A NAL ISA DAN PEMBA HA SAN MASALAH
P EAB UKT IAN MA SAL AH
Menurut pengamatan penu lis
,-5 A s
z- 1. % d -
'jLv. -tq. .. -y yz,y
.:s .: ,''jk rp s
:- 4 Ij -z <.)
' = : > - W ! 1 ? ) ' v ' ' r 1 W
s ---.,.- ,-.,.''r *<.x . . Z-
j,,,-,,--,..' .--k ,,,,yk,j ,,-,,,,.;,t'
)$,
lj .Q .kI,' ,'i:.,.,. J:: $) r Ix g :sma
gx j w 2. . I ' x ' ' t
selama mengadakan pene li-
tian di perusahaan, terjadinya penyimpangan anggaran kas
PT .''X '' yang cukup besar dengan rea lisasi penerimaan dan penge luaran kas dapat dibuktikan dengan me lihat tabe l dan da lam bab Untuk dapat membanding- kan t ingkat keakuratan anggaran kas yang menggunakanmetode peramalan penjualan dengan anggaran kas tanpa menggunakan metode perama lan penjualan , maka penulis
mengadopsi cara perh itungan yang sama seperti menghitungMean square Error (MsE ) ramalan penjualan (Catatan Angka ''MSE'' tersebut tidak menunjukkan rata-rata penyim-
pangan yang sebenarnya me lainkan hanya sekedar untuk
keperluan perbandingan saja). Perhitungan ''MSE' ' anggaran
kas PT .''X'' untuk bu lan Apr il dan Agustus dapat dilihat pada tabe l 4 .1 dan tabe l 4.2 .93
> Tà8sL 4.1
?s2ëIT0/Cày O/T#. /2/s!2I jïà/ 5(0!22 32292 (ïîs) àjccàziy ïà5 FT.'ïB
TE22àg!? yEàLIsàSI Fsysylkàly 2!y F2jC2L0!y!y y!S 2kLày à?yIL 1993.
k y à l à d ytalislsi ànlglran 4.s Ftnyi&plrlss (ïi-Fi)' ' ( ïi ) ( Fi ) (ïi-Fi)
Sqldû gval k9s 2p 4.435,925 22 4.435.925 û û Feqirizaac kps:
-
Fkrjuala: tkâai 22 32.4.4.490 yp 36.$92.850 -4.976.450 1i.6!?.414.iûâ.ûpû
- Fkcùrizzs: zikthcg 22 246.758.290 2? 246.758.990 û û Jkzlhà k&8 yazg tcrskliz yp 283.698,325 .2 287.684.775 -4,976.459 16.617.444.609.900
Ftngslkarpn kas 22 262.569.179 82 277.724.785 -15.159.615 229.813.926.909.000
satdo kas qkhir à:122 yp 21.939,155 yp 9.955.990 l1.â83.1i5 122.835.546.499.909 385 885 362 5âû ûû2 325.825.361.509.009jjj z ... z jjyljjyzgyyjjj,jgâ 6
Tà2sL 4.2
?E2#1TgyCà/ g/Tdï ïsjsàyl ysàj 5(gà2s 32892 (/ss) à/ccàzày ïàS FT.'ï'
T22s!2àp l!àLIsàSI ?2ys2Iy!àd 2ày FsyCELdà2ày r!S 2dL!y ICCSTCS 1993.
r 2 j I j , yealisaîi 3,32:9:, ï&3 FùnyizzAnzan (ïi-Fi)1 ( Ii ) ( Fi ) (ïi-Fi)
s&l1a a.&l k&s 22 9.936.899 kp 9.936.899 û û
'?tRt!i..2s k&s:
?tcjkzlpn tkn&i yp 37.599.399 22 37.399.259 2û9.959 49,929,992.599
ptntri.qpn pivtan! 22 251.948.099 2? 251.948.990 û û Jrzlai ka3 y&nj tirstdi& 2? 298.584.199 2? 298.324.959 299.959 49.029.992.599?esltlkzlan i25 2? 254.339.475 22 257,221.565 -13.591.999 132.279,431.299.999 S:ld0 kas &iàir bklan 22 44.253,625 yp 39.552,485 13.791.149 137.721.227.J95.9û9 379.944.699,509,999
k5s
370.0$4.690.592.999
z --- z f1.jy4.j1j,ggp,jjj
Ternyata bila d ih itung dengan cara Mean Square Error
(MSE), ''MSE' ' anggaran kas PT. ''X'' bulan April 1993 sebe-
sa r 6 4 .3 14 .2 27 .08 0 .0 00 , sed a ng ka n u n tu k b u lan A g u s tu s 1993 sebesar 6 1.674 .115.080 .000 . Angka ''MsE'' sebesar
#
bukanlah ha1 yang dapat diremehkan begitu saja. Ha1 itu terjadi terutama karena adanya penyimpangan yang besar
pada bag ian pengeluaran kas. Jum lah penge luaran kas yang
dianggarkan oleh PT. ' 'X'' jauh melebihi realisasinyl (Over Budge ting ). Keadaan ini akan membawa dampak yang merugikan bagi PT . antara lain ialah terjadi
b iaya moda l yang besar .
D ari hasil pene litian yang te lah d ilakukan o leh penu lis r timbu lnya masa lah peny impangln anggaran kas yang cukup besar tersebut disebabkan o leh beberapa hal, yaitu :
Kepala bagian penjualan kurang memperhatikan perkem- bangan penjualan produk perusahaan dari bulan ke bulan
(trend penjualan)
2. Kepala bagian penjualan merencanakan penjualan terlalu
besar karena hanya memusatkan perhatian pada kemungk i- nan adanya pe luang pasar yang dapat d irebut perusa- haan , wa laupun sebenarnya pe luang itu hanya kec ilsekali tetapi kepa la bagian penjualan seringkali
terla lu optim is merebut dan menguasai pasar .Kepala bagian penjualan dalam meramalkan penjualan
per iode ber ikutnya tidak pernah menggunakan metode perama lan dengan Mengikutsertakan perh itungan kemam-puan penjualan dari bulan-bulan yang lalu , namun hanya
berdasarkan perkiraan saja.
B ila ha1 ini d ib iarkan terus menerus , maka anggaran
kas' PT .''X'' akan sering kali menyimpang jauh dengan kenya- taannya , sehingga akan mengganggu perusahaan dalam menja-
lankad kegiatannya.
2 . PEM ECAHA N MA SA LAH
sebagaimana yang te lah dikemukakan sebelumnya menge- nai sebab-sebab timbulnya masa lah dan d iperkuat dengan pembuk tian masa lah , maka d iper lukan suatu u saha untuk mengatasi masalah tersebut . Karena itu penu lis mencoba menggunakan metode perama lan da lam merama lkan tingkat
enjualan PT . ''X' ' dengan harapan anggaran kas PT. ' 'X''
P .
lebih realistis. Sebelum memilih metode peramalan penju-
a lan yang sesuài, harus dlketahui dahulu pola dari datapenjualan historis PT . ''X' '. Untuk itu penu lis mencoba membuat diagram scatter untuk masing-masing jenis'produk
;
dari data-data penjualan PT. ''X'' yang telah ditunjukkan
da lam Bab III tabel 3.1.SCATTER DIAGRAM PRODUk
Fkqjkslpn
1.299
@
1.79 () @ *
@
l-6ûû * * .
@ .
1.592
@
* .
1.4ûû .
1.300
*
1,209 @
* * *
@ *
1,1û()
* .
@
@
9ûâ *
*
8â2
7ûq @
@ .
iûû 5qû 4ûq 3ûû 2ûû lpp
û I I I I I 1 I I l I I l I I I I I I I I I 1 I I '''I l l l I I I I ' 'sktr 1 2 3 4.
tzhllr i99 l
6 2 9 1â 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1û 11 12 1 2 3 ( taàkp 1992 thàkz 1993
6 7 2
h . p
! -
97
GA MBA R 4 .2
SCA TTER D IAG RAM P RODU K B
4 '
pknjzai aR
*
2,499 @ .
@
@
@
2,229 . *
. *
*
2'ûââ
@
@ @
1.809 à . .
@
@
1.iûp *
*
* @ .
* 1.lâû
*
1.790 *
@
. @
* .
. '
1,ûp9
8û9
:
iû9
4gû '
2âû
I I I Q iîîtk () I I I I I I l 1 l I I I I I l I I I l l l I I I I l I l l
. 1 2 3 l 5 5 ? 8 9 1â 11 17 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1û 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 tpkqp 1991 tphrp 1992 ' tshdz 1993
G AMBA R 4 .3 .
SCATT ER D IAGRA M PRO DUK C
?iRjk:lîz '
yjjjy
*
*
2.499 * .
@
2.209 #
@
2.990 * *
@
. *
@
1-800
@ *
* .
@ @
1.699 *
. *
@ @
# @
@
1.299 .
@ '
@
. 1.ûû() @ '
5
89â
ipû
4âû
2âû
û l l X i'ktk
I I I I l I I I I l 1. I I I l I I I I l I I l I I I I I 1 l 1 2 3 4 5 6 7 2 9 1û 11 12 1 2 3 4 5 6 7 ! 9 1û 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 tq ày 2 i99 1 tshyz l99 2 t2 à:n 1993
99
GAMB AR 4 .4
SCATT ER D IAGRA M PROD UK D
Ftzjkslan '
*
* *
6.502 . . . .
' @
* *
5.099 . . - *
* * .
' p - @
5.590 * # . ,
* * . * .
' * .
5.900 @ 4.592
4.âââ 3,jââ 3.902
2.599 '
2.995
1-502 '
1,(8()() .
r 50(-) .
0 I I I I I l I I l I I I 1 l l I l I I I l I I l l 'b îd' i td
. I I l l l I 1. .
