• Tidak ada hasil yang ditemukan

بررسی تطبیقی جایگاه ارتباطی خاورمیانۀ شمالی با آسیای مرکزی در مقایسه با سایر حوزه‌های خاورمیانه

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2023

Membagikan "بررسی تطبیقی جایگاه ارتباطی خاورمیانۀ شمالی با آسیای مرکزی در مقایسه با سایر حوزه‌های خاورمیانه"

Copied!
21
0
0

Teks penuh

(1)

ٓطاثترا ٌاگٔاج ٓقٕثطت ٓسررت

ْسکرم ْإسآ ات ٓلامض ّوإمرياخ

ٌزًح رٔاس ات ٍسٔاقم رد

ٍوإمرياخ ْاَ

ٓساثع مَٕارتا

صاش٨ؿ ٟبِـٛاد ،٦ػب٨ػ ٕٞٔػ ٟٝشُ سب٧دبتػا

مجرًپ ٌراُت

٠وطٜٗ تبؼٓبطٗ ذؿسا عبٜؿسبً

صاش٨ؿ ٟبِـٛاد ،٥ا

راگدوام ٓلع

بِـٛاد ،٦ػب٨ػ ٥ب٨كاشـر ٥شتًد ٥ٞزـٛاد

ٙاش٢ت ٟ

:تكب٧سد خ٧سبت(

21 / 01 / –1393 ت٧ٞلت خ٧سبت 21

/ 07 / 1394 )

ٌدٕکچ

ٗسٝبخ ٨

ٛب ٤

ٓب٘ؿ ٦

ٗٞ٢لٗ

٦

ٔپٞئط ٨ت ٨

ٌ ٦ ذر تلاٞحت بث ٠ً تػا ٧

،ذ ـخث سد ٙآ سٞ٢ظ ٙبٌٗا ٦

ٗسٝبخ صا ٨ ٠ٛب ٖ١اشك

ٟذٗآ تػا . ا٧

ٚ ػسشث ٦ ؿلات ٦ ا تػ ٥اشث ػسشث ٦ قخبؿ ب١ ٥ طبجتسا ٦ ا ٧

ٚ

ٟصٞح

ٗسٝبخ صا )٠ؿٞخ(

٨ ٠ٛب ػآ بث ٨ب ٥

ضًشٗ

٥ بوٗ سد ٧ ٠ؼ بػ بث ٧ ش

ٟصٞح ػشت ٝ ب١ ٨

ٖ

ٓبِچ ٦ طبجتسا ٦ ٠ٌجؿ ٝ صبػ ٥

ٛٝسد ٦ ٠ٌجؿاشك ٝ ا ٥

ٗسٝبخ سد ٙآ ٨

٠ٛب .

ٚ٧ذث ٙبػ ٠ث خػبپ سد ؾػشپ

ِِٛٞچ ٦

ٜٗا تبطبجتسا ٨ت

٦ دبلتها ٝ ٥

ٗسٝبخ ٨

ٛب ٤

ٓب٘ؿ ٦ ا(

٧

ٙاش

،

ًشت ٨ ٠

، ماشػ

،

،)ٙبتؼًبپ ٝ ٙبتؼٛبـكا ٠ً تػا ٙآ ،ٖ٢ٗ مشك

ا٧

ٚ ؿٞخ ٤ ذر ٧ ذ

،

ٟدشتؼُ

ٚ٧شت

ٙٝسد تبطبجتسا ٠ٌجؿ

ا ٥ سد اس

ٗسٝبخ ٨ ٠ٛب

ٗ ٠ضشػ ٦ ث .ذًٜ

٨ شتـ ٧

ٚ

ٙٝسد تبطبجتسا

٠وطٜٗ

ا ٥ ػآ بث ٙآ ٨ب ٥ ضًشٗ

٥ سد صٞح ٣

ٔپٞئط ٨ت ٨

ٌ ٦ خشث ٝ ٦ صا

قخبؿ ب١ ٥

ًٗٞٛٞاٞئط ٨

ٌ ٦ سد ٝ جتشٗ

٤ اسٞؿ بث ذؼث ٥

سبٌ٘١ ٥

ٔخ ٨ ذ عسبك

ًٗٞٛٞاٞئط قخبؿ سد ٨

ٌ ٦ تػا ا . ٧

ٚ

بٜػ تٓبه سد تبطبجتسا

ٙٝسد شك ٠ٌجؿ ا ٥

ٓبِچ(

٦ سبزت تبطبجتسا ٥

ث ٨

ٚ ٠ؿٞخ ا ٥

، پ ٨

ٙب٘

ب١ ٥ هٞوح ٦ دبلتها ٥

،

بٗشػ ٧ ٠ سازُ

٥ رسبخ ٦

، طشٛا ٥

، تبطبجتسا

ْ٘ح

ٝ

ْوٛ

) قخبؿ ذٜث ٥

ٗ ٦

ٛ ،فذ١ .دٞؿ

ٙبـ

٘١ا ٙداد ٨ ت ـت ٨٨ ش سد

ٟصبػ ٠ث ٟبِٛ

ب١ ٥

ٗسٝبخ ٨ ٠ٛب اشث ٥ ػ ٨ تػب رسبخ ٦

ٙاش٧ا .تػا

ٌشايدٕلک اَ

ػآ ٨ب ٥ ضًشٗ

٥

، اش٧ا

،ٙ

ٓبِچ ٦ تبطبجتسا

،٦

ٗسٝبخ ٨

ٛب ٤

ٓب٘ؿ ٦

، شظٛ

٤٧ ٠ٌجؿ .

Email: e.abbassi.ir@gmail.com

(2)

ٍمدقم

ؾ٧اشُ

دبلتها ،٦ٛب٢ر تػب٨ػ سد ذ٧ذر ٥ب١

ٚ٨ث تتػب٨ػ سد تاش٨٨ـت ٝ ْٔ٘ٓا ٠توطٜٗ ٥بت١

،٥ا

٠ث ذ٧بث تلاٞحت ٚ٧ا بث .تػا ٟدشً دبز٧ا ٠ٛب٨ٗسٝبخ ٤وطٜٗ سد ٥ذ٧ذر ط٨حٗ

ٟصبتػ ق٧شؼت ٥بت١

دشتً ٕاذتها ٠ٛب٨ٗسٝبخ ٤ٌجؿ سد ٦ٜ٧ٞٛ

ٟصبتػ ٠توطٜٗ ،٦تٛٝسد ٥بت١ش٨ـتٗ شتظٛصا ٠تً ٦٧بت١ ٝ ٥ا

٠وطٜٗاشك

ٖ٨ؼوت بث ٥ا ٥ذٜث

تٝبلتٗ ٚ٨ـ٨پ ٥ب١ سد نطبتٜٗ سبتخبػ سد ٥دب٨ٜث تلاٞحت دٞرٝبث .ذٛا

٠وطٜٗ تبؼٓبطٗ

٠ث ٝ ٥ا ٥ذٜثصشٗ سد ٥ش١بظ ٌْؿ شتث ٠تٛب٨ٗسٝبخ تبؼٓبطٗ صٜٞ١ ،نطبٜٗ ٚ٧ا ٥ب١

ٖ٨ؼوت ساذٗ

٥ذٜث ٦ٗ دشػ َٜر ٥ب١ ا .ذخشچ

٥ذٜثصشٗ سد ش٨٨ـت ٦ػذٗ سبتؿٞٛ ٚ٧ ٠ٛب٨ٗسٝبخ ٥ب١

٠ث ٚ٧اشثبٜث .تػا ش٨٨ـت ٚ٧ا سد ٥دبلتها ٝ ٦ت٨ٜٗا تبطبجتسا ٦ٓبِچ شث ذ٨ًأت ٝ ٦تٗ شظٛ

٠تً ذتػس

٠ث ٠ٛب٨ٗسٝبخ سد ٥ذ٧ذر ٤ؿٞخ ٦ٓب٘ؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ ٕبٛ

،ماشػ ،٠٨ًشت ،ٙاش٧ا ٥ب١سٞـً سٞضح بث1

.تػا ٠تكشُ ٌْؿ ٙبتؼًبپ ٝ ٙبتؼٛبـكا ثبػ ٦ٗصبتث ٖتؼ٨ث ٙشه تؼخٛ ٤٘٨ٛ ٠ث ٕٞ٢لٗ ٚ٧ا ٦خ٧سبت ٤و ددشتُ

(

Fuller, 1998: 239-250

)

٠ث ٙآ صا غپ ٦ٓٝ

٠ث تذؿ ٚت٧ا ق٧شؼتصبتث ٥اشتث اس ٠ٜ٨ٗص ٖ١ صبث ٥صٝشٗا تلاٞحت .ذؿ ٟذ٨ـً ؾٓبچ

ٝ )٦ٌ٨ت٨ٔپٞتئط( ٦تت٨ٜٗا تبتطبجتسا ٦ِٛٞتِچ ٦ٔتكا ؾتػشپ ٠تث خػبپ سد .تػا ٟدشً ٖ١اشك ٕٞ٢لٗ

ط( ٥دبلتها ٠تؿٞخ ش٧بتػ بتث ٠تؼ٧بوٗ سد ٥ضتًشٗ ٥ب٨تػآ بتث ٦ٓب٘تؿ ٤تٛب٨ٗسٝبخ )٦ٌ٨ًٗٞٛٞاٞئ

٥بت١

قخبؿ ٦و٨جطت ٦ػسشث سد ٠ً تػا ٙآ ٦ٔكا مشك ،٠ٛب٨ٗسٝبخ ٤تؿٞخ ٚت٧ا ،٥دبلتها ٝ ٦ت٨ٜٗا ٥ب١

ٙٝسد تبتتطبجتسا ٚ٧شتتتـ٨ث ذتت٧ذر ٠ٌجتتؿ

٦تتٗ ٠تتضشػ ٠تتٛب٨ٗسٝبخ سد اس ٥ا تبتتطبجتسا ٚ٧شتتتـ٨ث .ذتتًٜ

.1

ٛب٨ٗسٝبخ ٤ ٚ٧ا ٠ً تػا ٥ذ٧ذر ٕٞ٢لٗ ٦ٓب٘ؿ سبتؿٞٛ

ٙآ ٥دبلتها ٝ ٦ت٨ٜٗا تبطبجتسا ٟصٞتح ش٧بتػ بتث اس

٥بت١

٦ٗ جحث ٠ث ٠ٛب٨ٗسٝبخ .دسازُ

صبػ ٚ٧ا ٠ً بزٛآ صا ٣

ٝ ذ٧ذر

ْ٧لاد

ٌْؿ ٙآ ٥ش٨ُ

شتـ٨پ د س ذتؿ ٦تػسشث ٥سبتتؿٞٛ

ٟ

( Abbasi, 2014: 128 )

، ٚ٧ا سد سبتؿٞٛ

ٙٝسد تبطبجتسا ٙٝشتث ٝ ٠ٌجؿ

٠ٌجتؿ جتحث ٠تث ٥ضتًشٗ ٥ب٨تػآ بتث ٙآ ٥ا

٠تؿازُ

٦ٗ

ش١ .دٞؿ ٠ث تػذث ٦ػٞٛ اذتثا سد عٞضٞٗ ٚ٧ا ذٜچ شظٛ

٦ٗ

ػس ةبتً صا ٙآ ٦ػسشث شٌك ٦ٓٝ ذ يت٨ت٨ٔپٞئط

ٚ١ًٞ ّٞئبػ ٦ٛب٢ر ٕبظٛ

٠ث ٠ٛب٨ٗسٝبخ ٖ٨ؼوت(

صٞح ٠ػ ٣ ٖت٢ٗ ةبتتً ،)٦ثٞتٜر ٦ٛبثب٨ث ٝ ٦ٛب٨ٗ ،٦ٓب٘ؿ ٦ٛبتؼ١ًٞ

ٔجه ٤

ٙاش٧ا ي٨ت٨ٔپٞئط :ٖٓبػ

ٛب٨ٗسٝبخ ٕٞ٢لٗ(

٤ ٦ٓب٘ؿ ٠ث ٕٞ٢لٗ ي٧ ط تذؿ

ٝ )تػا ٦ٌ٨ت٨ٔپٞئ سبتتؿٞٛ

ت٢ٗ

ٙبت٘خػ ٖ

ت٨ٓصٝا ٧شـٛ سد ٤

ًشت تػب٨ػ

ٖ٨ؼوت ٠ث ٠ً ٠٨ ق٧سبؼت ٥ذٜث

٨حأتت ٝ ٠تتخادشپ قتٔتخٗ ٙبُذٜؼ٧ٞٛ طػٞت ٠ٛب٨ٗسٝبخ ش

٠وطٜٗ تلاٞحت ٧ب٨كاشـر شظٜٗ صا ٕٞ٢لٗ ٚ٧ا ؽشتؼُ سد اس ٦ٛب٢ر ٝ ٥ا

٦

ٙبـٛ

ث ،ٟداد ٠ ٟذتٗآ تػد ٦تػسشث .تتػا

ٓبػذك ٤ طثاٝس خ٧سبت ذٜپ ٚ٧ا ٦رسبخ

ٙآ سٞضح ،سٞـً

ٙب٘٨پ سد ب١ ٥دبلتها ٝ ٦ت٨ٜٗا ٥ب١

ّبتػ تلاٞحت ٝ دذؼتٗ

2000 بت 2014 ماشػ ٝ ٙبتؼٛبـكا سد ض٨ٛ

ساد ٙآ ٥ب٨حا صا ٙبـٛ

د .

