• Tidak ada hasil yang ditemukan

Studi Pendahuluan tentang Pembinaan Mutu dengan Salah Satu Aspek Mengenai Mandling Udang di Kapal

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2017

Membagikan "Studi Pendahuluan tentang Pembinaan Mutu dengan Salah Satu Aspek Mengenai Mandling Udang di Kapal"

Copied!
262
0
0

Teks penuh

(1)
(2)
(3)
(4)

d13'TOLD. ,STiU?I'I J?:ENDIiIiiJ:LU'.f! T.7QJT:'NC pEPl:jliJl>.N

MUTU

DEii'G-

.

,

,

? . I I U G I J

a-

bimbing o l e h RIIUY j?iiII!:llI.PN iV.Ul'i?Ifi!.SK;!,.K clan D!.DI l?OCBN!:DI

rc,Jy r l : . . i u ~ . ' . , .,:, c.

Ilrsa mempunyai k o i i l , > o s i ~ i zat-z;!t y;liiC dijer1ulri:n o l e h

s e o r o n g nanusi,: I n d o n e s i a , hal. i.nj. se:;urii ilciigan s a l a h s a t u t n j u e n perikonail d i I n d o n e s i c g a i t u u-ntuk merficnuhi kebutgh-

an g i z i m?sycr,-l.rzt, S e c a r a unuin l;omj?osic;i i - t u m e l i p u t i n i r ,

p r o t e i n , l e n i i r , li-;rboliidrct, v i t a n i n dcn n i n e r a l .

. inen~puiiy,~i s i f z t mudc~1i bu.su.1;. i l r n ;:ludah cki,tula-.i,

'Cl-

-.

s e b - g a i c,kib-t k z g i v t z n cnzin-enzim y c n z t i d a l ; terl:ceiidcli-

lrca l a g i c!sn !;e,qiatcn b z l r t e z i s e t e l r i : i!<,-ii !;!cti. Hnl i t u cl<>y)ct !nenye!x>l~i;c.n lsel?un6.~1ri!n i>lu-t11 y?n:; n e n u j u ?!r:dc 7enbusuk- a n pad<? i k m . 1~e;~iuncIur~ii n1u.ii.1 :pi!z. i.?.iz!~ ~lL:;~l~,?;~.i?uhi o l c h

fskrtor-fc:l-;-tor Bi!:ii~.!;ti, ! ~ i i l ~ r e l ~ i o l o ~ ; i s , f i , s i l i a , o r g ~ , ? i o l e p t i . k

dc.n

be'ocr~!g,-

fzirtoi. l a i n .

:l?nmi.~iiia?n inutu., :;ehag,?i usah: uiitulr n~??id.:::~i:-tli,-n bahan

n c n t r ' h da-i lir,sil. ol.z.h,-:I y,>ii;. b e m u ' t u Li~ig;;i, p e r l u mailper-

b z t i k e n cs?ek-aspek s a n ~ . t a s i d a n h y g i e n e s e r t ~ . nona jemcn yang b e i k dalni2 y e l a k s 2 n a n n n g r s e l n n s d i l e u t dcn d i claret.

. .

7 e n g u j ~ a ~ ? - - i 1 e n ~ u j i c 7 , n uni:;vlr merigc.i;~.hui 1;cii~undu:r.cn IX-

t u i l i e n dengcn u j L o b y c k t i f clan su.b>eLxtif.

(5)

U j i o b y e k t i f nsli:,.2nti u j i - u j i k i r ! ~ i n n i , m i k r o b i o l o g i s d s n

f i s i ! ~

,

U j i subgo1;tif a d n l a h berd.'.c:.rkea ?anc?.indera ycng d i k e n n l s e b n z - i o r g s u o l ~ ; : : ~ t i 4 .

Iilcloll~.;~<.~!, c i c . 1 ~ 7 : ~ ~~cr~~::ilu.l?i ni.r:,:int:;n ,-Iran uc1:-ng s e -

b2.i;'z.i i r o r ~ o d i t i

c:?:s-por,

meinerlukz.~? penrngt.nzn g2.n;; t c l i t i

s e ~ s u z i d o n g s n m ~ n i n t : ~ . n

untu!<

n u t u

yzny

b s i k . Ksrena

i - t u ;,.'nzn~cilcll ud:~:.a, ycng b c i k u n t u k ::lenccgch kenuriduran

n u t u s e s u e i dengca p e m i n t a c n , g e r l u ~nondapst - j > e r h a t i e i ~

(6)

P e n u l i e e n i n i i;~erupakan s ~ . l a h s a t u s y n r a t u n t u k

memperoleh g e l a r I n s i n y u r

nada

- F a k u l t s s FeriBznnn, I n s -

t i t u t P e r t e n i a n Eogor. Pernlasalehnn d s l a n t u l i s a n i n i

a d a l a h dalain biclang ' VBknd9ogi ; i k a n ; , . 7 . ' . kllususnya

.

pembinaan

inutu, inengingat h & k L l . y

t

y a n g , > a i k untu.!: konsumsi

nmnusie s e b s g a i :;a!lih satu. peilunjallg pe~lenul? kebutuhan

., .. . . , .;,, ,., , .;

p r o t e i n h e v ~ n n i dan i k u t n y a " daT2iii.:$asaran d u n i a . 1.

:

:r;

. . ; . :

.

Isi t u l i s a n i n i ditimsarkai$,:l;ada ; s t y d i l i t e r a t u r clan

. . , , . . . , , , .

, - i

o q l clan Peka- d i t u l l j a n g Prakte!.;

i(:dlah'

Lap2ng (PICL.) , . d i q!vbc

. .. ,

_ I ~ . .

;

,;

>, .,. '

, , . , . ' , 1.ongan.

... -

., .

Dnlam keserapatnn i n i p e n u l i s ~neny,-l;~p,?il:a~i r a s a t e

-

r i n a l r a s i h pada semun ?>ih.al.; yeilg ttolah iaeinl~antu uizt~11.;

.. , . .

L ,

t e r c a p a i n y a ~ u j u a . n p c n u i i s ~ . n in % , t e r u . t a ~ a a kepadz. bnpak

. .

Ir. Rudy Raliadizn iYitibasi.zarc

P!

Sc. dan Ir. Dadi Roch-

n z d i S u k a r s a s e l a k u dosen p e n b i c ! b i n ~ , i?:aitia U j i a n S a r

-

jaiia clan t e e ~ i ~ ~ e n g u j i .

!;el.;ur=,ngan dc.1213 tu.lir;,-a 5.i-n.i p c n u l i s srcla;-i..k?.rei12 i t u sc,r;>n untul.; perb,-ikzn l?enulrii; h?r.,?pk,-.n.

Bogor, 2 1 i'laret 1980

(7)
(8)
(9)
(10)
(11)
(12)
(13)
(14)
(15)
(16)
(17)
(18)
(19)
(20)
(21)
(22)
(23)
(24)
(25)
(26)
(27)
(28)
(29)
(30)
(31)
(32)
(33)
(34)
(35)
(36)
(37)
(38)
(39)
(40)
(41)
(42)
(43)
(44)
(45)
(46)
(47)
(48)
(49)
(50)
(51)
(52)
(53)
(54)
(55)
(56)
(57)
(58)
(59)
(60)
(61)
(62)
(63)
(64)
(65)
(66)
(67)
(68)
(69)
(70)
(71)
(72)
(73)
(74)
(75)
(76)
(77)
(78)
(79)
(80)
(81)
(82)
(83)
(84)
(85)
(86)
(87)
(88)
(89)
(90)
(91)
(92)
(93)
(94)
(95)
(96)
(97)
(98)
(99)
(100)
(101)
(102)
(103)
(104)
(105)
(106)

94

Lampir8n 2. P8nduga8n konsumsi h8sil }lerikim8n, proyeksi

produksi perikancn den proyeksi ekspor

perilu,nLcn tchun

1979

den

1983

Peningk8. tcm

I-l a

1

1979

1983

r8. t8.-ra tD

pert21mn

(%)

Konsum.si totcl

(1000

ton)

1,666

2,064

5,5

Kon.sumsi IJer kDpitD (kg)

11,54

13,21

3,4

Komoditi:

(1000

produksi ton).

PerikD110n laut

1,256

1,566

5,7

Perik&non c1erat (menc::ngkc'ii))

, 2yO

,284

4,3

Perikcllcll 、Lセイ。エ@ (kultur)

,217

,301

8,5

Komoditi eks)or:

Ud81lg

32,9

: 35,2

1,7

rrunn

11,0

35,2

Lj·7, 7
(107)

Lompiron

3.

Kecul1:upon zot-zo"t glZlYLl1l6 オセオNGBセ@ ______ . _._

untuk mempertohonlmn keseroton yang seboik-boiknyo

G 0 1 0 n g

a'

n

1

2

3

4

5

6

7

8

• ' 9

10

Loki-loki dewoso. sedong belcerjo :

20 - 39

tohtlIl.

55 . 2(00

65

'9r 5

10

Lj·OOO

1 ,

°

1 4

,

17

60

40 - 59

tohun

55

2400

65

0,5

10

4000

1,0

1,3

16

60

60

tohun keo.tos

55

2400

65

0,5

10

leOOO

0,8

1 ,1

13

60

WODito de-,vo S8 beker jo

sedong : '-D

V1.

