Ə.Б. Ақпаева, Л.А. Лебедева, Ж.Е. Өтемісова
ҚАРАПАЙЫМ МАТЕМАТИКАЛЫҚ
ҰҒЫМДАРДЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУ
Мектепке
дейінгі
тəрбие
мен
оқытудың
үлгілік
оқу
бағдарламасы
бойынша
мектепалды
дайындық
тобы
мен
сыныбы
педагогтеріне
арналған
ƏДІСТЕМЕЛІК
НҰСҚАУ
Қазақстан Республикасының Білім жəне ғылым министрлігі ұсынған Алматыкітапбаспасы 2017ƏОЖ 373.2
КБЖ 74.102
А 37
АқпаеваƏ.Б., ЛебедеваЛ.А., ӨтемісоваЖ.Е. А 37 Қарапайымматематикалықұғымдардықалыптастыру. Мектепкедейінгітəрбиеменоқытудың үлгілікоқубағдарламасыбойыншамектепалдыдайындықтобыменсыныбыпедагогтерінеарналған əдістемелікнұсқау./ Ə.Б. Ақпаева, Л.А. Лебедева, Ж.Е. Өтемісова. – Алматы: Алматыкітапбаспасы, 2017. – 167 бет. ISBN 978-601-01-3061-6 ƏОЖ 373.2 КБЖ 74.102 ISBN 978-601-01-3061-6 ©АқпаеваƏ.Б., ЛебедеваЛ.А., Ж.Е. Өтемісова, 2017 © «Алматыкітапбаспасы» ЖШС, 2017Түсіндірме жазба «Қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру» оқу-əдістемелік кешеніжаңабуынныңтөмендегінормативтікқұжаттарынасəйкесдайындалған.
1.
Мектепке дейінгі тəрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты (Қазақстан Республикасының Үкіметінің 2016 ж. 15 мамырдағы № 292 қаулысымен бекіген). Аталған стандарт Қазақстан Республикасының мектепке дейінгі жəне мектепалдыдаярлықбілімберудіңжаңаметодологиялықнегізінанықтайды.2.
1 жастан 6(7) жастағыбалаларғаарналғанМектепкедейінгітəрбиеменоқытудың үлгілік оқубағдарламасы (Қазақстан Республикасының Білім жəне ғылым министрлігінің 2016 ж. 22 маусымдағы № 391 бұйрығымен бекіген).3.
Мектепке дейінгі тəрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламасы (Қазақстан Республикасының Білім жəне ғылым министрлігінің 2016 ж. 12 тамыздағы № 499 бұйрығымен бекіген). Жаңартылған бағдарлама мектепке дейінгі білім берудің контекстегі 5 білімдіксаласынажаңамазмұнұсыныпотыр. ОƏК дайындаудың негізгі мақсаты – аталған нормативтік құжаттарда көрсетілген мектепалдыдаярлықпенбастауышмектепарасындағы оқытудыңбірізділігінсақтау. Бағдарламада қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру ұйымдастырылғаноқуқызметінің (ҰОҚ) мақсаттарыменміндеттерітолықайқындалған. Мақсаты: -қарапайым логикалық-математикалық ұғымдарды қалыптастыру жəне зияткерлік -шығармашылыққабілеттеріндамыту. Міндеттері: -ақиқаттытанудыңматематикалықтəсілдерінтаныстыру: санау, өлшеу, қарапайымесептеу; -тапсырманы стандартты емес жолмен шешуге деген тапқырлығын, зеректігін, ұғымталдығын, ұмтылысындамыту; -ойлауəрекетініңтəсілдеріментаныстыру. «Қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру» ҰОҚ-нің мазмұны оқу бөлімдері бойыншаұйымдастырылған. Бөлімдер күтілетін нəтижелер: дағды, білім немесе ұғым түрінде берілген оқу мақсаттарын көздейтін бөлімшелерден тұрады. Əрбір бөлімше ішінде реттілікпен құрылған оқу мақсаттары педагогтерге жұмысын жоспарлауға жəне балалардың жетістіктерін бағалауға, сондай-ақоларғаоқудыңкелесікезеңдерітуралыақпаратберугемүмкіндікбереді. Бөлім Бөлімше 1. Кеңістіктебағдарлау 1.1.Заттардыңкеңістіктеорналасуы 2. Санжəнесанау 2.1. Заттардысанау 2.2. Жиынжəнелогикаэлементтері 2.3. Тізбектер 2.4. Шамалар 3. Геометриялықфигуралар 3.1. Фигураларменденелер 3.2. Фигуралардыңөзараорналасуы 4. Математикалықмодельдеу 4.1. МатематикалықтілжəнематематикалықмодельМектепке келетін сəтте балалар жиын жəне сандар, пішін жəне шама туралы өзара байланысты білімнің салыстырмалы түрде кең аясын меңгеруі, кеңістікті жəне уақытты бағдарлап үйренуі керек. Тəжірибе көрсетіп отырғандай, дайындық тобының тəрбиеленушілерінің қиыншылығы əдетте абстрактілі білімді меңгеру, нақты заттармен, олардыңбейнесімен жасалатынəрекеттерденсандарменжəне басқадаабстрактұғымдармен жасалатынəрекеттергеөтуқажеттілігіменбайланысты. Мұндайдеңгейгеөтубалададамыған ақыл-ой өрісінің болуын талап етеді. Сондықтан мектепалды сыныпта балардың «тең», «көбірек», «азырақ», «бүтін жəне бөлік» сияқты кейбір маңызды математикалық байланыстарды, қатынастарды, тəуелділікті, шамалардың арасындағы тəуелділікті, өлшеу нəтижелерінің жəне т.б өлшем шамаларына тəуелділігін бағдарлай білу іскерлігін дамытуға ерекше көңіл бөледі. Балалар түрлі математикалық байланыстар, қатынастар орнату тəсілдерін, мысалы, жиын элементтерінің арасында сəйкестік орнату, жиын элементтерін іс жүзінде бір-бірінекелтіріпсалыстыру, шамалардыңқатынастарынанықтауүшін беттестіру, тұстастыруамалдарынпайдаланутəсілінигереді. Оларсандыққатынастардыанықтаудыңең дұрыс тəсілдері – заттарды санау жəне шамаларды өлшеу екенін түсіне бастайды. Оларда санаужəнеөлшеудағдыларыберікəрісаналытүрдеқалыптасабастайды. Маңыздыматематикалықбайланыстар ментəуелділіктердебағдарлайбілужəнетиісті əрекеттерді меңгеру мектепке дейінгі балалардың көрнекі-бейнелі ойлау қабілетін жаңа деңгейге көтеруге мүмкіндік береді жəне олардың тұтастай ақыл-ой əрекетінің дамуына жағдай жасайды. Балалар ішінен санауға үйренеді, оларда көзбен өлшеу, пішінге, түске, мөлшерге, санғаəрекететудіңшапшаңдығыдамиды. Осы жаста ақыл-ой қабілетін, ойлау дербестігін, талдау, біріктіру, салыстыру сияқты ойлау операцияларын, ойын бөлу жəне жалпылау қабілетін, кеңістіктік қиялын дамытудың дамаңызыаземес. Балалардың математикалық білімге тұрақты қызығушылығын, оны пайдалана білу жəнеоныөзбетіншеөмірдеқолданабілуінетəрбиелеукерек. ОƏКкешеніне: №1, №2 əліппе-дəптер; үлестірмеліматериалдар; интерактивтіқосымша; əдістемелікнұсқаукіреді. ОƏК-ніңерекшеліктері Балалардың оқу əрекетіне қызығушылығын арттыру мақсатында авторлар өтпелі кейіпкерлер – ұл бала мен қыз баланы енгізді. Педагог оларға өзі есім бере алады. Біздің нұсқада бұл – Əлия жəне Сырым. Бұл тəсіл сөйлеу жəне тыңдау дағдыларын дамытуға мүмкіндік береді. Педагог жағдай-тапсырмаларды ойнату тəсілін енгізеді, мұнда тапсырма кейіпкердіңатынанберіледінемесебалакейіпкергетүсіндірмебереді. Əліппе-дəптердің сол жақ бетіндегі бірінші тапсырма жаңа тақырыпты суреттеуге көмектеседі. Біз ұсынып отырған №1 тапсырмалардың бүкіліне жуығын сыныпта/ топта балалардың қатысуымен модельдеуге болады. Сондықтан педагог балалардың іс-əрекетін тек əліппе-дəптерді қараумен шектемегені жөн. Екінші беттегі тапсырма жаңаны қолдануға, жиектеу дағдысын игеруге, қолды цифрларды жазуға дайындауға, логикалық, шығармашылық тапсырмаларды орындауға арналған. Барлық тапсырмалар əрекеттік сипатта екенін жəне баланың оны орындау процесіне белсенді қатысуын көздейтінін атап өткен жөн. Бұл – бояу, суретті толықтырып салу, біріктіру, жапсырмаларды жапсыру, жиектеу. Сондай-ақ «пішін, түс, көлем» деген белгілер көптеген тапсырмаларда жүреді. Шартты белгілердің бұл жүйесі балаларға тапсырманың мəнін оны оқымай-ақ анықтауға мүмкіндік береді, өйткені балалар əліоқиалмайды.
