Research in Cognitive and Behavioral Sciences Vol. 7, No. 1, Ser No. (12) Spring & Summer 2017
Effectiveness of Four Preventive Methods on Attitudes toward Drug Abuse and Mental Health among High School Boys
G. Ghaedamini Harouni
Ph.D. student in Health and Social welfare, Social welfare management Reasearch Centere, University of Social Welfare and Rehabiliation Sciencies, Tehran, Iran.
* M. Bahreini Boroujeni
Ph. D. of Curriculum Development, Faculty of Education and Psychology, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
S. E. MirshahJa'fari
Professor of Curriculum Development, Faculty of Education and Psychology, University of Isfahan, Isfahan, Iran
K. Sepehri Boroujeni
Assistant Professor of Religions and Mysticism, Islamic Azad University, Shahrekord, Iran
Abstract
Individuals’ intent to drug abuse, at least in the first time, is influenced by their attitude to drugs.
Attitude amendment, especially in the young ages, is one of the well-known preventive strategies from addiction. Present study examined the effects of four methods of prevention (training by life skills, films, posters & catalogs, and sending short messages) on changing attitude towards drug abuse and mental health among high school boys in Charmahal&Bakhtyari province. This research was aQuasi-experimental in which four ratremirepxegroupsincludedTraining by life skills, films,posters, catalogs and sending short messages and a control group were compared. About 511 students were selected of 4 training zones by a randomly multistage cluster sampling. Data analyzed by ANCOVA.
Findings showed that Training by life skills and films among preventive methods had significant effects on young’s attitude towards addiction (p<0.05) compared to training by posters, catalogs and sending short messages by cell phone (p>0.05).Training by life skills and filmsalso had an effect onmental health promotion (p>0.05). It is suggested that all of education centers for Changing students' attitude towards drug abuse and mental health promotion, use active methods like life skills and showing films and observation.
Keywords: treventivemethods, Mental health, drugabuse, Life skills, showingfilm,xttitudetowards opiate drugs , high school boys
* majid_bahraini@yahoo.com
شهوژپ
یراتفر‌و‌یتخانش‌مولع‌یاه
یملع(
-
)یشهوژپ
لاس
متفه هرامش،
،لوا
یپایپ ( 21 )
،
ناتسبات‌و‌راهب 2931
:تفایرد‌خیرات 21
/ 21 / 2931
:شریذپ‌خیرات 19
/ 22 / 2934
صص
:
14 - 12
Copyright © 2017, University of Isfahan. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution License (http://creativecommons.org/licenses/BY-NC-ND/4.0/), which permits others to download this work and share it with others as long as they credit it, but they cannot change it in any way or use it commercially.
ناور تملاس و ردخم داوم هب تبسن شرگن رب داوم فرصمءوس زا یریگشیپ شور راهچ یشخبرثا شناد
هطسوتم هرود رسپ نازومآ
اضرملاغ دئاق
ینوراه ینیما
، 1
ینجورب ینیرحب دیجم
2
، *
یرفعج هاشریم میهاربا دیس
، 3
ینجورب یرهپس یربک
4
1 - ناوت و یتسیزهب مولع هاگشناد ،یعامتجا هافر تیریدم تاقیقحت زکرم ،یعامتجا هافر و تملاس یرتکد یوجشناد ناریا ،نارهت ،یشخب
aedamini@gmail.com
2 - همانرب یرتکد ،یسانشناور و یتیبرت مولع هدکشناد ،یسرد یزیر
ناریا ،ناهفصا ،ناهفصا هاگشناد
*majid_bahraini@yahoo.com
3 - همانرب داتسا ناریا ،ناهفصا ،ناهفصا هاگشناد ،یسانشناور و یتیبرت مولع هدکشناد ،یسرد یزیر
sebrahimjafari@yahoo.com
4 - ناریا ،درکرهش ،درکرهش دحاو یملاسا دازآ هاگشناد نافرع و نایدا رایداتسا
kobra_sepehri@yahoo.com
هدیکچ تسد‌داوم‌فرصمءوس‌یارب‌دارفا‌دصق
داوم‌فرصم‌هب‌اهنآ‌شرگن‌ریثأت‌تحت،فرصم‌تاعفد‌نیتسخن‌رد‌مک
هتخانش‌یاهدربهار‌زا‌یکی،ناناوجون‌رد‌هژیوب‌شرگن‌حلاصا.دراد‌رارق
شهوژپ‌فده.تسا‌دایتعا‌زا‌یریگشیپ‌هدش
شیپ‌شور‌راهچ‌ریثأت‌یسررب،رضاح تراهم‌هار‌زا‌شزومآ(هناریگ
زا‌شزومآ،ملیف‌قیرط‌زا‌شزومآ،یگدنز‌یاه
و‌گولاتاک‌رتسوپ‌قیرط
شناد‌ناور‌تملاس‌و‌شرگن‌رییغت‌رب)هاتوک‌مایپ‌لاسرا‌شور‌هب‌شزومآ
هرود‌رسپ‌نازومآ
همین‌تاقیقحت‌عون‌زا‌رضاح‌قیقحت.دوب‌هطسوتم
مآ:لماش‌شیامزآ‌هورگ‌راهچ‌نآ‌رد‌هک‌دوب‌یشیامزآ شزو
قیرط‌زا
تراهم،ملیف
(کمایپ‌لاسرا،یگدنز‌یاه
روظنم‌نیا‌یارب.دش‌یسررب‌هاوگ‌هورگ‌کی‌و‌گولاتاک‌و‌رتسوپ‌و)SMS
122
شناد
هب‌یشزومآ‌هقطنم‌راهچ‌زا‌زومآ
هنومن‌تروص
هشوخ‌یریگ
هلحرمدنچ‌یا
هداد.دش‌باختنا‌یا
قیرط‌زا‌اه
(سنایراووک لیلحت
ANCOVA
ناشن جیاتن .دش لیلحت )
شور نیب زا هک داد
شور ،هناریگشیپ یاه
رد تکرش یاه
هرود تراهم‌یاه
و‌گولاتاک‌و‌رتسوپ‌قیرط‌زا‌شزومآ‌هب‌تبسن‌یرادانعم‌رثا،ملیف‌قیرط‌زا‌شزومآ‌و‌یگدنز‌یاه
شزومآ،هدشدای‌شور‌راهچ‌نیب‌زا،نینچمه.تشاد‌دایتعا‌هب‌تبسن‌شرگن‌رب‌هارمه‌نفلت‌قیرط‌زا‌هاتوک‌مایپ‌لاسرا
زا تراهم شزومآ و ملیف قیرط
رب یرادانعم ریثأت یگدنز یاه
شناد ناور تملاس یاقترا
هیلک هب .دنتشاد نازومآ
یم‌داهنشیپ‌یشزومآ‌زکارم شناد‌شرگن‌رییغت‌شزومآ‌رد‌هک‌ددرگ
نآ‌ناور‌تملاس‌یاقترا‌و‌نازومآ شور‌زا،اه
یاه
تراهم‌شزومآ‌دننام‌یلاعف
و‌ملیف‌قیرط‌زا‌شزومآ‌و‌یگدنز‌یاه
.دنیامن‌هدافتسا‌هدهاشم
هژاو :یدیلک یاه
شور
اه
،یناور‌تملاس،یریگشیپ‌ی فرصمءوس
،داوم تراهم
اه
شرگن،ملیف‌شیامن،یگدنز‌ی
،ردخم‌داوم‌هب‌تبسن شناد
نازومآ
هطسوتم‌هرود‌رسپ .