(3)

ٙٝسد ٠وطٜٗ

سد ٙآ ٥ا

ٞح قخبؿ ٦خشث ٝ ٦ٌ٨ت٨ٔپٞئط ٣ص سد ٝ ٥ضتًشٗ ٥ب٨تػآ بتث ٦ٌ٨ًٗٞٛٞاٞئط ٥ب١

٠ٌجؿ ٥اشث .تػا عسبك ذ٨ٔخ ٥سبٌ٘١ ٥اسٞؿ بث ذؼث ٤جتشٗ

بت٧ ٦ثٞتٜر ٥ب٨ػآ ٝ ٚ٨چ بث شتـ٨ث ٥صبػ

٠جؿ اشك تبطبجتسا ،ٟسبه ٠وطٜٗ

.دساد ٥ا

،٠ٌجتؿ ٥شتظٛ ٥ٞتِٓا صا ٦تٜ٨٨جت ت ٦ٔػ ؽٝس بث دٞخ ؾ١ٝظپ ش٨ؼٗ سد ٠ؼٓبطٗ ٚ٧ا ٥اشتث

ٙٝسد ّب٨ػ تبطبجتسا ق٧شؼت ٠ٌجؿ

٦ٗ ٟش٢ث ٠ٛب٨ٗسٝبخ صا ٟصٞح ٚ٧ا ٥ا دٞتخ ٦تبتػلاطا غثبٜٗ ٝ دشث

ْ٘ح ،٥سبزت ٥ب١سبٗآ ٥اٞتحٗ ْ٨ٔحت بث اس

ٝ ٠ٛبخثبتً صا ٦ت٨ٜٗا ٝ ْوٛ

ت٧بتػ ٝ بت١ ٝ ٦تٔخاد ٥بت١

٠ث ٦رسبخ ٦ٗ تػد

بتؼٛبـكا ٝ ماشػ ،ٙبتؼًبپ ،٠٨ًشت ،ٙاش٧ا ذٜٛبٗ ٦٧ب١سٞـً .دسٝآ ٚ٨تـ٨پ ضًاشٗ( ٙ

٥سٞتاشپٗا ٟشت٢ث بتث ٠وطٜٗ حطػ سد دٞخ خ٧سبت صا ٦ـخث سد )ّٞـٗ ٝ ٦ٛب٘خػ ،عسبپ ٥ب١ صا ٥شت٨ُ

ْ٧ذتجت ٥ٝسٞتؿ دبتحتا ٥ب١ذت٧ذ٢ت شتثاشث سد ٕذتوٗ طخ ٠ث ذٜتؼٛاٞت دشػ َٜر ٚ٨ٛاٞته ٝ ذٛٞتؿ

٦پ عبػا ٚ٧ا شث اس دٞخ ٦ٌ٨ت٨ٔپٞئط .ذًٜٜ ٥ض٧س

تئط ٕبتظٛ يت٧ ضت٨ٛ تذتٗصاسد سد بت٧آ بٗا ٦ٌ٨ت٨ٔپٞ

٦پ اس ىشتـٗ ذ٧ذر ش١ ٠ث ؟دشً ذٜ١اٞخ ٥ض٧س

ٝد ٤تلُ ٠ث ّبح ٦ث ،٠٧دشً

٦ت٘ٛ يؿ ٦تٔح ٟاس ٙاٞتت

ٟضزؼٗ

ذٜتؿبث ٖ٨٢تػ ٦ٌٔتـٗ سد فشط ٝد ٠چٛبٜچ غٌػشث ٠ٌٔث تكشُ ؽاشػ ب١سٞـً ٚ٧ا صا بػآ

ٟدشً ٖ٨ؼوت دٞخ ٚ٨ث اس ٙآ ٠ً تػا ٙآ ذٜٛبٗ

( ذٛا

Dvkrdyh, 1998: 161-162

٠ث.) ٦ٗ شظٛ

س ٠ً ذػ

ْ٧ذجت بث ٦ٌ٨ت٨ٔپٞئط ٖظٛ ٚ٧ا ٠ث ٙذؿ

٠تً ٦ػٞتضٞٗ ذتؿبث ساش٘تتػا ّبحسد ٦ٌ٨ًٗٞٛٞاٞئط ٦٘ظٛ

.تػا سبتؿٞٛ ٚ٧ا ٦ٔكا ٥بػدا

ٍکثض شرگو :ْرظو ٓواثم

ٍکثض ي ْا

ٓلامض ّوإمرياخ ْزاس

٠٧شظٛ

٠وطٜٗ ذٜٛبٗ ٦لٔتخٗ ٥ب١

ٗبر ،٦ت٨ٜٗا ٤ػٞ٘زٗ ،٠ؼثبت ٖتؼ٨ػ ،ي٨ت٨ٔپٞئط ،ي٨ٛٞٗظ١ ٦٧اشُ

٤تؼ

٠وطٜٗ تبؼٓبطٗ ٣صٞح ٚ٨٨جت ٥اشث ٥شِ٧د دساٞٗ ٝ ٦ت٨ٜٗا

ٟذؿ ٠ئاسا ٥ا ذتٛا

Ghasemi, 2011: 129

.)

ٟصبػ شضبح ّبحسد بٗا ٠وطٜٗ ٥ب١

ٚ٨تث ٖتتؼ٨ػ ٥ا ٕبتظٛ سد تاشت٨٨ـت بتث .ذتٛش٨٨ـت ّبتحسد ،ْتٔ٘ٓا

ٚ٨ث بتجتسا ٕبظٛ ،ٚ٧ٞٛ ْٔ٘ٓا تت٨٘١ابث .تتػا ٟذتؿ سٞحٗبت٨كاشـر ٕبتظٛ ٚ٧ضِ٧بتر ،سٞتحٗ

تكبت٧ ٚ

ٌْؿ ْ٨٘حت ٝ نطبٜٗ ق٧شؼت سد ٦رسبخ تسذه ؾوٛ ،تبطبجتسا ٠وطٜٗ ٥ذٜث

ٕبتظٛ شتث ٙبتؼٌ٧ ٥ا

ٚ٨ث ٦ٗ ؾ١بً ٦ٔٔ٘ٓا ٠تث .ذتؿ ذتٜ١اٞخ قت٧شؼت ٦ٛٝسد شظٜٗ صا شتـ٨ث ،نطبٜٗ ٝ ذثب٧

ش٧بتػ ٦تسبتجػ

تؿاد ذٜ١اٞخ اس نطبٜٗ ق٧شؼت ٙاٞت ض٨ٛ ب١ذحاٝ

(

Ghasemi, 2011: 143-150

٠تٜ٨ٗص ٚ٨ت٘١ سد.)

ٗ ٤ٌجؿ ٠وطٜ

.تػا ٟذؿ ٠وطٜٗ ي٨ػلاً ٖ٨١بلٗ ٚ٧ضِ٧بر ،٥ا

ٛ ٠٧شظٛ ٠ٔ٘رصا ٠ٌجؿ ٤٧شظ

ٚ٨ث طثاٝس سد ذ٧ذر ٥ب١ غهاٝ تتٌٗ سد ٠ً تػا ْٔ٘ٓا

٦ت٧اشُ

٦ٗ ساشه غهاٝ تتٌٗ .دش٨ُ

ٚ٨ث طثاٝس ٖ٢ك سد ٦٧اشُ

٠تث ٦٘٢ٗ ٟبِ٧بر ْٔ٘ٓا ٝ تتػا ٟدسٝآ تتػد

(4)

٠٧شظٛ ذٛٝس سد ٦ػبػا ّٞكا ظلح بث ٠تؼٛاٞت ٥صادشپ

٠٧شظٛ ٠ث دٞخ غتهاٝ( ٦تلٔتخٗ ٥ب١

٦ت٧اشُ

غهاٝ ،ي٨ػلاً

ٝ تتٌٗ ٚ٧ا ةٞچسبچ سد ض٨ٛ ٠ٌجؿ ٤٧شظٛ .دٞؿ ْ٧ذجت )ٟش٨ؿ ٝ ٥سبتخبػ ٦٧اشُ

ٟسبِٛا ظلح بث

ٚ٨ث طثاٝس ٤ٜحك سد ٠ً تػا ٠١د ي٧ ٙآ ٦ػبػا ٥ب١ ٦ُذ٨چ٨پ ٝ ْٔ٘ٓا

،ٙآ ٥بت١

٠ث ٠ٛاٝشپ شحا ٟظ٧ٝ

٠تث ٦جػبٜٗ ٟبِ٧بر ٙآ شث ًٖبح ٥ا

تتػد ٟذتؿ يت٨ت٨ٔپٞئط ٚ٧ضِ٧بتر ٝ ٟدسٝآ

.تػا ٠ػٞ٘زٗ ب٧ ٠ػٞ٘زٗ ٚ٨ث بجتسا ،٠ٌجؿ

ٟشُ صا ٦٧ب١ ٠ػٞ٘زٗ ب٧ ٠ػٞ٘زٗ بث اس ب١

شِ٧د ٥ب١

٦ٗ ٠ؼٓبطٗ

شث .ذًٜ

٤ٌجؿ ،ْكا ٚ٧ا عبػا ٠وطٜٗ

٠ؿٞخ صا ٥ا ٥اشث .تػا ٟذؿ ْ٨ٌـت ض٧ب٘تٗ ٥ب١

٠ؿٞخ ،٠ٛٞ٘ٛ

،٦ثشؿ ٤ؿٞخ ذٜٛبٗ ٥ض٧ب٘تٗ ٥ب١ ذ٨ٔخ ٝ تبٗبؿ

٠تث ٠تٛب٨ٗسٝبخ سد عسبتك ٙاٞتٜػ

٤ٌجؿ ي٧ ٠وطٜٗ

ب٨ػآ ٦ثشؿ ةٜٞر ٠ث ٦تح ٠ٌجؿ ٕٞ٢لٗ ٚتكشُشظٛ سد بث ٠تجٓا ٠ً دساد دٞرٝ ٥ا

٠ث ض٨ٛ صبوله ٝ ٥ضًشٗ ٥ب٨ػآ ٝ ٠ؿٞخ ٙاٜٞػ

٦ٗ ؽشتؼُ ذ٧ذر ٥ب١ ذثب٧

(

Ghasemi,2011: 147

و

: 16 Wasserman & Faust, 1994

و

Doak & Nikos, 2007: 215

.)

