Segolo
jenis
kebufuhon
buku
bermutu,
odo
podo
komiDAYA
BATIN
O RAHASIA SUKSES O KARIER BISNISO PEMIMPIN
&
PROFESIONALISMEO
ILMU
&
TEKNOLOGI O PILAR-PILAR KELUARGAO
OLAH
RAGA
O SEHAT&
BUGARO KEPUSTAKMN
JAWA
O KARYA&
SENI BUDAYAO HOBBY
&
FOTOGRAFI O KAMUS&
ENSIKLOPEDIA O SADARHUKUM
O HUMAN RELATION@@
&qglrlt Nrlhlrrrl NlJll'r.Jt, t{It trtl (0,Sultan
Agung
PEIT
/*/
SE,RAT
KE,KTYASANING
PENGRACUTAN
Cetakan
pettarna
Cetakankedua
Penerbit
"Dicetak oleh
Dahara Prize Semarang
Effhar Offset Semarang L997
1999
PENGANTAR
Dengan rasa syukur kami telah berhasil menguak salah satu
Kapustakaan Jawa
yang
berjudul "SERAT KEKIYASANNINGPANGRACUTAN" salah satu buah karya sastra Sultan Agung raia Mataram (1 61
3
-
1 645). R upa-rupanya Serat kekiyasaning Pangracutan iuga menjadi narasumber dalam penulisan SeratWirid
HidayatJati
oleh
R.Ng. Ronggowarsito. Karena adabeberapa
bab
yang
terdapat
pada Serat
kekiyasanning Pangracutan terdapat pula pada Serat Wirid hidayat jati.Pada manuskrip huruf jawa Serat Kekiyasaning Pangracutan tersebut telah ditulis kembali pada tahun shaka 185711935 Masehi.
Disyahkan oleh pujangga di Surakarta RONG no-GO ma-WAR-ni Sl-ra-TO
-
Ronggowarsito atau R.NG. Ronggowarsito.Manuskrip
ini
kami lestarikan dalam hurufdan
bahasa lndonesia, diwedarkan sekedarnya dan kami beri judul:.,SERAT KEKIYASANING PANGRACUTAN" WIRID NGELMU
MA'RIFAT
Buku
ini
baik sekali untuk dimiliki, karenadi
dalamnya mengandung berbagai petunjuk untuk mencapai kasampurnaan Budi luhur, bahkan diuraikan pula rahasia Asmaragama atau rahasia Suami lsteri agar mempunyai keturunan yang berguna bagi orang tua, bangsa, dan negara, serta Agamanya.Selamat membaca, semoga buku ini bermanfaat bagi Anda.
Hormat kami,
Ki Hudoyo Doyodi puro,Occ.
ISI BUKU
Pengantar.
...
3l.
Dibalik pancaran TigaWahyu...
6Bahasa Jawa Sarasehan Ngelmu Kasampurnaan
...
101
.
KgdadeyaningJisim ...
... 102.
Pepangkating TiyangPejah...
143.
Wewedharan AngracutJasad
...
184.
Wewedharan Angluluh Jasad...
185.
Pgrluning PatiRaga
...
206.
Perluning Guru LawanMurid
....;... 248.
Bedanipun Wedal ing AIam akherat lawan AlamDunya
.
409.
AIam SetelahKematian
...
4010.
Wgwgdharanipun TriBawana...,...
4411.
Gosul'alam
4812.
Kreteking Cipta Sanalika MahananiGara-Gara
5014.
Dununging lman, Tauhid,Mo'rifat
5215.
Tegesipun Jalal, Jamal, Kahar lawanKamal
5216.
Sajatining Lanang lawan SajatiningWadon.
5417.
Babagan Kawontenaning Pati...
6018.
Asaling Manungsa saking Kawan Anasir.
6419.
Warnining llmuSorogan.
...
6820.
llmiTalek
...
7021
.
Warni WarniningWahyu
... 70Bahasa Indonesia
Sarasehan !lmu ka.sampurnaah...o... 1 1
1.
Berbagai kejadian Pada Jgnasah... 112.
Berbagai Jgnis Kgmatian... 153.
Wedaran Angracut Jasad'... 194.
Wgdaran mgnghancurkan Jasad ...-... 195.
Perl unya Pati Baga...o... 216.
PgrlunyaGuruDenganMurid...oooror... 257.
Urutan Dalam Kematian dan Apa Yang Harus DilakUkan ... ... 338.
Perbedaan Wahu di Alam Akhirat dan di Alam Dunia...r...
.r... 419.
Alam Sgtglah Kgmatian...,... 4110.
Wgdaran Tribawana ... 4511.
GOSU|tA|am... 4912.
Kghgbatan daya Fikir...o... 5113.
Surga dan Ngrakd ...o... 5314.
Tempatnya lman, Tauhid, dan matrifat ... 5315.
Arti Jalal, Jamal, lGhar, dan lGmal ...o... 5316.
Pria dan Wanita Yang Sejati... 5517
.
Mengenai Kgadaan Kgmatian ... 611
8.
Manusia terdiri Dari Empat Anasir...o... 6519.
Bgrbagai llmu Sorogan (Gaib) ... 6€)20.
llmu Talgk (Keajaiban) ...r.o.... 7121
.
Bgrbagai Macam Wahyu...,...,... 71Narasumbgr Dan Bahan Bacaall ...o... 77
Tgntang Penyusun Wgdarall ...or...r... 79
I.
Dibalik
Pancaran Tiga
Wahyu
Besar perhatian Sultan Agung terhadap suatu upaya untuk menegakkan kedaulatan Mataram seutuhnya. Tetapi suatu kendala yang ditimbulkan
oleh
cengkeraman-cengkeraman Kompeni ke arah politik pemerintahan. VOC yang telah menyusupke Banten, Batavia, bahkan sampaidiJepara, merupakan gendala. Juga masih adanya pertentangan dalam perhitungan tahun, dari kalangan Pesantren yang mempergunakan perhitungan tahun
Hijriah,
sedangksan kalarlgan kejawen mempertahankan mempergunakan tahun caka.'/Dengan perbedaan pokok itu menimbulkan masalah pula bagi stabilitas pemerintahan Mataram pada masa itu.
Maka dengan membaca sejarah leluhurnya, bahwa sosial-budaya perlu mendapat perhatian yang utama. Sultan Agung memulai pembenahan pemerintahannya lewat hal-hal yang menyangkut kepentingan umum.
Tahun 1633 berhasil menyusun perhitungan tahun yang baru,
perhitungan tahun ciptaan Sultan Agung itu dapat diterima kedua belah fihak. Bagi kalangan Kejawen dapat menerima karena awal
perhitungan tahun Jawa masih mempergunakan awal tahun Qaka yaitu tahun 78 Masehi. Maka berhasillah Sultan Agung dalam upaya untuk menciptakan suatu kesatuan perhitungan tahun di antara masyarakat Pesantren dengan masyarakat Kejawen.
Dari sinilah rupa-rupanya Sultan Agung melakukan, dalam rangka membenahi Mataram. Karena disadari nahwa kekuatan Mataram terletak pada
dua
kubu; masyarakat Pesantren dan masyarakat Kejawen. lalu dicarilah suatu cara untuk mengusai keduanya. Setelah berhasil menyusun perhitungan tahun yang dapat menyatukan kedua faham itu. Kernudian disusunlah Serat.
Nitipraja oleh Sultan Agung. Juga
tersusunnyya
serat Kekiyasaning Pangracutan yang merupakan Wirid Ngelmu Ma'rifat dan iuga merupakan konsep awal dari Ratu adil.Untuk kalangan Pesantren menjuiung Sultan Agung pada sekitar tahun 1633 sebagai Susuhunan, karena beliau mengambil gelar Susuhunan itu sebelum bergelar Sultan. Susuhunan bagi
1). Dr. Simuh, MISTIK ISLAM LEJAWEN RADEN NGABEHI RANGGAWARSITA,
Suatu Studi Terhadap Seraf Wirid Hidayat Jati (UI-PRESS Jakarta 1988)
uetn cer 6ue4 dulueseApley JyUfS
90 L' pll y$VfO NWtVtSndWt'esletelpqeod' 3.N' W'Ar1'totd
e
eduel
'ue1Je0uaplp Jpuag-Jpuaq'U!p
leq!lau
'Iepuaqol
eAecred BAupn[n/nral
r]alo
ullpllet
e[e.rdluu'BAuups!;nued lelnrulp Blp)1lpl '(lqaseyyt?gI
EIeC eggl p^ef
unqq uele>10ues) e1e10uesEIa
eA;,rp Ouluese,;ua6 lnpl
rue;aAuau uelre6eg:seqaq ertulyv
wepDut
qepatt '1p61u1rvr ueteytqefi
eue[Duluqr]lrt"7!ff#
es4edy
euntl 'Dun66und ete>1due1due 'etyesDuepllue
'pdeDueleced
ellpnu Duluep 'sndedule[edgu
'e>lueAued uelfileutl\np
;ep>16uase\a
elltp
Durueset'paD
ete}es Dul walls lpey ,,:
n\yeq
p0egas e[ed1qNue\lpd
u,qeru,raruadr",r"=''i;3llU."'l3J"li,i,:',,ft
"1J,3:'?X,,::,'fl 13Ouepy1
Inlns
'llln6 Inlns 'ueqe[e[ e[oy nple Oueuog ueuns lprasepd
uelnuauaur pUI uplpnuay'uplsl
lllslrx
qplepe BSJBInSInlns ldetat npulH npqraq nU lcnrp/nag Inlns nple>1 eAuupppaqrad
eAueq 'lcnJe/nag lplag ue6uap eues rldr-upq psJpInS Inlns 'UBg lV
ellor{S teras eAuleslru plrl/n uep Inlns'reOeqraq eAulncunyl 'rledouag
upL{pqurauad rueJelelnl uep '0ue[upd uptpnual 'IBuaO upplera4
ueue[1e[as telnu!p r{Bpns undnpleM 'dBre0!p snral uamelay uepp I;lslrrJ 'pp!/n undneu 'Intns
'nlnq
upst;nuaduelpp
BAusnsnqy'uotpJal ue0ue1e1
Bueln
upllpqred rpe[uaru uBeAepnqay 'tB&lBl ueuued ;pe[uau e[BU te6eqes 6un0v uBilnS 'qp/nnqJnN nAqern qnleOuad esenl ulelpp dn>lBcrelBIeu
uarne[ayuelsl
tpleleAseu
qnrntas I0Bg lBIB.rBAsBtu UBDuBIPIuellluap
ue0uap '[pV'uernelay
Uep
uB0unlnp
elnd
ueldB.req0uau nlBUdasuol
BuarPI elnd nl6ag'rlauJoqlp le0uBs qpllv !p/n re6eqas uorluesad lplerpAseyl ue6ue;e1 IO 'r.lpllv IlpM qelepe Oun6y ueuns E/nr4eq uenle0ued nlpns Ourcueuau lupJoq nU re;eO upltqueOuad
uppp
Ip plpll
'nlnO nplp nqns eAulyemengutamakan paksaor, kebanyakan manusia santausa dan utama, haruslah dikatakan pandai,"
Bahwa serat Nitipraja jelas ditulis oleh Sultan Agung pada
tahun
1641 Masehi. Begituiuga diduga
penulisan Serat Kekiyasaning Pangracutan sekitar 1633-
1&11, Benar-benar sangat penting bagi Mataram. Sultan Agung yang memandang perlu adanya persatuan dan kesatuan bangsa, untuk mencapai kejayaan Mataram.Wirid Kekiyasaning Pangracutan, tidak hanya mengajarkan tentang llmu Ma'rifat, tetapi iuga tentang etika menggauli esteri atau Aji Asmaragama, agar dapat menurunkan anak yang berguna
bagi orang tua, nusa
dan
bangsa. Wejangan-wejangan,,yang mewedarkan Tribawana atau Triloka, yaitu rahasia Baital mdkmur,Baital mukharan, dan Baital mukhadas.