.
همدقم
تلاضعم زا یکی هزورما ،ردخم داوم هب دایتعا هب‌یرشب‌یگدنز‌یساسا
یم‌رامش
یم‌و‌دور
ره‌دناوت
دهد رارق ریثأت تحت ار درف یگدنز زا هشوگ
،نایمظاک(
2939
نامزاس شرازگ ساسا رب .)
( یناهج تشادهب 1222
دودح ناهج رسارس رد )
122
نینس‌نیب‌رفن‌نویلیم 21
ات 14
هلاسره‌یگلاس
ای کی
یم فرصم ینوناقریغ یوراد کی زا رتشیب
ینایک( دننک
،دازوپ و روپ 2932
دوجوم یاهرامآ .)
ناشن
یم
دودح هک دهد 21
ناریا ناداتعم دصرد
زا‌رتمک 23
و‌دنراد‌نس‌لاس 12
نیب‌اهنآ‌دصرد 12
ات 14
یم یور دایتعا هب یگلاس
لخ( دنروآ
و یلی
،ناراکمه 2923
ارحب‌هرود‌یناناوجون‌هرود.)
دشر‌ِن
هک تسا ومن و رظن زا
تلاوحت یناور و یمسج
داجیا‌درف‌رد‌یقیمع‌رایسب یم
دنک
ثعاب‌و یم
دوش
.دروخب مه هب ناناوجون یناور و ینامسج مظن
هرود نیا رد ناناوجون ظاحل زا
،سران یفطاع
زا
رظن
و‌دودحم‌هبرجت رظن‌زا
هدننکش‌رایسب‌یعامتجا
ریذپریثأت‌و بارهس‌و‌یلیلخ(دنتسه
،ی 2923 .)
نیلوا‌رد‌لقالا‌داوم‌فرصمءوس‌یارب‌دارفا‌دصق تحت فرصم تاعفد
فرصم هب اهنآ شرگن ریثأت
رد هژیوب ؛شرگن حلاصا اذل .دراد رارق داوم هتخانش‌یاهدربهار‌زا‌یکی،ناناوجون
یریگشیپ‌هدش
،ناراکمه‌و‌یعیفر(تسا‌دایتعا‌زا 2921
حلاطصا.)
ناور رظن زا شرگن
م یناعم ناسانش
و دراد یفلتخ
هئارا موهفم نیا زا ینوگانوگ فیراعت
تسا هدش
،یمیرک(
2929 )
:
تخانش بیکرت
ساسحا ،اه
و اه
نیعم عوضوم کی هب تبسن لمع یارب یگدامآ
،یعانص(
2942
هار‌زا‌هک‌یبصع‌و‌یناور‌یگدامآ؛)
نامزاس هبرجت
خساپ و تسا هتفای
هیلک هب درف یاه
تیعقوم‌ای‌ایشا
آ‌هب‌طوبرم‌یاه
ایوپ‌یوحن‌هب‌ار‌اهن یم‌تیاده
،تروپلآ(دنک 2391
لقن؛
یعیفر‌رد‌هدش
،ناراکمه‌و 2921
.)
همانرب رد
رد دایتعا زا یریگشیپ هب طوبرم یاه
تیلاعف ،سرادم یاه
صاخ یهاگیاج یشزومآ
،دنراد هب
هنوگ
یا
هک شناد
نازومآ
نینچ طسوت
همانرب
اه تیعقوم لباقم رد یی
داوم فرصم هک‌ییاه
یم‌لیهست‌ار‌ردخم یم‌نمیا،دننک
نمساس(دنوش
،2
2323
فادها زا .) همانرب
اه
نتسکش ،یشزومآ ی
اب دارفا یزاسانشآ و ردخم داوم زا هدافتسا شزرا
یگداوناخ و یعامتجا داعبا رد هک تسا یتلاکشم ریگنابیرگ
اهنآ یم
دوش
ناراکمه و یلنه(
،1
2339
؛
،ناراکمه‌و‌نمساس 2331
؛
اپ‌زا‌لقن‌هب
و‌یفیرش‌اش
،ییاضر 2922 .)
ای نتخادنا ریخأت هب زا تسا ترابع یریگشیپ
هعماج رد داوم زا هدافتسا عورش زا یریگولج نسناه(
،9
2333
زا یکی .) شور
اه
زا یریگشیپ ی
،ردخم داوم فرصم هاگآ
یزاس
و اهرطخ زا دارفا
نایز
یاه
تبثم‌زا‌دارفا‌شرگن‌حلاصا‌و‌ردخم‌داوم
عا‌هب‌تبسن‌یفنم‌هب
تسا‌ردخم‌داوم‌و‌داتعم،دایت
،ناراکمه‌و‌رقوم‌یمیحر(
2921
؛
یراتس‌زا‌لقن‌هب
،ناراکمه‌و
2921 .)