ت ضز ٠ٌجؿ ْ٨ٔحت ٝ ٠٧ ٠ػٞ٘زٗ ،٥ا

ٕبتظٛ ٖظٜتٗ نشتؿ ٠تً تتػا ٦ٔ٨ٔحت تبٗاذها صا ٥ا

ٙبٌٗا اس ب١ذحاٝ ٙب٨ٗ طثاٝس ٝ ْثبوتٗ طثاٝس ٦ٗ ش٧زپ

٦تًٔ طتثاٝس ،ٕبتظٛ نٞطػ ٦خشث سد .ذًٜ

٦ٗ ٙبـٛ اس ْثبوتٗ

ٕبظٛ ق٨كٞت شِ٧د نٞطػ سد ،ذ١د

ٙبٌٗا اس ٠ؼثبت ٝ ٦ػشك ٥ب١ ٦ٗ ش٧زپ

ٝ ذًٜ

ض٨ٛ نٞطػ ٦خشث سد

ٟٝشُ ٠ؼ٧بوٗ

٦تٗ ٙبتـٛ اس ٖتتؼ٨ػ سد دٞترٞٗ ٦تػشك ٥ب١ ذت١د

Hafner-

burton,2009: 9)

٦تتٛٝسد ٥ذتٜثصشٗ.) ٠تتؤح صا ذتٜتسبجػ ٠ٌجتؿ

ٟشتُ ،1

٠تتؿٞخ ٝ2

٥بتتٜجٗ ٠تً3

ٖ٨ؼوت

ٟصبػ ٚ٧ا ٤طثاس عٞٛ .تػا تبطبجتسا ،ٙآ ٥ذٜث ٠ُٛٞ ،ب١

٦تٗ ٠ٌجتؿ ٠ث ٦كبخ ٥ذٜث .ذتـخث

تطه

ٜتؼ١ ٦٧ب١ذحاٝ ،٠ٌجؿ ٥ب١سٞحٗ ٝ ب١ ٦تٗ سٞجػ ٙآ صا ٦طبجتسا ٙب٧شر ٚ٧شتـ٨ث ٠ً ذ

.ذتًٜ

،٦ٌ٨ت٨ٔپٞتئط ٤ٌجتؿ ٠تػ ٙبت٨ٗ سد ٠تؿٞخ ٝ ٠ؤح ،ذحاٝ ش١ ٠ً تػا سٝبث ٚ٧ا شث ٠ٌجؿ ؽشِٛ

٠تكشُ ساشه ٦ٌ٨ًٗٞٛٞاٞئط ٝ ٥شچٓبًٞئط

ٙآ صا ي٧ش١ .تػا ٠تث ب١

٦تُظ٧ٝ ْت٨ٓد ٠تٔ٘رصا ؾ٧بت١

٠ث

ٖ١

ٕبزؼٛا ،٦ِتػٞ٨پ ٠ؤح ٚ٨ث ذٛٞ٨پ ٝ ٦١ٝشُ

تؿ ،ب١ ذتحاٝ ٚ٨تث بتجتسا ٣شتتؼُ ٝ سب٘

٥بت١

٦للخت ،٠ٌجؿ ش٨حأتت ب١سٞتـً ٦تػب٘ٔپ٧د عٞتٛ شتث ٠ٌجتؿ ٦كبتطؼٛا ٝ عبتزتسا تتٓبح ٝ ٙدٞث

٦ٗ

دسازُ

(

Abbasi,2014:122

) ي٨ٗبٜ٧د ٦٘ػبه دب١شك.

ٙٝسد ٥ب١ ٠ٌجؿ

ٟشتُ ْ٨ٌـت ٝ ٥ا ٝ بت١

٠ؿٞخ ٠ث اس ب١ ح٨ضٞت ٦ثٞخ تػا ٟداد

(

Ghasemi, 2011: 153

.)

ٖ١ دا ًٜٙٞا ٦٧اشِ٘١ ٙبٌٗا ،٠ٛب٨ٗسٝبخ ٠ث ٟبِٛ بث ٦ػب٨ػ تب٨ث اس ٥دبلتها ٝ ٦ػب٨ػ ٥ب١

1. Node

2. Loop 3. Сluster

(5)

٦ٗ ٌٚ٘ٗبٛ ٙآ سد

ٙآ .ذٜٛاد

ٙٝسد ٦٧اشِ٘١ ب١ ٠وطٜٗ

شت٨ُاشك ش٨حأتت ٠ث ٥دب٧ص ذح بت ٝ ٚ٨٧بپ اس ٥ا

٦ٗ دٝذحٗ تلٛ ت٘٨ه ٤خشچ ذًٜٜ

(

Hakimian, 2005: 151

اس ٦ت٧اشِ٘١ ٙبٌٗا ٠ٌجؿ ٤٧شظٛ.)

ٟصٞح ٙٝسد سد ٥ب١

ٚتتؿاد تسٞتك سد ٠توطٜٗ ٙآ صا دسبتخ ٦تتح بت٧ شِ٧ذتٌ٧ بتث ٠وطٜٗ ي٧

ي٨ٗبٜ٧د ٦ٗ ٌٚ٘ٗ ٦ٛٝسد ٥ب١ ٠توطٜٗ ٤ٌجتؿ عٞتٛ صا ٠تٛب٨ٗسٝبخ ،٠٧شظٛ ٚ٧ا شثبٜث .ذٛاد

ٙٝذتث ٥ا

ٙٞٛبً ٠ً تػا سب٨ؼٗ

٠وطٜٗ ٥ب١

ٌْؿ ٙآ سد ٥ا ٠تكشُ

ْتٗبً ٦١ذٛبٗبتػ ٤تٔحشٗ ٠تث صٜٞ١ بٗا ذٛا

ٟذ٨ػشٛ

ه ٙبٜچ٘١ ٚ٧اشثبٜث .ذٛا

ٙآ شث تسذه غ٧صٞت ٙٞٛب ٚ٧ذتث .تتػا ًٖبتح ب١

ٙبتٌٗا ذت٧بث ٙبتػ

٠تتؼرشث ٦تپسد ٝ دبت٢ٛاٝ ٠تٛب٨ٗسٝبخ ِٙٞ٘١بتٛ ٝ ٟدشتتؼُ ٤ٌجؿ ٙٝسد سد اس ٦٧اشِ٘١ ٥صبتػ

٠ؿٞخ

ٙٝسد ٥ب١ ٠وطٜٗ

٠ٌجؿ شِ٧د بث ٙآ ٥ا ٦ٗ ّبجٛد سبتؿٞٛ ٚ٧ا ٠ً ٦ػٞضٞٗ دٞث ب١

.ذًٜ

ٍضًخ :ٓلامض ّوإمرياخ

ٍوإمرياخ رد دٔدج ْا

٠وطٜٗ ٦٧ب٨كاشـر ٥ب١صشٗ ٝ ٟشتؼُ ٣سبثسد دبت٧ ٙآ صا ٠ٛب٨ٗسٝبخ ٙاٜٞػبث ؾ٨پ ٣ذػ ي٧ دٝذح صا ٠ً ٥ا

٦ٗ

دساذٛ دٞرٝ ٥ش٨ُاشك ٝ ٠ٛبِ٧ ق٧شؼت ،دٞؿ .

خ٧سبت ٠ٗبٛصٝس ،ٙاسبِٛ

٠ٛبتػس ةبحتكا ٝ ٙاسبتِٛ

٥بت١

٠ث ٙآ ٙٞٗاش٨پ ٥ب١سٞـً ٝ عسبك ذ٨ٔخ شث ،٦ٛبِ٘١ ضًشٗ ٙاٜٞػ

مبلتا ٠ٛب٨ٗسٝبخ ٛ

.ذٛساد شظ ٠تٛب٨ٗسٝبخ

ٟدشً اذ٨پ ؽشتؼُ ،ةشؿ غكبٜٗ عبػاشث ٟساٞ٘١ ٤تٛب٨ٗسٝبخ ،شجٗبتپتػ ٖ١دصبت٧ داذت٧ٝس صا غتپ .تػا

ٙآ ىشتتـٗ ٠ترٝ ٕلاتػا ٠تً ٦٧بت٨كاشـر ٦ِتػٞ٨پ ي٧ بث ٦٧ب١سٞـً ٤ػٞ٘زٗ ْٗبؿ ٍسضث تتػب١

دساد ٠تػٞ٘زٗش٧ص ذٜتپ بتٌ٧شٗآ ٟبُذت٧د صا ٍسضث ٤ٛب٨ٗسٝبخ .ذؿ نشطٗ

(

Shirazi, 2011: 8

) ةشتؿ:

،ٙدسا ،ْ٨٧اشتػا ،شتلٗ ،عشتجه( ٠تٛاشت٧ذٗ مشؿ ،)غٛٞت ٝ ؾًاشٗ ،٦ٛبت٧سٞٗ ،٦ج٨ٓ ،ش٧اضزٓا( ٠ٛاشت٧ذٗ

ٝ ماشتػ ،ٙاشت٧ا ،عسبك ذ٨ٔخ ٥سبٌ٘١ ٥اسٞؿ ٞضػ ٥ب١سٞـً( عسبك ذ٨ٔخ ،)٠٨ًشت ٝ ٠٧سٞػ ،ٙبٜجٓ

،ٙبتؼٌثصا( صبوله ٝ ٥ضًشٗ ٥ب٨ػآ ٝ )ٙبتؼًبپ ٝ ٙبتؼٛبـكا( ب٨ػآ ةٜٞر ،)ٚ٘٧ ،ٙبتتؼًٜ٘شت ،ٙبتؼهاضه

.)ٙبتؼٜٗسا ٝ ٙبتؼرشُ ،ٙبز٧بثسرآ ٥سٞ٢٘ر ،ٙبتؼٌ٨ربت ،ٙبتػض٨هشه ٤تٓبوٗ سد ، تٓصٝا ٥سٞتٛ ٙب٘خػ

ٙاٜٞػبث ٦٘٢ٗ

« ٠توجط ٝ قت٧شؼت ؟تتػبزً ٠ٛب٨ٗسٝبخ ٠تث ٠تٛب٨ٗسٝبخ ٥ذتٜث

ٖتتؼ٨ػش٧ص يت٧ ٙاٞتٜػ

٠وطٜٗ

ٚ٨ث طثاٝس سد ٥ا

ْٔ٘ٓا » غ٘ر ٠ث ق٧شؼت ٥ذٜث ر تلاٞحت ٦ػسشث ٝ ب١

صا ٟسبتثٝد قت٧شؼت سد ذ٧ذ

تػا ٠تخادشپ ٠ٛب٨ٗسٝبخ (

Nuri Özalp, 2011: 19

٠تث مشتؿ صا ٤توطٜٗ ٠تػ ٠ث اس ٠ٛب٨ٗسٝبخ ،ٚ١ًٞ.)

٦تٗ ٖ٨تؼوت ْثبه ةشؿ نطبتٜٗ ٚت٧ا صا يت٧ش١ .٦ثٞتٜر ٦ٛبتثب٨ث ٝ ٦ٛبت٨ٗ ،٦ٓب٘تؿ ٦ٛبتتؼ١ًٞ :ذتٛاد

٦ُظ٧ٝ

ػب٨ػ ٝ ٦ِٜ١شك ،٥دبلتها ٤ؼػٞت شث ٠ً ذٛساد ٥ض٧ب٘تٗ ٦ٌ٧ض٨ك ٥ب١

ٙآ ٦ تتػا ٠تؿاد ش٨حأت ب١

(

Cohen, 2009: 668

٦ٗ ً٘ ٥شلر.) :ذ٧ُٞ

« ّب٘تؿ صا ٦تُسضث ٦٧بت٨كاشـر ساٞٛ ،ٍسضث ٤ٛب٨ٗسٝبخ

٦تٗ ؾتؿٞپ اس عسبتك ذ٨تٔخ ٝ مشتؿ ،صبتوله ،٥ضًشٗ ٥ب٨ػآ بت بو٧شكآ ذت١د

( »

Kemp, 2005 :71

.)

(6)

ق٧شؼت ٠ث ٠رٞتبث ٥ب١

د ٠تـ٧س ٠تً تتؼ٨ٛ ٦ٗٞ٢لٗ ،٠ٛب٨ٗسٝبخ نلاطكا ٟذؿدب٧ ٦تؼ٨جط ٥بت٨كاشـر س

٠ث ،ذؿبث ٠تؿاد ٠ُٛٞ

ب٨ػآ سد ؾٛبِ٧بؼ٘١ صا اس ٠وطٜٗ ٚ٧ا ،٦ؼ٨جط ٥ب١صشٗ ٠ً ٥ا ذتًٜ اذتر بو٧شكآ ٝ

تتػا ٥دبتلتها ٝ ٦تػب٨ػ ،٦تِٜ١شك ،٦٧بت٨كاشـر ،٦ٛبتؼٛا ،٦خ٧سبتت ٦ٗٞت٢لٗ ٠ٛب٨ٗسٝبخ ٠ٌٔث (

