Mangrove di Desa Modelomo
LAMPIRAN
DATA
I- 1 -
BAB I KONDI SI LI NGKUNGAN HI DUP DAN KECENDERUNGANNYA
A. Sumber Daya Alam
Tabel SD‐1. Luas Wilayah Menurut Penggunaan Lahan Utama
Provinsi: Gorontalo
Tahun Data: 2013
No .
Kabupaten/ Kota
Luas Lahan ( Ha)
Non
Pertanian Saw ah
Lahan Kering
Perkebu
nan Hutan
Badan
Air Total
(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)
1 Boalemo 16,475.02 7,141.37 59,891.01 8,157.48 90,622.72 790.66 183,078.26 2 Bone Bolango 20,565.69 3,867.08 33,550.13 534.03 132,762.88 388.91 191,668.72 3 Gorontalo 38,613.76 18,136.64 94,141.30 3,145.80 58,612.52 2,507.61 215,157.63 4 Gorontalo Utara 18,729.78 2,204.19 60,546.88 278.08 90,337.64 260.34 172,356.91 5 Gorontalo Kota 2,858.51 855.19 1,477.57 0.00 84.61 322.22 5,598.10 6 Pohuwato 25,984.56 3,810.20 42,200.12 14,936.55 348,186.40 1,019.00 436,136.83
Total 123,227.32 36,014.67 291,807.01 27,051.94 720,606.77 5,288.74 1,203,996.45
Keterangan:
‐ Lahan Kering: Pertanian Lahan Kering dan Pertanian Lahan Kering Campur
‐ Hutan : Hutan Lahan Kering Primer, Hutan Lahan Kering Sekunder, Hutan Mangrove Primer, Hutan Mangrove Sekunder, Hutan Rawa Sekunder
‐ Non Pertanian: Semak Belukar, Belukar Rawa, Tambak, Pemukiman, Tanah Kosong, Bandara/Pelabuhan, Rawa.
Sumber : Balihristi Provinsi Gorontalo, diolah dari data Balai Pemantapan Kawasan Hutan Provinsi
Gorontalo, 2012
Tabel SD‐1a. Luas Wilayah Provinsi Gorontalo
Menurut Kabupaten/Kota
Provinsi: Gorontalo
Tahun Data: 2013
No. Kabupaten/Kota Luas
(km2) Persentase
(1) (2) (3) (4)
1 Boalemo 1736.61 13.97
2 Bone Bolango 1891.49 15.21
3 Gorontalo 2143.48 17.24
4 Gorontalo Kota 65.96 0.53 5 Gorontalo Utara 2141.86 17.22
6 Pohuwato 4455.60 35.83
Jumlah 12435.00 100
Keterangan: ‐
STATUS LINGKUNGAN HIDUP DAERAH PROVINSI GORONTALO
I- 2 -
Tabel SD‐1b. Luas Wilayah, Jumlah Kecamatan dan Jumlah Desa
Provinsi: Gorontalo
Tahun Data: 2013
No. Kabupaten/Kota Luas (Ha) Jumlah
Kecamatan
Jumlah
Desa/
Kelurahan
1 Boalemo 173.661 7 84
2 Bone Bolango 189.149 18 166
3 Gorontalo 214.348 19 205
4 Gorontalo Utara 214.186 11 123
5 Gorontalo Kota 6.596 9 50
6 Pohuwato 445.56 13 104
Total 1.243.500 77 732
Keterangan: Jumlah Kecamatan dan Desa tahun 2012 Sumber : Gorontalo Dalam Angka 2013
Tabel SD‐1c. Persentase Kemiringan Lereng
Provinsi: Gorontalo
Tahun Data: 2013
No Kelas Lereng Kemiringan (%) Luas (Ha) Persentase (%)
1 A 0‐2 128,552 10.52
2 B 2‐8 74,122 6.07
3 C 8‐15 66,528 5.45
4 D 15 ‐ 40 113,997 9.33
5 E > 40 838,355 68.63
Persentase (%) 1,221,554 100
Keterangan :
Sumber : Bappeda Prov Gorontalo dalam RPJMD Prov Gorontalo 2012 ‐ 2017
Tabel SD‐2. Luas Kawasan Hutan Menurut Fungsi/Status
Provinsi: Gorontalo
Tahun Data: 2013
No. Fungsi Luas (Ha)
(1) (2) (3)
1 Cagar Alam 39,846
2 Suaka Margasatwa ‐
3 Taman Wisata ‐
4 Taman Buru ‐
5 Taman Nasional 156,251
6 Taman Hutan Raya ‐
I- 3 - 9 Hutan Produksi Terbatas 253,064
10 Hutan Produksi Konservasi 79,743
11 Hutan Kota ‐
Total Luas Hutan 822,430
Keterangan : (‐) = tidak ada Sumber : RTRW Provinsi Gorontalo Tahun 2010 ‐ 2030
Tabel SD‐3. Luas Kawasan Lindung berdasarkan RTRW dan Tutupan Lahannya
Provinsi: Gorontalo
Tahun Data: 2012
No. Nama Kawasan
Luas
Kawasan
(Ha)
Tutupan Lahan (Ha)
Vegetasi Area
Terbangun
Tanah
Terbuka
Badan
Air
‐1 ‐2 ‐3 ‐4 ‐5 ‐6 ‐7
I. Kawasan Lindung
A. Kawasan Perlindungan
Terhadap Kawasan Bawahannya
1 Kawasan Hutan Lindung 203073
2 Kawasan Bergambut
3 Kawasan Resapan Air
Jumlah 203073
B. Kawasan Perlindungan Setempat
1 Sempadan Pantai
2 Sempadan Sungai
3 Kawasan Sekitar Danau atau Waduk
4 Ruang Terbuka Hijau*
Jumlah
C. Kawasan Suaka Alam, Pelestarian Alam dan Cagar Budaya
1 Kawasan Suaka Alam
2 Kawasan Suaka Laut dan Perairan Lainnya
3 Suaka Margasatwa dan Suaka Margasatwa Laut
4 Cagar Alam dan Cagar Alam Laut
39846
5 Kawasan Pantai Berhutan Bakau
6 Taman Nasional dan Taman Nasional Laut
156251
STATUS LINGKUNGAN HIDUP DAERAH PROVINSI GORONTALO
I- 4 -
8 Taman Wisata Alam dan Taman Wisata Alam Laut
9 Kawasan Cagar Budaya dan Ilmu Pengetahuan
Jumlah 196,097
D. Kawasan Rawan Bencana
1 Kawasan Rawan Tanah Longsor
2 Kawasan Rawan Gelombang Pasang
3 Kawasan Rawan Banjir
Jumlah
E. Kawasan Lindung Geologi
1 Kawasan Cagar Alam Geologi
i. Kawasan Keunikan Batuan dan Fosil
ii. Kawasan Keunikan Bentang Alam
iii. Kawasan Keunikan Proses Geologi