ناراکمه و تیپسا
4
( 1222
هک دنداد ناشن )
تراهم شزومآ
شرگن رییغت رب یگدنز یاه
شناد
رب‌لکلا‌و‌داوم‌فرصم‌ءوس‌هب‌تبسن‌نازومآ یم داجیا رییغت رسپ ناناوجون
ناور .دنک
هب ناسانش
یم نامرد زا رترب ار یریگشیپ لیلد دنچ
:دنناد
یسررب بلغا ،هکنآ تسخن اه
ناشن یم
دنهد
هک
یشخبرثا نازیم شور
یاه
نادنچ دایتعا ینامرد
1 sussman
2 Henley et al.
3 Hansen
4 Speath et al.
اب بلغا و تسین هدننکراودیما تشگرب
ررکم یاه
ناراکمه و نلل لکم( تسا هارمه
،2
1221 )
؛
مود
نآ
،هک همانرب
اه
زا یریگشیپ ی فرصمءوس
د داوم
ر
نامرد‌اب‌هسیاقم رظن‌زا
ًلاماک‌هنیزه هب
هفرص
دنتسه
؛
،هکنآ موس همانرب
اه بیسآ لامتحا یریگشیپ ی
یاه
هرود میخو یلاسگرزب
ار تدشب
شهاک یم
دنهد
ناراکمه‌و‌وگنولایا(
،1
1222 .)
هب
،یلکروط
مه
نونکا
یارب دربهار هس
دودحم
ندرک فرصمءوس
یاهروشک بلغا رد داوم
:دراد دوجو ناهج 2
-
لماش ینوناق دربهار هار
اه
ی
داوم زا هدافتسا ای شخپ زا یریگولج ینوناق
؛
1 -
هک ینامرد دربهار سپ
داتعم زا
یارب دارفا ندش
هب ندنادرگزاب
کرت و یعیبط تلاح
دایتعا
هدافتسا
یم
دوش
و 9 -
یتیبرت دربهار -
شور هک یشزومآ
هناریگشیپ
یا
هک تسا مه
نونکا
زا
ییلااب هاگیاج
انس و لگیس( تسا رادروخرب
،9
2332
؛ هب
زا لقن
،یضایب و ییاجر 2921
مهم زا .)
تیلاعف نیرت
اه
ۀنیمزرد
یتیبرت دربهار -
یهاگآ ،یشزومآ
هب نداد
هب ندروآ یور للع دروم رد هعماج فلتخم دارفا رطخ ،اهوراد ریثأت ،داوم یاه
یناور و یندب -
امتجا یم ار داوم زا هدافتسا یع
ناوت درمشرب
رد .
رضاح لاح
،
نینچ ماجنا یارب ناکم نیرتهب
همانرب
اه هناریگشیپ‌ی
یا
سرادم‌دننام‌یشزومآ‌زکارم
ناراکمه‌و‌ناشت(تسا
،4
2334
؛
هب
و‌ییاجر‌زا‌لقن
،یضایب 2921 .)
نارود رد ردخم داوم فرصم هب شیارگ
رگید‌نینس‌زا‌شیب‌یناوج‌و‌یناوجون
نیرگ(تسا
نوسوتا و
،1
2331
زا یریگشیپ عوضوم ،نیاربانب .)
1 McLellan et al
2 Ialongo et al
3 Sigel & Sena
4 Teshan
5 Green & Ottoson
فرصمءوس
نیا رد ردخم داوم هورگ
اه
،ینس ی
همانرب‌زا‌یدایز‌هجوت
دوخ‌هب‌ار‌ناصّصختم‌و‌نازیر
نوتسدلگ(تسا‌هدرک‌فوطعم
،1
2322
.) همانرب
اه
ی
رد‌یریگشیپ جنپ
یم‌رارق‌یلک‌هورگ
یمارهب(دنریگ
،ناسحا 2929
:) 2 -
ن درکیور تاعلاطا رش
؛2
1 -
یفطاع شرورپ درکیور
؛
9 -
ای نیزگیاج درکیور
2لیدب
؛
4 -
یعامتجا ذوفن درکیور
3
و 1 -
درکیور
ییاناوت شیازفا و یعامتجا ذوفن یفیلأت
شهوژپ .22
لوا درکیور ساسا رب رضاح
یحارط
هدش
.تسا
درکیور نیا فده
،
رد یهاگآ هراب
داوم
،اهنآ راثآ ،
دمایپ قت و داوم فرصم یاه
تیو شرگن
اه
ی
ّدض
داوم فرصم تسا
و هب
هلیسو
لمعلاروتسد
،یشزومآ ثحب
یاه
یهورگ
شیامن ،ملیف شیامن ،
و هوزج ،رتسوپ ،ردخم داوم همانرب
اه
یشزومآ ی
لامعا‌هسردم‌نایبرم‌و‌ایلوا‌نمجنا یم
دوش
.
عماوج یتملاس یبایزرا یاهروحم زا یکی
،نوگانوگ
نآ یناور تشادهب
اه کش نودب .تس
،
لاس
شقن یناور تم یمهم
و ییایوپ نیمضت رد
افیا هعماج ره یدمآراک یم
دنک
گنیلاه(
و دلش
چیلدر
،22
2321
نامزاس یوس زا یناور تملاس .)
یناهج تشادهب هب
ناونع
هیلوا لوصا زا یکی
تبقارم
دادملق یناور تشادهب یاه یم
دوش
نیا .
ار‌یناور‌تملاس‌نامزاس هب
ناونع
یارب‌لماک‌ییاناوت
شقن‌یافیا
فیرعت یمسج و یناور ،یعامتجا یاه
یم
دنک
و نوزوم طابترا تیلباق ار ناور تملاس و
و‌یدرف‌طیحم‌حلاصا‌و‌رییغت،نارگید‌اب‌گنهامه
یصخش‌تلایامت‌و‌اهداضت‌لح‌و‌یعامتجا هب
روط
6 Goldstone
7 Information dissemination approach
8 Alternative approach
9 Social influence approach
10 Integrated social influence and enhancement of abilities
11 Hollingshead & Redlich
یم ناونع بسانم و هنلاداع ،یقطنم
قبط .دیامن
فلتخم نادنمشناد تارظن یناور تملاس ،
؛
ینعی
ققحت‌یارب‌شلات‌و‌ریغتم‌طیارش‌اب‌موادم‌یراگزاس
رد طیحم تامازلا و ینورد یاهاضاقت نیب لادتعا
،یگناگی،تایعقاو‌کرد،طیحم‌رب‌طلست،رییغت‌لاح
دوخ هب تبسن بسانم شرگن و دشر ،للاقتسا هب(
زا‌لقن :
حرف
شخب
،ناراکمه‌و 2924
.)
