Nota BM STPM Bab 4: Bahasa melayu moden

(1)

BAHASA MELAYU

#Rusydi Rosli #Arif Shuid

#Nadzirul #Amirul Asri

(2)

BAHASA MELAYU

MODEN

(3)

PERANCANGAN

BAHASA MELAYU

PERANCANGAN BAHASA MELAYU PERANCANGAN TARAF AKTA PERANCANGAN KORPUS KODIFIKASI BAHASA PEMUPUKAN

(4)

PERANCANGAN TARAF

BAHASA

PERANCANGAN TARAF BAHASA BAHASA KEBANGSAAN BAHASA RASMI BAHASA PENGANTAR

(5)

1. Perlembagaan

Malaysia(Perkara 152)-Bahasa

Melayu=Bahasa Kebangsaan.

Bertujuan untuk

menyatupadukan warganegara.

2. Bahasa Melayu sebagai

lambang identiti

negara/kebangsaan(pelbagai

kaum/etnik).

3. Penduduk Melayu lebih ramai

berbanding kaum lain.

4. Lingua franca sejak dahulu

lagi.

(6)

BAHASA RASMI



_{Definisi: Bahasa yang digunakan}

untuk urusan rasmi negara.



_{Fungsi: Alat komunikasi dalam}

pemerintahan/pentadbiran,

perundangan, pendidikan,

(7)

BAHASA RASMI

FUNGSI BAHASA MELAYU DALAM URUSAN PEMERINTAHAN DAN PENTADBIRAN

_{Bahasa lisan kakitangan kerajaan.}

_{Media urusan surat-menyurat dalam dan}

antara jabatan kerajaan.

_{Digunakan dalam semua rekod kerajaan.}

_{Media untuk menulis undang-undang dan}

peraturan negara.

_{Digunakan dalam semua jenis borang}

(8)

BAHASA PENGANTAR

 _{Definisi: Bahasa yang digunakan untuk}

menyampaikan maklumat. (Pendidikan)

 _{Bahasa pengantar utama di sekolah}

rendah/menengah dan pusat pengajian tinggi.

 _{BM telah dinaikkan martabatnya sebagai bahasa}

ilmu, bahasa perhubungan utama dan bahasa

sarana budaya tinggi serta untuk membina sahsiah diri.

 _{Selaras BM sebagai bahasa pengantar, konsep/ilmu}

pengetahuan turut berkembang.

 _{Pelbagai bidang ilmu dapat diwujudkan bagi}

(9)

PEMBINAAN KORPUS

BAHASA

PEMBINAAN BAHASA PEMUPUKAN PENGEKODAN / KODIFIKASI

(10)

KONDIFIKASI BAHASA

KONDIFIKASI

BAHASA

EJAAN

ISTILAH

PERKAMUSAN

SEBUTAN

TATABAHASA

(11)

EJAAN

KAEDAH EJAAN

PRAMERDEKA

KAEDAH EJAAN

(12)

KAEDAH EJAAN PRAMERDEKA

_{Kedatangan orang Eropah membawa}

tulisan Rumi. Bukti pertama- menerusi senarai perkataan bertarikh 1521 yang merupakan cacatan perjalanan seorang lelaki Itali-Antonio Pigafetta.

_{Senarai perkataan tersebut mengandungi}

426 kosa kata BM. Berjudul Vocaboli de

Popoli Mori (Perbendaharaan Kata

Orang-orang Moorish[Melayu])

_{Guna sistem ejaan bahasa Itali. Contoh:}

(13)

KAEDAH EJAAN

PRAMERDEKA

SISTEM EJAAN CORNELIS DE

HOUTMAN



_{Terdapat dalam senarai}

perkataan yang berjudul The

First Dutch-Malay Vocabulary

(1595).



_{Ditulis menggunakan tulisan}

rumi yang menggunakan ejaan

Belanda.



_{Contoh: # penot = perut}

# chynta = cinta

# tyma = timah

(14)

KAEDAH EJAAN

PRAMERDEKA

SISTEM EJAAN BOWREY

_{Dapat dilihat dalam kamus A}

Dictionary English and Malayo, Malayo and English(1701).