Adalah rahasia untuk mencapai kesempurnaan hidup di dunia dan akherat. Karena kalau mematuhi ajaran Tribawa itu
orang
akan
berbuat baik,
jujur, giat
bekeria,
dan
tidakmengganggu milik orang lain baik itu b'erupa kebendaan maupun
seks atau kepercayaan.
So
rasehan
Ngel
mu
Kasampurnaan
Punika pratelanipun serat Kekiyasanning Pangracutan, yasan dalem lngkang Sinuwun Kanjeng Sultan Agung PrabuAnyakrakusuma ing Mataram, kaparengipun ing ngarsa dalem
amrayogi patraping sangkan paran medal saking ilhaming panggalih, kekeran sejati, mupakat sayehosanipun, sadaya
punika lajeng
karembagaken
dhateng para
akhli
ilmikasampurnan, dene ingkang sami katimbafan wonten ing ngarsa dalem, ing ngandhap punika:
1.
Panembahan Purubaya.2.
Panembahan Djuminah.3.
Panembahan Ratu Pekik ing Surabaya.4.
Panembahan Juru Kithing.5.
Pangeran ing Kadilangu.6.
Pangeran ing Kudus.7.
Pangeran ing Tembayat.8.
Pangeran ing Kajoran.9.
Pangeran ing Wangga.10. Kyai Pengulu Ahmad Kategan.
7.
Kedadiyaning JisimMenggah wiyosing dhawuh pangandika dalem, andangu
ingkang sampun kalampahan,
tiyang
pejah punika
dene piyambakpiyambak kedadosanipun ing jisim.Saking
pawartosipuning
akathah,utawi
kayektosan pamariksanipun, para tetiyang ingkang asring sumerep wujudingjisim, ingkang salah kedadosan miwah warni-warnining jisim kados ing ngandhap punika :
1.
Wonten ingkang lajeng besok.2.
Trekadang wonten jisimipun margegeg wetah kemawon.3.
Wonten ingkang ical wujudipun jisim.4.
Saweneh luluh dados toya.5.
Wonten dados mustika.6.
Wonten lajeng dados memedi.7.
Trekadang dados sato kewan.Sasaminipun, ingkang makaten kala wau saking punapa sabab-sababipun?
10 SERA r *"
Soro
sehan
llmu
Kasampurnan
lni
adalah katerangan Serat Suatu pelaiaran tentang Pangracutan yang telah disususn oleh Baginda Sultan Agung Prabu Angakrakusumadi
Mataram, atas berkenan Beliau untuk membicarakan dan temu nalar dalam hal ilmu yang sangat rahasia, untuk mendapatkan suatu kepastiandan
kejelasan, dengan harapan dapat dirembuk dengan para Akhli llmu Kasampurnan. Adapun mereka yang diundang dalam temu nalaritu
adalah sebagai berikut lni:1.
Panembahan Purbaya.2.
Panembahan Juminah.3.
Panembahan Ratu Pekik di Surabaya.4.
Panembahan Juru Kithing.5.
Pangeran di Kadilangu.6.
Pangeran di Kudus.7.
Pangeran di Tembayat.8.
Pangeran di Kajoran.9.
Pangeran di Wangga.10.
Kyai Pengulu Akhmad kategan.1.
Berbagai Kejadian pada JenasahAdapun yang menjadi pembicaraan, beliau menanyakan apa yang telah terjadi setelah manusia itu meninggal dunia, ternyata mengalami bermacam-macam kejadian pada jenasahnya.
Dari berbagai cerita umum, iuga menjadi suatu kenyataan, bagi mereka
y
ng sering menyaksikan keadaan jenasah yang salah kejadian atau berbagai macam kejadian pada keadaan jenasah adalah berbagai diketengahkan di bawah ini:1.
Ada yang langsung membusuk.2.
Ada pula yang jenasahnya utuh.3.
Ada yang tidak berbentuk lagi, hilang bentuknya jenasah.4.
Ada pula yang meleleh manjadi cair.5.
Ada yang menjadi mustika (permata).6.
lstimewanya ada yang menjadi hantu.7.
Bahkan ada pula yang menjelma menjadi hewan.Masih banyak pula kejadiannya. l*alu bagaimana hal itu dapat terjadi, apa yang menjadi penyebabnya?
11
Menggah aturipun para Akhli 'llmi, muoangating rembag kados makaten:
Aniawi kaparengipun ing karsa dalem, mila tiyang pejah jisimipun beda-beda; tandha salah kedadosan. Mila makaten, ing nalika gesangipun mawi kasasaban dosa, dumuginipun jisim wekasan temah kalintu dunungipun.
lnggih
punika kalebet dhateng 'Alam Panasaran. Awit nalika mancade ing sekaratilmaut mawi anggadhahi cipta samar-samar, uwas sumelang, kirang santosa ing tekadipun, boten mantheng tilar awas elingipun. Milawonten
erang-erangingulah
ilmi
Ma'rifat kados
makaten wijang-wijang i pun satung gal -satung gal :7.
lng
nalika gesang sinten lngkang
tansah ajibar-jiburambaruwah lumuh dhateng kasutap&fi, adat luwangipun dumuginipun dinten wekasan,
lng
tembe jisimipun bosokdados
siti
lempufig, alusing
sukma
anglambrafrg,kaumpamekaken kados
kinjeng
tanpasoca,
ewadene manawiduk
gesangipun taberi sesucilair
batos, yekti sampun kalebet lampah, inggih terkadhang boten makatenkadadosanipun ing delahan.
2.
lng
nalika taksih gesangipun, srnten ingkang anggentur siyam miwahsesirh
boten mawi watawis, saking adatluwangipun dumugining
dinten
wekasefr,ing
tembe jiwimipun margegeg dados sela, tur anyangari sif4 dene alusing sukma dados Dang Hyang Semorobumi. Ewadetenduk
gesangipun kinanthenan lampah nrima, tegesipundhahar,
sare,
boten
ngedek-adekakef,,
narimahsakawatonipun miwah legawa
ing
lalrbatog
terkadhangboten makaten kadadosanipun ing delahan.
3.
Dukgesangipunsrnten ingkang ambanterwungutilarddugi
watawis,
sakingadat
luwangipun dumugining dinten wekasan,ing
tembe jisimipun saget medal saking kubur luwangipun, amargi kepanjingan bekasa kan mawarni-warni,ingkang memedeni
wau.
Dene alusing sukma, manifrs dhateng sato kewan. Ewadeten manawi duk gesangipun kinanthen lampah rila legawa, tegesipun, sanadyan betah wungukedah
sapakantukipufr, ingkang makaten punika dumugining pati terkadhang boten kalintu delahanipun.Adapun menurut para Pakaf setelah mereka bersepakat disimpulkan suatu pendapat sebagai berikut ini:
Sepakat dengan pendapat Sultan Agung, bahwa manusia itu
setelah meninggal keadaan jenasahnya berbeda-beda; itu suatu tanda bahwa disebabkan karena ada kelainan atau salah kejadian (tidak wajar), makanya demikian karena pada waktu masih hidup
berbuat
dosa,
setelah menjadi mayatpun akan mengalami sesuatu, masuk ke dalamdam
Penasaran. Karena pada saatsedang memasuki proses sakaratulmaut hatinya menjadi ragu,
takut, kurang kuat tekadnya, tidak dapat memusatkan pikiran
hanya untuk satu ialah menghadapi maut. Maka ada berbagai bab dalam mempelajari ilmu Ma'rifat, seperti yang akan kami utarakan berikut ini:
1.
pada waktu
masihhidupnya,
siapapunyang
senang tenggelam dalam kekayaan dan kemewahan, tidak mengenaltapa brata,
setelah
mencapaiakhir
hayatnya,
maka jenasahnya akan menjadi busuk dan kemudian menjaditanah liat, sukmanya melayang gentayangan, dapat diumpamakan bagaikan rama-rama tanpa mata. Sebaliknya, bila pada saathidupnya gemar menyucikan
diri
lahir maupun batin. Haltersebut sudah termasuk lampah, maka kejadiannya tidak akan demikian.