اقترا‌عماج‌همانرب‌بیوصت
روشک‌ناور‌تملاس‌ی
ینامز هرود(
2932
ات 2934
ترازو طسوت )
هب نآ غلابا و یکشزپ شزومآ و نامرد ،تشادهب هاگشناد اه
،
هلمجزا
هک‌تسا‌یدانسا تیمها
تملاس
یم نآ قیرط زا ار ناور
نیا رد .دومن سح ناوت
و تادنتسم نیرخآ قباطم هک تسا هدمآ همانرب اور تلالاتخا عویش ،دوجوم دهاوش
دودح ین 12
%
ًابیرقت‌هک‌تسا 24
راب%
یرامیب
یاه
لماش‌ار‌روشک
یم
دوش
فیراعت قباطم هک تسا یلاح رد نیا .
،ناور تملاس ،یناهج اهنت
یناور تلالاتخا دوبن
و‌تسین هفلؤم
اه
لماش‌مه‌ار‌یرگید‌ی یم
دوش
هک
یناور تلاکشم راب ،دنوش روظنم زین اهنآ رگا -
یعامتجا بتارمب
هاوخ رتشیب
ترازو( دوب د
،تشادهب 2932
)
؛
یارب
،لاثم
ناراکمه و یرهلوب
( 2929
تیعمج رد یناور تلالاتخا عویش )
ار دزی دبیم ییاتسور 1
/ 21
و یفسوی ،دصرد
( ناراکمه 2923
یناور تلالاتخا عویش نازیم )
شناد
نازومآ
ار‌رسپ‌و‌رتخد 1
/ 92
و‌یوسوم،دصرد
( ناراکمه 2922
رد یگدرسفا عویش ) شناد
زومآ نا
21 - 22
هلاس ناتسریبد
یاه
ار سابعردنب 1
/ 44
( ناراکمه و ینیسح و دصرد 2923
عویش نازیم )
مولع هاگشناد نایوجشناد رد یناور تلالاتخا
ار‌ناردنزام‌یکشزپ 2
/ 12
تسا‌هداد‌شرازگ‌دصرد
هب(
دوعسم‌زا‌لقن
،ناراکمه‌و‌هداز 2929
و‌یکاس.) ( ینواخیک
2922
تملاس تیعضو یسررب رد زین )
ر
هب ناریا یکشزپ مولع هاگشناد نایوجشناد یناو
دودح هک دندیسر هجیتن نیا 19
و نارتخد دصرد
92
.دنتسه‌یناور‌تلالاتخا‌راچد‌نارسپ‌دصرد
رد
یگنهرف و یعامتجا یداصتقا هعسوت مجنپ همانرب
روشک یاتساررد
دنس مشچ
زادنا 12
درکیور‌رب‌هلاس
« ملاس ناسنا
»
و
«
تملاس همه
هبناج
» چمه و
نین
اقترا ی
صخاش
یاه
ناور تشادهب
؛
هژیوب
رد
شناد
نازومآ
هزرابم‌زین‌و همه
هبناج
و‌ردخم‌داوم‌اب
ناور
نادرگ
یارجا هب مامتها و تسایس
یاه
یلک
شیپ‌ههد‌رد‌ردخم‌داوم‌اب‌هزرابم
و‌تفرشیپ‌هک‌ور
تلادع مان
یراذگ
دیکأت،هدش ش
.تسا‌هد مان
یراذگ
14
ات 92
هامرهم هب
ناونع
ناور‌تملاس‌هتفه
،
لیلد
رب یرگید تیمهااب
رب .تسا صخاش نیا ندوب
شرازگ ساسا رشتنم یاه
هدش
یناهج نامزاس
رد تشادهب یاهلاس
1224
و 1223
رطخ لماوع
ناور تملاس
،
هلمجزا
نارود بسانمان لماکت
،تنوشخ ،بسانمان یرادراب و جاودزا ،یکدوک
یاراد نیدلاو ،یدنورهش قوقح ندش لامیاپ ا
و بسانمان هسردم ،یناور تلالاتخ بقارمریغ
،
فعض تراهم
اه
و‌یعامتجا‌هیامرس‌یمک،یگدنز‌ی
لزنت و یعامتجا ملاسریغ یاهراتفر
،تایقلاخا
.تسا یناور تلالاتخا زا یگرزب شخب ببسم هلمجزا
هلخادم تاقیقحت
دوبهب صوصخرد یا
ناکدوک و ناناوجون شرگن رییغت و یناور تملاس یتعا‌هب‌تبسن یم‌ردخم‌داوم‌و‌دا
ریز‌دراوم‌هب‌ناوت
:دومن‌هراشا
( نایمراط 2922
للهادبع و )
( روپ 2922
ریثأت )
قیرط زا شزومآ تراهم
اه
رییغت رد یگدنز ی
رادانعم‌ار‌دایتعا‌هب‌ناناوجون‌شرگن
یسیئر.دنتسناد
(ناراکمه‌و 2932
هجیتن‌نیا‌هب‌دوخ‌قیقحت‌رد‌زین)
یروضح تاسلج یرازگرب هک دندیسر
یهورگ و
تراهم شزومآ
تلاکشم رب دیکأت اب یگدنز یاه
هداوناخ‌یارب،قلاط
تملاس‌شیازفا‌رد‌ناکدوک‌و‌اه
ناراکمه و یعیبر .تسا رثؤم اهنآ ناکدوک یناور ( 2931
هک دندیسر هجیتن نیا هب دوخ قیقحت رد ) همانرب
تأرچ‌یاه
شناد‌رد‌یزومآ
شیازفا‌هب‌نازومآ
تراهم
میمصتدوخ یاه
و یریگ
رجنم یتیامحدوخ
یم
داهنشیپ زا یکی .دوش
هدوب نآ قیقحت نیا یاه
نیا تّیهام هب هجوت اب هک تسا
همانرب هنوگ
یاه
نیعرد و نمیا ،نازرا
،شخبرثا و اراک لاح
هب
یم هیصوت ناناوجون رد نآ یریگراک
جیاتن .دوش
( ناراکمه و اینراشفا شهوژپ 2932
یور رب هک )
شناد
ناتسریبد‌رسپ‌نازومآ
،تفرگ‌ماجنا هاشنامرک‌ی
تراهم شزومآ هک داد ناشن
یاه
هورگ رد یگدنز
شرگن رییغت هرمن شهاک ثعاب شیامزآ شناد
نازومآ
یم‌ردخم‌داوم‌فرصمءوس‌هب‌تبسن -
تراهم شزومآ شهوژپ نیا .ددرگ
ار یگدنز یاه
هب
تظافح‌لماع‌ناونع
هدننک
یا
یارب شناد
نازومآ
رد
لاس یاه
یدعب یارب
ا‌یریگشیپ
ز فرصمءوس
داوم
ردخم
دومن‌یفرعم ناراکمه‌و‌ییاباباقآ.
