PROSES PRODUKSI BBM DARI MINYAK
BUMI DAN KILANG-KILANG BBM
PERTAMINA
Refining Technology
DIREKTORAT PENGOLAHAN PERTAMINA Januari 2015
PERTAMINA
AGENDA PRESENTASI
1. Minyak Bumi yang diolah di Kilang PERTAMINA
2. Proses-Proses di Kilang
3. Kualitas produk-produk Kilang PERTAMINA
PERTAMINA
a.
Campuran hidrokarbon (Carbon &
Hidrogen, C-H), titik didih pada -30 ºC s/d
1000-an ºC
b.
Jenis ditentukan oleh Crude Assay (titik
didik, sifat fisik, sifat kimia).
c.
Mengandung Pengotor : Sulfur, Nitrogen,
Oksigen, logam, garam anorganik dan
endapan
MINYAK BUMI YANG DIHASILKAN MENGANDUNG HIDROGEN
DAN CARBON SERTA PENGOTOR
Campuran Hydrocarbon
Minyak Bumi
Crude Assay : Evaluasi fisika dan kimia dari minyak bumi yang dilakukan oleh laboratorium
PERTAMINA
BEBERAPA JENIS MINYAK BUMI YANG DIOLAH OLEH
KILANG PERTAMINA
No Jenis 1 Minas/SLC [S=0.12] 2 Duri [S=0.25] 3 Jatibarang [S=0.15] 4 Madura [S=0.13] 5 Arjuna [S=0.12] 6 Handil [S=0.11] 7 Ramba [S=0.08] 8 Tuban/Mudi [S=0.34] 9 Belida [S=0.17] 10 Walio [S=0.66] No Jenis1 ALC (Arabian Light ) [S > 3.3] 2 Saharan [ S =0.11]
3 Tapis (Malaysia) [S=0.05] 4 Nile Blend (Sudan) [S=0.2] 5 Bah Ho (Vietnam) [S=0.04] 7 Bonny Light (Nigeria) [S=0.14] 8 Tengiz (Kazakhstan) [S =0.12]
Minyak Bumi dalam Negeri
Minyak Bumi Luar Negeri
Catatan :
Belerang (Sulfur) akan membuat korosif di peralatan kilang/ kendaraan, dan mencemari lingkungan
Sulfur < 0,5 %wt : Sweet Crude
Sulfur 0,5 – 1.0 %wt : Medium Crude
Sulfur > 1%wt : High Sulfur crude
PERTAMINA 5
Kilang Desain Minyak Bumi Minyak Bumi saat ini Yield
Mode
RU-II Dumai (SLC dan Duri) Local sweet (SLC dan Duri) Local sweet Avtur dan Solar
RU-III Plaju Local sweet Local sweet Premium
RU-IV Cilacap
Local sweet &
Arabian Local sweet & Arabian + import (Minyak Bumi Campuran)
Avtur – Solar- Premium – Petrokimia
RU-V Balikpapan (Handil dan Bekapai) Local sweet Local Sweet + Import (Minyak Bumi Campuran)
Avtur dan Solar
RU-VI Balongan (SLC dan Duri) Local sweet (Minyak Bumi Campuran) Local sweet + Import Premium
RU-VII Sorong Local sweet Local sweet Premium
Kilang dirancang untuk mengolah minyak mentah lokal, dibutuhkan pengaturan untuk dapat mengolah minyak mentah import
PERUBAHAN MINYAK BUMI YANG DIOLAH
KILANG PERTAMINA
PERTAMINA
PERUBAHAN KOMPOSISI MINYAK BUMI YANG DIOLAH
KILANG PERTAMINA
1031 MBSD Minyak mentah 40% 60% Import DomestikSekarang ini
11% 89% Import DomestikDesain awal
Minyak Bumi ALC (Arabian Light Crude) sejak desain awal telah diolah dikilang Cilacap
PERTAMINA
AGENDA PRESENTASI
1. Minyak Bumi yang diolah di Kilang PERTAMINA
2. Proses-Proses di Kilang
3. Kualitas produk-produk Kilang PERTAMINA
8
www.pertamina.com 8
RU II: DUMAI & SPK
CAPACITY: 170 MBSD C D U HVU HYDROCRACKER DELAYCOKER PLATFORMER RU III: PLAJU CAPACITY: 125 MBSD CDU HVU FCCU POLY PROPYLENE RU VI: BALONGAN CAPACITY: 125 MBSD CDU ARHDM RCC COMPLEX PROPYLENE REC. LPG PLANT RU IV: CILACAP CAPACITY: 340 MBSD CDU I&II PLATFORMER I&II
L/O COMP.I, II, III