2.
Pada waktu masih hidup,Fgi
mereka yang kuat berpuasa tetapi tidak mengenal batas waktunya, bila telah tiba saat'
kematiannya, maka mayatnya akan teronggok menjadi batudan
membuat tanah pekuburannyaitu
menjadi sangar, adapun rohrya akan meniadi Danyang Semorobumi.Walaupun begitu, bila pada masa hidupnya mempunyai sifat nrima atau sabar; artinya makan, tUu[ tHak bermeralah-nrewah,
cukup seadanya dengan perasaan tulus lahir batin,
kemung-kinan tidaklah sepertidiatas kejadiannya pada akhir hidupnya.
3.
Pada masa hidupnya, seseorang yang menjalanilampah tidak tidur tetapi tidak ada batas waktu teftentu, pada umumnya disaat kematiannya kelak, maka jenasahnya akan keluar dari liang lahatnya, karena terkena pengaruh dari berbagai hantu yang menakutkan. Adapun sukmanya menitis pada hewan.Walaupun begitu bila pada masa hidupnya, disertai sifat rela
gadang tetapi harus ada batas waktunya, yang demikian itu
bila meninggal tidak akan keliru jalannya.
4.
Einten ingkang nglanturaken acegah syahwat, boten mawi dedugi prayogi, saking adat lwvangipun dumugining dinten wekasan, ing tembe jisimipun ical amrayafrg, korup dhateng alaming lelembat siluman sasa/r?inipun, alusing suksma asring manjanma utawi ngamladheyan, kados ta gandarwosasam inipun ingkang asring anyidra sermi, upami dumunung
ing wreksa ingkang ageng, mangka witipun tinegor utawi
pejah, ftgumladheyan kala wau
inggih
tumut sirnaningwreksa,
ewadenten manawi
duk
gesangipun
mawikinanthenan lampah temen, lumuh abebandrek ulat, jina,
cidra
resmi ingkang dede wajibipuff, sadaya wau inggih trekadhang mboten makaten kadadosanipun ing delahan.5.
lng
natika gesangipun sinten ingkang sumedya sabar darana, sagef amekak nafsu hawa, wani dhateng lampah brata pejah salebeting gesang, kadosta angangkah budi sampun ngantos repeh, nitya sumeh, pdfigandika sareh tur teteh solah ngepepeh, sadaya kala wau sampun ngantos tilar empan papanddugi
prayogi, sarta mawi watawis, ingkang makaten wau saking adat ltrwangipun dumugining dinten wekasan, ing tembe jisimipun saget mulya sampurna ing kahanan Jati, nunggil kaliyan Dating Pangeran Kang Agung, Kang Murba Amisesa, Kawasa andadosaken saciptanipufr, wonten sasedyanipun, dhateng sakarsanipun. Witne manawikinanthenan ambek paramartotaffid, kados /estantun pamoring Kawula Gusti.
Mila sajatosipun, tiyang anggeguru llmu Ma'rifat punika, kedah ingkang saged anglampahi : lmam, Tauhid, Ma'rifat.
2.
Pepangkataning Tiyang PejahKala samanten lngkan Sinuwun Kanieng Sultan Agung Prabu Anyakrakusuma andadosaken kaparengipun
ing
panggalihdalem, ooembadani dhateng para aturipun sadaya punika.
Sasampunipun
makaten,
pandangudalem
angraosaken papangkataning tiyang pejah, kadosta :1.
Pejah Krsas.2.
Pejah Kiyas.3.
Pejah Syahid.4.
Pejah Salih.4.
Siapapun yang melantur dalam mencegah syahwat atauhubungan seks,
tanpa
mengena!waktu, pada
saat kematiannya kelak jenasahnya akan lenyap melayang, masuk kedalam alamnya iim setan dan roh halus lainnya, sukmanyasering
menielmadan
menjadi semacam benalu atau menempel pada orang, seperti meniadi gandarwa dan sebagainya yang masih senang mengganggu wanita, kalau berada pada pohon yang besar, kalau pohon itu dipotong, maka benalu tadi akan ikut mati.Walaupun begitu, bila pada masa hidupnya diseftakan sifat
jujur,
tidak
berbuat mesum, tidak berjina, bermain seks dengan wanita yang bukan haknya, semuanya itu bila tidak dilanggar, tidak akan begitu kejadiannya kelak.5.
Pada waktu masih hidup selalu sabar dan tawakal, dapat menahan hawa nafsu, berani dalam lampah dan menjalani mati didalamnya hidup, misalnya mengharapkan janganlah sampai berbudi rendah, rona muka manis, dengan tutur kata sopan sabar dan sederhana, semuanya itu janganlah sampai berlebihan dan haruslah tahu tempatnya situasi dan kondisi, yang demikian itu pada umumnya bila tiba akhir hayatnya, maka keadaan jenasahnya akan mendapatkan kemulyaan sempurna dalam keadaannya yang hakiki, kembali menyatu dengan Dzat Pangeran Yang maha Agung, yang Dapat Meng-hukum, Dapat menciptakan apa saia, ada bila menghendaki, datang menurut kemauannya, Apa lagi bila diseftakan sifat welas asih, akan abadilah menyatunya Kawula Gusti.OIeh karenanya bagi seseorang yang ingin mempelajari llmu Ma'rifat haruslah dapat menjalani: lman, Tauhid, dan Ma'rifat.
2.
Berbagai Jenis KematianPada ketika
itu
Baginda Sultan Agung Prabu Hanyakra-kusuma merasa senang atas segala pembicaraan dan pendapatyang telah disampaikan
tadi.
Kemudian Beliau melanjutkan pembicaraan lagi tentang berbagai jenis kematian, misalnya:1.
Mati kisas.2.
Mati Kias.3.
Mati Syahid.4.
Mati Salih.5.
Pajak Tiwas.6.
Pejah Apes.Sadaya
wau sami
kadhawuhan
anggancarakenpikajengipun.
Aturing para sumewa makaten :
Pejah Kisas punika, ingkang katrap ing paukuman saking
memejahi,
dados
katetepaken wewenanging pengadhilan wisesasning Ratu.Pejah Kiyas punika; ingkang anjarag pati, kadosta ngampet ambegan, utawi sesabil pati konduran.
Pejah Syahid punika; ingkang nemahi pati Perang, kabegal, kakecu.
Pejah
Salih
punika, ingkang nemahi
pati
saking kaluwsn, anglampussaking
kawirangan,utawi
sangsara sisah sanget.Pejah
Tiwas punika, ingkang
nemahi
pati
ambah-ambahan, pegeblug, utawi kinging wisaya
sasaminipun, sayekti boten saget dumugi ing kahanan jati, cepak dhateng Alam Panasaran.Dhawuh pangandika
dalem;anyebabaken
sadayaingkang pejah
makaten kalawau,
punapa boten wontenbedanipun ingkang
llmi
kaliyan ingkang bodho?
Upami ingkang peiah kala wau tiyang akhli llmi, sebab saking punapa teka boten saget angracut sami sanalika.Aturipun para sumewa: "langkang
makaten
waubokmanawi
saking kageting
kadadak,mila lajeng
boten angengeti llminipun,ing
batos amungngraosaken sakitipunkemawon. Saupami
lajeng
angengeti
llminipur,
kadostumpang
suh
pangrakiting
kukudan, awadenten manawi sampun angengeti pitedahing Guru, bokmanawi inggih saged angracut sanalika."5.
Mati Tiwas.6.
Mati Apes.Semuanya itu Beliau berharap agar dijelaskan apa maksud-nya. maka yang hadir memberikan jawaban sebagai berikut:
Mati Kisas. adalah suatu jenis kematian karena hukuman
mati.
Akibatdari
perbuatanorang
itu
karena membunuh, kemudian dijatuhi hukuman karena keputusan Pengadilan atas wewenang Raja.Mati Kias, adalah suatu jenis kematian yang diakibatkan oleh suatu perbuatan, misalnya menahan nafas, atau mati karena melahirkan.
Mati
Syahid, adalah suatu jenis kematian karena gugur dalam Perang, dibajak, dirampok, dan disamun.Mati Salih, adalah suatu jenis kematian karena kelaparan, bunuh diri karena mendapat aib, atau sangat bersedih.
Mati Tiwas, adalah suatu jenis kematian karena Tenggelam,
mati
karena disambar petir,tertimpa
pohon,jatuh
karena memanjat pohon,dan
sebagainya, mati yang demikian tadi dinamakan "mati Tiwas.'Mati Ap€S, adalah suatu
jenis
kematian
karenaambah-ambahan, epidemi, karena santhet atau tenung dari orang lain, yang demikian
itu
benar-benar tidak dapat sampai pada "Kematian yang sempurna" atau Kesedan jati bahkan dekat sekali pada Alam penasaran,Berkatalah Beliau: "Sebab-sebab kematian
tadi
yang mengakibatkan kejadiannya, lalu apakah tidak ada perbedaannyaantara
yang
berilmu denganyang
bodoh? Andaikan yang menerima akibat dari kematian itu seorang Pakarnya llmu Mistik,mengapa tidak dapat meracut seketika itu juga ?"