Nuri Özalp, 2011: 19

) ٠ث. ٦ٗ شظٛ

٠وطٜٗ ،ذػس تؿ ٟذت٨ٗبٛ ٠تٛب٨ٗسٝبخ ٠تً ٥ا

شتظٛصا تتػا ٟذ

ؽشتؼُ

تـپ اس ٠ٔحشٗ ٠ػ ،ٝش٘ٔه :ذؿبث ٠تؿازُ شػ

- طاٝ

٣ صٞح شث ب٢ٜت ٠ٛب٨ٗسٝبخ ٣

ذ٨ٔخ ٙآ ٙٞتٗاش٨پ ٥ب١سٞـً ٝ عسبك ٠تتلُ

٦تٗ

ٟذتؿ

ٙبٜچ .تػا وطٜٗ صا ض٨ٛ ٙب١بٗ دشلٓآ ٠ً

٤ اس ٕٞ٢لٗ ٚ٨٘١ ٠ٛب٨ٗسٝبخ

ٙب٨ث

ٟدشً

دٞث

- ٦ٗبِٜ١ ٠ً

٦ػب٨ػ تب٨ثدا دساٝ ٠ٛب٨ٗسٝبخ ٕٞ٢لٗ

٦ٗ ٙبتؼِٔٛا صا ،ٙصشتً دشتٓ ٝ دٞؿ

٦ٗ ٟدبلتػا ٙآ شتؼُ ،ذًٜ

٣ ٠ٛب٨ٗسٝبخ ٠ث

٥ٞػ

ٚ٨ٗصشػ ٦ٜؼ٧ مشـٗ

،ب٨ٛبت٧شث سب٘ؼتػا تحت ٥ب١

جؿ سد ٤ ٙبتؼٛبـكا ٝ ذٜ١ ٟسبه ٦ٗ ٟذ٨ـً

دٞؿ

- َتٜر صا غپ ٦ٛبت٢ر

ّٝا

ٝ ٟذت٨ٗبٛ بتث ،ٕٝد ٦ٛبت٢ر َتٜر ّٞتط سد دبتتػ ٙذتؿ

٠ث ٟش١به َٜر ٦١ذٛبٗشك

«

ٛبٗشك دبتػ ٠ٛب٨ٗسٝبخ ٦١ذ

» ضت٨ٛ بتو٧شكآ ّب٘ؿ ،ب٨ػآ ةشؿ شث ٙٝضكا

ذؿ ٠ٛب٨ٗسٝبخ ٣شتؼُ دساٝ

- ٙآ ٦ٔتكا غكبٜٗ ٠چشُا ذٛساد ساشه ٙاش٧ا ٦هشؿ ٥ب١صشٗ سد ،ٙبتؼًبپ ٝ ٙبتؼٛبـكا بت١

ٙآ ٥ش٨ُشثسد ٦١بُ بٗا تػا ضًش٘تٗ ٥شِ٧د تٛاٞر شث ٦تٗ دب٢ٜـ٨پ ،٠ٛب٨ٗسٝبخ ٖ٧طس سد ب١

-

.دٞؿ ،ذ٧ذر تلاٞحت بث

ٖ٨ؼوت ٚ٧ا ٥ذٜث

ٝ ٦تػب٨ػ تبطبجتسا ٙآ ٥بٜجٗ ٝ تػا ش٨٨ـت ّبحسد ب١

٦ِتؼثاٝ ٠ً تػا ٥دبلتها ت٨ػبؼح ٝ ب١

٦ٗ دبز٧ا اس ٦ت٨ٜٗا ٥ب١ .ذًٜ

سٞتلت بتث تت٨تشت ٚ٧ذث

٠ث ٠ٛب٨ٗسٝبخ ٠وطٜٗ ٤ٌجؿ ي٧ ٙاٜٞػ

٠ؿٞخ ،٥ا ٦تٗ اس ٠ٌجتؿ ٚت٧ا سد دٞترٞٗ ٥ب١

ْٗبتؿ ٙاٞتت

٠ؿٞخ ذ٨ٔخ ٥ب١ ّب٘ؿ ،تبٗبؿ ،عسبك

٠جتؿ ،صبتوله ،٥ضتًشٗ ٥ب٨تػآ ،بو٧شكآ ٚ٨تٜچ٘١ ٝ ٟسبته

.تؼٛاد ٦ٓب٘ؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ ٚ٧ٞٛ ٤ؿٞخ

ٙبتؼ١ًٞ ْٗبؿ ٦ٓب٘ؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ ٣صٞح ٖت١سد ،ذٜٔث ٥ب١

٠ٓضٓص ٝ ٟذ٨چ٨پ ٓآ ٖتؼ٨ػ صا ٦ـخث ٠ً تػا ٥ض٨خ

- شتثسد اس ٦ٔخاد ذٜٔث تلاك ٝ ٟدٞث ب٨ٓب٘٨١

ماشػ ٝ ٙبتؼٛبـكا ،ٙاش٧ا ٝ ٠٨ًشت .تػا ٠تكشُ

ذتٛساد ساشته ٠توطٜٗ ٚ٧ا سد (

Cohen,2009:672

.)

٠وطٜٗ ْئبؼٗ ٝ ٦ٗٞه ٝ ٦ِٜ١شك تبطبجتسا ٖت١ ٟصٞح ٚ٧ا بث شتـ٨ث ض٨ٛ اس ٙبتؼًبپ ،٥ا

ٟدشتً ٞتػ

شظٛ صا ب١سٞـً ٚ٧ا .تػا ٦ثٜٞر ٥ب٨ػآ ٙب٨ٗ سد ٦ٌ٨ت٨ٔپٞئط

ساشته ٠تٛب٨ٗسٝبخ ٝ ٥ضًشٗ ٥ب٨ػآ ،

.ذٛساد

ٚ٧ذث ٧ا ٠ً ٦ٌ٨ت٨ٔپٞئط ةٞچسبچ دبز٧ا ٙبػ ٦تٗ ،ذ١د ذٛٞ٨پ ٖ٢ث اس ٟصٞح ٚ

٦كذت١ ذتٛاٞت

(7)

غهاٝ

ٟصٞح ش٧بػ بث ٟصٞح ٚ٧ا .ذؿبث ٠ٛبٜ٨ث ٍسضتث سب٨تؼث .دساد ٥دب٧ص تٝبلت ٠ٛب٨ٗسٝبخ ٥ب١

ٝ شتت

شپ ت٨ؼ٘ر ٦تِٜ١شك ٝ ٥دبتلتها ،٦تػب٨ػ طتثاٝس صا ٦ًشتتـٗ خ٧سبت ّبػ ب١ذك .تػا شت دساد

.

ٙٝسد تسبزت ٠وطٜٗ

تـ٨ث سب٨تؼث ٠تٛب٨ٗسٝبخ صا ٟصٞتح ٚ٧ا ٥ا ٟصٞتح ش٧بتػ صا شت

شتظٛصا ٝ تتػب١

ٌْؿ ٝ شِ٧ذٌ٧ بث ٥سبٌ٘١ سد ض٨ٛ ٦خ٧سبت ش٧بتػ ٠تث تجؼٛ ٠ٛب٨ٗسٝبخ سد ٠وطٜٗش٧ص ي٧ ٠ث ٦١د

ٟصٞح ٚ٧ا .ذٛساد ٦خ٧سبت ٕذوت ب١ ٦ُظ٧ٝ

ٚ٨تؼخٛ ٥اشث ٟصٞح ٚ٧ا بت ذؿ تجػ ٠ثبـٗ ٥ب١ سد سبتث

٠تػد ت٨ٜٗا ٖ٧طس ٚ٨تؼخٛ ،دبثآذؼػ ٙب٘٨پ دبز٧ا دٞخ ٚ٨ث اس ٦ؼ٘ر

.ذًٜ

شتِ٧د غٌػشتث ٠تؿٞخ ٚت٧ا ٙٝسد سد تسذه ٙصاٞتٗبٛ غ٧صٞت ذ١بؿ ،٠ٌٜ٧ا ٠رٞت ٙب٧بؿ ٠ؿٞخ تسذه ٠ؿٞخ ٚ٧ا سد .ٖ٨تؼ٨ٛ ٠ٛب٨ٗسٝبخ ٥ب١ ٠تتكشُ ساشته ٦ٛبت٢ر ٕٝد ٤ترسد ٥ب١

ٝ ذتٛا

٠ث( شِ٧ذٌ٧ ٠ث تجؼٛ

ٙآ .ذٛساذٛ ت٨ٜٗا ٥ب٘ؼٗ )ٙبتؼٛبـكا ٝ ٙبتؼًبپ ضر ضت٨ٛ ٥صاٞٗ دبلتها صا ب١

ٛ سادسٞخشث ٠ٔخاذٗ تسذه ت٨ػبؼح ،٠ؿٞخ ٚ٧ا ٍسضث ٌْـٗ .ذٜتؼ٨

ؽلاتت ٝ ٠وطٜٗ ٚ٧ا شث شُ

ٙآ ٦٧اشُاٝ سد .تػب١

ٕدشٗ ،٥صبػٞٛ ،تبجح( ٦ٔخاد ٥ب١ش٨ـتٗ

٥سلابػ )٦تػب٨ػ ٕبظٛ عٞٛ ،٥صبػ

ٙٝسد ٝ ٠ؿٞخ (٥ا

ٙب٘٨پ ،٦خ٧سبت ٝ ٦تخبٜؿ ىشتـٗ ت٧ٞ١ ٠وطٜٗ ٥ب١

ٝد ٥ا ،٠تجٛبرذٜچ ٝ ٠جٛبر

ٙاشحث ٦ؿبٛ ىشتـٗ ٥ب١ ذ٧ذ٢ت صا

٥ب١

،٦ٗلاػا ٦٧اشُدب٨ٜث ٝ تشرب٢ٗ ،٦ٗٞه ٌْ٘ٗ ٥ب١دبلتها

ٙٝسد ٠وطٜٗ

ّٝذتر .تػا ٟذؿ ٦ٓب٘ؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ ت٨٘١ا تجػ )٥ا 1

قخبتؿ صا ٦تخشث ٥بت١

ٙٝسد ٠ؿٞخ ٦ٗ ٙبـٛ ٥دبلتها ٣صٞح سد اس ٦ٓب٘ؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ ٥ا (ذ١د

Abbasi, 2014: 150

) .

ليدج 9 خ ْاَرًطک هٕت ْراجت تلاداثم مجح .

ّوإمريا نيرد ٓلاگچ( ٓلامض

ٍضًخ لاس رد )ْا

)رلاد ةسحرت(

www.world bank.org/data: (Accessed on: 5/11/2013) www.trademap.org /export & Import:(Accessed on: 5/11/2013) http:// www.world-fact-book,current economy profile (Accessed on: 5/10/2015)

(8)

ٍوإمرياخ ّکثض نيرد رد ٓلامض ّوإمرياخ تٕثطق ساشته بتٜجٗ بتث ،٦ٓب٘تؿ ٤تٛب٨ٗسٝبخ ٥دشج١اس ٤ٌجؿ ٖ٨ػشت ٥اشث دٞترٝ ٝ ٦طبتجتسا ٦ٓبتِچ ٙداد

٠ؤح ٠ٌجؿ عبػاشث اس ٙآ ٟبِ٧بر ذ٧بث ،٥ذٛٞ٨پ ٥ب١ ٤ٛب٨ٗسٝبخ ٤ٌجؿ .دشً قخـٗ ٥ذٛٞ٨پ ٥ب١

نطبٜٗ ش٧بػ ٝ تػا ٟذـٛ دٝذحٗ ٠ٛب٨ٗسٝبخ ٠ث ٦ٓب٘ؿ ٦ٗ شثسد ٖ١ اس

٤ٌجؿ ٠ػ ٟصٞح ٚ٧ا .دش٨ُ

ٖ١اشتك ٠تٛب٨ٗسٝبخ سد اس ٙآ ٦ٛبت٨ٗ تت٧ضًشٗ ٠تً دساد ٥شچٓبًٞئط ٝ ٦ٌ٨ًٗٞٛٞاٞئط ،٦ٌ٨ت٨ٔپٞئط ٟدسٝآ .تػا ٌْؿ سد اس ٟصٞح ٚ٧ا ت٨جطه 1

٦ٗ

: داد ٙبـٛ ٙاٞت

لکض 9

ٓلامض ّوإمرياخ تٔسکرم .