ASPHALT PLANT PARAX. PLANT RU VII: KASIM CAPACITY: 10 MBSD CDU NHT PLATFORMER RU V: BALIKPAPAN: CAPACITY: 260 MBSD CDU IV/V NHT / PLATFORMER LPG REC HVU II/III HCU A/B Total kapasitas 1030 MBSD
KILANG DIREKTORAT PENGOLAHAN PERTAMINA
TERSEBAR DI KEPULAUAN INDONESIA
9
www.pertamina.com 9
DARI MASA BERDIRINYA, BEBERAPA KILANG SUDAH MENGALAMI
PERKEMBANGAN
Kilang
Tahun Pembangunan
RU-II
Dumai
Berdiri :1972 Diperluas : 1983 (PPKD)RU-III
Plaju
Beridir : 1935 Diperluas : 1993 (PTA)RU-IV
Cilacap
Berdiri : 1976,
Diperluas : 1983 (Cilacap I) Diperluas : 1989 (Para Xylene) Diperluas : 1998 (FOC) Diperluas : 2015 (RFCC)
RU-V
Balikpapan
Berdiri : 1922 Diperluas : 1983 (Bppn-2) Diperluas : 1997 (New Bppn-1)RU-VI
Balongan
Berdiri : 1994 Diperluas : 2005 (KLBB), Diperluas : 2012 (ROPP)PERTAMINA Minyak Bumi Produk Minyak • SLC • Duri • ALC • Nigeria • dll • LPG • Premium/Bensin • Avtur • Solar • Fuel Oil • Petrokimia • Lilin, Aspalt, • Pelarut, Coke
PROSES-PROSES DI KILANG MINYAK BUMI
• Pencampuran Minyak Bumi
• Persiapan
• Pemisahan (Distilasi)
• Konversi (Cracking)
• Perbaikan kualitas
• Pencampuran Produk
Proses Fisika Primary Processing
Proses Kimai (Konversi) Secondary Processing
Kilang
PERTAMINA
PERTAMINA
KILANG BALONGAN ADALAH SALAH SATU KILANG
PERTAMINA YANG MENGHASILKAN PRODUK BBM
Persiapan Pemisahan (distilasi) Konversi (Cracking) Perbaikan Kualitas Pencampuran Produk ARDHM RCC CDU Platforming Hidrotreater Desalter Pencampuran Minyak Bumi Crude Blending Pool Nile Blend Espo Basrah Blending Crude Crude Siap di proses Arjuna Attaka Banyu Urip Tangki Minyak Bumi Duri SLC Import
LCO = Light Cycle Oil DCO = Decant Oil
HOMC = High Octane Mogas Component ARDHM = Atmospheric Hidrodematalization IFO = Industrial Fuel Oil
SLC = Sumatera Light Crude
PERTAMINA
TERJADI TAHAPAN PENGOLAHAN MINYAK MENTAH
MELALUI UNIT PROSES UNTUK DAPAT MENJADI PRODUK
No Jenis Proses Unit Proses Tujuan Proses Hasil Akhir
1 Pencampuran
minyak bumi
Tangki Minyak Bumi
Membuat kualitas
merata Minyak Bumi siap diolah
2 Persiapan Desalter Menurunkan water, menurunkan garam Minyak yang siap diproses
3 Pemisahan
(Distilasi)
CDU, HVU
Pemisahan primer berdasar titik didih
LPG, naphtha, kerosene,
Solar, LVGO, HVGO, Long
residu, Short Residu
4 Konversi (Cracking, Reforming) FCC, RFCC Delayed Coker, Visbreaker, Platforming. Perengkahan, pembentukan / reforming LPG, Naphtha, Premium,
Avtur, Solar, Bottoms, Propylene, Green Coke. 5 Perbaikan
Kualitas HDS Perbaikan kualitas
Solar sulfur rendah (kualitas tinggi) 6 Pencampuran Produk Blending Memaksimumkan marketable produk LPG, Premium 88, pertamax, Pertadex, Fuel Oil
CDU : Crude Distilling Unit) HVU : High Vacuum Unit FCC : Fluid Catalytic Cracking RFCC : Resid FCC
HCU : Hydrocracking HDS : Hydrotreating
12
LVGO : Light Vacuum Gas Oil HVGO : Hight Vacuum Gas Oil
PERTAMINA
PRODUK PREMIUM DIPRODUKSI DENGAN MENCAMPUR
BEBERAPA BAHAN KOMPONEN
Spesifikasi :Kandungan Sulfur, Nilai Oktane, Distilasi, Sg, Tekanan uap,dll