Dijawab oleh yang menghadap: "Yang begitu itu mungkin disebabkan karena terkejut menghadapi hal yang tibatiba. Maka tidak teringat lagi dengan ilmu yang diyakininya, dalam batin yang dirasakan hanyalah penderitaan dan rasa sakit saja. Andaikan dia mengingat keyakinan ilmunya, mungkin akan kacau
di
dalam melaksanakannya. Tetapi kalau selalu ingat petunjuk-petunjuk dari Gurunya, maka kemungkinan besar dapat meracut seketika ituiuga.
Pangandika dalem, sapunika asmu sandeyaning galih, awit saderenging apes punapa sepi panengeraning cipta rasa rumasa, teka boten rinasa, manawi amung makaten kemawon kirang dados ing pamanggih dalem, mila lajeng kadhawuhan angrembag sakecanipun ing pamanggih.
'
'
Kyai Akhmad kategan matur: "Lares Dawuhing pangandika dalem, awit sajatosipun tasih mubahan, amung kanjeng Susuhu-nan ing Kalijaga piyambak ingkang rinilan saget jisim sami sakala,jalaran jumeneng Gosu'l'alam, maniing Rijalu'llah Gaib, yekti wa'llahu a'lam ingkang saget animbangi kados kasebat nginggil."
3.
Wewedharan Angracut jasadDene pangracutan
jasad ingkang
kagem
KaniengSusuhunan
ing
Kalijogo, wewedharanipun ingkang sampun winasiyataken para putra wayah kados makaten pakartinipun:"Badaningsun jasmani
w.ts
sici,
ingsun gawa marang kahanan jati, tanpa jalaran pati, bisa mulya sampurna waluya urip sa/awase, ana ing "Alam Donya ingsun urip, tumekane "Alam kahanan Jati ingsun urip, saka kodrat iradatingsun,dadi
saciptanings
ufr, ana
sasedyaningsun,
tekasakars aningst)n."
4.
Wewedharan Angluluh JasadMenggah weweling dhawuhipun kangjeng Susuhunan ing Kalijogo makaten: " Sinten ingkang badhe saged angluluh jasad sami sanalika utawi andadosaken muiijadipun kados para Nabi,
ngedalaken karamat kados para Wali. Andhatengaken Ma'unah
kados para Mukmin Khas, kalampahana
tapa brata
kados wasiyatipun Kanjeng Susuhunan ing Ampel Denta:1.
Amekri
nrpsu hawa, ing datem sewu dinten sewu datu p,sa/,.2.
Angampet syahwat, ing dalem satus dinten, dalunipun pisan.3.
Amepet pangandikan, inggihpunika
ambisu,ing
dalem sekawan dasa dinten kawandasa dalu.Setelah mendengar jawaban itu, Beliau merasa masih kurang puas, menurut pendapat Beliau; bahwa sebelum seseorang terkana bencana apakah tidak ada suatu firasat dalam batin dan fikiran, kok tidak terasa, kalau hanya begitu saia Beliau kurang
sependapat,
oleh
karenanya Beliau mengharapkan untuk dimusyaw arahkan sampaituntas
dan
mendapatkans
tu pendapat yang lebih masuk akal.Kyai Akhmat Kategan menghaturkan sembah: "Sabda paduka adalah benar, karena sebenarnya semuanya itu masih
belum tentu, hanyalah Kanjeng Susuhunan Kalijogo sendiri yang dapat melaksanakan ngracut jasad seketika, tidak terduga siapa yang dapat menyamainya."
3.
Wedaran Angracut JasadAd,apun Pangracutan
Jasad yang
dipergunakan oleh("ngieng
SusuhunanKalijogo,
penielasannyayang
telah diwasiatkan kepada anak cucu seperti ini caranya:"Badan jasmaniku telah suci, kubawa dalam keadaan nyata, tidak diakibatkan kematian, dapat mulai sempurna hidup abadi Selamanya, di Dunia aku hidup, sampai di alam nyata (akherat) aku iuga hidup, dari kodrat iradatku, jadi apa yang
kuci,ptakan,
yang
kuinginkan ada,
dan
datang
yang kukehendaki."4.
Wedaran Menghancurkan JasadAdapun pesan beliau Kanjeng Susuhunan
di
Kalijogosebagai berikut: "siapapun yang
menginginkan
dapatmenghancurkan tubuh seketika atau terjadinya mukjijad seperti
para Nabi,
mendatangkan
keramat
seperti para
Wali, mendatangkan ma'unah seperti para Mukmin Khas, dengan cara menjalani tapa brata seperti pesan dari Kanjeng' Susunuhan di Ampel Denta:1.
Menahan Hawa Nafsu, selamaseribu
hari
siang
dan malamnya sekalian.2.
Menahan Syahwat (seks), selama seratus hari siang 9anmalam.
3.
Tidak berbicara, artinya membisu, dalam empatpuluh hari.
siang dan malam.4.
Siyam peiah latu, pitung dinten pitung dalu.5.
Wungu ing dalem tigang dinten tigang dalu.6.
Pejah raga boten ebah boten mosik ing dalem sadrte n sadalu, Menggah peperangipun ing lampah sewu dinten punika, ugi makaten pamaranipun:1. Pamekaking napsu hawa; menawi sampun angsal sang-angatus dinten, lajeng karangkepan
2.
angampet syahwat,manawi
watawis sampun angsal
sawidakdinter,
lajeng karangkepan 3. ambisu tanpa siyarn, ing dalam sakawan dasa dinten.Dene anggenipun ambisu tanpa siyam, punika manawi sampun angsal tiyang dasa tiga dinten, lajeng karangkepan siyam pejah latu, ing dalem pitung dinten pitung dalu, siyamipun pejah
Iatu
wau
watawis sampun angsal sekawandinten,
laieng karangkepan wungu ing dalem tigang dinten tigang dal'u, dene wungu punika manawi sampun angsal kalih dinten kalih dalu,lajeng wiwit karangkepan pejah raga sadinten sadalu.
Menggah patraping peiah
raga
punika; Sidhakep suku tunggal, nutupi babahan nawasanga, boten ebah nguyuh ngising,ing dalem sadinten sadalu wau ingkang ebah arnung kantun kajeping tingal, keketeking napas, anapos, tanap?s, nupus, tegesipun kantun. angen lebet wedaling napas ingkang sareh sampun ngantos tumpang suh."
5.
Perluning Pati Ragalngkang Sinuwun Kanjeng Sultan Agung andangu; perluning pati raga.
Aturipun
Pengulu Kyai Akhmad Kategan
makaten: "Menggah perluning pati raga punika, minangka dados ular-ular ngulamtih kasunyatan, supados saget uninga pisah kempaling lGwula Gusti, manawi para akhli "llmi duk ing kino-kino dipunwastani saget Raga Sukma, tegesipun abadan sukma, mila
kawasanipun saged anyelakaken ingkang tebih, andadosaken saciptanipuh, angawotenaken sasedyanipun, andhatengaken sakarsanipun, sadaya punika kenging kaangge
prabot
ing awal akhir. Saupami kaagem ing Donya inggih nyata kewasa, kaagem ing tembe manawi sampun mancad ing sakaratulmaut4.
Puasa padam api (pati geni), tujuh hari tujuh malam.5.
Jaga, lamanya tiga hari tiga malam.6.
Mati Raga, tidak bergerak-gerak lamanya sehari semalam. Adapun pembagian waktunya dalam lampah seribu hariseribu malam itu beginilah caranya:
1.
Menahan
hawa
Nalsu,
bila
telah
mendapatsembilanratus hari, lalu diteruskan dengan2. Menahan Syahwat (seks), bila kira-kira telah mencapai waktu enampuluh hari, lalu dirangkap iuga dengan
3.
Membisu tanpa berpuasa, selama empatpuluh hari.Adapun Membisu tanpa berpuasa setelah mendapat waktu selama tigapuluh tiga hari, lalu dilanjutkan dengan 4. Puasa Pati
geni (padam api) selama tujuh hari tujuh malam, puasanya pati
geni
tadi
setelah mendapat empathari
empat malam, lalu dilanjutkan dengan5.
Jaga, selama tiga hari tiga malam, bilaberjaga
itu
kalau sudah mendapatdua hari dua
malam, dilanjutkan dengan 6. Pati raga, selama sehari semalam.Adapun caranya untuk Pati Raga adalah; tangan bersidakep
kaki membujur lurus dan menutup sembilan lubang di tubuh, tidak bergerak-gerak, menahan tidak berdeheffi, batuk, tidak meludah, tidak berak dan tidak kencing selama sehari semalam tersebut. Yang bergerak tinggalah kedipnya mata, tarikan nafas, anapos, tanapos, nupus, artinya tinggal keluar masuknya nafas, yang tenang iangan sampai bersengal-sengal campur baur."
5.
Perlunya Pati RagaBaginda Sultan Agung bertanya: "Apakah manfaatnya Pati
Raga itu?"
Kyai
Penghulu Akhmad Kategan menjawab: "Adapun perlunya pati raga itu, sebagai sarana melatih kenyataan, supaya dapat mengetahui pisah dan kumpulnya Kawula Gusti, bagi para Pakarnya llmu Kebatinan pada jaman kuno dulu dinamakan dapat Meraga Sukma, artinya berbadan sukffio, oleh karenanya dapat mendekatkan yang jauh, apa yang diciptajadi,
mengadakanapapun
yang
dikehendaki, mendatangkan sekehendaknya, semuanya itu dapat dijadikan suatu sarana pada awal akhir. Biladipergunakan ketika masih hidup di Dunia ada manfaatnya, begitu iuga dipergunakan kelak bila telah sampai pada sekaratulmaut
$;.
inggih sakalangkung sae, awit
saged
anandukaken panuwundhateng
para
putra wayah, ingkang badhe katilar. Dados tandhane katarimah sapanuwunipun dhateng para waris ingkang kantun kala wau. lnggih amung wonten ing panuwun salebeting jaman sakaratulmaut kemawoh, dene sarengating anak putu sami nenuwun dhateng astana wau namung kangge sarana tilasing Bapa Biyung Kaki Nini, mila mawi sadhekah ing saben wulan Ruwah, amung anut ing leluri duk lGnjeng Nabi Adam. rnanawisaluguning saMa, pangaksarna amung dqk mancad ing alam Sakaratulanr4ut wau"
lngkang Sinuwun Kanjeng Sultan Agung, miwah lGnieng
Panembahan Puruboyo, Panembahan
Juru
Kithingsapanunggilane, sami angamini aturipun Kyai Pengulu Akhmad Kategan, ingkang rumiyin pancen akhli Kitab dhasar maksud dateng raosipun, kaliyan malih Kyai Pengulu Akhmad Kategan
sampun anglampahi pejah kawandasa dinten gesang malih. Mila ing samangke parenging karsa dalem sadaya kawajibaken
dhateng
Kyai Pengulu Akhmad Kategan minangka dados warananing wewiridan saking berkah dalem, nanging mawi pangkat-pangkat, kadosta :1.
