PENGART]I{
PDMBf,RIAN
MI]LSA
DAUN
SIBUSUAK
(r
ifi
o n i a dir
e6
ifol
i
a A.Gn!)
TERAADAP PERTIIMBIJHAN
G{JLMA
DANHASIL
KACANG
EIJAU
(Phaseola!tudiat"sL.)
SKRIPSI SARJANA BIOLOGI
OLETI
FERUA SISKA VAXIENTINA
JI'RUSAN BIOLOGI
FAKI'T,TAS MATEMATTKA DAN ILMU PENGDTAHUAN AI,AM
TJNIWRSITAS ANDAI-AS
ABSIRAK
Peneliie
toiae
P€ng$$ Pcmb€na MulsaDae
Sibuuat (1l7ani4di,s,ilolia
A.Gay)
TcrhadapPertDbuld
Gul,aadd
Hail
K&eg
tjljN
(Pholnt
sradiatus
L.)
t]€n
dibl<enaku
di
Rutul1 Kawalde
ljboralonun
EkolosiTeEsterial
Jlll1ls
BiologiFalali.s
MotematilQdd
lnu
P€nsetahwAld
Univdills An.lrd
Paddg d&ibde
May 2010supd
Aguti
2010 Pen.litioiri
n€negu@k6R
cmgd
Acal
L€ngktp(RAI) dflCe
€mpatFrlatuei
dd
m
ulmss.
Takamnule
ydg
dibdikm odoloh 100 s, 200 g. 100 s dmrdpa
pcoberim
nuls
sbasai tonllol.
Hsil
p€nelitio
ini
menDiul(ke
banwapenberid
nuls
dlu
d6go
lal.tr
100, 200 dan 100g
dtparder€kd
Frtublhd
gdno,
beryoeaflh
nyala n€ningkaike dnegi1ollm
.
jumlenpolo.g
p€rlsme,
bed
biji
peitarme.
bemtbasn
bnmm,
hmt
k€ringl!]1mm,
beEt basai gdmadm bedl
lGing
Esil
rerbaikdidTatkm
Pad.r,l1mm
ka6g
hijau(atddoln /ad,,ta
L.)
m€ropalddan
satutddm
Lesuino*
ymg culuple.ling
di lldorcsi& ?osisinyd doduduki temlarldisa
serdan kedelalde
kncee $nan6ait
ddi
sesi16
!.mal@
de
lrodulsihaupu peremya
sebaeaibatE
daldd
(slpmpto, 1993).Ka@g
hjjaunenpuyzi
bdtal
rE
f@t
bagi k€hidupe
tm6ia
de
hcwaq
shin$!
tebuluhan*d
k@s
hijauleNbut
1e6
freniielal
(Da!6'tI dd
Azhd|
l99O).
M
faattd*bul
berupasmb*
protei! nalati dengakedugm
Polein 24%, ldbonidmt 58%,dd
sdikil
lenak.di@phg
vihin
Br(ThiMin)
yue
ndFrm
vitaninbli
bed-bqi. enaviltnin
A dm vitamin C.Bii
k&eg
hjjqusbasi&
bes dikoNusi
6tuk
benfrmakau
sep.lti : touee, bubu, tcPus, puli,r,hu
d
mhund,.
Selaindiewarh
sbaerr babmnEtmd ka6A
h'jau jusadisuald
baie
pol{
l4fl
(Suprapto, 1993).Pada
st
ini
pengenbsu
budidlra kamg
ntau
nenenp.Li ntu1anteligs
slekn
kedelaido
ll]me
tanah.Krc
s
hijad b€I!6teintinssi
unLnldit@bmgl@
see
int€sif b€rpolaleibhnis
Nilai ekotunis ka@g hijau cukupring8i.
