Penilaian Perisian dan Multimedia Interaktif

Penilaian Perisian Multimedia Interaktif Topik Gelombang

Berasaskan Model Konstruktivis Needham

Lu Cheng Soon dan Zaidatun bt Tasir

Fakulti Pendidikan, Universiti Teknologi Malaysia

Abstrak. Kajian ini bertujuan untuk membuat penilaian terhadap perisian multimedia interaktif bagi topik gelombang berasaskan Model Konstruktivis Needham. Reka bentuk kajian ini ialah merupakan gabungan dari kaedah pra-eksperimen jenis ujian pra-ujian pos satu kumpulan dan kaedah tinjauan menerusi soal selidik penilaian perisian. Kaedah pra-eksperimen digunakan untuk menilai keberkesanan perisian terhadap pencapaian pelajar manakala kaedah tinjauan digunakan untuk menilai perisian dari aspek reka bentuk dan isi kandungan. Data yang diperolehi dari kajian ini melibatkan data jenis kuantitatif dan kualitatif. Data kuantitatif dikumpul dari soal selidik guru dan pelajar serta ujian pencapaian pra dan pos. Untuk data kualitatif pula, perisian aplikasi Screen Cam telah digunakan untuk mengenalpasti pola interaksi pelajar ketika berinteraksi dengan perisian itu. Penganalisisan data secara kuantitatif dilakukan dengan menggunakan kaedah analisis statistik deskriptif-min dan kaedah analisis statistik deskriptif-frekuensi serta kaedah ujian T jenis Paired-Samples T Test. Untuk menentukan pola interaksi pelajar semasa menggunakan perisian ini, data kualitatif telah dianalisis dengan menggunakan statistik deskriptif yang melibatkan kaedah kekerapan / frekuensi. Dapatan kajian menunjukkan bahawa kesemua responden secara keseluruhannya bersetuju dengan kriteria-kriteria yang terkandung dalam setiap konstruk yang telah dinilai. Nilai min bagi setiap konstruk yang dinilai oleh guru dan pelajar adalah melebihi nilai 4.0. Dapatan juga menunjukkan bahawa wujudnya perbezaan yang signifikan antara ujian pencapaian pra dengan ujian pencapaian pos pada aras signifikan, α = 0.05 (P = 0.019). Sementara itu, hasil analisis ke atas data perisian

Screen Cam menunjukkan bahawa majoriti pola interaksi pelajar adalah tidak berstruktur ketika berinteraksi dengan perisian tersebut. Diharapkan melalui penilaian perisian sebegini, proses pengajaran dan pembelajaran menerusi komputer dapat dipertingkatkan kualitinya sejajar dengan perlaksanaan sekolah bestari.

Kata kunci: Multimedia interaktif, gelombang, Model Konstruktivis Needham.

PACS:

01.50.H-PENGENALAN

Pendidikan merupakan satu proses yang dinamik. Kedinamikannya menyebabkan berlakunya perubahan demi perubahan kepada kaedah pengajaran dan pembelajaran di sekolah. Sebelum ini, proses pengajaran dan pembelajaran secara tradisional lebih menekankan kepada pengajaran dan pembelajaran berpusatkan guru dan guru bersifat seolah-olah autoritarian dalam mengendalikan kelas. Sementara para pelajar hanya menerima sahaja tanpa membantah. Kaedah pengajaran secara tradisional menimbulkan rasa kebosanan dan kurang menarik jika dibandingkan dengan penggunaan alat bantu mengajar (ABM) yang bersesuaian dan mampu menimbulkan rangsangan yang positif dalam pembelajaran (Mohd Salleh Abu dan Tan Wee Chuen, 2001). Justeru itu, untuk menghasilkan pembelajaran yang bermakna dan mendatangkan kesan yang positif di dalam proses pengajaran dan pembelajaran, seseorang guru tidaklah bertugas sekadar mencurahkan ilmu pengetahuan yang ada padanya kepada para pelajar, tetapi menjelmakan matlamat pembelajaran para pelajar berkenaan melalui penggunaan media pengajaran sebagai wahana penyatuan segala aktiviti pengajaran dan pembelajaran. Ini bertujuan menambahkan kelancaran perhubungan antara guru dengan pelajar, pelajar sesama pelajar dan membantu mempercepatkan proses pemahaman mereka.