Amijekaken dhateng Garwa Putra Dalem, lngkang Sin uwunpiyambak. Kaparengipun papan pamejangan wonten Panepen.
2.
Manawi medharaken dateng para.sentana dalem, ingkang mijeaken minangka dados wawakil dalem ingkang Sinuwun;Kanjeng Panembahan Purubaya kaliyan Kyai Pengulu Akhmad kategan.
3.
Manawi ambarkahakendateng para
Bandara, Bupati, Wadana, Kliwon, ingkang medharaken Panembahan RatuPekik
ing
Surabdyd,kanthi
Pangeraning
Kadilangu, Pangeran ing Kudus.4.
Manawi paring berkah dhateng para Punggaw?, Panewu,Mantri, sa/ebeting Praja, ingkang mejang Panembahan juru
Kithing, kanthi
Pangeraning
Wangga, Pangeran ing Tembayat.5.
Manawi paring berkah dhateng para Bupati Tamping Pasisrr manca Nagari ingkang medharaken Panembahan Juminah, kanthi Pangeran ing Kajoran, Kyai Pengulu Akhmad Kategan.iuga
sangat berguna, karena dapat melimpahkan rasa sukurkepada anak cucu yang akan ditinggal. Jadi suatu tanda rasa sukur bagi keluarga yang ditinggalkan tadi. Hanya pada waktu sampai saat sekaratulmaut itu saja panuwunan itu disampaikan. Adapun syariatnya pergi ke Kuburan untuk nenuwun hanyalah sebagai
suatu sarana yang membuktikan sebagai Ayah, lbu, Kakek,'Nenek, maka lalu diadakan sedekah
di
bulah Ruwah, hanya mengikutitradisi sejak jaman Nabi Adam. Bila menurut Sabda bahwa pemberian ampunan itu hanyalah pada waktu saat-saat memasuki dam Sakarulmaut tadi."
Baginda Sultan Agung
dan
Panembahan' Purubaya, Panembahan Juru Kiting dan yang lainnya, mehgamini apa yang dikatakan oleh Kyai Penghulu Akhmad Kategan. Terutama karena memang akhli Kitab dan memahami arti maksudnya, serta pernah mengalamimati
selama empatpuluhhari
kemudian hidup kembali. Oleh karenanya sekarang atas berkenan beliau semua kewajiban diberikan kepada Kyai Penghulu Akhmad Kategan,sebagai pengaruh dalam mernpelajari Mistik dari berkah Sultan Agung. Tetapi telah pula ditentukan bagian-bagiannya, misalnya:
1.
Mengajarkan kepada lstri dan Putra beliau, Baginda Sultansendiri.
Beliau
telah
menunjuk
tempatnya
untuk.
mewejangkannya di Panepen.2.
Kalau meredamkan kepada para kerabat Keraton,yap
diserahi
untuk
mengajaradalah
Kanjeng Panembahan Purubaya dengan Kyai Penghulu Akhmad Kategan.3.
Kalau memberkahkan kepada para Bandara, Bupati, Wedana,Kliwon, Yang diberi tugas mewedarkan adalah Panembahan Ratu Pekik di Surabaya, dengan Pangeran di Kadilangu, dan Pangeran di"Kudus.
4.
Kalau pemberian berkah kepada para Punggawa, Panewu,Mantri, di dalam negeri, yang mewejang Panembahan Juru Kithing, dengan Pangeran
di
Wangga, dan . Pangeran diTembayat.
5.
Kalau pemberian berkah kepada para BupatiTamping Basisisr Manca Negara, yang mewedarkan Panembahan Juminah, dengan Pangerandi
Kajoran, dan Kyai Penghulu AkhmadKategan.
Nanging Sampeyan dalem Kanjeng Sultan
inggih
ugitedhak anjenengi dalah para Panembahan sapanuggalipun, dununging papan pamejangan sadaya wau wontening tetelih
Pabandengan.
Menggah
wewedharan dalem
ingkang
kawakilaken sadaya wau boten wonten gesehipun, mila sami narimah.
Wiwit Sampeyan Dalem karsa amijekaken "llmi" para kalu
warga sadaya
wau boten
kenging pisah,ing
saben dalem Jumungah katantokaken sowan Penepen.Anuju satunggaling
dinten,
saraseyan angraosakensarujuking pamanggih dumadakan sami saplek kemawon.
boten wonten ingkang sulaya
pemanggihipuh,
tandhakatarimah ingkang
dados
parenging karsa dalem. Kenging linuri-luri pusakaning para Putra Wayah Dalem, ingkang sami jumeneng Nata Binatara ing Tanah Jawi.6.
Perluning Guru l-awan MuridWonten Pandangu dalem malih, perluning Guru lawan murid. Aturipun Kanieng Panembahan Purubaya sasaminipun matur perluning Guru, amargi wajib dipun gugu tiniru, sarta
tanggung
ing
awal
akhir,mila
nama Gurumargi
pinundhi pundhi jejeg ing wewarahipun.o
Amung Kyai Pangulu Akhmad kategan matur perlu Murid,manawi Guru punika leres kemawon pinundhi, margi amijeni
pedamelan
sae, yekti tinurut
sawewarahipUtr, nanging bebasan sampundados
wewenangingguru
punika wajibtinurut, sareng Murid kaupamekaken badhe binuka. Mangka saupami kori minep menga, manawi kapareng saweg menga, saestu saged malebet wewarahing Guru, Upami
kori
minepsaking pundi lebetipun.
Bebasanjinejelan kawruh
botenweruh, rahsaning wewejangan ambuwang, wekasan amung nunjang palang, saksinipun makaten, kadosta:
Tetapi Sampeyan Dalem lGnjeng Sultan juga berkenan hadir
dalam tiap kegiatan itu, begitu pula segenap Panembahoh, adapun
tempat untuk
weiangan-weiangan
itu
berada
di
Tetelih Bebandengan, artinya didalam lingkungan puri keraton. Wedaran yang diwakilkan kepada para Panernbahan, Pangeran, dan KyaiAkhmad Kategan tadi ternyata tidak berbeda dengan wedaran Baginda Sulta Agung, maka semuanya dapat menerima dengan senang hati.
Sejak Baginda Sultan berkanan mengajarkan llmu, segenap keluarga tadi tidak diperbolehkan terpish, ditentukan pada setiap malam Jumat untuk datang ke panepen.
Pada suatu
hari,
sarasehan membahas tentang suatu pendapat untuk mendapatkan suatu kesepakatan yang tunggal, temyata semuanya berjalan mulus dan ada kesamaan pendapat.Tidak
ada yang
berbeda pendapat, suatu pertanda bahwa semuanya telah sesuai dengan apa yang dimaksud oleh Baginda Sultan. Dapat dilestarikan sebagai pusaka bagi Putra dan Cucu Baginda, yang meniadi Raja di tanah Jawa.6.
Perlunya Guru dengan MuridAda pertanyaan Baginda lagi ; perlunya Guru dengan Murid.
Dijelaskan oleh Panembahan Purubaya: "Perlunya Guru, karena
wajib
dipercaya
dan
ditirukan,
serta
mempunyaitanggungiawab awal akhir, maka dinamakan
'Guru'
karena dijunjung tinggi dan dihormati yang menunjukkan jalan yang lurus."Tetapi Kyai penghulu Akhmad Kategan menyahut: "Bahwa perlu Murid. Benarlah kalau Guru
itu
wajib dihormati, karena mengajarkan pelajaran menuju ke jalan yang baik, tentu akan ditiru segala petuniuknya. Tetapi sudah menjadi kepastian sudah menjadi wewenangnya Guru haruslah diturut. Sedangkan Murid, dapat diperumpamakan baru akan terbuka. Adaikan pintu tertutup terbuka, apa bila sedang terbuka, benar-benar pelajaran dari Gurudapat
masuk. Tetapibila pintu
sedang tertutup,dari
mana masuknya? lbaratnya dipaksakan untuk mengerti tidak akan mengerti. Rahsanya wejangan terbuarg, akhirnya hanya tak keruan, saksinya akan hal itu, misalnya:1.
Tiyang mirengaken
ujar
awon,
Ddmtokakenlajeng
mangeltos.
2.
Mirengaken wewarah ingkang sae, yekti pilih-pilih ingkangsagef lajeng tampi
trekadhang mirengipun kemawon wa'llahu a'lam. Awit sampun kalebet ing jilidan, manusa punika asnaputr, warna-warna dados tetelo boten kengingdipun
carub woG pawitanipun ngagesangpunika
sami kasandhangan watak lumuh kaungkulan, milawasiyat dalem lngkang Sinwrun kanjeng Susuh unan ing kalijogo makaten: Wajibing tiyang dados Guru punikaI
bab:1.
Nastitr, boten tumpang suh ing wewarah.2.
Nastopo, ingkang wani dhateng laku brata.3.
