Trigonometri - IPA
Tahun 2005
1. Sebuah kapal berlayar ke arah timur sejauh 30 mil. Kemudian kapal melanjutkan perjalanan dengan arah 030° sejauh 60 mil. Jarak kapal terhadap posisi saat kapal berangkat adalah ...
A . 10 37 mil C . 30 ( +5 2 2)mil E. 30 ( −5 2 3)mil B . 30 7 mil D. 30 ( +5 2 3)mil Jawab: U B T C S 300 60 mil
α
AC = ….? A B 30 mil“ Patokan arah adalah dari utara ”
α
= 900 + 300 = 1200 Aturan cosinus AC2 = AB2+ BC2 - 2 AB . BC Cosα
= 302 + 602 - 2 . 30. 60 . cos 1200 = 900 + 3600 – 3600 . (-2 1 ) = 4500 +1800 = 6300 AC = 6300 = 63.100 = 10 63 = 10 9.7 = 3. 10 7 = 30 7 mil Jawabannya adalah B2. Nilai dari tan 165° = ...
A . 1 - 3 C . -2 + 3 E . 2 + 3 B . -1 + 3 D . 2 - 3
Jawab: rumus:
tan (1800 - θ ) = -tan θ
tan 165° = tan(1800 - 150) = - tan 150 = - tan (450 - 300) = - 0 0 0 0 30 tan 45 tan 1 30 tan 45 tan + − = - 3 3 1 . 1 1 3 3 1 1 + − = -3 3 1 1 3 3 1 1 + − 3 3 1 . 1 3 3 1 1 − − = - 3 1 1 3 1 3 3 2 1 − + − = -3 2 3 3 2 3 4 − = - 2 3 ( 3 3 2 3 4 − ) = - 2 + 3 Jawabannya adalah C
3. Nilai x yang memenuhi persamaan 2 3 cos²x - 2 sin x . cos x - 1 - 3 = 0, untuk 0° x 360° adalah ... A . 45°, 105°, 225°, 285° D . 15°, 135°, 195°, 315° B . 45°, 135°, 225°, 315° E . 15°, 225°, 295°, 315° C . 15°, 105°, 195°, 285° Jawab: * cos 2A = 2 cos A - sin A 2 cos 2A = cos A –(1 - cos2 2A ) cos 2A = 2
cos A –1 + cos2A cos 2A = 2 2
cos A –1 2cos A = cos 2A + 1 2
* sin2A = 2 sin A cosA
2 3 cos²x - 2 sin x . cos x - 1 - 3 = 0 3 . 2cos²x - 2 sin x . cos x - 1 - 3 = 0 3 . ( cos2x + 1 ) – sin2x - 1 - 3 = 0 3 .cos2x + 3 – sin2x - 1 - 3 = 0
= k cos 2x cos
α
+ k sin 2x sinα
k cosα
= 3 k sinα
= - 1 tanα
= α α cos sin k k = 3 1 − = -3 13 (sin = - dan cos = + berada di kuadaran IV)
α
= 3300a cos x + b sin x = k cos (x -
α
) = ck = 2 2 b a + : tan
α
= a b k = 2 2 b a + = ( 3)2 +(−1)2 = 3+ = 2 1 dengan k = 2 danα
= 33003 .cos2x – sin2x = k cos (2x -
α
) 3 .cos2x – sin2x = 2 cos (2x - 3300) 2 cos (2x - 3300) = 1cos (2x - 3300) = 2 1
cos (2x - 3300) = cos 600 atau cos (2x - 3300) = cos 3000 2x - 3300 = 600 2x - 3300 = 3000 2x = 3900 + k .3600 2x = 630 + k . 3600 jika k = 0 2x = 3900 jika k = 0 2x = 6300 x = 1950 x = 3150 jika k = -1 2x = 300 jika k = -1 2x = 2700 x = 150 x = 1350 Himpunan penyelesiannya adalah: {150, 1350, 1950, 3150}