Objektif Kajian

Kajian ini bertujuan untuk menilai sama ada perisian yang dinilai ini berdasarkan aspek-aspek berikut: (i) mempunyai ciri reka bentuk yang bersesuaian,

(ii) mempunyai isi kandungan yang bersesuaian,

(iii) memberi kesan yang signifikan terhadap pencapaian pelajar,

(iv) mengenalpasti sama ada pola interaksi pelajar adalah berstruktur atau tidak berstruktur ketika menggunakan perisian ini.

SOROTAN KAJIAN

Terdapat banyak kajian mengenai penilaian perisian. Proses pengajaran dan pembelajaran merupakan satu proses yang dinamik. Ciri-ciri pembelajaran pelajar merupakan suatu pembolehubah disebabkan gaya pembelajaran setiap individu adalah berbeza. Kebanyakan pelajar tidak dapat membangunkan kemahiran pembelajaran dengan semulajadi. Mereka sentiasa menghadapi masalah pengetahuan kompleks. Hipermedia dalam perisian multimedia dapat menyesuaikan perbezaan individu untuk pembelajaran yang berkesan. Oleh itu, kaedah pengajaran alternatif seperti pengajaran berbantukan komputer adalah diperlukan untuk membantu pelajar dalam proses pengajaran dan pembelajaran (Song, 2002).

Menurut Zurami Maidin (1991) pula, penggunaan multimedia dapat membantu pelajar memahami sesuatu konsep serta isi kandungan pelajaran dengan mudah di samping dapat mencungkil pemahaman mereka. Penggunaan perisian multimedia dapat membolehkan pelajar memperolehi jawapan segera pada sesi pengajaran dan pembelajaran. Dengan adanya kelebihan sebegini, pelajar dapat mengetahui perkembangan dan tahap kemajuan masing-masing. Bagi pihak guru, perkembangan kemajuan pelajar dapat dinilai dengan adanya perisian kursus serta tahap pencapaian pelajar dapat dikawal dan ditingkatkan.

Di samping itu, perisian komputer yang dibina berasaskan model inkuiri saintifik dapat berperanan sebagai alat kognitif untuk membantu pelajar dalam proses mengakomodasi pengalaman baru dan penemuan pengetahuan baru (Ting Choo Yee et. al., 2000). Tambahan lagi, ia berupaya untuk meningkatkan minat dan pembelajaran pelajar biasa (Shaharuddin Ariffin, 1995) serta mempercepatkan proses pembelajaran dan berpotensi untuk meningkatkan prestasi pencapaian akademik pelajar-pelajar khas (Faridah Serajul Haq, 2001). Bagi pelajar-pelajar hiperaktif pula, kajian oleh Faridah Serajul Haq (2001) menunjukkan pelajar-pelajar hiperaktif menggemari perisian yang mempunyai pelbagai ransangan visual, warna, ilustrasi dan kinestetik. Multimedia dapat membantu proses kognitif pelajar bermasalah pembelajaran kerana maklumat disampaikan dengan pelbagai format. Bagi pelajar-pelajar lemah pula, hasil kajian oleh Mohd Zaliman dan Manjit Singh (2001) menunjukkan bahawa teknologi multimedia berupaya membantu pelajar yang lemah mencuba kaedah alternatif aktiviti pembelajaran yang terkini, membantu mereka terus belajar dengan kreatif dan mengikut kemampuan serta meningkatkan motivasi pelajar dengan memberi perhatian terhadap keperluan pelajar itu sendiri. Ini disebabkan oleh gabungan elemen grafik, teks, bunyi dan video dapat merangsangkan deria pelajar.

Terdapat kajian (Baharuddin, et al., 2000) menunjukkan bahawa kaedah pengajaran menggunakan teknologi komputer mampu mengubah sikap pelajar terhadap sesuatu benda, perkara atau peristiwa apabila pengajaran berbantukan sesuatu teknologi komputer (PBK) dirancangkan dengan teliti. PBK juga berpotensi untuk digunakan dalam proses pengajaran dan pembelajaran yang tidak mampu dilaksanakan oleh kaedah tradisional (Ellington, 1995). Ini selari dengan kajian yang dijalankan oleh Phua, Ramasamy dan Ang (1998) yang menunjukkan bukti statistik perbezaan pencapaian markah di antara pelajar yang diajar dengan kaedah Pengajaran Berbantukan Komputer dengan kaedah pembelajaran tradisional. Tambahan lagi, kajian oleh Crowe dan Palmera-Leynes (1995) juga menunjukkan kadar penahanan (Retention Rate) pelajar akan bertambah sebanyak 30% apabila menggunakan koswer multimedia interaktif berbanding dengan menggunakan kaedah tradisional.