)فلا ٤ٌجؿ

ْإسآ ي ٓلامض ّوإمرياخ ٓکٕتٕلپًئش

ٍضًخ رٔاس ات ٍسٔاقم رد ْسکرم اَ

٠ؿٞخ تت٨تشت ٠تث ٦ٓب٘تؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ بث تبطبجتسا ٦ٓبِچ ٥بٜجٗ شث ٠ٛب٨ٗسٝبخ ٤ٌجؿ قٔتخٗ ٥ب١

٥ب٨ػآ :صا ذٜتسبجػ ٠جؿ ٤وطٜٗ صا دسبخ سد ٝ صبوله ،عسبك ذ٨ٔخ ٥سبٌ٘١ ٥اسٞؿ ،٥ضًشٗ

ٝ ٟسبه

٠ؿٞخ صا ٦ٌ٧ .٦هشؿ ٥ب٨ػآ خ ،٦ٓب٘ؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ بث طجتشٗ ٥ب١

٤تؼثبت ٖتتؼ٨ػ .تػا عسبك ذ٨ٔ

صا ٌْتـتٗ ٖتتؼ٨ػ ٥ضًشٗ ؾخث .تػا ٟذؿ ْ٨ٌـت ٙٞٗاش٨پ ٝ ضًشٗ ؾخث ٝد صا عسبك ذ٨ٔخ ٙآ ٦ٛبٗصبتػ ٕبزؼٛا ٠ً ذٜتؼ١ عسبك ذ٨ٔخ ٥سبٌ٘١ ٥اسٞؿ ٥ب١سٞـً

شتِ٧د ؾتخث صا اس بت١

٦ٗ ض٧ب٘تٗ

ش٧ص ءضر ض٨ٛ ماشػ ٝ ٙاش٧ا .ذًٜ

ٙٞتٗاش٨پ ؾتخث ٠تث ٠تً ذٜتتؼ١ عسبتك ذ٨ٔخ ٖتؼ٨ػ

(9)

ٟذؿ ْ٧ذجت عسبك ذ٨ٔخ ٠ؼثبت ٖتؼ٨ػ ش١ ذٛا

ٙآ ٥سازُشحا ٤رسد ،ذٜچ ٠وطٜٗ ٖظٛ شث ب١

سب٨تؼث ٥ا

تػلابث (

Ghasemi & Salehi,2007: 53-55

ٟبُذ٧د بث عسبك ذ٨ٔخ ٦ثٜٞر ٣صٞح .) فبتخ ٥ب١

٠ٔخاذٗ ٥ب١ٝش٨ٛ

اشك شُ

٠وطٜٗ

ٟذ٨چ٨پ ٥ِٞٓا ٝ ٟدسٞخ ذٛٞ٨پ ٥ا ٌْؿ اس ٦٧اشِ٘١ ٝ تثبهس صا ٥ا

داد ٚ٨تث ٕبظٛ سد ٥طشٛا ذ٨ٓٞت سد ٙآ عبؼح ؾوٛ ٝ دساد ت٨ٜٗا ٥ب٘ؼٗ ٠ؤح ٚ٧ا .تػا ٟ ْتٔ٘ٓا

تسذه تٓبخد تجػ سبـك ٝ ٍسضث ٥ب١

٤تطثاس ،ًٜٙٞبتت عٞتضٞٗ ٚت٧ا .تػا ٟذؿ ٦٘تؼ٨ػ ٥ب١

٠ث ٦ٓب٘ؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ بث اس تثبهس بث ٟاش٘١ ٠ث ماشػ ٝ ٙاش٧ا ٟظ٧ٝ

،٦تت٨ٜٗا شتظٛصا .تػا ٟدسٝآ دٞرٝ

ً ٟصٞح ٚ٧ا ٚ٧شتـ٨ث ٥دبلتها شظٛصا ذٜچش١ دساذٛ ٦ٓب٘ؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ بث بجتسا ٥اشث ٥دب٧ص ؾـ

٦ٗ ٠ئاسا اس تبطبجتسا .ذًٜ

هشؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ ،سبتؿٞٛ ٚ٧ا سد ٠ث )ٙبتؼًبپ ٝ ٙبتؼٛبـكا( ٦

ت١بجؿ تجػ ٥ب١

،٦ٌ٨ت٨ٔپٞئط

ٟذتؿ ٟدش٘ؿ ٦ٓب٘ؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ بث ذٛٞ٨پ سد ٦ٌ٨ًٗٞٛٞاٞئط ٝ ٥شچٓبًٞئط ٧سبتت ٝ تتػا

طتثاٝس خ

ٙآ ٦رسبخ بجتسا ب١سٞـً ٚ٧ا .دساد ت٧بٌح عٞضٞٗ ٚ٧ا صا ض٨ٛ ب١

بتث ٦ٓب٘تؿ ٤تٛب٨ٗسٝبخ ٣ذٜ١د

٤ٛب٨ٗسٝبخ ٥ذٛٞ٨پ ٤ؤح ض٨ٛ ٙبتؼٛبـكا .دساد ٦ٛلاٞط ٥ب١صشٗ ذٜ١ بث ٙبتؼًبپ .ذٜتؼ١ ٚ٨چ ٝ ذٜ١ شحث ٠وطٜٗ ٚ٧ا سد ٦ٓب٘ؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ ٥ب١سٞـً ٥اشث .تػا ٦هشؿ ٥ب٨ػآ ٝ ذٜ١ بث ٦ٓب٘ؿ

ٙا ٝ ب١

تكشك .دساد دٞرٝ ٦٧ب١ ٟبتِ٧بر ٝ ٥طشتٛا ٦تٜؿ غثبتٜٗ ،٠توطٜٗ ٚ٧ا .تػا ٦ٓب٘ؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ ٦ٓب٘ؿ صشٗ سد صبوله

عٞتٜت سد ٦ٓب٘تؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ ٥اشث ض٨ٛ ٠ؿٞخ ٚ٧ا .دساد ٦ػب٨ػ ٥لابث ٝ ٥طشتٛا ش٨تؼٗ ٠تث ٦تـخث

ٙآ تسبزت ٛ ٦ٓب٘تؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ ٥ب١سٞـً صا ٦خشث ٥اشث ٝ دساد ٦٘٢ٗ ٟبِ٧بر ب١

٥ب١ذت٧ذ٢ت ضت٨

ٖ٢ٗ .دساد ٦ت٨ٜٗا تتػا ٥ضتًشٗ ٥ب٨ػآ ٦ٌ٨ت٨ٔپٞئط شظٛصا ٦ٓب٘ؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ بث طجتشٗ ٤ؿٞخ ٚ٧شت

٥اشتث ٥ضًشٗ ٥ب٨ػآ .تػبپٝسا ٝ ب٨ػآ ٦طبجتسا ْپ ٝ ٥طشٛا ٦ٜؿ غثبٜٗ ٝ ٖـ٧شثا ٣دبر ثساٝ ٠ً

ت٨٘١ا ٦ٓب٘ؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ دساد ٥دشج١اس

ّٝذر .1

2 قخبتؿ ٚ٧شتخآ ، ٥ب٨تػآ ٥ب١سٞتـً ٥بت١

ٗ ٦ٗ ٙبـٛ اس ٥ضًش :ذ١د

.1 ا

٘٨ٛ ص ٤ ٦كاشـر ٖ١دصٞٛ ٙشه ٠ث ٠رٞت بث ٙبحب٨ػ ٝ ٙبٛاد

ت٨ٜ٨ػ ٥ب١

ٖ٨ؼوت ٝ ٦٧ب٨كاشـر ٥ذٜث

ؾتخث ٦ت٘٨ٔها ٥ب١

سبه صا ٦ُسضث ٣

٥ب٨ػآ اس ب٨ػآ ٥ب٨ػآ سٞـً ذٜپ ْٗبؿ ٠ً ذٛذ٨ٗبٛ ٥ضًشٗ

٥ضًشٗ

٦ًٜٛٞ

ٚ٨تػ ، تتجت ،ٚ٨تچ َتٛب٨ً

،ٙبتؼٓٞـٗ ٦ثشؿ ؾخث ،٦ٓب٘ؿ ٙاسذتٛصبٗ ٝ ٙبتػاشخ ّب٘تؿ صا ٦ـخث ٝ ٙبتؼٛبـكا ،ٙبتؼًبپ ّب٘ؿ ؾخث ٝ ش٨٘ـً

عٝس .دٞث ٙاش٧ا تؿزُ صا عٝس ش٨ؿ ٕاٞها ٥صبػاذر ٥بتػاس سد ب١

٤

ً٘ٔ دٞخ ٦خ٧سبت ٤

٥ب٨ػآ دٝذتحٗ بتث اس ٠تٛب٨ٗ

٣

ٟدشتؼُ

٠ث شت ظلٓ ٥بر ٠وطٜٗ ٥اشث ش٢ٜٓاءاسٝبٗ ٦خ٧سبت دبز٧ا

شً

ذٛد ( Shirazi, 2005: 113 .)

(10)

ليدج 2 صخاض .

ْاَ

:ْسکرم ْإسآ ّضًخ

لاس 2090 صخاض(

)رلاد ةسحرت ْداصتقا ْاَ

Source: www.world bank.org/data: (Accessed on: 5/11/2013)

٠٧شظٛ سد ٦تػسشث ٠تٛب٨ٗسٝبخ بتث ذتٛٞ٨پ سد صبوله ٝ ٥ضًشٗ ٥ب٨ػآ ٣صٞح ،ي٨ت٨ٔپٞئط ٥ب١ ٟذتؿ

٠ث ب٧ تػا ٨هد تسبجػ

ن ،ٌٚ٘٧بپتػا علاٞتٌ٨ٛ .تتػا ٠تتكشُ ساشته ٟصٞح ٚ٧ا سد ٦ٓب٘ؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ ،شت

٦كاشـر ب٨تػاسٝا ٦ٔحبتػ نطبتٜٗ ٠تً دٞتث شظٛ ٚ٧ا شث ،بٌ٧شٗآ سد ٦١بِـٛاد ٙاد ٥بتپٝسا–

،٦ٔحبتػ

ٚ٨چ ٝ ٦ثٜٞر ٥ب٨ػآ ،ٙبتػٝذٜ١ ،٠ٛب٨ٗسٝبخ -

٠تث ٞتطخ صا ٟدبلتتػا ضت٨ٛ ٝ غثبتٜٗ ٝ تت٨ؼ٘ر ْت٨ٓد

ذ٨ًٔ ،٦ٔخاد ٦٧ب٧سد ذٜتؼ١ ٙب٢ر ّشتًٜ

(

Cohen, 2009: 57

ٙب٢ر.) ضت٨ٛ ٦ٌتؼٜ٧طشث ٦ٌ٨ت٨ٔپٞئط ٦ٜ٨ث

صا ٥ش٨ُٞتٔر ٝ سبت٢ٗ ذ٨ًٔ ،٥ٝ شظٛصا .تؿاد ساشه ٦٧ب٧سد تسذه ٝ ب٨ػاسٝا ٦ٜ٨ٗص تسذه ٙب٨ٗ دشجٛ شث ٚت٧ا ٥ٝ .تتػا ٟذتحتٗ تلاب٧ا ٥ٞػ صا ٥سٞحٗ ٥ب١سٞـً ّشتًٜ سد ،ٙب٢ر شث ٥ٝسٞؿ دبحتا ٤طٔػ ٠ث اس ب١سٞـً

٦٧ب٨كاشـر ت٨ؼهٞٗ ٤طػاٝ

ٙآ ٠ث ٠ً ٙبؿ ٠تث ٙاٞت ب١

٦ٗبتظٛ ت ٥دبتلتها رٞتلٛ ٥ش٨ُسبتً

٦ٗ

ٙبٌٗ ب٧ داد ٦ٗ ق٧شؼت ٦ٗبظٛ ي٧ظتاشتػاٞئط ٖ٢ٗ ٥ب١

( دشً

Cohen, 2009: 65

.)

ث ٠ ٤تٛب٨ٗسٝبخ ٥ب١صشٗ ٦ِ٧بؼ٘١ سد ذ٧ذر سٞـً ؾؿ سٞ٢ظ ٝ دشػ َٜر ٙب٧بپ ٦ًٔ تسٞك

(11)

ـكا سد ذ٧ذر تلاٞحت غپػ ٝ ٦ٓب٘ؿ ٚ٨ٛاٞته سد ٦تػبػا ٦ٓٞتحت صٝشتث ٠تث شتزٜٗ ماشتػ ٝ ٙبتتؼٛب

٠تث بتٜث .تتػا ٟذؿ )ٙبتؼٛبـكا ٝ ماشػ ،ٙبتؼًبپ ،ٙاش٧ا ،٠٨ًشت( ٠وطٜٗ ٥ب١سٞـً ي٨ت٨ٔپٞئط ٙبتر شتظٛ

٠ػٞ٘زٗ ْٗبؿ ٚ٨ٛاٞه ٚ٧ا غ٧شُ

٠٨ضشك صا ٥ا ٦رسبتخ تتػب٨ػ ٠تً تػا ٦٧ب٨كاشـر ٝ ٦ػب٨ػ ٥ب١

٠٧بپ اس سٞـً ي٧ ٦ٗ ٥ض٧س

ؼت ْٗبؿ ذًٜ

ٙآ ٠تث تجتؼٛ ٦رسبتخ ٥ب١ذت٧ذ٢ت ،تتٓٝد ي٧ غكبٜٗ ق٧ش

ؾًٜاٝ ٠٨رٞت ٕبزٛاشػ ٝ ب١ذ٧ذ٢ت ٚ٧ا ٠ث ؾًٜاٝ ،غكبٜٗ

ب١

(Taylor,1991: 56-57)1

ّبتػ صا ؾ٨پ بت .

