LAPORAN PRAKTIKUM
LAPORAN PRAKTIKUM
STRUKTUR SENYAWA ANORGANIK
STRUKTUR SENYAWA ANORGANIK
GARAM KOMPLEKS DAN GARAM RANGKAP
GARAM KOMPLEKS DAN GARAM RANGKAP
OLEH OLEH KELOMPOK 10 KELOMPOK 10 YONDRIADI YONDRIADI OKI MARLINA PETRI OKI MARLINA PETRI YUNI PURNAMA SARI YUNI PURNAMA SARI DEBBY FIRMANTIA PUTRI DEBBY FIRMANTIA PUTRI
DOSEN
DOSEN : : 1.1.
DRA. BAYHARTI, M.Sc
DRA. BAYHARTI, M.Sc
2.2.
DRA ANDROMEDA, M.Si
DRA ANDROMEDA, M.Si
3.
3. EKA
EKA YUSMAITA,
YUSMAITA, M.Pd
M.Pd
ASISTENASISTEN : : 1. 1. JONI JONI DARMANTODARMANTO 2.
2. UTAUTARI RI NOVITRIANOVITRIA
JURUSAN KIMIA
JURUSAN KIMIA
FAKULTAS MATEMATIKA DAN ILMU PENGETAHUAN ALAM
FAKULTAS MATEMATIKA DAN ILMU PENGETAHUAN ALAM
UNIVERSITAS NEGERI PADANG
UNIVERSITAS NEGERI PADANG
2016
KATA PENGANTAR
Dengan menyebu nama A!!a" S#T yang Ma"a Penga$i" !agi Ma"a
Panyayang, Kami menguca%&an %u'i $yu&u( &e"adi(a)Nya yang e!a"
me!im%a"&an (a"ma, "idaya", dan inaya")Nya &e%ada &ami, $e"ingga
&ami da%a menye!e$ai&an ma&a!a" yang be('udu! * +a(am Km%!e&$
dan
+a(am
Rang&a%-
dengan
$ebai&
mung&in.
Ma&a!a" ini e!a" &ami $u$un dengan ma&$ima! dan menda%a&an
banuan da(i be(bagai %i"a& $e"ingga da%a mem%e(!anca( %embuaan
ma&a!a" ini. Unu& iu &ami menyam%ai&an banya& e(ima &a$i" &e%ada
$emua %i"a& yang e!a" be(&n(ibu$i da!am %embuaan ma&a!a" ini.
Te(!e%a$ da(i $emua iu, Kami menyada(i $e%enu"nya ba"a ma$i"
ada &e&u(angan bai& da(i $egi $u$unan &a!ima mau%un aa ba"a$anya.
O!e" &a(ena iu dengan angan e(bu&a &ami mene(ima $ega!a $a(an
dan &(ii& da(i %embaca aga( &ami da%a mem%e(bai&i ma&a!a" ini. A&"i(
&aa &ami be("a(a% $emga ma&a!a" ini membe(i&an man/aa mau%un
in$%i(a$i e("ada% %embaca.
Padang, De$embe( 012
Penyu$un
BAB 1
PENDAHULUAN
A. Latar Belakang
Gara !a"a# #$r!%r% a#a& 'ara ()"*$(& !a+ 'ara ra+'(a". Gara ()"*$(& !a"a# !%ar#%(a+ &$,a'a% 'ara -a+' $+'a+!+' %)+/%)+ ()"*$(& %&a*+-a $(&a%+ (),a*# III3 (*)r%!a 4) NH5364*5 !a+ #$#ra a%+ #$,a'a II3 &*a# )+)%!ra# 4NH537SO7. H2O. Gara ()"*$(& $%*%(% "$r,$!aaa+ !$+'a+ 'ara ra+'(a". Gara ra+'(a" !a"a# !%ar#%(a+ &$,a'a% 'ara -a+' !%,$+#( !ar% !a 'ara -a+' $+'(r%&#a* &$8ara ,$r&aa/&aa 8)+#) 'ara ra+'(a" %&a*+-a a)+% #$,a'a II3 &*a# $(&a%!ra# 4SO732 NH732. 6H2O.
Gara ra+'(a" $r"a(a+ &a# 'ara -a+' #$r,$+#( !ar% (r%&#a*%&a&% *ar#a+ 8a"ra+ &$9*a $(%a*$+ !a a#a *$,% 'ara #$r#$+# %&a*+-a F$SO7NH73SO7.6H2O !a+ K2SO7A*2SO735.27H2O. Gara ra+'(a" #$r,$+#( a"a,%*a !a 'ara $+'(r%&#a* ,$r&aa/&aa !$+'a+ "$r,a+!%+'a+ )*$(* #$r#$+#. Gara/'ara %# $%*%(% &#r(#r #$r&$+!%r% !a+ #%!a( ar& &aa !$+'a+ &#r(#r 'ara ()")+$++-a.