Jawabannya adalah D Tahun 2006
4. Sebuah kapal berlayar dari pelabuhan A dengan arah 0440 sejauh 50 km. Kemudian berlayar lagi dengan arah 1040 sejauh 40 km ke pelabuhan C. Jarak pelabuhan A ke C adalah…
A. 10 95 km C. 10 85 km E. 10 61 km B. 10 91 km D. 10 71 km
Jawab: 1800- 440 = 1360 U U B 1040 γ 0440 C A γ = 3600 - 1040 - 1360 = 1200 B 40 km 50 km 1200 A C Aturan cosinus C b γ a
α
β A c B 2 c = a + 2 b - 2ab cos 2 γ AC2 = BC2 + AB2 - 2 BC. AB cos 1200 = 402 + 502 - 2 . 40. 50 .( - 2 1 ) = 1600 + 2500 + 2000 = 6100 AC = 6100 = 61 . 100 = 10 61 km Jawabannya adalah E5. Nilai sin 1050 + cos 150 =…. A. ( 6 2) 2 1 − − C. ( 6 2) 2 1 − E. ( 6 2) 2 1 + B. ( 3 2) 2 1 − D. ( 3 2) 2 1 + Jawab: Sin (900 + θ ) = cos θ
sin 1050 + cos 150 = sin (900 + 150 ) + cos 150 = cos 150+ cos 150
= 2 cos 150
= 2 cos (450 - 300)
= 2 { cos 450 cos 300 + sin 450 Sin 300} = 2 . { 2 2 1 , 3 2 1 + 2 2 1 . 2 1 } = 2 . { 6 4 1 + 2 4 1 } = 6 2 1 + 2 2 1 = 2 1 { 6 + 2 } Jawabannya adalah E Tahun 2007
6. Diketahui A dan B adalah titik-titik ujung sebuah terowongan yang dilihat dari C dengan sudut ACB = 45°. Jika jarak CB = p meter dan CA = 2p 2 meter, maka panjang terowongan itu adalah … meter.
A. p √5 C. 3√2 E. 5p B. p √17 D. 4p
Jawab:
C pakai aturan cosinus: 450 AB2 = AC2+ BC2- 2 AC. BC. Cos
α
2p 2 p = (2p 2)2 + p2 - 2 (2p 2). p Cos 450 = 8p2 + p2 - 4p2 2 . 2 1 2 A ? B = 9 p2 - 4p2 . 1 = 5p2 AB = 2 5 p = p 5 Jawabannya adalah A7. Nilai dari cos 40° + cos 80° + cos 160° = ….
A. –½√2 C. 0 E. ½√2 B. –½ D. ½
Jawab:
cos A + cos B = 2 cos 2
1 (A + B) cos 2
1 (A –B)
cos 40° + cos 80° + cos 160° = (cos 40° + cos 80°) + cos 160° = 2 cos
2
1 ( 40° + 80°) cos 2
1 ( 40° - 80°) + cos 160° = 2 cos 60° cos -20° + cos 160° ; cos -20° = cos 20° = 2 . 2 1 cos 20° + cos 160° = cos 20° + cos 160° = 2 cos 2 1 ( 20° + 160°) cos 2 1 ( 20° - 160°) = 2 cos 900 cos -700 = 2 cos 900 cos 700 = 2 . 0 . cos 700 = 0
Tahun 2008
8. Himpunan penyelesaian persamaan cos 2x0 + 7 sin x0 – 4 = 0, 0≤ x≤360 adalah …. A. { 240,300 } C. { 120,240 } E. { 30,150 }