_{Kosa kata BM dieja dalam sebutan}

Inggeris.

_Contohnya:

#perbooroooawn=pemburuan

#camee poonea= kami punya #parasch= paras

(15)

KAEDAH EJAAN

PRAMERDEKA

SISTEM EJAAN MARSDEN

 _{Dicatat menerusi kamusnya iaitu, A Dictionary}

of the Malayan Language(1812).

 _{Dianggap sebagai sistem ejaan Rumi yang}

tersusun lengkap oleh penutur bahasa Inggeris pada abad ke-19.

 _{Beliau juga mewujudkan sistem kelarasan vokal}

bagi BM yang terdiri daripada dua suku kata.

 _{Contoh: vokal a-i : habis-salib}

: vokal a-e : tasek-ayer

(16)

KAEDAH EJAAN

PRAMERDEKA



_{Pada tahun 1904, Kerajaan Melayu}

menerusi jawatankuasa ejaan telah

menghasilkan buku yang berjudul

Romanised Malay Spelling. Buku ini

dijadikan panduan untuk menulis

BM dalam tulisan Rumi.



_{Aturan ejaan ini dinamakan Sistem}

Ejaan Wilkinson kerana

dipengerusikan olehnya dan

seterusnya dijadikan sebagai dasar

bagi Ejaan Sekolah.

(17)

KAEDAH EJAAN

PRAMERDEKA

SISTEM EJAAN RUMI ZA’BA

_{Disusun oleh Za’ba dan ditulis dalam}

beberapa buah buku pedoman bahasa yang diterbitkan Pejabat Karang

Mengarang, SITC, iaitu menerusi buku Ilmu BM Penggal 1(1926), Pelita

Bahasa Melayu Penggal 1(1941), dan Daftar Ejaan Melayu(Jawi-Rumi)(1949).

_{Dijadikan sebagai Ejaan Sekolah dan}

ejaan rasmi kerajaan hingga tahun 1970-an.

(18)

KAEDAH EJAAN

PRAMERDEKA

SISTEM EJAAN FAJAR ASIA



_{Digunakan semasa pendudukan}

Jepun (1942-1945) di Tanah Melayu.



_{Merupakan sistem ejaan rasmi yang}

digunakan dalam akhbar Fajar Asia.



_{Sistem ejaan ini telah dijadikan}

sebagai pedoman untuk menulis BM

oleh ASAS 50 dalam karya mereka.

(19)

KAEDAH EJAAN KINI

_{Dalam Kongres Bahasa dan Persuratan}

Melayu Ketiga(1956), persoalan ejaan telah ditimbulkan semula, terutamanya dari segi penyatuan sistem ejaan Rumi Tanah Melayu dan Indonesia.

_{1959-Sebuah jawatankuasa telah dibentuk}

dan dipengurusikan oleh Tuan Syed Nasir Ismail (Pengarah DBP). Indonesia-Diketuai oleh Slametmuljana. Sistem Ejaan Malindo terbentuk.

_{Pelaksanaan sistem ini terbantut akibat}

(20)

_{1972-Malaysia-Indonesia sekali lagi}

mengadakan sistem ejaan bersama iaitu

Sistem Ejaan Baharu. Diisytiharkan rasmi di kedua buah negara pada 16 Ogos 1972.

_{DBP telah menerbitkan risalah Sistem Ejaan}

Rumi Baharu BM(rujukan masyarakat)

(mempunyai masalah). Menerusi Majlis BM Indonesia-Malaysia(MBIM) dan kini Majlis BM Brunei-Indonesia-Malaysia(MABBIM) telah

diwujudkan kerjasama serantau untuk mantapkan ejaan BM.

_{MABBIM telah mengeluarkan pedoman umum}

ejaan yang dianggap sebagai lengkap untuk kegunaan negara terlibat. Dikenali ‘Daftar Ejaan Baharu’ (Malaysia)

(21)

_{Daftar Ejaan Baharu ini membincangkan 6}

aspek utama, iaitu:

_{HURUF-HURUF BM-26 huruf (a-z)} _{HURUF VOKAL-a,e,i,o,u.}

-e (pepet/taling) :emak/enak.