Kulina, ingkang wani lebeg dhateng pakarti sae.4.
Diwasa, ingkang sampung sepuh umuripun.5.
Santosa, ingkang ieieg tabiyatipun.6.
Engetan, ingkang boten mawi gaieg.7.
Santika, bregas patraping sarira.8.
Lana, ingkang boten molah-malih ujar.Cacade tiyang dados Guru punika 8 bab:
1.
Tiyang sepuh ingkang lumuwih.2.
Tiyang sepuh, sakit sampun kerep supe.3.
Tiyang cacad wuta.4.
Tiyang cacad tuli.5.
Tiyang cacad sumpet irungipun.6.
Tiyang groyok, bisu, pelo7.
Tiyang lun kelakuwan sampun awon.8.
Tiyangtaliti
sudra,punika
boten wajib
kaangge seserepanipun.Utaminetiyang dados Guru punika 8 bab:
1.
Parama sastra, tegesipunlimpat
ing
kasusastran mawarni-warni.2.
ParamaKawi, tegesipun
ingkang
putus dhatengrahsani ng tembung kawi sajarwanipun.'
Kawi
-
kawya:
peprentahan nagari1.
Orang mendengarkan petunjuk yang baik, tidaklah mudah difahami.2.
Hanya beberapa
orang
pendengar saia yang
dapat memahaminya, mahkan mendengarkan saia wallahu a'lam.Karena sudah termasuk dalam kepastian. Bahwa manusia itu
asnapun bermacam-macam. Jadi sudahlah jelas tidak dapat
di sama ratakan, sudah menjadisifat bagi orang hidup itu tidak mau dikalahkan, maka wasiat Kanjeng Susuhunan lGlijogo sebagai berikut ini:
Syarat Mutlak Bagi Seorang Guru ada 8 bab:
1.
Nastiti, artinya tidak simpang siur aiarannya.2.
Naqlqpa, artinya harus berani dalam lampah brata.3
Kqlina, artinya yang berani dalam segala perbuatan baik.4.
Diwasa, artinya yang sudah tua umurnya.5.
Santosa, artinya yang lurus tabiatnya.O.
Enggtan, artinya yang tidak ragu-ragu.7,
Santilra, artinya yang mempunyai keserasian tUbuh dan wajah cqkap.8.
lana,artinya
"endgpt. Cirinya Orang M1.
Orang tua yangmeras
i Yang lain.2.
Orang tua yang sakit d3.
Orang Cacad buta. Sirikan.4.
Orang Cacat tuli.5.
Orang yang cacat hidungnya sengau.6.
Orang gagap, bisu, dan pelat.7.
Orang yang wataknya sudah ielek.8.
Orang keturunan sudra,
tidak
dapat
dipakai
pengetahuannya.
Uta'manya iadi Guru ada 8 bab:
1.
Peramasatra, pandai dalam bidang kesusastraan apasaja.
2.
Paramakawi,
pandai
berbahasa
kawi
danmengartikannya.
kawi
:
kawya:
peprentahannegeri
*:
kraton:
Kasarjanan.Tembung kawi
-
tempung resmi:
cara kraton.-
tetembunganing paraSarjana
:(Pandhitaning Praja).
3.
Mardi Basa,
tegesipun
ingkangsaget
memantestem bung tatakram i n i ng P raia.
4-
Mardawa
Lagu, fegesipun
ingkangsaget
angulur lelagoning tembang tembung tepa.5.
Hawi Carita, tegesipun apit dhateng ganearing carita, aluraning nagari.6.
Mandra guna, tegesipun sugih kawagedan ingkang kaanggep ing akathah.7.
Nawung Kridha, tegesipuningkang
lantip dhateng kelepasaning budi.8.
Samb egana, ingkangsanget
boten kenging supe.Sadaya punika sampun kalebet nugrahaning Guru, mila kedah awas angupados Guru ingkang sae martabatipun. Mokaling tiyang dados Murid punika inggih
I
prakawis:1.
Edan, awis saking ewah dzatipun.2.
Ayan, sampun kenger engetanipun.3.
Picak, margi saking bqten pana.4.
Budheg, awit kirang pangrungunipun.5,
Rare ingkang dereng wanci, mindhak lancang wicara.6.
Tiyang ingkang sampun supe, tanpa damel.7.
Tiyang sakit sanget ingkang sampun supe.8.
Tiyang bregudul, inggih punikatiyang bodho andruwolo, anggega pikaiengipun piyambak. Sadaya wau bebas an: tiwas-tiwas tanpa tuwas wekasan tanpd guna.Dene sesanggening dados
Murid 8
prakawis:1.
Angimanaken kados wewarahing guru, sirik yen maidowa.2.
Angatingalaken wewejangingguru,
sirik yen anam-pekna, tegtes ipun angorakaken3.
Anastitekaken wewedharing Guru, sirik yen anglirwakna.4.
Anerangaken, sirik yen anyu ala.5.
Amusawarataken, sirik yen amiyagaha.6.
Anggelaraken, sirik yen angumpetna.7.
Anglulusaken, sirik yen ambatalna.8.
Anglamp'ahaken, sirik yen angendelna.28
sERAr Kekiyasaning pangracutan--
kraton--
kesarianaanBahasa
kawi
-
bahasa resmi:
cara keraton:
Kata-katanya para sariana,(pendetanya praia).
3.
Mardibasa, artinya pandai mengolah kata-kata.4.
Mardawalagu, artinya pandai memperindah irama lagu.5.
Hawicarita, artinya mempunyai perbendaharaan caritabanyak.
6.
Mandraguna, artinya mempunyai banyak kepandaian yang dianggap dalam lingkungan maqyarakat.7.
Nawungkrida, artinya tajam mata batinnya.8.
Sambegana, artinya mempunyai fikiranyang
kuat. Semuaitu
sudah termasuk Nugerahnya Guru. Maka harus berhati-hati dalam memilih seorang guru yang berjiwa baik dan jujur.Yang Tidak Dapat Diterima Sebagai Murid ada 8 bab:
t.
Gila.2.
Sakit ayan (epilepsi).3.
Buta.4.
Tuli.5.
Anak yang belum saatnya, dikhawatirkan kalau salahomong.
6.
Orang yang sudah pelupa.7.
Orang yang sakit parah yang sudah pelupa.8.
Orang yang menurut kehendak hati sendiri.Kewajiban bagi Murid ada 8 bab :
1.
Mengimankan, pantang mendustakan.2.
Memperlihatkan, pantang menafikan.3.
Memperhatikan, pantang mengabaikan4.
Menerangkan, pantang bertanya .5.
Memusyawarahkan, pantang bertindakgegabah.6.
Membentangkan, pantang menyembunyikannya.7.
Meluluskan, pantang membatalkan.8.
Melaksanakon, pantang mendiamkan.Wajibing tiyang dados Murid punika inggih
8
prakauris;1.
Bangsaning Awirya, feges ipun talitining aluhu4 ingkang taksih kawahyon.2.
Bangs aning Atapa, tegesrp un trahing Pandhita, ingkang taksih mratandhani ulah pudya.3.
Bangsaning Sujana, tegesipun bangsa linuwih, ingkangtaksi h mratand hani wewataki pun.
4.
Bangsaning Aguna, teEtesipun bangsa akhlikasagedan, ingkang taks ih marsudi dhateng kabangkitan.5.
Bangsaning Prawira,tegesipun
bangsa prajurid, ingkang taks ih kasub ing kahendelaning adilaga.6.
Bangsaning Supnya, tegesipun bangsa dunya, ingkang taksih mratad hani kasug i hanipun.7.
Bangsaning Susatya, tegesipun bangsa tani, ingkang taksih mratandhani temen mungkul ing sesawah.8.
Bangsaning Kawula, tegesipun talitining abdi dalem, ingkang faksih katawis angajeni, ajrih dhateng Trahing, ,
.Guspi.Menqgflh
$e$phqfAn malcatqnwau,
saking
dhawuh RAlem, Ing|<nng, Sinuwun Kanjeng Susuhunan ing gnqgqang punika,boten
kengingdipun
regem $Upados anggega, sayekti yen boten kening. Awit wewataking tiyang punika upami siti kathah barenjulipun, dadostetela
hgten,,[enging kinaya ngapa. Sampun
dadosa
pgpacqnggning manah piyambah-piyambak paduk panduming
Qgma(i, milA kpdah waspada nadyan badhe amedharaken kekgraning Pangeran, manawi kirang awas titikaning taliti, tiwas tuna
tan
katarima, temahan antuk druhaka, karanten kathah kemawon tiyang gewang maleset saking tekading manungsa, wonten ingkang kados kewan, trekadhang anggadhahi watak saengga kodheng, saweneh linglung kadi bingung, ing wuwus kumalungkung, pengung tansedya luhung, sadaya wau tandha tinitah buntu, tegesipun ing dalem lokhil makfulipun pancen tanpa wewengan.Sasampunipun angraosaken aturupun Kyai Pengulu Akhmad Kategang, lngkang Sinuwun Kanjeng Sultan Agung amung ngideni sarta anjenengi, Panembahan Puruboyo sakancanipun amung kadhawuhan dados saksi amiridaken.
Syaratnya sebagai Murid ada 8 bab:
1.
Golongan Awirya, artinyadari
golongan luhur dan mempunyai derajad.2.
Golongan Petapa, artinya dari keturunan Pendeta, yang masih menjalankan ulah puia.3.
Golongan Suiana, artinya dari golongan
yang mempunyai kelebihan dan menjadi orang baik-baik.4.
Golongan Aguna, artinya dari golongan orang pandai dan yang masih menekuni llmu.5.
Golongan Prawira, artinya dari golongan Prajurid yang masih terkenal keberaniannya dalam perang.Golongan Supnya, artinya dari gongan kehartaan, yang masih mempunyai tanda-tanda kekayaannya.