1 2 3 4 5 5 7 8 9 19 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1û 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 tahr2 1991 t a àun 1992 . t: hr n l993
j
100
Dari diagram-diagram tersebut dapat d ilihat bahwa
ternyata data-data penjualan historis untuk masing.masing jen i s produk PT . X cenderung naik t urun dengan perbedaan ang 't i dak t e r 1 a l u . banyak , t e t ap i ae c1 r a ke s e 1 u ruhan y
cenderung na ik . seh ingga dapat : i s impu lkan bahwa dat a-
dat a pen j ua 1 an h i s t or i s unt uk mas i ng-mas i ng j en i s produk
PT . mem i 1 ik 1 po la t rend 1 in ier pos i t i f . Karename t od e pe r anla l an p e n j u a 1 an y ang c o c o k u n t u k d i gun ak an o l eh PT . ' 'X'' ada 1 ah metode pe rama 1an pen jua 1 an kang dapat mengat as i adanya ge ja 1 a t rend 1 in ier pada dat a .
D a r i me t o d e - m e t o d e p e r ama l a n p e n j u a l a n y a n g t e 1 a h d i je laskan da lam bab ternyat a yang dapat mengat as i adanya geja la t rend 1 in i er i a l ah
Me t ode Rat a Rat a Be rge rak Ganda ( Doub 1 e Mov i ng Averages )
2 . Metode Pemu lusan sksponens i a l Ganda ( Doub 1 e Exponen- t i a 1 Smoot h ing )
3 . Me t o d e P e n e r apan Ga r i s T r e n d De n g a n S e t e n g a h Ra t a Ra t a Metode Penerapan Gar i s Trend Seèara Mat emat i s
a . Me t o d e Le a s t S q u a r e b . Metode Moment
Metode Trend S imp 1 q Exponen t i a l
Penu 1 i s akan mencoba menerapkan mas ing-mas i ng me t ode
t ersebut pada da t a penjua 1 an untuk mas ing-mas i ng jen i s
produk yang d im i l i k i o 1 eh PT . ''X'' agar d i ke t ahu i me t odeman a y an g m e n g h a s i l k a n M e a n S q u a r e E r r o r ( M S E ) y a n g
p a l i n g k e c i 1 u n t u k m a s i n g - m a s i n g j e n i s p r o d u k . M e t o d e
101
peramalan penjualan yang menghasilkan MSE yang terkecil yang akan dipilih untuk digunakan dalam :eramalkan penju-
1 & fl PT . îî X 'î
a .
Karena untuk mengukur MSE dibutuhkan data penjualan
f
aktual dengan data penjualan yang telah diramalkan agar
dapat d iketahui penyimpangannya , maka dalam menerapkan metode-metode tersebut penu lis hanya akan m enggunakandata-data penjualan PT .' 'X'' dari bulan Januari 1991 sampai
dengan bu lan Desember 1992 , supaya dapa t merama lkanpenjualan dari bulan Januari 1993 sampai dengan Agustus 1993. Hasil ramalan tersebut dibandingkan dengan penju- alan aktual yang terjadi dari bulan Januari 1993 sampai
dengan Agustus 1993 , sehingga dapat diukur Mean SquareError (MSE) nya.
2.1 PerhitunMan Mean Square Error (MSE) Ramalan Penjualan
Untuk MasinM MasinM Jenis Produk DenMan MenMMunakan Beberapa Metode Peramalan Pena'ua lan Serta Perban-F
dinMannya
2.1.1 Ramalan Penjualan Dengan Metode Rata Rata Bergerak Ganda (Double Moving Averages). Perhitungan Rama- 1an Penjualan dan Mean Square Error (MSE) untuk masing- masing jenis produk dapat dilihat pada tabel 4.3 sampai
dengan 4.10 sebaga i berikut :
1. Produk A
Tà8Es l.3 '
FZySITCyCIy y!k!Làr 22y1CàL!r Fyû2dI à 2syC!d ïsdccLdàrày ïsTû2s yàTà yàTà sszcszàr C!42!
. 12 3gù!y 12 5gùà4
kûklyc àkEzàcï! k0?IyC àkzyàcss ?s2àh!LàF
Tàspy 24L34 F2y1L!Lày 2à2I (2) 2à2I (3) FILàI & yILàI b 3 f à:
(Qpit) z !(, 2 st.
1991 2 589 - - - - -
3 597 - - - - -
4 674 - - - - -
5 873 - . - - - -
i 1.û4û - - - - -
1 91û - - - - -
2 1.û5i - - - - -
9 1.156 - - - - -
1û 1.943 - - - - -
11 1.121 - - - - -
12 956 - - - - -
1992 ! 1.191 942917 - - - - -
2 1.179 991933 - - - -
3 1.952 1.021942 - - - -
4 1.121 1.058,67 - - - -
5 1.1$9 1,921,67 - - - -
6 1.219 1'1û99!3 ' - - - -
7 1.435 1.144,58 - - - -
3 1.429 1.175,67 - - - -
9 1.411 1.292,42 - - - -
1û l.4ûû 1.232917 - - - -
11 1.566 1.219,25 - - - -
12 1.544 1.31!,25 1.123929 1.598919 34,55 -
199) 1 1.499 1.336941 1.161,96 1.511978 11,88 1.542,85 .
6. 2 l 583 . l-37û 902 1.l92 ,62 l .547 ,54 32 927 1 .543 967 3 1 .6 6 3 1.4.2û ,5 9 1.22 5 98 2 1 .5 I5 ,l2 3 5 93 9 l .5 1 9 ,8 l 4. 1.15 9 ! .4 1 3 ,6 1 l .26û ,4 6 l .5 8 5?8 8 3 8 97 1 ! .6 5û ,5 1
5 l.6 2 6 1 .5 l3 ,4.2 ! .29 6 r4 4 l '1 3 1 ,4 û ! 9 94 5 l .1 25 96 5 ' 5 1.i 19 l .5 4 2 ,5û l .3 3 3 ,2 4 l .7 5 1 r7 6 3 2 $û 5 1 .7 69 98 5
1 1 . 195 1.56 5 ,û û l .3 6 2 ,28 1 .7 6 l97 2 35 j7 7 l .7 39 ,d l 2 l. 12 l 1.5 p 9 93 3 1 .4 û 2 97 5 1 .7 7 5 ,9 l 33 ,9 2 1 .7 9 7 .4 9
' . .
.
'
10 3
K ete ra ngan :
at = StA + (St' - St'')
a1992,jz = 1.318,25 + (1.318 ,25 - 1.128,20) = 1.508,30 a199aj1 = 1.336,42 + (1.336942 - 1.161,06) = 1.547,54 a199a,2 = 1.370,08 + (1.370,08 - 1.192,62) = 1.547,54
a jq 'q a
j
a = 1.420,50 + (1.420 ,50 - 1.225,88 = 1.615,12
a199a ,4 = 1.473 ,67 + 1.473 ,67 - 1.260 ,46 = 1.686,88 a 199 3,5 = 1.513 ,42 + 1.513 ,42 - 1.296 ,44 = 1.730 ,40 1 199 3
,6 = 1.542 ,50 + 1.542 ,50 - 1.333 924 = 1.751,76 algqa jv = 1.565 ,00 + 1.565 ,00 - 1.368 ,28 = 1.761,72 a 199a ,8 = 1.589 ,33 + 1.589 ,33 - 1.402 ,75 = 1.775,91
2
b t . --- . ( s t , - s t ,, )
V - 1 2 b j
.
9 9 2 , 1 g = - - - - - - ( 1 . 3 1 8 , 2 5 - 1 . 1 2 8 , 2 0 ) = 34 , 5 5
1 2 - 1
2 .
b j
.
9 9 a , j = - - - - - - ( 1 . 3 3 6 , 4 2 - 1 . 1 6 1 ! 0 6 ) = 3 1 , 8 8
1 2 - 1 2 b 1 n v a
j
a = - - - - - - ( 1 . 3 7 0 , 0 8 - 1 . 1 9 2 ! 6 2 ) = 3 2 , 2 7
1 2 - 1 2 b 1 9 9 a
,
a = - - - - - - ( 1 . 4 2 0 , 5 0 - 1 . 2 2 5 , 8 8 ) = 3 5 , 3 9
1 2 - 1
r 2
b 1 9 q a
j
4 = - - - - - - ( 1 . 4 7 3 , 6 7 - 1 . 2 6 0 , 4 6 ) = 3 8 , 7 7
1 2 - 1 2 b 1 9 9 a
j
5 = - - - - - - ( 1 . 5 1 3 , 4 2 - 1 . 2 9 6 ! 4 4 ) r 39 ! 4 5
1 2 - 1 2 b 1 9 9 a
,
6 = - - - - = - ( 1 . 5 4 2 , 5 0 - 1 . 3 3 3 , 2 4 ) = 38 , 0 5
1 2 - 1 2 b : q q a
,
7 = - - - - - - ( 1 . 5 6 5 , 0 0 - 1 . 3 6 8 , 2 8 ) = 3 5 , 7 7
1 2 - 1 2 b 1 q 9 a
,
8 = - - - - - - ( 1 . 5 8 9 , 3 3 - 1 . 4 0 2 , 7 5 ) = 3 3 , 9 2
1 2 - 1
Ft+m = at + btlm)
F 19 93
.1 = 8 19 92,12 + b 1992
,
12(1)
= 1.508,30 + 34,55 (1)
= 1 .54 3
F194ay2 = 1.511,78 + 31,88 (1) = 1.544
F 19 9a
,
a = 1.547,54 + 32,27 (1) = 1.580
F 19 qa
j
4 = 1.615,12 + 35,39 (1) = 1.651 4
F 19q a
j
5 = 1.686,88 + 38,77 (1) = 1.726
F 199 a
,
6 = 1.730,40 + 39,45 (1) = 1.770
F lgg a
j
g = 1.751,76 + 38,05 (1) = 1.790
F 19 qa
y
8 = 1.761,72 + 35,77 (1) = 1.797
TABEL 4.4
PERHITUNGAN MSE PENJDALAN PRODUK A DENGAN MENGGUNAKAN METODE RATA RATA BERGERAK GANDA
BULAN JANUARI - AGUSTUS 1993
BULAN PENJUALAN PERAMALAN KESALAHAN KESALAHAN KUADRAT
(Xi) (Fi) (Xi - Fi) (Xi - Fi)3 (unit) (unit)
1 1.409 1.543 - 134 17.956
2 1.583 1.544 39 1.521
3 1.663 1.580 83 6.889
4 1.759 1.651 108 11.664
5 1.626 1.726 - 100 10,000
6 1.619 1.770 - 151 22.801
7 1.705 1.790 - 85 7.225 .