Jumlah
2 Kawasan Rawan Bencana Alam Geologi
i. Kawasan Rawan Letusan Gunung Berapi
ii. Kawasan Rawan Gempa Bumi
iii. Kawasan Rawan Gerakan Tanah
iv. Kawasan yang Terletak di Zona Patahan Aktif
v. Kawasan Rawan Tsunami
vi. Kawasan Rawan Abrasi
vii. Kawasan Rawan Gas Beracun
Jumlah
3 Kawasan yang Memberikan Perlindungan Terhadap Air Tanah
i. Kawasan Imbuhan Air Tanah
ii. Sempadan Mata Air
Jumlah
Jumlah
F. Kawasan Lindung Lainnya
I- 5 -
3 Taman Buru
4 Kawasan Perlindungan Plasma Nutfah
5 Kawasan pengungsian Satwa
6 Terumbu Karang
7 Kawasan Koridor bagi Jenis Satwa atau Biota Laut yang Dilindungi
Jumlah
Jumlah Total Kawasan Lindung 399,170
II. Kawasan Budidaya 805,528.0
Jumlah Total Kawasan Budidaya 805,528.0
Keterangan : Kawasan lindung meliputi lindung di darat dan kawasan lindung laut (KKLD Olele) Sumber : RTRW Provinsi Gorontalo 2010‐2030
Tabel SD‐3A. Luas Kawasan Budidaya, Kawasan Lindung, dan Kawasan Konservasi berdasarkan RTRW
Provinsi: Gorontalo
Tahun Data: 2013
No Fungsi Kawasan Luas (Ha) Persen (%)
1 Kawasan Budidaya 805528 66.93
2 Kawasan Konservasi 195,990.23 16.28
3 Kawasan Lindung 202,049.96 16.79
Total 1,203,568.19 100
Keterangan :
I- 6 -
Tabel SD‐4. Luas Penutupan Lahan dalam Kawasan Hutan dan Luar Kawasan Hutan
Provinsi: Gorontalo
Tahun Data: 2013
NO
KABUPATEN/ KAWASAN HUTAN
AUP JUMLAH
HUTAN TETAP
HPK JUMLAH
KSA‐KPA HL HPT HP JUMLAH
‐1 ‐2 ‐3 ‐4 ‐5 ‐6 ‐7 ‐8 ‐9 ‐10 ‐11
1 Boalemo
a. Hutan 31,215 18,925.00 80,416.00 8,575.00 139,131.00 12,000.00 151,131.00 0 151,131
b. Non Hutan 0 0 0 0 0 0 0 0 0
c. Data tidak lengkap
2 Bone Bolango
a. Hutan 0 25,450.09 4916.61 2807.88 33,174.58 0 33,174.58 45341.96 78,517
b. Non Hutan 0 0 0 0 0 0 0 0 0
c. Data tidak lengkap
3 Gorontalo
a. Hutan
26009 22,748.00
46,585.00
15,521.00 110,863.00 2,071.00 112,934.00 0 112,934
b. Non Hutan 0 0 0 0 0 0 0 0 0
c. Data tidak lengkap
4 Gorontalo
a. Hutan 0 0.00 0 0 0 0 0.00 0 0
b. Non Hutan 0 0 0 0 0 0 0 0 0
c. Data tidak lengkap
I- 7 - 5,529.00 16,930.00 55,323.00 16,177.00 93,959.00 5,360.00 99,319.00 102,188.00 201,507
b. Non Hutan 0 0 0 0 0 0 0 0 0
c. Data tidak lengkap
6 Pohuwato
a. Hutan
0.00 78,022.00
201235 27,749.00 307,006.00 6,683.00
313,689.00 61,386.00 375,075
b. Non Hutan 0 0 0 0 0 0 0 0 0
c. Data tidak lengkap
Keterangan: Data Masih sama dengan tahun sebelumnya 62,753 HPK : Hutan Produksi yang di Konversi14,114
HL : Hutan Lindung 143,150 AUP : Areal Untuk Penggunaan Lain : 208,916
HPT : Hutan Produksi Tetap dan Terbatas 308,060 Sumber : Dinas Kehutanan Kab/Kota di Provinsi Gorontalo, 2012
HP : Hutan Produksi 268,158
STATUS LINGKUNGAN HIDUP DAERAH PROVINSI GORONTALO
Tabel SD‐5. Luas Lahan Kritis Provinsi : Gorontalo
Tahun Data: 2013
No. Kabupaten/Kota Kritis (Ha)
Sangat Kritis
(Ha)
Jumlah Total
(Ha)
(1) (2) (3) (4) (5)
1 Boalemo 41147 ‐ 41147
2 Bone Bolango 40798 ‐ 40798
3 Gorontalo 70076 ‐ 70076
4 Gorontalo
Utara 75358 ‐ 75358
5 Gorontalo Kota 4432 ‐ 4432
6 Pohuwato 26005 ‐ 26005
Total 257816 257816
Keterangan : (‐) = tidak ada data
Sumber : Dinas Kehutanan dan Pertambangan Prov. Gorontalo dalam
RPJMD Prov. Gorontalo 2010 ‐ 2030
Tabel SD‐5A. Luas Lahan Kritis Menurut Daerah Aliran Sungai
Provinsi : Gorontalo
Tahun Data: 2013
DAS KABUPATEN/
KOTA
Kekritisan Lahan (Ha) Jumlah Tidak Potensial Agak Kritis Sangat Kritis Kritis Kritis Kritis
1 ATINGGOLA
Gorontalo
Utara 8 2,009 23,589 10,694 4,606 40,906
2
BATUDAA‐
PANTAI Gorontalo 0 111 4,297 8,023 2,870 15,301
3
BONE‐ PANTAI
Bone
Bolango 0 21,645 2,492 21,221 4,622 49,980
4 BOLANGO
Gorontalo, Bone Bolango, Kota
Gorontalo 56 312 37,460 11,724 3,242 52,794
5 BONE
Bone Bolango, Kota
Gorontalo 2,202 73,132 28,010 6,410 2,949 112,703 6 LIMBOTO Gorontalo 3,079 15,753 55,747 21,345 13,280 109,203 7 MARISA Pohuwato 0 5,700 19,642 813 515 26,670
8 PAGUYAMAN
Gorontalo
dan Boalemo 10,443 66,395 133,542 24,169 8,730 243,279 9 POPAYATO Pohuwato 1,815 27,442 55,711 8,593 2,611 96,172
10 POSSO
Gorontalo
I- 9 - 11 RANDANGAN Pohuwato 1,045 130,529 132,662 3,834 4,121 272,191
12 SUMALATA
Gorontalo
Utara 307 23,651 22,866 20,210 11,260 78,293 13 TILAMUTA Boalemo 618 2,689 47,193 26,464 7,159 84,124
TOTAL
JUMLAH 20,361 370,475 586,594 185,152 72,545 1,235,128 Keterangan : Data masih sama dengan tahun sebelumnya
Sumber : Diolah dari data BP DAS Bone Bolango Prov.