1979 صا ،٥ٝسٞتؿ دبحتا ٠ث ٥دبلتها ٦ِتؼثاٝ ِدٞجٛ تػب٨ػ عبػاشث ٞتٜػ ٥بضػا ٦ٌ٨ت٨ٔپٞئط ٚ٨ٛاٞه

ذٌ٧ بث ٥دبلتها ٝ ٦ٗبظٛ ٥سبٌ٘١ ٟاس ٠٧بپ شِ٧

٤تٔ٘ح ٝ ٙاشت٧ا ٦ٗلاػا ةلاوٛا صا غپ .دٞث ٟذؿ ٥ض٧س

ّبػ سد ٙبتؼٛبـكا ٠ث ٥ٝسٞؿ دبحتا 1979

ٟذ٨چ٨پ ٥ذحبت عبضٝا ، طتخ بث ٙاش٧ا .ذؿ شت

٦ٗلاتػا ٦تـٗ

٠ث ض٨ٛ ٙبتؼًبپ ٝ تؼٌؿ اس دشػ َٜر ٥ِٞٓا دٞخ ٦ثشؿ ٠ٛ ٦هشؿ ٠ٛ

ٕذتوٗ طتخ سٞتـً ي٧ ٙاٜٞػ

ّبـؿا ٥ب١ٝش٨ٛ شثاشث سد دبحتا شُ

٠طثاس ،٥ٝسٞؿ ضت٨ٛ ٠ت٨ًشت .دشتً ساشتهشث ٥ٝسٞؿ دبحتا بث ّضٓضتٗ ٥ا

٠ث اس دٞخ غضٞٗ

ي٧دضٛ ٙاٜٞػ ٙآ دبت٘تػا ْتثبه ٝ ٦خؼث ٙاذحتٗ ٝ ٥ٝسٞؿ دبحتا ٠ث ةشؿ ٟبِ٧بپ ٚ٧شت

٠ث ٦تٝبلتٗ ٥ب١ش٨ؼٗ ض٨ٛ ماشػ ٝ ٙبتؼٛبـكا .دشً ظلح ماشػ ٝ ٠٧سٞػ سد .ذٜتكشُ سبً

٥سبٌ٘١ ٥اشث ٦ط٧اشؿ ٚ٨ٜچ سد ب١

٠وطٜٗ ٥ ّبتػ سد .تتؿاذٛ دٞترٝ ٦جػبٜٗ ط٨حٗ ٥ا

1991 ٟصبتت سٞتـً ؾتؿ ،٠توطٜٗ حطػ سد ٦ٌ٨ت٨ٔپٞئط لأخ ي٧ ؾ٧اذ٨پ شثاشث سد سٞـً ٠ػ ش١

ّلاوتػا دشت١ شتػاشػ ٙبتتؼٛبـكا ٝ ٥ٝسٞتؿ دبتحتا ٦ؿبپٝشك صا ذؼث ٠تكب٧ .ذتٜتكشُ ساشته دشتٗٝ

ٙآ ذ٧ذر ٦ٌ٨ت٨ٔپٞئط ٕبظٛ ٚ٧اشثبٜث ٦ٗ سٞجزٗ اس ب١

د ٠ً دشً

ٕبتُ ىشتـٗ ٦و٨وح غكبٜٗ ٥بتػاس س

٦ٗ اس ش٧ص ٥ب١سٞتًبك .ذٛسادشث ٠ث ٙاٞت

٦ٌ٨ت٨ٔپٞتئط ذت٧ذر ٕبتظٛ ٥ساشتهشث ٦ٔتكا ْت٧لاد ٙاٞتٜػ

:دش٘ؿشث 1 . تتوػ ب٧ ٦ؿبپٝشك صا غپ ٙبتؼًبپ ٝ ٠٨ًشت تت٧ب٘ح صا دشتػ َتٜر ٙبت٨ٗبح ٦ٜ٨تـٛ

٠ث ٠ً ض٨ٛ ٙاش٧ا .ذٛذؿ ٕٝشحٗ ٙبِٛبِ٨ث ٦ٗ ؽلات تذؿ

اس دٞخ بت دشً

ٝ ٥ٝسٞتؿ دبحتا ٤ؤح صا

٠ث ٦ت٨ؼهٞٗ دشػ َٜر شخاٝا سد ،دساد ٠ِٛ سٝد بٌ٧شٗآ ٦ث تذؿ

دشً اذ٨پ ّضٓضتٗ ٝ تبجح 2

شت١ .

٦ٓب٘تؿ ٥ب١سٞتـً ذت٧ذر ٥بت١ساصبث سد اس ٦ًشتـٗ غكبٜٗ ،٦تاسدبك غ٧بٜك ٚتؿاد بث سٞـً ٠ػ ذٛدشً ٖ٨ؼوت دٞخ ٚ٨ث 3

٠ث سٞـً ٠ػ ش١ . ةآ

٥ب١ ٦ٓبحسد ،ذٛساد ٦ػشتػد ٕشُ

٥سٞت٢٘ر ٠تً

٥سٞ٢٘ر ش٧بػ ٝ ٙبتؼٛبـكا ،ٙبز٧بثسرآ ةآ ٚ٧ا ٠ث ٥ضًشٗ ٥ب٨ػآ ٥ب١

ذٛساذٛ ٦ػشتػد ب١ 4

ش١ .

٥سٞت٢٘ر ٝ ٙبتز٧بثسرآ ٥سٞت٢٘ر ،ٙبتتؼٛبـكا بث .ذٛساد ىشتـٗ ٥داظٛ ٥ب١صشٗ سٞـً ٠ػ ٥بت١

ىشتتـٗ غكبتٜٗ ٠تٌٜ٧ا ٕبزٛاشتػ ٝ ذتٛساد ْتثبوتٗ ٦خ٧سبتت طتثاٝس شِ٧ذٌ٧ بث ٝ ٥ضًشٗ ٥ب٨ػآ

1.Quoted from: Dvkrdyh,1998: 147

(12)

٠ث ض تثبهس سد ٙصاٞت دبز٧ا تسٝش ٠وطٜٗ ٥ب١

٦تخشث .ذتؿ ذت١اٞخ شتزٜٗ ٠ت٨ًشت ٝ ٙاش٧ا ٚ٨ث ٥ا

٠توطٜٗ ٥ب١سٞـً ٥اشث ةبختٛا نح صا ٥سادسٞخشث ٝ ٖ٢ٗ ٥داذ٧ٝس اس ٟصٞح ٚ٧ا سد ًٞا ٥ب٨حا ذٜتؼٛاد ٦٘تؼ٨ػ ٥ب١سبـك ٙٝذث (

Dvkrdyh,1998: 147-149

ّٝذر.) 3 ٙبت٘٨پ ، دٞترٞٗ ٥بت١

ٝ ٦ٓب٘ؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ ٚ٨ث ٠ؿٞخ ش٧بػ بث ٠ؼ٧بوٗ سد اس ٥ضًشٗ ٥ب٨ػآ

٦ٗ ؾ٧ب٘ٛ ب١ :ذ١د

ليدج 3 نامٕپ( ٓقًقح تاطاثترا . نيرد کرتطم ْداصتقا ي ٓتٕىما ٓقًقح ْاَ

ٍکثض ارف ي ْا

ٍکثض )ْا

ْسکرم ْإسآ ات ٓلامض ّوإمرياخ

:عثىم ناگدىسًٔو

ٖ٢ٗ ًٞا ٠ث ب١سٞـً ٚ٧ا ٠ً تػا ٦ٛب٘٨پ ٚ٧شت

ٜتؼ١ ٙآ ٞضػ ماشػ ضر ٦ٓبحسد ذ

٤ٜ٨ٗص ٠ً

ٝ دبثآذؼتػ ٙب٘٨پ سد ٦ٓب٘ؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ بث سٞـً ٚ٧ا ٤تؿزُ ذٛٞ٨پ ٠ث ٠رٞت بث ًٞا ٠ث ماشػ دٝسٝ

ةشتػ دٞرٝبتث عسبتك ذ٨تٔخ ٥سبتٌ٘١ ٥اسٞتؿ سد سٞتـً ٙآ ٚتؿاذٛسٞضح ٝ داذـث ٝ ٙدٞتث

ٙب٧بپ .تػا ٖ١اشك سٞـً ٚ٧ا ذ٧ذر تلاٞحت ت٨ؼهٞٗ ،دشػ َٜر ٚتكب٧

٥ساشتهشث ٥اشتث اس ٦٧بت١

ضت٨ٛ ٞتًا دٞترٝ ٙٝذتث ٦طبتجتسا ٚ٨ٜچ ٠تجٓا ،دسٝآ ٖ١اشك ب١سٞـً ٚ٧ا ٚ٨ث ٦ؼ٨جط بجتسا ٣سبثٝد ٦ٗ ساذ٧ذپ

ٙبٜچ ذؿ

ٙآ ؽلات سد ٠ً

٦ٗ ٥ب٢ِٛبؿ ٠ث دٝسٝ ٥اشث ب١ .ذ٧د ٙاٞت

د طجتشتٗ ٖت٢ث اس ٥ضتًشٗ ٥ب٨تػآ ٝ ٦ٓب٘تؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ ٤ؿٞخ ٝد ٠ً ٦ٌ٨ت٨ٔپٞئط ٣صٞح شِ٧

٦ٗ

ًٜ

،٦خ٧سبتت ،٦ٛذت٘ت ٤وثبتػ سد ٠تً ٦تٜ٧د ٝ ٥داظٛ ،٦ٛٞخ طثاٝس ٦ػٞٛ .ذٜتؼ١ ٦جؼٛ طثاٝس ،ذ

(13)

٠ٌجتؿ سد ٙب٘ٔتؼٗ ٥ب١سٞتـً ،عبػا ٚ٧ا شث .دساد ت١بجؿ ٦ت٨ٗٞه ٝ ٦ج١زٗ

٠توطٜٗ ٥صبتػ سد ٥ا

٠جؿ ٝ عسبك ذ٨ٔخ ،صبوله ٝ ٥ضًشٗ ٥ب٨ػآ ٤ؿٞخ ٠توطٜٗ .ذٜتتؼ١ ٦ٓب٘تؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ ٝ ٟسبه

٠تً ٥ا

٦ٛذ٘ت ٟبِتػبخ ٦ٓب٘تؿ ٤تٛب٨ٗسٝبخ .تتػا ٠تكشُ شثسد اس ب١سٞـً ٚ٧ا ت٧ٞ١ ٝ ٟدٞث ب١سٞـً ٚ٧ا

٣صٞتح .دساد عسبتك ذ٨تٔخ بث ٦ج١زٗ ٦ٌ٧دضٛ ٝ صبوله ٝ ٥ضًشٗ ٥ب٨ػآ بث ٦ج١زٗ ٝ ٥داظٛ ٦ٌ٧دضٛ

٠جؿ ٝ صبوله ٝ ٥ضًشٗ ٥ب٨ػآ بث شتـ٨ث اس ٠ؿٞخ ٚ٧ا صٝسٞٛ ٦ِٜ١شك ٦ٗ ْلتٗ ٟسبه

٥ب٨تػآ سد .ذتًٜ

٠جؿ ،صبوله ،٥ضًشٗ

٦ٗ تجحك ٦ػسبك ٙبثص ٠ث عسبك ذ٨ٔخ ٥ب١سٞـً ٦خشث ٝ ٟسبه ٦ثبت٧صبث .دٞتؿ

٠ٗبٛشث صا ٠تؿزُ ت٧ٞ١ ذٜٔث ٥ب١

تتػب١سٞـً ٚ٧ا صا ٕاذًش١ تذٗ

(

Toyserkani, 2009: 28-29

) .

هٔا ٦ُظ٧ٝ

٥سبٌ٘١ ؽشتؼُ شث ٙٝضكا ب١

ٟصٞح ٦خشث سد ،ب١ ت٨ػآ ب١

ٟدشتً دبتز٧ا ض٨ٛ ٦ت٨ٜٗا ٥ب١

.تػا

ٕلاػا شكا ٦٧اشُ

ٙاشحث ٝ ٦طا ٣صٞتح ٚت٧ا سد ٠تً ذٜتتؼ١ ٦٘٢ٗ ٦ت٨ٜٗا تلاٌـٗ ،٦ٗٞه ٥ب١

.ذٛساد دٞرٝ ٠ٛب٨ٗسٝبخ صٝشتث ذ١بؿ ٦ٓٝ تؿاد ساشه ٖؼ٨ًٛٞ٘ ت٨ً٘بح سد ٥ضًشٗ ٥ب٨ػآ ذٜچش١

ٝد ٕبظٛ ٙب٧بپ .دٞث ٙب٧شر ٚ٧ا صا ٥ش٧زپش٨حأت سد ٦تلاٞحت ب٨٢ٗ اس ط٧اشؿ ٚ٧ا ،دشػ َٜر ٝ ٦جطه

شتت

( دشً

Koulaee, 2005: 284

ٙآ يً٘ .)