20 - 39

tohun

47

2000

55

0,5

12

4000

0,8

1 , 1

13

60

40 - 59

tohun

47

1900

55

0,5

12

L:·OOO

0,8

1,0

13

60

60

tOhUD keotos

47

1600

55

0,5

12

4000

0,6

0,9

9

60

WODito roruil

20

minggu

300

10

0,5

5

500

0,2

0,2

2

30

terokhir (ekstro)

Wonito ュ・ョケオsuyセd@ (eks.)

800

25

0,5

5

2500

0,4

0,4

5

30

1JJo n ito remo jo :

13 - 15

tohun

42

2400

58

0,7

12

4000

1,

°

1 ,3

16

60

16 - 19

tohun

45

2100

57

o

,

6

12

4000

0,8

1,1

11

60

Loki-loki reruo jo :

13

- 15

tohun

42

2900

58

0,7

12

4000

1 , 1

1,6

19

60

16 - 19

tohun

50

3000

65

0,6

12

Lj·OOO

1,2

1,7

20

60

ADok-Anok :

1

-

3

tohun

12

1200

25

0,5

8

1500

0,5

0,7

8

30

4

-

6

tohun

18

1600

30

0,5

10

1800

0,6

0,9

9

40

7

-

9

tohUl1

27

1900

42

0,5

10

2

1

:.00

0,8

1,0

13

50

(108)
(109)
(110)
(111)
(112)
(113)
(114)
(115)
(116)
(117)
(118)
(119)
(120)
(121)
(122)
(123)
(124)

LomplrOD 1 ( • lJere C1; '1\:.1 ble

Type of defect Add - -c iona 1 Instances

Not more than 4-1., J/kg (200110 ) Over lf4-0/kg (200/10 ) De hydration/des iccation

5

%

by cou-,',;:; + 3 ,f /v

5

%

by count +

3

%

Discoloration (incluc'es blo<;l,-

5

%

by count + 3 "

ing and abnormal colol'ationJ J

Block spot meat

8

<f1 by count + If r" 8

%

oy count + 4- c!

/0 , / , /,

shell 12 q, by count + 6 <1

12 <f1 by count + 6

%

,0 , ' /0

Headless

5

<f1 /0 by ''1e ;ght + 3 /' ,,1

Partially hordless 8

%

by i>le, ght +

4-

(1

fV

Cut form oセ@ dawa ge

9

d ;:J by \'Te :_ght +

5

r'f I) 9

%

by \'Te ight +

5

%

- '

(does not apply to

Pieces 2. c' ;1 c1

%

- '

3.4-) 9 by \-Ie Lセァィエ@ +

5

,'0 ) r ' by we ight + 10 w

/ ' - ) rJ

Improperly peeled :L'1 relation

5

"'

by wco ight + 3 d r' of

by lve ight + 3 c1

to from of presentation 10 fO )

"

,0

Incompletely devined

(vrhen-5

%

by 'lib ight + 3 "l

5

%

by I'Je ight + 3 of

specified) /0 /0

Heods ports of heaC§;s ond soft

3

%

by _ght 2 !J1

3

%

by vreight + 3

%

shell shrimp 1:1_; + fa

Legs, loose shell ond nntennae

5

by Y!tJlY!ber + 3 20

oy

number +

5

Extl" aneous D1tJterial (not harmful) 2 by number + 1 2 bv

(125)
(126)
(127)
(128)
(129)
(130)
(131)
(132)
(133)
(134)
(135)
(136)
(137)

HANDLING U D A M Q Dl K A P A L

KARYA

IL

O l e h

ARNOLD PRAMONO C 13 498

IUSTITUT P O R T A W I A N lsbGS0D

F A K U L T A S PIlRlKPNAN

(138)

ICfi,RY?A

II,i.lI.;i.l3

Daleli~

'C:icl?,ilg

lLeah1i.cn

Tekiiik Plena j exeii

l?ennngka.;~an

Ikan

Ole!:

?\

i?IVOL,D

P:?

,ti LONO
(139)

KF.NI~.

sIJpiI;x

Sebagai

salah

sz:tu ayarct untuk

~:ier,~peroleh

gelar Snsinyur

lade

Fakultas Perikanan

(140)

d13'TOLD. ,STiU?I'I J?:ENDIiIiiJ:LU'.f! T.7QJT:'NC pEPl:jliJl>.N

MUTU

DEii'G-

.

,

,

? . I I U G I J

a-

bimbing o l e h RIIUY j?iiII!:llI.PN iV.Ul'i?Ifi!.SK;!,.K clan D!.DI l?OCBN!:DI

rc,Jy r l : . . i u ~ . ' . , .,:, c.

Ilrsa mempunyai k o i i l , > o s i ~ i zat-z;!t y;liiC dijer1ulri:n o l e h

s e o r o n g nanusi,: I n d o n e s i a , hal. i.nj. se:;urii ilciigan s a l a h s a t u t n j u e n perikonail d i I n d o n e s i c g a i t u u-ntuk merficnuhi kebutgh-

an g i z i m?sycr,-l.rzt, S e c a r a unuin l;omj?osic;i i - t u m e l i p u t i n i r ,

p r o t e i n , l e n i i r , li-;rboliidrct, v i t a n i n dcn n i n e r a l .

. inen~puiiy,~i s i f z t mudc~1i bu.su.1;. i l r n ;:ludah cki,tula-.i,

'Cl-

-.

s e b - g a i c,kib-t k z g i v t z n cnzin-enzim y c n z t i d a l ; terl:ceiidcli-

lrca l a g i c!sn !;e,qiatcn b z l r t e z i s e t e l r i : i!<,-ii !;!cti. Hnl i t u cl<>y)ct !nenye!x>l~i;c.n lsel?un6.~1ri!n i>lu-t11 y?n:; n e n u j u ?!r:dc 7enbusuk- a n pad<? i k m . 1~e;~iuncIur~ii n1u.ii.1 :pi!z. i.?.iz!~ ~lL:;~l~,?;~.i?uhi o l c h

fskrtor-fc:l-;-tor Bi!:ii~.!;ti, ! ~ i i l ~ r e l ~ i o l o ~ ; i s , f i , s i l i a , o r g ~ , ? i o l e p t i . k

dc.n

be'ocr~!g,-

fzirtoi. l a i n .

:l?nmi.~iiia?n inutu., :;ehag,?i usah: uiitulr n~??id.:::~i:-tli,-n bahan

n c n t r ' h da-i lir,sil. ol.z.h,-:I y,>ii;. b e m u ' t u Li~ig;;i, p e r l u mailper-

b z t i k e n cs?ek-aspek s a n ~ . t a s i d a n h y g i e n e s e r t ~ . nona jemcn yang b e i k dalni2 y e l a k s 2 n a n n n g r s e l n n s d i l e u t dcn d i claret.

. .

7 e n g u j ~ a ~ ? - - i 1 e n ~ u j i c 7 , n uni:;vlr merigc.i;~.hui 1;cii~undu:r.cn IX-

t u i l i e n dengcn u j L o b y c k t i f clan su.b>eLxtif.

(141)

U j i o b y e k t i f nsli:,.2nti u j i - u j i k i r ! ~ i n n i , m i k r o b i o l o g i s d s n

f i s i ! ~

,

U j i subgo1;tif a d n l a h berd.'.c:.rkea ?anc?.indera ycng d i k e n n l s e b n z - i o r g s u o l ~ ; : : ~ t i 4 .

Iilcloll~.;~<.~!, c i c . 1 ~ 7 : ~ ~~cr~~::ilu.l?i ni.r:,:int:;n ,-Iran uc1:-ng s e -

b2.i;'z.i i r o r ~ o d i t i

c:?:s-por,

meinerlukz.~? penrngt.nzn g2.n;; t c l i t i

s e ~ s u z i d o n g s n m ~ n i n t : ~ . n

untu!<

n u t u

yzny

b s i k . Ksrena

i - t u ;,.'nzn~cilcll ud:~:.r~, ycng b c i k u n t u k ::lenccgch kenuriduran

n u t u s e s u e i dengca p e m i n t a c n , g e r l u ~nondapst - j > e r h a t i e i ~

(142)

P e n u l i e e n i n i i;~erupakan s ~ . l a h s a t u s y n r a t u n t u k

memperoleh g e l a r I n s i n y u r

nada

- F a k u l t s s FeriBznnn, I n s -

t i t u t P e r t e n i a n Eogor. Pernlasalehnn d s l a n t u l i s a n i n i

a d a l a h dalain biclang ' VBknd9ogi ; i k a n ; , . 7 . ' . kllususnya

.

pembinaan

inutu, inengingat h & k L l . y

t

y a n g , > a i k untu.!: konsumsi

nmnusie s e b s g a i :;a!lih satu. peilunjallg pe~lenul? kebutuhan

., .. . . , .;,, ,., , .;

p r o t e i n h e v ~ n n i dan i k u t n y a " daT2iii.:$asaran d u n i a . 1.

:

:r;

. . ; . :

.

Isi t u l i s a n i n i ditimsarkai$,:l;ada ; s t y d i l i t e r a t u r clan

. . , , . . . , , , .