Kajian oleh Maizurah et. al. (2001) mendapati bahawa penggunaan visual sebagai alternatif kepada teks dan pertuturan dititikberatkan kerana terdapat ilmu yang sukar dijelaskan melalui teks tetapi lebih mudah difahami melalui visual yang boleh diperolehi daripada gabungan pelbagai media (multimedia).

berkesan untuk membantu mengurangkan jurang perbezaan pencapaian antara kedua-dua kategori pelajar yang dikaji.

Walau bagaimanapun, kajian Zirkel dan Zirkel (1997) tentang keberkesanan dan keefektifan penggunaan teknologi baru seperti perisian pembedahan berpandukan komputer dan rakaman video dalam pengajaran anatomi berbandingan dengan pembedahan tradisional menunjukkan keberkesanan dan keefektifan kedua-dua kaedah adalah sama dan tiada perbezaan walaupun kesahan luaran dan dalaman kajian-kajian lepas itu dipersoalkan.

METODOLOGI KAJIAN

Reka bentuk penyelidikan ini lebih bersifat kuantitatif. Reka bentuk penyelidikan bersifat kuantitatif yang digunakan adalah reka bentuk penyelidikan tinjauan jangka pendek menerusi penggunaan soal selidik. Penyelidikan ini juga menggunakan reka bentuk Pra-eksperimen (Pre-experimental design) jenis Ujian-Pra – Ujian Pos Satu Kumpulan (One-Group Pretest-Posttest Design) seperti yang dicadangkan oleh Donald T. Campbell dan Julian C. Stanley (1966). Ia juga dikenali sebagai reka bentuk penyelidikan pra-eksperimen perbandingan satu kumpulan (Khalid Johari, 2003). Dalam reka bentuk tersebut, hanya satu kumpulan rawatan telah melalui rawatan eksperimen dan kumpulan kawalan adalah tidak diperlukan. Penyelidikan ini juga menggunakan pendekatan reka bentuk penyelidikan bersifat kualitatif, iaitu kaedah pemerhatian jenis pemerhatian formal (Khalid Johari, 2003).

Reka bentuk penyelidikan tinjauan jangka pendek yang menggunakan instrumen soal selidik bertujuan untuk menilai mutu perisian dari aspek reka bentuk dan isi kandungan perisian yang telah dibangunkan oleh sekumpulan pelajar sarjana. Sementara itu, reka bentuk pra-eksperimen jenis Ujian-Pra – Ujian Pos Satu Kumpulan (O₁ X O₂)

bertujuan untuk mengukur perbezaan pencapaian antara ujian pra (O₁) dengan ujian pos (O₂) yang telah diikuti oleh satu kumpulan pelajar yang sama (Khalid Johari, 2003). Bagi kaedah pemerhatian jenis pemerhatian formal pula, perisian Screen Cam telah digunakan untuk mengenalpasti pola interaksi pelajar ketika menggunakan perisian yang dinilai.

Lokasi Kajian

Lokasi kajian yang dipilih dalam kajian ini ialah sebuah sekolah menengah di Pekan Nanas, Pontian, Johor. Sekolah ini adalah dipilih secara bertujuan kerana ia terdiri daripada pelajar-pelajar yang berbagai bangsa dan agama. Di samping itu, sekolah tersebut telah dikenalpasti mempunyai kemudahan seperti makmal komputer dan LCD projektor untuk tujuan pengajaran dan pembelajaran berkomputer.

Pemilihan Sampel

Populasi yang dipilih merupakan satu-satu kelas aliran Sains yang terdiri daripada 30 orang pelajar yang sedang mengambil mata pelajaran Fizik tingkatan lima tahun ini di sekolah yang telah dijalankan penyelidikan. Mengikut Krejcie, R.V. dan Morgan, D. W. (1970), bilangan sampel minimum yang perlu dipilih bagi populasi 30 orang pelajar adalah sekurang-kurangnya 28 orang pelajar. Oleh yang demikian, penyelidik membuat keputusan untuk memilih kesemua pelajar dalam kelas tersebut sebagai responden penyelidikan ini. Sampel kajian yang dipilih terdiri daripada kedua-dua jantina yang berbagai bangsa dan agama.