Əрбір парақта өзінің іс-əрекетін рефлексиялау, өзіне баға беруге үйрету үшін сəттілік баспалдағыбар: Үлестірмелі материалдар кешенді толықтырады жəне педагогке тек қолда бар материалды ғана емес, қиып дайындаған құралдарды пайдалана отырып, ҰОҚ-не жылдамдайындалуғамүмкіндікжасайды. Интерактивтіқосымша – интерактивтітақтағаарналғанжиынтық полотноларкешені. Сондай-ақ онда сан есімдерді есте сақтауға арналған өлеңдер жəне ҰОҚ-нің тұсаукесері бар. Тұсаукесерлер көп емес. Бұл ұғымдардың көрнекілігінің маңыздылығына қарамастан, осы жастағы балалардың материалды іс жүзінде əрекет жасағанкездежақсыигеруінебайланысты. Əдістемелікнұсқауда: ұзақмерзімдіжоспарлау; қысқамерзімдіжоспарлау; негізгітерминдерменұғымдарсөздігіберілген. Көптілділіксаясатын іскеасыру – жаңартылған мазмұндағыкүрделі мəселелердіңбірі, сондықтан біз негізгі терминдер сөздігін келтіріп отырмыз, оны педагог мүмкіндігінше баланыңлексикалыққорынаенгізеді. Жоспарлауерекшеліктері Ұзақмерзімді жоспарлау жаңартылған бағдарламаға сəйкес жасалған. Бөлімдер мен тақырыптардың бірізділігі сақталған. Əрбір ҰОҚ-де оқытудың бір-екі мақсаты таңдалған. Бұл педагогтің баланың жетістіктерін нормативтік бағалау үрдісін жеңілдетеді. Сондай-ақ жыл бойы өткен материалды үнемі қайталап отыру ұстанымы сақталған. Бұл мектепке дейінгібаланыңқарапайымматематикалықұғымдардыберікмеңгеруінеқажеттішартболып табылады. Кейбірмақсаттарды жүзеге асыру үшінбір ҰОҚ-ті емес, ҰОҚ сериясы бөлінген. Материал жеңілден неғұрлым күрделіге көшу арқылы ашылады. Бағдарламаның соңғы бөліміноқығанкезде «0.4.1.3. Көрнекілікнегізіндеқарапайыммысалдарментапсырмаларды шешу» мақсаты тұтастай ҰОҚ сериясына қойылған. Бұл «4.1. Математикалық тіл жəне математикалық модель» бөлімінің нақты жағдайларды модельдеуге жəне оларды математикалық тілге аударуға арналған неғұрлым жоғарғы тəртіптегі тапсырмаларда алдыңғыбөлімдердіңматериалынжалпылауғамүмкіндікберуінебайланысты. Ұзақмерзімді жоспарлауда өтпелі тақырыптар сақталған. Ұсынылған бірізділік бағдарламасында 8 лексикалық тақырып бар. Əр ҰОҚ-не 8 тақырыптың бірінің аясында тақырыпшаберілген, олматематикалықтақырыпшаменбіргеҰОҚ-нің атауынашығарылған. Бұл педагогке балаларды тиісті лексиканы пайдалануға бағыттауға көмектеседі. Өтпелі тақырыптар біркелкі бөлінген, сондықтан математикалық жəне лексикалық бөлімдер синхронды түрде аяқталмайды. Бұл кейбір математикалық тақырыптарға неғұрлым көп уақытбөлукеректігінебайланысты. Мектепалды бағдарламасының 8 өтпелі тақырыбы: 1. Менкіммінжəнеқандаймын? 2. Мектепнеүшінкерек? 3. Меніңайналамдакімдербар? 4. Меніңайналамдынеқоршаптұр?
5. Жолдарбіздіқайдабастайды? 6. Салт-дəстүрдібілунеүшінкерек? 7. Менүшіннедəмдіжəнепайдалы? 8. Денсаулықтықалайкүту керек? Осы нұсқаулықта келтірілген қысқамерзімді жоспарлар педагогті Əліппе-дəптерді жəне оның қосымшаларын (электронды жəне үлестірмелі материалдарды) пайдалануға бағыттайды. Ұйымдастырылған оқу қызметінің (ҰОҚ) ұсынылған түрі жеке тұлғаға бағдарланған, қызметтік тəсілдерді пайдалануды, оқытудың активті жəне интерактивті əдістерінқолданудыкөздейді. Қысқамерзімдіжоспарлаудажұмыстүрлерінжүргізуұсынылған: ұжымдық (Ұ), топтық (Т), жұптық (Ж), өзіндік (Ө). Келтірілген жоспарларда формативті бағалау берілген. Бұл педагогтің əрбір нақты сыныпта (топта) бұл үрдісті балалардың жеке қасиеттерін ескере отырып құруына байланысты. Дегенмен, қысқамерзімді жоспарларда рефлексия жəне бағалау жөнінде кеңестерберілген.
