• Tidak ada hasil yang ditemukan

Kompozit biyomalzemeler

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Membagikan "Kompozit biyomalzemeler"

Copied!
22
0
0

Teks penuh

(1)

Kompozit biyomalzemeler

Kompozit biyomalzemeler

(2)

"Kompozit",

"Kompozit", farklıfarklı kimyasalkimyasal yapıdakiyapıdaki iki ya da daha fazlaiki ya da daha fazla sayıdasayıda malzemenin,malzemenin, sınırlarınısınırlarını veve özelliklerini koruyarak

özelliklerini koruyarak oluşturduğuoluşturduğu çokçok fazlıfazlı malzeme olarakmalzeme olarak tanımlanabilirtanımlanabilir. Kompozit. Kompozit malzemeler reçine (Matrix) ve takviye (Reinforcement)

malzemeler reçine (Matrix) ve takviye (Reinforcement) bileşenlerindenbileşenlerinden oluşuroluşur.. Kompozitler temel olarak

Kompozitler temel olarakkalıpkalıp görevi gören reçine içinegörevi gören reçine içine gömülmüşgömülmüşsürekli veyasürekli veya kırpılmışkırpılmış

elyaflardan

elyaflardan oluşmaktadıroluşmaktadır. . BuBu bileşenlerbileşenler birbirleri içinde çözülmezler veyabirbirleri içinde çözülmezler veya karışmazlarkarışmazlar.. Kompozit malzemelerde

Kompozit malzemelerde elyafınelyafın sertlik,sertlik, sağlamlıksağlamlık gibigibi yapısalyapısal özellikleri, plastik reçineözellikleri, plastik reçine malzemesi ise

malzemesi ise elyafınelyafın yapısalyapısal bütünlüğünübütünlüğünü oluşturmasıoluşturması için birbirineiçin birbirine bağlanması,bağlanması, yükünyükün elyaf 

elyaf  arasındaarasında dağılmasınıdağılmasını veve elyafınelyafın kimyasal etkilerden ve atmosferkimyasal etkilerden ve atmosfer

şartlarından

şartlarından konulmasınıkonulmasını sağlarsağlar..

Dolayısıyla

Dolayısıyla kompozit malzeme, kendisinikompozit malzeme, kendisini oluşturanoluşturan bileşenlerdenbileşenlerden birinin tekbirinin tek başınabaşına sahipsahip

olamadığı

olamadığı özelliklere sahipözelliklere sahip olmaktadırolmaktadır. Kompozit malzeme, "matriks" olarak. Kompozit malzeme, "matriks" olarak adlandırılanadlandırılan

bir malzeme içerisine

bir malzeme içerisine çeşitliçeşitli güçlendirici malzemeleringüçlendirici malzemelerin katılmasıylakatılmasıyla hazırlanmaktadırhazırlanmaktadır.. Matriks olarak

Matriks olarak çeşitliçeşitli polimerice güçlendirici olaraksapolimerice güçlendirici olaraksa çoğunluklaçoğunlukla cam. karbon ya dacam. karbon ya da polimer li

polimer liflerfler, bazen de mika , bazen de mika veveçeşitliçeşitli toz seramiklertoz seramiklerkullanılmaktadırkullanılmaktadır.. Metaller ve seramiklerin "elastik modül" ile

Metaller ve seramiklerin "elastik modül" ile tanımlanantanımlanan sertlik dereceleri, insansertlik dereceleri, insan vücudundaki sert dokulara oranla 10-20 kat daha fazla olur. Ortopedik cerrahide vücudundaki sert dokulara oranla 10-20 kat daha fazla olur. Ortopedik cerrahide

karşılaşılan

karşılaşılan en önemli problemlerden biri, kemikte metal ya da seramiken önemli problemlerden biri, kemikte metal ya da seramik implantınimplantın sertliksertlik derecesinin birbirini

derecesinin birbirini tutmamasıdırtutmamasıdır. Kemik ve implanta binen yükün. Kemik ve implanta binen yükün paylaşılmasıpaylaşılması doğrudan

doğrudan bu malzemelerinbu malzemelerin sertliğiylesertliğiyle ilgilidir.ilgilidir. İmplantınİmplantın sertlik derecesinin, temastasertlik derecesinin, temasta

olduğu

olduğu dokularladokularla aynıaynı olacakolacak şekildeşekilde ayarlanması,ayarlanması, kemiktekemikte oluşacakoluşacak deformasyonlarıdeformasyonları

engeller.

