلیع رب ینامزاس تیفافش ریثأت
هب زین نامزاس گنهرف و تسا رب هطساو ریغتم ناونع
هطبار یا
یم رثا دراذگ .
یلکوت و یهلادبع ( 6939 ) رد تاعلاطا یروانف شقن
فافش داسف شهاک و یزاس
نامزاس یتلود یاه عسوت
ة تیفافش شیازفا جوم اهروشک رد کینورتکلا تلود
تیلاعف رد داسف شهاک و یم اه
وش د .
و نایسگرن ناراکیه
( 6931 ) هناسر ریثأت یلانآ یعایتجا یاه
افش رب رثا اب یمویع دایتعا و تیف
یمویع تکراشم یرنیجنایم هناسر رثا
یسایس و یندم تکراشم رب یلانآ یعایتجا یاه
،
دایتعا و تیفافش رب تکراشم ون ود یا رثا ینچیه ت یمویع یأ یم دی دوش .
و یدیحا ناراکیه
( 6931 ) ینامزاس داعبا ییبت و یحارط
زا نانکراک ظفاح نامزاس لدم ر تابرض یناو هفلدم یمایت
ینامزاس یاه (
ییاوتحم و یراتخاس داعبا )
و
کبس و تاطابترا ون ینچیه لایعا یربهر یاه
طسوت هدش
ناریدم ، وحن رب ة تسا رثدم نانکراک یناور تابرض تیریدم .
یدیحا و یزاریش ( 6931 ) یطیحم داعبا ییبت و یحارط
هرادا نامزاس دننک
ة یحور تابرض
یتلود شخب رد اب
هفلدم یفلد شور نامزاس رب راذگریثأت یطیحم یاه
هرادا دننک ة برض ة یحور ، هبتر و باختنا دش صخشم و یدنب
فلدم ود هک ة مهم یترت هب قلاخا و یعایتجا تیلوئسم یرت
هفلدم نامزاس یاه هدشدای
یم دنشاب .
دنویلوک و کلرس ( 6931 ) رب ینامزاس یامورت تاریثأت
تراهم ی رد نانکراک یاه ک
ناریا رد یصوصخ ناتسراییب نعم ینتسبیه
ا تراهم و ینامزاس یامورت یب یراد یاه
هجرد رد نانکراک ینامزاس یامورت و دراد دوجو لتخم یاه
یم تراهم دناوت دهد شهاک ار راک لحم رد نانکراک یاه
.
نارنید و یوسوم ( 6932 ) یسررب یعایتجا ةیامرس ینامزاس
ینامزاس تملاس و (
یکأت اب رب د
خساپ و تیفافش ییوگ
) یب یطسوتم ینتسبیه یعایتجا ةیامرس
تملاس اب ینامزاس
دراد دوجو ینامزاس .
دنویلوک و کلرس ( 6932 ) تیونعم ریثأت یسررب
ییارگ
تابرض تیریدم رب نانکراک ناتسراییب کی رد ینامزاس یحور اب طابترا
هطساو و ادخ یهلا ضیف یاه
، و نآرق اب سنا
ا تفرگدنپ ینابر تایآ ز ،
لص ة شیوخ سفن رب لرتنک و محر
هزومآ رب دیکأت اب یم ینید یاه
تیریدم رد نانکراک هب دناوت
دشاب اشگراک ینامزاس یحور تابرض .
لودج ةمادا 4
. م یخرب ماجنا تاعلاط رضاح شهوژپ یاهریغتم ةزوح رد هتفرگ
رگشهوژپ ( نا ) ناونع
جیاتن
میهید یرادنایم و روپ
( 6931 ) عسوت رد ینامزاس تیفافش شقن ة
یعایتجا هیامرس عسوت رب یرادانعم ریثأت شداعبا و ینامزاس تیفافش
ة امرس ةی
یعایتجا یم دنراذگ .
تاکسا و لیب اما رولیت ( 5266 ) نآ نامزاس لوفا و ولط یوس :
هاگدید رابرد دیدج یاه ة
گرم ،
ینامزاس گوس و درکلیع شهاک هتسویپ یاهدناب یروئت همارا اب ناگدنسیون
، و یسررب ناکما
شیپ یلایتحا یاهدادخر هنوگره و تارییغت دنور ینیب
لکشم هب ار یرفآ نم هار همارا روظ یم مهارف لح
دیاین .