Instrumen Kajian

Soal Selidik Penilaian Perisian Untuk Guru / Pakar

Satu set soal selidik penilaian perisian yang diedarkan kepada guru mata pelajaran Fizik / pakar merupakan satu set soal selidik yang dirangka dan dihasilkan oleh penyelidik sendiri. Proses penghasilan soal selidik ini adalah merujuk kepada bentuk soal selidik pengkaji-pengkaji lalu yang juga membuat kajian yang hampir sama serta garis panduan yang telah diberikan oleh pihak Kementerian Pendidikan Malaysia bagi menilai sesuatu perisian. Ia terdiri daripada 44 soalan dan dibahagikan kepada enam bahagian seperti tertera dalam JADUAL(1) di bawah.

JADUAL(1). Pembahagian item mengikut dimensi.

Bahagian Dimensi Soalan Jumlah

A Maklumat Latar Belakang / Demografi Responden. 1 - 3 3

B Mutu Perisian Berdasarkan Isi Kandungan Pelajaran. 1 - 11 11

C Mutu Perisian Berdasarkan Reka Bentuk Skrin. 12 - 18 7

D Mutu Perisian Berdasarkan Reka Bentuk Interaktiviti. 19 - 28 10 E Mutu Perisian Berdasarkan Kuiz / Latihan Terkandung. 29 - 37 9

F Soalan Terbuka. (i)-(iv) 4

Soal Selidik Penilaian Perisian Untuk Pelajar /Responden

Satu set soal selidik penilaian perisian yang diedarkan kepada pelajar-pelajar tingkatan lima yang mengambil mata pelajaran Fizik terdiri daripada 37 soalan dan dibahagikan kepada enam bahagian seperti tertera dalam JADUAL(2) di bawah. Ianya bertujuan mengumpul data bagi mengkaji sama ada perisian multimedia yang dihasilkan itu mempunyai (i) ciri reka bentuk skrin yang bersesuaian?, (ii) ciri reka bentuk interaktiviti yang bersesuaian? dan (iii) isi kandungan yang bersesuaian?

JADUAL(2). Pembahagian item mengikut dimensi.

Bahagian Dimensi Soalan Jumlah

A Maklumat Latar Belakang / Demografi Responden. 1 - 2 2

B Mutu Perisian Berdasarkan Isi Kandungan Pelajaran. 1 - 4 4

C Mutu Perisian Berdasarkan Reka Bentuk Skrin. 5 - 11 7

D Mutu Perisian Berdasarkan Reka Bentuk Interaktiviti. 12 - 21 10 E Mutu Perisian Berdasarkan Kuiz / Latihan Terkandung. 22 - 30 9

F Soalan Terbuka. (i)-(v) 5

Ujian Pra dan Ujian Pos

Satu set soalan ujian pencapaian pra dan satu set soalan ujian pencapaian pos yang terdiri daripada 20 soalan objektif peperiksaan SPM yang lepas bagi tajuk gelombang telah digunakan untuk mengumpul data bagi mengkaji sama ada perisian multimedia yang dihasilkan itu memberi kesan yang signifikan terhadap pencapaian pelajar. Soalan-soalan dalam ujian pra dan ujian pos adalah sama, tetapi berbeza dari segi tertib susunan sahaja.

ANALISIS DATA DAN DAPATAN KAJIAN

JADUAL(3) memaparkan nilai min untuk setiap konstruk penilaian perisian yang telah dinilai oleh guru dan pelajar.

JADUAL(3). Nilai min untuk setiap konstruk penilaian perisian yang dinilai oleh guru dan pelajar.

