KONSUMSI DAN PENGELUARAN ENERGI
S I S W A EALON TAMTAMA DAN BlNTARA REGULER KElURllPlad lPiFANTlPB
MARlNlR ANGKATAN LAUT
Dl
SURABAYA, JAWW TIMUR
Oleh
ANITA NUGRAHENI
FAKULTAS PERTANIAN
INSTITUT PERTANIAN
BOGOR
RINGKASAN
. .
ANITA NuGRAHENI. Konsumsi dan P e n g e l u a r a n E n e r g i Siswa
C a l o n Tamtama dan C a l o n E i n t a r a R e g u l e r K e j u r u a n i n f a n t r i
M a r i n i r Angkatan i a u t , d l : ~ u r a b a y a , Jawa Timur ( . D l bawah
bimbingan DJITENG RGEDJITO dan D I A H K . PRANADJI).
Tujuan p e n e l i t ~ a n i n i u n t u k ( 1 ) mengamati konsumsi
e n e r g i , ( 2 ) mengamati p e n g e l u a r a n e n e r g i , ( 3 ) m e m p e l a j a r i
keseimbangan a n t a r a konsumsi dan p e n g e l u a r a n e n e r g i , ( 4 )
mengetahui t i n g k a t konsumsi p r o t e i n , v i t a m i n C dan z a t
b e s i ( F e ) , s e r t a R a s i o P r o t e i n - E n e r g i , ( 5 ) m e m p e l a j a r i h u -
bungan t i n y k a t konsumsi e n e r g i dengan k e t a h a n a n f i s i k pada
s i s w a P e n d i d i k a n C a l o n Tamtama dan C a l o n B i n t a r a R e g u l e r
K e j u r u a n I n f a n t r i M a r i n i r Angkatan i a u t .
Data yang d i g u n a k a d d a l a m p e n e l i t i a n i n i a d a l a h d a t a
p r t r n e r dan d a t a s e k u n d e r . D a t a p r i m e r m e l i p u t i d a t a me-
ngena? macam a & t i v i t a s dan w a k t u yang d i p e r l u k a n u n t u k me-
l s k u k s n a k t i v : t a s , uniur, b e r a t badan, t i n y 9 1 badan, dar?
j u r n l a h rnakanan yang d i k o n s u m s i . Da'ta sekunder m e l i p u t i
macam a k t i v i t a s r e s m i s i s w a s e r t a macam menu yang d l h i -
dangkan.
Data p e n g e l u a r a n e n e r g i d i h i tu n g b e r d a s a r k a n j e n i s
t a l p e n g e l u a r a n e n e r g i merupakan p e n j u m l a h a n d a r i E n e r g i
konsumsi e n e r g i d i p e r o l e h dengan membandingkan konsumsi
e n e r g i dengan kecukupannya yang d i h i t u n g b e r d a s a r k a n t o t a l p e n g e l u a r a n e n e r g i . Kecukupan p r o t e i n d i h i t u n g menurut
FAO/WHO/UNU
(1985)
sedangkan kecukupan z a t g i z i l a i n n y ad i h i t u n g b e r d a s a r k a n Widya K a r y a N a s i o n a l Pangan dan G i z i
(1988).
Mutu rnakanan d i t e n t u k a n dengan m e n g h i t u n g R a s i oP r o t e i n - E n e r g i menurut H a r d i n s y a h dan M a r t i a n t o
(1988).
K e t a h a n a n P i s i k d i t e n t u k a n s e t e l a h d i l a k u k a n u j i N a i k Tu-
r u n Bangku Havard.
Pada s i s w a Catam r a t a - r a t a konsumsi e n e r g i
3784 K a l o -
r i , p r o t e i n
104,l gram, z a t b e s i
23,4
mg dan v i t a m i nC
6 8
mg. Pada s i s w a Caba Reg r a t a - r a t a konsumsi e n e r g i
3444
K a l o r i , p r o t e i n
96,O
gram, z a t b e s i22,9
mg dan v i t a m i n C62 mg.
Kecukupan e n e r g i yang d i h i t u n g d a r i p e n g e l u a r a n e n e r -
g i p a d a s i s w a Catam
4768 K a l o r i j a u h l e b i h t i n g g i
d i b a n -d i n g kecukupan e n e r g i pada s i s w a Caba
34.67
1 .Se-
dangkan kecukupan p r o t e i n i n d i v i d u s i s w a Catam dan Caba
h a m p i r sama y a i t u 6 3 , 2 gram u n t u k s i s w a Catam dan
63,l
gram u n t u k s i s w a Caba.T i n g k a t konsumsi e n e r g i pada s i s w a Caba Reg
9 9 , 7
p e r -~~~ ~ ~-~ ~- ~- ~~ ~~ ~ - - -
sen l e b i h
s i s w a Catam
79,7
p e r s e n . Pada Catam t i n g k a t konsurnsi p r o -t e i n
166,2
p e r s e n , t i n g k a t konsumsi z a t b e s i174,4
p e r s e n ,t i n g k a t konsumsi v i t a m i n C
170,2
persen. Pada Caba Regz a t b e s i 1 7 6 , O persen, t i n g k a t konsumsi v i t a m i n C 1 5 5 , 6
persen. R a s i o p r o t e i n e n e r g i h i tu n g pada kedua kelompok
sampel l e b i h t i n g g i d i b a n d i n g r a s i o p r o t e i n e n e r g i seha-
rusnya.
