.ANAI,ISIS
KtrBIJAXAN
PENGELOLAAN CAGAR
BIOSITR
SIBERI,IT
KABIIPATEN
KEPI'LAUAI\'
Mf,
NTAWAI PROVINSI
SI]MATERA
BAITAT
TASIS
Oleh
SAIIADI DIDI
ISIMANTO
0E212{D0lOPROGRAM PASCA
SARJANA
A nalisis
Kebijr krn
Pengclol.an
Kepulauan
Mentnwii
C.gar
Biosfer Siberut
KabupateDProvinsi
Strmat€raBarat
Ol.h
: SshadiDidi
lsnrnto
(Ilibrwrh
binbibsan
ArdinisArblin
drtr
Helfri)
RTNGKASAN
Pulau Siberut
adalil
pulau tdbesdtdg
ludnla
403 500h€ltd tadl
Ensusm kepllaumMenbsai. luhu
ini
te.pisahd
i
dlElan SunateF sejaljDhd trnu yds
1.1u. sehjng8! jeDis tumbuhan danbinats8
ada -\'de bcrsifatcndeiik
Medfawai yailutilou
lHylobates kl.sii).B.l*ai
(.
acac. pagenlis),t!|a (Prcsbltit
pabEidn,
ttb
sidrl<obu (.srtlirs.,,.olor).
Selujuhya sFsiespnmata relah dimdutm
dalo
pnnakyrs
terocan puah di lndonesia.Unesco
prd,
urhml93l
lchhne.deklmsikd
pulauSibflt
sb.gri
CaSd Diosphee, dengan,on,
inti adalaiTdm
Nasio."lSibnL
ydg
telrn dirmjuk oleh MenrdiKchuiM
padarahu
1993. dcngdS(
No.40?&pts-II/1993
selus
190.500lrkt&,
lolcE!
di
Kabup en Kepulaud McntaMi, Prcpinsi SumaleraBrrar Tamd
Nrsi..al
Sibtrutmerup3lr
gabungd dant.pasd
suatadm
(112.900 Ha)-hutb
linduns (3.500 ba),hulln
pDduksi rerbah ( I 7 500 Ha) dmhlh
prodursi rcup €6 600 Ha)KenyatnaDyr sejak
dilteklfaikMnya Clsar
Biosphere Siberu1 padadru
1981, kenudim dibenruknya Tamu Nasional Sibenrt pada talunl99l
da
pada llhun
y
g sana semu HPHteg
ddd di Siberut ridol diperp jang l3giTelapi pada tahun-rabun berikutnya bmyJ{
kebijaro
yans lidak mendukungkeberadM
cacr
Bioslcr Siberut. Berdddkmpcmsdrnd yec
a&.tuj.a
dil*uLlnnya
p€neliridini
adalah:(l).
Mcnget'nuikebijale
yang blarldn€q,te
di
sibLrutdm
hubuDsan kebijalan tcrscbut rc.hadap pcnecloler C2sar Biosre.serd
per.trd
pcrudalAd yme
lcrkailj
12). Mcn8ctalui implcnenhsikebij*d yds
sudr! dilahi{m
padacaed
BiosLr
Sibcturberdasarkan indikaror imflemcniasi Uncsco, 1996;
(r)
Mengebnd pmcpsi dmpinisipdi
m6yaEkatdalm
F€ngclolrmcagd
Biosfeqdb
(4). Mengctaluiinl.ntsi
para pihat]uB
terlibd ddam Fcngcldarn CagdRioslarHasil
Fnelilim
didaparkd,kebrjald yms
tdondiehpk& di
pulau Sib€ru! sejak Unesco mddckleasikm Cag& Bioa.r Sibcrul padabnun
1931,Pemeintah Republik Ind.n.sia lidak nendulung pengcnbrgm
cagr
Riosfcr Siberururuk
eluruhpuuu
Ada in*dnsisrensikebij*an
rhra
Pemennd dedgm Uncsco.dinda
terdapat perbedanyma
sangat mendBar tenbng lrengenimC.gd Bioslcr.
Menunrt Unescodidalm
Ca8ar Diosfer lidak diperkemnkrnddeya ckploildi
hulan,
scddrekd
ncnun
Peneintlhdibolehlan, sehlngga di SiberDi dialokasikd kenbali
huld
produlsidd
hdanPrlau Sibc.ur
rdrlrn
pulau tcftesar yane luasnya 401.500 hekrar padai-._
:i
l.lulluan
Mcma*,i.