و زاناهیدام ناراکیه
( 5266 ) برض ریثأت ة رب یحور 6655 زا رفن
نانکراک رگا هدنسیون داقتعا هب
راثآ دوشن لرتنک امورت ،
هب تسا کیم
و ییسج تملاس و لیدبت امورت زا سپ یسرتسا للاتخا دهد رارق ریثأت تحت ار درف یحور .
و نوسناج ناراکیه
( 5261 ) متسیس یحارط
اب هلباقم یاه یحور تابرض مان هب یرتویرماک متسیس کی یحارط اب ناگدنسیون
هبGeos
مارا ة ییایفارغج تاعلاطا ،
طس و یحور تابرض زکارم
نآ تیلاعف و صصخت اه
، یم کیک ناراییب هب رد هک دننک
کیدزن کیم نامز یرت ،
یزکرم یرتهب ار
یم هک دنناوت
دنوش نامرد
، دننک ادیپ .
یشیف و دلوهترب ( 5261 ) تابرض یعایتجا تارثا یسررب
ناگدنامزاب اب راک یحور شقن هب دارفا هب هدشدراو یحور تابرض یسررب اب ناققحم
نیمز و قلاخا ة
هراشا یحور تابرض داجیا رد دارفا یننهرف
،هدرک هدزای لیعلاروتسد کی هیتاخ رد و رادا یارب هناگ
ة
مارا یحور تابرض دندرک ه
.
قیقحت یموهفم لدم هدیدپ زا یکی نامزاس رب راذگریثأت یاه
رازه یاه ة
موس ، برض ای ینامزاس یامورت ة
هدک تدسا یحور
هب هزورما هدنیازف روط
نابیرگ ریگ نامزاس اه تسا هدش .
هدیدپ یا یاهدمایپ ،
راثآ ردب یدایز یبیرخت
نامزاس یم دراو اه دنک
. یدوجوم نامزاس هک اجنآ زا دراد یعازتنا یت
یلکدشت ترودص هب نآ یلجت و
یناسنا ، هتفایراتخاس ،
دنیفده ، رد رودصحم و یروانف زا رادروخرب طیدحم
، یدم رودصت دودش
، ددیاب
تأ یسررب ار اهدادخر و یاقو زا ناکرا یا یریذپریث درک
. نامزاس نوصم یارب رصع یا یاه یزادس
یبادت ندیشیدنا هب راچان ثداوح یا دنزگ زا دوخ یم یصاخ ر
و هادنیاج میدکحت یدض ادت دندشاب
ناشدوخ یاقب ییضت ،
دنزادررب یتباقر تیزم داجیا هب .
ردضاح ردصع رد یتباقر تیزم دیلوت ینابم
هدرک رییغت تسا
تسین اشگراک رنید یتنس یاهدربهار و .
نامزاس یتبادقر تدیزم دسک یاردب اده
یم یدیدج دربهار و رازبا یحارط دنمزاین فافش هک دنشاب
تدسد یارب مهم یرازبا ینامزاس تی یبای
هدب
مهم یا تسا . رنید فرط زا
، هیامرس شقن رییغت زا دیابن یدیاراد زا نامزاس یاه
هدب ودیلم یاده
ییاراد ویلمان یاه ار
هک یعایتجا ةیامرس یم هدیمان
دنوش , تفرگ هدیدان ،
مدهم شقن اریز رد یردت
عسوت و دشر ة
نامزاس یم افیا اه یاربانب ؛دننک
، یم و ینامزاس تیفافش هک تفرگ هجیتن ناوت ةیامردس
یعایتجا یم
مهم ءزج دنناوت یم ریثأت ینامزاس یامورت تیریدم رب هک دنشاب یلماوع یرت
دنراذگ . زا
،ور یا یادمورت تیریددم رب ینامزاس تیفافش ریثأت ات دنراد رظن رد رضاح شهوژپ رد ناگدنرانن
جنایم شقن رب دیکأت اب ینامزاس ی
یرگ یعایتجا ةیامرس نومزآ و یسررب ار
ددننک . هدب رودظنم دیا ،
یارب ینامزاس تیفافش شجنس ،
زنیلوار ینامزاس تیفافش لدم (6
5223 ) تادعلاطا لدماع رادهچ ادب
( بترم ط ب ندو ، تحص تشاد ، لماک ندوب
، ندوبربتعم ،
دروم یأت تاعلاطا نودب دی )
، تکراشم (
تفایرد
روخزاب ، مارا ة لیصفت تاعلاطا ی
، تادعلاطا هدب یبایتسد رد تلوهس )
، ییونخدساپ (