engeller. KullanımdakiKullanımdaki tüm butüm bu olumsuzluklarıolumsuzlukları ortadanortadan kaldırmakkaldırmak amacıyla,amacıyla, liflerleliflerle

güçlendirilmiş

güçlendirilmiş polimerik malzemeler, yani polimer kompozitler alternatif olarakpolimerik malzemeler, yani polimer kompozitler alternatif olarak

sunulmaktadır sunulmaktadır..

(3)

Bir biyokompozit malzeme vücut içerisinde veya temaz halinde olan biyomedikal uygulamalarda kullanılankompozit malzemelerdir. Kompozitler, yüksek dayanıma ve düşük elastik modülüne sahip olduklarından, özellikle ortopedik uygulamak için öngörülmektedirler. Ayrıca, kompozit malzemenin bileşimi değiştirilerek, implantın

vücuttaki kullanım alanlarınagöre mekanik ve fizyolojik şartlara uyumsağlaması kolaylaştırılabilmektedir. Açıkça

görülmektedir ki, kompozit malzemeler, homojen malzemelere oranla, yapısal uyumluluğun sağlanması açısından avantajlıdırlar. Polimer kompozitlerin sağlayabileceği diğer üstünlükler, korozyona direnç, metal

yorgunluğunun ve metal iyonlarının salımının görülmemesi ve kırılganlığın azalmasıdır. Metal iyonları örneğin

nikel ve krom salımı implantı zayıflatmaktan başka, alerjik reaksiyonlara da neden olmaktadır. Kompozitler, ortopedi ve diş hekimliği uygulamaları dışında, yumuşakdoku implantıolarak dakullanılmaktadırlar.

Polimer kompozitler manyetik özellik taşımadıklarından, manyetik rezonans (MRI) ve tomografi (CT) gibi modern tanı sistemleriyle uyumludurlar. Metal alaşımları ve seramikler radyo-opak olduklarından X-ışınları radyografisinde problem yaratırlar. Oysa ki kompozit malzemelerde radyo şeffaflık ayarlanabilmektedir. Hafif  oluşları ve üstün mekanik özellikler göz önüne alındığında, kompozitler bu tür görüntüleme

cihazlarının yapısal bileşenleri olarak son derece uygundurlar .

Kompozit malzemeler matris veya güçlendiricinin durumuna göre sınıflandırılabilirler. Güçlendirici fazın durumuna göresınıflandırma sürekli fiberler, kısaveya kıyılmış fiberler ve partiküller üç ana başlıkta toplanır.

• Sürekli fiberler boy/en oranları105’ten daha büyük olan fiberlere sahip kompozitlerdir. • Kısa fiberlerin oranı5-200 arasındadır.

• Toz veya partikülerde bu oran 1-2 den daha düşüktür.

Morphology of basic

composite inclusions, (a)

particle, (b) fiber, (c)

(4)

Bu üç türün biyomedikal uygulamaları aşağıda özetlenmiştir.

Güçlendirici faza göre

sınıflandırmanın yanında

kompozit malzemeler matrislere göre de

sınıflandırılabilir

.

Örneğin

monolitik metal, seramik ve polimerler matris materyalli olarak

kullanılabilir

. Bu tür kompozitleri metal matris kompozitler, seramik matris kompozitler ve

polimer matris kompozitler olarak

sınıflandırılır

. Biyomedikal uygulamalarda

kullanılan

kompozit

(5)

Dokular genel olarak sert ve

yumuşak dokular olmak

üzere iki gruba

ayrılmaktadırlar. Sert

dokulara örnek olarak

kemik ve diş, yumuşak

dokulara örnek olaraksa

kan damarları, deri ve

bağlar verilebilir. Yapısal

uyumluluk

düşünüldüğünde,

metaller ya da seramikler

sert doku uygulamaları

için, polimerlerse

yumuşak doku

uygulamaları için

seçilebilir. Kompozitlerin

biyomedikal uygulamaları

her iki doku grubu içinde

uyarlanabilir. Yanda

verilen şekilde kullanılan

kompozit malzemelerin

şematik gösterimi

verilmiştir.