ٙب٘٨پ ؽشتؼُ تجػ ،٦ت٨ٜٗا تلاٌـٗ ٚ٧ا ْح سد ب١ ٥بت١

ٝد ٦ت٨ٜٗا ذٜچ ٝ ٠جٛبر تجػ عٞضٞٗ ٚ٧ا .تػا ٟذؿ ًٜٙٞبت ٠تؿزُ صا ٠جٛبر

صٞتٜ١ ٠تً تتػا ٟذتؿ

غهاٝ تٜػ شث ٦ٜتجٗ ٠ً ٦ٌ٨ت٨ٔپٞئط تتبٌٗ عبػاشث ٠وطٜٗ ٚ٧ا سد ٥سازِتػب٨ػ ٕبتزٛا ،تػا ٦٧اشُ

ً سبً سٞتػد سد ت٨ٜٗا ٝ دٞؿ

ٙآ بجتسا سد ٝ ٠وطٜٗ ٚ٧ا ٥ب١سٞـ

ٟصٞح ش٧بػ بث ب١ ٠تٛب٨ٗسٝبخ ٥بت١

ٚ٧ذث .ذؿبث ٠٧شظٛ شتـ٨ث سد ٙبػ

ب٨تػاسٝا ٣صٞتح بتث ذتٛٞ٨پ سد ٦ٓب٘تؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ ،٦ت٨ٜٗا شظٜٗ صا ،ب١

.تػا ٟذؿ ٦كشؼٗ

ٌزًح رٔاس ات ٍسٔاقم رد ْسکرم ْإسآ ي ٓلامض ّوإمرياخ ٓکٕمًوًکاًئش ّکثض )ب اَ

ت تاطاثترا

ْراج

.تتػا ٟذتؿ تجػ اس ٙآ ٦ٛب٨ٗ ت٧ضًشٗ ،٦ٓب٘ؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ ٦ٌ٨ًٗٞٛٞاٞئط ٝ ٦ٌ٨ت٨ٔپٞئط ٟبِ٧بر

ٌْؿ تجػ ذٛٝس ٚ٧ا

ْ٘ح ٝ ٥دبلتها تبطبجتسا ٚ٧شتـ٨ث ٦١د دٞتخ ٙٝسد سد ٠ؿٞخ ٚ٧ا ٦ٔوٛٝ

٠ؿٞخ ش٧بػ بث ٝ ٠تؼ٧بوٗ دشتٌ٧ٝس يت٧ سد .تتػا ٟذتؿ ٠ٛب٨ٗسٝبخ ٤ٌجؿ سد ب١

٠تؿٞخ ٚت٧ا ٥ا

٠تؼٛاٞت تػا ٠ٌجتؿ ٥ب١ذتٛٞ٨پ صا ٥شتـ٨ث غثبٜٗ بت ٠تث اس ٥ا

سد ٦ٓب٘تؿ ٤تٛب٨ٗسٝبخ .دسٝآ تتػد

ٟصٞح ش٧بػ بث ٠ؼ٧بوٗ

٠٧بٗشػ ةزر ٝ ٦ٛب٢ر تسبزت سد ٠ٛب٨ٗسٝبخ ٥ب١ ٖ٢تػ ٦رسبتخ ٥سازتُ

٥شتـ٨ث ٠ٛب٨ٗسٝبخ ٙٝسد سد ،٠ؿٞخ ٚ٧ا )تاسدبك ٝ تادساٝ( ٥دبلتها تبطبجتسا ٚ٧شتـ٨ث .دساد

بك ذ٨ٔخ ٥سبٌ٘١ ٥اسٞؿ بث ٚ٧شتتـ٨ث .تتػا ٚ٨تچ ٝ ذتٜ١ بث ،٠ٛب٨ٗسٝبخ ٙٝش٨ث سد ٝ تػا عس

(14)

سد ٙآ ٦ٛبت٨ٗ تت٧ضًشٗ .تتػا ٠تؿٞخ ٚ٧ا ٠ث نٔؼتٗ ض٨ٛ ٠ٛب٨ٗسٝبخ سد تادساٝ ٝ تاسدبك ٖزح قخبؿ ٚ٧ا

ٟذؿ ٙآ ت٨جطه تجػ ب١

ّٝذر( تػا ٥ب١

4 ، 5 ٝ 6 .)

ليدج 4 صخاض صجىس .

ٌزًح رٔاس ات ٓلامض ّوإمرياخ نلاک ْاَ

ٕمرياخ ْاَ

لاس رد ٍوا 2090

Sources: 1. http://www.world-fact-book,current economy profile (accessed on: 5/10/2015) 2. www.world bank.org/data: (accessed on: 5/11/2013)

٦ٗ ٙبـٛ ّٝذر ٚ٧ا قخبؿ صا ٥سب٨ؼث سد ٦ٓب٘ؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ ٠ً ذ١د

٠ؿٞخ ش٧بػ صا ب١ ب١

٦ـ٨پ شٗ ٝ تػا ٠تكشُ

٠ث اس ت٨جطه ب٧ ٦ٛب٨ٗ ت٧ضً

.تػا ٟدسٝآ تػد

(15)

ليدج 5

ٍضًخ رٔاس زا ٓلامض ّوإمرياخ ّضًخ تادراي رامآ . لاس رد اَ

2090 ( )رلاد راسَ :دحاي

Source: www.trademap.org / import :( Accessed on: 5/11/2013)

ليدج 6 س ٍت ٓلامض ّوإمرياخ ّضًخ ْاَرًطک زا لااک تارداص رامآ .

ٍضًخ رٔا لاس رد اَ

2090

راسَ :دحاي رلاد

Sources: www.trademap.org /export :( Accessed on: 5/11/2013)

ّٝذر ٚ٧ا ٦ٗ ٙبـٛ ب١

ؾـً تادساٝ ٝ تاسدبك شظٛصا ٦ٓب٘ؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ ٠ً ذٜ١د ٥ش٧زپ

عسبك ذ٨ٔخ ٥سبٌ٘١ ٥اسٞؿ ٝ ذٜ١ ٣سبه ٠جؿ ٝ دساد ٥ضًشٗ ٥ب٨ػآ بث ٦ً٘

ٟدس سد تؼخٛ ٥ب١

.ذٛساد ساشه ؾـً ٝ ت٨كشظ فلاخشث ٚ٧ا

٦ٓب٘تؿ ٤تٛب٨ٗسٝبخ ٥اشتث ٥ضتًشٗ ٥ب٨ػآ ساصبث ٥ش٧زپ

ّٝذر ٚ٧ا .تػا ٦ٗ ٙبـٛ ٚ٨ٜچ٘١ ب١

قخبتؿ شتظٛصا ٦ٓب٘تؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ ٤ؿٞخ ٠ً ذٜ١د ٥بت١

ؾ٨پ ٣صٞح ي٧ ٠ث ،٥دبلتها ٦ِتتؼثاٝ ٦ػٞتٛ ،ذتٛٝس ٚت٧ا .تتػا ٟذتؿ ْ٧ذجت ٠ٛب٨ٗسٝبخ سد ٝس

ْثبوتٗ

٤ٌجؿ ٙٝسد سد عسبك ذ٨ٔخ ٥سبٌ٘١ ٥اسٞؿ ،٥ضًشٗ ٥ب٨ػآ ٝ ٦ٓب٘ؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ ٚ٨ث اس اشك تبطبجتسا سد ٚ٨چ ٝ ذٜ١ بث ٝ ٠ٛب٨ٗسٝبخ ٠وطٜٗ

.تػا ٟدشً دبز٧ا ٥ا

(16)

9 .

ْشروا تاطاثترا

ٖ٢ٗ صا ٦ٌ٧

ٟصٞح ٚ٧شت صا تً٘ ٥شتلر ٠تً تتػا ٥طشتٛا ٥دشتج١اس ٦ض٨ث ،ٙب٢ر ٥طشٛا ٥ب١

ٌ٧شٗآ ي٨ت٨ٔپٞئط ٙاذٜ٘ـٛاد عسبتك ذ٨تٔخ ٝ صبتوله ،٥ضتًشٗ ٥ب٨تػآ ٣صٞتح ٠تث شظبٛ اس ٙآ ٦٧ب

٦ٗ

٥صبتث شتث ٦ٌتؼٜ٧طشث ذ٨ًأت ٝ ٌٚ٘٧بپػا ذٜٔ٘٧س ،سذٜ٨ٌٗ ذٜٔتسب١ صا ٦٧ضر ٠وطٜٗ ٚ٨٘١ .ذٛاد تتػا ب٨تػاسٝا سد بتٌ٧شٗآ يت٨ٛٞٗظ١ (

Brzezinski, 1999: 28

بتث اس ٥ضتًشٗ ٥ب٨تػآ ٠تچٛآ.)

٠ث ٦ٓب٘ؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ صا ٖ٢ٗ ٣صٞح ٝد ٙاٜٞػ

٦ٗ ذٛٞ٨پ ٥طشٛا ٥دشج١اس ٦ض٨ث ٠تٌٛآ صا شتـ٨ث ،ذ١د

ْ٘ح ،ذؿبث ٙآ ذ٨ٓٞت ٝ ٥طشٛا ش٧بخر

ٝ

ٖ٢ٗ ٦ت٨٘١ا شضبح ّبحسد ٠ً تػا ٥طشٛا ْوٛ

ذ٨ٓٞت صا شت

.تػا ٟدشً اذ٨پ ٙب٢ر سد ٙآ ت٨٘١ابث ،ٚ٧اشثبٜث

٣صٞتح ،٦ٛبت٢ر تلاٞتحت سد صبتُ ٝ تتلٛ ٚتكب٧

٠وطٜٗ ٙٞٛبً سد ٦ٓب٘ؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ ساشه ٥ا

شُ

،ٙبتؼًبپ( ّبوتٛا سد ٝ )ماشػ ،ٙاش٧ا( ذ٨ٓٞت سد ٠ً ٠تك

٦ٗ ٥صبث ٦ػبػا ٦ـوٛ ٥طشٛا )٠٨ًشت ٝ ٙبتؼٛبـكا ٤تٛب٨ٗسٝبخ ٤تؿٞخ ٥دشتج١اس تت٨ؼهٞٗ .ذتًٜٜ

بجتسا سد ٦ٓب٘ؿ

ٖ٢ٗ ض٨ٛ عسبك ذ٨ٔخ ٝ سضخ ٥ب٧سد ٥طشٛا ٖ٢ٗ ٣صٞح ٝد ٙداد ماشػ ٝ ٙاش٧ا .ذٛا

ٖ٢ٗ

ذ٨ٓٞت ٚ٧شت صٞح ٚ٧ا سد ٥طشٛا ٣ذًٜٜ

٠ً ذٛساد ساشه ٟ عٞت٘زٗ سد

20 تتلٛ ش٧بتخر صا ذتكسد

ّبػ سد ٝ ذٛساد اس ٙب٢ر 2010

ذتٛدشً ذت٨ٓٞت تتلٛ ٠ٌتـث ٙٞت٨ٔ٨ٗ تتـ١ ٠تث يت٧دضٛ

.(BP

Statistical Review of World Energy, 2009)

ّبتػ سد سبٗآ ٚ٧ا 2013

٠تث تت٨تشت ٠تث 4

/ 9 ٝ

6 / 8 ٝ ذكسد 18

ٗ تل١ سٞـً ٝد ٚ٧ا ٝ ٟذ٨ػس ٙب٢ر ش٧بخر ذكسد ذت٨ٓٞت تتلٛ ٠ٌتـث ٙٞت٨ٔ٨

ٟدشً

ذٛا

www.world-fact-book,current economy profile, 2014)

) .