شدشوپ نازدیم
میهست تاعلاطا ش
دنریگربرد هد ةیه ة
هبنج ینامزادس لماسم و اه )
نادهنپ و یرادک ( شلادت نازدیم زا
هانن یفخم یارب نامزاس تاعلاطا تشاد
) باختنا ش د . نآ نادکرا و نامزادس یریذپریثأت هب هجوت اب
تلاوحت و رییغت زا ،
ناکرا لدم ناراکیه و کلرس ینامزاس
( 6931 ) داردفا زا لکشتم ار نامزاس هک ،
فادها ، راتخاس ، یم طیحم و یروانف ددناد
، بادختنا ینامزادس یادمورت شجندس یاردب دش
د . یاردب
شجنس یعایتجا ةیامرس لاشوگ و تیپاهان لدم زین
( 6333 ) یراتخاس دعب هس رب لیتشم هدک ،
هدب
تاطابترا دوجو و تلاماعت تاعفد دادعت هلدسلس حوطس رسارس رد
داردفا یدب دردکلیع و دتارم
هراشا دراد (
Whipel et al., 2015
) ؛ یتخانش دعب هک
کرتدشم یناعم متسیس و ریسافت ،ریباعت بانم هب
هورگ نایم تیاکح و اهدک ،نابز دننام اه
کرتشم یاه راشا
؛دراد ه هطبار دعب و یا
هک یدصوت ددننک
ة
دکی اب نامزاس یاضعا صاخ طباور قبادس لدیلد هب رنی
ة نادشتلاماعت تدسا
(
Taylor, 2009, p.123
1. Rawlings
Lazarova &
) هب راک دش هتفرگ .
اسا یا رب
، یم هدس زا یدبیکرت هدک ار قدیقحت یموهفم لدم ناوت
لدم هدشدای تسا و ، هیضرف ینابم زین قیقحت یاه
یم لکش حرش هب ،دشاب 6
درک میسرت .
لکش 1 . قیقحت یموهفم لدم
فم لدم اسارب هیضرف یموه
یم نایب ریز حرش هب شهوژپ یاه دوش
.
یضرف ة لوا نعم ریثأت ینامزاس یامورت تیریدم رب ینامزاس تیفافش : ا
یم راد دراذگ .
یضرف ة مود نعم ریثأت یعایتجا ةیامرس رب ینامزاس تیفافش : ا
یم راد دراذگ .
یضرف ة موس : یعامتجا ةیامرس نعم ریثأت ینامزاس یامورت تیریدم رب
ا د یم را دراذگ .
یضرف ة مراهچ ینامزاس یامورت تیریدم رب یعایتجا ةیامرس قیرط زا ینامزاس تیفافش :
یم تبتم ریثأت دراذگ
.
قیقحت شور علاطم ة یدربراک فده ثیح زا رضاح
، زا و شور رظن ،
یفیصوت - ینتسبیه رب ینتبم و
لدم یزادس
تسا یراتخاس تلاداعم .
عماج ة درودم یرامآ لمادش هدعلاطم
932 یدتلود تارادا نادنکراک زا ردفن
ناتسرهش هدک دندوب رهشون و ولاچ یاه
636 ردفن دنوین ة ادسارب شور هدب و نادگروم لوددج
تکراشم یعقاو تاعلاطا
ییونخساپ ناهنپ یراک
دارفا فادها راتخاس یروانف طیحم یراتخاس
یتخانش هطبار یا
تیفافش زاس ینام
ةیامرس یعامتجا
یامورت تیریدم ینامزاس
باختنا هداس یفداصت دندش
. مانشسرپ ینامزاس تیفافش شجنس یارب ة
زدنیلوار رادناتسا (
5223 ) ادب
52 شسرپ تکراشم دعب راهچ رد ،
یدعقاو تادعلاطا ،
نادهنپ و ییونخدساپ رادک
ی
؛ شجندس یاردب
ینامزاس یامورت تیریدم
، مانشسرپ ة ققحم اب هتخاس 52
شسرپ دارفا دعب جنپ رد ،
فادها ، راتخادس ،
طیحم و یروانف
، مانشسرپ و ة
یعایتجا ةیامرس لاشوگ و تیپاهان
( 6333 ) اب 63 دعب هس رد شسرپ
یراتخاس ،
هطبار و یتخانش میظنت ترکیل یط اب هک یا
هدش دندوب ، هب فرگ راک ددش هت . ت یاردب یأ ددی
وتحم ییاور ا
یروص و همانشسرپ
رب هولاع اه هب
ناداتدسا ردظن یریگراک اردنیه یدیاور ،نادگربخ و
دش یسررب .