Pulauini
loqrishdui
dDran Sumatcn s€j3rr
::nu
]ans l.lLr, schi gsrjenisturbunD
dnnbinards
adaybg
bersjrri-
--!:.r.r
bxil
.Losinemdmhr
rku
peshirJbg
diakui olchF)granj MAtl
:
r
!nri\
nrcJ.t().rosikrn kcscnnb,ngrnartm
ke8j.ra!nlnu\ia
drn--:r
\lenkwxi
yanu Bilou(/r1,6,,er
*ldr),
Bokloi (n/,.z.a
?a:rc,rr).:
:
J..,!rr,n
ror.zr,r)
dan Simalobu (,srD,,J.!,.,Lr).
S.lb.juhya rpesi.sj-::.lrn
dimasuledrlur
primara yeA renncm punrn ditDdoncsia.:
d.ro
tidr
rahrn 11)81 letrh mend.khtusikd putdu sib€nt scbalrj ::
f,.slrhcr..
dcoganTn.
inh
tatah InmxnN6io.at
Srberur,\,arg lcllh:
,-:rLh
Vedcri
Kehuhn
padal:nun
1991, de.grn SKNo
407/Kps_r::
rel{iis
t9a5o0 hckrd,r
etal
di
Klbup
cr
Kcputauan Mcnrlqai.:-:
J:
SumaretuBr.al.
lxner
Nrsion.l
Siberutmerup,*r labMgd
da.i!-1:1
iuntdilaD
(112.900 Hr),hurd
lindunS (].500h!),
hure
pr)duksj--.-
L r jor] I la)db
hurm pronuksi uap 06.600 Hr)a!3r
Diosphcrc ldalahsnlu
krwf,sln _vmg rerdtri Cari eroside,n osli,:
.
,::- uil dr
trta!
.losnkn
ying
rctrn
merg.ltunj degrad.silbg
-L -,::j
unntr
alaJnnlx dilinduDgidb
nitcskikr.
brlj
kcpenringrn:-. rr Ja
poodrdik.D(lrrdMsrlndare No5 hhun
1990)
ScddskanPrograin
t(.\B
mcnjadikan Cag.r Blosfe. stb.gai wrhanx netrgi'nplemcntlsik tujoan
KonvdsiKe
skanArnan llavrri. CBD(Cbns'i0
o'
BiolaEirnl Direr:ity)
tebt!\i
httil
dari KTT Bumi 1992 (.19e) tinikn NdionCa,Jcrc te on Etujmnnot onl D.rdalnent) n..slvl AE? la
2I
SdaituhleDctela!,Ent
d
MDli
lMienrrn
DevlaPn.
Aodl:)
Sclain ilu, ClgarBiodar diydkini$brg.i guda'g inlomasidrn d.rakarcnr Jisiiillh rempar untlk
b.lajar yaig dipromosiku UNESCO untLk
1re
Uhiled NdiohsD'(alc
ant:,tu...on
lor
Suaainal'letuwlo?ns,
(DESD2005 2014)
S'lab erunvadilabarkan dalam
Mzt
rts.'l.rt ,
UNESCOMAB Tahun 2006'?00r varlu ro L|ttu1:e Bdwen Bio.t!?rst), ond (:dhral D'eBir"
Kcnlahrnnya sejak JidcklsBsi[mn)!
Cagr
Biosphe's Sibcrulp
ainln
1931, kemudiai dibcdlukiyalm.n
NasiontlSib.d
p
i'
r'hun l99l danprda 6hln yang saDa scJnur lll'11 tane adr dl Sibcrut tidrk dipc'panjmc laCi'
PrdaEhun 1999 Dtckroraljendril PHKA dan lN Sibeflrmslrpo*an ke
li'ritia
\6ional
M,{B Ill'l
bah*a C:gar Biosfer Jip.rlurs menjrdi sluruh Pulatrlib.ni
dai Zomrinr_. seslri dc4an vmg did.ei'r!l.h
provekll'AS
llaltEebur lalu diDrsukan
drlm
l.pord
Frt
dnalisvr,
vlng disanpaihn kcL\liSCO
pusri diPar(
Io1.l lreanvr mciiadi40i 070hav gdcliputi"z
r
ta6 i3ih^). bdar2onc Qla 145 harctrxsuk rfuArio'dl/v
1'P
99 5j5 ha-n,,hf
!n?,r :,,.
20 ha).tla
tuls i t ian ar.u 1.41 392 ht: Pttk v L$. zone ):epl padaEhLn l999juga mdrlui
sKVcnti
KehurtdarNo r22iKpt i /1999rg-srl
15 Juni 1999 renrfgKawru
Hulan dan Pcdinn P'opinsi Smrarcm3:r(
di
pulal Sib,:nr dialoL.sikan kehbali rluhn Sraka ALan d3n Wis'ra'JS1\v)
ylu.s
l7n:lll]
ha, rlurxr Prcdukri (HP) seluasll3
0?0 ha.V. RT,STMPI]I,AN DAN SARAN
t.