B. { 210,330 } D. { 60,120 }
Jawab:
cos 2x0 = cos2 0
x - sin2x = (1 - sin0 2x ) - sin0 2x 0
= 1 – 2 sin2 0
x
cos 2x0 + 7 sin x0 – 4 = 1 – 2 sin2 0
x + 7 sin x0 – 4 = 0
= – 2 sin2 0
x + 7 sin x0 - 3 = 0
= (-2sin x0+ 1)(sin x0- 3 ) = 0
-2sin x0+ 1 = 0 ; sin x0- 3 = 0
- 2sin x0 = -1 sin x0= 3 ; tidak berlaku karena maksimum nilai sin x0 adalah 1
sin x0 = 2 1
Nilai sin x0 berada di kuadran I dan II (nilai positif untuk sin x0 )
Nilai sin x0 adalah 300 dan 1800 - 300 = 1500 ( Sin (1800 - θ ) = sin θ) Himpunan penyelesaian { 30,150 } Jawabannya adalah E 9. Nilai dari ° + ° ° + ° 40 sin 50 sin 40 cos 50 cos adalah …. A. 1 C. 0 E. - 1 B. 2 2 1 D. 3 2 1 − Jawab:
cos A + cos B = 2 cos 2
1 (A + B) cos 2
1 (A –B) Sin A + sin B = 2 sin
2
1 (A + B) cos 2
° + ° ° + ° 40 sin 50 sin 40 cos 50 cos = ) 40 50 ( 2 1 cos ) 40 50 ( 2 1 sin 2 ) 40 50 ( 2 1 cos ) 40 50 ( 2 1 cos 2 0 0 0 0 0 0 0 0 − + − + = 0 0 0 0 5 cos 45 sin 2 5 cos 45 cos 2 = 0 0 45 sin 2 45 cos 2 = 2 . 2 1 . 2 2 2 1 . 2 = 1 Jawabannya adalah A
10. Jika tan
α
= 1 dan3 1
tanβ = dengan
α
dan β sudut lancip, maka sin (α
+β) = ….A. 5 3 2 C. ½ E. 5 1 B. 5 3 1 D. 5 2 Jawab:
tan
α
= 1 sinα
= cosα
= 2 2 1 3 1 tanβ = x y 10 1 3 sin β = ry ; r = 2 2 3 1 + = 10 sin β= 10 1 = 10 1 10 10 = 10 10 1 cosβ = rx = 103 =10 3 10sin (
α
+β) = sinα
cos β + cosα
Sin β = 2 2 1 . 10 3 10 + 2 2 1 . 10 10 1 = 20 3 20 + 20 1 20 = 20 4 20 = 5 1 .2 5 = 5 2 5 Jawabannya adalah A11. Diketahui segitiga MAB dengan AB = 300 cm, sudut MAB = 600 dan sudut ABM = 750. maka AM = … cm. A.150 ( 1 + 3 ) C. 150 ( 3 + 3 ) E. 150 ( 3 + 6 ) B. 150 ( 2 + 3 ) D. 150 ( 2 + 6 ) Jawab: M 450 600 750 A 300 cm B = ∠M 1800 - (60 ) 750 0+ = 450 Aturan sinus: 0 75 sin AM = 0 45 sin AB = 0 60 sinMB 0 75 sin AM = 0 45 sin AB AM = 0 45 sin AB . Sin 750 = 2 2 1300 . Sin 75 0 sin 750= sin (450+ 300)
= sin 450 cos 300 + cos 450 sin 300 = 2 1 2 . 2 1 3 + 2 1 2 . 2 1 = AM = 2 2 1300 . Sin 75 0 = 2 2 1300 . 2 1 2( 2 1 3 + 2 1 ) = 300 . ( 2 1 3 + 2 1 ) = 150. ( 3 +1) Jawabannya adalah A
Tahun 2009
12. Himpunan penyelesaian persamaan sin2 2x – 2 sin x cos x – 2 = 0, untuk 0 ≤ x ≤ 360
adalah ….
