L>~I-'ARI'I2MEN PEICTAMDANGAN DAb! ENEIXGI RG13UULIK INL)(_)NIiSIA I>11ZE:;?'OliA'TJENDEl?tl14 h/lINYAK DAN
GAS
UUh1ITENTANG
h l U 1 U !JIZP\; I'liiuCUjiAN I'ELUh4AS Y A N G LSGiCEDA::
Ul
U A l , ~ \ h l XLGERI,.:,
v . ...,~ - A Z L I \ A UI; jENDEIil?!, r\!JN\IAI< D A N G A S E L l i ~ l l ,
b, bah~.-~rri :;cl~ubunljnn c:crngan 11al tcrscbuf ynrla hurai a c!i atas, CIL?;I sct'ag.~i kincia
k
lc?nju
t K c y t ~ t i i s n ~ ~ hlci~tcri l'cr tan~bc?:~g:,i ciaiiEr~crgi
.
.
J 'N ~ n l o r
Cl?
!</34/hI.13E/1998 t a n g ~ d12
Jn;iuar~~ $ r a ,
;tia~-,g$?.$ ;xriu antu!c ~ ~ ~ c n y c s u a i k n ~ ~ ~ i a n n ~ c n y c t : ? p t i ~ ~ ~ a k i i i ~ c e i ~ g a ; u ~ ~ i ~ inii::ipd~1i1;c:j yallg bcl.cc:nr cli clnlaln 11cj;cl-i scrtn pe~~t;i:;iann):a rlL;:k::;~ S ~ ~ ~ L L I
I < C ~ ~ ~ L I L N S ~ I \
l)i~.ckli~:. J ~ i i i l ~ f . 0 1 Mi:~yak L!Z:I Ca:i Llitii~i;I
Mengingal : 1. U i ~ d a i ~ g - ~ n d a ~ : gNomor
44 Prp. 'l'ahun 2960 (LN '~'L?!IUII 195Oi:
1
I\{oll;or In?), ?.l,r\I No~llor 2070); I ir .7?-
U c n ~ a n mcncnbut l < ~ j . ' ~ i I i i ~ n t ~ U i r ~ l t l i ~ r J C I I C ~ C L . ~ I ~ h l i ~ ~ y i i k tiall Gas Uullli
N o ~ n o r 11 1</34/ DUJ hl/l988 tanggal 1 Scpleinbcr 1984 tcnta~;); Talacnra Pei~lbinaan clan I)enl:,zwasan Alas I'claksnnnan Pcn).cciinn~,
I'clayanni~ l'clu~n~:: ; U n l a ~ ~ l Ncgcri;
i<EPU'TUSilN DIlIGICI'UR JENDEIZAL MINYiIK DAN
GAS
L?U;\! i"i'ENTANG MUTU DAIV PIiNGUJi
AN I'ELU
:vi!'r3 Y A N S DEREDAI).L;;
L?. hlulii I'cIul~~as, a ~ l ~ i a 1 1 kvvnlitas pclurnns ynag ~llfiyatakan c l c l ~ ~ i ~ Sycsiiilinsi Unjak I<crja clan Spcsifikasi Fisika Kimin;
b. Spcsifikasi I l J u k I<crja Pelurnas,
adslnli
bntasnn tingkat hi:i:cPeluixas
yang diteta;;l;anolch
I C I : I ~ P ~ P
~P:.wc~~B:I& S C P C T : ~ Amcricai~ Pelrolc~iiz Illstitutc(API)
a t ~ uIci~dhga
!ninyang
cliakl;, sccarn i:~ternasicnnI;c. Spcsifi::~?si Fisi!ca-:<imia Pe!umas, aciaIah bc?tar:si~ r i h i !carak!c:is:i!; fisika-1ci:l-,iz ti.:.:casu!c !ccl:c~l talan (viskosi tas) ~ ~ l ~ . ; n n s ;
ci. I<Iasifil<asi I<ckcn:alan (visicosi tas) I'cluxrias, t.hla:, pei~ggoloi~go :; 1ini;kat. lickcntalcii~ >rang ditctapka11 olo!~ ! e i ; ~ i ? a ~ a i;c:.wci~n~~l;, scpcrti Socicty of Au tomo!ive
Engineers
(SPrG) a1nu Intcrna tiui;,;: Orl;ai~izaticn for Sta~~dnrdization (ISO);c . I~<Iasifiltasi Pci:clrnsi Gclll~ik LUIII~S, adalall ycngguloi1ga11 ti~lgknt kckcrnsan gc~nulc lumas
yang
~ l i ~ c t i l p k i l l ~ ~ l ~ l i1~:11b;.ga
bcri\:c::c;i?!;,a
scperti National Lubzicatir~g Greasc Institu tc (NLG!);/
1
I f. K:asifilmsi Unjuk I<crjn Pelurnas, adnla!~ pcaggcj:ongzn 1ii1gl.c;;~
111utu yclunlas ynng di klnsilikasiknll o l ~ ! ~ :dl..:3n!;c? bcrrvclinn;,
scperti ~ l ~ \ c r i c a n Tclrolcum I ~ ~ s l i t u l c (f.!'l) r:tai; Ica:baga lain )'Gi:i:
cl inlcui sccarn ill:-crnasioilal.
( I ) I'cli~inas yang bcrcdar cli pasaran dnlnii~ ;~c,;cri rvzjib ~ ~ ~ c l i ~ c i i i . : . lw~.sj.aratan M:!lu IJc!i~mns y a ~ ; ~ dilciiipl;~;, Uircklur J e l ~ d e r ~ : ! i\.iillj.~k clan Gas Llun~i, scbagnimana tcl~cni:;:ll;i cln:a~:~ LAi\/Il'l1!12:~ I Kc:.>u:iisan ini. L
( 2 ) i'uiamas ynng t i ntcincnuhi i t : R!LI~U l ~ ~ I i ~ i l ? < ~
sc!>nl;ai~;~ana r:i~naksurl pilrlo nynt ( I ) ~ v a j i b I ili:nr~,; rlnri pcrcrl.:i;:!