Bil Konstruk Min Guru Min Pelajar

1 Reka bentuk skrin. 5.0000 4.0190

2 Reka bentuk interaktiviti. 4.7000 4.1700

3 Isi kandungan. 4.6364 4.3333

4 Kuiz / Latihan terkandung. 4.4444 4.0556

Keseluruhan. 4.6757 4.1222

Dapatan kajian bagi min keseluruhan soal selidik penilaian perisian oleh pelajar dan guru masing-masing sebanyak 4.1222 (pelajar) dan 4.6757 (guru) menunjukkan bahawa guru dan pelajar adalah setuju dengan kriteria-kriteria yang terkandung dalam instrumen soal selidik yang digunakan dalam kajian ini.

JADUAL(4) memaparkan hasil analisis data pelajar dengan menggunakan ujian T jenis Paired-Samples T Test. Dari Jadual 4.10, didapati nilai min bagi ujian pencapaian telah bertambah dari 32.67 (ujian pra) ke 37.33 (ujian pos). Aras kesignifikan yang ditunjukkan ialah 0.019 pada nilai α = 0.05.

JADUAL(4). Keputusan analisis data pelajar dengan menggunakan ujian-t jenis Paired-Samples t-Test.

Ujian Min Darjah Kebebasan Signifikan (2-hujung)

Pra 32.6667. 29 0.019

Pos 37.3333.

*N = 30 orang, = 0.05

Memandangkan nilai statistik ujian (0.019) yang didapati adalah kurang daripada aras signifikan, iaitu α = 0.05, maka kita menolak H_o (

µ

_pra

=

µ

_pos) dan menerima H_a (

µ

_pos

≠

µ

_pra). Dapatan kajian ini menunjukkan

bahawa wujudnya perbezaan yang signifikan antara keputusan ujian pencapaian pra dengan keputusan ujian pencapaian pos. Dengan itu dapatlah dikatakan bahawa perisian multimedia memberikan kesan yang positif terhadap pencapaian pelajar dalam ujian.

Analisis Pola Interaksi Pelajar

Dapatan kajian daripada analisis pemerhatian menerusi perisian Screen Cam menunjukkan bahawa kelima-lima pelajar yang terlibat dalam kajian ini menunjukkan pola interaksi yang tidak berstruktur dari segi capaian pilihan subtopik dalam perisian.

PERBINCANGAN DAN KESIMPULAN

Secara keseluruhannya, dapatan kajian menunjukkan bahawa mutu perisian yang dinilai adalah pada tahap yang memuaskan dan sesuai digunakan untuk tujuan seperti pengajaran dan pembelajaran di kelas dan ulangkaji secara individu. Kebanyakan pelajar menyokong penggunaan perisian multimedia dapat membantu mereka memahami pelajaran dan memotivasikan mereka.

Dapatan kajian daripada analisis statistik deskriptif data pelajar dan data guru menunjukkan min bagi setiap konstruk penilaian perisian yang dinilai oleh guru adalah melebihi 4.44 dan min bagi setiap konstruk penilaian perisian yang dinilai oleh pelajar adalah melebihi 4.00. Min keseluruhan bagi pelajar, iaitu 4.12 dan min keseluruhan bagi guru, iaitu 4.68 menunjukkan bahawa mutu perisian yang dinilai adalah pada tahap yang agak tinggi.

sebanyak 0.019 menunjukkan wujudnya perbezaan yang signifikan antara ujian pencapaian pra dengan ujian pencapaian pos pada aras signifikan, α = 0.05.

Dapatan kajian daripada data perisian Screen Cam menunjukkan kelima-lima orang pelajar yang telah berinteraksi dengan perisian tidak menunjukkan pola interaksi yang berstruktur dari aspek capaian subtopik. Walau bagaimanpun, terdapat seorang pelajar yang berinteraksi dengan perisian telah menunjukkan pola interaksi yang berstruktur dari aspek capaian subtopik kecil. Dapatan ini menunjukkan bahawa gaya pembelajaran setiap pelajar adalah berbeza dan perisian multimedia yang dibangunkan seboleh-bolehnya dapat menampung cara pembelajaran masing-masing.

RUJUKAN

1. Baharuddin Aris, Noraffandy Yahaya, Jamalluding Hj. Harun dan Zaidatun Tasir, Teknologi Pendidikan, Johor: Penerbit Universiti Teknologi Malaysia, 2000.

2. Campbell D. T. and Stanley J. C., Experimental And Quasi-Experimental Designs For Research. London: Houghton Mifflin Company Boston, 1966.