, - i

o q l clan Peka- d i t u l l j a n g Prakte!.;

i(:dlah'

Lap2ng (PICL.) , . d i q!vbc

. .. ,

_ I ~ . .

;

,;

>, .,. '

, , . , . ' , 1.ongan.

... -

., .

Dnlam keserapatnn i n i p e n u l i s ~neny,-l;~p,?il:a~i r a s a t e

-

r i n a l r a s i h pada semun ?>ih.al.; yeilg ttolah iaeinl~antu uizt~11.;

.. , . .

L ,

t e r c a p a i n y a ~ u j u a . n p c n u i i s ~ . n in % , t e r u . t a ~ a a kepadz. bnpak

. .

Ir. Rudy Raliadizn iYitibasi.zarc

P!

Sc. dan Ir. Dadi Roch-

n z d i S u k a r s a s e l a k u dosen p e n b i c ! b i n ~ , i?:aitia U j i a n S a r

-

jaiia clan t e e ~ i ~ ~ e n g u j i .

!;el.;ur=,ngan dc.1213 tu.lir;,-a 5.i-n.i p c n u l i s srcla;-i..k?.ren2 i t u sc,r;>n untul.; perb,-ikzn l?enulrii; h?r.,?pk,-.n.

Bogor, 2 1 i'laret 1980

(143)

RIi'GIC$LS!i~!J

.

.

a

.

*

.

4

KLTA PZNC+!ai,iTAR

.

a

.

. . .

.

DAFTAR I S 1

.

. .

4

,

. .

0

.

Q

J l E L

. .

i

. .

a

.

.

DdFTAR GAi<,iBAR

. . .

Dh.FTI'.R LAit121RliN

.

.

.

,

. .

.

1

:PEND.i",I-IUL,UAN

,

.

.

. . .

.

. .

2 METODh. :?EtUJLIS!!,N

. * .

O . . . .

3

KXBUTIG:l!

iV

L\.ICfLi1! IlC!:.TT . o e O e r ) .

3.1

Kornposisi Daging I k a n

.

. .

3.2

P r o s e s i<emuiidur-n i\lu.tu. p?.dc: Ik-n

3.3

P e r s n n n

IBnn

s e b - g - i 3z.lian P-ngm

di

Indonesic!

.

, , ,

,

. . .

5.4

I k c n d i P a s n r Dunia

.

. .

.

4.

~j3[9Tj%fiT11f\N MUYU Il),.SIL l~~;.NII(JJIl:i\l'

,

,

.

4..

1 Pal;to.r

...

Pa!.iito1- yz.ng I)iel-ipengsruk~i I 4 v . t ~

4.2

Aspel< S a n i t n s i d m Hygiene L I B

4..

3

?.spek P1a.n~. jeinen

.

,

.

.

,

a

,

4.4.;

I-Iubungafi

Hctu

clan S t s n d n r

,

4

.

9

5

i Nk.LISA DiIL."i,i PJibTGill~i'lLSfU! MUTU

.

a *

5.1

U j i O b y e k t i f

.

.

,

.

.

.

,

5.2

Uji S u b y e k t i f

,

.

,

,

,

. .

Iia.laman

.

,

iii

.

.

i v

.

.

v i

.

v i i i

.

.

i x
(144)

6.2

Peiicngc.ncn di :iz:pal

,

;

. .

.

6.3

P r o s e s Ke;nunduran Mutu Udang

.

I(ESIifiPUL.P?T ll

. .

. . .

.

.

.

. .

(145)

i<oiiiposisi d s s i n g i!s::,n berdas::r'lr.sn b'z- g i a n ds,eing don j e n i z tenunan

d= L,- c-i iig

i!.;za

Onc o r l i p c h u ~ g.og>-u!p-

s&

> . . .

. . . .

# . .

KntS.gori k o n p o s i s i dagiiig iB-11 berda- s , > r l i c l ~ I ' ; s n d ~ : i ~ g ~ n

1

e1~1::d-i <?il p r o

-

t e i n

. . .

Perbedaan

Bebercgr

j e n i s i k n n b e r d c

-

,ss.rlx.n kaiid.~!n[;a.?~ l e ~ ~ a l c

. . .

I < o n p o s i s i r c t n - r o t a d c r i b n g i z n ynng

d,-p;'c dir.i,aj:sn

. . .

ICadar

nsan

cmino e s e n s i i l . d . ~ l - n :,re

--

t c i n iicril dzi-I kcbutuhzil mcr.lusi,~ ~ ~ I : ? . E D . ilsn a:ii:11

,

a

. .

Dot,;. r i g o r n o r t i s k r e n : ? . pen{;nruh . . -

su-

hu.

;?cd:i ik3.1i n::cidoc!x ,,

, ,

Data pJi i.km cod s e c a r a 1angsunp.

dan

127-4 cl is; 1~ 1- :: 5. . . , , , , a

(146)

;?erubch?n pccla v o l z t i 1 . e b a s e s , tri;:;ctliyl- oxi6.e dcn juni:Lcli b z . l ~ - t e r i :>c..dc o t o t i k n n hnddoclc s e l o n s penyicp:n:>.n dn

-

l,?n e s

.

. .

. .

.

.

,

. .

.

62

Model k o n s t r u k s i i l c b o r z t o r i u a pembinaan n u t u d~.n..!f::cludul;,-,n p2rala1;an yc,nz

(147)

den p r o y e k s i cl;:spor p?er~il;~:nan

t a h u n 1979 dcn

1983

* . * .

94

!;ecuicupcn z c t - z a ' t g i z i yz<ilg di;.njur-

Bcn

b z g i s e o r n n g n a n u s i n Iiido

-

n e s i a untu.k m e a p e r t ~ h a n k a n lie

-

s e l i a t a n yang s e b c i k - b a i - w ~ n l . J

. .

PIodcl k o n s t r u k s i . l s b o r ~ t n r i u n .pcnbi- nc>an mutu dan kec1uduB:~n p e r

-

l z t z n y r n g diperlul;c!n

,

. .

,

.

,

i\cr,.Llix.cn ,U b a g i n n penbinnnn n u t u d m hubungannga dengan b a g i a n l a i n

.

Sni:nn le!nb:;r,?i:.

an&^

untulc s i f a t or.-

gnnolep'iili d c r i i l r m J e n i s

+.z.

.-

z i n g p u t i l l t e r h a d q iil;rin segz3.r

.

S s r z n lombzran :,.ngi:.c u n t u k s i f c t o r -

gz.nol.epti1~ d c r i i k a n j e n i s da "-

gin:; put:i.h t e r h s d n d n p d o g i n g , t a r - r,1,3.~~1k lclpiicjan p e r u t o . . .

,Ssrs.ii l r j n b a r c n zzigk? ~ ~ n t u k i s i f : i t

o r -

g a n o l e ~ t i l r c?l;.rl i!:ni~ j e n i s d n

-

g l n g p u t i l i tcrli;ac~.n~? bnu

.

. .

,S;2ran l e ! o b ~ ? r a n ,112gk2 u n t u k s i f r : t or.- g a r i o l e p t i k d c . r i ik2.n j c i l i s cla

-

g i n s ;1util7. terhoc';!p -telis.tu.l

,

(148)

Sarnn l c n b n r a n angk?. u n t u k s i f - t o r - gg.i?oleptili Ci.;,rl i!ran :rang d i c ~ a -

c.-l,.

~DL,L..L clc l?.!i~ z . i r ra~i~Ci:idiIl se1arm

beberagz n e n i t terhcclnp teBstu.r

.

.

1 0 5

I ,

.,cr:).n l e r ~ b a r ~ n :.~n@:i' u n t u k .si-i'a.t o r - gc7'lolejtil; d;:ri ilrcn yang dl!:!a-

sc.,!; dc.l>iil r i r inendidih si;l?rL~? beber,?ps 1:ieni-t terliadi~:> ~ . u

ScOI'c s h e e t org:,r~oleptil; i&cail s e g a r

,

.

1 0 7

S e r t i f i l a t i m t u d m i Lctbor-toriun Pembinacii dan P c n g u j l a n Triutu

..

!-Icsil P e r i k a n m cli Semarxng,

I n d o n e s i a

. .

,

,

, ,

. .

109

(149)

MahLuk b i d u p -termasuk manusia- dalam hidupnya me-

merlulcail z a t - z a t makaczn t e v t e n t u yang berguna s e b a g a i

suiilber t e n a g a , su.inl?er z n t pembangun dan s e b a g a i z a t

p e n g a t u r s e a u a p r o s e s dalani tubuh.

S e c a r a

unum

z a t m ~ k a n a n yang d i p e r l u i r e n tuhuh ada-

l a h k a r b o h i d r a t , p r o t e i n , l e i ~ a k , v i t a m i n d.an m i n e r a l

s e r t a a i r . Untuk memenuhi kebutuhan tubuh a g a r k e s e h a t -

a n t e r j a g a , z a t mnkanan h a r u s dilconsumsl d a l a n jumlah

yang cukup clengan susunan yang seinpurna dan d e l a i

i m -

.-,

bengan gang s e r a s i . h e t i g e h a 1 d i a t a s nenentu:can n i l e i

g i z i mz.kanan. Sedanglran i i i l a i e s t e t r i s z a t niakaiian m e l i -

p u t i bentulc clan r e s a yang d a ~ a t d i t e r i m a s e r t a mudeh

disiapkran ui~.tulc_ hidangen.

