Penghasilan manual prosedur kerja amali perpaipan, Jabatan Pendidikan Teknik & Vokasional, Fakulti Teknologi Kejuruteraan, KUiTTHO

SCANNED

AVAlLAIllE ONLlNll

1!11[!!~~lllr']llr!~~llllr(lllliijlrIOIIIII'

3 0000 00085490 5

Saya

KOLEJ UNIVERSITI TEKNOLOGI TUN HUSSEIN ONN

BORANG PENGESAHAN STATUS TESIS·

JUDUL: PENGHASILAN MANUAL PROSEDUR KERJA AMALI PERPAIPAN, JABAT AN PENDIDIKAN TEKNIK DAN VOKASIONAL,

FAKULTI TEKNOLOGI KEJURUTERAAN, KUiTTHO.

SESI PENGAJIAN: 2003/2004

HASLIZA BINTI ZULKIFLI (770610-08-7758) (HURUF BESAR)

mengal-ui membenarkan tesis ( PSMI Sarjanal J;)ektof Falsafah )* ini dis imp an di Perpustakaan Kolej Universiti Teknologi Tun Hussein Onn dengan syarat-syarat seperti beril-ut :

1. Tesis adalah hakrnilik Kolej Universiti Teknologi Tun Hussein Onn.

2. Perpustakaan Kolej Universiti Teknologi Tun Hussein Onn dibenarkan membuat salinan untuk tujuan pengajian sahaja.

3. Perpustakaan dibenarkan membuat salinan tesis ini sebagai bahan pertukaran di antara institusi pengajian tinggi.

4. ** Sila tandakan ( 0/ )

D

SULIT

D

TERHAD

TIDAK TERHAD

(Mengandungi maklumat yang berdarjah keselamatan atau kepentingan Malaysia seperti yang termaktub di dalam AKTA RAHSIA RASMI 1972)

(Mengandungi maklumat TERHAD yang telah ditentukan oleh organisasilbadan di mana penyelidikan dijalankan)

Disahkan oleh :

(T ANDA{riANGAN PENULlS) (TANDA TANGA'\N PENYELIA)

Alamat Tetap :

D 19-2, KAMPUNG LUAT, PUAN YUSMA WATI BINTI YUSOF Nama Penyelia

33400 LENGGONG. PERAK.

Tarikh :

CATATAN:

02 Mac 2004 Tarikh : 02 Mac 2004

---Potong yang tidak bcrkcnaan.

•• Jika tesis ini SULIT atau TERHAD, sila lampirkan surat daripada pihak bcrkuasalorganisasi bcrkcnaan dcngan mcnyatakan sckali scbab dan tcmpoh tcsis ini perlu rliln"'bc.le:tn c.(>h~a!li <::1 IT IT !It!lll TPRI-J A n

PENGHASILAN MANUAL PROSEDUR KERJA AMALI PERP AlP AN, JAB AT AN PENDIDlKAN TEKNIK DAN VOKASIONAL,

FAKULTI TEKNOLOGI KEmRUTERAAN, KUiTTHO.

HASLIZA BINTI ZULKIFLI

Laporan projek ini dikemukakan sebagai memenuhi sebahagian daripada syarat penganugerahan Ijazah Smjana Pendidikan

Teknik dan Vokasional

Fakulti Teknologi Kejuruteraan Kolej Universiti Teknologi Tun Hussein Onn

"Saya mengakui bahawa saya telah membaca karya ini dan pada pandangan saya karya ini adalah memadai dari segi skop dan kualiti untuk tujuan penganugerahan Ijazah

Smjana Pendidikan Teknik dan VokasionaI",

Tandatangan Nama Penyelia Tarikh

...

~

... .

YUSMA W A TI BINTI YUSOF 02 Mac 2004

"Saya akui karya ini adalah hasil keIja saya sendiri kecuali nukilan dan ringkasan yang tiap-tiap satunya telah saya jelaskan sllmbemya" .

Tandatangan Nama Penulis Tarikh

...

~

... .

HASLIZA BINTI ZULKIFLI 02 Mac 2004

Sel<g{ung 611di~ Sewllt I<gsifi 611at;

1£,11laR,fJfasnafi rEillti}1.6dll{Jfa11lid) dall}1.6afi (Zu{RjfEi rEin 'Yeop }1.fi11lad) yang takje11l11 6erdoa llntuf(/?sjayaan ana!?Jllu ini.