(3) l'c1-11arIop jcnis p c l u n ~ a s yang ycrsyar:llal~ Mutu I ' C ~ ~ I I I I ~ I S I I ~ ~ b c l u ~ ~ r t c ~ - c a ~ ~ l u r n Jaln111 LAMl'lIZAN 1 scbagaitnann Jin\nhsud ynrln ayni (I), iialam ra11l;ka ycnclaftarnnl~ya wajib 111cnya111paika11 clokumcn IvluLii I'clan~as yallg b c r s n n g k ~ ~ t ~ ~ i ~ .
(1) 'I'crhacinp y e l u ~ l ~ a s )tans bc~.ctlar di dalnnl ncgcri, ctiadakan pcn~;a~vasa11 M L I ~ L I Pclun~aq scsuai Kcpulusan Llircktur jcndcral h,llnyai; ilan Gas ilumi N v i l ~ o r '10 K/34/Ll[3]iG:/lS;C?H ~ n n g g n l 26 J a l ~ u a r i 1998 ctcngnn n~cngambil cqntoh pcli1111as ;;II!u~ cliiid~~knii
pcl:lc.ri!is,?a1I 111ti:11.
( 2 ) I'nt'7cs
'
-il Itct.cnt~~an pcnt;a~nbiIan contoh pc!~tl~:c?s rla1a111 rangka1 , t \ ;;2*.~.7~111 ~~bLl;;i:illlalia ~ l i ~ i ~ a l ~ s ~ ~ ~ i {lililil B j'n: ! a~!n!r,l: scb,1l;si:1:,11:n It.;*cc?:~ tun: :Ia!all~ LAA/IPI!<AI'\I 11 t < c p c \ ~ s n n ini.
Pasal 4
(I) Segala biaya ynng t i 1 sehubungan cic:lgan ;>elc?ksanaan pcincriksaan b l u l i ~ I'clul~~cs dalam rangka pci~dziiiarc?:; dali pcnpwasai: pelulnas )rang bcredar di dalaln 1;c;;cri dibcbanl;c?n kci)s(-lz p~rilsa11~1a11 yn:Ig bcrsangku tan.
( 3 ) 'l'arif bi.~;la d a n ~?l-\:ocla pcngc~jian p c l u i ~ ~ n s : ; c b ~ g a i ~ ? : n : ~ ~ di~nnksucl
pacla ayat (2) hx:c;f c ditclapkan scbagainlai~a tcrciintcrn daiam LAh4PI RAN III ICcputusan ini.
L.ami~irn~l I : ICcputt~san Dircktur .lctldcral Millyak cliul Gr?s 13i11ni I S : 8 5 .
M/
34/1>13.IM I 1998'1'nngg:d : 24 Agustus i998
1.
I'EIISYIIL<I~TL\N
MUTU
1'IILUMAS YANC BOLE11 UEREUAII
111
DALAhl IVEGEl<1
! I 1 C I S I 1 1 y i l ~ ~ ~ , bercdxr di Iild~::csia ilarus
ii2e:llcnuili sjSa:at scbagni berikut :
c. I ~ , L ! s L ~ s pcl11ii:as iml~or' scsuai clcnyan Kcl~ulusa~l Ucrsailla h l ~ i ~ i c r i i'c;:;:i;;bangait
clan I no::ior 829 W004/M.PE/1983, Menicri i : iioi:ioi
S3GlKMK.001: 989, ~ c i i ! & i ~ ' ~ i d l l ~ l l i l g ~ l i l ~ I O ~ I I O S 1.X 1 / 1 1 1 7 9 ti:!;ggi:I 3 1
Juii 19v9, Irr~cdal!pul mincrnl cil maksimun~ 70'!/0 tilt.
I
Vis/:osilns I/,ii~c~naiik podn 100°C cSt Scsuni SAE AS rh1 13 445
Irlt!cl;s visl<ositss
1,
Mill. 90I
ASl'M 9 2270 Vis!iosii:\~ pnsln st:liu 1c11c!n11 (CCS) c!) ~csu;ii SAE /'i:;.l'kl D 5293'Viskosirns p:lrla sul~u [ i ~ ~ g g i cS: Scsuni SAU AS'l'hl L' 4G83
(1 1'1.1 I S )
'I'irik Nynln COC "C Mill. 200 iiS.l'iL1 D 92
-
/\rlgka Ilnsn 'T'olnl rng i<U! lig biirr. 5,O ' AS'l h l U 2S9G
I<nr~diingi:ii /'rbil Siillht % \vt. Mill. 0,G
3.1 . Spcsi filtasi Unjuk ICcrja tnitlyak litmas nti~lin~wlz A1'1-'1'13 dntl atau JASO
1:B dm1 alai~ ISO-EGL3 da11 nlet~liliki llasil u j i dari laboratorium i j i yang
rcslni
ii.3. I<ilusii~ p c l t ~ ~ n a s i!ilpor scsuai Jc~ignlt Kci~utusarl I l c r s z i ~ ~ ~ Mctltcri
i i i i i I I I 2 / / . i l ? * ~ C I I ~ C ; . ~
I<cii:\~lgat\ nutlior S3GIlChl l<.C)OI 1089 clan Mclltc~-i i' ~ ~ d ; : g n i : g ~ ~ l tlr)illur 1 i; ; !i<!)lI!Vil/i 989 l ~ ~ i ~ g g a l 3 1 j u i i i989, ~ ~ I I I L ~ L I : ~ ~ : I I I ;~:ii:cc;:; iii: ~;l;:k~!~l:~iii~ '75Yc i,\, [.