Pmint
d
prodnlci kscbg liacmgm padans
nodatdg dipdtintM
rrm nfringkalleru
sejald densa p€ltadbaldjMlan
penduduldd
pqbaikmsit
nsyddlat
Malale!y&g
drnadapidalm Fdsedb&gd
budidava ka@3bjjd
adalann6in
Endalmt€ plodutsidh
podukivitasves
dicapai p€1aniutamd,
*n€iti
b€rcat dlun Cemspom, kdar dtun, entun ienue, lndis Gca!),dd
Msalal
yag
dihadlpi.Llm
PeneeDbdsm budidaya lQcms_Lafugdsd!.10!
dsin
EMlnnta
hsil
per her&r' Badm Pusal Sratisrili ltopinsi Smal€BB@r {2ooo) dojelaskm baltwa
hsil
per hel'Lrta6e
6,jau hovEl.l
tonde
ke
g ked.lai 1.2 tonpft
nektar' Kelebiha!:@g
hijau dari ronmank.tr8-1.
Lebih tahs kel(dioge2.
Hmadd
penyality
s henyetus Eiatifsdikil
L
Dapatdipsd
pada *aLlu relatif cepa! yainr 55{0 htri4.
Cm
lanm
dm F€nselol@ya dilapmsd senapedal@
pasa pane.rehtil
5. 6. 7.
Rsiko kessglld panen
s@a
ioral i€lalift@il
Harga ju,1 tingsi d.n sabilDalal
dikonsmsi
lmssug
doge cm
Pengelol@
yms
mudahSiomoM
dd
lmp
g
(1993)noyatate
bal$a kems
hiju
d.lalalrlandd
topis ymgne4lend,li
su,sa p&s
sloa
hidupnt? dmtubuh
?adasunu Eia-mra 2O
stai
40"C dqgan sunuoptinM
300C. Tdahydg
sagaiam
iids! bail
utul
pdtMbubdny4
tmna
ale
nensbflbal
daldn p€nveditutul,m
bagiteam.
Kawg hijlu
nengbdd,ld ranan n€mpunysiksdmSo
b@
t$md
cdrp
sp€rti :
phosphor,kaliu.
na€r6i@
d,nb.l.tug
dald
DmFningei
h6n ka@g bijau.Kehadim gulna
diFkita
tanmm budidayati.bt
d4al dielokm, t€rutmabila
sllna
yd8
lubuh
padaIslru
F
tande
rcGebuilidit
ditmd.lil@
16de
bahmnalaro, eylr-eynF4
buah-bu.bt4lupuL
trtrkb
len8k dtu)sbagrnya (Ardy, 1989), J€nis-jonis
snlm
'as
mm
dilenli
tnbun bcEosisi
dengo kacss
k&mem
dlpalbmp.
golongm6€d.u
senrpit seFni:ticn,d
indna. Cthodon d@ftlon.Setta
herbata, Panicun Lile!.en,hasrotir
Miloirles d.n Amnopw cohptessw:snlongf
leki: Cypet6 rotundsd4
golonge berdauL,bt
Aserutu
@ntzoide\'4turunth^
sPinot6,Boteth
ldihlia,
Cnnnclntu ndiqarc, AlEttuhthetutudtaln.
M;dosaiflko,
Drynqia
hitsrte Botqialedis
,1Ln ,4g.totunn'icanuh.
l.Snva o, 1993).Gdtu
ad.l,n nmbuhdyeg
lmhun
pada wallud4lolpal
*na
londisiy
s
!id*
diidginto
mddia
(Sutlrm
dd
Yalup, 1995)-Mcnwl
Wnd*e
(2004), gulrna
ne
palo
p€sig
l,nmb
t
Cs
eatndgik4.
Sclain pcsingdsle
p€rolehmrusg
tmbuh. haE" air dm caharanaloltui.
gulmakmn
kalimiadi
i.ms
h@a alan pcnyalitledn![
Penumm lasil dapal nen@Dai I G60%jira elrma Lidal
dike..lalita
dengm baik.Dalm
usanapcnse.&lis
sultd,
b€b€rtpacea
telah dikenibdekslt1fua
dengdcm
Mekois
(dengmcm
n€laknkm pengolale ianandu
pdhabalan).
cm
PEvoliv (p€lglmbalsnsb.ld
rc6e@g ni$lnyadc.ss
cn
Fnbe6iha
bihit-bibitdtri
konl?nimi
biji-biii eulma),cm
Biologis{*tu3s4
'ed!
aiaupu binat nCnerttsui),
cdd Kiniawi ideng@ nencf$nakon herbisida)a
Kuh!