_{HURUF KONSONAN-26 huruf.}

-5 huruf gabung :gh, kh, ng, ny, sy.

_{HURUF DIFTONG-gabungan 2 huruf vokal.}

(22)

SUKU KATA

• _{a-bu, i-kan}

V

• _{om-bak, ga-ul}

VK

• _{se-lat, tem-ba-kau}

KV

• _{pin-tu, hi-tam}

KVK

• _{kri-tik, pro-jek}

KKV

• _prak-ti-kal,

stan-dard

KKVK

• _eks-port

VKK

(23)

KELARASAN VOKAL

 _{Kelarasan vokal ialah peraturan vokal dalam 2}

suku kata akhir pada kata dasar. Ini bermakna, huruf vokal dalam suku kata praakhir

menentukan huruf vokal dalam suku kata akhir sesuatu kata dasar.

 _{Kata dasar pula mestilah kata dasar tertutup dan}

mempunyai sekurang-kurangnya dua suku kata. Dalam sistem ejaan BM, terdapat 18 pola

kelarasan vokal, iaitu, a-a, a-i, a-u, e(pepet)-a, e(pepet)-i, e(pepet)-u, a,

e(taling)-e(taling), e(taling)-o, i-a, i-i, i-u, o-a, o-e(taling)-e(taling), o-o, u-a, u-i, dan u-u.

 _{Terdapat kekecualian dalam kelarasan vokal}

yang melibatkan kata pinjaman bahasa Inggeris dan Indonesia/Jawa.

(24)

ISTILAH

 _{Dibentuk oleh Jawatankuasa Istilah(JKI), DBP. JKI}

pertama ialah JKI Kerajaan(15/1/1957).

 _{Tahap awal, pembentukan istilah tidak}

mempunyai sebarang pedoman. JKI amalkan sikap tulen. Istilah yang dicipta perlu

pertahankan sifat BM. Contoh: psychology (ilmu jiwa), mathematics (ilmu hisab), geomorphology (kaji bentuk bumi).

 _{Pembentukan istilah seperti ini menyebabkan}

istilah yang dicipta tidak dapat membawa konsep istilah asal.

 _{Tugas pembentukan istilah seterusnya diberi}

kepada Jawatankuasa Tetap Bahasa Melayu(JKTBM)(5/6/1972).

(25)

 _{Pembentukan istilah yang standard pula bermula apabila}

Pedoman Umum Pembentukan Istilah BM(PUPIBM)

dirumuskan oleh Majlis Bahasa Indonesia-Malaysia(MBIM) (1972)(dikuatkuasa 1975)

 _{PUPIBM dijadikan paduan dasar untuk menggubal istilah.}

(peraturan istilah)

 _{Istilah dibezakan daripada tatanama; istilah membawa}

makna, konsep, proses, keadaan/sifat bagi sesuatu ilmu, berbeza daripada tatanama yang melibatkan kumpulan nama dalam ilmu tertentu.

 _{Istilah yang dibentuk perlu mengutamakan BM dan bahasa}

yang serumpun dengannya. Pinjaman kosa kata asing dilakukan sebagai pilihan terakhir. Istilah diberikan

perlulah tepat dan tidak mempunyai konotasi buruk.

 _{DBP di bawah JKTBM telah berjaya menghasilkan istilah}

dalam pelbagai bidang sepeti falsafah, agama, dll. DBP turut bekerjasama dengan pusat pengajian tinggi(UM, UKM, USM) untuk bertukar-tukar bahan/selaras istilah.

(26)

SEBUTAN

_{Bertujuan untuk mengisierti taraf}

yang diberikan kepada BM, iautu sebagai bahasa

kebangsaan/rasmi/ilmu. Sebutan

baku perlu digunakan dalam urusan rasmi.

_{Usaha pembakukan sebutan BM}

dimulakan dalam Kongres Bahasa & Persuratan Melayu ke-3. Asraf yang mewakili ASAS 50 telah kemukakan cadangan menerusi kertas kerjanya bertajuk “Bunyi BM dalam Ucapan) (kurang dapat sokongan).