8 1.721 1.797 - 76 5.776
83.832 83.882
MsE = ----r--- = 10.479 8
10 5
Produk B
T!ssL 4,5
Fs2slTïrC!y kàkàgàà Fsylgàsly F2û2gI 8 zsycly ksyclkyàrày kST()ZS ZàT! ZàT! sszcssàr Cà42!
12 2gL!y 12 sïLàr
kûkljc àysyàcss kO/I/C à7s2!CsSI psklkàglj Tàzïy 20I-34 F.
s4JïàLày 2121 (2) 2à2I ( 3) ( /I LII 8 yI LàI b â f à:
( t l r ! i t ) z S , t c S t . '
1991 2 1,212 - 3 1.156
4 1.347 '
. 5 1.175
6 1.117 7 1.382 8 1.2i) 9 1.477 1û 1.439 11 1.469
12 1.653 - 1997 l 1.762 1,370,25
2 1.853 1.423967 3 1,749 1.473,98 4 1.31) 1.511,92 5 . 1.698 1.548,99 i 1.773 1.602,57
) 1.541 1.515,92
8 1,762 1.657,50 9 1.995 1,593,25 1û 2.943 1.743,5311 2.131 1.799,59 '
12 2.111 1.837,67 1.695,42 2,968,92' 42,95
1993 1 1.883 1.847,75 1.546,21 2.949,29 36,54 2.112,97 2 2.191 1.875,92 1.683,99 2.967,94 31,91 2.935,93I 3 2 .2 23 1 . 9 I5 ,4 2 ! .7 20 , 76 2 ' l l (),()8 3 5 , 39 2 . 1 92 ,8 5 4 2 . 3 2 5 l , 958 ,()8 I . 757 ,9 4 2 . l5 8 ,22 .35 ,.39 2 . 14 5 ,47 5 l . .'3 l 2 ,()I8 ,33 1 , 797 , 1 3 2- 2)9 , 53 4(),72 2 . 19 4 ,6 1 6
7
1 l 1 1 1 1 l 1 1 1 ' , ( 1 l ( 1 1 1 ' , ) 1 1 ' . 1 1 1 ' , 1 1 4 : 1 ' , 1 6 2 ( ' , ( ( 1 , ' 2 7 l l
8 2 - .399 2 , 1 54 ,75 l . 9 18 ,3 5 2 . 4 l 1 , ! 5 44. ,89 2 -495 , 4i
.
)
K e t e r a n g a n :
a = S t ,t + t S t ' - S t '' )
a . g 1 q ;.2 j 2 = 1 . 8 3 7 , 6 7 + ( 1 . 8 3 7 . 6.7 - l . 6 0 6 . 4 2 ) = 2 . 0 6 8 , f-? 2,
.. .
a (
1
) 9 ,.; ) = 1 . 8 4 7 . 7 5 + ( 1 . F J 4 7 . 7 5 - 1 . 6 4 6 , 2 1 ) = 2 . 0 4 9 . 2 t . . )
, . .
a ç)
1
ç?,; a = 1 . 8 7 5 , 9 2 + ( 1 . 8 7 5 . 9 2 - 1 . ( ' S 3 . 9 0 ) = 2 . 0 6 7 . 9 4
,
a 4
.
) q g) ..; = 1 . 9 1 5 . 4 2 + ( 1 . f.7.? 1 5 , 4 2 - .1 . 7 2 0 . 7 6 ) = 2 . 1 1 O . 0 8 1
.. !
a. (.)c
.
l a , 4 = 1 . 9 . 5 8 , 0 S + ( 1 . 9 5 S . O 8 - 1 . 7 5 7 . f . ) 4 ) = 2 . 1 5 8 , 2 2 l
.. ,
a q 1 ç).-; 5 = 2 . O 1 8 . .7 3 + ( 2 . 0 1. S . 3 3 - 1 . 7 9 7 . 1 3 ) = 2 . 2 3 g . 5 3
, .
a ) ç)ç).
. ) , ( 5 = 2 . 0 4 6 . 7 5 + ( 2 . 0 4 6 . 7 5 - l . 8 3 4 , 1 4 ) = 2 . 2 5 9 . 3 6
a ç)1 () ) .; = 2 . 1 1 9 . 1 7 + ( 2 . 1 1 9 , 1 7 - . 1 . 8 7 6 , 0 S ) = 2 . 3 6 2 . 2 6. . , .
a tpp aj
a = 2.164,75 + (2 .164 ,75 - 1.918 ,35) = 2 .411,15
* 2
b = - t - - - - - - ( s t , - s t , , ) .
V - 1 .
2 b j99a
.
12 = --- (1.837 ,67 - 1.606,42) = 42.05
12 - 12
b 9
1
() ().1 = - - - - - - ( 1 . 8 4 7 . 7 5 - 1 . 6 4 6 ! 2 1 ) = 3 6 . 6 4 .
1 2 - 1 2
.
b j q g a : = - - - - - - ( 1 . 8 7 5 , 9 2 - 1 . 6 8 3 , 9 0 ) = 3 4 . 9 1
! 1 2 - 1 2 b 1 9 j) a
, .
,
.
) = - - - - - - ( 1 . 9 1 5 . 4 2 - 1 . 7 2 0 , 7 6 ) = 3 5 , 3 9
1 2 - 1 2 b 19qa
,
4 = --- (1.958.08 - 1.757.94 ) = 36 .39
12 - 12 b 1 r; p
. ,
.
) , 5 = - - - - - - ( 2 . 0 1 8 , 3 3 - 1 . 7 9 7 , 1 3 ) = 4 0 , 2 2
1 2 - 12 b j 9 9 a
j
6 = - - - - - - ( 2 . 0 4 6 , 7 5 - 1 . 8 3 4 . 1 4 ) = 3 8 , 6 6
1 2 - 1 2
b 1 9 j ) t ' J y = - - - - - - ( 2 . 1 1 9 , 1 7 - 1 . 8 7 6 . 0 8 ) = 4 4 . 2 0
! T 12 - 1 '
2 '
b j99a
,
8 = --- (2.164,75 - 1.918,35) = 44,80
12 - 1 .
.
107
Ft+m = at + btlm)
. '
6 199 3
,1 = *1992,12 + b 1992
,
12(1)
= 2.068,92 + 42,05 (1)
= 2 .111
F199a,
2 = 2.049,29 + 36,64 (1) = 2.086
F j9 9a.
a = 2.067,94 + 34,91 (1) = 2.103 F1q9a'4 = 2.110,08 + 35,39 (1) = 2.145
F
1993
' = 2.158,22 + 36,39 (1) = 2.195
,5 F 19 9a
,
6 = 2.239,53 + 40,22 (1) = 2.280
F1qqa
,
g = 2.259,36 + 38,66 (1) = 2.298
F j99a
,
8 = 2.362,26 + 44,20 (1) = 2.406
. TABEL 4.6
PSRHITUNGAN MSE RAMALAN PENJUALAN PRODUK B DENGAN MENGGUNAKAN METODE RATA RATA BERGERAK GANDA
BULAN JANUARI - AGUSTUS 1993 w
BULAN PENJUALAN PE KESALAHAN KESALAHAN KUADRAT
(Xi) (Fi) (Xi - Fi) (Xi - Fi)2 (unit) (unit)
1 1.883 2.111 - 228 51.984 '
2 2.191 2.086 105 11.025
3 2.223 2.103 120 14.400
4 2.325 2.145 180 32.400
5 2.331 2.195 136 18.496
6 2.114 2.280 - 166 27.556
7 2.410 2.298 112 12.544
8 2.309 2.406 - 97 9.409
. . . . + '
177.8 14 1 7 7 . 8 1 4
ysE = --- = 22 . 22y 8
r;lp
. .
.
t y
. 9
3 . P rod uk
T!ssL 4.7
8s25ITg$Cày zàkàl,àà FSdJLàLàS Fzûoïr f CSàCà/ hsyccïdàràd ksTû2s ZàT! CIT! sszcsyàï Càdzà
'
12 8LLày 12 SLLI, I I
kûkl dc àksîàcss k07I yC àks2 àCSS! Fsslk!Làyl
' 4ILàI 3 àILII b 3 f hz l T!ëïy sïglà FsyJïàL!y 2à2I ( 2) 2àhI ( 3)
(uqit) z StI z st, I jjNi ; 7% 6) z qx
+ # o . y y
,. c-. =
y ,
1 991 2 1
.289 - l - . % * % , !
- q k %,.
3
j . 9
j9
8 t - j . - . j - . .
.- .,-w
. . .
/ /
.x
... - ,
4
t 5 6 1 1 -
.1 6 1 - l - - ' ' - . .
35 3 - ) * ' .
l 7 l 1
.4 82 -1 - 1 , - ; - j ' x s . - ' . .
...... .. ..:,.,.I
j
l 8 9 j 1 - 2 8 . ? - - I - 1 1 j
.-J
. l . , 3 7 5 j - i I j 1 l 1
.5 9 l j - - I - j ; ! l I l ( ) ) -
1 l j I ! , : - ? ( ) 2 - - 1 - I j !
1 2 l 1 , 5 ? ? - ' j - l I I 1 l 1
1 . ?8 8 I .4 ()7 ,5 8 - -
,
! I I
t 1 . 9 9 2 l 4
I. 2 I 1.595 I . 4, . 9,75 - I I !
.
l , 3 1 1 l .
'7 l 8 1 , 5 ! ( ) , 9 2 j - . i - ' !