I l x n rnerupa1;a.n s a l a l i s a t u suiliber pro-Lein hei:$ani

yang s e c a r a urnurn nengandung

1 5

-

24

p r o t e i n , Zat ma-

0 '

kenen laill a d s l e h

c?ir

(56

-

uL;. :J), larflali

(0,lO

-

0,22

%),

m i n e r a l (0,GO

-

2 , 0 0 y ; ) , l;arbo!lic!ra-t daii v i t s m i n , P r o t e -

i n i k a h mempunyai !::ualitas yang t i n g g i , k a r e n a l e n g k a p

dengan asain amino e s e n s i i l yang clibutuhl.;an tubuh n ~ a n u s i a

(I..xLBO~~'

ii ,ilia .- dan MCLLCOI) d s . 1 2 ~ JI?.GDUOT, 1 9 6 1 ) .

1Cebutuhan n a n u s i a

akan

p r o t e i i i a d a l a h ~ a t u gram

p e r h a r i u.ntuk s a t u liilograln b e r a t ba.den. 3 a g i l a k i -

l a k i dangan b e r a t badail 60 liilogram diperlukai? 50 gram

(150)

2

d a r i p r o t e i n n a b a t i . dan 20 gram d a r i p r o t e i n hewani.

D a r i 20 gram p r o t e i n hewani t e r s e b u t ,

13,3J

gram d i p e n u h i d a r i p r o t e i n i k a n i dan s i s a n y a clipenuhi d a r i ternalc

(NI-

TIE.CSI<AT?b., 19'78 )

.

\,;'orksliop on Food d i I n d o n e s i a ( 1 9 6 8 ) , mentargetkan

konsuinsi ? r o t e i n liewani s e b e s a r

29

B i l o g r a m / k a p i t a / t a h u n ,

sedangkan b a r u c?ica.prii 1 0 , 0 lrilograi?l/kapita/tahun.

Tahun 1979 didu.ga mencapai

11,54

lrilogram/lrapita/taliun

(AfiTOi$PMOU:i, 1 9 7 8 ) . Berdasmkon suinber FA0 daii Rementeri- a n i'erdegangan Arnerilra S e r i l c a t delain d a t a t e r & h i r n y a ,

k o n s u n s i l a n g s u n g i k a n dan k e r a n g untuk I n d o n e s i a adalali

empat setengall Lrilograrn/kaj?it~~/taliun (3ROtfO.i d.an ECKHOLN,

1 9 7 7 ) . S e b a g a i bahan perbandingan dalam l a n p i r a n 1 d a p a t

d i l i h a t d a t a konsumsi ilqaii dan lierang uatuli negara-neg::;ra

l a i n .

Keunggulen l a i n d n r i i k a n , disamping 1,:znduiigan pro-

t e i n n y a b e r k u a l i t a s t i n g g i , d i I n d o n e s i a n a s i l i t e r d a p a t

dalar~l juinlah bz.nys!;. Daiam Data S t s t i s t i l r P e r i k m a r i

1977,

pkodulcsi p e r i k a n a n l e u t n d s l a h 1.157.691 t o n ( 7 3 , 6 %) da-

r i p r o d u k s i t o t a l perilcanan s e b e s a r 1.571.852 t o n (P.NOPJY- MOUS, 1 9 7 9 ) , Sedangken yang t e l a h d i e k s p l o i t a s i b a r u men-

c a p a i 20 sainpai 30

%

d a r i p o t e n s i l a u t (DOi~iOPOLII, 1979).

Dalan Sepululi Tahun Departemen P e r t a n i a n (.~NOW'.IJIOUS, 1 9 7 8 )

d i n y a t a k a n bahwa p o t e n s i perilranan 1au.t seluruhiiya s e k i t a r

7,2

j u t a t o n p e r t a h u n deilgan nemonfaati:n malrsimal

(M,SY)

b e r l r i s a r

60

%riya, yaitu.

Lk,5

j u t a t o n p e r tahun. D a r i po-
(151)

d a r i

MSY.

Keunggulan l a i n n y a a d a l a h h a r g a i k a n r e l a t i f murah

dibandinglran dengal? surnber p r o t e i n l a i n n y a , d a p a t d - i t e r i n a

ole11 s e g a l a l a p i s a n masyarairat lcarena tida.k a d a agama yang

melarang, mudah dalam p e n y a j i a n , daya. c e r n a d a g i n g i k a n

t i n g g i , mencegah H a r t e r i o s c l e r o s i s i ~ , merupakan sumber

m i -

n e r a l yang t i n g g i , sumber d e v i s a n e g a r a dan s e b a g a i l a p a -

ngan be?? ja: (NITIBASIZAR.?.,15)78).

Dalarn b i d a n g e k s p o r , k o m o d i t i elrspor h a r u s menenuhi

k e t e n t u a i i s t a n d a r inutu d a r i n e g a r a tujuar.. Ditambah l a -

g i dengan t e r u s meninglretnya bahan baliar dan adany2 ba-

t a s p e r a i r a n 200 n i i l akan iilemba\va a k i b a t pada l i e b i j a k s a -

naan s u a t u y e m e r i n t a h dalam s e k t o r perilianan. Didalarn

REPELITA p e m e r i n t a h I n d o n e s i a mempunyai t u j u a n dalam sek-

t o r p e r i k a n a n a d a l a h me!liilgketk~.n produ!ssi dan p e n i n g k a t

an pendapatan rumah tangga n e l a y a n u n t u k p e r b e i k a n g i z i

yang s e c a r a l a n g s u n g a t a u t i d . 2 1 ~ la n g s u n g meningkatkan

pend-apatan n e g a r a (Ci'JO:WYi.IOU,S,

1370).

Dala111 k e h i jdesana-

a n makanan ~ c m e r l n t a h Iad.onesia menalcsir l;enail&an s a t a -

r o t a lconsumsi i k a n g e r irapi'ta f i d a l a l ~ 341.1.

%

p e r t a h u n , ke- n a i k a n r a t a - r a t a tahunan d a r i p r o d u k s i perilcanan l a u t

sampai dengan tahun

1983

a d a l a h

l3

$, h a 1 i n i t e r t e r a

i l . ~ x t n

rna- pada l a m p i r a n 2 (bIL!ON'li.IOUS, 1978). Dengan d e n ' i-'

k i n t e r a s a p e r l u n y a usaha p e n i n g k a t a n pemenuh lrebutuhan

p r o t e i h d-engan penanganan yang b a i k , khususnya p r o t e i n

i k a n i yang s e l r a l i g u s jiierupakan l a n g k a h maju dalam bidang

(152)

Berlawanan deiigail Bead.aan dan s i f a t b a i k pada ilcan

maka s i f a t n e g a t i f yzng d i m i l i k i i k a n a d s l a h mudah busuk

( I t h i g h l y p e r i s h a b l e ; ' ) dan mudah d i t u l a r i (1'susceptable").,

H a l i n i s e b a g a i a k i b a t t i d a l < adanya keseimbangan p e n g a t u r -

a n

e n z i a den k e g i a t a n b a k t e r i pembusuk yang meningkat,

k a r e n s i t u penanganan yang baik da.n t e p a t sa.ngat dtiperlu-

kan s e t e l a h ilren m a t i ,

CASTELL ( 1 9 7 1 ) menekanken bahwa inetoda penangkapm$

pena.nganah, penyimpanan clan pengiriman yaiig b a i k <+an

menjamin mutu. Mutu t e r s e b u t a d a l a h s e s u a i dengan p e r -

mintaan, a g a r tide!.: merugikan produsen dan konsumen

(SUNDSVOLD, 1 9 7 1 ) . Dengan demikian d i p e r l u k a n menajemen

yang b a i k dalam i n d u s t r i p e r i k a n a n , yang d i t u n j a n g dengan

p e r a l a t a n yang b a i k dan p r o n c d u r k e r j a yang d i a w a s i seca--

r a e f i s i e n (EDDWIE, 1 9 7 1 ) .

~ e m b i n a a n mutu merupakzn p e n j a g a a n t e r b a d a p mutu a g a r

b e r a d a pada t i n g k a t ycng d a ~ a t d i t e r i m a o i e h pembeli dengan

b i a y a miniinum b a g i pen j u a l n y a (ICR4JIER dan

T!:tIGG,

1970

)

,

k a r e n a

i t u

masclali pembinaan mutu. merupslran h a 1 yang e r a t

b e r k a i t a n dengar, t u j u a n u n t u k mendapot!r,-.n psodulrsi p r i -

knnan yang memenuhi s y a r a t yang menjamin k e s e h a t a n konsu-

men.

Mengkonsumsi i k a n bu.suk adolali membahayakan b a g i Be-

s e h s t a n konsumen. P e t u n j u k kebusuk2.n pada i k a n d a p a t d i -

k e t a h u i dengan n ~ e t o d a yang menggunskan p e r a l a t a n yang

di-

(153)

dan m i k r o b i o l o g i s ; p e t u n j u k l a i n adrdah dengan mengguna-

kan panca i n d e r a ycng d i s e r t a i dengan sistim p a n e l

(LAR-

MORD,

1971).