(27)

_{1984-Sebutan baku dilaksanakan apabila}

Menteri Penerangan Malaysia, Datuk Sri Adib Adam mengumumkan bahawa

sebutan baku akan dilaksanakan di RTM. Persatuan Linguistik Malaysia(PLM) turut gesa sebutan baku dilaksanakan.

_{1988-Sebutan baku telah dilaksanakan di}

sekolah apabila Kurikulum Baru Sekolah Menengah dimulakan.

_{Sebutan baku beerti sebutan BM perlu}

didasarkan kepada ejaannya (sebutan fonemik).

(28)



_{Sebutan fonemik: kata-kata dieja}

sama seperti diucapkan dan

diucapkan sama seperti yang dieja.



_{Berdasarkan sebutan fonemik ini,}

semua huruf perlu dilafazkan

mengikut huruf itu sendiri.

Contohnya, apabila melafazkan

vokal <a>, vokal ini perlu diucapkan

sebagai bunyi [a] tanpa mengira

(29)

PERKAMUSAN

_{Penyusunan kamus merupakan usaha}

kodifikasi bahasa yang penting dalam proses pembinaan, pengembangan dan pembakuan bahasa.

_{Di tugaskan oleh DBP. Dalam matlamat}

ke-5 undang-undang DBP(1959),

Bahagian(5) menyatakan bahawa DBP perlu susun & terbit sebuah kamus

bahasa kebangsaan. Tiga program utama penyusunan kamus ialah

program penyusunan kamus

ekabahasa, kamus dwibahasa, dan kamus istilah.

(30)

KAMUS EKABAHASA

 _{KE yang pertama ialah Kamus Dewan.}  _{Mula susun(1963), diterbitkan(1970).}

 _{Tujuan: untuk merakamkan perkembangan kosa kata}

BM moden. (1950-1970).

 _{Disusun oleh penyusun kamus yang diketuai Teuku}

Iskandar. Mendapat khidmat pakar, A. Teeuw (Universiti Leiden, bayaran UNESCO)

 _{Kamus ini sentiasa dikemaskini untuk memperbaiki}

ejaan, takrif, dan kesesuaian dengan perkembangan yang dialami BM.

 _{Meliputi pelbagai bidang. Dimuatkan kata}

dialek/slanga, berkaitan etnik dan kaum.

(31)

KAMUS DWIBAHASA



_{Kamus Inggeris-melayu Dewan}

(KIMD).



_{Diterbitkan pada 14 Februari 1992.}



_{Dikatakan setaraf dengan kamus}

Eropah.



_{Jumlah entri: 38 000 kata entri}

(32)

KAMUS ISTILAH

 _{Tujuan: untuk cepat/luaskan penggunaan}

istilah yang tepat dan terkini.

 _{Kamus Istilah Sains Am, Kamus Biologi}

KBSM, Kamus Kimia KBSM, Kamus Fizik

KBSM, Kamus Hidrogeologi, Kamus Hidrologi, Kamus Istilah Kejuruteraan Petroleum,

Kamus Perhutanan, Kamus Perakuanan,

Kamus Mekanik Gunaan dan Kamus Ekologi.

 _{Kamus istilah petingbagi memperkayakan}

dan memantapkan BM mengungkapkan ilmu sains mutakhir.

(33)

 _{Selain DBP, kamus juga diusahakan oleh}

orang perseorangan dan organisasi penerbitan.

 _{Antara maklumat yang dimuatkan dalam}

sebuah kamus ialah:

_{Kata entri.}

_{Maklumat tatabahasa.} _{Makna kata.}

_{Contoh pemakaian kata.} _Sebutan

(34)

TATABAHASA

PERINGKAT PERANCANGAN BAHASA



_{Penyeragaman tatabahasa perlu bagi}

membolehkan pengguna bahasa

menggunakan tatabahasa yang betul

dan seragam, sama ada dalam bentuk

tulisan atau pertuturan.



_{Peringkat awal-Buku Pelita BM Penggal}

1(Za’ba). Dijadikan sumber rujukan

utama tatabahasa(1960-1980). Isi

kandunganya-BAIK. Cara

olah/istilah-ketinggalan zaman.