( 2932
زین)
یشهوژپ‌رد فده‌اب
شور‌راهچ‌یشخبرثا‌هسیاقم
زا یریگشیپ فرصمءوس
و شرگن رب ردخم داوم
تزع
سفن
شناد
نازومآ
عمتجم
اه
یتیبرت،یگنهرف‌ی
ماما دادما هتیمک یهاگباوخ و هب )هر( ینیمخ
نیا
ره هک دندیسر هجیتن راهچ
اب یریگشیپ شور
یشخبرثا
هب تبسن شرگن رییغت رب توافتم
فرصمءوس
ردخم‌داوم رثؤم
هدوب دنا
؛
یلاحرد
هک
اهنت
شور
اه یتخانش شزومآ ی -
و یعامتجا یراتفر
شزومآ تراهم
اه
دوبهب‌رب‌یگدنز‌ی تزع
سفن
رثؤم
.دندوب هب
،یلکروط
هب‌هجیتن‌نیا‌قیقحت‌نیا‌رد
تسد
ره‌هک‌دمآ راهچ
یگشیپ‌شور یم یر
ناوت ن
بجوم‌د
.دنوش‌ردخم‌داوم‌هب‌تبسن‌یفنم‌شرگن‌داجیا
هب ناناوج و ناناوجون شیارگ هدمع تّلع روآدایتعا و ردخم داوم فرصم
،
یاهریغتم
ناور
یتخانش
یناجیه‌و تسا
لرتنک‌رد‌هک‌یدارفا .
تراهم
اه
دوخ یناجیه ی
،دنناوتان
هب
لامتحا
دایز
هب
یم یور روآدایتعا داوم فرصم
روآ
و یربنق( دن
،ناراکمه 2931
نیا هلمجزا یناور تملاس .)
ناور یاهریغتم
یتخانش
هب و تسا یناجیه و
رطاخ
تیمها
ناناوجون شیارگ اب طابترا رد نآ صاخ هب
رضاح شهوژپ رد دایتعا تمس یسررب
دش
.
،یناوجون هرود
یا
تارییغت اب هارمه ،دشر زا
هتسجرب تسا
هلحرم زا صخش روبع لماش هک
وفط
هب تیل یلاسگرزب
ینس فیط و تسا 12
- 22
رد ار لاس یمرب
دریگ
تارییغت هرود نیا یط رد .
،یکیزیف ناور
یتخانش
تروص‌یعامتجا‌و یم
دریگ
.
هکنیا‌هب‌هجوت‌اب اهلاس
هرود‌یناوجون‌ی لکش
یریگ
،تسا ناسنا یعامتجا و یدرف تیصخش راتخاس یناماسبان زورب
و اه هلمجزا
بیسآ
یریذپ
هب
یم‌یناور‌تلالاتخا
دناوت تیلباق
اه
و تیاهنرد
هدنیآ
تحت ار درف تشونرس و
.دهد رارق یدج ریثأت
نیاربانب
،
یمسج تملاس یارب هک یشلات رانک رد
نادنزرف یم
،دوش
لماوع دیاب بیسآ
یناسر
هب
ات درک کرد رتهب ار اهنآ یناور و یحور راتخاس
ناوتب هار
لح
هتسیاش
شیپ‌یارب‌ار‌یا
ناربج‌و‌یریگ
(تفای‌اهنآ
،ناراکمه‌و‌هدازدوعسم 2929
.)
هجوت اب هب
رورم
ماجنا
،هتفرگ
تاعلاطم دودح
لماوع‌هب‌طبترم ناور
یتخانش
شیارگ‌رد‌اهنآ‌ریثأت‌و
رضاح قیقحت ،دایتعا تمس هب ناناوجون فده اب
ریثأت‌یسررب شور
یاه
(دایتعا‌زا‌یریگشیپ
تکرش
رد سلاک
یاه
یشزومآ تراهم
اه یگدنز ی
، هئارا
( هاتوک مایپ لاسرا ،گولاتاک و رتسوپ
زا )SMS
)ملیف‌شیامن‌قیرط‌زا‌شزومآ‌و‌هارمه‌نفلت‌قیرط
شرگن رییغت رب شناد
نازومآ
هطسوتم هرود رسپ
داوم‌و‌دایتعا‌هب‌تبسن‌یرایتخب‌و‌لاحمراهچ‌ناتسا نینچمه و ردخم
،
.دش یحارط اهنآ یناور تملاس
لاؤس
تسا نآ قیقحت یلصا
ایآ هک یم
ناوت
زا هار
شور
یاه
یب
و رطخ نازرا
تمیق
ناناوجون شرگن ،
ردخم‌داوم‌و‌روآدایتعا‌داوم‌هب‌تبسن‌ار‌ناناوج‌و یرآ رگا و ریخ ای داد رییغت
؛
نیرتهب شور مادک
نینچمه ؟داد دهاوخ تسد هب ار جیاتن
،
ایآ
همانرب
اه
ی رثؤم
شرگن‌رییغت‌رد شناد
نازومآ
تبسن
داوم هب روآدایتعا
یناور تملاس رییغت رب یریثأت
شناد
نازومآ
رضاح‌هعلاطم‌توافت؟دنراد هعلاطم‌اب
ییاباباقآ
دعُب‌ناراکمه‌و عیسو
رت
و‌رضاح‌شهوژپ
نینچمه
،
یرامآ هعماج توافت یسررب
یم
دوش
.