Telnis (dehgo cda deigenngkn matdalutuk
denutupilean
ynitul-ea cs
Fmuls@) Muls
adalah suatu naledalydg
diguElan
unturs.tupi
taen
d6gd
tujun
me.cegdpenboios
analibal evapoFi
ds
.-.eh,-bal
pcrtmbuio
Culmasrla
dapat nehpenna
m
kclcnbabu bnChlzin
dd
Smmni, l93l).
Yetri (1995) nelaDorkm b.iwa
leli
ds
siuih
dlpatnmniultd
hail
i@
hiiausbes
60.24
84, 40 % pada kcepalar2
smpai 8 individun
l.e.l,neltr
p3rl! kdpatan 4sPai
8idividu
p€r pol gulma ini mmekeh.ht
kding
kams
hij"n
eb€s
53.58
81.57% Hasil p€n€lirimAzM
(198)
ncnemute
balrwamenis
lPhilahth,shituti
L.)
d^patnenururku
prudubitaces
hjjau sebdyal 34,19% pad! kempatan 2 individu pcr pot, 50,14% padukeEpd$n 4 individu. 56.51% pdda keEpaiar 6 individu
dd
68.1'{ % PadakmDatd
Selan ncrusikm
l&ane
eulna jusanemberike
manflat, sa.laL s.lLrauloa yma
dapar dinanfaatkm adalandau
Sibuual
(It
d,r/
drlsito./u)
disun,rd
sbaeainuls
dd
juga dapatdisuatfl
ebasai Dupuk hijan. Tumhnhd Tnhokid dit*slfoliam@pak
gulmatahu
ydg
b.ryolensi scbagai suberbm
mensrdmg 3,5% N. 0.37% P,
dd
4.1% K. Tnnbubm ini dapat runbuhtaii
dilale
ymskLme
subu. Dapaldtdm
sebaeajrmbule
paetr dm tunbuhulorcns,
dr
juga *bagai
d!ls.
Sal.nstu
smbcr
pupuk hijau yans tinssitaduSe
N. K addal pl]puL hijaL Tithonia diretslfolia I b6ea nalaltdi dcuco adllal srlan satu sulna vonebdyal Mbun
di deal perladmnaupu
deal notr!.da
m.Peryebmy!
sAai
cepalskali
dan days adlploliny! Linggi sebaeai!!lma
laluM,
rtro,i,
dir./sy',1,anmpate
ldbula!
sorL
ymg agahbes,
hd€beg
sgat
ban'€lqbdbade
lcnbutde
asakk6il,
tudbu! tugar
c.!al
*hingga dlpat nmb€ntuksmal tmg
lebardalm
waltu ymg siDr!,.a|, Tjthoiiojrs
il,li,
berkembaq bial<Fcm
vcgclatifdu
sen€Etil Saora ves€btil daFt6buh
d.riatd
dd
slek balans atau turunya, bijiZ,ir,,;z
&ntsrrl,
kecil dmlajoe
r$Usu
melinsrr
dilenga!rEnlota
*p€rti buga
Mtrhdi.
Itrl,ada5"^rt./td
daDal tMbDn baik dinman@
telapibd@ dnnmletl€r
di indonesiaBsdagkm
u6id
diatas teBebul nara p€ndlls inetn nelotukm FnslitiunFnmbuna
!4
hail
tams
hijau. Terr$ikdogm
lenjelus
lesebut.u!a
p€tr€liti
nelslukd Fnelitie tenlals
Pengudl PcnberimMuls
D.un Sibusurk (Tilhbniadittsifolia)
Tdha.tapPertmbnh
CnLnadm
H$il
Kacds
Hiilu
Berdddkd
wid
di atas dapatdj@uke
pemasalanm sebagai belitut:Pada
raldm
bcrapalah dan mdsadau
sibusuat(Iido,u
dh{tiJolii)
nEtpr
debeta pe.lmburh
Cnlmada
neninglalkd hrsil
krmg
hijau (Pnza?,/t.rTujm
dd
penclitim ini adil.niUdtul
meqelahui b€apa takarooptinm
dL?rfolu)
m@pu menekmpedmbulh
'@E
h\jrt
(P ha re o t u s r qtt i a I u !).\(mfer
ddi penelitimid
adabn:l.