-
l J 1 l 1 ' , ) 8 6 8 8 ' , t 1 - 1 - 1 I i l
6 !'35s 1.639,50 -
! 1.657 1.645,92 -
j 8 1. 7 32 1 . 6 8 7, 1 7 -
9 1.965 1.736,25 -
1û 1.833 1,759975
11 1.894 1.775975 -
12 2.198 1.829,99 l.i31,5q 2.928,31 34,21
1993 l 2.91 3 1. 838,75 1.667, 62 2. 009,83 31,!1 2, 942, 551 2 2.220 1. 899,83 1.794, 33 2. 977,28 33. 99 2. 940, 991
3 2.33! 1.941,92 1.742,29 2.143,55 36,65 2,111,18t 4 2.361 1,982,98 1,771,78 2.189,38 37,69 2.130,21 5 2.411 2.041,92 1.812,50 2,269,66 41,56 2.227,07 6 2.149 2.089,58 1.850,75 2.328940 43,42 2.311,22 7 2.369 2.148,08 1,892,69 2.403,56 46,45 2,371,82 8 2.513 2,299,42 1.936,12 2.482,72 49,69 2.459,91
Ke terang an :
at = St' + (St' - St' ')
8 19(?2,12a 1993 1! a 1993 2! a 1993.3 a 199 3 4! 8 199 3 59 a 199 3 6l a 199 3 71 a 199 3 8
1.820,00 + (1.820 .00
1.838,75 (1.838 ,75 1.890,83 + (1.890 ,83
1.941,92 + (1.94 1,921.982,08 + (1.982 ,08 2.041,08 + (2.041,08 2.089,58 + (7.089,58 2.148,08 (2.148,08
2.209 .42 (2.109,421.631.69 ) 2 .008 .31 1.647,62 ) 2 .069 ,88 1.704.38) 2.077,28 1.740 ,29 ) 2.143,55 1.774,78) 2.189,38 i 8 12,50 ) 2.269 ,66
1.850,76 ) 2 .328 ,401.892,60 ) 2 .403 .56
1 .9 36 ,12 1 = 2 .4 82 ,72t V 1
2
b 1 o a = - - - ( 1 . 8 2 0 . 0 0 - 1 . (.7 3 1 . ($'t-? ) = 3. 4 . 2 4
.9 9 - . 1
. 1 2 1
b 199 3
.1 ( 1 . 8 3 S . 7 5 1
2 1 '7 - 1
1.667,62 )
b 1 9 9 3 in
.
2 1.704 ,38 ) 33 ,90
b 19 93 =
,3
2 b 1993
,
4 = --- (1.982,08
12 - 1(1.941,92 1.740.29) = 36,66
1.774,78) = 37,69
b1993 5
2
- - -
( 2 . () 4 1 j 0 8
1 2
1.812.50) = 41,56
b 199 3
,
6 ( . 2 o89 58 - 1.850,t6) , = 43,42
b 1993
,7
12 - II
b j) 1 r ) a 8 - - - - - - ( 2 . 2 0 9 , 4 2 1 . 9 3 6 , 1 2 ) 4 9 , 6 9 .
, 1 2 - 1
(2.148,08 - 1.892,60) = 46,45
Ft+m = at + bttm l
F 1993 = a + 13 ' (1)
,1 19 92 .12 199 2 ,12
= 2 .008 ,31 + 34 ,24 (1)
= 2 .04 3 F jq qa
,
a = 2 .009,88 + 3 1,11 (1) = 2.041
F 1gq a,; = 2 .077.28 + 33 .90 (1) = 2 .111 F lgqa 4 = 2.143.55 + 36 ,66 (1) = 2 .180 F
1993
' = 2.189 .38 + 37,69 (1) = 2 .227
,5
F lqga 6 = 2.269 .66 + 41,56 (1) = 2 .311 F
1993
' = 2.328.40 + 43,42 (1) = 2.372
.7
F loo a o = 2.403 .56 + 46 .45 (1) = 2 .450
. .t. .e# .M %.J ! t.2 . '
. TABEL 4 .8
PERH ITUNGAN MSE RAMALAN PENJUALAN PRODLK C DENGAN MENGGUNAKAN METODE RATA RATA BERGERAK GANDA
BULAN JANUARI - AGUSTUS 1993
BULAN PENJUALAN PERAMALAN KESALAY YV KESALAHAN KUADRAT
'
(Xi) (Fi) (Xi - Fi) (Xi - Fi)2
(unit) (unit)
1 2.013 2.043 - 30 900
2 2.220 2.041 179 32.041
3 2.331 2.111 220 48.400
4 2.361 2.180 181 32.761
5 2.411 2.227 184 33.856
6 2.440 2.311 129 16.641
7 2.369 2.372 - 3 9
8 2.518 2.450 68 4.624
' 169 .232
, 169 .232
ygy m ...x.... m gjpygy 8
k .
,
'' j
! .
111
4 . P roduk D
T!ssL 4.9 ,
FEySITdFCIy 2àk!Lày FEyJïILIy FkûzEll 2 isycài kïyccïjàràd ksTûzs EIT! yIT! ssîcszàr Clygà
12 sïsày 12 2ïLàq
kûkIyC àyskàcss kC/IdC à/SkICES 2s2àhàL!y
Tlqdd SLLàd FEyJC/Lày 2!21 (2) 2à2I (3) 4ILàI s yILà1 b a * dz .
'
(Lrit) z s(, z St.
1991 2 5.336 - - - - -
3 4.838 - - - - -
4 5.281 - - - - - ' '
5 5.465 - - - - - -
- 6 5.061 - - - - -
7 5.339 - - - - -
'
8 5.508 - - - - -
9 5.049 - - - - -
1û 5.629 - - - - -
11 5.474 - - - - -
12 5.281 - - - - -
1992 1 5.492 5.312,99 - - - -
2 5.852 5.355,59 - - - -
3 6.949 5.455,92 - - - -
4 5.923 5.599,42 - - - -
5 6.963 5.559,67 - - - -
6 5.899 5.628,75 - - - - .
7 5.746 5,663,42 - - - -
8 6.036 5.797,42 - - - -
9 5.692 5.753,50 - - - -
1û 6.998 5.702,58 - - - -
11 ' 6.417 5.871,17 - - - -
12 6.250 5.951,92 5.639,96 6.273,78 58,52 - 199) l 5.456 6.932,25 5.699,99 6.374,41 62,21 5.332,30
2 6.997 6.952,67 5.743,22 5.357,12 55,35 6.436,62 3 6.337 6.976,57 5.799,95 6,353,39 50,31 6.412,47 4 6.5j4 6.125,92 5.851,33 6.499,51 49,93 6.493,79 5 6.582 6.169,25 5.992,13 5.436,37 48,57 6.459,$4 6 6.623 6.239,33 5.952,26 6.598,40 50,55 5.$84,9$
7 6.517 6.294,58 6,90$986 6.584,30 52,68 6.558,96 8 5.590 6.349,98 6.958,33 6.639,83 52,86 5.536,98
Ke terang an :
at = St' + (St' - St' ')
a 1 9 9 2 = 5 . 9 5 1 , 9 2 + ( 5 . 9 5 1 , 9 2 - 5 . 6 3 0 , 0 6 ) = 6 . 2 7 3 . 7 8
.1 2
a 1 9 r ; a , 1 = 6 . 0 3 2 , 2 5 + ( 6 . 0 3 2 , 2 5 - 5 . 6 9 0 . 0 9 ) = 6 . 3 7 4 , 4 1
a 9 9 . ,
.
) g = 6 . 0 5 2 . 6 7 + ( 6 . 0 5 2 . 6 7 - 5 . 7 4 8 . 2 2 ) = 6 . 3 5 7 . 1 2 1
, .a 1 r.
l 9 a , a = 6 . 0 7 6 , 6 7 + ( 6 . 0 7 6 ? 6 7 - 5 . 7 9 9 , 9 5 ) = 6 . 3 5 3 ! 3 9
a j r; j).,
.
) , 4 = 6 . 1 2 5 , 9 2 + ( 6 . 1 2 5 , 9 2 - 5 . 8 5 1 , 3 3 ) = 6 . 4 0 0 9 5 1 a : r) q a , 5 = 6 . 1 6 9 , 2 5 + ( 6 . 1 6 9 , 2 5 - 5 . 9 0 2 . 1 3 ) = 6 . 4 3 6 . 3 7
a 9 q a 6 = 6 .1 2 3 0 , 3 3 + ( 6 . 2 3 0 . 3 3 - 5 . 9 5 2 , 2 6 ) = 6 . 5 0 8 . 4 0,
a ) ç;9 .,.
) . ' y = 6 . 2 9 4 . 5 8 + ( 6 . 2 9 4 , 5 8 - 6 . 0 O 4 . 8 6 ) = 6 . 5 8 4 . 3 0 '
a ()
1
q .,.) ' 8 = 6 . 3 4 9 , 0 8 + ( 6 . 3 4 9 , 0 8 - 6 . 0 5 8 , 3 3 ) = 6 . 6 3 9 . 8 3
,
2 *
b t = - - - - - - - ( S t ' - S t f ' ) '
. V - 1
2
b q 1 () a j a = - - - - - - ( 5 . 9 5 1 . 9 2 - 5 . 6 3 0 . 0 6 ) = 5 8 . 5 2
, 1 2 - 12 b q 9
. ,
.
) j = - - - - - - ( 6 . 0 3 2 , 2 5 - 5 . 6 9 0 , 0 9 ) = 6 2 , 2 1
1
, .1 2 - 1 2
b 99a 2 = ---=-- (6.052,67 - 5.748,22) 1 = 55,35
, 1 2 - 1 .