یرامآ هعماج یسررب دروم
و ییاباباقآ شهوژپ رد
ناراکمه شناد
نازومآ
ک ششوپ تحت
دادما هتیم
و
هاگباوخ‌رد‌نکاس
؛تساه
یلاحرد
هک
شناد
نازومآ
یسرربدروم
،رضاح شهوژپ رد شناد
ینازومآ
دنتسه
یم‌یگدنز‌هداوناخ‌رانک‌رد‌هک .دننک
شهوژپ شور هب رضاح شهوژپ
تاقیقحت عون زا حرط ظاحل
همین
یبرجت
هیلک شهوژپ یرامآ هعماج .تسا
شناد
نازومآ
لاحمراهچ‌ناتسا‌هطسوتم‌هرود‌رسپ
و
لاس‌رد‌یرایتخب 2931
دنتسه
اهنآ‌دادعت‌هک 12112
رفن تسا
.
یارب
هنومن باختنا
یاه زایندروم
شور زا ،
هنومن
یریگ
هشوخ
یا
هلحرمدنچ
یا
هدافتسا ش
رد.د
زا هدافتسا اب لوا ماگ هنومن
یریگ
هشوخ
یا
ادتبا ،
هیحان(یشزومآ‌هقطنم‌راهچ 2
و 1
نجورب،درکرهش
رد‌سپس‌و)نارلا‌و بختنم‌قطانم‌زا‌کی‌ره
،
کی
هسردم ود ای هب
تروص
باختنا یفداصت ش
رد .د
دعب هلحرم
،
دادعت بختنم سرادم زا کی ره زا 1
( سلاک
ًاعومجم
12
لماش ،سرد سلاک 9
سلاک
12
،یرفن 2
سلاک 12
و یرفن 21
سلاک 11
)یرفن
باختنا
دندش
سلاک ره رد و هب
تروص
زومآ لماش( یشزومآ شور کی هناگادج
زا ش
(کمایپ‌لاسرا‌قیرط‌زا‌شزومآ،ملیف‌قیرط
،)SMS
زا شزومآ و گولاتاک و رتسوپ قیرط زا شزومآ
قیرط تراهم
اه
یارب)یگدنز‌ی 21
ارجا‌هسلج ش
.د
سلاک‌کی‌زین‌هسردم‌ره‌رد هب
ناونع
ای‌هاوگ‌هورگ
هورگ نیا هب هک ،دش هتفرگ رظن رد )لرتنک( دهاش دعت.دشن‌هداد‌یصاخ‌شزومآ‌عون‌چیه
هنومن‌لک‌دا
یسرربدروم
لماش 122
شناد
زومآ
راهچ‌رد‌هک‌دوب
رد و یشزومآ هقطنم 12
لوغشم ،ریاد سرد سلاک
تلاخادم یارجا زا دعب و لبق .دندوب لیصحت هب
شرگن شناد
نازومآ
و‌ردخم‌داوم‌و‌دایتعا‌هب‌تبسن
نینچمه
،
یناور‌تملاس‌تیعضو .دش‌شجنس‌اهنآ
نینچمه
،
یارب
یثنخ
یزاس
خرب رثا
یاهریغتم ی
هنیمز
رد‌ریغتم‌ود‌نیا،تنوکس‌هقطنم‌و‌نس‌لثم‌یا
سنایراووک لیلحت هب
ناونع
رظن رد لرتنک ریغتم
.دندش‌هتفرگ
صوصخرد تراهم
اه
،یگدنز‌ی تراهم
اه یی
،
زا
لیبق :
میمصت ،یلدمه و یهاگآدوخ
نتفگ هن ،یریگ
تساوخرد ربارب رد
و هناداقن رکفت ،یقطنمریغ یاه
یرارقرب ،قلاخ
طابترا رثؤم
،سرتسا اب هلباقم ،
تأرج و مشخ لرتنک
دش هداد شزومآ یدنم
نیا .2
2
تراهم شزومآ یارب هدافتسادروم عبنم
قوف یاه
هدشرشتنم بتک رکذلا
شناد هژیو
و یشرورپ تنواعم ،شرورپ و شزومآ ترازو طسوت نازومآ
لاس‌رد‌هک‌‌هدوب‌یلیصحت‌و‌یتیبرت‌روما‌هرواشم‌رتفد،یندب‌تیبرت 2923
.تسا‌هدش‌پاچ‌عولط‌رشن‌طسوت
تراهم
اه
رب ینتبم 22
یگدنز یساسا تراهم
رظندروم
یناهج تشادهب نامزاس تسا
هب(
زا لقن :
،ناراکمه و یسیئر 2932
یمامت رد .) تراهم
اه
.دش‌هدناجنگ‌ردخم‌داوم‌و‌دایتعا‌هب‌طبترم‌ثحابم کمایپ یاوتحم
گولاتاک و اهرتسوپ ،ینفلت یاه
اه
یتسشن( شهوژپ هورگ طسوت راهچ
هسلج
)یا
هب
هنوگ
یا
یاوتحم‌اب‌یدایز‌توافت هک‌دش‌باختنا
تراهم
یاه
دشاب هتشادن یگدنز
؛
زج رظن زا
مجح
وتحم .اوتحم ا
ی ملیف
اه
هب هجوت اب زین یشزومآ ی
ملیف
اه
ویشرآ رد دوجوم ی امیسوادص
یورین ،
یماظتنا و
زاس نام
شزومآ
شرورپ و
قیرط زا و
.دش‌باختنا‌شهوژپ‌هورگ‌طسوت‌یهورگ‌ثحب
:شهوژپ رازبا
رازبا ود زا شهوژپ نیا رد
:دش‌هدافتسا‌درادناتسا
2 -
شرگن همانشسرپ دایتعا هب تبسن جنس
: یارب
شرگن‌شجنس شناد
نازومآ
و‌ردخم‌داوم‌هب‌تبسن
انشسرپ نیا .دش هدافتسا همانشسرپ نیا زا دایتعا
هم
( یمارهب طسوت هک 2922
؛ هب
و ییاباباقآ زا لقن
،ناراکمه 2932
هدش‌ایاپ‌و‌اور‌و‌هتخاس‌ناریا‌رد)
یاراد‌و‌تسا تفه
فلتخم‌لماع تسا
هک دنترابع
(ردخم‌داوم‌فرصم‌هب‌تبسن‌شرگن:زا 22
،)هیوگ
هب‌تبسن‌شرگن
(ردخم‌داوم‌فرصم‌تلع 3
،)هیوگ
( داتعم درف هب تبسن شرگن 22