'Ten·llla I<gsifi yang taf(terfiingga ...

'Tensti11lewa 611atSua11li tercinta (:Mufia11ladPaisa{rEin :Mat Isa @ Zai7laQ

ya1lg taf(plltllS 11le1ll6en· dorollgan dan se11la7lgat. 'Ten·11la I<gsifi di· atas segawnya ...

'Taf({llpa 611at saudara-salidara!?Jl tersaya7lg;

1(af(Jfaiza

cZ

}1.6a1lg }1.wie se/?s{llarga, }1.dili.:;adi·f((Lida, 1(/iaint{ cZ}1.nJj), soR.971gan dan perfiatian I<gEian alllat di·fiargai.

rEuat te11lan-te11lan sepcry·ua7lgan

Jasa dan /?sllangan 6ersama tida!(al<gn {lipUt dan· ingatan.

PENGHARGAAN

Syukur kepada Allah S.W.T dengan lirnpah kumia dan izin dariNya, saya beJjaya rnenyiapkan projek saJjana ini seperti yang diharapkan. Saya rnengarnbil kesernpatan ini untuk rnerakarnkan setinggi-tinggi penghargaan buat Penyelia projek, Puan Yusrnawati Binti Yusof di atas dorongan dan birnbingan beliau dalarn penghasilan projek ini.

Iutaan terirna kasih juga buat Ketua rnakmal, Encik Mokhatar Mohd dan Iuruteknik rnakmal Encik Sabari Wahab di atas pertolongan dan tunjuk ajar yang dihulurkan. Tidak lupa juga buat ternan-ternan yang baik budi, Farah, Lina, Azrna, dan Che' La yang banyak rnernbantu dan rnernberi sernangat. Terirna kasih juga kepada individu-individu yang terlibat sarna ada secara langsung atau sebaliknya. Sernoga Allah rnernbalas jasa baik kalian.

v

ABSTRAK

Kajian ini bertajuk "Penghasilan Manual Prosedur Kerja Amali Perpaipan,

Jabatan Pendidikan Teknik & Vokasional, Fakulti Teknologi Kejuruteraan, Kolej

Universiti Teknologi Tun Hussein Onn". Sehubungan dengan kekurangan dari segi penyediaan prosedur at au langkah kerja di dalam manual kerja amali yang sedia ada, kajian ini dijalankan bertujuan untuk menghasilkan manual yang lebih lengkap dengan menggunakan pendekatan grafik. Penghasilan manual ini adalah

berkonsepkan mesra pengguna. Untuk mengetahui kebolehgunaan Manual Prosedur Kerja Amali (MPKA) yang dihasilkan dan untuk menjawab persoalan kajian yang dibina, pengkaji memilih seramai 30 orang responden yang terdiri daripada pelajar tahun 2 Ijazah Sarjana Muda (Pendidikan Teknik dan Vokasional) yang sedang menjalani kerja amaIi di Makmal Tenologi Perpaipan untuk mata pelajaran BTT 2824: ElektifTeknologi Kemahiran (Awam). Kaedah kajian yang digunakan adalah kaedah tinjauan berbentuk kuantitatif dengan menggunakan instrumen soal selidik. Hasil daripada kajian ini temyata manual yang dihasilkan adalah

berkonsepkan mesra pengguna dan ia boleh dijadikan panduan kepada pelajar yang menjalani kerja am ali di Makmal Teknologi Perpaipan.

ABSTRACT

This study is about "The Production of the Practical Work Procedures Manual for the Laboratory of Pipe Technology, Faculty of Engineering Technology, University College of Technology Tun Hussein Onn". Regarding to the shortage of the work procedures preparation in previous practical work manual provided by Laboratory of Pipe Technology, the study is forward to develop a complete manual with the graphic approach. The development of this manual is within the concepts of user friendly. 30 respondent have been selected, which involves the second year student of Bachelor (Technical and Vocational Education) who is undergo the practical work in Pipe Technology Laboratory for the subject BTT 2824 : Elective of Skill Technology (Civil). The methodology of this studying involves the

quantitative survey using questionnaire as the instruments. The result indicates that the Practical Work Procedures Manual (MPKA) was user friendly and can be a guideline for the students during their practical work in Laboratory of Pipe Technology.