'r;lbc: 2:1
Spcsi5i;n;i Fisika I<i:t~in rv:i!iyak L:~n~as Molos I3ci;sirl Dua Lntigka:~ Ifcr~cr:dillgin,?;~ Sc!n;a
Na
I I
Kurah~:wi.s(ik
i1is;iosii:i~ ;<incc;alik ~ n J n 100°C
!
T
i
Su(rru/t
cSt
/L.
4
Min. 00 AS i X I L) 2270 Spes flkas i Metoda
Maks. 123 A S fi:; Z 445
l'itil: Nynln COC I "C *)
*
1rli;gI<a Unsr; '1'o;iil
A3?':vl i) 92
A S D 2 i
blilks. 0,18 111g KO1 I/g
U/o \ \ I .
7'0 wt
5
'
~ < ~ I I I c ~ \ I I ~ ~ ; ~ I I ~ A[>\! S L I I ~ . ~ I ~11
f\S':..: 3 874AAS/AS'l'p*1 L) 81 1
I
Cn
-
G
I
Min. 0.01 5
l .b. Spcsili kasi U~ljuk Kcria n~inyak 1i11nas r t r i ~ t i ~ l r ~ t n t NhllbtA 'Iv<:- W ctuil nlctlliliki Il;~sil i~ji dari liiboriitoriu~n uji yang rcs~tli
3.b. Kliusus (~clumns i~npor scsuni Jcclynil Kcl~\riusiitl 11crsn1l1n hlcl1tci.i I ' C I I ~ I I ~ I I I c I 2 l / O / l l ' l / I . h4c11lcl.i K c \ ~ : l i i g a l i i ~ o n i o ~ ' S3Gll<1M1<.00/1980, tluri Mcnlcri I'crtluyanga~l 11011101. I Q I/KI'D/VII/1980 lat~ggal 3 1 .litti 1989, knt~rlungnn ~nillcral oil l r l a k s i ~ l l u ~ ~ ~ 70% wt.
'I'i~Lcl 2b
S1:csifilinsi I:is::il; !<iinia Minyak Lu~~lris Allotor Dcnsin Dua Lairgkah I3cry,zi1dinginzn Air
'
-
I
i < l ~ ~ ~ t l i ~ ~ ~ e ~ ~ ~ /ibu S ~ l l i l i
3
I<niidungan 11lc:n1 :I
KO1 i l g
O/u WI.
% wt
I
I
Mnks. 0.05 AS'rM ll 874
i
1)
A A S I A S ' T M D 8 i 1I
C a% wt
I
1.
MINYAIC
LUklAS MOrI'O1< DIESEL PUTAIUN 'I'1NC;GI UN'l-UK
ICENDARAL4N
DAN INDUS'TltI
h,lin).ali i1111:ils n ~ o t o s dicsel potasail tinggi u [ l t u k kendaraan Jan i ~ l ~ i i l s i r i y 1 1 1 1 ~ e r c d a s (ti I~ldorlcsia harus ~lletncnuhi s y a r a t scbngni bcrikul :
c. 1~;l:irs~is 1;clulnas inipor scsktai c l c ~ ~ g a n K c p u t u s a n Be;sa~na Mcl1tc:i i ' ~ r i : : i l i i > : i i ~ s i l ~ ~ C I ~ I ~ I C I I C I ! ~ ~ I I O ~ I I O ~ 829 1</004/M-I'C/89, M C I I ~ C ~ - i j < ~ t i : ~ t i g i ~ l ~ I I O ~ \ I O V C3hr ~ t L i i < . C O / ~ 989. tlal:, r\lc:!lcri I'citl;~gangan iloliio~ 1 3 !!l<i'C!Vl I / 19C3 i.::z.;cl 3 1 J .Li 1939, liai:tl:!i~gai: 1niner1;! oil n ~ a k s i r n u ~ : ~ 76% ii.:.
'i'nkcl 3
Spcsii;:i:!~i !-isi!;:: Kimiu Mi1:ycik L t l ~ n a s Motor Dicscl 1'i::arnil I'inggi U n::~ k I<cndar;.an Dan 1ncluslt.i
-
-
-r'F
>:c71.c!;reristik\!i:,l.csi:ns I<i~lsmati!; ;?adi: 100°C
Spesi/ika.ri
Scsuni SAE Sarua::
cSt
Ate ocia
1
t
AS'Tirl I) 445
4
5
! I 6
I
7 8.-"
I;lc!cl;s visliositns
Visltosii;~~ pnda s u l ~ i ~ 1.~11tlill1 (CCS)
Viskosili~s p , i t l i ~ ~ 1 1 l i ~ [ir~ggi (I l'l I IS)
Titi;; Nyalii COC
Ang\\;l Uiisn 'I'otnl
!<iii;~l~i;~g~!i~ ALki S~lIri~t
i < i l ~ ; ~ ~ ~ ! ~ l ~ : l : l i \ l ~ i : l l :
, M i n . 9 0 /\S'i'h.l D 2270
i
cl' Scsuni SA13 AS'1'h.i 11 5293
I
1Cll, M g , 7 , l l
?'crltlc:isi / s[,~biliias ~-c~;;Susnnn
Scq. I
S-q. I 1
Scq.
-
l i lI ~ S I M I ) 4683
ASTM D 92 cSI
"C
,Scstt;ti SAI:
Min. 200
tug !<Of Ilg
Yn \ \ I .