Gara ()"*$(& $r"a(a+ &a# 'ara -a+' #$r,$+#( !ar% &a# a+%)+ a#a (a#%)+ ()"*$(& %&a*+-a ;4)NH536<5= !a+ ;F$4N36<5/ a#a !%($+a* &$,a'a% &$+-a>a
())r!%+a&% %&a*+-a $(&a%+(),a*#III3 (*)r%!a a#a ;4)NH536<4*5 !a+ (a*% $(&a&%a+)$ra#III3 a#a K5;F$4N36<.
Gara ra+'(a" !a*a *ar#a+ a(a+ #$r%)+%&a&% $+9a!% %)+/%)+ ()")+$++-a %&a* F$SO7NH73SO7.6H2O a(a+ #$r%)+ $+9a!% F$2= SO72/ !a+ NH7=. Na+ ,%*a
&a# 'ara ()"*$(& !%*ar#(a+ a(a a(a+ #$r%)+ $+9a!% %)+ "$+-&+ !a+ %)+ ()"*$(&+-a %&a* K5;F$4N36< a(a+ #$r%)+ $+9a!% K = !a+ ;F$4N36<5/.
T$,a'a $r"a(a+ *)'a ,$r>ar+a $ra !a+ !a !%,$+'()((a+. A#) #$,a'a $,$+#( &$+-a>a &$,a'a% (a#%)+ !$+'a+ ,%*a+'a+ )(&%!a&% =1 !a+ =2. Sa*a &a# &$+-a>aa+ 4 !$+'a+ ,%*a+'a+ )(&%!a&% 2 a!a*a ()"*$(& %)+ ($*a#
#$#ra%+#$,a'aII3 &*a# %!ra# -a+' !a"a# !%,a# !$+'a+ $r$a(&%(a+ 4SO7 !$+'a+ a)+%a ,$r*$,%. A#) +%#r)'$+ !ar% a%+a #$r%(a# (a# "a!a 4 %+''a "a!a #$(a+a+ 1 a# !a+ "a!a & ?0)4 #%!a( #$r9a!% !%&)&%a&% NH5.
B$,$ra"a 'ara !a"a# $+'(r%&#a* !ar% *ar#a++-a !$+'a+ $+'%(a# &$9*a )*$(* a%r &$,a'a% %!ra#. S$,a'a% 8)+#) a!a*a #$,a'a &*a# "$+#a%!ra# ,$&% &*a# $"#a%!ra# !a+ a*%+% &*a# +)+%!ra#. B$+#( &#r(#r !a*a (r%&#a* #$r!%r% a#a& (a#%)+ #$r%!ra# !a+ a+%)+ #$r%!ra# &$"$r#% 4H2O372= !a+ SO7H2O32/!a*a #$,a'a
&*a# "$+#a%!ra#.
B$r!a&ar(a+ "$+9$*a&a+ #$r&$,# a(a "$r* !%*a((a+ "ra(#%( "$r8),aa+ "$,a#a+ 'ara ()"*$(& #$#ra a%+ #$,a'a II3 &*a# )+)%!ra# 4NH537SO7. H2O !a+ 'ara ra+'(a" a)+% #$,a'a II3 &*a# $(&a%!ra# 4SO732 NH732. 6H2O a'ar !%($#a% "r)&$& (r%&#a*%&a&a% !a+ r$(*%&#a*%&a&% -a+' $+-$r#a% "$,a#a+ (r%&#a* ($!a 'ara #$r&$,#.
B. Rumusan Masalah
R&a+ a&a*a "ra(#%( "$r8),aa+ %+% a!a*a ,a'a%a+a "r)&$& "$,a#a+ 'ara ()"*$(& #$#ra a%+ #$,a'a II3 &*a# )+)%!ra# 4NH537SO7. @H2O !a+ 'ara ra+'(a" a)+% #$,a'a II3 &*a# $(&a%!ra# 4SO732 NH732. @H2O
C. Tujuan
T9a+ "ra(#%( "$r8),aa+ %+% a!a*a $"$*a9ar% r$a(&% "$,a#a+ 'ara ra+'(a" a)+% #$,a'a II3 &*a# $(&a%!ra# 4SO732 NH732. @H2O !a+ 'ara ()"*$(& #$#ra a%+ #$,a'a II3 &*a# )+)%!ra# 4NH537SO7. @H2O.