Gorontalo, 2012
Tabel SD‐6. Evaluasi Kerusakan Tanah di Lahan Kering Akibat Erosi Air
Provinsi: Gorontalo
Lokasi: ‐
Tahun Data: 2013
No. Tebal Tanah
Ambang Kritis Erosi (PP 150/2000)
(mm/10 tahun)
Besaran erosi
(mm/10 tahun) Status
Melebihi/Tidak
(1) (2) (3) (4) (5)
1 < 20 cm 0,2 ‐ 1,3 ‐ ‐
2 20 ‐ < 50 cm 1,3 ‐ < 4 ‐ ‐
3 50 ‐ < 100 cm 4,0 ‐ < 9,0 ‐ ‐
4 100 – 150 cm 9,0 – 12 ‐ ‐
5 > 150 cm > 12 ‐ ‐
Keterangan : Tidak ada data tersedia
Sumber : ‐
Tabel SD‐7. Evaluasi Kerusakan Tanah di Lahan Kering
Provinsi: Gorontalo
Lokasi: ‐
Tahun Data: 2013
No. Parameter Ambang Kritis (PP 150/2000) Hasil
Pengamatan
Status
Melebihi/Tidak
(1) (2) (3) (4) (5)
1 Ketebalan Solum < 20 cm ‐ ‐
2 Kebatuan Permukaan > 40 % ‐ ‐
3 Komposisi Fraksi < 18 % koloid; ‐ ‐
> 80 % pasir kuarsitik ‐ ‐
4 Berat Isi > 1,4 g/cm3 ‐ ‐
5 Porositas Total < 30 % ; > 70 % ‐ ‐
6 Derajat Pelulusan air < 0,7 cm/jam; > 8,0 cm/jam ‐ ‐
7 pH (H2O) 1 : 2,5 < 4,5 ; > 8,5 ‐ ‐
8 Daya Hantar Listrik
/DHL > 4,0 mS/cm
‐ ‐
9 Redoks < 200 mV ‐ ‐
10 Jumlah Mikroba < 102cfu/g tanah ‐ ‐
Keterangan : Tidak ada data tersedia
STATUS LINGKUNGAN HIDUP DAERAH PROVINSI GORONTALO
Tabel SD‐8. Evaluasi Kerusakan Tanah di Lahan Basah
Provinsi: Gorontalo
Lokasi: ‐
Tahun Data: 2013
No. Parameter Ambang Kritis (PP
150/2000)
Hasil
Pengamatan Melebihi/Tidak
(1) (2) (3) (4) (5)
1 Subsidensi Gambut di
atas pasir kuarsa
> 35 cm/tahun untuk
ketebalan gambut 3 m
atau 10% / 5 tahun untuk
ketebalan gambut < 3 m
‐ ‐
2 Kedalaman Lapisan
Berpirit dari permukaan
tanah
< 25 cm dengan pH
2,5 ‐ ‐
3 Kedalaman Air Tanah
dangkal
> 25 cm ‐ ‐
Keterangan : Tidak ada data
tersedia
Sumber : ‐
Tabel SD‐9. Perkiraan Luas Kerusakan Hutan menurut Penyebabnya
Provinsi : Gorontalo
Tahun Data: 2013
No. Penyebab Kerusakan Luas (Ha)
(1) (2) (3)
1. Kebakaran Hutan 1250
2. Ladang Berpindah 5686
3. Penebangan Liar 10
4. Perambahan Hutan 10
5. Lainnya 0
Total 6956
Keterangan : Data masih sama dengan tahun sebelumnya
Sumber : Dinas Kehutanan Provinsi Gorontalo, 2012
Tabel SD‐10. Pelepasan Kawasan Hutan yang dapat dikonversi Menurut Peruntukkan
Provinsi : Gorontalo
Tahun Data: 2013
No. Peruntukan Luas (Ha)
(1) (2) (3)
1 Pemukiman 7,331.35
2 Pertanian 32,595.85
3 Perkebunan 72,365.47
I- 11 -
6 Lainnya 8,952.05
Total 121,304.51
Keterangan : data yang tersedia masih sama dengan tahun sebelumnya
Sumber: Dinas Kehutanan Provinsi Gorontalo, 2012
Tabel SD‐11. Keadaan Flora dan Fauna yang Dilindungi
Provinsi: Gorontalo
Tahun Data: 2013
No. Golongan Nama spesies Diketahui
Status
Endemik Terancam Berlimpah Dilindungi
(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)
1. Hewan
menyusui
1. Anoa (Babalus
depressicomis)
V
2. Babi hutan (Sus
celebensis)
V
3. Babi rusa (Babyrousa
celebensis)
V
4. Kelelawar (Chiroptera) V
5. Kelelawar (Chironax
melanocephalus)
V
6. Kelelawar (Chynopterus
luzoniensis)
V
7. Kelelawar (Nyctimene
cephalotes)
V
8. Kelelawar (Rousettus
celebencis)
V
9. Kera (Macaca hecki) V
10. Kera (Macaca
brunnescens)
V
11. Musang (Viberra tangalunga) V
12. Primata (Hylobatidae) V
13. Rusa (Carvus timorensis) V 14. Tangkasi (Tarsius tarsier) V 15. Tangkasi (Tarsius spectrum) V 16. Tikus (Bunomyss fratorum) V 17. Tikus (Maxomys hellwaldii) V 18. Tupai (Prociurillus murinus) V
19. Tupai (Prociurillus
lencomus)
V
20. Tupai (Rubrisciurus
rubriventer)
V
Jumlah 11 9
2. Burung 1. Anis punggung merah
STATUS LINGKUNGAN HIDUP DAERAH PROVINSI GORONTALO
2. Ayam hutan merah (Gallus
gallus) V
3. Bambangan hitam (I xobrychus
flavicollis) V
4. Bambangan merah (I xobrychus
cinnamomeus) V
5. Bangau sandang lawe (Cinonia
episcopus) V
6. Belibis (Dendrocygna sp)
V
7. Betet kepala punggung biru
(Tanygnathus sumatranus) V
8. Betet sula (Prioniturus platurus) V 9. Bilbung pendeta (Streptocitta
albicollis) V
10. Bubut alang-alang (Centropus
bengalensin) V
11. Bubut sulawesi (Centropus
celebensis) V
12. Burung alap-alap (Pandion haliaetus)
V
13. Burung issabelina (Amauromis issabellina)
V
14. Burung kuko putih (Turacoena
manadensis) V
15. Burung madu kuning (Nectarinia jugularis)
V
16. Burung madu sepah raja (Aethpyga siparaja)
V
17. Burung nuri kepala biru (Trichoglossus ornatus)
V
18. Burung Rail (Rallidae) V
19. Cangak merah (Ardea purpurea)
22. Celepuk sulawesi (Otus manadensis)
V
23. Cikrak kutub (Phyloscopus borealis)
V
24. Delimukan (Chalcophas stephani)
V
25. Delimukan sulawesi (Gallicolumba tristigmata)
V
26. Delimukan zamrud (Chalcophas indica)
V
27. Elang alap-alap kecil sulawesi (Accipter nanus)
V
28. Elang alap dada merah (Accipter rhodogaster)
V
29. Elang alap Ekor-totol (Accipiter trinotatus)
V
30. Elang alap Sulawesi (Accipter griseiceps)
V
31. Elang ular sulawesi (Spilornis rufipectus)
V
32. Elang bondol (Haliastur indus) V 33. Elang perut putih (Hieraetus
leucogaster)
V
I- 13 -
cumingii) V
36. Jalak tunggir merah (Scissirostrum dubium)
V
37. Julang sulawesi (Rhyticeros cassidix)
V
38. Kacamata dahi hitam (Zozterops atrifrons)
V
39. Kacamata sulawesi (Dicaceum celebium)
V
40. Kadalan sulawesi
(Phaenicophaeus colorhynchus)
V
41. Kangkareng sulawesi (Penelopides exarhatus)
V
42. Kangkon ranting (Cuculus saturatus)
V
43. Kapinis jarum asia (Hirundapus caudaucatus)
V
44. Karco/ kareo padi (Amauromis phoenicurus)
V
45. Kehicap ranting (Hypothymis azurea)
V
46. Kekep babi (Artamus leucorhynchus)