Me'coda clengan t i d a k menggunalian p e r a l a t a n

d i l r e n e l s e b a g a i u j i s u b y e k t i f a t a u u j i o r g a n o l e p t i k .

Hasil d a r i lsedua metoda p e n g u j i a n t e r s e b u t h a r u s beriio-

r e l a s i .

Udang, juga h a s i l p e r i k a n a n l a i n , s e b c g a i k o n o d i t i

e k s p o r dolam h a 1 n u t u p e r l u mendapat p e r h a t i a n yang s e -

s u a i dengan perrnintaan n e g c r s tuju.an. I-Ial i n i mengingat

bahwa dalom perdagangon i n t e r n a s i o n a l s e c a r a t i d s k l a n g -

sung membaira nama iiegara pengelrspor, selilngga v ~ a j a r b i l a

Pemlsinaan dan Pengu.jian I"4utu H a s i l P e r i k a n a n d i bebera-

pn d a e r a h d i I n d o n e s i a , s e b a g a i pembina dan pengawas

(154)

Metodn yong digunskan dalam t u l i s a n i n i a d a l a h b e r -

dasarlmn ~ t u d i p u s t a k a yzng d i t u n j a n g clengan l r e g i a t a n

P r a k t e k 1Culiah Lapang (i-'KL) d i Tegnl 6.an Pekalongari.

P r a k t e k K u l i a h La;?ang t e r s e b u t d.ila6sans.lraa s e jc k t c n g -

~ 7 . 1

6

Olc.toher samp2,i

6,

Nopelnher 19'79.

3.;ilis?n kepustairacn didapat1cc.n d z r i

:

( I ) Perpus.takean D a l a i I i e t e r a m l ~ i l z i l Penangl~apan I k a n , Tegal.

( 2 ) Perpus'ia:caen U i r e l c t o r a t J e n d e r a l S'erikanan, J d c a r t a .

( 3 )

P e r p u s t a k a a n F a k u l t c s 2 e r i k n n a n IPB, Bogor,

(4)

P e r p u s t a k a a n P u s a t IPB, Bogor.

(

5)

Terpustaliacn Pudi-PSJ; 1x9, Uogor,

(6)

Pcrpur,t-kcm Deportemen I l a s i l P e r t a n i z n i ~ a t e u e - t a

.- .

IPS,

Dogor.

( 7 )

I ' u s c t pcrl~us-tdxsan B i o l o g i clan l?~r.i;anj.an (BB), Bo-

gol".

(8)

Sumber-suniber l a i n .

Rogian kegfintan selaiac I X L sdi-lei? inengikuti o p e r c s i

penanglcapan udcng d i p e r a i r a n u.tara J?:trra (Yegal dan s e k i -

, . .,?

t a r n y a ) , Kapnl yr:ng dipalxci zdale!.~ 'b!i..l~J?ANG L;-Ii dari. j e l l i s "double

rigg

tral::i" dzn merugakan h e p a l l c t i h D i r e k t o r a t

JenderaL P e r i k a h a n

BI

Bi

TegaL, Sedcngknn obyek yang d i -

t i n j a u d i Pelialongan ad-alah p e r u s a h c a n p e r i k a n e n P5? T i r -

(155)

F!?O tcla!? nlendifiiiifiilran ilrcn rr;ebngai ' b i n c t a n g air

yang ber.tu.lniig beleJ;ang d m b e r d a r a l l d i n g i n , i n e l i p u t i

P i s c e s , J3lasmobrncl;s d m Cycl.o,~toincs, Mainalia a i r , he-

wan t i d a l % .bertv.lang bel.ak?.ng d m amphibi tida1.c 'tcrmasuk

i k a n , i n v e r t e b r a t z . t c r t e n t u dc3c.t d.imasuMran s e h a g a i i k a n ,

k h u s u s n y c Ceghalopoda (?.AO7JYk:iOUS,

1977).

Para :I:chthyologist s e c n r a umuill n e i i d i f i n i s i k e n i k n n

s e b a g z i binataizg v c r t e b r n t c y r n g b c r d z r a h d i n g i n ( p o i k i -

l o . l ; h r ~ n ) , li i d u ; ~ dil?-r!.glrungs!n a i r , pergcral:;.il i?an kesetiin-

bangcn badannyn t e r u t n m n menggu.ncka1-1 s i r i p +.an ufiiuinnya

b c r i i a f a s dengan i n s a n b (ALAMSJAB,

1974).

JItCQUO1:I:' ( 1 9 6 1 ) iiienyatn!;zn !,;!iw;. clcgiiig i!;;,n d a r i j e -

.

.

n i s yang berbed:! aknn b e r b e d a p u l a ~ l ~ o n g o s i s l n ~ ~ a . lJenye-

b2.b p e r b c d a a n tel:c;ebu:t a d d n l i 1cni:er~c. f d r ' t o r " i i ? t r i n s i c " ,

y a i t u f a k t o r gang l s e r a s a l d - r i 6,nl.atn i.!;an i t u . c c n d i r i

yaiig e r s t . lcrlii;cnnga c!.engan jci1.i~ nz!rznan, c,?re ixzkan d m

c 2 r a bergcr;?!;lly21 l?enyel3?b l a i n ;,,d;1,~.?1 j c i l i s l i c l ~ u i n ,

ii~edium, l e t a k d c g i a g dan j e n i s tenunnn dnging.

(156)

h i c1u.p

,

i"&tor-ialit.or t e r c e b u t d i a t c s n d z l r ~ l l s e b o g a i penye-

bab perbedann - Bomposisi d a g i n g i l ~ n n , tetn:ei s e c a r c umum

k o m p o s i s i r a t n - r a t 2 a d a l n h : a i r

6G

-

GL:.

%I

p r o t e i n

15

-

2 .

6 ,

1ernal.c 0 , 1 0

-

0 9 2 2

%

clan n i n e r a l 0 , 0 0

-

2,00

7;

(KILDOl?JTE dan MCLEOD dz?larn

J .

CWJOT,

1 9 6 1

1.

I l o t i ~ p o s i ~ i d a g i n g ilran ber$.s.ssrlcm bagiaii d a g i n g don

j e n i s tenunnn d-ging i k n n P i n k Sclnon (Oncorhynchus .---

&or-

b u s c h a ) ynng r n e l i p u t i a i r , p r o t e i n dan lorn&: d q a t d i l i -

--"

h a t pada t a b e l 1,

Tabel 1. Koiilposisi d a g i n g i k z n h e r d a s a r k a n b a g i a n d a g i n g dan j e n i s tenunan d a g i n g Oncorch~mc1iu.s - ~ L I _ I .

E-

buscha.

---

J e n i s tenuncn :

t e r a n g ( ? u t i b )

g e l a p (mcrch) 6 9 , 3

Silfil!,er : ST.'!N:;EY dL:n O%CO'P~',

1963

Eerd;.snrkzn p e r b e d a a n k o i : l p o s i , ~ i lemalr dun p r o t e i n n y a P r o t e i n (:L)

1 0 , 8 15),6

19,9

Dasar 1;onpo:;isi

Bagian clzging :

d c k a t Bepala t e n g a h

d e k o t el.;or

:i'i'i?XSBii dall OLC0I:T ( 1 9 6 3 ) fiiemlsagi ~ 3 . ~ - l a n l i m a l c a t a g o r i , y a i t u i;,-tagori. J. yeng merupo!-,t-n j e n i s terbanyal: dsngal?

Air(;,;)

r )2,9 1-

,..

76,;

[image:156.547.37.469.22.768.2]
(157)

l.;andungan p f o t c i n t i n g g i z n t a r a

15

c l ~ n 20 ??ersen 6e.n h n -

....

dungan l e m k renci..zh, irurnng c l c r i l i m a p e r s c n . i:;!t?.gori

G i~ierupc.,.koi~

jenis

.terba.nyz,!r !cei!us, $.engan I,cciidur~gz!n p r o t e -

k,s,ndungz:;l lz:n;?>i yoac; t f r l g g i y z i t u l e h i h d,r.ri

15

:pcrsen

d::n l-,andu.~igcn ;?;.otein :c<?;ill& y a i t u i;u.i-cng d s r i

15

p e r s e n .

K a t z g o r i

D

inen9uily2i k ? n d u n g r : ~ l e a d r i:snd.rh y a i t ~ ? !::u.rang

d a r i l i m e

persen

daii l:c,ndungcn p r o t o i n i ~ y c s a n g a t t i n g g i ,

y c i t u l e b i h d a r i 20 i2ersen. j e n i s i l w n d,.:laiil k ~ t a g o ~ i

D,

s e p e r t i j e n i s - j e n i s t u n a dan h n l i h u t rieru.peknn j e n i s i k a n

l:omersiil yeng p e n t i n g . Kc-tc,eori !3 r~erups.kan j e n i s j.l.~nn-

i l r r n ber?~~,ilduagc,i1 I.e!iiz!r renclcil cl2.n p r o t e i i ~ renclah p u l ~ ,

k a t a g o r i i n i l-,eban;l~?J<an (?.ari j c n i s kcrang-.lrer~.ngc,n. !:'ex'-

bedaan I r o n p o n i s i ?sord,~,:.s-rksn l;az~d~x~g;:n !.e!ilc!i dzil : ) r o t e i n

seczlra lu:m.;l d:i;~z'i di1.ihc.t p,-.G.:.: t c b e l

2.