R a t a - r a t a ketahanan f i s i k s i s w a Calon B i n t a r a R e g u l e r
Kejuruan I n f a n t r i M a r i n i r - A L 1 0 3 , 5 l e b i h b a i k d i b a n d i n g
r a t a - r a t a k e t a h a n a n f i s i k s i s w a C a l o n Tamtarna M a r i n i r - A L
9 6 , 9 . A n t a r a t i n g k a t konsumsi e n e r g i dan k e t a h a n a n f i s i k
pada Catarn t i d a k t e r d a p a t hubungan, sedang pada Caba Reg
t e r d a p a t hubungan p o s i t i f .
P e r b a i k a n c a r a pengolahan makanan, p e n i n g k a t a n h i -
g i e n e d a p u r , p e n g a t u r a n waktu pernberian rnakanan .tarnbahan,
dan penganekaragarnan pemasakan d a p a t d i l a k u k a n o l e h i n s t i -
t u s i p e n d i d i k a n . Catam hendaknya b i s a menambah s e n d i r i
makanan d a r i g u l a s e k i t a r 35 gram a t a u d a r i makanan j a j a n -
KONSUMSI DAN PENGELUARAN E N E R G I
S I S W A CALON TAMTAMA DAN B I N T A R A REGULER KEJURUAN I N F A N T R I
M A R I N I R ANGKATAN L A U T , D I SURABAYA, JAWA TIMUR
S K R I P S I
S e b a g a i s a l a h s a t u s y a r a t m e m p e r o l e h g e l a r S a r j a n a P e r t a n i a n pada F a k u l t a s P e r t a n i a n
I n s t i t u t P e r t a n i a n B o g o r
A N I T A NUGRAHENI
JURUSAN G I Z I MASYARAKAT DAN SUMBERDAYA KELUARGA
F A K U L T A S P E R T A N I A N
KONSUMSI DAN PENGELUARAN ENERGI
S I S W A EALON TAMTAMA DAN BlNTARA REGULER KElURllPlad lPiFANTlPB
MARlNlR ANGKATAN LAUT
Dl
SURABAYA, JAWW TIMUR
Oleh
ANITA NUGRAHENI
FAKULTAS PERTANIAN
INSTITUT PERTANIAN
BOGOR
RINGKASAN
. .
ANITA NuGRAHENI. Konsumsi dan P e n g e l u a r a n E n e r g i Siswa
C a l o n Tamtama dan C a l o n E i n t a r a R e g u l e r K e j u r u a n i n f a n t r i
M a r i n i r Angkatan i a u t , d l : ~ u r a b a y a , Jawa Timur ( . D l bawah
bimbingan DJITENG RGEDJITO dan D I A H K . PRANADJI).
Tujuan p e n e l i t ~ a n i n i u n t u k ( 1 ) mengamati konsumsi
e n e r g i , ( 2 ) mengamati p e n g e l u a r a n e n e r g i , ( 3 ) m e m p e l a j a r i
keseimbangan a n t a r a konsumsi dan p e n g e l u a r a n e n e r g i , ( 4 )
mengetahui t i n g k a t konsumsi p r o t e i n , v i t a m i n C dan z a t
b e s i ( F e ) , s e r t a R a s i o P r o t e i n - E n e r g i , ( 5 ) m e m p e l a j a r i h u -
bungan t i n y k a t konsumsi e n e r g i dengan k e t a h a n a n f i s i k pada
s i s w a P e n d i d i k a n C a l o n Tamtama dan C a l o n B i n t a r a R e g u l e r
K e j u r u a n I n f a n t r i M a r i n i r Angkatan i a u t .
Data yang d i g u n a k a d d a l a m p e n e l i t i a n i n i a d a l a h d a t a
p r t r n e r dan d a t a s e k u n d e r . D a t a p r i m e r m e l i p u t i d a t a me-
ngena? macam a & t i v i t a s dan w a k t u yang d i p e r l u k a n u n t u k me-
l s k u k s n a k t i v : t a s , uniur, b e r a t badan, t i n y 9 1 badan, dar?
j u r n l a h rnakanan yang d i k o n s u m s i . Da'ta sekunder m e l i p u t i
macam a k t i v i t a s r e s m i s i s w a s e r t a macam menu yang d l h i -
dangkan.