Ұзақмерзімді жоспарлау. I жартыжылдық Бөлім, бөлімше ҰОҚ-нің тақырыбы, өтпелі тақырып Оқыту мақсаттары 1-бөлім. Кеңістікте бағдарлану Мен кіммін жəне қандаймын? 1.1.Заттардың кеңістіктеорналасуы 1. Танысу. Не қайда орналасқан? 0.1.1.2. Кеңістіктебағдарлану: сол жақ, оңжақ, үстінде, астында, алдында (алды), артында, (арты), жақын, арасында, қасында. 2. Менің бөлмем. Қағаз бетіндебағдарлаймын. 0.1.1.1.Қағазбетіндебағдарлану, карточкалардағыгеометриялық фигуралардыңорналасуынсипаттау. 3. Менің ойыншықтарым. Не қайда орналасқан? 0.1.1.1.Қағазбетіндебағдарлану, карточкалардағыгеометриялық фигуралардыңорналасуынсипаттау. 0.1.1.2. Кеңістіктебағдарлану: сол жақ, оңжақ, үстінде, астында, алдында (алды), артында, (арты), жақын, арасында, қасында. 4. Меніңаулам. Не қайдаорналасқан? 0.1.1.2.Кеңістікте бағдарлану: сол жақ, оң жақ, үстінде, астында, алдында (алды), артында, (арты), жақын, арасында, қасында. 5. Меніңмерекем. Заттардыөлшемі (биіктігі, ұзындығы, қалыңдығы) бойыншасалыстырамын. 0.1.1.3.Заттардыені, биіктігі, жуандығыбойыншасалыстырып, көлемдерініңарақатынасы көрсетілгензаттардытабу, оларды өлшемдерініңөсу (кему) ретімен орналастыру. 6. Менің ойыншықтарым. Заттарды салыстырамынжəнеретімен қоямын. 0.1.1.3. Заттардыені, биіктігі, жуандығыбойыншасалыстырып, көлемдерініңарақатынасы көрсетілгензаттардытабу, оларды өлшемдерініңөсу (кему) ретімен орналастыру. 2-бөлім. Сан жəне санау Мектеп не үшін керек? 2.1. Заттардысанау 7. Анамакөмектесемін. 5-кедейінсанаймын. 0.2.1.1. 20 жəнекерісанаукөлеміндегі. сандарды тура 0.2.1.2. Заттарды саны бойынша салыстырып, олардың реттік нөмірін атау. 8. Айналамдағы заттардысанаймын. 1-ден 5-кедейінгісандар. 0.2.1.1. 20 көлеміндегісандардытура жəнекерісанау. 0.2.1.2. Заттардысаныбойынша салыстырып, олардыңреттікнөмірін атау.
9. Санапүйренемін. 1-ден 10-ғадейінгісандар. 0.2.1.1. 20 көлеміндегісандардытура жəнекерісанау. 0.2.1.2. Заттардысаныбойынша салыстырып, олардыңреттікнөмірін атау. 10. Айналамдағы заттардысанаймын. 10-ға дейінгіреттіксанау. 0.2.1.1. 20 көлеміндегісандардытура жəнекерісанау. 0.2.1.2. Заттардысаныбойынша салыстырып, олардыңреттікнөмірін атау. 11. Суретсалып үйренемін. «Нешеу?» жəне «Реті бойыншанешінші?» екенінанықтаймын. 0.2.1.1. 20 көлеміндегісандардытура жəнекерісанау. 0.2.1.2. Заттардысаныбойынша салыстырып, олардыңреттікнөмірін атау. 12. Менің оқу құралдарым. 11-ден 20-ғадейінгісандар. 0.2.1.1. 20 көлеміндегісандардытура жəнекерісанау. 0.2.1.2. Заттардысаныбойынша салыстырып, олардыңреттікнөмірін атау. 13. Менің оқу құралдарым. 1-ден 20-ғадейінгісандар. 0.2.1.1. 20 көлеміндегісандардытура жəнекерісанау. 0.2.1.2. Заттардысаныбойынша салыстырып, олардыңреттікнөмірін атау. 14. Құрылысшыболамын. 20-ғадейінсанапүйренемін. Алдыңғы. Кейінгі. 0.2.1.1. 20 көлеміндегісандардытура жəнекерісанау. 0.2.1.2. Заттардысаныбойынша салыстырып, олардыңреттікнөмірін атау. 15. 20-ғадейінсанап үйренемін. Санаубойыншанешінші? Қанша? 0.2.1.1. 20 көлеміндегі сандарды тура жəнекерісанау 0.2.1.2. Заттарды саны бойынша салыстырып, олардың реттік нөмірін атау. 16. Достарымменбірге үйренемін. Артық. Кем. Сонша. 0.2.1.3.Топтардағы заттарды алып тастап немесе қоса отырып, санын салыстыру /теңдік пен теңсіздікті анықтау, топтарды салыстыру жəне санау негізінде сандық мəнін жалпылау. Менің айналамда кімдер бар? 17. Меніңкөршілерім. Артық. Кем. Сонша. 0.2.1.3.Топтардағызаттардыалып тастапнемесеқосаотырып, санын салыстыру /теңдікпентеңсіздікті анықтау, топтардысалыстыружəне санаунегізіндесандықмəнін жалпылау. 18. Қатарға тұрамыз. Алдыңғы. Кейінгі. 0.2.1.4. Кезкелгенсандыбірсанға арттырса, оданкейінгісан
шығатынынтүсіну. 0.2.1.5 Кезкелгенсаннанбірсанды кемітсе, оданбұрынғы (алдындағы) саншығатынынтүсіну. 19. Ынтымағыжарасқан отбасы. Алдыңғы. Кейінгі. 0.2.1.4. Кезкелгенсандыбірсанға арттырса, оданкейінгісан шығатынынтүсіну. 0.2.1.5. Кезкелгенсаннанбірсанды кемітсе, оданбұрынғы (алдындағы) саншығатынынтүсіну. 2.2 Жиын жəне логикаэлементтері 20. Достарыммен ойнаймын. Заттардың қасиеттері. 0.2.2.1.Заттарды белгілі бір қасиеті бойыншажиынғабіріктіру. 0.2.2.2.Жиынэлементтерінатау. 21. Əжемекөмектесемін. Заттаржиыны. 0.2.2.1.бойыншаЗаттардыжиынғабелгілібіріктірубір қасиеті 0.2.2.2.Жиынэлементтерінатау. 2.3.Тізбектер 22. Достарыммен ойнаймын. Заттарды жиынға біріктіру. 0.2.2.1.Заттарды белгілі бір қасиеті бойыншажиынғабіріктіру. 0.2.2.2.Жиынэлементтерінатау. 23. Анамакөмектесемін. Фигуралартізбегі. 0.2.3.1.Түрліжағдаяттардың/ фигуралардың /уақыттың (күн, апта, ай, жыл) тізбегінорнатып, жалғастыру. 24. Достарыммен жасаймын. Тізбек жəне заңдылық. 0.2.3.2.1-ден 20-ғадейінгісандардың реттікқатарындақалыпқойғансанды атау. 0.2.3.4.Заңдылықтыталдап, қатені мұғалімніңкөмегіментабу. Менің айналамды не қоршап тұр? 25. Қайуақыттаболады? Бүгін, кеше, ертең, бүрсігүні; таңертең, кешке, күндіз, түнде. 0.2.3.1.Түрліжағдаяттардың/ фигуралардың /уақыттың (күн, апта, ай, жыл) тізбегінорнатып, жалғастыру. 0.2.4.1.Уақыттуралытүсініктібілу: бүгін, кеше, ертең, бүрсігүні; тəулік бөліктері. 26. Менайналанытанып - білемін. Аптакүндері. 0.2.4.2.Аптадағыкүндердің/жылдағы айлардыңсанынбілу. 2.4.Шамалар 27. Мағанұнайтынжыл мезгілі. Оқиғаныңретін белгілеймін. 0.2.3.1.Түрліжағдаяттардың/ фигуралардың /уақыттың (күн, апта, ай, жыл) тізбегінорнатып, жалғастыру. 28. Асатасы – нан. Ай атаулары, аптакүндері, тəулікбөліктері. 0.2.4.1.Уақыттуралытүсініктібілу: бүгін, кеше, ертең, бүрсігүні; тəулік бөліктері. 0.2.4.2.Аптадағыкүндердің/жылдағы айлардыңсанынбілу.
