A PLIKA SI DA N TINJA UA N TEKNIS BLUETO O TH
UNTUK KO MUNIKA SI TA NPA KA BEL
Ta n Surya ni So llu*
A b strac t
Blue to o th is a wire le ss c o mm unic a tio n d e vic e tha t use s the ra d io wa ve s lo c a te d in the (2400 – 2483,5) MHz fre q ue nc y b a nd is p a rt o f the ISM (Ind ustria l Sc ie ntific a nd Me d ic a l) b a nd a nd d o e s no t re q uire a lise nc e . Blue to o th syste m p ro vid e s p o int-to -p o int a nd p o int-to -multip o int c o mmunic a tio n, lo w p o we r c o nsump tio n with thre e d iffe re nt tra nsmit p o we r c la sse s : c la ss 1: 100 mW ; c la ss 2 : 2,5 mW a nd c la ss 3 : 1 mW, b y inc re a se s o utp ut p o we r fro m 1 mW to 100 mW, c a n inc re a se re a c h ra d ius fro m 10 me te r to 100 me te r. Se rvis fa c ility like re a l-time vo ic e a nd d a ta c o mmunic a tio n a t 79 c ha nne l, 1 MHz e ve ry c ha nne l, use s o ne o f sp re a d sp e c trum me tho d tha t is FHSS (Fre q ue nc y Ho p p ing Sp re a d Sp e c trum ). No w, b lue to o th sup p o rte d b y ma ny fa mo us ma nufa c ture rs in e le c tro nic a nd te le c o mmunic a tio n a re a jo int in Sp e c ia l Inte re st G ro up (SIG ).
Ke y wo rds: b lo o to o th, wire le ss, lo w p o we r c o nsump tio n
A b stra k
Blue to o th a d a la h se b ua h p e ra ng ka t ko munika si ta np a ka b e l (wire le ss) ya ng b e ro p e ra si p a d a p ita fre kue nsi (2400 – 2483,5) MHz ya ng d ike na l se b a g a i p ita ISM (Ind ustria l Sc ie ntific a nd Me d ic a l) ta np a lise nsi. Siste m b lue to o th me nye d ia ka n la ya na n ko munika si p o int-to -p o int d a n p o intto -multip o int, ko nsumsi d a ya re nd a h d e ng a n tig a ke la s o utp ut p o we r ya ng b e rb e d a , ya itu : ke la s 1: 100 m W ; ke la s 2: 2,5 m W d a n ke la s 3: 1 mW, d e ng a n m e na ikka n o utp ut p o we r d a ri 1 m W ke 100 m W, d a p a t me na mb a h ra d ius ja ng ka ua n d a ri 10 m e te r ke 100 m e te r. Fa silita s la ya na n b e rup a ko munika si sua ra d a n d a ta se c a ra re a l-time p a d a 79 ka na l d e ng a n le b a r ka na l ma sing -ma sing 1 MHz, m e ng g una ka n sa la h sa tu me to d e sp re a d sp e c trum ya itu FHSS (Fre q ue nc y Ho p p ing Sp re a d Sp e c trum). Sa a t ini, b lue to o th d id ukung o le h b a nya k p e rusa ha a n te rke na l ya ng b e rg e ra k d ib id a ng e le ktro nika d a n te le ko munika si ya ng te rg a b ung d a la m Sp e c ia l Inte re st G ro up
(SIG ).
Ka ta kunc i: b lo o to o th, ta np a ka b e l,ko nsumsi d a ya re nd a h
* Sta f Pe ng a ja r Jurusa n D3 Te knik Listrik Fa kulta s Te knik Unive rsita s Ta d ula ko , Pa lu
1. Pe nd a hulua n
Ko munika si a nta r p e ra ng ka t
ta np a me ng g una ka n ka b e l ya ng
d ike na l d e ng a n te kno lo g i wire le ss,
b e rke mb a ng sa ng a t p e sa t b e b e ra p a ta hun te ra khir se iring d e ng a n ting ka t mo b ilita s p e ng g una , d e ng a n p e ning ka ta n jumla h d a ri ta hun ke ta hun, me skip un p e ng g una a n ka b e l untuk me ng irimka n info rma si d a ri sa tu p e ra ng ka t ke p e ra ng ka t la innya se p e rti d a ri ko mp ute r ke p rinte r ma sih me rup a ka n a lte rna tif p rime r. Pe rke mb a ng a n te kno lo g i ya ng b e g itu
c e p a t ini, me ng ha silka n p e mikira n untuk me ng g a ntika n p e ra n ka b e l, khususnya untuk ja ra k ya ng d e ka t, me nye b a b ka n
munc ulnya te kno lo g i b lue to o th ini.