O/'o \ V (
111 I
Min, 4,00
I
! As'r.rvi i) 2806
1
Mill. U,5*)
AS t'h.1 D 674
I
A A S 1 AS'I h.1 I> 21 1
j
1
, AS'i'hl U 892
I
Maks. 50/O
I
Mnks. 100/0
,
1
1Mnks. 5910
1
!a. Spcsilil<asi ilt!jul.r I<cl:ja inillyak lul~las t r l i ! l i n r l r ~ l t AI'I
-
CO,
cIi111 r11cn:iiiki 11:lsili!i i tln1.i 1nboi.alo1.i ti111 i ~ j i Y ; I I I ~ rcsil~i
.
c. I<l;asus pc.,!~i~nas il;lpor scsit;~i dc~igilrl KCPIIILISL~II U ~ ~ ~ a i l l a &lellteri I'crtambangan diiil Eilergi noinor 529 IU004/M.I'E/1989, %lcn!cri Kcuangan nol:?o:
Y
36II<h~Il<.i)0/19tO, clan M c ~ ~ l c r i I'crclagr~t~gnn noruor 18 l/KPU/V11/1989 tnngg:\l 3 1 J u i i 1989, ka~idutlgarl tnillcral oil tntlksir~lui:l 70% tvi.'y;ib2: 4
Spcsif;,!:nsi 17isil<a Kil:.ia Pv:i!:yak ! u ~ t ~ n s lvlotor Dicscl 1'ti;;;rai; h.lc;lei:gt!, ,;r:t~j; :ndus:ri
cI;111 1<:1p:11
Suttrun
cSt
"C
111g KO1 I l g
Spesijikas i
Scsuni SAG
Min. 5 5
Min. 200
hlin. 6'00
l<aru/.~er;~~i/c r't!ctoZ~
AS':'h\.I D 445
/\Sl'M D 2270
AS'I'M D 92
ASTM D 2396
I<ZII;~~LIII~:I~I /\bu Sill fat % wt. Mill. 0.8
I/,r:lldurignn ~ n c l a l : % wt
c;t, M y , Zll '1
' I ' c ~ ~ c l c ~ ~ s i / Sti~bilitns ~)c~ilbusnnil : 1111
1
Sctl. I Mnks. 7510
S C ~ . 11, Moks. 15010
'
1
Milks. 7510- ..-
-
I-
2 3 4AS'i'bi D 874
A t l S : t\S'l'i*l D 8 1 I
AS'l'rC1 L> 892
I
V ~ + l \ o \ i t a s l < i ~ \ c i ~ ~ , ~ : i l < i~i\(l l00"Ciildcks viskasitas
I'itik Nynla COC
1
56 :
1
3.
M l!\iYAIC
LUA/lAS
!
l
D I I j S l I L 1'U'I'AiUN
I i I 1NL)AiI
UN'17UI< 1NDUS'I'lU
DAN
1GlPAL
1
Ivli~lyak lu111ns motor dicscl pulasalr rclldah untuk i~ldustri drill kn;):~l yililg bcscclar di
Ii~cloncsi:~ l~nsus mcnlctiulli synrat scbagai bcsikut :
3a.
Millyak lu~nas
siliilder
:c. l<liusi~s 1 i 1 1 i i s scsi~ai dci~giil~ I<cl~utiisn~i UC~S:~:;IC >,f:c:~:cri
I'crtaniba~igall clan Encrgi illor 829 Ii/004/M.i'L~/ 1989, h4clllcri I<ci~i:t~gafi 1loiilor S3G/~'"'<.00/19S9, c l i ~ l blc11tcl.i I'civing:,llgn!i nonlor
! 8 1 /1;I111/V1!,'1 389 !atlggul 3 1 J t i l i i 989, k n i ~ c l u t ~ ~ ~ ~ n ini~lcrai oii ~;~nksin;t!m 70?'0 \:I.
1
Kct.ukicris~i,k ,SCI~:ICIJI S/XS ~jikasi E.!c!o;'cI
cSt Scsuni SAE PiS'I'rrl L, 445
I,
OC
11'6 KO1 I/&
% \vt
'%r \vt
I
,-
3
I
--
5
i ! i d ~ l \ s viskcsiins
? ' i ~ i k N) ala COC
A11gk;r IIi\su 'I'ocnl
i<andu~lga!i Abu Suirnt
Mill. 00
Mill. 200
Min. 40,0
I
Cil. big, %I11
AS'I ;L1 U 2270
1 92
AS1 ivi IJ269C
3 b. Plinyal.: iulnas kiirtcr (systcln
oil)
:; Spcsilikasi 1111.jul; kcrja tniuyali luulas r r r i r r i r r t t r r ~ r APl
-
C C , ~I;\II i ~ ~ c ~ n i l i k i 1:;1si\ ujicli11.i I;il,orat0rit1111 liji yi111g ~ C S I I I ~ ,
c . I<l~i~sus pcli1111as inlpor scs~lni clcllyun licputtisarl 13crsn11i;l hlctltcti I'c~.l;~il~l);~~igitu dan E ~ ~ c r g i 829 1/;/00~1/lu1.1'13/191;9. I\~lcntcri I<cuaiig;~~i tioliior
S36/1<hI1<.00/19S9, cia11 Mcntcri l'crclngnnga~i 18 1/1~1'13/\111/198!, :i!nggal 3 1 Suli 13S9, ki~~l'lungn~l 1ni1:cral oil rnal;si~iluin 70% wt.
T:111ci
511
.
Spcsilikiisi 17isiku lcilnia hli~inyalc L1111lns lCaricr'(Systctil Oil) 1':;Laral: !t21:J;ili :l:ltilk
Induslri datl K ~ p a l
-
0
I
a':~r~!i:~r;~ /i:c'I'itil: Nynln COC
A11gkn 13nsn 'I'o1;ll
,
5 I < a ~ i c ' ~ ~ ~ ~ g i l n Abu SulTatS G I ~ I U I I
P
CSI
"C
lug ICOl l/g
% w l .