' . 2
b lqqa
j
a = --- (6.076,67 - 5.799,95) = 50.31
12 - 1 2 b 1 q 9 ()
,
4 = - - - - - - ( 6 . 1 2 5 , 9 2 - 5 . 8 5 1 , 3 3 ) = 4 9 , 9 3
1 2 - 1 2
. b 1 q 9 a
j
5 = - - - - - - ( 6 . 1 6 9 , 2 5 - 5 . 9 0 2 ! 1 3 ) = 4 8 , 5 7
1 2 - 1 2 b 1 9 9 a
,
j 2 - - - - - - ( 6 . 2 3 0 . 3 3 - 5 . 9 5 2 ! 2 6 ) = 5 0 , 5 6
1 2 - 1 2
b 99a y = --- (6.294 ,58 - 6.004 ,86 ) 1 = 52 .68
,
. j z . j
2 b 199a
,
8 = --- (6 .349 ,08 - 6 .058 .33 ) = 52.86
12 - 11
* 1 1 3
Ft+m = at + btlm) '
F 993 1 = a 1992
,12 + b 1992
,
12(1) 1
,= 6.273,78 + 58,52 (1)
= 6 .332
F j9.
9a,2 = 6.374,41 + 62,21 (1) = 6.437
F 199a
y
a = 6.357,12 + 55,35 (1) = 6.412
Fj99a,
4 = 6.353,39 + 50,31 (1) = 6.404
F 199 a
,
5 = 6.400,51 + 49,93 (1) = 6.450 '
F 1q9a
,
6 = 6.436,37 + 48,57 (1) = 6.485
F 199a
,
7 = 6.508,40 + 50,56 (1) = 6.559
F 1q9 a
j
8 = 6.584,30 + 52,68 (1) = 6.637
TABEL 4 .10 '
PERHITUNGAN MSE PENJUALAN PRODUK D DENGAN MENGGUNAKAN METODE RATA RATA BERGERAK GANDA
BULAN JANUARI - AGUSTUS 1993
BULAN PENJUALAN PERAMALAN KY SALAHAN KESALM M KUADRAT
(Xi) (Fi) (Xi - Fi) (Xi - Fi)2 (unit) (unit)
1 6.456 6 .332 124 15 .376
. 2 6.097 6.437 - 340 115.600
3 6.337 6.412 - 75 5.625
4 6.514 6.404 110 12.100
5 6.588 6.450 138 19.044
6 6.623 6.485 138 19.044
7 6.517 6.559 - 42 1.764
8 6.690 6.637 53 2.809
jq1.a6z 1q1.a6g
MsE = --- = 23.92c 8
2.1.2 Ramalan Penju#lan Dengan Metode Pemulusan Eksponen- sial Ganda (Doublé Exponential Smoothing).
Khusus untuk metode ini tidak akan d igunakan karena un tuk mencari nilai a yang b isa memin imumkan Mean Square Error
(MSE ) harus secara trial and error sehingga :embutuhkan
banyak waktu . :
2.1.3 Ramalan Penjualan Dengan Metode Penerapan Garis T rend D engan Setengah R ata R ata . P erh itungan ramalan penjualan dan MSE untuk masing-masing jenis produk dapat dilihat pada tabel 4.11 sàmpai dengan 4.18
sebagai berikut :1. Produk A
TABEL 4.11
PEQHITUNGAN PENJUALAN PRODUK A
DEX AN MEK IAAKAN > DE PFNERAPAN GARIS TREND DM '
. sE'l'& c,M RATA RATA
PD JUM ,AN
TAHUN BULAN (Y) (X) S+ I ' 1W AL S> I AVEM GE (unit)
1991 1 677 - 11
2 589 - 9
3 697 - 7
4 674 - 5
5 873 - 3
6 1 1.040 , - 1 10.792 10.792
7 910 1 --- = 899,3
8 1.056 3 12
9 1.156 5
10 1.043 7
11 1.121 9
12 956 11
1992 1 1.191 13
2 1.179 15
3 1.058 17
4 1.121 19
5 1.149 21
6 11 1.270 23 15.8,19 15.819
7 1.435 25 ---=1.318,3
8 1.429 27 12
9 1.477 29
10 1.400 31
11 1.566 33
12 1.544 35
a = 899,3
1.318 ,3 - 899,3
b = ---.----.---- = 34,9 12
. , j. j j
x = 34 ,9 : 2 = 17 ,5
Persamaan Garis Trend: Y = 899,3 + 17,5 (X )
Pe rama lan :
Tahun 1993 bulan 1 = 899,3 + 17,5 (37) = 1.547 2 = 899,3 + 17,5 (39) = 1.582 3 = 899,3 + 17,5 (41) = 1.617 4 = 899.3 + 17,5 (43) = 1.652
'
5 = 899,3 + 17,5 (45) = 1.687 6 = 899,3 + 17,5 (47) = 1.722 7 = 899,3 + 17,5 (49) = 1.757 8 = 899,3 + 17,5 (51) = 1.792
TABEL 4.12
PERHITUNG.NN MSE RAXALAN PENJUALAN PRODUK A
DENGAN MENGGUNAKAN METODE PENERAPAN GAR IS TREND DENGAN SETENGAH RATA RATA
BULAN JASV ARI - AGUSTUS 1993
BULAN PENJUALAN PE AN KESALAHAN KESALAHAN KUADRAT
'
(Xi) (Fi) (Xi - Fi) (Xi - Fi)2
(unit) (unit)
1 1.409 1.547 - 138 19 .044
2 1.583 1.582 1 1
3 1.663 1.617 46 2 .116
4 1.759 1.652 107 11.449
5 1.626 1.687 - 61 3.721
. 6 1.619 1.722 - 103 10.609
7 1.705 1.757 - 52 2 .704
8 1.721 1.792 - 71 5.041
54 .685
. 54 .685
MsE = --- = 6.836 8
2 . P r o d u k B
,TABE L 4 . 1 3 .
PERHITUNGAN RM IALAN PENJUM AN PRODUK B
DENGAN MEN METODE PENER-APAN GARIS TREND DENGAN SETENGAH It4'rA RATA
PENJUALAN
TAHUN B (Y) (X) SLMI TOTAL SEMI AVERAGE .
(unit)
41991 1 1.045 - 11
2 1.212 - 9
3 1.156 - 7
4 1.347 - 5
5 1.175 - 3
6 1 1.117 - 1 15.726 15.726
7 1.382 1 --- =1.310 .5
8 1.263 3 12
9 1. 477 5 I
10 1
.439 711 1.460 9
12 L 1 653 11
1 9 9 2 1 ' 1 . 7 6 2 1 3 2 1 . 853 1 5
. 3 1 . 7 49 1.7
4 1 . 8 13 1 9
5 1.608 21
6 11 1.773 23 22 .052 22 .052
7 1.541 25 ---= 1.837,7
8 1.762 27 12
9 1.906 29
10 1.043 31
11 1.131 33
12 1.111 35
a = 1 .3 10 ,5
1 . 8 38 , 7 - 1. 3 1 0 . 5
' b = - -.- - - .- - - .= = 4 3 , 9 1 2
x = 4 3 , 9 : 2 = 2 2
P e 1-s a m a a n G a r ï s T 1' e n (1 : 5: = l . 3 I 0 . 5 1- 2 2 ( X )
P e r a m a l a n : .
T a h u rl l g t) 3 b u 1 a n 1 u l . -') l 0 . ..5 .f 2 2 ( .1 * ) 'z ? . 1 2 5
++
117
2 = 1.310,5 + 22 (39) = 2.169 3 = 1.310,5 + 22 (41) = 2.213 4 = 1.310,5 + 22 (43) = 2.257 5 = 1.310 ,5 + 22 (45) = 2.301 6 = 1.310,5 + 22 (47) = 2.345
'
7 = 1.310,5 + 22 (49) = 2.389
8 = 1.310 ,5 + 22 (51) = 2 .433
TABEL 4 .14
FERHITUNGAN MSE RAAALAN PENJUALZ :N PRODUK B
DENGAN MENGGUNAKAN METODE PENERAPAN GAR IS TREND DENGAN SFfENGM I RATA RATA
BULAN JANT ARI - AGUSTUS 1993
BULAN PENJUALAN PERAMALAN KESALAEAN KCSALAHAN kT ADRAT
(Xi) (Fi) (Xi - Fi) (Xi - Fi)2 (unit) (unit)
1 1.883 2.125 - 242 58.564
2 2 .191 2.169 22 4S4
3 2 .223 2 .213 10 10O
4 2.325 2 .257 68 4;624
5 2.331 2.301 30 90O
6 2.114 : j 2.345 - 231 53.361
1O I 2.389 21 441
7 2.4
8 2.309 2.433 - 124 15.376
l 133.
85:
I
133 .850
Ms: = --- = 16 . 7gl 8
3 . P rod uk C
TABEL 4 .15
PERH ITUNGAN RA 4ALAN PENJUM yM PRODUK C
DENGAN MENC/ UNAKAN METODE PEXERAPAN GARIS TREND DENGAN SETENGAH RATA RATA
PENJUALAN
TAHUN BULAN (Y) (X) SEMI TOTAL SEMI A%YRAGE ( un i t )
19 9 1 1 1 . 1 07 - 1 1
2 ' 1 .089 - 93 984 - 7 .
4 1 . 1 9 1 - 5
5 1 . 46 1 - 3
; 6 1 1 . 353 - 1 16 . 210 16 . 210
.
j
j, 7
'l j . . 4 , , 8 2 . y , . . , 1 ; - - - y - r - - = 1 . 3 5 0 , 8
j 9 1.376 5
1 10 1.601 7
11 1.702 9
12 1.577 11
1992 1 1.788 $3
2 1.595 15
3 . 1.718 17
4 1.879 19
5 1.703 21
6 11 1.858 23 21.840 21.840
7 1.667 25 ---=1.820
8 1.782 27 12
9 1.965 29
10 1.883 31
11 1.894 33
12 2.108 35
.