Blue to o th d ima ksud ka n b uka n
ha nya m e ng g a ntika n p e ra n ka b e l d a la m m e la kuka n p e rtuka ra n info rma si te ta p i jug a ma mp u me na wa rka n fitur ya ng b a ik d e ng a n b ia ya ya ng re la tif re nd a h, ko nsumsi d a ya re nd a h,
inte ro p e ra b ility ya ng m e nja njika n d a n mud a h d a la m p e ng o p e ra sia n.
Pe ra ng ka t ke ra s b lue to o th d a p a t
G a mb a r 3. Pe rb a nd ing a n Mo d e l O SI te rha d a pa rsite ktur Blue to o th
Ta b e l 3. Pro to ko l d a n la p isa n p a d a a rsite ktur p ro to ko l b lue to o th
La p is p ro to ko l Pro to ko l d a la m struktur
Pro to ko l inti Blue to o th Blue to o th Ra d io , Ba se b a nd , LMP, L2C AP, SDP
Pro to ko l p e ng g a nti fung si ka b e l
RFC O MM
Pro to ko l ko ntro l te le p o n TC S Bina ry, AT-c o mma nd s
Pro to ko l a d a p ta si PPP, UDP/ TC P/ IP, O BEX, WAP, vC a rd , vC a l,
WAE
Sum b e r : Blue to o th SIG , Blue to o th Pro to c o l Arsite c hture
Pro to ko l d a sa r b lue to o th a d a la h
b lue to o th ra d io, b a se b a nd d a n Link Ma na g e r Pro to c o l (LMP) ya ng d ise b ut p ro to ko l inti. Se d a ng ka n p ro to ko l ya ng a d a d i a ta snya a d a la h p ro to ko l-p ro to ko l te ra p a n ya ng d a p a t d ia d a p ta sika n
p a d a a rsite ktur p ro to ko l b lue to o th d a n
te la h d ike mb a ng ka n o le h o rg a nisa si la in se p e rti ETSI. Se c a ra g a ris b e sa r susuna n p ro to ko l itu d a p a t d ib a g i me nja d i 4 b a g ia n se p e rti te rliha t p a d a ta b e l 3. Ra d io , b a se b a nd d a n LMP e kiva le n d e ng a n la p is fisik (la p is 1) d a n d a ta link
(la p is 2) p a d a la p is p ro to ko l O SI (O p e n
Syste m Inte rc o ne c tio n). Se c a ra ko le ktif p ro to ko l p a d a la p is inti ini me mb e ntuk sua tu p ip a se c a ra virtua l ya ng d ig una ka n untuk me ng a lirka n d a ta d a ri
sa tu p e ra ng ka t ke p e ra ng ka t la innya
m e la lui inte rfa c e ud a ra b lue to o th.
Ho st C o ntro lle r Inte rfa c e (HC I)
me nye d ia ka n inte rfa c e p a d a b a se b a nd
ko ntro l, link ma na g e r. HC I d a p a t
d ip o sisika n d i b a wa h Lo g ic a l Link C o ntro l
a nd Ad a p ta tio n Pro to c o l (L2C AP),
na mun p o sisi ini tid a k mutla k ka re na b isa jug a HC I b e ra d a d i a ta s L2C AP.
7.1.
Blue to o th Ra d io
Blue to o th ra d io a d a la h la p is te re nd a h d a ri sp e sifika si b lue to o th.