29. Бізөнімжинадық. Ұзындықтыөлшеймін. 0.2.4.3.Шарттыөлшемніңкөмегімен заттардыұзындығы/салмағыбойынша салыстыру. 30. Фермада.Заттарды ұзындығыбойынша салыстырамын. 0.2.4.3.Шарттыөлшемніңкөмегімен заттардыұзындығы/салмағыбойынша салыстыру. 31. Фермада. Заттыңсалмағын анықтаймын. 0.2.4.3.Шарттыөлшемніңкөмегімен заттардыұзындығы/салмағыбойынша салыстыру. 32. Табиғаттың сыйы. Заттарды салмағы бойынша салыстырамын. 0.2.4.3.Шарттыөлшемніңкөмегімен заттардыұзындығы/салмағыбойынша салыстыру. II жартыжылдық Бөлім, бөлімше Сабақтың тақырыбы, өтпелі тақырып Оқыту мақсаттары 3-бөлім. Геометриялық фигуралар Жолдар бізді қайда бастайды? 3.1. Фигуралар мен денелер 33. Менжолсаламын. Фигуралармензаттардыңпішінін атаймын. 0.3.1.1. Геометриялықфигуралар (шеңбер, сопақ, үшбұрыш, шаршы, тіктөртбұрыш) менденелерді (шар, текше, цилиндр) ажыратып, дұрыс атау. 34. Көліктер. Фигуралармен заттардыңпішінінатаймын. 0.3.1.1. Геометриялықфигуралар (шеңбер, сопақ, үшбұрыш, шаршы, тіктөртбұрыш) менденелерді (шар, текше, цилиндр) ажыратып, дұрыс атау. 35. Серуенгеатпеншығамыз. Фигуралармензаттардың пішінінбілемін. 0.3.1.1. Геометриялықфигуралар (шеңбер, сопақ, үшбұрыш, шаршы, тіктөртбұрыш) менденелерді (шар, текше, цилиндр) ажыратып, дұрыс атау. 0.3.1.2. Фигураларды (шаршы, тік- төртбұрыш) екіқасиетібойынша жіктеу. 36. Ұшақпенұшамыз. Бүтінді жəнебөліктісалыстырамын. 0.3.1.3. Заттардыбірнешебірдей бөліккебөлу, бүтінмен бөлшектердісалыстыру. 37. Жолбойынанненікөруге болады? Бүтінжəнебөліктер 0.3.1.3. Заттардыбірнешебірдей бөліккебөлу, бүтінмен бөлшектердісалыстыру. 3.2. Фигуралардың өзараорналасуы 38. Астанағасаяхат. Бөліктерденфигура құрастырамын. 0.3.2.1.Үлгібойыншагеометриялық фигуралардықұрастыру.
39. Атамменəжемнің ауылына барамын. Бөліктерден фигурақұрастырамын. 0.3.2.1.Үлгібойыншагеометриялық фигуралардықұрастыру. 40. Велосипедтебеміз. Фигуралардытаңдаймынжəне құрастырамын. 0.3.2.2.Объектілердібірденбірнеше белгісінесүйенеотырып, үлгі бойыншатаңдайалу. 0.3.1.2. Фигураларды (шаршы, тік- төртбұрыш) екіқасиетібойынша жіктеу. 4-бөлім. Математикалық модельдеу Салт-дəстүрді білу не үшін керек? 1.1. Математикалық тілжəне математикалық модельдеу 41. Менің анам. Заттар тобын салыстырамын. ( =, >, <) белгілері 0.4.1.2. Белгілердітану ( =, >, <). 42. Меніңдостарым. Заттар тобынсалыстырамын. 0.4.1.2. Таңбалардытану ( =, >, <). 43. Мен мектепке барамын. Қосамынжəнеазайтамын. 0.4.1.1. «+» қосатынтаңбатаңбасынретіндезаттарды, «–» таңбасынзаттартобынанкеміту таңбасыретіндетүсінужəне олардыпайдалану. 44. Менің отбасым. Қосамын жəнеазайтамын. 0.4.1.1. «+» қосатынтаңбатаңбасынретіндезаттарды, «–» таңбасынзаттартобынаналу таңбасыретіндетүсінужəне олардыпайдалану. 45. Туғанөлкетабиғаты. Қосудыжəнеазайтуды үйренемін. 0.4.1.1. «+» таңбасынзаттарды қосатынтаңбаретінде, «–» таңбасынзаттартобынаналу таңбасыретіндетүсінужəне олардыпайдалану. 46. Меніңелімніңмерекелері. Қосудыжəнеазайтуды үйренемін. 0.4.1.1. «+» таңбасынзаттарды қосатынтаңбаретінде, «–» таңбасынзаттартобынаналу таңбасыретіндетүсінужəне олардыпайдалану. 47. Жұмбақтар. Мысалдар шығарамын. Цифрларды бастырыпжазамын. 0.4.1.3. Көрнекілікнегізінде қарапайыммысалдармен тапсырмалардышешу. 48. Туғанөлкем. Мысалдар шығарамын. Цифрларды бастырыпжазамын. 0.4.1.3. Көрнекілікнегізінде қарапайыммысалдармен тапсырмалардышешу. Мен үшін не дəмді жəне пайдалы? 49. Жемістерменкөгөністер. Мысалдаршығарамын. 0.4.1.3. Көрнекілікнегізінде қарапайыммысалдармен
Цифрлардыбастырыпжазамын. тапсырмалардышешу. 50. Көгөністержеймін. Мысалдаршығарамын. 0.4.1.3. Көрнекілікнегізінде қарапайыммысалдармен тапсырмалардышешу. 51. Пайдалыазық-түлік. Цифрлардыбастырыпжазамын. Мысалдаршығарамын. 0.4.1.3. Көрнекілікнегізінде қарапайыммысалдармен тапсырмалардышешу. 52. Асатасы – нан. Цифрлардыбастырыпсызамын. Мысалдаршығарамын. 0.4.1.3. Көрнекілікнегізінде қарапайыммысалдармен тапсырмалардышешу. 53. Сүттағамдары. Мысалдар жəнеесептершығарамын. 0.4.1.3. Көрнекілікнегізінде қарапайыммысалдармен тапсырмалардышешу. 54. Пайдалыазық-түлік. Мысалдаржəнеесептер шығарамын. 0.4.1.3. Көрнекілікнегізінде қарапайыммысалдармен тапсырмалардышешу. 55. Анамменбіргетамақ əзірлеймін. Мысалдар шығарамын. Цифрларды бастырыпсызамын. 0.4.1.3. Көрнекілікнегізінде қарапайыммысалдармен тапсырмалардышешу. 56. Мектептегітаңертеңгілік ас. Мысалдаржəне есептер шығарамын. 0.4.1.3. Көрнекілікнегізінде қарапайыммысалдармен тапсырмалардышешу. Денсаулықты қалай күту керек? 57. Жаттығужасаймыз. Есеп. 0.4.1.3. Көрнекілікнегізінде қарапайыммысалдармен тапсырмалардышешу. 58. Спорт. Есепшығарамын. 0.4.1.3. Көрнекілікнегізінде қарапайыммысалдармен тапсырмалардышешу. 59. Спорттықойындар. Мысалдарменесептерді шығарамын. 0.4.1.3. Көрнекілікнегізінде қарапайыммысалдармен тапсырмалардышешу. 60. Тазаауадағықимылды ойындар. Мысалдаржəнеесептер шығарамын. 0.4.1.3. Көрнекілікнегізінде қарапайыммысалдармен тапсырмалардышешу. 61. Денешынықтырусабағы. Мысалдаржəнеесептер шығарамын. 0.4.1.3. Көрнекілікнегізінде қарапайыммысалдармен тапсырмалардышешу. 62. Бізспортзалдамыз. Мысалдаржəнеесептер шығарамын. 0.4.1.3. Көрнекілікнегізінде қарапайыммысалдармен тапсырмалардышешу. 63. Серуен. Қорытындылау. Материалдықорытындылау. 64. Гигиена. Менің қолымнан некеледіжəнененібілемін. Баланыңжетістіктерініңдеңгейін анықтау.