(6)

HAPEXTM

İlk

biyoseramik kompozit

kemiğin doğal yapısını

(hacimce %45 hidroksiapatit ve %55

kollajen) örnek alarak

yapılmaya çalışılmış

ve sentetik yolla elde edilen HA ile kollajen yerine

polietilen

kullanılmıştır

. Son ürün herhangi bir yüke maruz kalmayacak ve sadece kemik

yapıya

analog

teşkil

edecek

şekilde üretilmiştir

. Ancak ilerleyen

çalışmalar

sayesinde HA/PE

kompoziti ticari bir ürün olarak

kullanılmaya başlanmıştır

.

Yapı

KBB cerrahisinde özellikle orta

kulak protezlerinde

kullanımından

sonra yük

taşıyan

bölgelere uygulanmaya

başlanmış

ve

olumlu sonuçlar elde

edilmiştir

. Bu

yapının gelişim

sürecine bakacak olursak;

1. Pilot ölçekli

çalışmalar

(1979-1981): Malzeme HA

oranının

hacimce 0,1-0,6

olduğu

, HDPE-HA

karışımı

olarak

üretilmiş

ve

HA'ın

hacim fraksiyonuna göre esneklik modülünün 1-8 GPa

arasında değiştiği görülmüştür

.

2. Laboratuar testleri (1981-1988): Tekrarlanan mekanik testler, HA

katılımının sınırının

hacimce

0,4 ve

kırılma tokluğunun

kortikal kemikle

kıyaslanabilecek

düzeyde

olduğu görülmüştür

.

Ancak in vivo

çalışmalar

hacimce 0,2 den daha az HA

kullanımının yapıyı

inert hale

getireceğini göstermiştir

.

Yapışkan

olmayan fibröz bir dokunun

implantı çevrelediği

ve konak

doku ile kimyasal olarak

etkileşime girmediği görülmüştür

. Sonuçta HA'nin hacimce

0,2-0,4'lük fraksiyonu en uygun

değer

olarak

öngörülmüştür

.

3. Klinik denemeler (1989-1993): Klinik denemelerde

yapının

vücut içerisindeki

uyumluluğu

araştırılmıştır

. Bu amaçla HA-PE kompoziti yük

taşımayan

bölgelere implante

edilmiş

ve elli

hastada uygulanan implant gayet iyi sonuçlar

vermiştir

.

4. Lisans

hakkının kazanılması

(1994-1995): Malzeme Smith ve Nephew plc

tarafından

kulak

burun

boğaz uygulamalarında

kemik yerine

kullanılabilen

bir

yapı

olarak

lisanslanmıştır

.

(7)

Kemik plakalarında kullanımı

Biyomedikal uygulamalrda

kompozitlerin kullanımında kemiğin tamiri hedeflenmektedir. Kemik

çeşitli yüklere maruz kalır.Bu nedenle bir etki karşısında kolaylıkla yaralanabilir. Çatlağın

büyüklüğü, yönü, yapısı ve yerine bağlı olarak çok çeşitli kemik kemik çatlakları vardır. Genellikle

medikal cihazlarla çatlak kemiği tamamen iyileşebilmesi için sabitlenmesi gerekir. Bu amaç için

yaygın şekilde kullanılan ekipmanlar kemik plakalarıdır.