Siste m ra d io b lue to o th m e ng a tur
p e ng g una a n p ita fre kue nsi ya ng ha rus
d ip e nuhi o le h p e ra ng ka t tra nc e ive r
b lue to o th, ya ng b e ro p e ra si p a d a p ita
fre kue nsi 2.4 G Hz ya ng d ise b ut ind ustria l,
Ap lic a tio n La ye r
Pre se nta tio n La ye r
Se ssio n La ye r
Tra nsp o rt La ye r
Ne two rk La ye r
Da ta Link La ye r
Physic a l La ye r
Ap lic a tio n
RFC O MM/ SDP
L2C AP
Ho st C o ntrl. Inte rf.
Link Ma na g e r (LM)
Ba se b a nd
R a d i o
G a m b a r 6. Be b e ra p a p ic o ne t me mb e ntuk sc a tte rne t
•
Mo d e ho ld, p a d a mo d e ini sla ved a p a t tid a k te rhub ung d e ng a n
ma ste r d a la m wa ktu ya ng c ukup
la m a ya ng d ise b ut wa ktu ho ld , b ila
wa ktu ho ld ini b e ra khir ma ka sla ve
d a p a t me ne rima ke mb a li kirima n
p a ke t d a ri ma ste r. Ko nsumsi d a ya
d a p a t le b ih ke c il d ib a nd ing ka n
d e ng a n mo d e sniff.
•
Mo d e p a rk, p a d a mo d e inip e ra ng ka t ma sih me ng a d a ka n
sinkro nisa si d e ng a n p ic o ne t na mun
tid a k b e rp a rtisip a si d a la m tra fiknya . Mo d e ini d ig una ka n b ila a d a le b ih
d a ri 7 p e ra ng ka t ya ng me nja d i sla ve
p a d a se b ua h p ic o ne t. Ko nsumsi
d a ya mo d e ini le b ih ke c il d ib a nd ing ka n d e ng a n mo d e la innya .
Se b a nya k se p uluh p ic o ne t me mb e ntuk se b ua h sc a tte rne t. Sla ve d a la m sa tu p ic o ne t d a p a t b e rp a rtisip a si p a d a p ic o ne t ya ng la in b a ik se b a g a i ma ste r a ta u sla ve .
9. Fre q ue nc y Ho p p ing Sp re a d Sp e c trum
(FHSS)
Me to d e FHSS me mp unya i sinya l c a rrie r ya ng me lo mp a t d a ri fre kue nsi sa tu ke fre kue nsi ya ng la in se p a nja ng le b a r p ita fre kue nsi me nurut uruta n ya ng
d id e finisika n o le h PRN (Pse ud o Ra nd o m
No ise). Ke c e p a ta n d a ri lo mp a ta n
te rg a ntung p a d a d a ta ra te d a ri o rig ina l
info rma tio n, d a n sa tu ha l ya ng d a p a t
me mb e d a ka n a nta ra Fa st Fre q ue nc y
Ho p p ing Sp re a d Sp e ktrum (FFHSS) d a n
Lo w Fre q ue nc y Ho p p ing Sp re a d
Sp e ktrum (LFHSS). Me to d e ya ng b a nya k d ig una ka n b e la ka ng a n ini, me ng ijinka n b e b e ra p a b it d a ta m e m o d ula si fre kue nsi ya ng sa ma . FFHSS, d ic irika n o le h b e b e ra p a lo mp a ta n p a d a b it d a ta .
G a mb a r 7, me nunjukka n
ra ng ka ia n d a sa r me to d e FHSS d a n sp e ktrum fre kue nsi se b ua h sinya l.
Se b e na rnya me ng a p a b lue to o th
le b ih m e milih m e to d e FHSS (Fre q ue nc y
Ho p p ing Sp re a d Sp e c trum)
d ib a nd ing ka n d e ng a n DSSS (Dire c t
Se q ue nc e Sp re a d Sp e c trum). Ala sa n ya ng m e mb ua t me ng a p a b lue to o th tid a k m e ng g una ka n DSSS a nta ra la in se b a g a i b e rikut :
a . FHSS me mb utuhka n ko nsumsi d a ya
d a n ko mp le ksita s ya ng le b ih re nd a h d ib a nd ing ka n DSSS ha l ini d ise b a b ka n ka re na DSSS
me ng g una ka n ke c e p a ta n c hip (c hip
ra te) se d a ng ka n FHSS me ng g una ka n
ke c e p a ta n simb o l (symb o l ra te),
se hing g a c o st ya ng d ib utuhka n untuk
b . FHSS m e ng g una ka n FSK (Fre q ue nc y
Shift Ke ying) d im a na ke ta ha na n
te rha d a p g a ng g ua n no ise re la tif le b ih b a g us d ib a nd ing ka n d e ng a n DSSS ya ng b ia sa nya m e ng g una ka n Q PSK, untuk IEEE 802.11, 2 Mb p s a ta u C C K ( IEEE 802.11b , 11 Mb p s).