Қысқамерзімді
жоспарлау
№1 ҰОҚ. Тақырыбы: Танысу. Не қайдаорналасқан? Мектеп/МҰ: Күні: Педагогтің аты-жөні: Мектепалды сынып/топ Қатысушылардың саны: Қатыспағандардың саны: Оқыту мақсаттары 0.1.1.2.Кеңістікте бағдарлану: сол жақ, оң жақ, үстінде, астында, алдында (алды), артында, (арты), жақын, арасында, қасында. Күтілетін нəтижелер Барлық тəрбиеленушілер: -солжақ, оңжақ, үстінде, астында, алдында (алды), артында, (арты), жақын, арасында, қасындадегенсөздердіпайдалана отырып, кеңістіктефигуралармензаттардыңорналасуын сипаттайды. Көптеген тəрбиеленушілер: - орналасуыбойыншакөрсетілгензаттарменфигуралардытабады. Кейбір тəрбиеленушілер: -өзбетіншеойыншықтардың (мысалымəшинелердің) қозғалыс бағдарларынтүсіндіредіжəнепедагогтіңтапсырмасыбойынша олардыөзгертедіжəнесипаттайды. Тілдік мақсаттар Дағдыларын дамыту: -өзісұраққойғандажəнепедагогпентəрбиеленушілердің сұрақтарынажауапбергенкездезаттардың кеңістіктеорналасуын сипаттайтынсөздердіпайдаланаалады; -заттардыңкеңістіктеорналасуытуралыөзісөйлемқұрастырады. Пəндік лексика жəне терминология: -солжақ, оңжақ, үстінде, астында, алдында (алды), артында, (арты), жақын, арасында, қасында. Пікір алмасуға арналған сұрақтар: ... қайдаорналасқанынайт? Суретбойыншаненіңқайдаорналасқанынтүсіндіреаласыңдарма? Кеңістіктеорналасудысипаттауғасағанқандайсөздер көмектескенінтүсіндір. Жазу: солжақтағы, жоғарыдағыжəнет.с.с. заттардыбоя, қорша. Алдыңғы білім Заттардыңкеңістіктеорналасуытуралы білімжəнегеометриялық фигураларменденелердіңатауы. Жоспар Жоспарланған уақыт Жоспарланған іс-əрекет Ресурстар Басталуы 0–5 минут Ынталандыру. ҰОҚ-нің тақырыбыбойынша педагог «Қателеспе» ойынын ұсынады. Педагогбалаларғаойынөткізгенкездемұқиятболып, Ойынды сүйемелдеуге арналғанкөңілді əуендер.қателеспеугежəнетапсырмалардыжылдаморындауға тырысукерекекенінхабарлайды. Педагогбалаларғаоңқолын, соданкейінсолқолын жоғарыкөтеруді (қателескендердітүзетеді), соданкейін ретіменқолдарынтөментүсірудіұсынады. Əріқарайалға – артқа, оңға – солғабағыттарынмеңгертеді. Содансоң балаларпедагогтіңнұсқауыбойыншамузыкамен көрсетілгенбағыттағықозғалыстардыорындайды. Бұл «Буги-вуги» ойыныболуымүмкін. Өзектендіру. Педагог:«Кім қателескенжоқ, неге?» – депсұрайды. Ойын кезінде айтқан сөздерді қайталайық: оң жақ, сол жақ, алдыға, артқа. Бүгін біз бір-бірімізбен танысамыз. Біздің кім екенімізді жəнеқандайекеніміздікөрсетеміз. Ортасы 6 –15 минут Мақсат қою (проблемалық жағдай). (Ұ)Педагог тəрбиеленушілердің бірінің көзін байлайды. Ойыншықтыбасқабалаларға көрсетіп, көзінбайлағанбала оны табу үшін ойыншықтың қайда тұрғанын суреттеп айтуларын сұрайды. Балалар заттардың кеңістіктегі орналасуын сипаттау үшін дұрыс терминдерді таңдауда шатасады. Сол кезде педагог баланың көзіндегі орамалды шешіп, ҰОҚ-ніңтақырыбынтұжырымдайды: -БүгінгіҰОҚ-ндебіззаттардыңкеңістіктеорналасуын білдіретінсөздердіқолданыпүйренеміз: солжақ, оңжақ, үстінде, астында, алдында (алды), артында, (арты), жақын, арасында, қасында. Жаңалық ашу. (Ұ) Педагогəліппе-дəптердіқараудыұсынады. Педагогбалаларға 1- тапсырмағақараудыұсынады. Суретбойыншасұхбатжүргізіледі. Педагог: –Суреттеқыздыңбөлмесібейнеленген. Кереует, (үстел, орындықжəнет.б.) қайдатұрғанын айтыңдар. – Суретбойыншаненіңқайдаорналасқанынтүсіндіре аласыңдарма? – Кеңістіктеорналасудысипаттауғасағанқандай сөздеркөмектескенінтүсіндіреаласыңба? Балалар əліппе-дəптердегі сурет бойынша белгілібір затқа қатысты ненің қайда орналасқанын айтады. Өздері сұрақ қойған кезде жəне педагог пен балалардың сұрақтарына жауап берген кезде кеңістікте орналасуды сипаттайтын сөздердіпайдаланады. Одан кейін балалар тапсырманы орындайды – заттарды орналасуынақарайкөрсетілгентүстергебояйды. Аспашам – жоғарыда, көк түсті, кроссовкалар – төменде, қызылтүстіжəнет.б. «Құтан». Сергіту сəті (Арқаларынтүзуұстап, қолдарынбелінеқояды. Орамал, №1 əліппе- дəптер, айна.