(35)

 _{DBP telah terbitkan buku tatabahasa yang}

baharu- Tatabahasa Dewan. Penghasilannya diketuai Nik Safiah Karim, ditulis bersama Farid M. Onn, Abdul Halim Mahmood, dan Hashim Musa.

 _{Diterbitkan dalam 2 jilid, iaitu Jilid 1}

Ayat(1986) dan Jilid 2 Perkataan(1989).

Digabungkan dan diterbitkan sebagai Edisi Baharu(1993).

 _{Dijadikan buku Tatabahasa}

Pegangan-menjadi rujukan umum/pelajar. Dapat seragamkan tatabahasa BM.

 _{Dalam bidang tatabahasa, terdapat 2}

bahagian utama, iaitu morfologi dan sintaksis.

(36)

BIDANG MORFOLOGI

 _{Melibatkan pembentukan kata dan}

penggolongan kata.

 _{Pembentukan kata-melibatkan kata tunggal,}

kata terbitan, kata majmuk dan kata ganda.

 _{Penggolongan kata-melibatkan kata nama, kata}

kerja, kata adjektif dan kata tugas.

 _{Penyeragaman dari sudut morfologi dapat}

dilihat misalnya dalam hukum p,t,k, dan s. Menerusi hukum ini apabila imbuhan meN- bertemu dengan kata dasar asli berawalan p,t,k, dan s, maka huruf pertama kata dasar tersebut akan berubah menjadi m,n,ng,dan ny.

(37)

Contoh:

Awalan meN- Kata Dasar Kata Terbitan meN- Pakai-makai Memakai meN- Tarik-narik Menarik meN-

Kurung-ngurung Mengurung meN- Sapu-nyapu menyapu

(38)

BIDANG SINTAKSIS

 Melibatkan binaan frasa, jenis, bentuk, ragam,

susunan, dan proses penerbitan ayat. Binaan frasa bererti frasa yang membina bahagian-bahagian ayat yang terdiri daripada frasa nama, frasa kerja, frasa adjektif, dan frasa sendi nama.

 Jenis pula melibatkan jenis-jenis ayat seperti ayat

penyata, ayat perintah, ayat seruan, atau ayat

tanya. Bentuk ayat melibatkan bentuk ayat tunggal dan bentuk ayat majmuk. Ragam melibatkan ragam aktif dan ragam pasif.

 _{Susunan pula melibatkan susunan biasa atau}

susunann songsang. Proses penerbitan ayat

melibatkan proses pengguguran, proses penyusunan semula, atau proses peluasan.

(39)

 _{Penyeragaman tatabahasa, terdapat}

cara-cara tertentu untuk membina ayat, misalnya ayat pasif. Bagi

membina ayat pasig dengan ganti nama orang pertama dan kedua,

kedua-dua ganti nama itu perlu hadir di hadapan kata kerja pasif. Rumusnya, kata ganti nama+frasa kerja.

 _Contoh:

_{Akhbar itu saya baca.} _{Akhbar itu anda baca.}

(40)



_{Jika ganti nama yang terlibat}

ialah ganti nama diri orang

ketiga, rumusnya: di+ frasa

kerja+oleh+frasa nama.



_{Contoh: Akhbar itu dibaca oleh}

beliau.



_{Oleh itu, dalam BM telah}

terdapat keseragaman struktur

untuk membina ayat pasif.

(41)

PEMUPUKAN

 _{Maksud: menumpukan perhatian kepada usaha-usaha}

untuk mengembangkan bahasa supaya tercapai

keadaan saling menterjemah dengan bahasa moden lain. Hal ini dilaksanakan dengan pemupukan istilah-istilah bahasa, khususnya istilah-istilah-istilah-istilah dalam bidang teknikal.

 _{Melalui pemupukan ini BM mampu memperkatakan}

pelbagai bidang ilmu dalam displin-displin yang berbeza.

 _{Melalui perancangan bahasa, ejaan, kosa kata, istilah,}

tatabahasa, dan perkamusan telah berjaya

diseragamkan. BM berkembang dengan baik dan

(42)