'
a = 1 .350 ,8
1 .8 20 - 1.350 ,8
U = -- --- .--- -- = 3M qj ,
12
x = 39 ,1 : 2 = 19 ,6
Persamaan Garîs Trend : Y = 1.350 .8 + 19 ,6 (X J Peram a lan :
Ta hu n ) 9 9 3 b u 1 a fl ) < 1
@'. 3 5 0 . 8 + t 9 - t) ( 3 7 ) = 1 . 0 7 6
#
119
,
2 = 1.350 ,8 + 19,6 (39) = 2.115
3 = 1.350,8 + 19,6 (41) = 2.154 4 = 1.350,8 + 19,6 (43) = 2.194 5 = 1.350,8 + 19,6 (45) = 2.233 6 = 1.350,8 + 19,6 (47) = 2.272 7 = 1.350,8 + 19,6 (49) = 2.311 8 = 1.350,8 + 19,6 (51) = 2.350
TABEL 4 .16
PERHITUNGAN MSE RAMALAN PENJUALAN PRODUK C
DENGAN MENGGUNAKAN METODE PENERAPAN GAR IS TREND DENGAN
. SETLNGAH RATA RATA
BULAN JN TJARI - AGUSTUS 1993
BULAN PENJUALAN PERM /L AN KESALAHAN KESALAHAN KUADRAT .
(Xi) (Fi) (Xi - Fi) (Xi - Fi)2 (unit) (unit)
6 - 63 3. 969 1 2. 013 I 2. 07
2 2.220 j 2.115 105 11.025 3 2.331 ! 2.154 177 31.329
4 2.361 2.194 167 27.889
5 2 .411 2.233 178 31.684
6 2.440 2.272 168 28 .224
7 2 .369 2.311 58 3.364
8 2.518 2.350 168 28.224
165.708 165 . 708
MsE = ---.--- . zo . y 14 8
#
#
4 . Produ k D I
TABEL 4.17
PERHITUNGAN 14 AN PENJUALAN PRODUK D
DENGAN MENGGUNAKAN METODE PENERAPAN GARIS TREND DENGAN SETENGAH RATA RATA
prxluaulx
TAHUN BULAN (Y) (X) SEMJ TOTAL SEMI AVERAGE (unit)
199 1 1 4.979 11
2 5.336 9
3 4.838 - 7
. 4 5.281 - 5
5 5.465 - 3
6 I 5.061 1 63:231 63.231
7 5.330 1 --- =6.269 ,3
8 5.508 3 12
9 5.049 5
10 5 .629 7
11 5 .474 9
12 5 .281 11
1992 1 5 .49.2 13
2 5 .852 15
3 6.049 17
4 5.923 19
5 6.068 21
6 11 5.890 23 71.423 71.423
7 5.746 25 ---=5 .951,9
8 6.036 27 12
9 5.602 29
10 6 .098 31
11 6.417 33
12 6 .250 35
a = 5 .269 ,3
5 .951.9 - 5 .269 ,3 12
x = 5 6 , 9 ; 2 = 2 8 . 5
P e r s a m a a n G a r i s T 1-e n d : Y = 5 . 2 6 9 . 3 + 2 8 . 5 ( X ) P c r a m a l a n
'r a 11 u n 1 9 9 3 b u l dtI1 1 t 5 . 2 6 9 . 3 + 2 S . 5 ( 3 7 ) = 6 . .7 2 4 2 = 5 . 2 6 9 . .7 1 w'!8 5 (. 3 9 ) = 6 . 3 31 1
12 1
3 = 5.269,3 + 28,5 (41) = 6.438 4 = 5.269,3 + 28.5 (43) = 6.495 5 = 5.269,3 + 28,5 (45) = 6.552 6 = 5.269,3 + 28,5 (47) = 6.609 7 = 5.269,3 + 28,5 (49) = 6.666 8 = 5.269,3 + 28 ,5 (51) = 6 .723
TABEL 4.18
PERHITUNGAN MSE AN PENJUALAN PRODUK D
DENGAN MENGGUNAKAN METODE PENERAPAN GARIS TREND DENGAN SFfENGAH RATA RATA
BI aAN JAFUARI - AGUSTUS 1993
BULAN PENJUALAN PERAMALAN KESALAHAN KY SN -AHAN KUADRAT
(Xi) (Fi) (Xi - Fi) (Xi - Fi)2 (unit) (unit)
1 6.456 6 .324 132 17 .424
2 6.097 6 .381 - 284 80 .656
3 6.337 6 .438 - 101 10 .201
4 6.514 6.495 19 361
5 6.588 6.552 36 1.296
6 6 .623 6.609 14 196
7 6 .517 6 .666 - 149 22 .201
' 8 6 .690 6.723 - 33 1.089
133 . 424 133 .424
gsy = --- = 16. 678 8
' 4
122
2.1.4 Ramalan Penjualan Dengan Metode Penerapan Garis
Trend Secara Matematis . Dapat dilakukan dengan 2
(dua) cara, yaitu :
-
Ramalan Penjualan Dengan Metode Least Square :
Perhitungan ramalan penjua lan dan MSE untuk masing- masing jenis produk dapat dilihat pada tabe l 4 .19
sampai dengan 4 .26 'sebagai berikut )
1 . P rodu k A '
T AB EI. 4 . 1 9
PERH IT UNGAN RAM ALAN P EN JUAL AN PROD UK A
DENGAN MENGGUNAKAN METODE LE AST SQUARE
P E N J U AL A N
TAHUN BUI, AN ( Y ) ( X ) X 2 X Y ( kl ' n i t )
1991 1 / 677 - 23 529 - 15 .571
2 589 -21 441 - 12 .369
3 697 - 19 361 - 13 .243
4 674 - 17 289 - 11.458
5 873 - 15 225 - 13 .095
6 1.040 - 13 169 - 13 .520
7 910 - 11 121 - 10.010
8 1.056 - 9 8 1 - 9 .504
9 1.156 - 7 49 - 8 .092
10 1.043 - 5 25 - 5.215
11 1.121 - 3 9 - 3.363
12 956 - 1 1 - 956
1992 1 1.191 1 1 1.191
2 1.179 3 9 3 .537
3 1 .058 5 25 5 .290
4 1.121 7 49 7 .847
, 5 1 .149 9 8 1 10 .34 1
6 1.270 11 121 13 .970
. !
7 1.435 13 169 18 .655
'' ,
8 1.429 15 225 2 1.4 .35
9 1.477 17 289 25 .109
1 0 1 . 4 0 O 1 9 3 6 1 2 6 . 6 0 0 1 1 1 . 5 6 6 2 1 4 4 1 3 2 . 8 8 6
12 1.544 23 529 35 .512
J U'M LAH 2 4 2 ts . 6 1 1 () 4 . ts0 0 8 5 . () ''7 7
123
a = 26 .6 11 : 24 = 1.109 b = 85 .9 77 : 4 .600 = 18 ,7
Persamaan Garis Trend: Y = 1.109 + 18,7 (X)
Pe rama la n :
Tahun 1993 bulan 1 = 1.109 + 18,7 25) = 1.577 2 = 1.109 + 18,7 27) = 1.614 3 = 1 109 + 18 ,7 29) = 1 651 4 = 1 109 + 18,7 31) = 1.689 5 = 1 109 + 18,7 33) = 1.726 6 = 1 109 + 18,7 35) = 1.764
7 = 1 i09 + 18,7 37) = 1 8018 = 1 109 + 18,7 39) = 1.838
*
TABEL 4 .20
PERHITUNGX C MSE RAMALAN PENJUM .,AN PRODLX A
DENGAN MENGGUNAKAN METODE LEAST SQUARE
BULAN JANUARI - AGUSTUS 1993
BULAN PENJUALAN PERAMALAN KESALN G N KESALAIIAN KUADIIAT
(Xi) (Bi) (Xi Fi) (Xi - Fi)2 (unit) (unit)
1 1.409 1.577 - 168 28.224
2 1.583 1.614 31 961
3 1.663 1.651 12 144
4 1.759 1.689 70 4.900
5 1.626 1.726 - 100 10.000
6 1.619 1.764 145 21.025
7 1.705 1.801 - 96 9.216
8 1.721 1.838 - 117 13.689
8 8 . 1 5 9 88 . 1 59
MSE = - -- - - = 1 1 . 0 2 0 8
- . . . .
J 2.4
2 . P rodu k B
TAB EL 4 .21
P ERH IT UNG AN RAMALA N PE NJUA LAN P RODU K B
DENGAN MENGGUNAKAN METODE LEAST SQUARE
PEN JUAL AN
TAHUN BULAN (Y) (X) X2 XY
(unit)
1991 1 1.045 - 23 529 - 24 .035
2 1 .2 12 -2 1 44 1 - 25 .452
3 1.156 - 19 361 - 21.964
4 1 .34 7 - 17 28 9 - 2 2 .8 99
5 1 .17 5 - 15 22 5 - 17 .6 25 '
. 6 1 .117 - 13 16 9 - 14 .52 1
7 1 .38 2 - 11 12 1 - 15 .20 2
8 1.263 - 9 81 - 11.367
9 1.477 - 7 49 - 10 .339
10 1.439 - 5 25 - 7.195
1 1 1 . 4 6 0 - 3 9 - 4 . 3 8 O 1 2 1 . 6 5 3 - 1 1 j - 1 . 6 5 3
1 9 9 2 l 1 . 7 6 2 1 j 1 J 1 . 7 6 2 ' 2 1 . 8 5 3 3 I 9 ' 5 . 5 5 9
3 1 . 7 4 9 5 I 2 5 8 . 7 4 5
4
5
(. . 8 , a 1 g : , 7 j
l, 4 9 j l j 4 2. . 4 6 9 , r 1
6 1.773 1 1 12 1 19 .503
7 1.54 1 13 169 20 .033
8 1.762 15 225 26 .430
9 1.906 17 2S9 32.402
10 2 .043 19 361 38 .8 17
11 2 .13 1 2 1 44 1 44 .75 1
12 2.111 23 529 48 .553
JUMLAH 24 37 .778 0 4 .600 97.086
! ' p
y,5
a = 37 .7 78 : 24 = 1 .574 b = 97 .086 : 4.600 = 21
Persamaan Garis Trend : Y = 1.574 + 21 (X )
P eram a lan :Tahun 1993 bulan 1 = 1.574 + 21 (25) = 2.099 2 = 1.574 + 21 (27) = 2.141 3 = 1.574 + 21 (29) = 2.183 4 = 1.574 + 21 (31) = 2.225 5 = 1.574 + 21 (33) = 2.267 6 = 1.574 + 21 (35) = 2.309
7 = 1.574 + 21 (37) = 2.351 '
.