Балалардыңтізесібүгулі, біресеоңаяғын, біресесолаяғын ақырындапкөтередіжəнеақырындаптүсіреді. Арқаларын түзуұстауды қадағалайды.) 16–25 Жаңаны қолдану. (Ж) №2 тапсырманыөзаратексеруменжұптықжұмыс түріндеорындауғаболады. Балаларолардыңəрқайсысы қандайбағыттардыбояйтынытуралыкелісіп (мысалы, жоғары, оңғақарай), тапсырманыорындайды. Оданкейін бір-бірінтексереді. (Т) № 3 тапсырманыорындауүшін, олбіріншірет кездесіпотыр. Практикалықжұмысұсынуғаболады. Педагогтапсырмадабейнеленгенфигураларғаұқсас фигуралардайындайды. Балаларфигуралардыбірінің үстінебірінқойып, олардыбояйды. Балалартапсырмалалардыорындаутуралыкеңесуге, өзіс -қимылдарынсəйкестендіруге, өзаратүсіністіккеүйренеді. Сабақсоңындазаттардыжасырып, ойындықайталауға болады. Ойындыұйымдастыруүшінжүргізушітаңдаңызнемесе балалардытоптарғабөліңіз. Тағыбірретойнаңыз. Кімдəліректабадыжəнедəлірек бағдарланады? Жеңімпазкомандаларанықталады. Əліппе-дəптер, Бірпараққағаз. Фигуралар немесеұсақ заттар, жиынтық полотно. Рефлексия 26–30 Рефлексия. Педагогқорытындыжасап, балалардымадақтайды. Сабақтағыөзжұмысын «Сəттіліксатысы» арқылы бағалаудыұсынады. Педагогтүсіндіреді: егерқателіктеркөпболса, төменгі сатыдакөңілсізсмайликтісалуғаболады. Қателіктераз болса, ортаңғысатыдааузытүзусмайликтісалуғаболады. Қателіктерболмасажəнебалабарлығынжақсытүсінсе, жоғарғысатыдакүлімдегенсмайликтісалуғаболады. Əліппе-дəптер №2 ҰОҚ. Тақырыбы: Менің бөлмем. Қағазбетіндебағдарлаймын. Мектеп/:МҰ Күні: Педагогтің аты-жөні: Мектепалды сынып/топ Қатысушылардың саны: Қатыспағандардың саны: Оқыту мақсаттары 0.1.1.1.Қағаз бетінде бағдарлау, карточкалардағы геометриялық фигуралардыңорналасуынсипаттау. Күтілетін нəтижелер Барлық тəрбиеленушілер: -солжақ, оңжақ, үстінде, астында, алдында (алды), артында, (арты), жақын, арасында, қасындадегенсөздердіпайдалана отырып, кеңістіктефигуралармензаттардыңорналасуын сипаттайды. Көптеген тəрбиеленушілер: - орналасуыбойыншакөрсетілгензаттарменфигуралардытабады. Кейбір тəрбиеленушілер: -өзбетіншеойыншықтардың (мысалымəшинелердің) қозғалыс бағдарларынтүсіндіредіжəнепедагогтіңтапсырмасыбойынша
олардыөзгертедіжəнесипаттайды. Тілдік мақсаттар Дағдыларын дамыту: -заттардыңкеңістіктеорналасуытуралысөйлемдерқұрастыра алады; -өзісұраққойғандажəнепедагогпентəрбиеленушілердің сұрақтарынажауапбергенкезде заттардыңкеңістіктеорналасуын сипаттайтынсөздердіпайдаланаалады. Пəндік лексика жəне терминология: -солжақ, оңжақ, үстінде, астында, алдында (алды), артында, (арты), жақын, арасында, қасында. Пікір алмасуға арналған сұрақтар: Заттыңқайдатұрғанынтүсіндір? Тағықандайзаттарқабырғадаілініптұруымүмкіндепойлайсың? Үстелдеқандайзаттартұр? Заттардыңқайдатұрғанынайт? Суретбойыншаұлудыңқайжаққақарайқозғалатынынтүсіндіріп береаласыңдарма? Жазу: Торкөздегіүлгібойыншасуретсалу. Алдыңғы білім Заттардыңкеңістіктеорналасуытуралыалғашқыбілім, геометриялықфигураларменденелердіңатауы. Жоспар Жоспарланған уақыт Жоспарланған іс-əрекет Ресурстар Басталуы 0–5 минут Ынталандыру. Педагог бағыттарменкөрсеткіштердіңтүстерінатауды сұрайды. Балаларданбұлбілімніңөмірдеқалайпайдаға асуымүмкінекенінсұрайды. Өзектендіру. «Кім зейінді?» ойыны Педагогзейінгеарналғанойындыұсынады. Тапсырманытүсіндіреді: - Қазірмен құрсаудыжергеқоямын. ОғанМеруерт тұрады, оныңоңжағынаНұрлан, солжағына ..., алдына ... тұрады. - Алқазірбалалардыңəрқайсысыоңжақта (сол жақта, арттажəнет.с.с.) кімтұрғанынайтады. - Оданкейінпедагогтоптағыбалаларданбір-біріне жəнесөйлеушігеқатыстыкімніңқайдатұрғанын айтудысұрайды. Ортасы 6–15 Мақсат қою (проблемалық жағдай). (Ұ) Ортада, солжақта, оңжақта, жоғарыда, төменде, сол Əліппе-дəптер, жиынтық
жақ, оңжақ, солжақбұрыш, оңжақбұрыш, сол (оң) жақ төменгібұрышсөздеріментіркестерініңмағынасын меңгеруүшін№5-6 кестеніңүлестірмеліматериалдарын пайдалануғаболады. Педагогзаттардыкөрсеткен орындарғаорналастырудытапсырады (жоғарғыоңжаққа, төменгісолжаққажəнет.б.), бірақбарлықбалалар тапсырманыбірдейорындайалмайды. Жаңалық ашу. (Ұ) Туындағанпроблемалықжағдайдышешуүшінқағаз парағыментаныстырудыжүргізугеболады. Олəдетте кəдімгіақпарақпентаныстыруданбасталады. Педагог балалардансұрайды: – Бұлне? (Қағаздыңпарағы.) – Оныңпішініқандай? (Тіктөртбұрышты.) – Бұлқандайжағы? Балаларжауапберугеқиналғанжағдайда, педагог жалғастырады: – Бұлжағықайдаорналасқан? Сұрақтарды ретіменқоя отырып, балаларжоғарыда тұрған жағы – жоғарғы, төменде орналасқан жағы – төменгі, оң жақта орналасқан жағы – оң, сол жақта орналасқан жағы– сол жақ, жоғарыдасол жақта орналасқанбұрыш – сол жақ жоғарғы бұрыш, жоғарыда оң жақта орналасқан бұрыш – оң жақ жоғарғы бұрыш жəне т.б деп аталады деген қорытындығакеледі. Парақ бойынша саяхат – «Сиқырлыпарақ». Бір парақ пен бес қарындашөмір сүріпті. Бір күні оларбірге ойнамақшы болыпты жəне қарындаштар парақ бойынша саяхатқа шығыпты. Бірінші болып сары қарындаш жөнеліпті, ол жоғарғы жағына барып, сары сызық сызыпты. Екінші болып қызыл қарындаш кетіпті, ол төменгі жағын тауып, қызыл сызықсызыпты. Оңжағынжасыл қарындаш, ал сол жағын көк қарындаш сызыпты. Парақтың ортасында қара қарындаш қалыпты, ол сол жерге үй салған екен. Бұрыштарды тең бөлуге шешім қабылдап, екі түспен сызыпты. Барлық қарындаштар үйге жиналып, тағы да қалай ойнасақболады деп ойланыпты. Ойланып-толғанып, қуаласпақ ойнамақшы болып шешіпті. Жоғарғы жағында сары сызық сызылған жəне жоғары қарай сары қарындаш жүгіре жөнеліпті, төменге қарай қызыл қарындаш, оң жаққажасылқарындаш, алсолжаққакөк қарындашжүгіре жөнеліпті. Содан кейін іштеріпыспауы үшін қарындаштар екі-екіден жүгіріпті: оң жақ жоғарғы бұрышқа сары жəне жасыл қарындаштар жүгірді; сол жақ жоғарғы бұрышқа – сары жəне көк; оң жақ төменгі бұрышқа – жасыл жəне қызыл; ал сол жақ төменгі бұрышқа – сары жəне қызыл қарындаштар жүгіріпті. Ал қара қарындаш оларды ұстай алмай қойыпты. Ойын барысында балалар парақта бағдарларбар екенінтүсінеді: жоғары, төмен, оңжағы, сол жағы, парақтыңортасы. Педагогбалаларғаəліппе-дəптердегі 1-тапсырманы полотно. Үлестірмелі материалдар, №5-6 кесте.