Soclr eye I

s a l n ~ o n S i s c o w e t l a k e t r o u t

S!.rip j a c k A.

buna g o r i

-

B

!

C 1 t i n g g i r e n d a h

1

)l:

1

< 1 5

1)

j

.

L I

r e n d n h s a n g 3 L

'

('5

i

i

1

'

0

/

t i n g g i i
(158)

Sedangl;,:n d i %nilonesis ilran.-ikcn ynng termnsuk lsata-

g o r i A adz.lali bz171cl don

kckay,

k a t a g o r l

B

c.dalnh i k n n t e -

r i

dan lemuru, k z t e g o r i

C

nd-lnli i k c n sangung clan yang

termasv.li: list,-.gori

D

~.::dalal? i k r m !.;einbv.?lg (TilTIBtSShi?!., 1970 )

.

Menuru-L J?.C8?UO'i? (1961 ), perbecIa.cn z n t a r a s a t c j e n i s dengsii j e n i s ynng l a i n ditentulcon ole11 kandungan l e f i ~ a k ,

s e h i n g g c t e r d a g a t Slyan d~engan k - t n g o r i gemul,;, agak gemuk

-7 <

dan lrurus, h n ~ a g o r i t e r s e b u . t dcn j e n i e - j e n i s iknnnyn da-

T ~ b e l

3.

Perbednan b e b e r a p a j c n i s i k e n b c r d n s e r k c n kzn- dungcn lemak

T a b e l 1.1. I<cilipoz;isi r . % t a - r z % t a d - r i bagicin yang dapa't d i -

inalrai?

K a t n g o r i i k a n

Geiiiuir

I' golr genluk Kurus

Air

(:,;I

68,$

7'7,2 3 1 , 8

P r o t e i n

(7;)

20

Lemak

(7;)

1 0

.

15'.

295 [image:158.547.24.472.27.778.2]
(159)

3.1.1

P r o t e i n pada

LBsn

Kadnr p r o t e i i i mor~i.pali,?n i d i t o r u'l;ri:~a ycng rLiei~entulcen

cialam n i l a i xclrnncn dan i c . i s i > r T ) C ~ I ~ I T I G ! ~ ~ . g i I : I P S ; ~ ~ ~ I g i z i

ctdalah ! r ~ i l d ~ ; ; a i l ];oi.~po s i s i i,Eai,l.-,?,s~:n ,c.r:~ino ( i'T,'Y!! S, 1968 )

.

P r o t c i i i i 6 z n i lile!civtlnyLi !-ue;iCcs y~':iig ti n g g i , I-,arei?z.

. .

1ci1glccp dzngeii 2.sem >,mino e s e n s l l l ypng dibutuhl,<.:!n t u b u h

(

:'TL"O'-.-..'-

1naiiu;r;i.a. '1. . >, J.:>,~i

&n

ivlc:L~201:> ..-- d.c,~.z.:n fJ!'.CrXJO'~'9 1 9 6 1 )

,

'r> ! s l l z

.

di?.mbil a,s-;fi zi;~:iiio ti.-ito.:>:loa e b n g : ? i 1t:i.iteri.a

kebailraii p r o - t e i i i !n,-.k~ 1 1 r o t ~ i . n d x r i b e r b n g r i j e l - i s il;an p e l a g i , ~ ~ ~ d a 1 z . h yz.ng t e r b a i i : b i l - dib,2.:zdii?i;:l.<;x dengan binn-

t e n g d a r a t h n (IL;Y.".S, 1 9 6 8 ) .

1)alar,! t?.be:L

5

d i s a j i l i - n !-;ad:zr nsa:n a ~ ~ i i i o e s e n s i i . 1

pzda das;ing i k e n dengan perbandingcii !t:.cbu.-tuhziz ~ a n u s i a

dewz.sa dnxi ans:jr,

I s o l c u s i n L e u s i n Ijy s i n M e t h i o n i n P e n i l a l a n i n Tlireoniii T r i p t o g h a n

,

V a l i n
(160)

O t o t pada - i k m s e b p g i c n besc.r t o r s u s n n d a r i p r o t e i n . J a r i n g m o t o t t e r u t a ~ n a ti ? r c l i r i clari t i p e albumin ( y a i t u

s u a t u f r a k s i gnng l a r u t dzilnc a i r ) dzn t i p e g l o b u l i n ( ~ 2 . -

i t u suz,tu. f r ~ ~ i s i y a ~ i g : i n r u t d:lr!- g a r a m ) . Yra1:si u-tcna

l n i n n j r a ada,lc?h strot12 p r o t c i i l d m s e d i k i t l i p o n r o t e i n ,

n u c l e o p r o t e i a s e r t c enz,in-enzim ( I L Y R S ,

19GG).

J l r i b z t per?garu!? enzir;i c1sn sscrii, p r o t e i i l d i . i h i d r o l i s a

mcnjndi asa:x-nsam a x i n o yan@ s a l i n g h e r k n i t a n dan menhen-

tuki molekul. p r o - t e i n y r n g b e e z r . FIoleliul p r o t e i n s e l n i n

n~eogandu-ng u n s u r C ,

H,

0,

N

dcn ,S t e r k a d e n g jugn ditemu- !,<an unsvr-u.lls~i.r P , Fe, J , Cu., Zii dan 1,ln (:II,YAS, 1 9 6 8 ) .

3

1 2 :i,er,l;lrili pzda I r a n

a t o i i ~ C ya!.ig bi!vju;nlC~lr l e b i h 5 e ~ r . ~ d c r i 1.:; (1c.n ili;.tai

rzn$;!;c?:myLs I.cb:ii? bcayn!~: yai'tu li!,lc; ;!.Lcu cn2.m i k a t a n r c n g -

.... .

k a p , ;~.~:!!.c!uil~irli c ~ i l i ? lem,?J.i ec:ensi.il j!zd:~ il;s.n, y d t 1i

--

n o l e n t , 1 . i n o l e a r t dan a r a c h a d o n n t t e r d c p c t d a l z n jurillah

ya.ng l e b i h renclah fi.ibandingl,:;lr-n cleiigaj.1 yz.11,- .terdapaL pa.da

heiL~i-,i1 l o i n dan tvlilbuhan (s'i_'!..ig:;BLi 'un OLCOTT,

1965)

.

?%am lei!lzlc i1a6.z~ ii,;.;en t c r d i r i d a r i

84

O/o

ber:i!.;atan

railg1,;a~ 6.cn 1 5

76

meru]?al;an iikntai? tidal-, ranglicp at2.u

..

(161)

Dengan adnnya i k a t e n t i d n k jenuli p ~ , d a a s a a lemak i-

kan iilenye11abl;an rendahnya l;c-;ncluilgan l r o l e s t e r o l dalnin da-

rali (I)S!rE!a.i;(,T,JG c?.;2lan S:j?i;,";;cY,

1963)

~ e l i i n g g a dt..pat r,len

-

cega1.i penyeinpitan p ~ r ! i b u l ~ ! i c',arall a t , - ~ z r t e i - i o s c l e r o s i s .

D i t i n jnu d a r i knndungon l e n a k n y a , l1.x.n t e r b a g i n t a s

B a t o g o r i i k a n geniu!:, !iurus dan agcl: gemuls ( . t a b e l L t ) .

D i s s i a p i ~ ~ g :)?rotefin clan lecfial-,, a i r juga nerupo!;aii irorn-

ponen utrm;: :pad5 :i!cc-;ii irc!reno, ,jur.il~!hnya yang hesnv ( 8 0 76)

d a l a n doging i B a n yang da;?et dinlakon. J u n l z h t e r s e b u t

dala.ii~ o t o t i l ; ~ i i r;~cru;pc!z:an golsungcn antar;? ler!ic!; dai?

z i r

,

semakin t i n g g i kadcr lei;!a!rnya ser~ila!iin rei?.cl,-,h lizciar a i r n y a

dan s e b a l i n y s . r;ciil:,!;in rerc!zli !i;,.i;-r lem,?..!.ri?.ya l a d c r a i r a

-

l<zil seiiiekin t i n g g i , :.Ti-

:,-

. $

-

i c:ecar,? ! : e & e l ~ r ~ l ? a l l ba-

r u nlembeku pac1.a

-3ii

,4

O C . ? ~ i r dzla~ii jni't~ngai? i k a n s a n g a t

erz.t t e r i k a t o l e 3 :;eiIyat.io !.<oloid dxn l~:il-~:if-l,ii, l::aren:?. i t u

r , r , -., ,-,. ,

telcan3.n ynng 'tii?;;gi be:ivrn clcjiat r~;,?i;l-i~$;~:!;i;z.~?i?ye, (::,j.,.iidi,Y

d m OLCO!iiT,

1363)

b

Jugs cY.i;.n;;,?r! l>~:?;;.,-,!rny- :ilr_r-tai: ran;?i:.nu - - .. i;iz.!a - . - p ~ o s e s 01;-

siclrs;i ya;i.g c'.iirn.tc;lisjir 0 1 t h ,ccnyai{a-::;e;1y,?,iir3, !?ac.!.i d a r i

I

d a ~ i n g yailp; ~iser.:!ubungnil d.eng:.n e i z i r ~ ~ - e n : ~ i m oCot l e b i h 136-

nyak t e r j e d i d a r i 7nda o l c h b a . k t e r i , 0 k s i c : a s l ls,;ak s e

.-

l o i n rfienyeboblccr! i:.u.;?e ga.17.g jeleki jug;. i!!c$a.i: merigz.kiba.tki7.n

.