Crude H Naphtha (RON-56) Distilling Unit
Naphtha HOMC (RON-98) Blending Pool BENSIN (RON-88)
Reforming Sumber Komponen Jenis dan Spesifikasi Blending
Komponen Produk Blending
13
Naphtha HOMC (RON-98) PERTAMAX PLUS (RON-95)
Reforming
FCC/RFCC RCC Gasoline (RON-91)
Blending Pool PERTAMAX (RON-92)
Poligasoline Poligasoline (RON-100)
PERTAMINA
PRODUK SOLAR DIPRODUKSI DENGAN MENCAMPUR
BEBERAPA BAHAN KOMPONEN
Spesifikasi : Sulfur, Cetane Index/Number, Distilasi, Sg, Visco, dll
Sumber Komponen
Jenis dan Spesifikasi
Blending
Komponen Produk Blending
Crude LGO/HGO/LVGO (Cetan Index - 43)
Distilling Unit
Unit Treated Diesel (Cetan Index - 58)
Hydrotreater
Blending Pool
PERTADEX
Unit ADO (Cetan Index - 68) (Cetan Index minimal 48)
Hydrocracker
14 Crude LGO/HGO/LVGO (Cetan Index - 43)
Distilling Unit
Thermal Treated LCGO (Cetan Index - 51)
Cracker Blending Pool SOLAR 48
(Cetan Index minimal 45)
Biosolar Biodiesel (Cetan Index - 54)
PERTAMINA
AGENDA PRESENTASI
1. Minyak Bumi yang diolah di Kilang PERTAMINA
2. Proses-Proses di Kilang
3. Kualitas produk-produk Kilang PERTAMINA
PERTAMINA
UNTUK MENJAMIN KUALTIAS PRODUK YANG AKAN DIJUAL MAKA
DILAKUKAN PENGECHECKAN MUTU PRODUK
Produk
Crude Pengolahan Transportasi Distribusi Retail Impor/ Ekspor Kebutuhan BBM Kilang BBM Kilang BBM Import Crude Import BBM Export Crude CRUDE
Monitoring Mutu di Depot:
1. Appearance 2. Colour 3. Density 4. Destilasi
5. Tekanan Uap Reid 6. RON
7. Sulfur Content 8. Lead Content 9. Existent Gum
10. Copper Strip Corrosion
DEPOT
Monitoring Mutu di SPBU:
1. Visual Test 2. Density
Monitoring Mutu di Kilang:
1. RON 2. Stabilitas Oksidasi 3. Kandungan Sulfur 4. Kandungan Timbal 5. Destilasi 6. Kandungan Oksigen 7. Washed Gum
8. Tekanan Uap Reid
9. Density 10. Corrosion 11. Uji Doktor 12. Sulfur Mercaptan 13. Penampilan Visual 14. Warna 15. Kandungan Pewarna 16. Bau = Pengecheckan mutu produk
Source : M&T Team 16
Q1 Q2 Q3 Q4 Q6 Q7 Q8 Q9 Q Q5 TTU Balongan 16
PERTAMINA
Parameter Titik Pemeriksaan
Q1 Q2 Q3 Q4 Q5 Q6 Q7 Q8 Q9
1. Bilangan Oktana
2. Stabilitas Oksidasi (Periode Induksi)
3. Kandungan Sulfur 4. Kandungan Timbal (Pb) 5. DIstiliasi 6. Kandungan Oksigen 7. Washed Gum 8. Tekanan Uap (RVP) 9. Berat Jenis
10. Korosi Bilah Tembaga
11. Uji Doktor 12. Sulfur Merkaptan 13. Penampilan Visual 14. Warna 15. Kandungan Pewarna 16. Bau
GAMBARAN PENGECHECKAN KUALITAS PRODUK PREMIUM
*) Parameter dari COQ Import Source : M&T Team
17 17
PERTAMINA
PRODUK-PRODUK MINYAK DAN SPESIFIKASINYA
Deskripsi Titik Didih, ºC
Sifat Penting
LPG C3 – C4 Tekanan uap, C3+C4
Bensin 35 - 183 RON : Reaseach Octane
Number Kerosene /
Avtur 150 – 270
Smoke point, Flash point, Freezing Point
Solar 270 – 343 CN : Cetane Number IFO > 343 Pour point, Viscositas
LVGO : Light Vakum Gas Oil HVGO : Heavy Vakum Gas Oil
IFO : Industrial Fuel Oil / Minyak Bakar C3 : Propana, C-4 : Butana
Naphtha Kerosene & Avtur
Paraxylene / Toluene •(petrokimia) Green Coke Propylene (L/H) VGO Residue 18