I. Pilihen salah-siji wangsulan sing bener nganggo tandha ping ( X ) antarane aksara a, b, c, d utawa e, ana ing lembar-jawab sing sumadiya!

1

I. Pilihen salah-siji wangsulan sing bener nganggo tandha ping ( X ) antarane aksara a, b,

c, d utawa e, ana ing lembar-jawab sing sumadiya!

1.

Semaken wacan-tembang-carakan ing ngisor iki!

-

Wacan-tembang-carakan

kasebut mujudake sapada pupuh ....

a. Wulangreh

b. Pangkur

c. Kinanthi

d. Sinom

e. Wedhatama

2. Sasmita utawa sandine pupuh tembang ing dhuwur ana ing gatra ....

a. Katelu

b. Sepisan

c. Kaloro

d. Kapat

e. Kanem

3. Larik utawa gatra sepisan saka w

acan-tembang-carakan

iku yen dilatinake ....

a. Mangka kanthining tumuwuh

b. Mongka kanthining tumuwuh

c. Mangka kantining tumuwuh

d. Mongka kantining tumuwuh

e. Mongko kanthining tumuwuh

4. Wos utawa liding tembang ing dhuwur yaiku . . . .

a. Panguripan

b. Kawaspadan

c. Karaharjan

d. Kaskayan

e. Kaslametan

5.

Wacan-tembang-carakan

kasebut pethikan saka layang ....

2

c. Dewaruci

d. Sastragendhing

e. Wedhatama

6. Sapa sing yasa layang-tembang ing dhuwur?

a. Ronggosutrasno

b. Pakubuwono III

c. Kyai Yosodipuro

d. Sultan Agung

e. SriMangkunegaraIV

7. Tembung “tumuwuh” iku kalebu tembung andhahan, rimbage saka ....

a. Tuwuh+um

b. Tuwu+hum

c. Tum+uwuh

d. Tu+muwuh

e. Tumu+wuh

8. Dasanamane “tumuwuh” kasebut ing ngisor iki, kejaba....

a. Tumitah

b. Urip

c. Dumadi

d. Makhluk

e. Tumiyub

9. Cacahing gatra wacan-tembang-carakan ing dhuwur ana . . .

a. 7

b. 6

c. 5

d. 4

e. 10

Lampahan Murwa Kala

Jêjêr ing Kahyangan Jonggríngsalåkå, Bathårå Guru miyós siniwåkå, dipún adhêp Bathårå

Narådå lan pårå Déwå. Ngrêmbag kawóntênaning lêlampahan lan papêsthèníng dumadi.

Bótên watawís dangu katungkå sowanipún Bathårå Kålå. Nyuwún papancèníng têdhanipún,

awít têtêdhan ingkang kålå rumiyín namúng bangsanipún lêlumutan lan gêgódhóngan, ing

sapunika sampún bótên marêmakên. Milå lajêng nêdhå bangsaníng kéwan lan ugi asríng

nêdha manungså. Nangíng punikå kacariyós bótên dipún parêngakên. Awít sakíng punikå

Bathårå Kålå nyuwún palilah, ingkang pundi ingkang dipún parêngakên. Bathårå Guru

ngandika manawi Bathårå Kålå bótên dipún parêngakên nêdhå sato-kéwan lan manungså

ingkang dèrèng kalêpatan ing lêpat. Bathårå Kålå dipún parêngakên nêdhå gólónganipún

sato-kéwan, sartå ugi manungså, ingkang nandhang lêpatíng dumadi, antawisipún ....(Ki

Demang Sokowaten)

10. Murwa-Kala iku lampahan ringgit-purwa sing gunane kanggo . . . .

a. Pagelaran

b. Pahargyan

c. Pangruwatan

d. Pasugatan

e. Pananggalan

4

11. Murwa tegese bali menyang purwa utawa wiwitan, kala tegese palang utawa wektu.

Kasebut ing ngisor iki wose murwa-kala, kejaba ...

3

a. Bali menyang kawitan

b. Bali menyang kamulane

c. Bali menyang wiwitan

d. Bali menyang tumitah

e. Bali menyang sangkane

4

12. Tembung “murwa” iku saka rimbag ...

a. Am+purwa

b. Am+murwa

c. Am+mur+wa

d. Am+pur+wa

e. Mur+wa

13. Dasanamane “purwa” kasebut ing ngisor iki kejaba ....

a. wiwit

b. mula

c. kulit

d. buka

e. sangkan

14.