Kebij.l& yme
tclah ditetapko
di
pulau sibcrut
scjal
uncs.onendeklddikm
Casu
Bioler
Siberulpad!
kiun
1981,
PemennbnRepublit lndonesia
lidlk
mendutmg peng€mboga Cagar Biosler Sib€rulbtu!
seluruh pulau. Ada inlonshlensikebijat
olaia Penerintan den8eUnesco,
dinea
terdapal pelbedan ymgsaat
mendEe tenlmg penaenianCagar
Biosler
Mennt
Uncsco didalm Cagr Biosfer lidaldipc*cnantd
adoya ekpbirNi hurd, scdmgke
ncnmr
Pcndinlah dibolehlm, sehirsaadi
Sibcnn dialokAikorkenbrli
hurt
prcduksi danlroduksi
rdbalas. Kemudim kedudurbndu$.
didalm
Caed Biosfft vc6i Unes@ hmya nerutJhm bagimddi
ekosistenyda pcrkchb
emya
t*genDg
kepadaalm.
sedangku nenurut Pendinbn kedudukanmsaia
scbagai pembina ekosnremdensa.
pengedidnNyasl
ydg
bemdadi
&lm
Casr
Biosfer mempmyai
h*
niduplsbih
baik
Peibed&n
kebijalo
ini monB.kiba&a! pengeloi@ CJBI Biosler tidak daFrt b€rjalm sebagaimanalnplcmcnrEi C,sa Diontr Sibcrur bddasdke Indikator l,lplenenlasi ya.s
ditcluark
Unesco, 1996 sdrpaisat ini
ms;h
bclm rcnakm
utuk
keseluruhD kawas& Casar. kecuali pada ZonaInli
(TaDm Ndional Sibcru0. Implement4i tada zona inti beidasdkd lndikator Inrplenenbirrip@tyo,T.,Erjylho,Erliz
Noor,da
Fldjd
Soryar. 200?. Sikap Mas_varalarI-okal Terhadap KonservBi
Do
T d
Nasional scbagai PendulugKeputus
Ddm
Penselold
Tmm
Ndional
Kennci seblar (StudiKNs
Di
kbupalen
KerinciDm
Lcbons, Indonesia).Jum,l
Bmi
Leshi.volme
9 No. 2. susiu 2009.hln
l?3
186E-tnd, S
2005
Mencdi Keseimbegr
?engelol@lntemlsi
AnlaraMdyaFkat
Dm
Kawaa
T@
Ncional
,416PUnq
la]nltasIlnu
sosirl
Dd
llnu
P.iitik
UnileNiLs Muhammadiylh MalanePoerm
k, M.
d
Reny Savini. 2006. PensenbdemDe
Pcneclolad DaerahPenysAea
Kawsn
Konsensi.Malalai
Ulma
Pada EksposHdil
Hdil
Penelitian:
KonseRsi
Da
Rehabilitdi SmbcrdalaHule
Padms. 20 Seplemb€r 2006.
C..
,\.Kodfti
d C. Oviedo. 2OO4.Inli&,aus
anrl bt41anl
trotede.l
drca!:
tovards
equit!
anl
enhantel IUCN. Gland.Switendd
md Cmbridee, UKKabupalen Kepulauan Mentawai. 2009. Kcpulaud Ment wai
d.lh
Anskaw.N ,
2001 Pengetar AnalisisKebijar
lubljk.
Edisi kedua cajan Vad. Uniletsny Prss.Yogy.kdr
wach lndonesitclobal For€st Watch. 2001.
Potet
Keadm
HuhnIndonesia, Dosor lndonesia
:
Fo.esl
Wach Indo.esia dm wshinslonDC
:Cl.haln
resr WdchAlus Pubatth. 2001
rlubu4m
AntaraKonuikNi
Publik Pc0sanadd
SikapKomuita
Sclempal (KasusPcmahm Perldbdgm
di Nusa Tersstuatsda!
&!is.
Prosron PscaS{
da. In$itut Penmid Boaor.a
K
nOJ Au
rJe\ a[t
Lrt
People TawordxCo6e
otion and OMU1EWest
JN4
lhdonlia
Jound of
r'orcstHalih
n
NaliohalPtk
lnI Vdu- u .nn lvrlr. Ln R?rfl
\?a,/lo.,' B,a-p,.c
P..n
tnphnehtation: Thc First
Fire
yea/s 2000-2405 ,lrchipelaso Of Sanrn&es. Old
lroidare
& SantL Cdtalina Colonbia LNESCO Mm and _,ie