KANDUNGAN BAB PERKARA I HALAMAN JUDUL PENGAKUAN DEDIKASI PENGHARGAAN ABSTRAK ABSTRACT SENARAIKANDUNGAN SENARAI JADUAL SENARAI RAJAH

SENARAI SINGKATAN PERKATAAN SENARAI LAMPlRAN PENGENALAN 1.1 Pendahuluan 1.2 Latarbelakang Masalah 1.3 Pemyataan Masalah 1.4 Persoalan Kajian 1.5 ObjektifKajian 1.6 Kepentingan Kajian 1.7 Skop Kajian

1.8 Rasional Pemilihan Tajuk

VII HALAMAN ii iii iv V vi vii xii xiii xiv xv 3 5 7 7 8 9 9

1.9 Daftar Istilah

1.9.1 Penghasilan Manual

1.9.2 Prosedur Kerja Amali

1.9.3 Mesra Pengguna

1.9.4 Grafik

1.9.5 Alat dan Kelengkapan

1.9.6 Format Piawai

1.10 Kerangka Teori

II KAJIAN LITERA TUR

2.1 Pendahuluan

2.2 Pengajaran dan Pembelajaran Berasaskan Modul dan Manual

2.3 Pengajaran dan Pembelajaran di Dalam Makmal

2.4 Keperluan Manual Menurut Sistem Kualiti

2.5 Ciri-ciri Manual yang Efektif

2.6 Ciri-ciri Pembangunan Manual Berteraskan Teknologi Kejuruteraan

2.7 Konsep Manual Mesra Pengguna

2.8 Grafik Dalam Manual

2.8.1 Kepentingan Grafik

2.9 Mereka Bentuk Untuk Pengajaran

2.10 Rancangan Reka Bentuk Pengajaran

2.11 Peranan Pensyarah Dalam Membangunkan Modul Pengajaran

III METODOLOGI KAJIAN

3.1 3.2 3.3

Pendahuluan Reka Bentuk Kajian Sampel Kajian 10 11 II 11 12 12 13 14 14 16 17 18 19 21 22 23 23 24 25 27 28 29 VlII

IX 3.4 lnstrumen Kajian 30 3.4.1 Soa1 Selidik 31 3.5 Tatacara Kajian 32 3.5.1 Kajian Rintis 35 3.6 Sumber Data 3.6.1 Data Sekunder 36 3.6.2 Data Primer 36 3.7 Penganalisaan Data 37 3.8 Batasan Kajian 37 3.9 Andaian Kajian 38 IV

REKABENTUKPRODUK

4.1 Pendahuluan 39

4.2 Latar Belakang Teori Penghasilan Produk 39

4.3 Reka Bentuk Produk 41

4.4 Bentuk dan Ciri-ciri Produk 42

4.5 Kerangka Teori Penghasilan Produk 43

4.6 Kronologi Penghasilan Produk 44

4.6.1 Mengenalpasti Tajuk KeIja Amali 45

4.6.2 PerbincanganPengumpulan dan Pembacaan

Bahan Rujukan 45

4.6.3 Pemilihan lsi Kandungan 46

4.6.4 Draf dan Penilaian Manual 46

4.6.5 Pembetulan dan Pendokumentasian 47

4.6.6 Penilaian Akhir Manual 47

4.7 Pem1asalahan Dalam Menghasilkan Produk 47

4.8 Kelebihan Manual 48

V ANALISIS DATA DAN DAPATAN KAJIAN

5.1 Pendahuluan

5.2 Ciri-ciri Demografi Responden 5.2.l Jantina

5.2.2 Umur

5.2.3 Latar Belakang Pendidikan

5.2.4 Jumsan/Aliran Semasa di Sekolah Menengah 5.2.5 Pengalaman KeIja Amali di Bengkel Semasa

di Sekolah Menengah 5.3 Analisis Nilai Skor Min

5.3.1 Analisis Min Responden Terhadap Penghasilan Manual yang Berkonsepkan Mesra Pengguna 5.3.2 Analisis Min Responden Terhadap Penggunaan