Golongan Susatya, artinya dari golongan Petani, yang
masih terbukti tekun mengeriakan sawah ladang. Golongan Kawula, artinya
dari
golongan keturunan Pegawai Keraton, yang masih terlihat tanda-tanda tata susila dan masih takut kepada keturunan Raja.Semua yang diutarakan
tadi
adalahdari
sabda Beliau,Baginda Susuhunan
di
Kalijogo. Hidup ini tidak dapat saling memaksakan supaya mau percaya, kenyataannya tidak akan lnau.Karena sudah menjadi sifat manusia itu, umpama tanah banyak berenjulnya. Jadi tidak dapat terduga-duga. Sudah menjadi bagiannya masing-masing sejak tedahif maka haruslah waspada
walaupun
akan
mewedarkan
suatu
rahasia Tuhan,
bila sembarangan dan kurang pada tempatnya, maka akan percuma bahkan dapat mendatangkan hal-hal yang kurang baik. lGrena ada orang yang menyimpang dari sifatnya kemanusiaan, bahkan ibarat hewan, ada yang bingung, bahkan ada pula yang masabodoh, ada pula yang sombong, bahkan ada yang soktahu, tanda-tanda tadi suatu petunjuk bahwa terlahir mentok, artinya memang tidak mengetahui dalam Lokhil Makfulnya.
Setelah
mendengarkan segala keterangandari
Kyai Penghulu Akhmad Kategan, Sri Baginda Sultan Agung yang hadirdan mendukung sarasehan
itu
berkenandi
hati. Sedangkan Panembahan Purubaya dan yang lainnya diperintahkan untuk menjadi saksi dalam musawarah ngelmu itu.6. 7. 8.
7.
Trap-Traping PatiMenggah ingkang makaten wau, sajatinipun punika Guru
Dalem, mila para Panembahan sadaya amung jumurung ing karsa Dalem. lng mangke wonten pandangu Dalem malih dhateng Kyai Pengulu Akhmad Kategan, prakawis trap-trapaning pati, bedanipun kaliyan pakartining panuwunan.
Aturipun Kyai Pengulu Akhmad kategan: "Ugi boten wonten bedanipun, awit sanadyan panuwunan ingkang dipun ambah inggih laladan pati, saupami kasliring ugi lajeng terus akhiripun, menggah patrapipun ing dalem sapangkating sedya makaten:
Sidhakep
suku tunggal, nutupi babahan
nawasanga, darijining asta sami antuk selaning dariji, jempolan den adu ganthuk sami jempolan. Lajeng tumumpang ing iaia. Sukukalih
pisan
kaselonioraken,
iempolaning
suku
kepanggihaken samining jempolaning suku wau. Konthol katarik manginggil, dalah paialeranipun, sampun ngantos katindhihan pupu, lajeng mawas pucuking grana, den sipat /eres iaia. Stpat
ing
puser sageda /eres kaliyan jempolan suku, sasamp unipun matrapaken sadaya kencefrg, lajeng wiwit anarik napas ingkang sareh. sampun ngantos tumpang suh panariking napas wau. Saking kiwa kacipta mubeng manengefr, saking tengen mubeng mangiwa, kumpulipun dados satunggal dumunung ing puser, manawi ing antawisdangunipun,
lajeng
katarik manginggilrnalih
sampun ngantos kasesa, kumpuling napas, tanapas, anpas, nupus,kacipta
dados
nukat
gaib.
Lajeng ngeremaken netra ingkang alon, angingkemaken lathi ingkang dhamis. Wajagathuk
sami wajaingkang
waradin,ing
ngriku
lajeng ngeningaken cipta, pasrah analangsa dhateng Pangeran kitapribadhi.
Sasampuning
makaten,lajeng
amatrapaken panjenenganing Dzat kados makaten patrapipun :l,ajeng anjume ne ng ake
n
Dzat:"lngsung ngumpulake Kawula Gusti Kang Asipat Esa,
anglimputi ing kawulaningsun, tunggal dadi sakahanan
saka kodratingsun. "
lajeng
maha-sucikaken Dzat:,
lngsun sajatining Dzat Kang Amaha Suci,Asipat
Lang-geng, Kang MurfuArnises, Kutg
kawa
, mulyasanpunnwaluya jati ing kahananingsung, kalawan kodratingsun."
7.
Urutan Dalam Kematian dan Apa Yang harus Dilakukan Mengapa sampai sedernikian itu, karena sebenarnya adalahGuru Baginda, oleh karenanya segenap Panembahan hanya menurut atas keputusan Beliau. Sekarang ada pertanyaan lagt dari
Sri
Baginda Sultan kepada Kyai Penghulu Akhmad lGtegan tentang Trap-trapan dalam kematian, perbedaannya dengan panuwunan.Kyai Penghulu Akhmad lGtegan menjawab: 'Tidak ada perbedaannya, karena walaupun hanya penrruunan, yang dilewati iuga alam kematian, kalau sampai lengah juga berakhir atau mati
benar-benar. Adapun cara dan tatacaranya begini:
Sedakep dengan kaki lurus berdempet,
menfiup
semua kesembilan lubang, jari-jemari ke dua belah tangan saling bersilang, ibu jari bertemu keduaduanya, lalu.ditumpangkan di dada. Dalam sikap tidur itu, kedua belah kaki diluruskan, ibujari kedua belah kaki saling bertemu. Kontol ditarik ke atas dan zakarnya sekalian, jangan sampai terhimpit paha. Lalumemandang berusahalah untuk memandang ujung hidung lurus ke dada. Hingga tampak lurus melalui pusar hingga ujung ibujari kaki. Setelah semuanya dapat terlihat lurus, lalu mulai rnenarik nafas tadi. Dari kiri tariklah ke kanan, begitu pula dari kanan putarlah ke kiri. Kumpulnya menjadi satu berada
di
pusr,
bila telah beradadi
pusar beberapa saatlamanya,
makatariklah ke atas
pelan-pelan
jangan tergesa-gesa. Kumpulkan nafas, tanafas, anafas, nupus, diciptakan menjadi perkara gaib. Lalu memejamkan rnatadengan perlahan-lahan. Mengatupkan bibir (mulut) dengan rapat. Gigi rapat dengan gigi. Pada saat itulah lalu menghe-ningkan cipta. Menyerah dengan segenap perasaan yang telah menyatu, pasrah kepada Pangeran kita pribadi. Setelah itu, lalu mematrapkan adanya Dzat, seperti ini patrapnya: Anjumenengkan Dzat:
"Aku mengumpulkan lGwula Gusti yang bersifat Esa,
meliputi dalam kawulaku, satu dalam satu keadaan dari kodrat-Ku".
Mensucikan Dzat:
"Aku sebenarnya Dzat Yang Maha Suci, bersifat kekal,
menguasai segala sesuatu, seimpurna tanpa cacad, kembali pada hakekat-Ku, karena Kodrat-Ku".
lajeng
mahaAmisesa"lngsun Dzat Kang Maha LuhuG jumeneig Ratu Agung,
Kang
Murba
Amisesd,Kang
Kuwasa Andadekake karatoningsun, kang agung maha mulya. lngsun wengku sampurna sakaprabontingsun, jangkep sarsen-isene karatoningsun, pepak sabalaningsung kabeh, ora anakang kekurangan, byar gumebyar dadi saciptaningsun,
ana sasedyaningsun, teka sakarsaningsun, saka ing kodratingsun. "
Lajeng Angracut Jisim :
"lngsun angracut jisimingsun kang kari ana ing Alam Dunya, yen wus tumeka ing jaman karamatullah kang amaha mulya, wulu, kuku, kulit, getih, daging, balung,
sungs um sapanunggalane kabeh, kang asa/ saka cahya muliha marang cahya, kang asa/ saka bumi, geni, angin,
banyu,
yefr
wttsmulih
marang asa/e anasiringsundhewe4hewe,
nuli
lngsun racut tunggaldadi
sawiji kalawan kahanan jatiningsun, saka ing kodratingsun."l-^ajeng Anarik Yoga :
"lngsun anarik yoganings'un kang wus padha mulih ana
ing kara-matu'llah, kaki, nini, bapa, biyung, anak, bojo, sarupaning darahingsun, srng pancen kaliru dununge,
padha Sun tarik manunggal kahananingsun, mulya sampurna saka ing kudratingsun."
lajeng
Angukud Kahanan Dunya :"lngsun angukud kahanan dunya, lngsun dadekake kahanan jatiningsun, kalawan ing kudratingsun."
l,ajeng Ambabar Turas :
"Ambabar turasingsun kang padha kari ana ing Alam Dunya, padha anemu sugih singgih, suka bungah, aia
ana kekurangan, saka kudratingsun. "
lajeng
amasang Pangasihan :"lngsun
masang
pengasihan, marang
sakehetitahingsun, gedhe, cilik, tuwa, anom, lanang, wadon, kang padha ngrungu, padha andulu,welas asiha marang
I ngsun, kalawan kud ratingsun."
lajeng
Amasang Kemayan :rr
lngsun amasang kemayan, marang makhluk ingsun
kabeh,
sing
sapakang ora
angendahake marangMengatur Istana:
"Aku Dzat yang Maha Luhur, yang menjadi Raja Agung, yang menguasai segala sesuatu, yang kuasa menjadikan lstana-Ku, yang Agung maha Mulya, Ku Kuasai dengan sempurna dari kebesaran-Ku, lengkap dengan segala
isinya Keraton-Ku, lengkap dengan bala tentara-Ku, tidak ada kekurangan, terbentang iadilah semua ciptaan Ku,
ada segala yang Ku-inginkan, karena Kodrat-Ku".