Wa la up un FHSS me mp unya i ja ra k ja ng ka ua n d a n tra nsfe r d a ta ya ng le b ih re nd a h d ib a nd ing ka n d e ng a n DSSS te ta p i untuk la ya na n d ib a wa h 2 Mb p s
FHSS d a p a t me mb e rika n so lusi c o
st-e fst-e ktif ya ng le b ih b a ik.
10. Siste m Ke a m a na n (Se kuriti)
Blue to o th d ira nc a ng me miliki siste m ke a ma na n se hing g a d a p a t
d ig una ka n se c a ra a ma n b a ik d a la m ling kung a n b isnis ma up un ruma h ta ng g a . Fitur-fitur ya ng d ise d ia ka n b lue to o th a nta ra la in :
•
Aute ntika si use r•
Enkrip si d a ta•
Fa st fre kue nsi-ho p p ing (1600ho p s/ se c )
•
O utp ut p o we r c o ntro lSiste m Ke a ma na n te rse b ut
me nye d ia ka n fung si-fung si ke a ma na n d a ri ting ka t ke a ma na n la ye r fisik/ ra d io ya itu g a ng g ua n d a ri p e nya d a p a n d a ta sa mp a i d e ng a n ting ka t ke a ma na n la ye r ya ng le b ih ting g i se p e rti p e ng g una a n p a sswo rd d a n PIN.
d ite ta p ka n. La ju d a ta p a d a imp le me nta si ini se b e sa r 1 Mb p s. La p is ini b e rtug a s me la kuka n
p ro se d ur inq uiry d a n p a g ing untuk
sinkro nisa si d a ri tra nsmisi lo nc a ta n
fre kue nsi d a n c lo c k d a ri p e ra ng ka t
b lue to o th ya ng b e rb e d a . Le b a r slo t wa ktu p a d a sa tu ka na l fre kue nsi a d a la h 625 us.
13. Da fta r Pusta ka
Bla nke nb e c kle r, Da vid ,2003, An
Intro d uc tio n to Blue to o th.
http :/ / www. wire le ssd e vne t. c o m , d ia kse s 14 Ma re t 2006.
Blue to o th Sp e c ia l Inte re st G ro up , Ra d io Sp e c ific a tio n.
Fra nklin, C urt, 2003, Ho w Blue to o th
Wo rks.
http :/ / www.ho wstuffwo rks.c o m/ b lue to o th.htm, d ia kse s 17 Ap ril 2006.
Kha le d , S., Usm a n, U.K., 2002, Ka jia n
Te knis Te kno lo g i Blue to o th d a n Pe ne ra p a n p a d a Pira nti Ja ring a n Te le ko munika si . Divisi RisTI, PT Te le ko munika si Ind o ne sia , (o n line ) d ia kse s 22 Ma re t 2006.
Kha irud d in, 2004, Blue to o th, Te kno lo g i
ya ng Hid up Ke mb a li. PC Me d ia , Ed isi Juni 2004 No . 06/ 2004 (o n line ) d ia kse s 3 Juni 2006.
Nic ho ls, R.K., Le kka s, P.C . , 2002,
Wire le ss Se c urity, Mo d e ls, Thre a ts, a nd So lutio n. Mc G ra w-Hill, Inte rna tio na l Ed itio n, 2002, ha l. 389-416.
Nie to Sa nd ra , 2003, An O ve rvie w o f
Blue to o th, EETS 8316
Susa nto , Tri, 2001, Blue to o th : Te kno lo g i