.

"of f - f l a ~ o v . r ' . , ;'of l'-od.or" dcii aerulsalian w,?,rna (i:T,Yn5,

(162)

3 . 1 .

i.lincrz.1 dan Vitamin j-iada i!can

1;andungs.n ii!iiieral. padz. i!.;en b e r k i s a l ' a n t a r a

0,8

sarnpai d.engen clua persei?

J . c ; i O

1 9 6 1 )

.

.. .

.

::i~nerz!l-.~niiz~c~~~,l~ clsn viknmin-.vi'tnxin yailg terkandurlg f a d a l m d a s i n g i1;r.n E E C L ' I ' ~ UIIILI~~I ini~roei'1~111i a n j u r a n d a r l !(ark- s h o p on Food, :i,e!nhc;ga %li!iu l ' e i ~ g e t a h u a n lndor?esi.:i.

-

N a t i o -

n a l $Lccjdemg o f S c i o i ~ c e s ( 9) u!:~tuk iser:iper.tal?aii!ian k e

-

~ e h a ' k a i l !;ebai.k-bai!rilya, 3lju:an " i e r s e l ~ u t n e l i p u . t i c a l s i -

uin, b e s i , vi'kciiiin-vitamin .A, Bl, B2, n i a c i n dcn!

C

(POOR-

b

!

O

;;O:F:Ui:!?XO d;:n DJ!,EL!liI,

1974)

.

J~:ii:llah

cn jv.rc:n s c h a r i b a g i !:nCi!one~i.i:~ u n t u k i;ieit~pertahan~:an !.rose!i;lt~,n yang s e b a

-

il:-.b~>.iLcriya d:cq.;~ctt (?.iI.ihn.k pad.;! 1ar~;xirs.n tf ~ g a .

.-

T a b e l

6.

ur!su.;.

i:iriiiorzl &l-z,r:i d a g i n g i k a n

Jrr.ng

&?.pat d i - r.1~1Ccll

Po tai;iufil G b l o r 3 . d ~ I'ho sp!ior S u l f u r Sodium

:/iz.gncsiu~~~ C,?lsium2 D e s i

. .

(163)

rrseli

. .. 0,);

Cop:ger 0 9 1

I o d i u a 091

*

N i l a i 2!:aii b e r t n r ~ b ~ h t i n g g i ( r ; e k i t a r

200

mg

:%) b i l a termasulr t u l a n g pada i k a n

ka-

l e n s a n .

Sumber : S'L~~?,LSDP dan OLCOTT,

1963

T a b e l 6.a. .Xanduigan v i t a m i n d a r i d a g i n g i k a n ynng da- p a t dimn.!r.~m

Dalam t e b e l

6,

b

.

d i s a ji k a n lrandungan n i a c i n d a r l

!

b e r b a g a i j e n i s i k a n .

4' Uritulr i l m n Yang berl;cndunf;an lemalc t i n g g i dan sedang.

Sunher : STLNSUP dzii OLCOTT,

1963

Vitnii~in

- --

Vitamin 01:'

V i t a ~ i n - v i t n c ~ i n 8

Thiai:!in

(vit,

El) I?ibofl,-vin ( v i t . 3, )

2

B i c o t i n i c a c i d V i t ; m i n G 1 2

P a n t o t h e n i c a c i d Pyricloxiii

Z i o t i n F o l i c a c i d Vi-taii~in C

VIita!nin D'; Vitar.iin

>:.*

.-

I:ata--rats

II-isarnn

--.- -

I

-.

25

ug

76

1 0

-

100

50

u g % 1 0

..

100

50 u . g % 1 0

-

100

1 2 0 ug

,>>

40

-

700

3

mg ?A

0 , 5

-

1 2

I

u

g

i.,!,

0 , 1

-

15

0 , 5 ing

?;

0 9 1

-

1

500 ug

$4

- /

5

ug :.;.

30

Llgp;

3

~ 1 g y ;

5'3

.-

1000

0 , 0 0 1

-

8

7

1

-

8

7

1

-

20

15

ug ;,

1

6

.-

30 [image:163.547.29.465.44.764.2]
(164)

I -; -I i

J e n i s 1 :ianduilgnn

!3pecicc

-

G r e a t hl-ue:,;hs.rk 0 , g

.Smooth d o g f i s h

59 6

:;u~!ber

:

IIIG?b!.i19

1961

S c u r y

Salmon, i t l e n t i c C~!r.p

pJapanese n a c k e r e l

Slcip j acli

F r i g a t e !nack;erel

Blue

Pin

Yellowffin

Yell.owtni1.

iioae maclrerel !.?oc!,fish

l?la%fir;h Cod, L r c % i c

Cod, ! t l a n t i c

jg~s!ca polloc!;

i

1 lj.

I ! --

p = d a g i n g p u t i l l ;

G

= d c g i n g gels]?.

6 , 2

-.

7,3

i

0 , 7

dan

7,4.

I

2,Lt

I? G p G

I?

C:

P

G

11

14-,

6 799

. J , ? dan

1 9 , 5 s e r t c 2Lt95 7 , 2 dan 10,Lt s e r t a 1 2 , 2

2 1 9 6

1 4 , 6

4,5

.-

6 , 7 den

14,3

6 , 7

dan

7 , 3

LI. 9

4

I

3,

7

I

5,O

G

7 , 7

6 , 8

den

5,2

2,l

3 , ~

-.

3 , ~

1 9 3

(165)

iCarbohic1.rat ;2,ncic i l i a n r:ir;zuprilrm !;o!n~~oncn t2iabahan

(ixinor co:i~ponent). ?<arbohidi.c:t d a l m i k a n tr;rc':~,p:.~-i da-

s a h paynh ( s t r u g g l i n g ) scr;zia'c rje.i;elnh . t e ~ t n l l g l < q ? &an

menyebab!riaa menuruslnya !randu.ngan gli.kogeii. Kaiidv.ngan

gl~~l:ofjz 9nd.a i!cnn acinlah s e l c i t ~ r 1 sampai

75

iilg g e r s e n

C , 7 , - J C ' ' i >

(;.~ibi.,.iuY d z i ~ iX%COT'i',

1965)

.

Jumleh Bandungzn g l i k o g e n 1,ad.s o t o t i h s n berbecla-

beda t e r z o u t u n g ~l.t;.:~i l;esur,~!h-;1~yc:l~e11i ilia11 ::e.!;aktu d i

-

2. . .

tan(:!<.?.. C : l i : ; o i ; e ? i c i L(;T j~.(:i

cu!iu.j)

c e - j a t setelo!?

ilran !;]*ti ;,aG.c;. suhu 0 O C (I:LY?.S7

1?68>.

1i~i~Toj:;i (1961) dplcm :pj:,tTi.jij&T (1965) a-:.l;yct;:!;zn Ir~~a...

dung,?ll g i i k o g e n i!.zz.rl yzng c"lri.t,-n~kn!? cdeil,?cn u i ~ e . t o d a yaiig

umuin (iiorr,~:?L )

cdaiah

.renclzll, y a i - t u dal;:icl !riscrr-in 0, 001

silr,ipa:i

0,L;

p e r s e n . ??arlc o t o t ilsa!?

:;esrzc!t

s c ' t e l n h n a t i

d i d a p c t k a n gl~~!ror,;, Ilexose ?hoc:?hatc c ? , ~ aa:-;~i:i pci.ruvat.

Jlal~iil i::ercloai? tidc!k p s s t i t e r s c b u t assin 1:il;ta.t a!rrn terbentu!c t e r u s sai;ii.,ci hcbf z i l ~ a j?el-r;ec'!ia~?n gli.lrogi?n

3.2 P r o s e s Seaunduran Mutu -rjad:i - l k s n

Psng d i n a k s u d dengon

ixutu.

c l i s i n i lu.as s e k a l i pe-.
(166)

dengan lcomposisi i n t r i n s i k , n i l a i g i z i , t i n g k a t kebusuk-

a n , k e r u s a k a n selama dalam p r o s e s , penyinipanan, p e n y a l u r -

a n , h a r g a j u a l dan p e n a a j i a n pada p e n b e l i , bahaya pada

k e s e h a t a n , kepuasan dalarn membeli dan memalcan, p e r h a t i -

a n t e r h a d a p e s t e t i k a dan h a s i l , keuntungan b a g i produsen

s e r t z i pedagang a n t a r a (CONNELL, 1 9 7 1 ) . Sedangkan menu.-

r u t STAiiSUY (1961) rnu.tu s a n g a t e r a t berhubungan dengan

k e s e g a r a n i k a n .