،روظنم یا هب ییبت سنایراو یننایم صخاش
هددش ( )AVE
ددش هبدساحم .
هدب رودظنم
همانشسرپ ییایاپ شجنس هزاس زا کی ره ینورد یراگزاس و اه
اه
، صخاش ادفلآ یاده و ادبنورک ی
یبیکرت ییایاپ (
)CR
هبساحم دش . یدیاور و ییادیاپ قدیقحت یادهریغتم یاردب هدشدای یارض جیاتن
ناشن شهوژپ رازبا یارب ار یبسانم داد
( لودج 2 ).
هداد دیج یاه یروآ
هددش ةبدساحم ادب یردض
لددم و نوسریپ ینتسبیه یراتخادس تلادادعم یزادس
( )SEM
ددش لدیلحت .
بدساحم رد ة
یردض
بیه مرن ،نوسریپ ینتس رازفا
لدم یارب وSPSS
مردن ،یراتخاس تلاداعم یزاس رازدفا
Lisrel
هدب رادک
دش هتفرگ .
لودج 5 . ییاور و ییایاپ رازبا
شهوژپ
ریغتم دعب
AVE خابنورک یافلآ CR
تکراشم 11
2/
31 2/
36 2/
یعقاو تاعلاطا 35
2/
33 2/
31 2/
ییونخساپ 13
2/
32 2/
33 2/
ناهنپ یراک
/33 2
/33 2
/39 2
دارفا
/13 2
/35 2
/33 2
فادها
/35 2
/36 2
/33 2
راتخاس
/33 2
/32 2
/35 2
یروانف
/11 2
/33 2
/31 2
طیحم 35
2/
33 2/
33 2/
یراتخاس دعب 33
2/
33 2/
32 2/
یتخانش دعب 32
2/
31 2/
31 2/
هطبار دعب یا
/33 2
/32 2
/31 2
هتفای اه یفیصوت رامآ جیاتن اسارب ،
کرت تیعیج ی لودج رد هنوین یتخانش
2 نایب تسا هدش .
لودج 6 . یگژیو تیعمج یاه یتخانش
یگژیو اه یناوارف دصرد یگژیو
اه یناوارف دصرد
تیسنج درم
661 16 قباس ة تمدخ زا رتیک
62 لاس 92
61
نز 32
93 62
ات 52 لاس 622
22
تیعضو لهأت لهأتم
621 35 زا رتشیب
52 لاس 21 53
درجم 92
53 ینامزاس تسپ تنواعم
/ ریدم 62
3
تلایصحت قوف
ملرید و اپ یی رت 53 62 هریاد سیمر
11 51
سناسیل 32
22 لوئسم انشراک
22 53
قوف رتلااب و سناسیل 13
92 مادقا
یرگ 32
93
هب قدیقحت یادهریغتم نایم طابترا یسررب روظنم ،
ددش اردجا ینتدسبیه نودمزآ اددتبا .
هدب دیلد ل
امرن ل اهریغتم ندوب ،
هبساحم نوسریپ ینتسبیه یرض دش
( لودج 3 .) یدم ناشن نومزآ جیاتن ددهد
اب ینامزاس تیفافش یب یعایتجا ةیامرس
ینچیه و
، ینامزاس تیفافش اب ینامزاس یامورت تیریدم
و یعایتجا ةیامرس دراد دوجو ینتسبیه
، هب یروط ینتدسبیه هدب طودبرم ینتدسبیه یرتشیب هک
دم اب ینامزاس یامورت تیری یعایتجا ةیامرس
نازیم اب 2311 2/
ینتسبیه هب طوبرم نازیم یرتیک و
یعایتجا ةیامرس نازیم اب ینامزاس تیفافش اب
9111 2/
تسا .
لودج 7 . اهریغتم نیب یگتسبمه جیاتن ،
اهرایعم فارحنا و نیگنایم
اهریغتم نیگنایم
رایعم فارحنا ینامزاس تیفافش
متجا هیامرس یعا
ینامزاس تیفافش 3112
5/
1566 2/
یعایتجا هیامرس 2511
9/
1113 2/
9111 2/
ینامزاس یامورت تیریدم 1133
5/
9312 2/
1321 2/
2311 2/