D. Manaat
Ma+aa# "ra(#%( "$r8),aa+ %+% a!a*a a'ar $+'$#a% 'a,ara+ $+'$+a% "r)&$& "$,$+#(a+ 'ara ()"*$(& #$#ra a%+ #$,a'a II3 &*a# )+)%!ra#
4NH537SO7. @H2O !a+ 'ara ra+'(a" a)+% #$,a'a II3 &*a# $(&a%!ra# 4SO732 NH732. @H2O.
BAB !!
T!N"AUAN PU#TAKA
P$,$+#(a+ &$+-a>a ()"*$(& ())r!%+a&% %a*a "$r"%+!aa+ &a# a#a *$,% "a&a+'a+ $*$(#r)+ !ar% *%'a+ ($ %)+ *)'a a(a *%'a+ ,$r#%+!a( &$,a'a% "$,$r% $*$(#r)+
!a+ %)+ *)'a &$,a'a% "$+$r%a $*$(#r)+. A(%,a# !ar% "$r"%+!aa+ ($ra"a#a+ $*$(#r)+ %+% "a&a+'a+ $*$(#r)+ 9a!% %*%( ,$r&aa a+#ara %)+ *)'a !a+ *%'a+ &$%+''a #$r,$+#( %(a#a+ "$,$r%/"$+$r%a $*$(#r)+. K$a!aa+/($a!aa+ a+#ara $*$(#r)+ %+% +'(%+ &a9a #$r9a!%
+a+ 9%(a "a&a+'a+ $*$(#r)+ %#% #$r%(a# (a# a(a %(a#a+ ()a*$+ &$9a#% !a"a# #$r,$+#(. Pr)&$& "$,$+#(a+ %(a#a+ a+#ara "$,$r%/"$+$r%a $*$(#r)+ #$r&$,# !a"a# !%#*%&(a+ !$+'a+ "$r&aaa+ :
M = :L M:L
D%a+a M C %)+ *)'a !a+ L C *%'a+ -a+' $%*%(% "a&a+'a+ $*$(#r)+ R%a% 1??3. S$+-a>a ())r!%+a&% !a"a# !%,$!a(a+ $+9a!% !a 9$+%& -a%# ()"*$(& +$#ra* !a+ %)+ -a+' !a*a a* %+% "a*%+' &$!%(%# &a# !ar% %)+ #$r&$,# ar& $r"a(a+ %)+ ()"*$(&. Sa*a &a# (ara(#$r%&#%( (ara(#$r%&#%( &$+-a>a ()"*$(& %a*a ,a>a %)+ ()"*$(& a#a ()"*$(& +$#ra* -a+' $+-&+ &$+-a>a #$r&$,# a&% &$r%+'(a*% $"$r#aa+(a+ %!$+#%#a&+-a !a*a *ar#a+. M$&(%"+ !a"a# #$r9a!% !%&)&%a&% "ar&%a*. M%&a*+-a &$+-a>a -a+' &$*a !%#*%& 2 KBr.H'Br 2 &$,$#*+-a $+'a+!+' %)+ #$#ra$!ra* ;H'Br 7<2/ !a*a
"a!a#a+ Kr%&#a* !a+ %)+ %+% #$#a" $"$r#aa+(a+ ($#a++-a 9%(a !%a&((a+ !a*a *ar#a+ !a+ ar'a !%&)&%a&% $+9a!% ($8%* Da- !a+ S$*,%+ 1??53.
Gara a!a*a &a# a# -a+' !%a&%*(a+ 9%(a *)'a a#a ("*a+ a#) -a+' ,$r#%+!a( &$,a'a% *)'a3 $+''a+#%(a+ &a# a#a *$,% a#) %!r)'$+ "a!a a&a. 4)+#): Na#r% &*a# Na2SO7 a!a*a 'ara -a+' ,$ra&a* !ar% a&a &*a# H2SO7 !$+'a+
$+''a+#%(a+ 2 a#) %!r)'$+ !$+'a+ 2 a#) Na. Ya+' !%&$,# 'ara !a*a %&#%a &$ar%/ ar% a!a*a +a#r% (*)r%!a Na4*.
Gara ra+'(a" Gara -a+' $+'a+!+' *$,% !ar% &a# %)+ *)'a a#a %)+ &%&a a&a !a*a r&+-a. 4)+#): KM'4*5 Ka*% Ma'+$&% K*)r%!a3 $+'a+!+' !a
%)+ *)'a -a%# K = !a+ M'2=. KM'SO74* Ka*% Ma'+$&% Sa#(*)r%!a3
$+'a+!+' !a %)+ *)'a -a%# K = !a+ M'2= !a+ !a %)+ &%&a a&a -a%# SO72/ !a+ 4*/.