Meracut Jisim:
"Aku meracut jisim-Ku yang masih tertinggal
di
alam Dunia, bila telah tiba di Zaman keramatullah yang MahaMuliya, bulu, kuku, kulit, darah, daging, tulang, sungsum keseluruhannya, yang berasal dari cahaya, yang berasal
dari bumi, apa, angin, bayu, kalau sudah kembali kepada anasir-Ku sendiri-sendiri, lalu Aku racut menjadi Satu
dengan sempurna kembali
kepada-Ku,
karena kodrat-Ku".Menarik Anak:
"Aku menarik anak-Ku yang sudah pulang keramatullah, kaki, nini, ayah, ibu, ,ohak, dan isteri, semua darah-Ku,
yang memang salah tempatnya, semuanya Aku tarik menjadi satu dengan keadaan-Ku, mulia sempurna, karena
kodrat-Ku".
'Mengukut Keadaan Dunia:
"Aku mengukut keadaan dunia, Aku iadikan satu dengan
keadaan-Ku, karena Kod rat-Ku".
Mendo'akan Kepada Keturunan:
"Keturunan-Ku yang masih tertinggal
di
alam dunia, semuanya semoga mendapatkan kebahagiaan, kaya, dan terhormat, jangan sampai ada yang kekurangan, dari kodrat-Ku".Mengamalkan Aji Pengasihan:
"Aku
mengamalkanAii
Pengasih,kepada
semua makhluk-Ku, besar, kecil, tua, muda, laki-laki, perempuan, yang mendengar dan melihat, semoga belas kasihpada-Ku, karena kodrat-Ku". Menerapkan Daya Kesaktian:
"Aku menerapkan Daya Kesaktian, kepada semua makhluk-Ku, barang siapa yang tidak mengindahkan
lngsun, padha kaprabawa
ing
kamayan, saka kudrat ingsun."Sasampunipun makaten, maras tumangkep
ing
manah, andadosaken seseging napas, mila ing ngriku kedah enget sarta santosa, sampun ngantos tumpang suh kumpuling napas, nupus wau, awit napas punika tetangsuling jisim, dumunung ing manah suweddha, tegesipun woding panggalih Suci, wahananipun dados angin kang medal kemawon.Tanapas punika tetangsuling
ati
siri,
dumunungipun ing puser, wahananipun dados angin kang maniinging
badan kemavvon.Anpas punika tetangsuling roh, dumunung wonten ing jejantutrg, wahananipun dados angin ing lebet kemaworl.
Nupus
punika tetangsuling rahsa, tegesipun geganthe-nganing atma, dumunung wonten ing manah puat kang apethak, inggih punika wonten ing woding jejantung, wahananipun dadosangin
kang
ngiwa nengen, saking jasad pakartinipun sagedanglimputi sakalwiring jasmani kaliyan rohani.
Yen sampun makaten
roh
larut lajeng karaos walikaten sakawliring anggota sadaya, andadosaken bawuring netra, telingan pengloh, grana mingkup, lidhah mangkeret, ing wekasancahya sureng, swara sirna, amung kantun gesanging cipta kemawor, amargi sampun kinukud tataning sarengat, hakekat,
tarekat, ma'rifat.
Saran gat punika lampahing badan, dumunungipun wonten ing lesan:
Hakekat punika lampahing nyaw?, dumunung wonten ing talingan.
Tarekat punika lampahing grane.
Ma'rifat punika lampahing netra.
manah, dumunung wonten ing.
rahsa, dumunung wonten ing
Dena ingkang kinukud rumiyin punika panduluning netra
kaupamekaken bawuriqg kaca Wirangi, utawi asatilg toya Zamzam.
Nunten Pangraosing lesan, kaumpamekaken bibrahing wot Siratalmustakim, utawi risaking Ka'batullah.
Nunten panggandaning grana, kaupamekaken guguring wukir Tursina, utawi rubuhing wukir lkrap.
Aku, akan terkena . akibat
dari
kesaktian-Ku, karenakodrat-Ku."
Setelah begitu, maras menutup
di
hati, menimbulkan rasasesak nafas, oleh karenanya harus selalu ingat dan sentosa,
jangan sampai kacau balau pernafasannya, tanafas, anpas, nuppus tadi, karena nafas itu adalah ikatannya jisim, berada di hati suweddha, artinya menjabatani likiran yang suci, keadaannya iadilah angin yang ke luar saja.
Tannapas itu talinya hati siri, letaknya di pusaf keadaannya menjadi hawa yang berada di dalam tubuh saja.
Anpas itu adalah talinya Roh, berada
di
dalam jantung, keadaannya hanyalah menjadi angin di dalam saja.Nupus itu talinya Rahsa, artinya berkaitan dengan Atma, berada di dalam hati puat yang putih, iyalah berada di pembuluh jantung, keadaannya menjadi angin yang ke kiri kanan, dari ulah
perbuatannya itu dapat meliputi segenap organ tubuh dan rokhani.
Bila telah begitu, rokh larut lalu terasalah kram seluruh organ tubuh, mengakibatkan mata meniadi kabuf telinga menjadi lemas, hidungpun lemah lubang hidung menciut,
lidah
mengerut, akhirnya cahaya suram, suara hilang, yang tinggal hanyalah hidupnya fikir saia, karena sudah dikumpulkan urutannya sare'at, hakekat, tarekat, dan ma'rifat.Sare'at itu lampahnya badan, berada di mulut. Hakekat itu lampahnya nyawa, berada di telinga.
Tarekat itu Iampahnya hari, berada di
hidung.
'Ma'rifat itu lampahnya rahsa, berada di mata.
Adapun yang ditarik terlebih dahulu adalah penglihatannya mata, diupamakan kaburnya kaca Wirangi, atau asalnya alr Zamzam.
Lalu rasanya mulut, diumpamakan rusaknya iembatan
Siratalmusstakim, atau rusaknya lG'batullah.
Lalu penciumnya hidung, yang diupamakan gugurnya gunung Tursina, atau robohnya gunung lkrap.
8.
Bedanipun wekdal ing Alam akhirat lawan Alam Dunya Aturipun Kyai Pengulu Akhmad lGtegan sampun kacathet ingpanggalih Dalem sadaya, wasana andangu, "antaraning Alam Dunya lawan kahananing Alam Akerat enggal lawase."
Aturipun: "lng Dunya sadinten, ing Akerat sawulan, ing Dunya
sawul€lr,
ing
Akerat sataun,ing
Dunya satauning
Akerat wewindonan. Saksinipun kados salebeting supena."9.
Alam Salrwesing PatiSasampuning makaten, lngkang Sinuwun Sultan Agung andangu malih: "Laladaning gesang malih dumugining Alam Akerat ingkang kaambah Alam punapa, rambah kaping pinten?"
Aturipun Kyai Pengulu Akhmad Kategan makaten:
7.
Sirah, punika kahananing Baitalmakmur.2.
Utek, kahananing kanto anarik wahananing cahya, dados pembukaning Nitya.3
Manik, khananing pramana, anarikwahananing warna, dados pambukaning paningal.4.
Budi, kahananing pranawa, anarik wahananing karsa, dados pambukaning pamicara.5,
Napsu, kahananing hawa, anarik wahananing swara. Dadospam b u kan i n g pam iyarsa.
6,
Sukma, kahananing nyawa, anarik wahaning cipta. Dadospambukan i ng panggand a.
7.
Bahsa, kahananing atma, anarik wahananing wrsesa. Dados pambukaning pangrasa.Mila wasiyating guru ingkang amedharaken pambukaning tata mahligai ing dalem Baitalmakmur, asring dipuqawisi dhahar ulam utak. madyanipun boten kenging mastani utek, utawi boten mastani manik.
Manawi wewedharan pambukaning tata mahligai ing dalem ;
Baitalmuharam, boten kenging dhahar ulam jantung, ulam ati,
madyanipun boten ngucapaken angen-angen.
8.
Perbedaan Waktu di Alam Akhirat dan dl Alam Dunla:Apa yang disampaikan Kyai Penghulu Akhmad lGtegan telah meresap dalam fikiran
Sri
Baginda Sultan Agung, kemudhn bettanya: "Diantara Alam Dunia dengan Alam Akhirat perbedaan dan keadaan waktunya bagaimana?"Jautabannya: "Di Dunia sehari, diAkhiran sebulan. Didunia sebulan di Akhirat satu tahun. Sedangkan
di
Dunla setahun, di Akhirat sewindu. Saksinla seBerti orang pada waktu bermimpi."9.
Alam Setelah Kematian:Kemudian Baginda Sultan Agung bertanya
lagi:
"Dari kehklupan lagi sesampainyadi
Akhirat, yang dilalui dam apa,berapa kali?"
Jawab Kyai Penghulu Akhmad Kategan:
1.
Kepala, adalah keadaan Baitalmakmur.2.
Otak, keadaannya kanto, menyebabkan adanya Cahaya, menjad i terbukanya wajah.3.
Manik, keadaannya pramana, menyebabkan adanya warna, menjadi terbukanya penglihatan.4.
Budi, keadannya pranawa, menyebabkan adanya karsa, meniadi terbukanya bicara.5.
Nafsu, keadaannya hawa, menyebabkan adanya suwara,menjadi terbukanya pendengaran.
6.
Sukma,
keadannyanyawa,
medanyacipta,
menjadi terbukanya penciuman.7.
Rahsa, keadannya atma, menyebabkan adanya wisesa, menjadi terbukanya perasa.Maka wasiatnya Guru yang mengajarkan terbukanya rahasla
tata mahligai dalam Baitalmakmur, dilarang makan ikan otak.
Setidaknya
tidak boleh
menyebutkan
otak, atau
tidak
mengucapkan rnanlk.
Bila medarkan rahasia mahligai
di
dalam Baitialmuharan,tidak diperbolehkan makan ikan jantung, hati, setidaknya tkJak
boleh mengucapkan angan€ngan.