ن ،)هیوگ
شرگ
( داتعم درف تیصخش هب تبسن 9
شرگن ،)هیوگ
(دایتعا‌هب‌تبسن‌عامتجا 1
هب‌تبسن‌شرگن،)هیوگ
( دایتعا کرت 4
تبسن شرگن ،)هیوگ
بقاوع هب
( داوم فرصم 2
ره .)هیوگ
یندومزآ هرمن هچ
نییاپ
رت
دشاب
،
یفنم‌شرگن‌درف
دایتعا‌هب‌تبسن‌یرت
و داوم
ردخم
یدمحم و یسنوی .تشاد دهاوخ
( 2921
؛
لقن هب زا
ییاباباقآ
،ناراکمه و 2932
)
یافلآ شور هب ار همانشسرپ نیا ییایاپ خابنورک
ربارب 22 / 2
ناراکمه و ییاباباقآ .دنداد شرازگ
( 2932
یافلآ‌بیرض‌رادقم‌زین) خابنورک
یارب
نیا
ار رازبا 22
/ 2
.دنداد شرازگ
رضاح شهوژپ رد
بیرض‌رادقم
یافلآ خابنورک
رد شیپ
شزومآ
اب‌ربارب
241 / 2
رد و سپ
شزومآ
اب ربارب 224
/ 2
رادقم و
تارمن نیب یگتسبمه بیرض شیپ
شزومآ
و
سپ
شزومآ
اب‌ربارب 243 / 2
هب
.دمآ‌تسد
1 -
یمومع تملاس شجنس همانشسرپ
نیا :
لاس رد ریلیه و گربدلوگ طسوت همانشسرپ 2321
لماش‌و‌دش‌هتخاس 12
لاؤس
تسا
ک
سایقم‌رد‌ه 4
هجرد
یا
( 9 - 2
) هرمن
یراذگ
یم
؛دوش
هب
یروط
هک
زا نومزآ یلک هرمن 2
ات 24
هطقن و تسا ریغتم
هدرخ‌یارب‌نآ‌شرب
سایقم
اه 3
لک‌هرمن‌یارب‌و 19
رظنرد
هتفرگ یم
ره .دوش
یندومزآ هرمن هچ نییاپ
رت
دشاب
،
دهاوخ‌رادروخرب‌یرتهب‌یناور‌تملاس‌زا‌درف دوب
( هدازدوعسم
و ناراکمه
،
2929
همانشسرپ‌نیا.)
هدرخ راهچ
هب هک دراد یلاؤس تفه سایقم
بیترت
هناشن
درکراک رد للاتخا ،بارطضا ،ینامسج یاه یم ار یگدرسفا و یعامتجا
و گرب دلگ( دجنس
،رلیه 2323 هب ؛
،ناراکمه و یهوک زا لقن 2939
.)
د‌همانشسرپ‌نیا
طسوت‌ناریا‌ر گنهلااپ
رد‌یبوقعی‌و
لاس 2924
یوتیتسنا رد ناور
یکشزپ
نارهت
یفلتخم تاعلاطم .دش یبایراجنه یایوگ
ییایاپ
یافلآ‌بیرض.دنتسه‌همانشسرپ نیا‌یلااب خابنورک
اب ربارب سایقم لک یارب 22
/ 2
شرازگ
هدش
،ینیسح و ناینیرحب(تسا 2924
یافلآ رادقم .)
رک و
هب‌هلخادم‌زا‌دعب‌و‌لبق‌رضاح‌شهوژپ‌رد‌خابن
اب ربارب بیترت 223
/ 2
و 323 / 2
نینچمه و
،
اب‌ربارب‌هلخادم‌زا‌دعب‌و‌لبق‌تارمن‌نیب‌یگتسبمه 119 / 2
زا رتمک یرادانعم رادقم اب 222
/ 2
هب
تسد
همانشسرپ‌ود.دمآ قوف
رکذلا
شهوژپ‌یارجا‌زا‌لبق
تسارح‌دحاو‌طسوت
شزومآ
شرورپ‌و
دییأت دش .
یارب
هیزجت
لیلحتو
هداد
یاه
یروآدرگ
هدش
یاتساررد
شهوژپ‌فادها
،
تیعضو‌فیصوت‌زا‌دعب
یندومزآ زا کی ره
صخاش رد اه
یاه یسرربدروم
زا نومزآ
یاه
نیا یارب .دش هدافتسا یطابنتسا
روظنم
،
(سنایراووک‌لیلحت‌زا یارب
لرتنک‌و‌لیدعت
تارمن شیپ
شزومآ
.دش هدافتسا ) یارب
هیزجت
و لیلحت
هداد
یاه
یروآدرگ
هدش
زا مرن
رازفا
یرامآ
SPSS20
.دش‌هدافتسا
هتفای اه قیقحت لوا هیضرف شور‌شزومآ:
یریگشیپ‌یاه
شناد شرگن رب یرادانعم رثا دایتعا زا
هرود نازومآ
.دنراد‌دایتعا‌و‌ردخم‌داوم‌هب‌تبسن‌هطسوتم
لودج 1 رد دایتعا هب شرگن هرمن نیگنایم هسیاقم یارب سنایراووک لیلحت . شور
هلخادم فلتخم یاه
تارییغت عبنم Df
SS
MS
F
p اتا روذجم
یرامآ ناوت
شیپ
شزومآ
2
92
/ 1
92
/ 1
41
/ 9
219 / 2
11
/ 2
32
/ 2
شور
هلخادم‌یاه
4
39 / 21
19
/ 9
19 / 22
222 / 2
12
/ 2
22
/ 2
لودج 2 نومزآ جیاتن . کی هسیاقم یاربLSD
هب شیپ تارمن لرتنک اب داوم و دایتعا هب یلک شرگن نیگنایم کی شزومآ
هلخادم‌عون
گولاتاک‌و‌رتسوپ
تراهم
یگدنز‌یاه
ملیف
هاتوک‌مایپ (SMS)
گولاتاک‌و‌رتسوپ
--
--
--
--
تراهم
یگدنز‌یاه
243
/ 2
--
--
--
ملیف
222
/ 2
211
/ 2
--
--
هاتوک‌مایپ (SMS)
412
/ 2
222
/ 2
221 / 2
--
لرتنک‌هورگ
221
/ 2
222
/ 2
222 / 2
211
/ 2
لودج 3 نیگنایم . لیدعت یاه سپ دایتعا هب شرگن هدش
هلخادم زا نیگنایم