% wt I
G
7
ICnilJu~lgan nlctal :
Ca, Mg, Zn
'Tcl~tlcllsi / Sti~bilitns l)cnibusi~n:i :
SCC;. I
I
,
-
,
50,0I I S I ' ? ~ :I 892
Milks. 75/0
Milks. 7510
SpcsiJi!ccsi
Sesuni SA13
Mill. 90
' Min.. 200
Min. 4,OO
' M i n . 0,5
'1
S C C ~ . I1
Sccl. I!I
;t:croau
1
ASl':.l 11 445
AS'1'h.i 1) 2 2 7 0
AS.!'ivi L) 9 2
A 5 ' : M U 2896
, I\S'I'bi D 874
A A S / A S ? ' M D 81 1
1 . MINYAK LUMAS RODA GIG1 ICENDAItAAN 'TI2ANSkllSI XIANUAL DAN
GAllDAN
Ivliuynlc lumas roda gigi lccildaraall tratlsillisi nlanual dan garda~l yarlg bcredar di
Incloncsia lian~s nlc~ncnulii syasat scbngni bcsikut :
c. I<!lusas pcluli~as iliipor scsuai d c ~ ~ g a ~ i K c l ~ u t t i s n ~ ~ Dcrsiu:li! h/lcntcsi I ' c s l a ~ ~ l b ~ ~ ~ i g a n tla11 1;ilcsgi 829 IU004/M.l'JZ/1989, Mcnlcsi Kcuany:~u ~ ~ o ~ r l o r
S3G/I<l\4ii:.CO/l9s'), da11 Mc~lteri l'csdagaugan 18 I/I<PU/VII/! 959 :anggai 3 1 Juli 1989, kandungnn miilcral oil nlnltsimu~;l 70% wt.
':1!cl
G
Spcsilil.rasi Fisika icilllia Minynk Lumas Rocia Gigi Kc~~daraan 'l'ransmisi hlaliual clan Gardan No I 2 3 4 -. 5 i
/:arcd,ferist ik
- .
j
Vi~liosit~ls I < i i \ ~ ~ \ \ i i t i k pnda 100°C
Ir\dcks vi&ositas
T'itilc Nyiili~ COC .
I<x~.nJungai~ ~ilctnl :
S
. I' '
' l ' c ~ i ~ l c ~ i j i I Sinbil~tas ~?cinl.i~snan :
Sccl. 1
Scq. I I
Scq. 111
Sal~rarr
cSt
"C
% wt.
% wt.
tn I
Maks: 5010
I
SpcsiJkasi
Scsuni SAE
, Mill. 30
Min. 200
* )
*
1Mnks, 2010
Maks. 2010
A
*
i4c:oda
AS l'!ri L) 4 4 5
AS'i'rL! D 2270
A 1 92
l i' 2d12
1
AS'I'M D 4047
Minyak lulnr~s rotla gigi kc~.rdoraan transnlisi ototliatis yang bcscd;~s tli llltlo~lcsia Iiarns n ~ c m c n u l ~ i sj~itrat scbngai besikirt :
1 . Spuilikasi i~t!juk kclja lninyak lu~llas t r l i ~ t i l ~ ~ t r r n scti~~ykat DIJSItON
-
11 dall~l~crniliki h;isil i j i tlilsi labosaroriurn i j i yany rcsuli.
: 7
Sj~~sil;lins; i:isi!;n i<imia Minynk Lu::lns l<o~ln Gigi I<c~liI:trot?n 'I'~ai~sl>,isi 0toi;;stis
1
/do Kura/;tcri.x:ik Saltran Spesijikasi Meiou'a
I<inelnatik pada 100°C cSt
*
ASTM D 4452 i ~ ~ d c i t s visl<asitas Min. 130 A S T M D 2270
I T
.!';:i;i Nyalo COC "C Min. 160 /\S?'M D 92I
-.
I
'I'c~~tlc~isi / Srabilitns pc!llb~rsanl~ : ~n l /\S'i'rLI D 892
1
Scq. I Milks. 2UlO
Milks. 5010
U .
n i m w r c ~ u ~ m s x o ~ ~
G ~ G I I N I ) N S T J Z I
1.
n/lINYAI<
LUA4A.S
RODA GIG1
TERTUTUP
Mil~yak 1c:nlas rocla gigi tcstutup u~ltuk inllusiri yang bcrcdar di Irldoncsia harus nlc!nc~lulli syarar scbngai bcsikut :
1
b. Sycsifikasi fisiita kinlia mcmcnulii batasail pntla 'i'nbcl 8a
.
c. :<iiosus ljclil~llns impor scs~ini d a ~ p u n ~ & ~ u l t i s a : ~ Llcnn:n,i li!ei~tcri Pcr~a~~lbanga;: clan Encrgi 829 IVU04/bI.I'W1989, Mcnlcri i<c~:ai:gaii ilomor 83G/I<;\.:i<.CiOil3S9, dan Mcnleri Ikrdngaugan 18 l/Kl'U/Vi!/l9:C!j tailggcl 3
1
Julii 333, knl;di:ngan mineral oil ri~aksimum 70% wt
: I 82
Spcsilikasi Fisika Kilnia Minyak Lulllas Roda Gigi Tertu~up
,Yarokfcristik Saltran
cst
1111
I
-
V i s k o s i l a ~ I<inc~iintik pack 40°C
SpesiJ?kasi
Sest~ni IS0 VG
Mill. 90
Min. 80
Min. 175
Mnks. I b
Maks. 75/10
Milks. 75/10
Mnks. 751 10
l&r oda
;,si'hl D 445
A'; l'h: D 2270
' ID 93
AS'Thl D 130
AS'I'ivi D 892
F!