Gara ()"*$(&. Gara -a+' $+'a+!+' %)+/%)+ ()"*$(&. 4)+#): K 5F$4N36 #r%
(a*&% $(&a &%a+) $ra# a#a (a*% $r% &%a+%!a. Gara %+% 9%(a !%*ar#(a+ !a*a a%r a(a+ #$rra% $+9a!% %)+ K = !a+ %)+ ()"$(& F$4N36/ Ha!%a#.20073.
Gara ()"*$(& $r"a(a+ 'ara/'ara -a+' $%*%(% %(a#a+ ())r!%+a&% 'ara -a+' !a"a# $,$+#( %)+/%)+ !a+ &a*a &a#+-a %)+ ()"*$(&3. 4)+#) !ar% 'ara ()"*$(& %a*a 4SO732NH732. Gara ra+'(a" a(a+ #$r%)+%&a&% $+9a!% %)+/%)+
()")+$++-a ($#%(a !%*ar#(a+. 4)+#) *a%+ !ar% 'ara ()"*$(& -a(+% ;4)NH536<4*5
a#a 4)4*5.6NH5 -a+' ,$r+'&% &$,a'a% *%'a+ %a*a NH5 &$!a+'(a+ 4* %a*a !%*ar !a$ra
())r!%+a&% &(ar!9) 1?3.
Gara ra+'(a" a!a*a 'ara -a+' #$r!%r% !ar% !a (a#%)+ -a+' ,$r,$!a !$+'a+ &$,a a+%)+ -a+' &aa !a*a &a# (%&% (r%&#a*+-a. Gara ra+'(a" ,%a&a+-a *$,% !a $,$+#( (r%&#a* ,$&ar !%,a+!%+'(a+ !$+'a+ 'ara #+''a* "$+-&++-a. Ka#%)+ 'ara ra+'(a" +-a #$r!%r% (a#%)+ *)'a #ra+&%&% -a+' ,$r'a,+' (a#%)+ *)'a a*(a*% a#a %)+ a)+% 4%r%/8%r% (a& *%'a+. D% a+#ara 8%r%/8%r% (a& *%'a+ -a+' !%($#a% &$,a'a% $"$+'ar% ($&#a,%*a+ ()"*$(& !a*a a+a *%'a+ %# #$r*%,a# a!a*a %3 ($(a#a+ ,a&a !ar% *%'a+ %# %%3 &%a#/&%a# "$+-$"%#a+ %# 9%(a a!a3 !a+ %%%3 $$(/$$( &#$r%( ra+'.
Ba&&$#. 1??73. B$,$ra"a 'ara !a"a# $+'(r%&#a* !ar% *ar#a++-a !$+'a+ $+'%(a# &$9*a )*$(* a%r &$,a'a% %!ra#. S$,a'a% 8)+#) a!a*a #$,a'a &*a# "$+#a%!ra# ,$&% &*a# $"#a%!ra# !a+ a*%+% &*a# +)+%!ra#. B$+#( &#r(#r !a*a (r%&#a* #$r!%r% a#a& (a#%)+ #$r%!ra# !a+ a+%)+ #$r%!ra# &$"$r#% 4H2O372= !a+ SO7H2O32/!a*a #$,a'a
&*a# "$+#a%!ra#. 4%r% *)'a #ra+&%&% a!a*a $%*%(% $%*%(% &,(*%# ! -a+' #%!a( #$r%&% "$+ a#a !a $+'a&%*(a+ %)+/%)+ !$+'a+ & ,(*%# ! -a+' #%!a( #$r%&% "$+. 4%r% %+% $+-$,a,(a+ ,$,$ra"a 8%r% (a& $*%"#% >ar+a -a+' +%( "$,$+#(a+ &$+-a>a "araa'+$#%( a(#%%#a& (a#a*%#%( !a+ #$r#aa ($8$+!$r+'a+ ,$&ar +#( $,$+#( %)+ ()"*$(&.