Untul
ncmp€ ara
data bioloeidm
ndberikd
inlomdi
knNusnyalentag pengdnn bcberapa konsenhdi sulsa
toe
drbcrikm lerb.da! 8!Lra2
Dapdnehberika
kontibui
bag;pat€nbegd
ilmu pensetlhundd
dieurlm
ebasaidai.
infomai
bagi Fe.elitilpenelitis
ldjul:n
ymelebih itrtensildri nenyeluruh
-:
D,pat meneapliksikdnya dibidds pcrtdm
Ddi
t6il
Fnelitid nsse.ai
pengatdrrla@
6de
dam ?,Ito,,a dr@sy',;zl€fia&!
ka6e
hija!, dara dapatdi
bil beb@patsimpd4
$h€Erhdkut
:L
Pemboie mulsadad
Trtohia
dtudtihlia
dng{
t2I8@
300 e d.Antmenekm
p€ltubun&
ernma dan meninsl€lkdhdil
lared
kaceg hijau.2.
Penbei&nule
300 g/polibes be$enasJun iyata t€iradap jenisdd
jmnahgulm
*rt
neninekalkmti4gi
tarum,
junnan pobngbelM
perLamm, b€ot bsantanmu
k&dg
hijaL! benl k@ngloM
k&ug hijo\
b€ntb6a,h
de
b€Et kering gulna.Ande6on,
w.P
1 9 77. l/csd Scie,.ePri,.?b.
wcst Publishins Co rransisoAtdy.t939.1drG
a7.Fd\tllN Pcnmim Univcnitas Andd&shddg.
l89ial
Asmwi, R.
De
Ida D.2000. P?kgaruh MtlsaTerhu.lupPe
rhb&an.]anPn
utt\i Enaa Yatiet6 cabai(C'pti.th
an,n
t).
Jumal Arrctopika volv
( I ) s_ 8.Jul]M
BudidayaPerlajd.
Univesita L@pug.Lmpus.
AalM.
A.
199a. Pengatuh Xdapatdn Meniran (Phyllththn!hihlti
L)
lirhadar
Pedtnbuhan .lah Pto.tuk:i Ka.ahs HjaL(Phavnlus ru.liotusLJ
Sl:ripsiSdjma Bioloi. FMIPA. UniveBilas Andal6. taddg.25 hal.
Bad& Pusat Sraristik Pnpinsi SLmtcB
Bmt,
2000. /,!dsr,,c
n dan Prodaksi Pnli
don
P,lNua
Di<s r|mBt"'. Pid
E
168l-dlBandsyaL LS
du Azho.
1990.bph
Pansan.Depa^.n6tAerondi
lalultd
Pefui
.
lPB. Bogot. 35 hal.Res.E.2oO3. Pengen.lalian Ga./,,
l,
P.rt
b!"a,.Kdisis,
Yoga,ttna,Chozin,
M.
A
ds
Sumeln.
1983. PengendalianGultu dthg.hMrlfl
danEefiiskfu, Pratunbuh
pud.
I'dhanoh Jas,n?,Qea
nars
L),
B'nl
Agmhoni Voll )Ov No 2FatdB
Ptuie
lPB.Bosor.Clen6t. F.E..
dd
J. E. Weavwe.1919. Plakt ecolaqt Secohd Ediloh TataM.
Ctu*
Hill Publishine Conpaly Ltd. New Delhi.Dararti da. Najiyali, R. 1999. Bdtda:r, PalNiia dm Atulisis Uehu Toni PeretJt Swadaya. talarta. I I 6 hal.
Diafmdin. 1970 Prprt dan Penupt*ah.
falJlt^
Peieid
Unjv€sils
AndalsDwidiospuno,
D
1992. PehEmtu F^ioloEiTtudrlr",.
Gmedia. Jdkarb. 156Faclndin, L. 2000. ,rd,arya
{,.onq
l<.nhg"
xnnhi6.
l*nta.118
bal,Hatim, N. 1988. P?,i,Aizrd,
a/,.lul6i
Pahgah ,li S2nateraAeor
Puei PenelitimUnive6itts Andal6. Paddg.
Sebasai Sunbet Bdhan Otsanik .lan Njhagek
laPonn
P3lN.Vnj\esird