V
47. Kekep sulawesi (Artamus monachus)
V
48. Kepondang (Oriolus chinensis) V 49. Kepundang sungu Belang
(Coracinabicolor)
V
50. Kepundang sungu tunggir putih (Coracina leicopygia)
V
51. Kicuit batu (Motacilla cinerea) V 52. Kokokan laut (Butorides
striatus)
V
53. Kringking dada kuning (Prioniturus flavicans)
V
54. Kuntul sawah (Ardeola seciosa)
V
55. Layang-layang (Hirundo rustica)
V
56. Layang-layang batu (Hirundo tahitica)
V
57. Maleo (Macrocephalon maleo) V 58. Mandar padi zebra (Gallirallus
torquatus) V
59. Mandar sulawesi (Aramidopsis plateni)
V
60. Paok (Pitta sp) V
61. Paok mopo (Pitta
erythrogaster) V
62. Pecuk ular asia (Anhinga
melanogaster) V
63. Pelatuk kelabu sulawesi
(Mueleripicus fulvus) V
64. Pelanduk sulawesi
(Trichastoma celebense) V
65. Pergam abu-abu (Ducula
radiata) V
66. Pergam hijau (Ducula aenea) V 67. Pergam putih (Ducula
STATUS LINGKUNGAN HIDUP DAERAH PROVINSI GORONTALO
68. Punai penganten (Treron
griseicauda) V
69. Raja perling sulawesi
(Basilornis celebensis) V
70. Raja Udang pipi ungu (Cittura
cyanotis) V
7 1. Raja udang meninting
(Alcedo meninting) V
72. Serindit sulawesi (Loriculus
stigmatus) V
73. Sikatan bakau (Cyornis
rufigastra) V
74. Sikatan Leher-merah (Ficedula
rufigula) V
75. Sri gunting (Dicrurus
hottentottus) V
76. Taktarau besar (Eurostopodus
macrotis) V
77. Tangkoko sulawesi (Dicaceum aureolimbatum)
V
78. Tepekong jambul (Hemimprocne longipennis)
V
79. Tiong lampu sulawesi (Coracias temminckii)
V
80. Trinil pantai (Actitis
hypoleucos) V
81. Tuwur sulawesi (Eudynamys melanorhyncha)
V
82. Udang merah sulawesi (Ceyx fallax)
V
83. Walik (Ptilinopus superbus) V 84. Walik kembang (Ptilinopus
melanospila)
V
85. Walik manomiti (Ptilinopus subgularis)
V
86. Wik wik rimba (Cacomantis variolosus) 4. Penyu belimbing (Dermochelys
coriaceae) V
5. Penyu hijau (Chelonia mydas) V 6. Penyu lekang (Lepidochelys
olivecea) V
7. Penyu sisik (Eretmochelys
imbricata) V
8. Penyu tempayan (Carreta
carreta) V
9. Tokek (Gekko gecko) V
10. Ular (Rhabdophis callitus) V 11. Ular Hitam (Elaphe cf
euruthrea) V
12. Ular sanca batik/ piton (Phyton reticularis)
V
I- 15 -
2. Katak (Limnonectes modestus) V 3. Katak (Fejevarya cancrivora) V
4. Kodok (Bufo celebensis) V
Jumlah
5. Ikan 1. Manggabai (Glossobius glufis)
V
2. Mujair V
3. Nila V
4. Payangka (Ophlocora
porocepala) V
5. Sepat (Trichogaster pectoralis) V 6. Tawes (Puntius javanicus) V
Jumlah
6. Keong 1. Kerang Kepala kambing (Cassis
cornuta) V
2. Kima kecil (Tridacna maxima) V 3. Nautilus berongga (Nautilus
pompillius) V
4. Triton terompet (Charonia
tritonis) V
Jumlah
7. Serangga 1. Kupu-kupu raja (Troides
amphrysus) V
2. Kupu-kupu raja (Troides
haliphron) V
3. Kupu-kupu raja (Troides spp.) V 4. Kupu-kupu sayap burung peri
(Ornithoptera chimaera) V
5. Kupu-kupu sayap burung rotsil
(Ornithoptera rotschildi) V
6. Kupu-kupu sayap burung surga (Ornithoptera paradisea)
V
Jumlah 2 4
8. Tumbuh‐
tumbuhan 1. Aren (Arenga pinnata)
V
2. Aga (Ficus variegata BI) V 3. Amu (Artocarpus Altilis
(Moraceae)) V
4. Baluta (Pterospermum
diversifolium) V
5. Belimbing botol (Averrhoa
Bilimbi L) V
6. Beringin (Ficus laorifolia ) V 7. Bitangur (Callophyllum soulattri
Burm) V
8. Bitaula (Callophyllum (57)) V 9. Bualo (Aglaila elaeagnaises
STATUS LINGKUNGAN HIDUP DAERAH PROVINSI GORONTALO
10. Bulangita (Tetramele nudiflora
R. Br) V
11. Bungango (Metrosideros
petiolata) V
12. Bungur (Lagerstromia
ovalifolia) V
13. Cemara Laut (Causarina) V 14. Cempaka, Walo (Elmerrillia
ovalis Dandy) V
15. Dara-dara (Knema Sp) V
16. Daun seseuruehan (Piper
aduntum) V 22. Kayu mas (Nauclea orientalis
L) V
23. Kelampuak (Eugenia cf densiflora)
V
24. Kenanga (Canangium odoratum)
V
25. Ketapang (Terminalia) V
26. Kikimoputio (Zea Mays (Poaceae))
V
27. Langgelobitule (Nauclea purpurascens)
V
28. Latao (Palnchonella valida BI) V 29. Leda (Eucalypthus deglupta) V 30. Linggua (Pterocarpus indicus
willd)
V
31. Lopo (Dracontomelum mangiferum BI)
36. Melinjo (Gnetum gnemenoides)
V
37. Meranti (Shorea sp) V
38. Meranti Kuning (Eugenia accuminatissima)
V
39. Molongopu (Wrigtia pubescens)
V
40. Momala (Homalium foetidum Benth)
V
41. Nangsi (Villebrunea rubescens)
V
42. Namu-namu (Cyanometra Cauliflora)
I- 17 -
obtusifolium burck) V
44. Palem seledri (Caryota mitis) V
45. Pandan (Pandanus sp) V
46. Pangana (Polyanthia rumphii) V
47. Pangi (Pangium edule) V
48. Pasang (Lithocarpus sp) V 49. Petik (Diosspyros
korthalscana)
V
50. Pohon india (Harpullia cupanioides)
V
51. Pohon mindi (Melia azedarach)
V
52. Pongapuhu (Lagerstromia sp.) V 53. Raja (Gledistchia rolfei vid) V 54. Rao (Dracontomelum rao kerr.
Et relfe)
V
55. Rambutan hutan (Nephelium Muabile)
V
56. Sengon (Swietenia macrophylla)
V
57. Sosoro (Laportea sp.) V
58. Srikaya (Annona Squamosa) V 59. Takuti (Antidesma Bunius
(Euphorbiaceae))
V
60. Tili (Phyllanthus Acidus (Euphorbiaceae))
V
61.Tolotio (Santalum album) V 62. Toto (Podocarpus imbricata) V
63. Wagau (Garcinia sp) V
64. Wariu (Gatonia papuana) V
65. Woka (Santalum album) V
66. Wondami (Diosspyros
pilasanthera blanco) V
67. Wuloto (Aleurites moluccana) V 68. Baloro (Kleinhovia hospita L) V
Jumlah 66 2
Keterangan : data yang tersedia masih sama dengan tahun sebelumnya
(V) = hanya diketahui statusnya, tidak ada data tentang jumlah ekornya.