T$,a'a a!a*a *)'a $ra !a -a+' *+a( !a+ !a"a# !%#$"a. Ia $*$,r "a!a 105°4. Kar$+a ")#$+&%a* $*$(#r)!a+-a ")&%#% =057 V +#( "a&a+'a+ 442=3 %a #a(
*ar# !a*a a&a (*)r%!a !a+ a&a &*a# $+8$r $&(%"+ !$+'a+ a!a+-a )(&%'$+ %a ,%&a *ar# &$!%(%#. A&a +%#ra# -a+' &$!a+' "$(a#+-a M3 !$+'a+ !a $*ar#(a+ #$,a'a:
54 = HNO5 542= = 6NO5/ = 2NO =
7H2O A&a &*a# "$(a# "a+a& 9'a $*ar#(a+ #$,a'a:
4 = 2H2SO7 42= = SO72/ = SO2 = 2H2O
K$,a+-a(a+ 'ara #$,a'a I3 #a( *ar# !a*a a%r "$r%*a(+-a %r%" "$r%*a( &$+-a>a "$ra( I3. M$r$(a !a !%)(&%!a&% $+9a!% &$+-a>a #$,a'a II3 -a+' !a"a# !%#r+(&+ !ar% #$,a'a II3 )(&%!a 4O %#a. Na+ )(&%!a&% &$*a+9#+-a $+9a!% 4 II3 a!a*a &*%#. Gara/'ara #$,a'a II3 +-a ,$r>ar+a ,%r ,a%( !a*a ,$+#( !a*a ,$+#( %!ra# "a!a# a"+ !a*a ,$+#( *ar#a+ a%r. War+a %+% ,$+ar/,$+ar (a& a+-a +#( %)+ #$#raa()("ra# II3 ;4H2O37<2= &a9a. Gara/'ara #$,a'a II3 a+%!ra# &$"$r#%
#$,a'a II3 &*a# a+%!ra# 4SO7 ,$r>ar+a "#% a#a &$!%(%# (+%+'3. Da*a *ar#a+ a%r
&$*a* #$r!a"a# %)+ ()"*$(& #$#raa() a#a *$,% !a !%&$,# !$+'a+ %)+ #$,a'a II3 42= &a9a.
BAB !!!
METED$L$G! PERC$BAAN
A. %aktu Pelaksanaan
Har% Ta+''a* : Ra, 50 N)$,$r 2016 P(* : 0.00 0?.70 WIB
T$"a# : La,)ra#)r% K%%a A+)r'a+%( FMIPA UNP
A. Alat &an Bahan 1. A*a# • G$*a& (%%a 0 L • 4)r)+' '$*a& • G$*a& (r 0 L • G$*a& ar*)9% • P$+'a!( '$*a& • K$r#a& &ar%+' • A*%+% )%* • B)#)* &$"r)# • P%"$# #$#$& • T%,a+'a+ M$##*$r • P$a+a& *%&#r%( • M$*#%+' ")%+# a""ara#& 2. Baa+ • 4SO7.H2O
• NH732SO7 • KS4N 0M • A)+%a "$(a# • E#a+)* • A(a!$& B. Pr'se&ur kerja
1. P$,a#a+ Gara K)"*$(&
• Lar#(a+ &$,a+-a( @ ' #$,a'aII3 &*a# "$+#a%!ra# !$+'a+ 0 L
a(a!$& !a*a '$*a& (%%a 0 L +%*a% @ a(a+ !%,$r%(a+ )*$ a&%&#$+3.
• Ta,a(a+ a)+%a "$(a# #$#$& !$% #$#$& &a,%* !%a!(3 &a"a% $+!a"a+
-a+' #$r,$+#( *ar# ($,a*% a)+%a ,$r*$,%3.
• D%a(a+ *ar#a+ #$r&$,# "a!a & (aar.
• Ta,a(a+ 20L $#a+)* !$+'a+ "%"$# #$#$& &$8ara "$r*aa+ $*a*% !%+!%+'
'$*a& &a"a% #$r,$+#( !a *a"%&a+ ,a>a C ,%r '$*a" a#a& C ,$+%+'3.
• T#" ra"a# !$+'a+ a*+% )%* !a+ ,%ar(a+ "a!a & ra+' aa#%
"$r#,a+ (r%&#a* -a+' #$r,$+#( "a!a ar% ,$r%(#+-a.
• Sar%+' !a+ *$#a((a+ !a*a '$*a& ar*)9% *a* ($r%+'(a+ (r%&#a* !a*a )$+
"a!a 604 &$*aa 2 9a ($!%a+ (r%&#a* !%#%,a+'.
2. P$,a#a+ Gara Ra+'(a"
• T%,a+' @ ' #$,a'aII3 &*a# "$+#a%!ra# !a+ *ar#(a+ ($ !a*a 20 L a%r
$+!%!% &$,a'a% *ar#a+ 13 +%*a% @ a(a+ !%,$r%(a+ )*$ a&%&#$+.
• T%,a+' @ ' a)+% &*a# !a+ *ar#(a+ !a*a 20 L a%r &$,a'a% *ar#a+
23 +%*a% @ a(a+ !%,$r%(a+ )*$ a&%&#$+.
• 4a"r(a+ *ar#a+ 1 !a+ 2 ($!%a+ a!( %+''a ))'$+.
• Ua"(a+ *ar#a+ #&, &a"a% 9$+ !a+ ($!%a+ ,%ar(a+ !%+'%+ "r)&$&
(r%&#a*%&a&% ,%&a !%,a+# !$+'a+ $+a,a(a+ a%r !%+'%+ !% *ar >a!a '$*a&.