I1 2
1
1
i
I~:~!cks viskositiis :
-
I S 0 \:G s;\ltifi d ~ l l i ~ l i ~ atnu tlil?;!wnll 4GO-
iSO VG d;,t!as 4G33 'I'iti;; i\ly;i!il COC
4 Col)i;cr S;t.;p Coirossion
5 'I'ct~clc~~si 1 St;lbili~ns pci~:bitsn:~~i :
i
Scq I2.
MINYAIC LUMAS ItODA GlGl 'TEIU3UIM
Minynk l u ~ n r ~ s soda gigi tcrbukn i111li1k iliclustri yallg bcrcclar di IucIotlcsia hal.us ~ncmcnuhi syarat scbagni bcrikut :
a. Mclnililti hasil uji clari luboratorium i$i yang reslni.
c. Kl~i~sus pelumns inlpor scsuai dcngan Kcpulnsan I3crsnr1la hlcntcri I'crla~ilba~lga~~ cla~i 131lcrgi 829 1</00~I/M.l'l:,/198I), Mcl@ct.i I<cl~ar~g:ln ilorlior
836/1<MI<.O0/19~~0, clali klctttcri l'crclogat~gau 1 8 l/KI'L3/V11/19S9 tn~tggal 3 1 J u l i 1989, I;;u~dungn:l inioc~~al oil mnksimum 70% wt
; l ! 1 Ub
Si~csiiil;asi Fisilih ici~nia Miilynk Litmas Roda Gigi '1'crbr;kn
r
No
-,
I
2
Kara~.~eristiIc
Visltosilns I<i~ic~ni~tik pnda 100°C
Ccr~sitns 15°C
Satirar~
cSt
Spes fikasi
Mia. 39
Min. 0,9700
Ideroda
AS'[ M D 445
Millyak lumas hidrolik anti-wear ynng bercdar di Indonesia harus memenuhi syarat
scbagni bcriltut :
a. Spesifikasi i i ~ ~ j u k kcsja minyalc I~imns n~iriin~rrirt sclingkat DIN
5
1524 I1art 2 da11, l ~ c n i s o t ~ I.Il:-O (Inn rlicnliliki hnsil uji cIi1l.i lobol.alorium uji yaug rcs111i.
c. 1Ol:lsus pclu~niis ili~pol. scsuai dcllgaii Kcpuluscun Bcrsnala Mc11:cl.i J'crlolnba~lgntl cia;; Etlcrgi $29 !(/004/M.I'E/1989, h4c11tcri Kcuntlgan nomor 83Gii<1VY,.CLli989, clan Mcntcri I'crdngangan 18 l/l<i'B/V11/1989 lartggnl 3 1 Juli 1989, !:>i~d~ngan i:;i~?cral oil nlaksilrlurn 70% wt
'r:tbcl 9
Spcsiliknsi 17isika I(i111ia Ivliilyak Liillias Ilidrolik
No hbrcr.4ter~stik S a ~ r : ~ n Spe~,li!itr~i
- . ~
I Viskosi~as iiirlc~i~:~~ilc ~>irJu 4U"C cSt Scsuiii I S 0 VC;
1.
2 i~lclcks visiiosiin~ :I
-
IS0 \'rJ sntna dclign:; nl:u (cbili Mill. 90 beset. 32-
ISC VG lcbiil ltccil 32*
3 'Titi!< Nyain COC :
-
iSO V G snllin dcl:gar~ nlau icbili "C klin. 175 bcs:iv 32-
I S 0 VG Icbih litcil 32I%
*
1Edef o&
AS'l'b1 11 445
ASl'hI i) 2270
IiSTX? D 92
I
4 Coj~per Slt;ip Corrossion Mnks. 2
I
ASThl D 130I
5 Tci~tlcnsi 1 Stnbilil:~~ pc~iibtisa:~~~ : 1111
SCC~. I Milks. 1010
Sul. I 1 hlnks. 5010
7-
Scq. I l l Mnks. 1010
hiirlynii Itinlas transl'oniintor yang bcrcdar di I~ldoncsiu liusus ~ncnlcnuhi synsa! scbngai bcri1i~1L : I
'a. Spesifil~asi ui~juk k c ~ j a rni~lyol< luiil,. ~ r r i ~ z h ~ l t r l ~ ~ sctii~,gkal IGC 296 (1952) kelas I
atsu I3S 148 (1 372) clan ~ ~ ~ e m i l i k i llasil iiji rlari labol*a~oriu~l~ iiji yang ;csmi
.
K O
1
2 -?
3
1
4h'artrklcristk
Vislcosii;~s I<iri~iilntik p n ~ l n 40°C
l'ilik Nyilla COC
'I'i;ik 'runng
Netralisasi
I<c!;i~a(a~i 'I'cgnngan Listrik (DDV as dclivcrcd)
Scltrarl
cSt
"C
O C
Spesijkosi ;~ieioda
ASTM D 654
4 5 i x f D 3"
!
tngKO1-l/g
Kv
Maks. I G , 5
I
ASt'hl D 445Malts. 0,03
Mia. 30
h l i ~ ~ . 95
Mnks. -30
AS'I'M L) 92
11.
K L A S I F l l ~ S l
VlSiCOSITAS
MINYAK L U ~ ~ S
MESIN.
Vislcositns minyak lunlas motor bcnsin clan dicscl yang bcrcdnr di incloncsia Ilnrus ~nclncn~ilii Llasifihnsi viskositas illcnurut
-
SAE 5300 Dcs.95,
scpcl.ti disnjiknl~pacla 'l'itbcl 1 1
.