орындаудыұсынады. Балаларсуреткеқарайды, заттарды бояйды, олардыңқайдаорналасқанынтүсіндіреді. Алоданкейінкеріоперацияорындайды – суретте бейнеленгензаттытауып, осызаторналасқанбағытқа сілтейтінкөрсеткіштібояйды. Сергіту сəті. «Ұшақ» Балалараяқтарыналшаққойып, қолдарынекіжаққасозып, оңға-солғабұрылады. 16–25 Жаңаны қолдану. (Ө) Қағазпарағындабағдарланубілігінпысықтауүшін балаларғапрактикалықтапсырмаларберіледі: «қызыл дөңгелектіжоғарғыоңжаққа, көктітөменгісолжақ бұрышқаорналастырыңдар». Балалардыңтапсырманы орындағаннанкейінқандайдабірзаттыңорналасқанжері туралыайтуымаңызды. Ж) Əліппе-дəптердегі 2-тапсырмада балаларға торкөздер бойынша қайталау, яғни үлгіге сəйкес торкөз парақтың ұсынылған фрагментіне нүктелерді қойып шығу ұсынылады. Əліппе-дəптердегі 3-тапсырмада торкөздер бойынша мəшиненің жолын салу керек, ол шартты белгілермен ұсынылған бағыттарда торкөздерді ретімен санай отырып жасалады. Мұндай жаттығулардың маңыздылығына: кеңістікте бағдарлай білуін бекіту, санау дағдыларын жетілдіру, өлшеу əрекетін енгізу – бір торкөз өлшем бірлігі ретінде қабылданатынын түсіндіру. Сонымен бірге балада мақсатқа талпынушылық, шыдамдылық, тапсырманы қатесіз орындауға құлшынысы (өйткені олай болмаған жағдайданəтижеболмайды: суретшықпайды) дамиды. Егер бала ұзындығы əртүрлі жəне əртүрлі бағытта кесінділерді əжептəуір сенімді жүргізсе, жануарларды, ойыншықтарды, жиһаз заттарын жəне т.б. салуға «дыбыстық» диктантқаөтугеболады. (Ж) Осындайдиктанттыңүлгісі: Меніңайтқаным бойынша сурет сал: 4 торкөз жоғары, 3 – төмен жəне т.б. Неғұрлым күрделі суреттерге көшуге асықпаңыз. Баланың жұмыстан жағымды эмоция алуы өте маңызды, сол кезде осындай жаттығуларға қызығушылық арта түседі. Осы кезеңде балалар үлгі бойынша фигураны өз бетінше қайталап салады. Жұмыснүктелерінересектербелгілейді. Электрондықжиынтықполотномен (№4) жұмысты ұсынуғаболады. Педагог (немесебалалар) фигураларды орналастырып, неніңқайдаорналасқанынайтады. Əліппе-дəптер. Электрондық жиынтық полотно (№4). Рефлексия 26–30 Рефлексия. Педагог қорытынды жасап, балаларды мадақтайды. Сабақтағыөзжұмысын «Сəттіліксатысы» арқылы бағалаудыұсынады. Педагогтүсіндіреді: егер қателіктеркөпболса, төменгі сатыдакөңілсізсмайликтісалуғаболады. Қателіктераз Əліппе-дəптер
болса, ортаңғысатыдааузытүзусмайликтісалуғаболады. Қателіктерболмасажəнебалабарлығынжақсытүсінсе, жоғарғысатыдакүлімдегенсмайликтісалуғаболады. №3 ҰОҚ. Тақырыбы: Менің ойыншықтарым. Неқайдаорналасқан? Мектеп/МҰ: Күні: Педагогтің аты-жөні: Мектепалды сынып/топ Қатысушылардың саны: Қатыспағандардың саны: Оқыту мақсаттары 0.1.1.1.Қағаз бетінде бағдарлау, карточкалардағы геометриялық фигуралардыңорналасуынсипаттау. 0.1.1.2.Кеңістікте бағдарлану: сол жақ, оң жақ, үстінде, астында, алдында (алды), артында, (арты), жақын, арасында, қасында. Күтілетін нəтижелер Барлық тəрбиеленушілер: -сол жақ, оң жақ, үстінде, астында, алдында (алды), артында, (арты), жақын, арасында, қасында деген сөздерді пайдалана отырып, кеңістікте фигуралар мен заттардың орналасуын сипаттайды. Көптеген тəрбиеленушілер: - орналасуыбойыншакөрсетілгензаттарменфигуралардытабады. Кейбір тəрбиеленушілер: -өзбетіншеойыншықтардың (мысалымəшинелердің) қозғалыс бағдарларынтүсіндіредіжəнепедагогтіңтапсырмасыбойынша олардыөзгертедіжəнесипаттайды. Тілдік мақсаттар Дағдыларын дамыту: -өзісұраққойғандажəнепедагогпентəрбиеленушілердің сұрақтарынажауапбергенкезде лексикаментерминологияны пайдаланаалады. Пəндік лексика жəне терминология: -солжақ, оңжақ, үстінде, астында, алдында (алды), артында, (арты), жақын, арасында, қасында. Пікір алмасуға арналған сұрақтар: Үлгібойыншафигуралардыжапсырғанкездеқалайқателеспеу керектігінтүсіндір. Ойыншықтарқайдатұруымүмкіндепойлайсың? Қандайшылауларменкөмекшісөздерзаттыңорналасқанжерін сипаттауғамүмкіндікбереді? Жазу: Салынған үзік сызықтар бойынша бастырып сызу. Алдыңғы білім Заттардыңкеңістіктеорналасуытуралыалғашқыбілім, геометриялықфигураларменденелердіңатауы. Жоспар Жоспарланған уақыт Жоспарланған іс-əрекет Ресурстар Басталуы Ынталандыру.