• Sar%+' (r%&#a* -a+' #$r,$+#( !a+ 88% !$+'a+ $#a+)* &$8("+-a. • K$r%+'(a+ "a!a & (aar !a+ #%,a+' a&&a+-a.
3. U'i Kua!iai/
• T%,a+' &$9*a a&&a -a+' &aa !ar% 'ara ra+'(a" !a+ 'ara
()"*$(& -a+' !%"$r)*$ ($!%a+ a&%+' a&%+' *ar#(a+ !$+'a+ L a(a!$&
.
• R$a(&%(a+ ($!a *ar#a+ #$r&$,# !$+'a+ 2L KS4N 0
M. Amai
BAB !(
HA#!L DAN PEMBAHA#AN
A. Ta)el Pengamatan
1. Pem)uatan Garam K'm*leks
Pe(!a&uan
Pengamaan
1. 2 'ra 4SO7.H2O = *aa!$& = 2 #$#$& a)+%a "$(a# 2. A!( %+''a ))'$+
5. D%#a,a(a+ 20 * $#a+)* ##" !$+'a+ a*%+% )%* !a+
!%a(a+ ,$,$ra"a ar%
7. Kr%&#a* -a+' #$r,$+#( !%&ar%+' ($!%a+ !%($r%+'(a+ !a*a )$+ &$#$*a %# !% #%,a+'
4a(uan be(a(na bi(u
4a(uan be(a(na bi(u muda
4a(uan be(a(na bi(u ua dan
e(benu& dua !a%i$an 5bi(u ge!a%
dibagian baa" dan bening
dibagian baa"6
Be(a &(i$a! 7 2,0 g(am
+. Pem)uatan Garam Rangka*
Pe(!a&uan
Pengamaan
1. 2 'ra 4SO7.H2O = 20 *aa!$& $+!%!% 8a"r(a+ !$+'a+ 2 'ra a)+% &*a# = 20 * aa!$& a!( %+''a
))'$+
2. D%a"(a+ a#a !%"a+a&(a+
5. D%a(a+ !a+ !%+'%+(a+ !a*a ,a( $&
7. Kr%&#a* -a+' #$r,$+#( !%&ar%+' ($!%a+ !%88% !$+'a+ $#a+)* &$8("+-a &$#$*a %# !% #%,a+'
4a(uan be(a(na bi(u muda
4a(uan be(uba" men'adi a(na
bi(u ua
K(i$a! mu!ai e(benu&
Be(a &(i$a! 7 3,8 g(am
1. Pem)uatan Garam K'm*leks
Ma&&a 4SO7.H2O C 2 'ra Mr C 27? 'ra )*
V)*$ a)+%a "$(a# C 02 * Mr C 1 'ra )* Ma&&a Kr%&#a* C 12 'ra Mr C 27 'ra )*
)* 4SO7.H2O ¿ gram Mr ¿ 2gram 249,5gram/mol ¿0,00801mol M NH5 ¿37 . ρ.1000g/kg Mr ¿0,37.0,91kg/ L .1000g/kg 17gram/mol ¿19,8mol/ L )* NH5 ¿ M . V ¿19,8mol/ L .2 x10−4 L ¿0,00396mol R$a(&% : 4SO7.H2O = 7 NH5
9u 5
NH537SO7.H2O = 7H2O A>a* 00001 )* 0005?6 )* / / R$a(&% 00001 )* 0052 )* 000 )* A(%r /002? 000 )* Ma(aMa&&a 4NH537SO7.H2O C )* . Mr
C 000 @ 27 'ra)* Ma&&a C 1?67 'ra
Ja!% ,$ra# #$)r%#%& !ar% (r%&#a* 4NH537SO7.H2O a!a*a 1?67 'ra.
Dar% a&%* "$r8),aa+ !%!a"a#(a+ ,a>a ,$ra# (r%&#a* a!a*a C 12 'ra S$%+''a r$+!$$+ a&%*+-a C ,$ra# &a"$* ,$ra# #$)r%#%& @ 100
C 12 'ra 1?67 'ra @ 100 C 61
+. Pem)uatan Garam Rangka*
Ma&&a 4SO7.H2O C 2 'ra Mr C 27? 'ra )*
Ma&&a NH732SO7 C 2 'ra Mr C 152 'ra )*
Ma&&a Kr%&#a* C 5 'ra Mr C 5?? 'ra )*
)* 4SO7.H2O ¿ gram Mr ¿ 2gram 249,5gram/mol ¿0,00801mol )* NH732SO7 ¿ gram Mr ¿ 2gram 132gram/mol ¿0,015mol R$a(&% : 4SO7.H2O = NH732SO7 4SO732NH732.6H2O A>a* 00001 )* 001 )* /
R$a(&% 001 )* 001 )* 001 )* A(%r /0002 )* / 001 )* Ma(a Ma&&a 4SO732NH732.6H2O C )* . Mr C 001 @ 5?? 'ra)* Ma&&a C 5?? 'ra
Ja!% ,$ra# #$)r%#%& !ar% (r%&#a* 4SO732NH732.6H2O a!a*a 5?? 'ra.