Sumber : Laporan Cagar alam Panua dan Nantu, Balitbangpedalda, 2006
STATUS LINGKUNGAN HIDUP DAERAH PROVINSI GORONTALO
Tabel SD‐12. Inventarisasi Sungai
Provinsi: Gorontalo Tahun Data: 2013
No. Nama
Sungai
Panjang Lebar (m) Kedalaman Debit
(m3/dtk)
(km) Permukaan Dasar (m) Maks Min
(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8)
1 Alo 25,50 35 9 2,4 0,02 0,006
2 Bilungala 16,12 12,5 ‐ 0,3 ‐ ‐
3 Biyonga 15,50 8 7.8 2 24,15 0,07
4 Bolango 43 40 ‐ 0.35 ‐ ‐
5 Bone 119,13 100 ‐200 ‐ 0,3 ‐ ‐
6 Buladu 13,7 12‐16,8 ‐ 0,3‐0,5 ‐ ‐
7 Dilehito 11.13 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐
8 Huango 24,2 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐
9 Paguyaman 99,3 90 90 ‐ 661,15 9,08
10 Tabongo 15.2 20,3 11 ‐ 22,7 11,7
11 Taluduyunu 38 20‐90 ‐ 1 102,3 23,4
12 Tamalate 6,70 10 – 15 5 – 10 0.5 – 1.5 38,79 2,7
13 Tilamuta 15.11 11,8 23,9 20,5 21,5 19,5 Keterangan : (‐) : tak ada data
Sumber : Balihristi Prov. Gorontalo, diolah dari berbagai sumber.
Tabel SD‐12A. Sungai‐ Sungai Kecil yang mengalir di Provinsi Gorontalo
Provinsi: Gorontalo
Tahun Data: 2013
No. Nama Sungai Nama Sungai Nama Sungai
1 Boliohuto Bobaa Dutula Dua
2 Bubode Potoila Taluhubongo
3 Bulontio Sinabayuga
4 Buluoka Sogisadaa
5 Buluto Taludaa
6 Dulakapa Tamboo
7 Ilangata Tilamuta
8 Kawandang Tombulilato
9 Monano Tumbihe
10 Sumalata
11 Tolongio
Keterangan : data lebar, kedalaman dan debit air tidak tersedia
I- 19 -
Tabel SD‐12B. Nama Wilayah Sungai Strategis Nasional Dan Lintas Provinsi
Provinsi: Gorontalo
Tahun Data: 2013
No WS Lintas Provinsi WS Lintas Provinsi WS Strategis Nasional
WS Limboto‐Bolango‐Bone: WS Randangan: WS Paguyaman:
1 DAS Limboto DAS Randangan DAS Paguyaman
2 DAS Bone DAS Marisa DAS Molohiolo
3 DAS Bolango DAS Bumbulan DAS Buntuyo
4 DAS Taleki DAS Lemito DAS Nantu‐Tombiyo
5 DAS Yango DAS Milangodaa DAS Bongo
6 DAS Tolinggula DAS Molosipat DAS Dumito 7 DAS Potanga DAS Popayato DAS Diloniyohu
8 DAS Biawu DAS Puluhabale
9 DAS Bulolila Lainnya: DAS Totopo
10 DAS Bulontio Barat WS Dumoga‐Sabgkup DAS Tapadaa
11 DAS Bulontio DAS Tilamuta
12 DAS Boliohuto DAS Botumoito
13 DAS Dulakapa DAS Dulupi
14 DAS Deme 1 DAS Limba
15 DAS Dunu DAS Telehu
16 DAS Bubalango
17 DAS Tengah
18 DAS Monano
19 DAS Tudi
20 DAS Tolonga
21 DAS Datahu
22 DAS Ayukubu
23 DAS Tolongio
24 DAS Pontolo
25 DAS Buda
26 DAS Molingkapoto
27 DAS Pelabuhan
28 DAS Kwandang
29 DAS Bubode
30 DAS Molontadu
31 DAS Pangimba
32 DAS Ketapang
33 DAS Intana
34 DAS Butaiya Andegile
35 DAS Monano 1
36 DAS Waluhu
37 DAS Batudaa pantai
38 DAS Butulabutao
39 DAS Luluo
40 DAS Batulanggea
41 DAS Kayubulan
42 DAS Totayuo
STATUS LINGKUNGAN HIDUP DAERAH PROVINSI GORONTALO
44 DAS Tolotio
45 DAS Bilungala
46 DAS Momungaa
47 DAS Leato Utara
48 DAS Kiki
49 DAS Bugis
50 DAS Leato
51 DAS Tenda
52 DAS Tambo
53 DAS Molonggota
Keterangan :
Sumber: Laporan Akhir RTRW Provinsi Gorontalo 2010‐2030, Bappeda Provinsi Gorontalo, 2011
Tabel SD‐12C. Nama Cekukan Air Tanah di Provinsi Gorontalo
Provinsi: Gorontalo
Tahun Data: 2013
No Cekukan Air Tanah (CAT) Lokasi
1 wilayah kabupaten:
CAT Tombulilato Kab. Gorontalo
CAT Soginti Kab. Boalemo
CAT Papajato Kab. Boalemo
2 Lintas batas kabupaten/kota
CAT Gorontalo Kota Gorontalo dan Kab. Gorontalo CAT Molombulah Kota Gorontalo dan Kab. Boalemo CAT Mahinoto Kota Gorontalo dan Kab. Boalemo
CAT Marisa Kab. Boalemo dan Kab. Pohuwato
3 Lintas batas provinsi
CAT Bone Prov Sulut dan Prov Gorontalo
CAT Papajato Prov Gorontalo dan Prov Sulteng Keterangan : data yang tersedia masih sama dengan tahun sebelumnya
I- 21 -
Tabel SD‐13. Inventarisasi Danau/Waduk/Situ/Embung
Provinsi: Gorontalo
Tahun Data: 2013
No. Nama Danau/Waduk/Situ/Embung Luas (Ha) Volume (m3)
1 Danau Limboto 25000 5600 juta
2 Danau Perintis 6 ‐
3 Embung Huludupitango ± 1100 ‐
4 Embung Bongo ± 1300 ‐
5 Embung Sipatana ‐ ‐
6 Embung Iloheluma ‐ ‐
7 Embung Pilohayanga ± 1100 ‐
8 Embung Bulia ± 1600 ‐
9 Embung Molosipat ‐ ‐
10 Embung Monano ‐ ‐
11 Embung Tolinggula ± 1300 ‐
12 Daerah Irigasi Tangga ‐ ‐
13 Irigasi Paguyaman ‐ ‐
14 Daerah Irigasi Dimito ‐ ‐
Total ‐ ‐
Keterangan : (‐) = tak ada data
I- 22 -
Tabel SD‐14. Kualitas Air Sungai di Provinsi Gorontalo
Provinsi: Gorontalo
Tahun Data: 2013