“Lelampahan”, panulise carakan sing bener, yaiku ...

a.

b.

c.

d.

e.

15.

Tembung “lelampahan”, iku nggunakake rimbag ….

a.

Dwipurwa+ater-ater

b.

Dwilingga+ater-ater

c.

Dwiwasana+ater-ater

d.

Dwipurwa+panambang

e.

Dwiwasana+panambang

16.

Rimbage tembung “lelampahan”, yaiku ...

a.

Lelampah+an

b.

Le+lam+pa+han

c.

La+lampahan

d.

La+lampah+an

e.

Le+lampah+an

17.

Panulisane carakan sing bener saka tembung “pepancening”, yaiku ...

a.

b.

c.

d.

e.

4

a.

b.

c.

d.

e.

19.

Gambar wayang Werkudara-Cilik ing dhuwur iku sapa jenenge?

a.

Dewasrani

b.

Dewabrata

c.

Dewadaru

d.

Dewaamral

e.

Dewaruci

20.

Ana ing pakeliran wayang ana raja sing getihe putih, ora nganggo makutha nanging ngagem udheng-mudheng, namane kasebut iki, kejaba...

a.

Kresna

b.

Puntadewa

c.

Darmokusumo

d.

Yudhistira

e.

Samiaji

21.

Kalebu kasusilan (etika), kejaba ....

a.

Mangan kanthi lungguh, anteng,

meneng

b.

Nuduhake/ ngaturi nganggo jempol

c.

Mlaku kanthi luruh

d.

Tetemu sesalaman

e.

Trape basa lan unggah-ungguhe

22.

Senopati wanita ing jaman perang kamardikan, umpamane Nyai Ageng Serang-diparabi

Srikandhi Jawa, Cut Nya’ Dien-Srikandhi Aceh lsp.. Srikandhi iku jeneng wayang garwane Raden Arjuna sing pinter olah perang, gambare ing ngisor iki ...

5

a.

b.

c.

d.

e.

23.

Tatakrama kuwi dununge kasebut iki, kejaba ...

a.

Basa

b.

Wicara

c.

Gunem

d.

Pangandika

e.

Patrap

24.

Kasusilan kuwi dununge kasebut iki, kejaba ....

a.

Basa

b.

Solah

c.

Tingkah

d.

Bawa

e.

Patrap

25.

Bapak nembe gerah waja, pramila boten kersa . . . sekul. Tembung kang trep kanggo njangkebi ukara ing dhuwur yaiku … .

a.

Dhahar

b.

Maem

c.

Mangan

d.

Ngemplok

e.

Nedhi

26.

Miturut pangandikane Prof. Dr. Damardjati Supadjar, urutan pamacane Carakan sing trep ing jaman iki, yaiku

6 Yen diwaca larik sing pungkasan unine. . .

a.

Jawahacaya

b.

Nalapadhanga

c.

Magabathanga

d.

Kamabathara

e.

Gadasanyata

27.

WIRANGRONG Den samya marsudeng budi,

Awasna dipun waspaos, Aja dumeh-dumeh bisa muwus,

Yen tan pantes ugi, Senajan mung sakecap, Yen tan pantes prenahira

Serat Wulangreh – PB III

Wose tembang Wirangrong ing dhuwur yaiku. . . .

a.

Yen gunem sing ngati-ati

b.

Yen lumaku sing ngati-ati

c.

Yen nyawang sing ngati-ati

d.

Yen ngrungu sing ngati-ati

e.

Yen tumindak sing ngati-ati

28.

Larikan sepisan saka tembang Wirangrong ing dhuwur yen ditulis nganggo Carakan sing bener. . .

a.

b.

c.

d.

e.

29.

Wirangrong kuwi jinise tembang Tengahan, paugerane padha karo tembang Macapat. Ana guru Wilangan, Lagu lan Gatra. Pira cacahe gatra pupuh Wirangrong ing dhuwur?

a.

4

b.

5

c.

6

d.

7

e.

9

30.

Ukara ing ngisor iki sing bener unggah-ungguhe basa yaiku…

a.

Aja padha rame Bapak lagi sare.

b.

Adhiku saiki lagi tindak Sala.

c.

Aku wingi dikongkon bapak tuku udyana Jayabaya.

d.

Embah teka saka Jakarta.

7

e.

Aja padha rame aku arep sare.

31.

Ater-ater dak, ko, di iku diarani ....

a.

Trimurti

b.

Panambang

c.

Anuswara

d.