A. { 45,135 } C. { 45,225 } E. { 135,315 } B. { 135,180 } D. { 135,225 }
Jawab:
sin2 2x – 2 sin x cos x – 2 = 0 (sin 2x- 2) (sin 2x + 1) = 0
sin 2x- 2 = 0 atau sin 2x + 1 = 0 sin 2x = 2 tidak ada sin 2x = -1
sin 2x = sin 2700 2x = 2700 + k . 3600 x = 1350 + k . 1800 untuk k = 0 x = 1350
k = 1 x = 3150
Jadi himpunan penyelesaiannya { 135,315 }
Jawabannya adalah E
13. Dalam suatu segitiga ABC diketahui cos A =
53 dan cos B = 135 . Nilai sin C = …. A. 65 56 C. 65 16 − E. 65 56 − B. 65 33 D. 65 33 − Jawab: Sin C = sin (1800-( B A + )) = sin (A +B)
= sin A cos B + cos A sin B
= 1 - ( 5 3 )2 = 1 - 259 = 16 25 Sin A = 25 16 = 5 4 sin2B + cos2B = 1 sin2B = 1 - cos2B = 1 - ( 135 ) 2 = 1 - 16925 = 169144 Sin B = 169 144 = 13 12
Sin C = sin A cos B + cos A sin B = 5 4 . 135 + 53 . 1312 = 65 36 20 + = 65 56 Jawabannya adalah A 14. Diketahui sin
α
= 13 5 1,
α
sudut lancip. Nilai dari cos 2α
= ….A. – 1 C. 5 1 − E. 1 B. – ½ D. 25 1 − Jawab: cos 2
α
= 2cos
α
- sin2α
= 1 - 2sin2α
= 1 – 2 ( 13 5 1 )2 = 1 – 2 . 25 13 = 25 26 25 − = - 251 Jawabannya adalah DTahun 2010
15. Himpunan penyelesaian persamaan 2cos2 x – 3 cos x + 1 = 0 untuk 0 < x < 2π adalah
…. A. 6 5 , 6 π π C. 3 2 , 3 π π E. 3 4 , 3 2π π B. 6 11 , 6 π π D. 3 5 , 3 π π Jawab:
2cos2 x – 3 cos x + 1 = 0 ; misal cos x = y
2 y2 - 3 y + 1 = 0 (2y -1) (y -1) = 0 2y-1 = 0 y = 2 1 cos x = 2 1 x = 600 ( 3 π ) dan 3000 ( 3 5π ) y-1 = 0 y = 1 cos x = 1
x = 00 dan 3600 (2
π
) tidak memenuhi 0 < x < 2π Himpunan penyelesaiannya adalah 3 5 , 3 π π Jawabannya adalah D 16. Hasil dari = − + + + + − 0 0 0 0 ) 30 cos( ) 30 cos( ) 60 sin( ) 60 sin(
α
α
α
α
.… A. - 3 C. 3 1 3 E. 3 B. -3 1 3 D. 1Jawab:
2 sin A cos B = sin (A+B) + sin (A-B) 2 cos A cos B= cos (A+B) + cos (A-B)
= − + + + + − 0 0 0 0 ) 30 cos( ) 30 cos( ) 60 sin( ) 60 sin(
α
α
α
α
0 0 0 0 ) 30 cos( ) 30 cos( ) 60 sin( ) 60 sin(α
α
α
α
− + + − + + = 0 0 0 0 cos 30 cos 2 cos 60 sin 2α
α
= 0 0 30 cos 60 sin = 3 2 1 3 2 1 = 1 Jawabannya adalah D 17. Diketahui (A+B) = 3π
dan sin A sin B = 4
1 . Nilai dari cos (A – B) = …. A. –1 C. 2 1 E. 1 B. -2 1 D. 4 3 Jawab:
-2sin A sin B = cos (A+B) – cos(A-B) sin A sin B = - 2
1 { cos (A+B) – cos(A-B)} -
2
1 { cos (A+B) – cos(A-B)} = 4 1 - 2 1 { cos ( 3