osteosnetez olarakta

bilinen Kemik plakaları

gelneksel olarak paslanmaz çelik, Cr-Co ve Ti

alaşımlarından yapılmaktadır. Bunların tekrardan oradan çıkarılması yapılması gereken ikinci

işlemdir ki tamamen iyileşmesi 1

-

2 yıl gibi bir süreç gerektirir. Ayrıca metallerin sahip olduğu

yüksek rijidite kemik atropisine

neden olabilmektedir. Plaka ile sabitleştirilen kemik düşük

gerilmeye uyum sağlar ve saha az yoğun , zayıf olur. Bu

atropiden

dolayı implant çıkarıldıktan

sonra kemiğin tekrar kırılması mümkündür. Bu stres koruma etkisi olarak bilinen durum kemiğin

yeterli olmayan bir şekilde yüklenmesinden kaynaklanmaktadır. Bu durum daha az

rijit bir

cismin kullanılmasıyla stres koruma problemi azaltılabilir. Ancak düşük sertlikte ki malzemeler

düşük yorulma dayanımına sahip olduğundan kemiğin iyileşme sürecinde aşırı yük çevrimine

maruz kalan cisimler değillerdir. Polimer esaslı kompozit malzemeler istenen yüksek mukavemet

ve kemiğe yakın elastik özellikleri sunabilmekte ve bu amaçla kullanılabilmektedir. Bu tür

malzemeler çözünmeyen, kısmen çözünebilen ve tamamen çözülebilen olmak üzere üç ana

başlıkta toplanabilir.

(8)

İntramedular

Çiviler

İntramedular

(kemik içi) çiviler uzun kemik

çatlaklarını

sabitlemek için

kullanılırılar. Bunlar kemik içi

boşllukların

içerisine sokularak vida veya

sürtünme ile

pozisyonu

sabitleştirilir

. Bu

yerleştirme işlemi

ilik

kanallarının

delinmesi gerekir ve nütriyent arterleri ile kan

akışını

etkileyebilir. Çivi yeterli mukavemete sahip

olmalı

,

hastanın ağırlığını

taşıyabilmeli,

bu

işi eğilip

bükülmeden kan teminini tamamen bozmadan

yapmalıdır

. Son donemlerde çözünmeyen kompozit çiviler biyolojik olarak

inert , iyi

eğilme

mukavemeti ve

kemiğe yakın

elastik modulune sahip

kompozit malzemeler dikkat çekmektedir. Bu güne kadar tamamen

çözünebilen implantlar

iğne,

çubuk ve vida formunda çok

başarılı

bir

şekilde kullanılmaktadır

. Bu

implantların

önemli bir

kısmı

hidroksi

yağ

asitlerinden (PGA poliglokolik asit, PLA poli laktik asit ve kopolimerler gibi

)

yönlendirilmiş

filamentlerle üretilmektedir.

Düşük

mekaniksel

özelliklerinden

dolayı

bu

implantların kullanımı

sümgerimsi kemiklerdeki

düşük

stresli

ortamlarla

sınırlandırılmıştır

.

Bunlar dizde , ayakta

bileklerde küçük çatlaklarda

kullanılmaktadır. Bu

implantların

en önemli

avantajı

implantasyondan sonra çözünmesidir. Bu

şekilde

ikinci bir

operasyona ihtiyaç

duyulmamaktadır

. Ancak

bazı

aseptik

iltihaplanmaların

olduğu

belirtilmektedir. Ameliyat

sonrası iyileşme

süresi

yaklaşık

olarak 3

ay

dır

.

(9)

Omurga ekipmanları

Bel kemiği 33 omurun

üstüste

yerleşmesiyle oluşan bağlı bir

yapıdır. Omurlar, bağ ve kıkırdak dokulardan oluşan (

fibrokartilaj

yapı) omurlar arsı disklerle ayrılmakta ve

eklemsel kapsüllerle ve bağ dokularıyla birleştirilir.

Spin

bozuklukları doğumdan gelen, yaşlanma ,

tüör ve

mekaniksel yüklerden kaynaklanabilir. Bu bozukluklar

olduğunda alternatif tedavi

spinal

birleştirme ve disk

değişimi gibi tedavilerdir. Bu amaçla

bioglas/PU kompozit

materyali biyoaktif olması ve kemiğe doğrudan

bağlanabilmesi özellikleriyle dikkat çekmektedir. Disk

protezleri için paslanmaz çellik, Co-Cr

alaşımları, PE, PU,

PET/SR ve PET/hidroljel kompozitleri önerilmektedir. Ancak

bunların uzun dönemli performansları henüz kabul

görmemiştir. Farklı kompozit maddeler (CF/PEEK, CF/PS) bu

amaçla önerilmekte olup ideal bir omurga ekipmanı

(10)