No Parameter Satuan Lokasi Sampling Lokasi Sampling Lokasi Sampling Lokasi Sampling Lokasi Sampling
1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3
Waktu Pemantauan
I- 23 -
8 DO mg/L 3.33 2.96 2.87 6.8 6.7 7.1 5.4 5.4 5.6 6.8 6.7 7.1 5.8 6.1 6.2
9 BOD mg/L 2.22 2.15 2.05 15.36 10.44 6.96 9.94 10.44 15.36 15.36 6.96 6.96 6.96 6.96 10.44
10 COD mg/L 26.6 17.3 16.1 34.8 26.1 17.4 17.4 26.1 34.8 34.8 17.4 17.4 17.4 17.4 26.1
12 NO3 mg/L 0.00
1 0.001 0.001 0.71 0.4 0.001 0.16 0.16 0.23 0.17 0.12 0.6 0.16 0.23 0.26
13 NH3 mg/L 0.1 0.1 0.1 0.2 0.1 0.1 <0.1 <0.1 0.1 0.2 0.2 0.2 0.2 0.1 0.2
14 Phosphat mg/L 0.35 0.3 0.45 0.3 0.4 0.59 0.32 0.3 0.28 0.3 0.29 0.3 0.3 0.28 0.25
15 Timbal mg/L 0.04 0.04 0.04 0.01 0.04 4.28 0.11 <0.01 <0.01 0.04 0.01 0.01 <0.01 <0.01 0.02
16 Raksa, Hg mg/L 0.00
05 0.0005
0.00
05 0.0874 0.0072 0.1093
<0.086
2
<0.000
3
<0.094
4
0.00
54
0.005
8
0.00
7
<0.091
9
0.00
94
0.006
3
17 Fecal
coliform
jmlh/100
0 ml 1600 50 20 1700 50 20 1100 50 26000 20 400 80 50 230 9000
18 Total
coliform
jmlh/100
0 ml 2200 120000
1200
00 2200 110000 110000 70000 33000 110000 50 6000 230 3300 7900 26000
Keterangan : Pemantauan Maret 2012
STATUS LINGKUNGAN HIDUP DAERAH PROVINSI GORONTALO
I- 24 -
Tabel SD‐15. Kualitas Air Danau Limboto
Provinsi: Gorontalo
Tahun Data: 2013
No Parameter Satuan Lokasi Sampling
Titik 1 Titik 2 Titik 3 Titik 4 Titik 5
(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8)
Nama Lokasi Hutada
a Iluta
Telaga Biru
Telaga
Jaya Barakati
Koordinat
Waktu sampling
(tgl/bln/thn)
Fisika
1 TSS mg/l 210 14 58 146 206
2 Lapisan
Minyak ‐ nihil nihil nihil nihil nihil
3 Temperatur oC 28.4 28.2 27.6 28.1 28.1
Kimia
4 pH 7.8 7.65 7.68 7.64 7.62
5 DO mg/l 6 6 5.6 6 2.4
6 BOD5 mg/l 18.52 18.52 25.93 18.52 70.38
7 COD mg/l 46.3 46.3 64.82 46.3 175.94
8 Amonia total mg/l 0.13 0.1 0.34 0.14 0.1
9 NO2‐N mg/l 0.04 0.04 0.04 0.01 0.04
10 NO3‐N mg/l <0.1 0.13 0.34 <0.1 <0.1 11 PO4‐P mg/l <0.1 <0.1 <0.1 <0.1 <0.1
12 Sianida (CN‐) mg/l <0.01 <0.01 <0.01 <0.01 <0.01
13 Sulfida (H2S) mg/l <0.01 <0.01 <0.01 <0.01 <0.01
14 Minyak bumi mg/l <0.1 <0.1 <0.1 <0.1 <0.1
15 Fenol mg/l <0.002 <0.002 <0.002 <0.002 <0.002
16 Detergen mg/l <0.05 <0.05 <0.05 <0.05 <0.05
17 Besi (Fe) mg/l <0.02 <0.02 0.03 0.03 0.02
18 Cadmium (Cd) mg/l <0.003 <0.003 <0.003 <0.003 <0.003
19 Chromium (Cr) mg/l <0.01 <0.01 0.09 0.08 0.08
I- 25 - 21 Raksa (Hg) mg/l 0.0288 0.0117 0.0089 0.0082 0.0085
22 Seng (Zn) mg/l <0.01 <0.01 <0.01 <0.01 <0.01
23 Tembaga (Cu) mg/l <0.005 <0.005 <0.005 <0.005 <0.005
24 Timbal (Pb) mg/l <0.005 <0.005 <0.005 0.07 <0.005
Keterangan : Sumber : Balihristi
Tabel SD‐16. Kualitas Air Sumur
Provinsi: Gorontalo Tahun Data: 2013
No Parameter Satuan Lokasi Sampling
1 2 3
(1) (2) (3) (4) (5) (6)
Nama Lokasi
Data
Sumur Koordinat
Waktu Pemantauan
FISIKA
1 Tempelatur ºC
2 Residu Terlarut mg/ L
3 Residu Tersuspensi mg/L
KIMIA ANORGANIK
4 pH
5 BOD mg/L
6 COD mg/L
7 DO mg/L
8 Total Fosfat sbg P mg/L
9 NO 3 sebagai N mg/L
10 NH3‐N mg/L
11 Arsen mg/L
12 Kobalt mg/L
13 Barium mg/L
14 Boron mg/L
15 Selenium mg/L
16 Kadmium mg/L
17 Khrom (VI) mg/L
18 Tembaga mg/L
19 Besi mg/L
20 Timbal mg/L
STATUS LINGKUNGAN HIDUP DAERAH PROVINSI GORONTALO
I- 26 -
22 Air Raksa mg/L
23 Seng mg/L
24 Khlorida mg/l
25 Sianida mg/L
26 Fluorida mg/L
27 Nitrit sebagai N mg/L
28 Sulfat mg/L
29 Khlorin bebas mg/L
30 Belereng sebagai
H2S mg/L
MIKROBIOLOGI
31 Fecal coliform jml/100
ml
32 Total coliform jml/100
ml
RADIOAKTIVITAS
33 Gross‐A Bq /L
34 Gross‐B Bq /L
Keterangan: tak ada data tersedia
I- 27 -
Provinsi: Gorontalo
Tahun Data: 2013
No Parameter Satuan Baku
Mutu
Lokasi Sampling
Titik 1 Titik 2 Titik 3 Titik 4
(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8)
Nama Lokasi Kota Gorontalo Marisa Bilato Botutonuo
Koordinat
Waktu sampling (tgl/bln/thn)
Fisika
1 Warna CU
2 Bau
3 Kecerahan M
4 Kekeruhan NTU
5 TSS mg/l 2138 2880 2346 1884
6 Sampah ‐
7 Lapisan Minyak ‐ <0.1 nihil nihil nihil
8 Temperatur oC 27.9 28.3 28.5 27.8
Kimia
9 pH 8.13 8.1 8.08 8.03
10 Salinitas ‰
11 DO mg/l 5.2 6.4 6.4 5.4
12 BOD5 mg/l 25.93 15.38 15.38 18.52
13 COD mg/l 64.82 38.46 38.46 46.3
14 Amonia total mg/l <0.05 <0.06 0.08 <0.05
15 NO2‐N mg/l 0.01 <0.01 <0.01 0.01
16 NO3‐N mg/l <0.1 <0.1 <0.1 <0.1
17 PO4‐P mg/l <0.1 <0.1 <0.1 <0.1