8 = 1.574 + 21 (39) = 2.393
TABEL 4 . 22
PlO l'f LNGAN MSE ILANfAL/,N PENJUALAN PRODUK B
'
DENGAN MENGGUNAKAN METODE LEAS%' SQUARE
Bt-ILM JA-NUAR I - AGUSTtJS l 993' . .
BLCLAN PENJUALAN PEPG MAIA N KESALAi'IAN KESM A IAN KUADRAT
(Xi) (Fi) (Xi - Fi) (Xi - Fi)2 (unit) (unit)
1 1.883 2,099 - 216 46.656 .
2 2.191 2.141 50 2 .500
3 2 .223 2.183 40 1.600
4 2.325 2.225 100 10 .000
5 2.331 2.267 64 4 .096
6 2.114 2.309 - 195 38 .025
7 2.410 2 .351 59 3.48 1
8 2.309 2 .393 - 84 7.056
113 .414 1 13 .4 14
MsE = --- = 14 . 17 7 8
*
3 . P rodu k C
'' .
T ABE L 4 .23
PERH ITUNG AN RA MALAN PEN JUALA N P ROD UK C
DENGAN MENGGUNAKAN METODE LEAST SQUARE
PEN JUALA N
TAHUN BULAN (Y) (X ) X2 XY
(unit)
1991 1 1.107 - 23 529 - 25 .461
2 1 .089 - 2 1 44 1 - 22 .8 69
3 984 - 19 36 1 - 18 .69 6
4 1.191 - 17 289 - 20 .247
. 5 1.461 - 15 225 - 21.915
6 1 .353 - 13 169 - 17 .58 9 7 1 .4 82 - 11 12 1 - 16 .30 2
8 1.287 - $ 81 - 11.583
9 1 .376 - 7 4 9 - 9 .63 2
10 1 .60 1 - 5 25 - 8 .0 05
11 1 .702 - 3 9 - 5 .106
12 1.57 7 - 1 1 - 1 .577
1992 1 1.788 1 1 1.788
. 2 1.595 3 9 4 .785
3 1.718 5 25 8 .590
4 1.879 7 49 13.153
5 1.703 9 81 15 .327
6 1.858 11 121 20.438
7 1.667 13 169 21.67 1
8 1.782 15 225 26 .730
9 1 .965 17 289 33 .40 5
10 1.883 19 361 35.777
1 1 1 .8 94 2 1 44 1 39 .774
12 2 .108 23 529 48 .484
JUMLAH 24 38 .050 0 4.600 90 .940
.
'
1
!gg
a = 38 .050 : 24 = 1 .58 5 b = 90 .940 : 4.600 = 19,8
Persamaan Garis Trend : Y = 1.585 + 19 ,8 (X )
P eram a lan : '
Tahun 1993 bulan 1 = 1.585 + 19,8 (25) = 2.080 2 = 1.585 + 19,8 (27) = 2.120 3 = 1.585 + 19,8 (29) = 2.159 4 = 1.585 + 19,8 (31) = 2.199 5 = 1.585 + 19,8 (33) = 2.238 6 = 1.585 + 19,8 (35) = 2.278 7 = 1.585 + 19,8 (37) = 2.318 8 = 1.585 + 19,8 (39) = 2.357
TABEL 4.24
PERHITUNGAN MSE RM O PENJUALZYN PRODUK C
DENGAN MENI XU NAKAN METODE LEAST SQUARE
B? =,&N JANUARJ - AGUSTUS 1993
BULAN PENJUALAN PERAFG LAN KESALM O C KESALAiM N KUADRAT
(Xi) (Fi) (Xi - Fi) (Xi - Fi)2
1 2 .013 2 .080 - 67 4 .489
2 2 .226 2 .120 100 10.000
3 2 .331 2 .159 172 29 .584
. 4 2 .361 2 .199 162 26.244
5 2 .411 2 .238 173 29.929
6 2.440 2.278 162 26.244
7 2.369 2.318 51 2.60 1
8 2.518 2.357 161 25.921
155.012 155 .012
jjsE = --- = 19 wqjyy 8
128
4 . P ro duk D
T AB EL 4 .25
PE RH IT UNGAN RAM ALAN PEN JUALAN PROD UK D DENGAN MENGGUNAKAN METODE LEAST SQUARE
PENJOALAN
TAHUN BULAN (?) (X) X2 XY
(unit)
1991 1 4 .979 - 23 529 - 114 .517
2 5 .336 -21 44 1 - 112 .056
3 4 .838 - 19 361 - 9 1.922
4 5.281 - 17 289 - 89 .777
5 . 5.465 - 15 225 - 81.975
6 5.061 - 13 169 - 65 .793
7 5.339 - 11 121 - 58 .630
8 5 .508 - 9 81 - 49 .572
9 5 .049 - 7 49 - 35 .3 43
:0 5 .629 - 5 25 - 28 .14 5
11 5 .4 74 - 3 9 - 16 .4 22
12 5.281 - 1 1 - 1.281
1992 1 5 .4 92 1 1 5 .49 2
2 5 .852 3 9 17.556
3 6.049 5 25 30 .245
4 5.923 7 49 41.461
5 6 .068 9 8 1 54 .6 12
6 5 .890 11 121 64 .790
7 5.746 13 169 74 .698
. 8 6 .036 15 225 90.540
9 5 .602 17 289 95.234
10 6 .0 98 19 36 1 115 .86 2
11 6 .4 17 21 441 134 .757
12 6 .250 23 5 29 14 3 .750
JUMLAH 24 134 .654 0 4 .600 119 .564
.)'
129
a = 134 .654 : 24 = 5 .611 b = 119 ,564 : 4 .600 = 26
Persamaan Garis Trend: Y = 5.611 + 26 (X)
P eram a lan :
Tahun 1993 bulan 1 = 5.611 + 26 (25) = 6.261 2 = 5. 'd11 + 26 (27) = 6.313 3 = 5.61:1 + 26 (29) = 6.365 G
'#,
4 = 5.6, 11 + 26 (31) = 6.317 5 = 5.611 + 26 (33) = 6.469 6 = 5.611 + 26 (35) = 6.521 7 = 5.611 + 26 (37) = 6.573 8 = 5.611 + 26 (39) = 6.625
TABEL 4 .26
PEK îITUNGAN MSE RAMALAN PENJUZNLAN PRODIX D
DENGAN MENGGUNAKAN METODE LEAST SQUARE
a '
BULAN JANUARI - AGUS7US 1993
' . .
BLR.AN PENJUALAN PERM fALAN KESALM AN KESALAM N KUADIG T
(Xi) (Fi) (Xi - Fi) (Xi - Fi)2 (unit) (unit)
1 6 .456 6 .261 195 38 .025
2 6 .097 6 .313 - 216 46.656
3 6 .337 6.365 - 28 784
4 6.514 6.4 17 97 9.409
5 6.588 6.469 119 14 .161
6 6 .623 6 .521 102 10.404
7 6 .517 6.573 - 56 3.136
8 6 .690 6.625 65 4 .225
126 .800 126 .800
yg; m ...w.... m tjssgg 8
-
Ramaian Penjualan Dengan Metode Moment
Perhitungan Ramalan penjualan dan MSE untuk masing- masing jenis produk dapat dilihat pada tabel 4 27
sampai dengan 4 .34 sebagai berikut : 1. P ro duk A
Ta be l 4 .2 7
P ERH IT UNGAN RAMAL AN PEN JUALA N PROD UK A DENG AN ME NGG UNA KAN M ET ODE M OMENT
PEN JUALAN
TAHUN BULAN (Y) (X) X2 . XY
(unit)
19 9 1 1 677 0 0 O
2 589 1 1 589
3 69 7 2 4 1 .394
4 6 74 3 9 2 .0 22
5 873 4 16 3 .4 92
6 1.040 5 25 5 .20 0
7 9 10 6 36 5 .460
8 1.016 7 49 7.392
9 1 .156 8 64 9 .248
10 1 .0 43 9 8 1 9 .387
11 1 .12 1 10 100 11 .2 10
12 956 11 121 10.5 16
1992 1 1 19 1 12 144 14 29 2
2 1.179 13 169 15 3 27
3 1.058 14 19 6 14 .8 12
4 1 .12 1 15 2 25 16 .8 15
5 1 .149 16 256 18 .384
6 1 .270 17 289 2 1 .5 90
7 1 .4 35 18 324 25 .8 30
8 1.429 19 361 27.151
9 1.4 77 20 4 00 2 9 .540
10 1 .400 2 1 44 1 2 9 .400
11 1.566 2 2 48 4 34 .45 2
12 1.544 23 5 29 3 5 .5 12
JU MLAH 24 26 .6 11 276 4 .3 24 .749 .0 15
A
26 .6 11 = 24a + 276b 3 49 .0 15 2 76a 4 .324 b 612 .053 = 552a + 6 .348b 698 .030 552a + 8 .648b 8 5 .97 7 2 .30 0b
b 37 26 .611 = 24a
a = 683
Pe rsamaa n G ar is T rend : 10 .2 12
(x 23) (x 2)
683 + 3 7 Pe r am a l a.n
Tahun 1993 bulan 683 37 (24) 1.571 2 683 + 37 (25) 1.608 3 683 + 37 (26) = 1.645 4 683 + 37 (27) = 1.682 5 = 683 + 37 (2S) 1.719 6 683 + 37 (29) 1.756 t 683 37 (30) 1.793 8 687 + 37 (31) 1.830
'I'ABEL 4 . 28
PERH ITLINGAN MSIS RA/IALAN PENJUAI-AN PRODUK A DENGM hIENCA UNAKAN METODE SO MENT
BULAN JANUARI - AGUSTUS 1993
BULAN PENJUAL,NN PERAKVLAN KESALAHAN KESALAHAN KTADRAT
(Xi) (Fi) (Xi Fi) (Xi Fi)2 (unit) (unit)
1 1.409 1.571 162 26.224
2 1.583 1.608 25 625
3 1.663 1.645 18 324
4 1.759 1.682 77 5.929
5 1.626 1.719 93 8.649
6 1.619 1.756 137 18 .769
7 1.705 1.793 88 7.744
8 1.721 :.830 109 11.881
80.165 165
M S 'il* = 10.020 ,6
13a
2 . Produk B
T ABE L 4 .29
P ERH IT UN GA N RAMA LAN PEN JUALA N PROD UK B DENG AN MENGGU NAKA N METO DE MO MENT
PEN JUALAN
TAHUN BULAN (Y) (X) X2 XY
(unit)
1991 1 1.145 0 0 O
2 1.212 1 1 1.212
3 1 .156 2 4 2 .3 12
4 1.347 3 9 4 .04 1
5 1 .175 4 16 4 .700
6. 1.117 5 25 5.585
7 1.382 6 36 8 .29 2
.