Dar% a&%* "$r8),aa+ !%!a"a#(a+ ,a>a ,$ra# (r%&#a* a!a*a C 12 'ra S$%+''a r$+!$$+ a&%*+-a C ,$ra# &a"$* ,$ra# #$)r%#%& @ 100
C 5 'ra 5?? 'ra @ 100 C ?261
C. Pem)ahasan
Gara -a+' $+'a+!+' %)+/%)+ ()"*$(& !%($+a* &$,a'a% &$+-a>a ())r!%+a&% a#a 'ara ()"*$(&. Gara ()"*$(& %+% ,$r,$!a !$+'a+ 'ara ra+'(a". Gara ra+'(a" #$r,$+#( !ar% !a 'ara -a+' $+'(r%&#a* &$8ara ,$r&aa/&aa !a*aa "$r,a+!%+'a+ )*$(* #$r#$+#. Gara/'ara %+% $%*%(% &#r(#r #$r&$+!%r% !a+ #%!a( ar& &aa !$+'a+ &#r(#r 'ara ()")+$++-a. Gara ra+'(a" $%*%(% &#r(#r -a+' *$,% "a+9a+' !%,a+!%+'(a+ &$+'a+ &#r(#r 'ara ()"*$(&. Gara ra+'(a" !a*a *ar#a++-a $r"a(a+ 8a"ra+ ,$r"a %)+ &$!$ra+a -a+' a(a+ $+'%)+ ,%*a !%*ar#(a+ *a'% ,$r,$!a !$+'a+ 'ara ()"*$(& -a+' $+'a&%*(a+ %)+ ()"*$(& a"a,%*a !a*a *ar#a+.
Gara ()"*$(& !a+ 'ara ra+'(a" !a"a# !%,a# (r%&#a*+-a $*a*% &$ra+'(a%a+ "r)&$& (r%&#a*%&a&% !a+ r$(r%&#a*%&a&%. Kr%&#a*%&a&% a!a*a "r)&$& !%a+a (r%&#a* 'ara ()"*$(& !a+ 'ara ra+'(a" #$r,$+#( $*a*% ,$,$ra"a "r)&$& !%a+#ara+-a : "$a+a&a+ "$+'a"a+ "$+!%+'%+a+ "$+-ar%+'a+. Kr%&#a* -a+' #$r,$+#( !ar% "r)&$& (r%&#a*%&a&% &$*a+9#+-a !a"a# !%r+%(a+ a#a !%r$(r%&#a*%&a&% $+''+a(a+ ,$,$ra"a "$*ar# -a+' 8)8)( a#a &$&a% !$+'a+ (r%&#a* -a+' #$r,$+#(. R$(r%&#a*%&a&% ,$r#9a+ +#( $+!a"a#(a+ (r%&#a* !$+'a+ ($r+%a+ #$r#%+''% -a+' ,$,a& !ar% "$+')#)r "$+')#)r (r%&#a*.
P$r8),aa+ "$r#aa -a%# "$,a#a+ 'ara ()"*$(& 4NH537SO7.H2O
!%a+a #$r&% !%*ar#(a+ !$+'a+ aa!$& !a+ a)+%a "$(a# -a+' &$*a+9#+-a !%#a,a(a+ !$+'a+ $#a+)*. P$+a,aa+ $#a+)* "a!a &aa# "$,a#a+ 'ara ()"*$(& ,$r+'&% +#( $+8$'a "$+'a"a+ -a+' !a"a# #$r9a!% "a!a &aa# "$,a#a+ 'ara ()"*$(&. P$+'a"a+ #$r&$,# ar& !%8$'a a'ar #%!a( ,a+-a(
()")+$+ (r%&#a* 'ara ()"*$(& -a+' #$r,a+' ($ !ara. S$#$*a !%*ar#(a+ Lar#a+ #$r&$,# !%##" !$+'a+ a*%+% )%* !a+ !%a(a+ &$*aa ,$,$ra"a ar%. Kr%&#a* -a+' &!a #$r,$+#( !%&ar%+' $+''+a(a+ ($r#a& &ar%+' ($!%a+ (r%&#a* !%($r%+'(a+ !%!a*a )$+. S$#$*a "$+'$r%+'a+ &$*$&a% &$*a+9#+-a (r%&#a* #$r&$,# !%#%,a+'. B$ra# (r%&#a* -a+' !%"$r)*$ a!a*a &$,a+-a( 12 'ra &$!a+'(a+
&$8ara #$)r%#%& ,$ra# (r%&#a* a!a*a 1?67 'ra. Ma(a r$+!$$+ (r%&#a* -a+' !%"$r)*$ a!a*a &$,$&ar 61 !a+ &%&a+-a a!a*a "$+')#)r/"$+')#)r.