Visltositns ~):~cln su1111 rcr~tlnl~
1<1i1siiii(il~i Visicosilns I ) : I ~ ~ I sc!i11 (ir;ggi Visltosilns
111cn11ru t S A E
C I . B I I I ( ~ I I ~ ( ~ 1 ' ) I ' C I I I O ~ I ~ I ~ ~ I I (cl') 1Cii1e111ntik (cSt) SItenr ?i'rig:.~i ( ~ 1 ' ) pntln
lonlts 11:1il:1 rtlal(s. 1n11pn ndn pnc!n 100 C 15U°C t i n i l 1 0 ~ ~ " r n i i i
1c111~~crnlur "C slrcss pntln
~ C I I I ~ I C I ~ I ~ I I I . O C - f i j i l t hlitks
I
0 W 3250 ~ ; ~ d n
-
30 G0.000 jjnrln-
1 0 3,8 ,I I
5 W 3500 pncla
-
25 60.000 parla-
35 3,8I
10 \V 3503 pndn - 20 G0.000 pndn
-
30 4 , l 1I
15 w 3569 padn-
15 GO.OG0 pndn-
25 5,GI
2 0 W 4503 p a i n - I 0 C? "70 pndn-
20 5,G 25 W GO20 l~ntla - 5 1 GO.000 pndn - 15 9,3I
20 5,G < 9,3 2,6
3 0 9,3 < 12,5 . 2,9
.&I
12,s< l6,3 2,9
(OW40, 5 W46, I GVvV40 grade)
I
o 12,5 c 16,3 3,7
(15\V40, 23\+'45, 25 W49, 40 grade)
I lG,3 <21,9 3,7 f
11
I. I<LASll~lI<ASI \rISI<OSI1.AS
R.IINYAiC
LUMAS
1lOL)A C l G I
I
TlIANSh1 IS1
MANUAL
Visl;osilns ini~lyak lu~llas roda gigi 1 tsn~ls~llisi inallunl ynllp bcrcclnr di l ~ l d o l l e s i n iial.lls I ~ I C I I ~ C I I L I ~ ~ ~ hl:isifiki~si v i s l ~ ~ s i l n s ll1~11lll.lll
-
SAlj , S C ~ ~ C I . ~ ~ t]isajih;lll p;ldnLV.
I<LASIPIIUSI VISICOSITAS MINYAIC LUMAS
IN
L)USrI.:I1V.
I<LASIl~IICASl
I'ENEl'ltASI
GEMUIC
LUMAS
Niloi, pcnctrasi gctiiitk lit~nns yaug bcrctlr\r tli Indv~lcsia I~itriis r ~ , c i ~ ~ c l i u l ~ i klnsilikasi Konsisicnsi (I'ei~ctrasi) clari
NLGl
(Natior~nl Lubric:lti~lg Circasc I~~stitutc), scpcrti disqjiktlrr pl~rla 'l'abcl 14.Tnbci 14 , I
I<l;isilili;!si l'ctlctrnsi C c n ~ u l t L~rotas ~ I C I I I I I * ~ ~
NLGI
I
I<cl:ls N L G I
090
-
GOl'ct~ct~.r~si (\Vorh) I ~ I C I I U I . I I ~
AS'I'M ~ l i 1 t I i l 25 "C, 0.1 I I I I I I
445
-
475400
-
4200 I 355
-
385I
2
3 4
5
6
-
310-340265
-
295220
-
250175 -205
I30
-
IGOVI.
L
A
S
UNJUIi ICERJA
MINYAK
LUMAS MESIN.
Scqucncc 1 1 ~ ' )
Scqucncc Ill/\*) Sccl"cllcc I V *)
Scllllcllcc v *)
Cnlcrpillnr I,- I * \
I<LASII'II<ASI UNJUI< KEIZJA MENUllUT A 1' I IJN'l'UI< hlINYAI< LUR1AS 1tt0TOIt BEASIN
'I.lNGI</\T
R I U'TU U N J U I < l<Ell,JA Al'l
JENIS T E S T MESIN
I<LASIPlI<ASI UNJUIC KERJA MENUIlUT A I' I
UNr1'UI< MINYAIC LUMAS
MOTOR
DIESELI
I
RIUTU U N J U K 'l'ingka t JENIS 1'ES.r MESINI<IIItJi\ r\ I' I YANG DISYAItATKAN
CI<C 1.-38 Mack '1'4 CE
~itlcrpill;~r 1 4 2
CKC L-38 Mack T-6 Mack 'r.7
Ci~lcroillar 1 K
Dircktilr Jcnctcral Minyak dan Gas I3tunli
r\
C 1:
I
CI:-2CC-J
D A N SE'I'ElZUSNY/\
Mitck T-7
Cummins N'I'C-400
Calcrpilli~r I M-I'C CRC L-38
Ci~lcrpillnr I M-I'C llctroit 1)ioscl 6V-92'1.A
CRC L-38
Scllucllcc IIIL GM 6.2L
Mack 1'-8 Citlorpillnr IN
CICC L-38
Scsuai dcngnn pcrkcmbangan
-
') TEST IN1 SUDhll"0llSOLT 'E". DAllAN IIAMAR ATAU hllNYhK LUhlAS REFliRCNCB SUDAll TlDAK TERSDDIA ATAU
I.anll~irnn I1 : Kcputusiln Dirpktur Jc~ldcral Minyak dnn Gas I3u1ni Nonior : 85. K / 34/ DDJM / 1998
Tanggal : 24 t gust us 1998
T,ATACAIIA
PENGAMBILAN
CONTOlI PELUMAS
I . Sciinp i:c!uni;ls ),:lng ol;s~l dipcsil<sn di 1;lbosntoriutn di;lmbil ~ c b n n ) . ; ~ k I (satu) ~,crcorltol~ 1111t11Ii ~ ~ t i i l l 7 .jcnis ~?clitlll:ts rlisclial~ pcrlg;1nlbil:111 j~cscotitoll tlinl;~ks~ld
nlcngacu kcpnda tllcloda AS'I'M 1)-4057.