Pendekatan Grafik

5.3.3 Analisis Min Responden Terhadap Tahap Kebolehgunaan MPKA Sebagai Panduan Kerja Amali

VI PERBINCANGAN, KESIMPULAN DAN CADANGAN

6.1 6.2

Pendahuluan Perbincangan

6.2.1 Persepsi Responden Terhadap Penghasilan

50 51 51 52 52 53 54 55 56 57 59 60

Manual yang Berkonsepkan Mesra Pengguna 60

6.2.2 Persepsi Responden Terhadap Penggunaan Pendekatan Grafik

6.2.3 Persepsi Responden Terhadap Tahap Kebolehgunaan MPKA Sebagai Panduan KeIja Amali

61

62

XI

6.3 Kesimpulan

6.3.1 Penghasilan Manual yang Berkonsepkan

Mesra Pengguna 63

6.3.2 Penggunaan Pendekatan Grafik 64

6.3.3 Kebolehgllnaan MPKA Sebagai Pandllan

KeIjaAmali 65

6.4 Cadangan Untuk Kajian Akan Datang 65

nIllLIOGRAFI 67

Xli

SENARAI JADUAL

NO.JADUAL TAJUK HALAMAN

3.1 Bilangan Sampel Kajian 30

3.2 Bahagian-bahagian Dalam Soal Selidik 31

3.3 Skala Likert 32

3.4 Penilaian Kebolehpercayaan, a 36

3.5 Tafsiran Min 37

5.1 Taburan Responden Berdasarkan Jantina 51

5.2 Taburan Responden Berdasarkan Umur 51

5.3 Taburan Responden Berdasarkan

Latar Belakang Pendidikan 52

5.4 Taburan Responden Berdasarkan

JurusaniAliran Semasa di Sekolah Menengah 53

5.5 Taburan Responden Berdasarkan Pengalal11an

KeIja Al11ali di Bengkel Sel11asa di Sekolah

Menengah 53

5.6 Nilai Skor Min Terhadap Penghasilan Manual

Yang Berkonsepkan Mesra Pengguna 55

5.7 Nilai Skor Min Terhadap Penggunaan

Pendekatan Grafik 56

5.8 Nilai Skor Min Terhadap Kebolehgunaan

Xlii

SENARAI RAJAH

NO. RAJAH TAJUK HALAMAN

1.1 Kerangka Teori 13

2.1 Jenis Model Sistem Kualiti Dokumentasi 18

3.1 Aliran Tatacara Kajian 34

4.1 Kerangka Teori Penghasilan Manual 43

KUiTTHO MTP MPKA P&P JPTV JTKPAS

SENARAI SINGKATAN PERKATAAN

Kolej Universiti Teknologi Tun Hussein Onn Makmal Teknologi Perpaipan

Manual Prosedur Kerja Amali Pengajaran dan Pembelajaran

Jabatan Pendidikan Teknik dan Vokasional

XIV

xv

SENARAI LAMPlRAN

LAMPlRAN TAJUK HALAMAN

A Borang Soal Selidik 70

B Analisis Kajian Rintis 75

C Analisis Dapatan Kajian 78

D Borang Pengesahan Produk 91

BABI

PENGENALAN

1.1 Pcndahuluan

Selain daripada teori, kerja amali juga dianggap sarna penting di dalam pelajaran yang berasaskan kejuruteraan. Ini kerana terdapat sesuatu teori pelajaran yang memerlukan kerja am ali atau praktikal untuk membuktikan kesahihannya. Selain itu juga ia bertujuan untuk mengaitkan apa yang dipelajari secara teori dengan amali supaya pelajar memahaminya dengan lebihjelas !agio Sebagai sebuah institusi pengajian tinggi yang berasaskan pendidikan teknik dan vokasional, tahap pemahaman pelajar dalam menguasai kerja-kerja amali di makmal perlu

dipertingkatkan bagi mencapai tahap yang maksimum. Oleh itu, satu sistem pembelajaran dan pengajaran (P&P) yang efektifharuslah dibina.

Boleh dikatakan kebanyakan mata pelajaran kejuruteraan adalah berasaskan kerja amali di makmal yang perlu dijalankan oleh setiap pelajar. Tetapi tidak mustahil sekiranya terdapat satu mata pelajaran kejuruteraan yang mempunyai pembahagian kredit yang melebihkan pembelajaran amali daripada teori. la bertujuan untuk memberi pendedahan yang lebih meluas kepada pelajar mengenai keadaaan sebenar sesuatu perkara yang dipelajari secara teori. lni kerana terdapat individu yang sukar membayangkan apa yang dipelajarinya secara teori kepada keadaan sebenar di lapangan. Oleh itu pelajar akan memperolehi kemahiran dengan

2 mempraktikkan apa yang dipelajari secara teori di dalam kelas dalam keadaan yang sebenar semasa kerja am ali dilaksanakan di samping membuat perkaitan di antara keduanya. Sebagai contoh, mata pelajaran BTT 2824: ElektifTeknologi Kemahiran (Awam) untuk pelajar Ijazah Sarjana Muda (Pendidikan Teknik dan Vokasional), Jabatan Pendidikan Teknik dan Vokasional, Faklllti Teknologi Kejuruteraan, KUiTTHO.