F.40 t e l a h meinberi b a t a s a n t e n t a n g i k a n s e g a r y a i t u

i k a n h a s i l tangkapan dengan t i d a k ada p e r l a k u a n penga-

wetan a t a u b i l a ada pengawetan hanya dengan p e n d i n g i n a n

(ANOHYMOUS, 1 9 7 3 ) .

Ilcan s e t e l a h d i t a n g k a p den m a t i aka11 mengalarni

p e r u b a h a n - ~ p e r u b a h a n k a r e n a pengaruh e n z i m a t i s , rflikrobi-

o l o g i s , k i m i a w i dan f i s i k , yang semuanya c r a t b e r k a i t a n

dengan kemunduran rnutu i k a n t c r s e h u t .

3.2.1 Keadaan Kejang Uangkni

Menurut F'AO k e k ~ k u a n d a r i o t o t pada i k s n yang d i -

a k i h a t l r a n o l e h s e r a n g k a i a n perubalian yang 1.coniplek da-

lam j a r i n g a n - j a r i n g a n s e s a a t s c t e l a l i i k a n n a t i dilcenal

dengan k e j a n g b a n g k a i a t a u ' l r i g o r i u o r t l s " (ANONYMOUS,

1 9 7 3 ) .

Tahapan d a r i k e j a n g b a n g k a i pada i k a n a d a l a h :

(167)

S e t e l a h s e s a a t i k a n m a t i s e g e r a o t o t - o t o t i k a n men-

j a d i l u n a k , l e m a s dan mudah d i l e n t u r k a n . Daging i k a n

dalam t a h a p i n i d i s e b u t d.alam k e a d a a n 4 i p r e - r i g o r "

(ANONYMOUS, 1 9 7 3 ) .

( 2 ) Keadaan " R i g o r T i

S e t e l a h t a h a p ; ' p r e . - r i g o r G , s e g e r a 0 t o . t - o t o t i k a n

m u l a i menjadi lraku dan k e r a s yang kemudial~ merangsang

u n t u k men j a d i rnenglrerut (ANONYMOUS, 1 9 7 5 ) .

I'ada wa1;tu i k a n h i d u p , l e m a k , p r o t e i n d.an l.;arbohi-

d r a t akan d i u b a h masing-masing men j a d i asam lemak,

asam amino dan asam l o k t a t . Semua i t u akan masuk da-

l a m s i k l u s K r e b s ( s i k l u s asiinl s i t r a t ) s e h i n g g a mengha-

s i l k a n a d e n o s i n t p i p h o s p h a t (ATP) s e b a g a i e n e r j i ,

S e t e l a h i k a n m a t i , p e l ~ g a n l b i l a n 0% aka2 t e r h e n t i

s e h i n g g a s i k i u s Krebs juga akan t e r h e n t i yang b e r a r t i

b e r h e n t i n y a ju.ga p r o d u k s i ATP. TeLapi v ~ a l a u p u n dalam

!read.oan a n a e r o b , glik:ogenolis:is ( y a i t u pcrubahan d a r i

g l i k o g e n yang merupakan j e n i s k a r b o h i d r a t golongan po-.

l i s a c c h a r i d a , men j a d i asall1 p i r u v e t k e ~ ~ i u d i a n rwn j a d i

asam l a k t a t ) t e r m b e r l a n g s u n g s e h i n g g a akan t e r j a d i

penumpukan asam yang n e n g a k i b a t k a n t u r u n n y a pH, s e

.-

d a n g l ~ a n ATP yang a d e akan d i u r a i k a n ole11 enzim AT'Pase

s e b a g a i b e r i k u t :

ATP

--

MY a s e . .

*Dl,

.,.
(168)

o t o t a k a a serflakin menegang. Kead-aan r i g o r i n i t e r g a n -

t u n g pada cadangan g l i k o g e n dan suhu l i n g k u n g a n s e t e l a h

i k a n m a t i (AP,lLdCRGR,

1361).

Pada t a b e l

7

d a p a t d i l l h a t bahwa semakin t i n g g i

suhu l i n g k u n g a n s e t c l a h i k a n m a t i maka sernakin c e p a t f a -

s e p r e - r i g o r dan r i g o r n y a , T a b e l

8

mempcrlihatkan bah

-

wa c a r a i ~ i a t i n y a i!:an juga ber!,eilgaru.h t e r l l a d n p lania

p r e - r i g o r dan r i g o r , y a i t u i k a n yang matinya c e p a t k a r e -

na d i b a n t a i ( s l a u g h t e r e d ) p r e - r i g o r dan r i g o r n y a akan

l e -

b i h lama b i l a d i b a n d i n g k a n dengan i l m n dengan c a r a m a t i

--

nya yang lama $:arena k e h a b i s a n n a f a s .

T a b e l

7.

Data r i g o r - r n o r t i s k a r e n a per1garu.h suhu pada i k a n haddock

T a b e l

8.

Data r i g o r n l o r t i s !;arena p e r b e d a a n c a r a nlati pada i k n n t e n c h

R i g o r (jam)

-.

7 2

-.

9G

Ll.8

-

60

Suhu P r e - * r i g o r

(OC) ( j a m )

1

5

35

1 6

R i g o r (jam)

-I

I

Cara [image:168.547.25.454.22.767.2]
(169)

( 3 )

Keadaan P o s t - R i g o r

S e t e l a h t a h a p a n p r e - r i g o r dan r i g o r ii.~aka t e r j a d . i

k e a d a a n yang d i s e b u t p o s t - r i g o r , y a i t u keadean o t o t -

o t o t i k a n yang dengan b e r a n g s u r - a n g s u r menjadi l u n a k

d a n lemas k e m b a l i s e t e l a h beberapa jam a t a u beberapa ha-

r i (ANOl?Y!~IOIIS, 1973)

.

Dalam keadaan p o s t - r i g o r s e c a r a b e r t u r u t - t u r u t a -

Ban t e r j a d i a u t o l y s i s , pe~nbusukan o l e h h a k t e r i dan ke-

t

e n g i k a n

P r o s e s a ~ ~ t o l y s i s adcilali t e r j a c l i n g a p e n g u r a i a n da-

g i n g il.;an s e b a g a i a i r i b n t d a r i getah-ge-tail p e n c e r n a a n

i k a n . Hal i n i t c r j a d i terutarila pad.a ilkan yang disirn-

. .

pan t a n p e d i k e 1 u s r k a n 1-81 p c r u t n y c (ILPAS, 1 9 6 8 ) .

A u t o l y s i s . t e r j a d i s e t e l a h r i g o r p r o . t e o l y s i s (AMLA-

CmR, 1 9 6 1 ) sedanglrz!n a u t o l y s i s dengan b a l r t e r i p r o t c o -

l y s i s

s ~ ! l i t

dibedaliall

(TOi'll:Y!\SU

dan

%Eb!IllAI\'I,

19.57)

s e l i i n ~ g a s e b a g a i p e t u n j u k aclalah dengan t i r ~ ~ b u l n y a am-

moniakl k a r e n a aKnonialc t i d a k akan acla sebelu-rfl s e l e s a i -

nya f a s e r i g o r (AML,!CS:ER, 1 9 6 1 ) .

i r a h a p

,

pertalna p e r u s a k a n o l e h b a k t e r i p e r u s a k t e r s e -

b u t akan menyebabl~sn mi?nurunnya kandungaa asanl amino

gang d i i k u t i dengan nieningkatriya ju~til;:h aminoliiak

('rOi!iI-

(170)

.

.

. .

22

I ,

.'Ilrzn-ikan, p e l n $ i s

Gambar

Tabel 1. Koiilposisi daging ikzn herdasarkan bagian daging E-
Tabel 1.1.
Tabel 6.a.
Tabel 8 mempcrlihatkan bah -
+2

Referensi

Dokumen terkait

Karya sastra menjadi warisan leluhur, karena dengan karya sastralah siapa saja dapat mengungkapkan apa yang dirasakan untuk menyampaikannya kepada pembaca atau penikmat

Berdasarkan uraian tersebut dapat disimpulkan bahwa motivasi belajar siswa dapat dipengaruhi oleh berbagai faktor, baik faktor yang bersumber dari diri siswa tersebut

Hutan merupakan tempat yang subur bagi makhluk untuk hidup, termasuk ular, sehingga konsepsi tersebut membuat ornamen kala- makara dengan ornamen karang bhoma di Pura Dalem

Baja paduan rendah AISI 4140 banyak digunakan sebagai bahan komponen mesin, gear, roda gigi yang pada pemakaiannya banyak mengalami gesekan.Untuk meningkatkan sifat mekanis

Hal tersebut memiliki makna bahwa terdapat hubungan yang kuat dan nyata antara keberdayaan masyarakat dengan keberhasilan pengelolaan Tahur a WAR di Provinsi Lampung,

Beberapa Puskemas di Surabaya Utara tidak memiliki IPAL jenis Biofilter (Puskesmas Kenjeran, Tanah Kalikedinding, Pegirian, Perak Timur, Morokrembangan) dan yang

Penelitian ini bertujuan untuk mengetahui hubungan antara faktor agroekosistem (ketinggian tempat) dan tingkat serangan hama Cylas formicarius di tiga ketinggian

Dari hasil penelitian yang sudah ada dapat diambil beberapa acuan dalam yaitu perancangan aplikasi dibangun menggunakan java, pemanfaatan sensor Arduino Uno