Data p e n g e l u a r a n e n e r g i d i h i tu n g b e r d a s a r k a n j e n i s
t a l p e n g e l u a r a n e n e r g i merupakan p e n j u m l a h a n d a r i E n e r g i
konsumsi e n e r g i d i p e r o l e h dengan membandingkan konsumsi
e n e r g i dengan kecukupannya yang d i h i t u n g b e r d a s a r k a n t o t a l p e n g e l u a r a n e n e r g i . Kecukupan p r o t e i n d i h i t u n g menurut
FAO/WHO/UNU
(1985)
sedangkan kecukupan z a t g i z i l a i n n y ad i h i t u n g b e r d a s a r k a n Widya K a r y a N a s i o n a l Pangan dan G i z i
(1988).
Mutu rnakanan d i t e n t u k a n dengan m e n g h i t u n g R a s i oP r o t e i n - E n e r g i menurut H a r d i n s y a h dan M a r t i a n t o
(1988).
K e t a h a n a n P i s i k d i t e n t u k a n s e t e l a h d i l a k u k a n u j i N a i k Tu-
r u n Bangku Havard.
Pada s i s w a Catam r a t a - r a t a konsumsi e n e r g i
3784 K a l o -
r i , p r o t e i n
104,l gram, z a t b e s i
23,4
mg dan v i t a m i nC
6 8
mg. Pada s i s w a Caba Reg r a t a - r a t a konsumsi e n e r g i
3444
K a l o r i , p r o t e i n
96,O
gram, z a t b e s i22,9
mg dan v i t a m i n C62 mg.
Kecukupan e n e r g i yang d i h i t u n g d a r i p e n g e l u a r a n e n e r -
g i p a d a s i s w a Catam
4768 K a l o r i j a u h l e b i h t i n g g i
d i b a n -d i n g kecukupan e n e r g i pada s i s w a Caba
34.67
1 .Se-
dangkan kecukupan p r o t e i n i n d i v i d u s i s w a Catam dan Caba
h a m p i r sama y a i t u 6 3 , 2 gram u n t u k s i s w a Catam dan
63,l
gram u n t u k s i s w a Caba.T i n g k a t konsumsi e n e r g i pada s i s w a Caba Reg
9 9 , 7
p e r -~~~ ~ ~-~ ~- ~- ~~ ~~ ~ - - -
sen l e b i h
s i s w a Catam
79,7
p e r s e n . Pada Catam t i n g k a t konsurnsi p r o -t e i n
166,2
p e r s e n , t i n g k a t konsumsi z a t b e s i174,4
p e r s e n ,t i n g k a t konsumsi v i t a m i n C
170,2
persen. Pada Caba Regz a t b e s i 1 7 6 , O persen, t i n g k a t konsumsi v i t a m i n C 1 5 5 , 6
persen. R a s i o p r o t e i n e n e r g i h i tu n g pada kedua kelompok
sampel l e b i h t i n g g i d i b a n d i n g r a s i o p r o t e i n e n e r g i seha-
rusnya.
R a t a - r a t a ketahanan f i s i k s i s w a Calon B i n t a r a R e g u l e r
Kejuruan I n f a n t r i M a r i n i r - A L 1 0 3 , 5 l e b i h b a i k d i b a n d i n g
r a t a - r a t a k e t a h a n a n f i s i k s i s w a C a l o n Tamtarna M a r i n i r - A L
9 6 , 9 . A n t a r a t i n g k a t konsumsi e n e r g i dan k e t a h a n a n f i s i k
pada Catarn t i d a k t e r d a p a t hubungan, sedang pada Caba Reg
t e r d a p a t hubungan p o s i t i f .
P e r b a i k a n c a r a pengolahan makanan, p e n i n g k a t a n h i -
g i e n e d a p u r , p e n g a t u r a n waktu pernberian rnakanan .tarnbahan,
dan penganekaragarnan pemasakan d a p a t d i l a k u k a n o l e h i n s t i -
t u s i p e n d i d i k a n . Catam hendaknya b i s a menambah s e n d i r i
makanan d a r i g u l a s e k i t a r 35 gram a t a u d a r i makanan j a j a n -
KONSUMSI DAN PENGELUARAN E N E R G I
S I S W A CALON TAMTAMA DAN B I N T A R A REGULER KEJURUAN I N F A N T R I
M A R I N I R ANGKATAN L A U T , D I SURABAYA, JAWA TIMUR
S K R I P S I
S e b a g a i s a l a h s a t u s y a r a t m e m p e r o l e h g e l a r S a r j a n a P e r t a n i a n pada F a k u l t a s P e r t a n i a n
I n s t i t u t P e r t a n i a n B o g o r
A N I T A NUGRAHENI
JURUSAN G I Z I MASYARAKAT DAN SUMBERDAYA KELUARGA
F A K U L T A S P E R T A N I A N