Toplam kalça

implantı

(THR)

Eklemler vucudun veya bazı kısımlarının hareketini sağlarlar. THR insanlarda en yaygın kullanılan yapay eklemdir. Örneğinamerikada150,000 den fazla THR kullanılmaktadır. Tipik bir THR de paslanmaz

çelik, Co-Crve Ti alaşımları femoralkökte kullanılmaktadır. Acetabuluma ait cup genellikle

UHMWPE den yapılır. Kısa süreçli kullanımlarda bu malzeme yeterliyken uzun süreçte endişe uyandırmaktadır. UHMWPE nin karbon fiberler veya UHMWPE fiberleriyle güçlendirilmesiyle

aşınma direnci, sertliği, mukavemeti artırılması önerilmektedir. Ancak yapılan çalışmalar bunların olumlu etkilerinin olmadığı aksine olumsuz sonuçlar literatürde belirtilmektedir.

Metalik THR çok yaygın olarak kullanılmasına rağmen femur kemiği ile protezin sertliği arasındaki

uyuşmazlık hala daha çözülemeyen temel problemlerdir. Bunlar şiddetli ağrılara , klinik başarısızlığa

ve tekrar operasyonlara neden olabilmektedir. %50 Ti ve Co-Cr alaşımının stresi azalttığı belirtilmektedir. Araştırmacılar CF/PS, CF/C kompozit kökler önerilmektedir. Raporlara göre

konvensiyonel implantlardan daha hızlı bir şekilde kemiğe bağlanam özelliğine sahip kompozit

malzemelerdir. Vucutiçerisinde kararlı oldukları çözünebilen bileşenleri salgılamadığı belirtilmektedir. Bu amaçla bazı araştırmacılar tarafından CF/epoxy kompoziti laminasyon

yöntemiyle üretilmesi, örgülü hibrit karbon- cam fiber ve epoxy reçine kullanımı, CF/PEEK kompozit

malzemelerinin femura benzer mekaniksel davranışlar gösterdiği belirtilmektedir. Hayvan çalışmları

(11)

Sentetik kemik

graftları

kemik

bozukluklarını

doldurmak veya

değiştirmek amacıyla kullanılmaktadır

. Kemik graft malzemeleri

yeterli

dayanım

ve

sertliğe

sahip kemiklerle

bağ

kurabilme

yeteneği

olmalıdır

. PE

yıllardır

kalça ve dizlerde eklem

implantı

olarak

kullanımından dolayı

biyouyumlu

olduğu düşünülmektedir

. Ancak

onun

sertliği

ve

dayanımı

kemikten çok daha

düşüktür

. Mekaniksel

özelliklerinin

geliştirlmesi amacıyla PE’ne

biyoaktif Hapartikülleri

kullanılmaktadır

. Ancak HA ile kemik

arasındaki bağlanmanın yavaş

olması kullanımını sınırlamaktadır

. HA tanecikleriyle kemik

dokuları

arayüzeyini

geliştirmek

için

araştırmacılar kısmen

çözünebilen

kompozitler

geliştirmişlerdir

. Onlar PEG, PBT, PLLA, PHB, alginat ve

 jelatin

gibi

çözünebilen

polimerle

güçlendirmişlerdir

.

Bun

araştırmalar

sonucunda büyüyen dokularla temasta olan daha aktif 

tanecikler kemik içerisinde biyomalzemenin daha iyi

birleşimiyle

sonuçlanmıştır

. Malzeme kombinasyonunun

geniş aralığına

sahip

kompozitler sertlik, mukavemet, bioparçalanma ve biyoaktiflik gibi

istenen

farklı

özelliklerle üretilebilmektedir.

(12)

Dişhekimliğinde Kullanılan Kompozit Materyaller

Günümüzde, artan estetik ihtiyaçlara paralel olarak

gelişim

gösteren

kompozit

rezili

materyaller,

dişhekimliğine

birçok

yeniliği

de

beraberlerinde

getirmişlerdir

. Kompozit rezinler 1962

yılında tanıtılmış

ve

günümüze kadar Önemli

gelişmeler göstermiştir

.