Tripurusa

e.

Triprakara

32.

Ater-ater am, an, ang, any iku jinise ater-ater ....

a.

Trimurti

b.

Panambang

c.

Anuswara

d.

Tripurusa

e.

Triprakara

33.

Tembung “mboten” kuwi saka rimbag ....

a.

Mbo+ten

b.

Ambo+ten

c.

M+boten

d.

Mbot+en

e.

Am+boten

34.

Tembung “mboten” yen ditulis nganggo Carakan sing bener ....

a.

b.

c.

d.

e.

35.

Yen dilatinake sing bener ....

a.

poncadriya

b.

poncodriyo

c.

panycadriya

d.

pancadriya

e.

ponycodriyo

36.

Kabeh tumindak iku ana piwalese. Bebasan sing trep kanggo nggambarake kahanan kuwi kaya ing ngisor iki, kejaba ....

a.

Becik ketitik, ala ketara

b.

Blilu tau pinter durung nglakoni

c.

Sapa salah seleh

d.

Sapa gawe nganggo

e.

Sapa nandur ngandhuh

37.

Becik ketitik, ala ketara” iku jinise bebasan sing surasane luhur, kejaba iku ukarane uga runtut amarga nggunakake purwakanthi ....

a.

swara

b.

sastra

c.

basa

d.

ukara

e.

purwa

38.

“Sapa salah seleh, sapa gawe nganggo, sapa nandur ngundhuh” iku ana tembunge sing dibolan-baleni supaya katon runtut, dadi ana purwakanthine sing diarani apa?

a.

swara

b.

sastra

c.

basa

d.

ukara

e.

purwa

8

39.

Owahe tembung lingga dadi tembung andhahan iku diarani ....

a.

ambeg

b.

umbag

c.

rimbag

d.

panambang

e.

rantam

40.

“Dhik..., dakongkon, Mase (pundhut) MiGoreng, mengko dimaem bebarengan ya!” Tembung sing dikurung basane sing trep yaiku ....

a.

dipunpundhutake

b.

dipundhutaken

c.

dipundhutake

d.

dipunpundhutaken

e.

dipundhutaken

II. Wangsulana pitakon-pitakon ing ngisor iki kanthi patitis!

1.

Tembang Wirangrong pitakon angka 27 ing dhuwur salinana nganggo Carakan!

2.

Sebutna 3 bae pangrimbage tembung Lingga!

3.

“Surakarta kuthane bathik, matur wong tuwa kudu sing becik”. Unen-unen iki diarani parikan. Sebutna perangane parikan sing kalebu;

a.

Sampiran

b.

Isi

4.

“Jenang gula lho, yen wis dadi aja lali”. Unen-unen iki diarani wangsalan, amarga ana

cangkrimane, batangane lan tebusane. Batangane wis ana sajrone tebusane. Saka wangsalan iku tulisen;

a.

Cangkrimane

b.

Tebusane

c.

Batangane

5.

Panulisane tembung-tembung ing ukara ngisor iki kepriye sing bener?

a.

Seng diarani murwo kolo iku sejatine ora ono opo-opo.

b.

Sukoharjo kuto makmur.

c.

Paklek, Kemes esok wes budal nyambut-damel.

9

KUNCI JAWABAN

SOAL UJIAN SEKOLAH

TAHUN-PELAJARAN 2014/ 2015

MATA-PELAJARAN : BAHASA JAWA

I.

II.

1.

2. 1. Diater-ateri, 2. Diseseli, 3. Dipanambangi 4. dibaleni

3.

a.

Surakarta kuthane bathik

b.

matur wong tuwa kudu sing becik

4.

a.

Jenang gula

b.

yen wis dadi aja lali

c.

glali

5.

a.

Sejatine ora ana apa-apa.

b.

Sukoharjo kutha makmur.

a.

Paklik esuk-esuk wis budhal nyambut-damel.

PENSKORAN:

I. Wangsulan bener x 2

= 40 x 1,5

= 60

II. Wangsulan bener x 4

= 10 x 4

= 40

Total skor

= 100

Biji =

100

1. c

2. b

3. a

4. b

5. e

6. e

7. a

8. e

9. b

10. c

11. d

12. a

13. c

14. c

15. d

16. d

17. d

18. b

19. e

20. a

21. e

22. c

23. e

24. a

25. a

26. b

27. a

28. b

29. c

30. a

31. d

32. c

33. e

34. e

35. d

36. b

37. a

38. c

39. c

40. c