'
8 1.263 7 49 S.S41
9 1 .477 S 64 11 .8 16
10 1 .4 39 9 8 1 12 .95 1
11 1 .4 60 10 100 14 .600
12 . 1.653 11 I 121 15 .183
1992 1 1.762 12 lI 144 21.14/
1 l69 24 .0:9
2 1.8 53 , 13
3 1.749 I 14 l 196 24.486
4 1 .: 13 ' 15 2 25 27 .195
5 1 .608 16 256 25 .7 28
l
6 1
.773 17 289 30 .14 1
7 1.541 18 ( 324 27.738
8 1.762 19 36 1 33 .478
9 t.906 20 4O0 38 .120
10 2 .043 2 1 4 4 1 4 2 .90 3
11 2.131 22 484 46.882
12 2 .111 23 529 48 .5 53
JUMLA H 24 3 7 .778 276 4 .324 48 2 .990
37.778 = 24a + 276b (x 23 )
482 .990 = 276a + 4.324b (x 2) 868 .894 = 5 52a + 6 .348b965 .980 = 552a + 8 .648b 9 7 .086 = 2 .30 0b
b = 42
37.778 = 24a + 276 (42)
P c r s ama a n G a r i s T 1. e r)d : Y = 1 . 0 9 1 + 4 2 ( X )
'j
!
133
Pe ram a lan :
Tahun 1993 bulan 1 = 1.091 + 42 (24) = 2.099 2 = 1.091 + 42 (25) = 2.141 3 = 1.091 + 42 (26) = 2.183 4 = 1.091 + 42 (27) = 2.225 5 = 1.091 + 42 (28) = 2.267 6 = 1.091 + 42 (29) = 2.309 7 = 1.091 + 42 (30) = 2.351 8 = 1.091 + 42 (31) = 2.393
yAsru 4 .,,
PERH ITUNGNN MSF, RAMALAN PENJUALAN PRODUK B DENGAN MENC/ UNAKAN METODE MOMLNT
BULAN JANUM II - AGUSTUS 1993
BULAN PENJUALAN PERM /Z AN KESALAHAN KESALAHAN KUADRAT
(Xi) (Fi) (Xi - Fi) (Xi - Fi)2 (unit) (unit)
1 1.883 2.099 - 216 46.656
2 2.191 2.141 50 2.500
3 2 .223 2.183 40 1.600
4 2.325 2.225 100 10.000
5 2.331 2.267 64 4.096
6 2.114 2.309 - 195 38.025
7 2.410 2.351 59 3.481
8 2.309 2.393 - 84 7.056
113 .414 1 1 3 . 4 14
MsE = --- = 14 . 1'y7 8
j34
3 . Prod uk C
T ABEL 4 .3 1
PERH IT UNG AN RAMAL AN PEN JUALAN PROD UK C D ENG AN MENGG UNAKA N METOD E MO MENT
PEN JUALAN
E TAHUN BULAN (Y ) (X) X2 XY
(unit)
1991 ' 1 1.107 0 O O
2 1.089 1 1 1.089
3 984 2 4 1.968
4 1.19 1 3 9 3 .5 73
5 1 .46 1 4 ' 16 5 .8 44
6 1.353 5 25 6.765
7 1.482 6 36 8 .892
8 1.28 7 7 4 9 9 .00 9
9 1.376 8 64 11.008
10 1.601 9 8 1 14 .409
11 1.702 10 100 17.020
12 1.577 11 121 17.347
199 2 1 1 .788 12 144 2 1.456
2 1.595 13 169 20 .735
3 1.7 18 14 196 24 .052
4 1.879 15 225 28 .185
5 1.703 16 256 27.248
6 1.858 17 289 31.586
7 1.667 18 324 30 .006
8 1.782 19 361 33 .858
9 1.965 20 400 39 .300
10 1,883 21 44 1 39 .543
11 1.894 22 484 41.668
12 2.108 23 529 48 .484
JUMLAH 24 38.050 276 4 .324 483 .045
38.050 = 24a + 276b (x 23) 483.045 = 276a + 4.324b (x 2)
875 .150 = 552a + 6 .348b .
966 .090 = 552a + 8 .648b 90 .940 = 2 .300b
b = 40
38 .050 = 24a + 276 (40)
a = 1.125Persamaan Garis Trend: Y = 1.125 + 40 (X)
A.
: .
P e ram a lan :
Tahun 1993 bulan 1 = 1.125 + 40 (24) = 2.085 2 = 1.125 + 40 (25) = 2.125 3 = 1.125 + 40 (26) = 2.165 4 = 1.125 + 40 (27) = 2.205 5 = 1.125 + 40 (28) = 2.245 6 = 1.125 + 40 (29) = 2.285 7 = 1.125 + 40 (30) = 2.325 8 = t.125 + 40 (31) = 2.365
vAssu 4 .::
N PD JUALAN PkODI . T K c PERHITUNGAN MsE RAMM A
DENGAN MENCA UNAKAN METODE Y MENT BIJLAN JANUARI - AGUSTUS 1993
BULAN PENJUALAN PERAMALAN KESALAHAN KESALAHAN KX ADRAT
(Xi) (Fi) (Xi - Fi) (Xi - Fi)2 (unit) (unit)
1 2.013 2.085 - 72 5.184
2 2.220 2 .125 95 9 .025
3 2 .331 2 .165 166 27 .556
4 2.361 2.205 156 24.336
5 2.411 2.245 166 27.556
6 2 .440 2.285 155 24 .025
7 2.369 2.325 44 1.936
8 2.518 2.365 153 23.409
143.027
'.
. 143.027
MsE = ---s = 17.878
. 8
.
. '
#
1.3 6
4 . P roduk D
Tabe l 4 .33
PER H ITUNG AN RA MALAN PEN JUALA N P RODUK D DENG AN MENG GUNA KA N M ETOD E MO MENT
P EN JUALA N
TAHUN BULAN (Y) (X) X2 XY
(unit)
1991 1 4.979 0 0 0
2 5 .336 1 1 5 .336
3 4.838 2 4 9 .676
4 5 .28 1 3 9 15 .843
5 5.465 4 16 21.860
6 5 .061 5 25 25 .305
t 5 330 6 36 31.980
8 5.508 7 49 38 .556
9 5 .049 8 64 40 .392
10 5 .629 9 8 1 50 .66 1
1 1 5 .4 74 10 10O 54 .740
12 5.281 11 121 58 .091
1992 1 5.492 12 144 65.904
2 5.852 13 169 76 .076
3 6.049 14 196 84 .686
4 5.923 15 225 88 .845
5 6.068 16 256 97 .088
6 5.890 17 289 100 .130
7 5.746 18 324 103 .428
8 6.036 19 361 1,14 .684
9 5 .602 20 4O0 112 .040
10 6.098 21 441 128 .058
11 6 .4 17 22 484 141.174
12 6 .250 23 529 143 .750
JUMLAH 24 134 .654 276 4 .324 1.608 .303
1)4.654 = 24a + 276b
1.608 .303 = 276a + 4 .324b 3 .09 7 .042 = 55 2a + 6 .348 b 3 .216.606 = 552a 8 .648b
(x 23) fx 2)
1 1 9 . 5 6 4 = b. = 5 2
2 .30 0b
134 .654 = 24a + 276 (52)
a = 5 .0 13Persamaan Garis Trend: ï' = 5.013 + 52 (X)
!
P e ram a lan
Tahun 1993 bulan 1 = 5.013 + 52 (24) 6.261 2 = 5.013 + 52 (25) 6.313 3 = 5.013 + 52 (26) = 6.365 4 = 5.013 + 52 (27) = 6.417 5 = 5.013 + 52 (28) = 6.469 6 = 5.013 + 52 (29) = 6.521 7 = 5.013 + 52 (30) 6.573 8 = 5.013 + 52 (31) 6.625
TABEL 4 .34
PERHITUNGAN MSE R PENJUALAN PRODUK D DENGAN MENC/ UNAKAN METODE MOMENT
BULAN JANUARI - AGUSTUS 1993
BULAN PENJUALAN PERAMALAN KESALAHAN KESALAHAN KUADRAT
(Xi) (Fi) (Xi - Fi) (Xi - Fi)2 (unit) (unit)
1 6.456 6.261 195 38.025
2 6.096 6.313 - 216 46.656
3 6.337 6.365 - 28 784
4 6.514 6.417 97 9.409
5 6.588 6.469 119 14.161
6 6.623 6.521 1O2 10.404
7 6.517 6.573 56 3.136
8 6.690 6 .625 65 4 .225
126.800 126 .800
Mss = --- = 15 .850 8