0–5 минут Педагогматематика санауға, есепшығаруға, өлшеуге үйрететінінайтады. Математикалықтаңбаларды, белгілерді, фигуралардытүсіндіреді. Өзектендіру. Педагог: – Өздеріңніңсүйіктіойыншықтарыңдыатаңдар?– дейді. Ортасы 6–15 Мақсат қою (проблемалық жағдай). (Ұ) Педагогбалаларғаəліппе-дəптердегі 1-тапсырмадағы суреткеқараудыжəнеойыншықтардыңқайдатұрғанын айтудыұсынады. Жаңалық ашу. (Ұ) Проблемалықжағдайдышешуүшінбалаларзаттың кеңістіктеорналасуынсипаттайтынұғымдардыбілуікерек. Педагогбалалардан: –Қандайшылауларменкөмекшісөздерзаттыңорналасқан жерінсипаттауғамүмкіндікбереді?– депсұрайды. (Үстінде, астында, алдында, жанында, астында, бұрышта, ортасындажəнет.б.). Беттіңтөменгіжағындаойыншықтарқойылғансөре бейнеленген. Педагогбалаларғабейнеленген ойыншықтардыбөлмедентауып, олардыңқайда орналасқанынайтудыұсынады. Тапсырманы күрделендіругеболады: педагогойыншықтардың орналасуынсипаттайды, албалаларпедагогқандай ойыншықтуралыайтқанынтабады. Сергіту сəті. Педагогтіңқалауыбойынша. (Əдістемелікнұсқаудың соңғыбетіндесергітусəтініңнұсқаларыберілген.) Əліппе-дəптер, Жиынтық полотно. 16–25 Жаңаны қолдану. (Т) Педагогүлестірмеліматериалдағы№15-16 кестелерді қолданады. Балаларзаттардыбөлмедеорналастырып, суреттегізаттардың, оныңішіндебір-бірінеқатысты орналасуын (арасында, солжақта, оңжақта, жоғарыда, төменде) түсіндіреді. Торкөз қағаздың бетінде бағдарлай білуін бекіту үшін балаларəліппе-дəптердегі 2-тапсырманыорындайды. Бұл үшін қай торкөзде қандай зат орналасқанын қарайды жəне үлгіге ұқсатып тиісті суреттері бар жапсырманы тор- көздерге жапсырады. Балалар торкөздердіңсанын санайды жəне суреттегі заттардың орналасуына сəйкес олардың санаубағытынсақтайды. (Ө) Төменде – өзіндік жұмыс үшін шаршыларды бояу ұсынылады. Келесі 3-тапсырмада балалар саусақтың ұсақмоторикасын дамытуға арналған тапсырманы орындайды, үлгі бойынша торкөздердібастырыпсызады. Əліппе-дəптер. Үлестірмелі материалдар, №15-16 кестелер.
Рефлексия 26–30 Рефлексия. Педагогқорытындыжасап, балалардымадақтайды. Сабақтағыөзжұмысын «Сəттіліксатысы» арқылы бағалаудыұсынады. Педагог түсіндіреді: егер қателіктер көп болса, төменгі сатыда көңілсіз смайликті салуға болады. Қателіктер аз болса, ортаңғы сатыда аузы түзу смайликті салуға болады. Қателіктер болмаса жəне бала барлығын жақсы түсінсе, жоғарғысатыдакүлімдегенсмайликтісалуғаболады. Əліппе-дəптер №4 ҰОҚ. Тақырыбы: Менің аулам. Не қайдаорналасқан? Мектеп/МҰ: Күні: Педагогтің аты-жөні: Мектепалды сынып/топ Қатысқандардың саны: Қатыспағандардың саны: Оқыту мақсаттары 0.1.1.2.Кеңістікте бағдарлау: сол жақ, оң жақ, үстінде, астында, алдында (алды), артында, (арты), жақын, арасында, қасында. Күтілетін нəтижелер Барлық тəрбиеленушілер: -солжақ, оңжақ, үстінде, астында, алдында (алды), артында, (арты), жақын, арасында, қасындадегенсөздердіпайдалана отырып, кеңістіктефигуралармензаттардыңорналасуын сипаттайды. Көптеген тəрбиеленушілер: - орналасуыбойыншакөрсетілгензаттарменфигуралардытабады. Кейбір тəрбиеленушілер: -өзбетіншеойыншықтардың (мысалымəшинелердің) қозғалыс бағдарларынтүсіндіреді, педагогтіңтапсырмасыбойыншаоларды өзгертедіжəнесипаттайды. Тілдік мақсаттар Дағдыларын дамыту: -өзісұраққойғандажəнепедагогпентəрбиеленушілердің сұрақтарынажауапбергенкездесөйлемделексикамен терминологияныпайдаланаалады. Пəндік лексика жəне терминология: -солжақ, оңжақ, үстінде, астында, алдында (алды), артында, (арты), жақын, арасында, қасында. Пікір алмасуға арналған сұрақтар: Араның жолынқалайкөрсетукеректігінтүсіндір. Ауладақандайзаттарболуымүмкіндепойлайсың? Қандайшылауларменкөмекшісөздерзаттыңорналасқанжерін сипаттауғамүмкіндікбереді? Жазу: Үзік сызықтар бойынша бастырып жазу. Алдыңғы білім Заттардыңкеңістіктеорналасутуралыалғашқыбілімі, геометриялықфигураларменденелердіңатауы.
Жоспар Жоспарланған уақыт Жоспарланған іс-əрекет Ресурстар Басталуы 0–5 минут Ынталандыру. Педагогтəрбиеленушілерденөздерініңаулаларытуралы əңгімелепберулерінсұрайды. Өзектендіру. Педагогбалаларға: – Ауладегенімізне? – Өзаулаларыңдысипатта. – Ауладауақыттықалайөткізесіңдер?– деген сұрақтарқояды. Ортасы 6–15 минут Мақсат қою (проблемалық жағдай). (Ұ) Балаларғаəліппе-дəптердегі 1-тапсырманыорындау ұсынылады. Педагогбалаларға: – Суреттенебейнеленген? – Алаңдағызаттардыңорналасуынсипаттапберіңдер?– дегенсұрақтарқояды. Жаңалық ашу. (Ұ) Мəселенішешуүшінбалаларғасолжақ, оңжақ, үстінде, астында, алдында (алды), артында, (арты), жақын, арасында, қасындажəнет.б. шылауларменкөмекші сөздердіпайдалануұсынылады. Педагог «Заттытап» ойынынұйымдастыраалады. Алдыменпедагогжасырылғанзаттыңатауынатамай, орналасуытуралыөзіайтыпбереді. Мысалы, «менбір заттыжасырдым, олсуреттіңжоғарғыоңжақбұрышында орналасқан, оныңартындавелосипедтұр». Ол – қолшатыр. Оданкейінбалаларзаттардыжасырып, өзтапсырмаларын қалғандарғажасырады. Сергіту сəті. Педагогтіңқалауыбойынша. (Əдістемелікнұсқаудың соңынқараңыз.) Əліппе-дəптер. Жиынтық полотно. 16–25 минут Жаңаны қолдану. (Ө) Педагог балаларға əліппе-дəптердегі 2-тапсырманы орындаудыұсынады. Балаларсуреттегіқыздардыңоңқолы қайсысы екенін анықтайды, əр қыздыңоң қолына шардың суретінсалады. (Ө) Қағаздыңбетіндебағдарлайбілуінбекітуүшінбалалар əліппе-дəптердегі 3-тапсырманы орындайды, бағыттардың ұсынылған ауысу кезектілігін сақтай отырып, араның жолынсалады. (Ұ) Ұқсасжұмысты№4 электрондықжиынтықполотноны қолданыпжүргізугеболады. Педагог (немесебалалар) ара менгүлдердіалаңдардаорналастырып, неніңқайда орналасқаны, араныңгүлгеқалайжетуікерекекенітуралы айтады. (Ө) Келесі 4-тапсырма саусақтың ұсақ моторикасын дамытуға бағытталған, балалар суретті нүктелер бойынша Əліппе-дəптер.