Kompozit

değişik yapı

ve

özelliğe

sahip en az iki materyalin belirgin fazlar

oluşturacak şekilde birleştirilmesi

ile elde edilen üründür. Burada amaç.

Kompoziti

oluşturan kısımların

her birinin tek

başına

sahip

olamayacakları

özellikleri

sağlamaktır

. Kompozit maddelerin iki ana

elemanı

rezin

fazı

ve

kuvvetlendirici dolgu maddesidir.

Rezinin

işlemi düşük ısıda

kolayca sekil verilmesine olanak

sağlamanın yanı

sıra kısa

bir zaman diliminde polimerizasyonu da

sağlamaktır

. Dolgu

maddesi ise sertlik,

dayanıklılık

ve

düşük ısı genleşme katsayısı

gibi

faydalar

sağlar

. En

sık kullanılan

dolgu maddeleri kuvars,

erimiş

silika.

Alüminosilikat, borosilikat ve

camdır

. Rezin içine ilave edilen dolgu

partikülleri

ısı genleşme katsayısı, sertleşme

büzülmesi ve yüzey

sertliği

(13)

Prostetik Kompozitlerin

Avantajları ve riskleri

- Sertlikleri mineye

yakındır, karşıt dişlerde aşınmaya neden olmazlar.

- Elastisite

modülleri yüksektir, dolayısıyla kırılganlıkları azdır.

-

İnorganik içeriğin fazla olması renk

stabilitesini

sağlar.

-

Aşınmaya dirençlidirler,

okluzal

yüz restorasyonlarında kullanılabilirler.

-

Plak tutucu olmadıkları ileri sürülmektedir.

-

Metal altyapısız kullanılmak üzere tasarlanmışlardır, ancak gerektiğinde

metal altyapı ile birlikte de kullanılabilirler.

- Estetiktirler.

-

Uygulanmaları kolaydır.

-

Ağız içinde

okluzal

aşındırmalar yapıldığında kolay

polisajlanabilirler.

-

Ağız içinde tamirleri

mümkündür.

-

Kompozit esaslı yapıştırıcılarla yüksek bağ oluşturabilmektedirler

.

Dental malzemelerin klinik geçerlilik

kazanmaları

için en önemli kriterlerden birisi biyolojik

uyumlarıdır.

Rezin

esaslı kompozit malzemeler,

uzun dönemli alerjik ve toksik potansiyeli

net bilinmeyen çok sayıda organik bileşen içermektedir. Aşınmaya bağlı olarak, potansiyel

toksik maddeler olan doldurucu partiküller

. başlatıcı ajanlar ve serbest radikaller açığa

çıkmaktadır. Reaksiyona girmemiş

metakrilat

gruplarının malzemenin toplanı hacminin %30

-

50'sini oluşturduğu

ve alerjik/toksik

reaksiyonlara neden olduğu yapılan çalışmalarla

belirlenmiştir

. Kompozit rezin malzemeler, oral mukoza ve dudaklarda Ödem ve veziküller

oluşumlar

, lezyonlu ve lezyonsuz dermatolojik reaksiyonlar gibi lokal klinik

(14)

Prostetik soketler

Ampute

(organları alınmış) insanların hareketlerini

desteklemek için yapay organlar metalik veya tahta

materyallerden üretilebilmektedir. Bu malzemelerin

ağırlıkları, korozyon ve neme dayanıklılıkları

kullanımlarını sınırlandırmaktadır. Tipik bir yapay

ayak

şekildende görüldüğü gibi soket,

shaft ve ayak

olmak üzere üç kısımdan oluşmaktadır. her bir

ampute

için ayrı üretilen Soketler protezin en

önemli kısmını oluşturmaktadır. Soketler plastik bir

kalıp üzerine örülmüş bir kaç tabakanın sarılmasıyla

oluşturulmaktadır. Bunlar karbon veya cam

fiberlerin reçinelerle birlikte kullanılmasıyla

üretilebilir. Örülerek güçlendirilmiş soketler sağlam

(15)