P$r8),aa+ ($!a a!a*a "r)&$& "$,a#a+ 'ara ra+'(a" 4SO732NH732.6H2O !%a+a #$r&% !%*ar#(a+ !$+'a+ aa!$& $+!%!% !a+
!%8a"r(a+ !$+'a+ a)+% &*a# -a+' &!a !%*ar#(a+ !$+'a+ aa!$&. K$!%a+ 8a"ra+ %+% !%a"(a+ !$+'a+ 8ara "$a+a&a+ "r)&$&$ "$a+a&a+ %+% !%*a((a+ a'ar a#/a# -a+' #$r!a"a# !a*a *ar#a+ &$a(%+ 8$"a# a#a !a ,$r$a(&%. S$#$*a %# *ar#a+ !%!%+'%+(a+ !a*a ,a( $& a'ar "r)&$& "$,$+#(a+ (r%&#a* ,$r*a+'&+' !$+'a+ 8$"a#. S$#$*a (r%&#a &!a #$r,$+#( &$*a+9#+-a (r%&#a* !%&ar%+' !a+ !%88% !$+'a+ $#a+)* &$8("+-a ($!%a+ (r%&#a* !%($r%+'(a+ "a!a & (aar. S$#$*a "r)&$& "$+'$r%+'a+ (r%&#a* &$*$&a% (r%&#a* &$*a+9#+-a !%#%,a+' !a+ ,$ra# (r%&#a* -a+' !%"$r)*$ a!a*a 5 'ra &$!a+'(a+ &$8ara #$)r%#%& ,$ra# (r%&#a* a!a*a 5?? 'ra. Ma(a r$+!$$+ (r%&#a* -a+' !%"$r)*$ a!a*a &$,$&ar ?261 !a+ &%&a+-a a!a*a "$+')#)r/"$+')#)r.
U+#( 9% (a*%#a#% "ra(#%(a+ #%!a( $*a((a++-a a* #$r&$,# !%&$,a,(a+ (ar$+a #%!a( a!a+-a ($#$r&$!%aa+ ,aa+ -a+' !%,#(a+ !a*a "$+'9%a+ (a*%#a#% "a!a (r%&#a* 'ara ()"*$(& !a+ 'ara ra+'(a".
BAB V
KESIMPULAN
A. Kesimpulan
1. S%a# !ar% 'ara ()"*$(& -a(+% 9%(a !%*ar#(a+ !a*a a%r a(a+ #$rra% $+9a!% ()"*$(& !a+ %)++-a &$!a+'(a+ &%a# 'ara ra+'(a" 9%(a !%*ar#(a+ !a*a a%r a(a+ #$r%)+%&a&% $+9a!% %)+/%)+ "$,$+#(+-a.
2. Kr%&#a* 'ara ra+'(a" ("r% a)+% &*a# %!ra# 4SO7NH732SO7.@H2O -a+'
#$r,$+#( &$,a+-a( 5 'ra !$+'a+ r$+!$$+ ?261
5. Kr%&#a* 'ara ra+'(a" ("r% a)+% &*a# %!ra# 4NH537SO7.@H2O -a+'
DA-TAR PU#TAKA
Ba&&$## J.1??7. Buku Ajar Vogel Kimia Analisis Kuantitatif Anorganik . Ja(ar#a : B( K$!)(#$ra+ EG4.
4a+' Ra-)+!. 1??7. Kimia Dasar Jiid Satu Edisi Ketiga. Ja(ar#a: Er*a+''a. Da- M.4 !a+ J. S$*,%+ 1??5 Kimia Anorganik Teori. Y)'-a(ar#a : UGM Pr$&&
Ha!%a# !((. 2007. Kamus Sains. Ja(ar#a : Ba*a% P&#a(a R%a% H. 1??. Asas Pemeriksaan Kimia Edisi Pertama UI Ja(ar#a.
S(ar!9). 1?. Kimia Koordinasi R%+$(a 4%"#a Ja(ar#a.
S:e"!a, +.2;<=. Analisi Anorganik Kuntitatif Makro dan Semimikro. >a&a(a ? PT Ka!man Media Pu$a&a.