18 Sianida (CN‐) mg/l <0.01 <0.01 <0.01 <0.01
19 Sulfida (H2S) mg/l <0.01 <0.01 <0.01 <0.01
20 Minyak bumi mg/l <0.1 <0.1 <0.1 <0.1
21 Fenol mg/l <0.002 <0.002 <0.002 <0.002
22 Detergen mg/l <0.05 <0.05 <0.05 <0.05
23 Besi (Fe) mg/l <0.02 <0.02 <0.02 <0.02
24 Cadmium (Cd) mg/l <0.003 <0.003 <0.003 <0.003
25 Chromium (Cr) mg/l <0.01 <0.01 <0.01 0.04
26 Mangan (Mg) mg/l <0.01 <0.01 <0.01 <0.01
27 Raksa (Hg) mg/l 0.0241 0.0200 0.0215 0.0241
28 Seng (Zn) mg/l <0.01 <0.01 <0.01 <0.01
29 Tembaga (Cu) mg/l <0.005 <0.005 <0.006 <0.005
30 Timbal (Pb) mg/l 0.13 0.208 <0.005 <0.005
Keterangan :
Sumber : Balihristi
Tabel SD‐18. Kualitas Udara Ambien Menurut Lokasi
Provinsi : Gorontalo
Tahun Data : 2012
No. Parameter Satuan PengukuranLama Lokasi
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
STATUS LINGKUNGAN HIDUP DAERAH PROVINSI GORONTALO
I- 28 -
1 jam 33 45 42 22 52 27 26 84 97 31 33 28
1 SO2 g/Nm3 24 jam
1 tahun
1 jam 9873 19265 8226 4216 8428 8428 10836 14936 9873 7224 9151 6742
2 CO g/Nm3 24 jam
1 tahun
1 jam 21.6 21.6 18.4 16.8 24.22 17.9 43.9 27.5 74.4 16.3 42.6 48.1
3 N02 g/Nm3 24 jam
1 tahun
4 O3 g/Nm3 1 jam 58 97 39 36 97 78 39 78 73 58 117 53
1 tahun
5 HC g/Nm3 3 jam
6 PM10 g/Nm3 24 jam
7 PM2.5 g/Nm3 24 jam
1 tahun
8 TSP g/Nm3 24 jam
1 tahun
9 Pb g/Nm3 24 jam
1 tahun
10 Dustfall g/Nm3 30 hari
11 Total
Fluorides sebagai F
g/Nm3 24 jam
90 hari
12 Fluor Index g/Nm3 30 hari
13 Khlorine &
Khlorine
Dioksida g/Nm3 24 jam
14
Sulphat
Index g/Nm3 30 hari
Keterangan : 1. Kompleks Kantor Walikota Kota Gorontalo 9. Shoping Center Kab. Gorontalo 17. K
2. Pasar Sentral Kota Gorontalo 10. Kantor BLH Kab. Gorontalo 18. D
3. Terminal 42 Kota Gorontalo 11. Kantor Bupati Kab. Boalemo 19. P
4. Perumahan Awara Karya Kota Gorontalo 12. Terminal Tilamuta Kab. Boalemo
5. Desa Oluhuta Kab. Bone Bolango 13. Kantor BLH Kab. Boalemo
6. Desa Bubeya (Perempatan Jalan) Kab. Bone Bolango 14. Depan RM Marisa Kab. Pohuwato
7. Kantor Bupati Kab. Bone Bolango 15. Terminal Bis Kab. Pohuwato
8. Menara Limboto Kab. Gorontalo 16. Kantor BLH Kab. Pohuwato
I- 29 -
Provinsi: Gorontalo
Tahun Data: 2013
No. Kabupaten/Kota
Luas
Tutupan
(Ha)
Persentase Luas Terumbu Karang (%)
(di pesisir) Sangat Baik Baik Sedang Rusak
1 Boalemo
2 Bone Bolango 5,407.8 16 ‐ 17
3 Gorontalo 20 40
4 Gorontalo Kota
5 Gorontalo Utara
6 Pohuwato 5,257.03 51% 30 ‐ 49 12.06 ‐ 23.78 Keterangan : data yang tersedia masih sama dengan tahun sebelumnya
Sumber : Balihristi, 2011
Tabel SD‐19a. Lokasi dan luas Terumbu Karang
Provinsi: Gorontalo
Tahun Data: 2013
No Kabupaten/Kota Luas (ha)
1 Kota Gorontalo 16,03
2 Kabupaten
Gorontalo 13.067,34
3 Kabupaten Boalemo 5.096,86
4 Kabupaten
Pohuwato 6.551,79
5 Kabupaten Bone
Bolango 178,95
6 Kabupaten
Gorontalo Utara ‐
Keterangan : data yang tersedia masih sama dengan tahun sebelumnya Sumber : Peta Sebaran Terumbu Karang, Bakosurtanal 2009
Tabel SD‐19b. Lokasi Terumbu Karang dan Kondisi Tutupan Terumbu Karang
Provinsi: Gorontalo
Tahun Data: 2013
NO. LOKASI TERUMBU KARANG
KONDISI TUTUPAN
KARANG (%)
1 Payunga 30 – 40
2 Saronde 30 – 50
3 Pulau Dulupi 50 – 70
4 Pulau Asiangi 50 – 80
STATUS LINGKUNGAN HIDUP DAERAH PROVINSI GORONTALO
I- 30 -
6 Pulau Raja 50 – 80
7 Pulau Popaya 50 – 80
8 Teluk Kwandang 20
9 TPI Tilamuta 10
10 Torsiaje 10
11 Pantai Massa 15 ‐30
12 Taman Laut Olele 58
Keterangan : data yang tersedia masih sama dengan tahun sebelumnya Sumber : Balihristi, 2011
Tabel SD‐19c. Luas Tutupan dan Kondisi Terumbu Karang di Kab Pohuwato
Provinsi: Gorontalo
Tahun Data: 2013
NO
LOKASI LUAS
TUTUPAN
(HA)
PERSENTASE LUAS TUTUPAN (%)
KABUPATEN POHUWATO SANGAT
BAIK BAIK SEDANG RUSAK
1 Lemito 685,27 ‐ 49% 19% 32%
2 Paguat 1.000,892. ‐ 37% 51% 12,06%
3 Popayato 1.235,84 ‐ 34% 43% 23,78%
4 Marisa 335,04 ‐ 36% 30% 34,29%
Keterangan : Citra Landsat ETM Tahun 2000 Citra Satelit ALOS AVNIR ‐ IB Tahun 2007 Survai Lapangan, Juli/Agustus Tahun 2008
Data yang tersedia masih sama dengan tahun sebelumnya Sumber : Balihristi, 2011
Tabel SD‐20. Luas dan Kerusakan Padang Lamun
Provinsi: Gorontalo
Tahun Data: 2011
No Kabupaten/Kota (di pesisir) Luas (Ha) Persentase Area
Kerusakan (%)
1 Boalemo ‐ ‐
2 Bone Bolango ‐ ‐
3 Gorontalo ‐ ‐
4 Gorontalo Kota ‐ ‐
5 Gorontalo Utara ‐ ‐
6 Pohuwato 28.75 ‐
Total 28.75 ‐