Tendom

/ bağ dokuları, Damar graftları

Tendomlarve bağ dokuları eklem kemiklerini tutar ve onların hareketlerini sağlarlar. Bu dokular

esasenelastin ve mucopolisakkaritlerden ibaret ortam içerisinde kollajensıralı demetlerinden oluşmuş kompozit malzemelerdir. Tendom/bağ dokularının onarılması için

UHMWPE,PP,PET,PTFE,PU Kevlar49, karbon, örülmüş veya multiflamentliyapıda güçlendirilmiş

kollajen denenmiştir. Şu ana kadar ki sentetik protezlerle yapılan klinik uygulamalar başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Bu sentetik materyallerde karşılaşılan problemler kemiğe bağlanma zorluğu, aşınma, ve protezin yıpranmasıdır. Ayrıca aşınma sonucu oluşan partiküllerin oluşturduğu problemlerde mevcuttur. Taneciklerin taşınımı azaltmak ve işlenme kolaylığı sağlamak amacıyla SR, PHEMA ve PLA gibi polimerlerle kaplanma yoluna gidilmiştir. Önerilen malzemelerden bazıları kıvrılmış Kevlar -49 içeren PMA veya PEA gibi esnek polimerler, PHEMA içerisine heliks yapıda PET fiberlerinden oluşan malzemelerin yeterli statik ve dinamik özelliklere sahip olduğudur.Hala daha uzun zamanlı kullanıma uygun yeterli davranışa sahip ideal bir sentetik materyalin araştırılmaktadır.

Arterler elastin ve kollajen fiberler, prüzlü kaslar ve endotelium içeren çok tabakalı yapılardır. Damarlar

anizotropik özelliklte olup içlerinde yönlenmiş gizli lifler içermektedirler. Vaskuler graftlar

kardiovasküler sistemede tıkanmış kısımlarda kullanılırlar. Vasküler greftlerin başarılı kullanımları iç boşluk çapları 5mm yiaşan damarlar için başarıyla uygulanmaktadır. En yaygın kullanılan greftler dokuma yada örgü PETin PU veya PTFE borozduvarlarına sıkıştırılmasıyla elde edilmiştir. Bu

greftlerin en önemli özellikleri pörozitesidir. Uygun porözite dokuların gelişmesini ve greftin doku

tarafından kabulunu sağlar. Aşırıpörözolması ise kanın sızmasına neden olur. Konvensiyonel

vasküler greftler anizotropolmayan sert yapıya sahiptirler. Önerilen bazı materyallerden biri Likra tip poliüretan fiber içeren PELA (lA ve PEG kopolimerin) ile pellathan tip poliüretan karışımı olan kompozit materyaldir. Şu anda kompozit greftler hala daha kliniksel araştırma aşamasında olup kullanılmamaktadırlar.

(16)

Kompozitlerin Üretimi

Literatürde çok sayıda üretim metodu

verilmektedir. Bu metotların çoğu

kompozitlerin spesifik türlerine

uygulanabilirler ve bazıları bir kızmı

termoplastik

geri kalanları da

termosetler için

uygun yöntemlerdir. Bunlardan bazıları toz

veya kısa lifler için verilmişken bazı

yöntemlerde uzun lifli yapılar için uygundur.

Burada çok yaygın kullanılan birkaç yönteme

değinelim.

(17)

Sarmal flament

Sarmal flament

prosesi düşük viskoziteli reçine

banyosunda emdirilmiş fiber iplikleri sürekli olarak

dönen ve hareketsi bir mil üzerinde geçirilmesiyle elde

edilir. Tabakalar istenilen kalınlıkta materyal elde

edilinceye kadar sabit veya değişen açılarda sarılır.

Daha sonra krutulur

. Bu üretim şekli tüp silindir

şeklindeki materyallerin üretimi için en uygun

metottur. Burada liflerin yöneltilmeleri iyi bir şekilde

kontrol edilebilmeinden

dolayı %65’e kadar yüksek

fiber içeren yapılar üretilebilmektedir.