Mata pelajaran ini merupakan satu mata pelajaran yang mempunyai 4 jam kredit. Pembahagian masa kreditnya adalah 6 jam bagi pembelajaran am ali dan hanya 2 jam bagi pembelajaran teori. Dengan ini, sistem pengajaran dan pembelajaran amali bagi mata pelajaran ini seharusnya dipraktikkan dengan lebih baik dan terancang. Terdapat sebilangan pelajar yang menganggap bahawa kerja amali di makmal adalah merupakan satu perkara yang. Sebenamya anggapan mereka ini adalah tidak benar sarna sekali kerana pembelajaran amali di makmal memerlukan tumpuan, kefahaman dan kemahiran yang tinggi untuk

melaksanakannya agar objektifkerja am ali tersebut tercapai.

Menurut pandangan Mohd Afifi (1985), latihan amali di bengkel atau di makmal adalah merupakan titik permulaan kepada pelajar untuk mendapatkan kemahiran sebelum mereka melangkah masuk ke alam pekerjaan. Contoh yangjelas ialah bagi pelajar Ijazah Sarjana Muda (Pendidikan Teknik dan Vokasional) di mana mereka akan melangkah ke alam pekerjaan sebagai pendidik dan akan terlibat secara langsung dengan pengendalian pengajaran di makn1al at au bengkel. OIeh itu, pengalaman mereka semasa belajar akan menjadi satu panduan yang berguna apabila bekerja kelak.

Sehubungan dengan itu, untuk membolehkan para pelajar menjalankan sesuatu ujikaji atau projek dengan betul, cepat dan berkesan, segala keperluan untuk menjalankan sesuatu ujikaji atau projek tersebut haruslah lengkap dari segi

penyediaan labsheet. Penyediaan labslzeet atau manual prosedur kerja am ali seperti yang akan dibangunkan oleh pengkaji bukanlah sesuatu perkara yang mudah untuk dilaksanakan. Ia haruslah meliputi segala keperluan-keperluan yang diperlukan untuk menjalankan sesuatu kerja amali. Di antara keperluan tersebut adalah seperti

objektif, teori-teori yang berkaitan dengan keIja amali, peralatan yang akan digunakan, sampel yang dipilih serta prosedur keIja keIja amali.

3

Penyediaan prosedur keIja adalah di antara bahagian yang paling penting di dalam membina manual prosedur keIja amali. Jika manual keIja amali yang tidak lengkap dari segi susunan setiap prosedur keIjanya digunakan sebagai panduan oleh pelajar yang baru berpeluang menjalankan amali, sudah pasti akan timbul masalah. lni kerana pelajar tersebut tidak dapat menjalankan keIja amalinya dengan sempuma akibat kekeliruan dan ketidakpastian yang akan timbul semasa proses amali tersebut dijalankan. Biasanya setiap keIja amali yang ditugaskan merupakan satu perkara yang baru kepada mereka.

Oleh yang demikian, pihak-pihak yang bertanggungjawab menyelia pelajar-pelajar menjalankan amali di makmal seharusnya peka terhadap fenomena ini. Untuk mengatasi daripada fenomena ini berpanjangan adalah menjadi

tanggungjawab pihak yang terlibat merancang dan mereka bentuk bahan pengajaran dan pembelajaran yang lebih sistematik dengan harapan bahawa proses pengajaran dan pembelajaran di makmal akan meningkat ke tahap yang lebih baik,

bersistematik dan efisyen. Selain daripada itu, bahan pengajaran dan pembelajaran yang dihasilkan dapat menjadi panduan utama kepada pihak pengajar dan juga pelajar.