Keterangan : Data yang tersedia masih sama dengan tahun sebelumnya (‐) = tak ada data
I- 31 -
Pohuwato
Provinsi: Gorontalo
Tahun Data: 2013
NO
LOKASI
KABUPATEN
POHUWATO
LUAS LOKASI (HA) PERSENTASE AREA
KERUSAKAN (%)
1 Lemito 594 75%
2 Paguat 815 47%
3 Popayato 93 53%
4 Marisa 228,5 40%
Keterangan : Citra Landsat ETM Tahun 2000
Citra Satelit ALOS AVNIR ‐ IB Tahun 2007 Survai Lapangan, Juli/Agustus Tahun 2008
Data yang tersedia masih sama dengan tahun sebelumnya Sumber : Balihristi, 2011
Tabel SD‐21. Luas dan Kerapatan Tutupan Mangrove
Provinsi: Gorontalo
Tahun Data: 2013
No Lokasi Luas Lokasi (Ha) Persentase
tutupan (%)
Kerapatan
(pohon/Ha)
(1) (2) (3) (4) (5)
1 Boalemo 1.904,39 ‐ ‐
2 Bone Bolango ‐ ‐ ‐
3 Gorontalo ‐ ‐ ‐
4 Gorontalo Kota ‐ ‐ ‐
5 Gorontalo Utara 3.392,97 ‐ ‐
6 Pohuwato 7.534,68 ‐ ‐
Total 12.832,04 ‐ ‐
Keterangan : Hasil Penelitian, Data yang tersedia masih sama dengan tahun sebelumnya
(‐) = tak ada data tersedia
Sumber : Dinas Kehutanan dan Pertambangan Provinsi Gorontalo dalam
Gorontalo Dalam Angka 2013
STATUS LINGKUNGAN HIDUP DAERAH PROVINSI GORONTALO
I- 32 -
Provinsi: Gorontalo
Tahun Data: 2013
No Lokasi
Kondisi
Luas Lokasi
(Ha)
Primer
(ha)
Sekunder
(ha)
(1) (2) (4) (5) (3)
1 Boalemo 382.79 1521.6 1904.39
2 Bone Bolango ‐ ‐ ‐
3 Gorontalo ‐ ‐ ‐
4 Gorontalo Kota ‐ ‐ ‐
5 Gorontalo Utara 1771.39 1621.58 3392.97
6 Pohuwato 1252.95 6281.73 7534.68
Total 3407.13 9424.91 12832.04
Keterangan : (‐) tidak memiliki hutan mangrove yang signifikan Sumber : Gorontalo Dalam Angka 2013
Tabel SD‐21b. Luas dan Kerapatan Tutupan Mangrove Menurut Kecamatan
Provinsi: Gorontalo
Tahun Data: 2013
No. Kabupaten/ Kondisi Luas
Kecamatan Mangrove (Ha)
I
KABUPATEN
BOALEMO
1 BOTUMOITO Kerapatan Tinggi 235.99
Kurang Rapat 299.72
2 DULUPI Kerapatan Tinggi 216.83
Kurang Rapat 329.34
3 MANANGGU Kurang Rapat 439.79
4 PAGUYAMAN Kerapatan Tinggi 16.87
5
PAGUYAMAN
PANTAI Kerapatan Tinggi 331.53
Kurang Rapat 60.72
6 TILAMUTA Kerapatan Tinggi 156.4
Kurang Rapat 449.24
KABUPATEN
BOALEMO Total 2,536.45
II
KABUPATEN
GORONTALO UTARA
I- 33 -
2 ATINGGOLA Kerapatan Tinggi 157.7
3 GENTUMA RAYA Kerapatan Tinggi 42.47
4 KWANDANG Kerapatan Tinggi 647.87
Kurang Rapat 937.34
5 SUMALATA Kerapatan Tinggi 19.98
Kurang Rapat 1.22
6 TOLINGGULA Kerapatan Tinggi 265.5
Kurang Rapat 113.03
KABUPATEN
GORONTALO UTARA
Total 3,763.89
III
KABUPATEN
POHUWATO
1 LEMITO Kerapatan Tinggi 1,306.67
Kurang Rapat 1,788.81
2 MARISA Kerapatan Tinggi 25.81
Kurang Rapat 1,164.30
3 PAGUAT Kerapatan Tinggi 11.37
Kurang Rapat 707.21
4 PATILANGGIO Kerapatan Tinggi 426.49
Kurang Rapat 2,400.28
5 POPAYATO Kerapatan Tinggi 593.39
Kurang Rapat 1,787.96
6 RANDANGAN Kerapatan Tinggi 573.33
Kurang Rapat 5,305.18
KABUPATENPOHUWATO Total 16,090.78
Keterangan :
Sumber :BP DAS Bone Bolango,
2011
STATUS LINGKUNGAN HIDUP DAERAH PROVINSI GORONTALO
I- 34 -
Provinsi: Gorontalo
Tahun Data: 2013
Lokasi
Periode I (1988‐1991) Periode II (2001‐
2003)
Periode III (2009‐
2010)
Ha Km² Ha Km² Ha Km²
Kab. Pohuwato 13243.33 132.43 11683.2 116.83 7420.73 74.21 Kab. Boalemo 1534.51 15.35 1505.2 15.05 1451.80 14.52 Keterangan : Menurut sumber Data masih sama dengan tahun sebelumnya
Sumber : Susclam, 2010
Tabel SD‐21d. Perubahan Luas Tutupan dan Kondisi Mangrove
Provinsi: Gorontalo
Tahun Data: 2013
Lokasi Periode I‐II Periode II‐III
Ha Km² Ha Km²
Kab. Pohuwato ‐1560.14 ‐15.6 ‐4262.47 ‐42.62
Kab. Boalemo ‐29.6 ‐0.29 ‐53.4 ‐0.53
Keterangan : Menurut sumber Data masih sama dengan tahun sebelumnya Sumber : Susclam, 2010
Tabel SD‐22. Curah Hujan Rata‐Rata Bulanan
Provinsi: Gorontalo
Tahun Data: 2013
No. Nama dan Lokasi
Stasiun
Curah Hujan Rata‐Rata Bulanan (mm)
Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Ags Sep Okt Nop Des
(1) (2) (3)
1 Bandara Jalaludin 109 130 67 159 116 205 244 107 46 154 412 27
Keterangan : Curah hujan bulanan selama tahun 2012
Sumber : Gorontalo Dalam Angka 2013
Tabel SD‐23. Suhu Udara Rata‐Rata Bulanan
Provinsi: Gorontalo
Tahun Data: 2013
No
Nama dan
Lokasi
Stasiun
Suhu Udara Rata‐Rata Bulanan (0C)
Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Ags Sep Okt Nop Des
(1) (2) (3)
1 Bandara
Jalaludin 26.6 26.6 26.9 27.1 27.4 26.8 26.3 27.1 27.1 27.6 27.2 27.0
Keterangan : Suhu rata‐rata bulanan selama tahun 2012