2. Tcn:pat pcngan~bilnn perco~ltoh pclumas :
a. Dnlaln rangka pcntlaftaran pclumas, nntnra lain ditc~llpat : o Pnbrik pcrilbuat
CI Gutlang / tlikirinl olch pcrt~sahaan
.
.r: I cmpr\t pcngcmasan
o Untr~k pclu111:ls ynng belu~n diiii nki111 rliilllpor, dikiriln olcll pcrusalm;~n yallg
bct.~a11gli~1[atl.
1). Ilnlan~ I.;III~I\:I j,crlgr\wasnil pclull~ns, nniasa lain diicn~pat : c: Agcn l,cl!)unla~l/ l'c~igcccr- / Importis / Distributor tunggal. E: B ~ I ; ~ ! < c !
m I'csusr:hi~~:n 1 Iiid11stl.i pcn1al;:li pelurnas
:
A Gucinng 1 Tctnpn: p ~ ~ ~ i n ~ b u n n i ~ prcduscn
3. l ' c r ~ ~ i ; ; ~ ! ; ~:c~:.:II~:s y;\~lg ~!iai?ibil clilc~igliapi dcnyan bcrita ncara pcngan!>iinn yany tlitan:lntn~igiuli olcll yclagas pcngn!nbil contoll
dan
pcnailggundnsvab ! pctugas ~;crusa!~aan.4. I'cngambi! col;toh pcialnns aclalall pctugas Dircktorat Jenderal 1Minynk darl Gas Bumi j'ii112 c I i [ ~ i r ; ~ j i r ~ ; ole11 ~ ~ i ~ ~ c ~ ; l i l s ~ ' C I I ~ O ~ : I ~ I : ~ I I C ~ ; I I I ~'CIII;ISLI~:III.
I . I<cl,ci.laali ~c~lgi\ji:t:l kasnl;lcsis~ili fisika-kinlia scbanyak 2 (dua) liter pcrcontol~
~ninyak lunlns dnn 2 (drrn) 1;ilogrnm pcrcontoh gc~nilk Iulllns tcri~lnsuk arsip pcrco!~toh pclunl;?s (rctaiu s:lmplc).
b. Uji ul!ju!i licrjn scbanyalt 67 (cnnni paluh tujuh) liter untuk percon:oh mii-iyak 1i11:;ns dnn 3 (iign) 1iilogtnl:l u:ltak gcn;uk lumas ~ C ~ I I I ~ S L L ! ; nrsip pcrcontc.!~ pdla;i::~s (rclain snnlplc).
6. I'crcontoi~ pclulnas cliscgcl clan clibcri labci yang bcsisikan :
a. Nornc)r uri~t d a n linma c!agang pcrcolltol~ pclumas
b. Volti~;tc I isi I l)c;;l1 j > c ~ . c o ~ ~ t o l ~ pcli1111:1s
c . N ; I ~ I I : I 1)ci L I ~ , I ~ I ; I ; I I I (1;t11 I t ) I \ i \ ~ i pc~\g;t~l\bii:\~l ~ C ~ C L ) I I ~ ~ I ~ I ~ C ~ L I I I I ; I S
r . .
cl. I :!~\g.g:\i pcl)gail~bil;rn p c ~ c o n t o l ~
l,nbornlorii1111 ilji mct~gaclaknn anillisa cia11 cvaluasi tclahadap pcrcot~toh pclu~nus yang ~Iitcrima dau sclat!jutnya mcncrbitknt~ Laporall I-Insil Annlisa (Lf-!A) yang
rnc~lyntokil~l illcr~relrrrlri / Tillnli h$c~l,~r~.rrrrlri Sjlcrr.til fifrrfrr, dan disampaikan kcpadn Dircktur Jcnderal Millyak dan Gas Bumi serta kcpacia perusakaa~~ yang bersnngkuta.
Dircktur Jcrlderal Millyak dan Gas Ijii111i
I.;llllpir;in 111 : Kcl)iltusnn D i r ~ l i t i t r Jcnrlcr:~l Milly;lh L[:lll (ills ljull,i
N01110r : 85.
K
I 3 4 1DDJM
/ 1998Dirclitur Je~ldcral Minyak darl Cia; Bulili
I . 'i'arif !ii;lyn dni! ilietoda pengujiall pclumas ddnlani raaogka wajib dollar pclumns,
pciii:;iw:~silii pcluo~as, ndalah scbapai ynng disajikilll pnrl;i 'l';lbcl I , d:~o scwalitu-
\ \ ;1l\i11 LIL!I)LI~ b~~~libiil?.
'i'it1)~I 1
'I'/i:CIi; IlIAYA DAN ME'I'ODA I'ENGUJIAN I'ELUMAS
I
1 . fi>ci.!.,. ; i c ; ~ t r i i ) 7 scti;ip i?c~~gt~.jin:l pclulnns ynllg dii:~htit:~n alcli 1.ahorelorii11;i :Jji di:iciii;!i;l~l
.
.lii;!yo pci:pqj~:!n scsuoi dcilp:ln k c t c ~ ~ l i i ; ~ i ~ scpcsii biiii; i iliiltas, scslmi dciig:l~~ junis
,-
,~,,,n:as , ; , , clan jciiis pcl~gi!ji:ln ynng dili;bii!ia~l.? 'ITiii.i { * ;