1.2 Latarbclakang Masalah

Berdasarkan kepada pengalaman pengkaji dan juga dapatan daripada ketua makmal, juruteknik makmal dan juga pelajar yang menjalankan keIja amali di Makn1al Teknologi Perpaipan, FakuIti Teknologi Kejuruteraan, KUiTTHO, terdapat permasalahan yang timbul di kalangan pelajar-pelajar yang menjalankan keIja amali dengan membuat kesilapan seperti tidak membuat keIja mengikut prosedur yang betu!. Ini terjadi kerana pengetahuan pelajar mengenai sesuatu kerja amaIi yang

4 hendak dijalankan hanya bergantung kepada penerangan ringkas ketua makmal atau juruteknik mengenai teori dan prosedur-prosedur kerja secara lisan atau melalui

edaran labsheet yang terlalu ringkas. Oleh yang demikian, terdapat sebilangan

pelajar yang terpaksa mengulangi semula kerja amali tersebut untuk mendapatkan hasil atau keputusan yang lebih baik.

Permasalahan di atas telah mengganggu kelancaran proses pembelajaran pelajar yang akan membentuk sikap yang negatif di dalam diri pelajar itu sendiri. Sekiranya masalah ini tidak dapat diatasi dan dibiarkan berterusan, maka ia akan lebih mendatangkan kesulitan dan permasalahan semakin bertambah dengan bertambahnya bilangan pelajar pada setiap semester.

Ini dapat dilihat daripada hasil soal selidik dalam kajian awalan yang telah dijalankan oleh pengkaji di mana persoalan mengenai maklumat penggunaan kertas kerja amali yang sedia ada dan kerelevenan perlunya satu manual prosedur kerja amali yang lengkap telah diutarakan kepada responden. Responden terdiri daripada pelajar yang menjalankan kerja amali di Makmal Teknologi Perpaipan, penyelia atau ketua makmal danjuruteknik. Basil daripada soal selidik yang menjawab beberapa persoalan utama diringkaskan seperti berikut:

i. Kertas kerja am ali (Labsheet) sedia ada.

Kebanyakan responden mengatakan bahawa mereka kurang berpuas hati dengan kertas kerja amali yang disediakan kerana ia tidak berformat termasuklah dari segi bahasa dan susunan teks serta prosedur kerja yang tidak tersusun. Ini dibuktikan dengan hasil soal selidik yang

menunjukkan 82% daripada mereka bersetuju dengan kenyataan yang mengatakan bahawa kertas kerja amali yang disediakan adalah terlalu ringkas.

11. Pendekatan grafik dalam Manual Prosedur Kerja Amali.

Basil daripada soal selidik mendapati bahawa 90% responden bersetuju dengan kenyataan bahawa sesebuah manual memerlukan gambarajah, gambar foto atau grafik supaya sesuatu perkara yang hendak disampaikan lebih jelas dan mudah difahami. Mereka juga mengakui bahawa hasil

5 keIja amali disiapkan adalah berdasar dan berpandukan gambarajah yang telah dilukis.

111. Manual Prosedur KeIja Amali yang berkonsepkan mesra pengguna.

Keperluan terhadap satu pembangunan manual prosedur keIja am ali menunjukkan peratus yang tinggi dari hasil soal selidik terhadap

responden. Ini kerana terdapat 75% responden bersetuju dan menyokong terhadap pembangunan sebuah manual prosedur keIja amali yang berkonsepkan mesra pengguna kerana mereka memerlukan satu panduan yang lebih lengkap dari segi objektif, prosedur keIja, serta mempunyai pendekatan grafik.

Berdasarkan kepada keputusan hasil soal selidik, pengkaji mendapat sokongan terhadap kajian yang akan dijalankan ini. Ia juga menunjukkan bahawa kajian yang akan dijalankan ini relevan dengan masalah yang dihadapi oleh responden.

1.3 Pernyataan Masalah

Berdasarkan kepada pemyataan di atas, didapati bahawa terdapat kekurangan di dalam manual keIja amali yang disediakan di Makmal Teknologi Perpaipan, KUiTTHO. Kekurangan yang ketara ialah ketiadaan manual yang lengkap yang merangkumi penyediaan objektif, teori yang berkaitan, peralatan-peralatan yang digunakan dan prosedur atau langkah keIja yang tersusun. Kekurangan yang sarna juga telah menjadikan kekurangan kepada Jabatan Pendidikan Teknik dan Vokasional (JPTV) di mana para pelajar di bawahjabatan ini melaksanakan keIja amali perpaipan dengan berpandukan manual keIja amali perpaipan yang disediakan oleh Jabatan Teknologi Kejuruteraan dan Pengurusan Alam Sekitar (JTKPAS). Oleh itu pengkaji mencadangkan adalah amat perlu untuk menyediakan satu