هلخادم‌شور
13 / 1
گولاتاک‌و‌رتسوپ
32 / 2
یگدنزیاهتراهم
21 / 1
ملیف‌شزومآ
11 / 1
(SMS)هاتوکمایپ‌لاسرا
93 / 1
لرتنک‌هورگ
(لوادج‌قبط 2
(،) 1 (و) 9
کی‌ره‌رثا‌یسررب)
زا شور
یاه
شرگن‌رب‌یریگشیپ‌شزومآ‌نوگانوگ
یلک شناد
نازومآ
نینچمه‌و‌لرتنک‌هورگ‌روضح‌اب
،
تارمن لرتنک شیپ
شزومآ
زا
قیرط
لیلحت سنایراووک
(
NCOVA
ناشن جیاتن .دش صخشم )
عا هب یلک شرگن هرمن نیگنایم نیب هک داد
رد دایت
هورگ
،اه
ره اب گولاتاک و رتسوپ قیرط زا هلخادم
زا کی هورگ
یاه
تفایرد
هدننک
( ملیف 222 /
>2
و )p
هورگ تفایرد
هدننک
تراهم
اه یگدنز‌ی
( 243 / 2
=
)p
یرامآ توافت ینعم
راد
هورگ نیب .تشاد دوجو ی
تفایرد
هدننک
تراهم
اه
زا کی ره اب یگدنز ی
هورگ
اه
ی تفایرد
هدننک
(کمایپ 222 /
>2
هورگ‌و)p
( لرتنک 222 /
>2
یرامآ توافت )p
ینعم
راد
دوجو
هورگ نیب .تشاد تفایرد
هدننک
ملیف
اب
زا کی ره
هورگ
اه
ی تفایرد
هدننک
(کمایپ 221 / 2
=
هورگ‌و)p
(لرتنک 222 /
>2
)p
و
نیب
هورگ تفایرد
هدننک
کمایپ
دوجو رادانعم یرامآ توافت زین لرتنک هورگ اب ( تشاد 211 / 2
= هب جیاتن هب هجوت اب .)p
تسد
،هدمآ .دش‌دییأت‌قیقحت‌لوا‌هیضرف
لودج 4 شور رد یناور تملاس هرمن نیگنایم هسیاقم یارب سنایراووک لیلحت . هلخادم فلتخم یاه
تارییغت‌عبنم
Df
SS
MS
F
p اتا‌روذجم یرامآ‌ناوت
شیپ
شزومآ
2
14 / 22
14 / 22
94
/ 9
229 / 2
11 / 2
23
/ 2
شور
هلخادم‌یاه
4
9 / 2232
12 / 424
21 / 1
213 / 2
12 / 2
29
/ 2
لودج 5 نومزآ جیاتن . کی هسیاقم یاربLSD
هب شیپ تارمن لرتنک اب یناور تملاس نیگنایم کی شزومآ
هلخادم‌عون گولاتاک‌و‌رتسوپ
تراهم
یگدنز‌یاه ملیف
هاتوک‌مایپ (SMS)
گولاتاک‌و‌رتسوپ
--
--
--
--
تراهم
یگدنز‌یاه
41
/ 2
--
--
--
ملیف
222
/ 2
221
/ 2
--
--
هاتوک‌مایپ (SMS)
129
/ 2
112
/ 2
121
/ 2
--
لرتنک‌هورگ
211
/ 2
222
/ 2
222
/ 2
213
/ 2
لودج 6 نیگنایم . لیدعت یاه سپ یناور تملاس هدش
هلخادم زا
نیگنایم هلخادم شور
14 /
21 ملیف شزومآ
13 /
22 یگدنزیاهتراهم
33 /
12 گولاتاک و رتسوپ
1 /
22 (SMS)هاتوک مایپ لاسرا 11
/
12 لرتنک هورگ
قیقحت مود هیضرف شور شزومآ :
یاه
تملاس یاقترا رب یرادانعم رثا دایتعا زا یریگشیپ شناد‌یناور
.دنراد‌هطسوتم‌‌هرود‌نازومآ
(لوادج‌قبط 4
(،) 1 (و) 1
کی‌ره‌رثا‌یسررب)
زا شور
یاه
تملاس‌رب‌یریگشیپ‌شزومآ‌نوگانوگ
یناور شناد
نازومآ
و لرتنک هورگ روضح اب
نینچمه
،
تارمن‌لرتنک شیپ
شزومآ
زا
قیرط
لیلحت
(سنایراووک
ANCOVA
ناشن‌جیاتن .دش‌صخشم)
هک‌داد
ناور‌تملاس‌نیگنایم‌نیب هورگ
یاه
فلتخم
شناد
مآ نازو
اب شور هب هجوت
یاه
هلخادم
،
توافت ( دراد دوجو یرادانعم یرامآ
213 / 2
=
جیاتن .)p
یبیقعت نومزآ ماجنا زا لصاح
LSD
لودج(
1
)
هب
روظنم
هسیاقم هبود
یود
هورگ
اه
هئارا
هدش
اب.تسا
هب هجوت هتفای
یاه
نیب لودج نیا رد دوجوم
ناور‌تملاس‌هرمن‌نیگنایم شناد
نازومآ
هورگ
« ملیف
»
و
« لرتنک ( » 222 / 2
=
نیب ؛)p
شناد
نازومآ
هورگ
« تراهم
یاه
یگدنز
»
و
« لرتنک (»
222 / 2
=
توافت)p
هب یرادانعم یرامآ
ریاس نیب .دمآ تسد هورگ
اه
تشادن دوجو یرادانعم یرامآ توافت
هب هجوت اب .
هب‌جیاتن
تسد
.دش‌دییأت‌قیقحت‌مود‌هیضرف،هدمآ
ثحب و هجیتن
یریگ
ا‌رب هتفای‌ساس
شور‌راهچ‌نیب‌زا،شهوژپ‌یاه
شرگن‌رییغت‌و‌دایتعا‌زا‌یریگشیپ‌یاتساررد‌هلخادم شناد
شور ،ردخم داوم و دایتعا هب تبسن نازومآ
رد‌یروضح‌تکرش سلاک
یاه
شزومآ تراهم
یاه
یگدنز
ریثأت ملیف قیرط زا شزومآ شور و
شناد‌شرگن‌رییغت‌رب‌یرادانعم
داوم‌هب‌تبسن‌نازومآ