(18)

Pultruzyon-profil çekme

Bir çok kompozit materyal profil çekme yontemiyle

üretilebilmektedir. Proseste güçlendirici termoset

sıvı

reçine banyosundan çekilir ve sürekli bir

ksıımda

ısıtılmış kalıptan geçer. Lifler banyodan geçerken

reçinelerle doyurulmuş olur. Kalıpta sabit kesit alanına

sahip ürün oluşturur. Isıtılmış kalıp

termoset reçinenin

kurumasını sağlar ve şeklin kesit alanını belirler.

Bu proseste termoplastik kompozitlerde üretilebilir.

(19)

Ekstruzyon

Ekstrüksiyoz

makinesi temelde ısıtılmış bir kovan içerisinde

dönen bir vidadan oluşmaktadır. Kovanın çıkışı bir kalıp

birleştirilmiştir. Bu kalıp boşluğu

komponentin istenen kesit

geometrisine dayanmaktadır. Besleme matris ve

güçlendirici fiberler karıştırılmıştır. Kovanın sonunda bir

huniden pelet

yapısında beslenir. Karıştırılan besleme

plastikleştirmek için ısıtılır ve kalıptan geçirilir.

Ekstrude

edilen ürün soğutulur ve istenilen boyuta kesilir.

Bu proses uniform

kesit alanına sahip toz ve ya kısa lifli

güçlendiricililerle sınırlıdır. Yatırım maliyeti yüksektir. Tipik

güçlendirici içeriği hacimce %10

-

30 arasındadır.

(20)

Enjeksiyonla

kalıplama

Enjeksiyonla kalıplamada polimer matris ve güçlendirici içeren besleme

kontrollu

bir sıcaklıkta silindirik bir kovanda plastiklleştirme amacıyla

ısıtılır. Kovanın içersinde dönen vidalar yardımıyla malzeme bir

nozul

yardımıyla kalıptaki düzenleyici,dağıtıcı kapılar ve boşluklardan geçer.

Polimerin katılaştırılması veya çapraz bağlanmasına bağlı olarak kalıp açılır

ve enjekte edilen kısımdan alınır. Bu proses çok yaygın bir şekilde

termoplastik kompozitlerin

üretiminde ve daha az yaygınlıkta

termoset

kompozitlerin

üretiminde kullanılır . Kovan içerisinde sert bir şekilde

dönen vida güçlendiricinin uzunluğunda azalmalara neden olur. Böylece bu

proses toz yada kısa güçlendiricilerle sınırlıdır ve hacimsel olarak %10 ile

30 aralığında güçlendirici içerir. Ancak bu proses yardımıyla kompleks

ksıımlar çok hassas bir şekilde yığın üretimiyle gerçekleştirlebilir

.

(21)

Sıkıştırarak kalıplama

Bu proses (prepregs

) tabaka kalıplama bileşeni (SMC), yığın kalıplama bileşeni

(BMC) veya dolaşık yığın cam güçlendiricili

termoplastik (GMT) gibi

önceden emdirilmiş

kompozitlerin

yapımında yaygın bir şekilde

kullanılmaktadır.

Buada erkek

vedişi kalıplar kullanılarak yapılır. Önceden

tartılmış malzeme kalıp içerisine yerleştirilir, kalıp kapatıldıktan sonra

uygun sıcaklık ve basınç yardımıyla sıcak pres uygulanır. Uygulanan basınç

ve sıcaklık malzemeyi kalıp boşluklarına dolmak için zorlar böylece

polimerizasyon

(yada çapraz bağlanma) kolaylaştırılır

kompozit malzeme

sağlamlaştırılır.

Prepregler

kısa ve rastgele dağılmış

fiberlri içerir ve

kolayca kalıp içerisine akar. Bu proseste elde edilen

kompozit malzemeler

kalıplarla sınırlandırılır. Bu yöntemle basit şekilli

malzemelr ve düz

laminatların yapımında yaygın bir şekilde kullanılır.

Basınçla kalıplama hem

termoset hemde termoplastik kompozitlerin

(22)

Referensi

Dokumen terkait