3. Crowe, H. A., and Palmera-Leynes, A. T., Computers In the Classroom – Learning Goals and Learning Theorities, Dibentangkan di The SEAMED INNOTECH International Conference, Manila, Philippines, 1995. 4. Ellington, H.I.,. Educational Innovation – Where Are We Now? A Critical Review of Recent Developments.

Innovation & Learning In Education: The International Journal for the Reflective Practitioner. 1(1). 1995, 15 – 20.

5. Faridah Serajul Haq, Kepentingan Penggunaan Teknologi Komputer Untuk Pengajaran Dan Pembelajaran Pelajar-pelajar Bermasalah Pembelajaran. Dibentangkan di Konvensyen Kepelbagainya Dalam Teknologi Instruksional: Isu Dan Cabaran. Persatuan Teknologi Pendidikan Malaysia (PTPM), 2001, 266 – 277. Universiti Kebangsaan Malaysia.

6. Fong, Soon Fook, Ng, Wai Kong, Wan Mohd. Fauzy Wan Ismai, Kesan Persembahan Grafik Komputer Di Kalangan Pelajar Pelbagai Tahap Kebimbangan. Dibentangkan di Konvensyen Kepelbagaian dalam Teknologi Instruksional. 2001, 44 – 60. Universiti Sains Malaysia.

7. Khalid Johari,. Penyelidikan Dalam Pendidikan: Konsep & Prosedur. Selangor: Prentice Hall , 2003.

8. Krejcie, R.V. dan Morgan, D.W. , Determining Sample Size for Research Activities. Educational and Psychological Measurement. 30., 1970, 607 – 610.

9. Maizurah, Mona Masood, Wan Ahmad Jaafar Wan Yahaya, Maizurah Omar, Potensi Visual 2-Dimensi Dan 3-Dimensi Dalam Memperkaya Pengajaran Dan Pembelajaran Melalui Multimedia. Dibentangkan di Konvensyen Kepelbagaian Dalam Teknologi Instruksional: Isu Dan Cabaran. Persatuan Teknologi Pendidikan Malaysia (PTPM), 2001, 79 – 86.

10. Mohd Salleh Abu dan Tan, Wee Chuen, Mengeksploitasi Penggunaan Teknologi Maklumat Dan Komunikasi Dalam Membantu Menangani Masalah Pengajaran Dan Pembelajaran Sains Dan Matematik. Jurnal Pendidikan Universiti Teknologi Malaysia, 7. 2001, 100 – 108.

11. Mohd. Zaliman Mohd. Yusoff dan Manjit Singh Sidhu, Teknologi Multimedia: Kaedah Pembelajaran Pelajar Lemah Dalam Pelajaran. Dibentangkan di Konvensyen Kepelbagaian Dalam Teknologi Instruksional: Isu Dan Cabaran. Persatuan Teknologi Pendidikan Malaysia (PTPM). 2001, 79 – 86.

12. Phua, K.K., Ramasamy, A. dan Ang, B.S., Pengajaran-Pembelajaran Berasaskan Komputer Dan Penggunaan Teknologi Multimedia Berinteraksi Untuk Peningkatan Kualiti Pengajaran Bagi Pelajar Perubatan Tahun Kelima Di Pusat Pengajian Sains Perubatan. Dibentangkan di Konvensyen Teknologi Pendidikan ke XI, 1998. Persatuan Teknologi Pendidikan Malaysia, Kelantan, 1998.

13. Song, C. , Literature Review for Hypermedia Study from an Individual Learning Differences Perspective. British Journal of Educational Technology. 33(4). 2002, 435 – 447.

14. Ting, Choo Yee, Mohammad Yusof Arshad, Pembinaan Perisian Prototaip Science Pro Berasaskan Model Inkuiri Saintifik Bagi Topik Sistem Ayunan Bandul Ringkas Dan Sistem Ayunan Spring Berbeban. Dibentangkan di Seminar Pendidikan Kebangsaan. 2000. Tanjung Malim.

15. Zirkel. J.B. and Zirkel. P. A., Technoloical Alternatives to Actual Dissection in Anatomy Instruction: A Review of the Research. Educational Technology. 37(6). 1997, 52 – 56.

16. Zurami Maidin, Pemilihan Perisian Pendidikan Berbantukan Komputer. Universiti Teknologi Malaysia: Tesis Sarjana Muda, 1991.