طتخ ٝ )ذٜ١ ٝ ٙبتؼًبپ ٠ث ٙاش٧ا صبُ ّبوتٛا ٤ٓٞٓ طخ( حٔك ٤ٓٞٓ طخ تخبػ ٥اشث ؽلات ،٠ت٨ًشت ٠تث ٙاشت٧ا صبتُ ٤تٓٞٓ طخ ،ذٜ١ ٠ث ٙبتؼًبپ ٝ ٙبتؼٛبـكا ٟاس صا ٙبتؼًٜ٘شت صبُ ّبوتٛا ٤ٓٞٓ

ٞٓ ٞطخ تتطه ٠ث اس ٟصٞح ٚ٧ا ،ٙاش٧ا ٟاس صا ٥ضًشٗ ٥ب٨ػآ ٥طشٛا ّبوتٛا ٝ ماشػ تلٛ ّبوتٛا ٤ٓ

٦تخشث ٝ تلٛ غثبٜٗ ٥اساد ٠٘١ ٥ضًشٗ ٥ب٨ػآ ٥ب١سٞـً .تػا ٟدشً ْ٧ذجت ٙب٢ر ٥طشٛا ّبوتٛا .ذٜتؼ١ َٜػ ّبؿص ٝ صبُ غثبٜٗ ٥اساد

ٟاس بجتسا ٦وطٜٗ ْح ٥سٞ٢٘ر ٚ٧ا ٙداد

٠ث ٙبتؼٛبـكا ٝ ب١

سبك ذ٨ٔخ تػا ٙاش٧ا ٟاس صا ،ع (

Mojtehedzadeh, 1992: 397

) ٠ت٨ًشت شتضبح ّبحسد ذٜچش١؛

٠ث اس دٞخ شِ٧د ض٨چ ش١ صا شتاشك ٠ٔئؼٗ ٚ٧ا ،ٚ٧اشثبٜث .تػا ٟدشً ٦كشؼٗ ٥طشٛا ّبوتٛا ةب١ ٙاٜٞػ

تػا ٠وطٜٗ سد ذ٧ذر ي٨ت٨ٔپٞئط ي٧ سٞ٢ظ صا ٦ٛبـٛ

(

Dvkrdyh, 1998: 158

.)

(17)

ليدج 7 ارداص ي رٔاخذ ناسٕم .

ٌزًح رٔاس ات ٍسٔاقم رد ٓلامض ّوإمرياخ ِزًح ْشروا ت اَ

1. www.British Petroleum.org/ 2010

Sources:

2. www.cia.gov/the-world-factbook/2010

3. www.theodora.com/world-fact-book,current economy profile (Accessed on: 5/11/2013)

2 . لمح تاطاثترا لقوي

ْ٘ح تبطبجتسا

ٝ ض٨ٛ ٦ٓب٘ؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ ٤ؿٞخ ْوٛ

٠تؿٞخ ش٧بتػ صا تٝبتلتٗ

٠تٛب٨ٗسٝبخ ٥بت١

٥ب٨ػآ ٝ ٦ثٜٞر ٥ب٨ػآ ،صبوله ،٥ضًشٗ ٥ب٨ػآ ٖ٢ٗ نطبٜٗ .تػا ٥سبتٌ٘١ ٥اسٞتؿ ٝ ٦هشتؿ

٠ؤح عسبك ذ٨ٔخ ٦طبجتسا ٥ب١

ْ٘ح

ٝ

ْوٛ

ا تت٧ضًشٗ بتث ٖ٧ذته ٖتـ٧شثا ٣دبر .ذٜتؼ١ ٙآ ٚت٧

بجتسا ،ب١سٞـً

ٙآ ٣ذٜ١د ْكٝ ٠ٛاشت٧ذٗ ٠ث ب١سٞـً ٚ٧ا ٟاس صا اس ٚ٨چ ٠ً دٞث نطبٜٗ ٚ٧ا بث ب١

٦ٗ

٦تٗ ٦تط ٦ٌـخ ٟاس صا اس ب٨ػآ ،ٖـ٧شثا ٣دبر .دشً

ٟاس ّٞتط دشتً

شتث ؾٓبتث ٙآ ٥بت١ 8000

دٞث شتٗٞٔ٨ً

(

Zand Moghadam & Salmanian, 2010: 3-8

٦ٓب٘تؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ ٥ب١سٞـً .)

ٙٞٛبً سد .ذٛساد ساشه ٥سبزت ش٨ؼٗ ٚ٧ا

٥ب١ش٨تؼٗ ٟاسسبت٢چ سد ٠تً ٙبتؼٛبـكا تسٞك ٚ٧ا سد

٦ٗ ،دساد ساشه ٦ٛبُسصبث ْت٘ح ٖت٢ٗ ٟبُسزُ ي٧ ؾوٛ ذٛاٞت

ٝ ٥ضتًشٗ ٥ب٨تػآ ٚ٨تث اس ْتوٛٝ

٦ٛلاٞط .ذًٜ ٥صبث ذٜ١ عٞٛب٨ها صا ٦تچاشً ٝ ذٌٜتؿبت ش٢تؿ ٝد ٚ٨تث ،ش٨تؼٗ صا ؾتخث ٚ٧شتت

٦ٗ ٙبتؼٛبـكا

ْ٘ح سٞٗا .دسزُ

ْوٛٝ

٠ث ٠ُٛٞ

بتج٧شوت ٙآ فاشتطا ٝ سٝبتـ٨پ ش٢تؿ سد ٚ٧دب٘ٛ ٥ا

٠ث

ٙبـكا طػٞت ْٗبً ٌْؿ ٦ٗ ٟسادا ب١

دٞتؿ (

Dvkrdyh, 1998: 153-154

ّٞتط سد ٙب٧ذتٜ١.)

٦ٗ ٌْؿ اس دٞخ تبطبجتسا ٟصٞح ٚ٧ا ٟاس صا خ٧سبت ٥ب٨تػآ ذتٛٞ٨پ ٤تؤح ،٠تؿٞخ ٚت٧ا .ذتٛداد

(18)

٠جتؿ ٠ث صبوله ٝ ٥ضًشٗ

تتؼ١ ضت٨ٛ عسبتك ذ٨تٔخ ٝ ٟسبته ْت٘ح قتٔتخٗ ٥ب١ش٨تؼٗ .

ٝ ٦تٔوٛ

تػا نشؿ ٚ٧ا ٠ث ٦ٓب٘ؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ (

Lotfian, 2012: 105-106

:)

- توكاٞٗ

٤ٗبٛ

ّبػ سد ذٜ١ ٝ ٙاش٧ا ،٠٨ػٝس ٚ٨ث ةٜٞر ت ّب٘ؿ ٥ب١ش٨ؼٗ

2000 ذتؿ بتضٗا

عٞٛبت٨ها ،عسبتك ذ٨تٔخ ،صبتوله ٝ ٥ضًشٗ ٥ب٨ػآ ،بپٝسا ّب٘ؿ سٞـً ٟدضٛبپ ًٜٙٞبت ٝ ضٞٗ ب٨ػآ ٦هشؿ ةٜٞر ٝ ذٜ١ توكاٞٗ ٚ٧ا ٠ث ٚتػٞ٨پ عٞ

ذٛساد سبً سٞتػد سد اس ٠ٗبٛ

- ٦ٗ ٠وطٜٗ ٚ٧ا صا قٔتخٗ ٥ب١ٝش١اس بث ٠ً ب٨ػآ ٥شػاشػ ٚ١آ ٟاس ٤ٗبٛشث دسزُ

بتپٝسا ّب٘تؿ ٥ب١سٞـً ٝ ٥ٝبٜ٧ذٛبٌػا ٥ب١سٞـً ٝ ٠٨ػٝس ٠ً ةٜٞر ت ّب٘ؿ ٥ٝش١اس- ٠جؿ ،عسبك ذ٨ٔخ ٥ب١سٞـً ٠ث ٙاش٧ا ٟاس صا اس

ٗ ٦هشؿ ٥ب٨ػآ ٝ ٟسبه ٦ٗ ْلت

ذًٜ

-

ْ٘ح ش٨ؼٗ

٠تث اس ٠٨ًشت ٝ ماشػ ٝ ٙاش٧ا ،ٙبتؼًٜ٘شت ،ٙبتؼٛبـكا ،ٚ٨چ :ةشؿ ٝ مشؿ ْوٛٝ

٦ٗ ْكٝ بپٝسا ٦ٗ ٦ٛبتػبث ٖـ٧شثا ٣دبر ٚ٧ضِ٧بر ٝ ذًٜ

دٞؿ

-

ْ٘ح ش٨ؼٗ

ٝ ٦ٗ ٦ٓب٘ؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ صا ٠ً بپٝسا ٝ ٠ٛاشت٧ذٗ ٠ث ذٜ١ ٣سبه ٠جؿ ٦ٔوٛ

.دسزُ

٠ث

ًشٗ ٥ب٨ػآ ٥ب١سٞـً ٦ًٔ ٌْؿ

ٖ١ ٤٧بؼ٘١ ٥ب١سٞـً بث ٥ض صشتٗ ٟدشٛبتؿ ،دٞخ ساٞر

ٟدبر تتكس ٙبتٌٗا ٠تً ذتٛساد ٦هشتؿ ٝ ٦ثٞتٜر ٥بت١ٝش١اس سد ٦تٔ٧س صشتٗ سب٢چ ٝ ٥ا ٝ ذتٗآٝ

ْ٘ح

ٝ ٦ٗ ٖ١اشك اس ْوٛ

ت ٦تبت٘ٓآ( ةشتؿ ت مشتؿ ٟاش١بتؿ ٝ تاشتوك ٙٞتػ ،٥ضًشٗ ٥ب٨ػآ .ذًٜ

٠ث )ّٞجٛبتػا ٦ٗ سب٘ؿ

٦ٗ ٝ ذ٧آ پ اس ٠٨ًشت ٝ ٚ٨چ ٚ٨ث ذٛاٞت ْتً سد ش٨تؼٗ ٚت٧ا .ذتًٜ ساشهشث ذٛٞ٨

5907 ٦ٗ ٝ دساد ّٞط شتٗٞٔ٨ً

صا ذٛاٞت ٠ػ )ٕٞتٓٞ٧سدُٞ ٝ ٙادُٞ ،غخشػ( ٥صشٗ قٔتخٗ ٤طوٛ

ّبػ سد ش٨ؼٗ ٚ٧ا ت٨٘١ا .ذًٜ ٟدبلتػا ٙبتؼًٜ٘شت ٝ ٙاش٧ا ٚ٨ث 1992

نكاٞت سد ٠ٗبٛ

تتل١ ٚ٨ث ٥ا

ًشت ،ٙبتؼًٜ٘شت ،ٙبتػض٨هشه ،ٙبتؼهاضه ،ٙاش٧ا( ًٞا ٞضػ سٞـً

ٝ ٦٧بتػبٜؿ دسٞتٗ )ٙبتتؼًبپ ٝ ٠٨

ساشه ت٧ب٘ح (تكشُ

Mohseni, 2011: 142

.)

ث

ٚ٧ذ ٦ٗ ي٨ًٗٞٛٞاٞئط ذؼث سد ٙبػ ٥ب١سٞتـً ٠تً بزٛآ صا ،دشً ٟسبؿا ٠ٔئؼٗ ٚ٧ا ٠ث ٙاٞت

٠ث ،٦ٓب٘ؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ ٤ؿٞخ ٣دٝذتحٗ شتث ،ٞتًا ساصبث ٚ٧اشثبٜث ذٜتؼ١ ًٞا ٙبٗصبػ ٞضػ ماشػ ضر

دشتؼُ ٦خ٧سبت ٝ ٦٧ب٨كاشـر

ٟ بت٧ ٦تبت٨ح ٝ ٖت٢ٗ ٤توطٜٗ يت٧ اس ٙآ سذتٜ٨ٌٗ ٠ً تػا نجطٜٗ ٥ا

٠تتث ٦تتٗ ٦تتكشؼٗ ٙبتت٢ر خ٧سبتتت ٥بتتٌتا ٤تتطوٛ ٦تسبتتجػ ذتتًٜ

(

Dvkrdyh, 1998: 150

. ) ذتتؼث سد

٦ٗ ض٨ٛ ي٨ًٗٞٛٞاٞئط تٝشتح ٝ تسذته ٥ٝشت١اس ٥بت٨حا بث ٠ً دٝضكا ٙاٞت

،ٖتـ٧شثا ٣دبتر ٚ٧شتكآ

٦ٗ ٥ضًشٗ ٥ب٨ػآ ٥ب١سٞـً ٝ ٙاش٧ا ،ٙبتؼٛبـكا

ٜٛاٞت ٙبت٢ر ٥بت٧ٞپ ٝ ٥دشتج١اس نت٘ػ ٠تػ صا ذ

٥ب١سٞتـً ،ٙاشت٧ا ش٨تؼٗ صا ٕٝد ٝ بپٝسا ٝ ٠٨ًشت ،ٙاش٧ا ش٨ؼٗ صا :٦ثشؿ ش٨ؼٗ صا تؼخٛ ت صٝشٗا ٝ ذتؿس ت٢ر سد ،ٙآ ٥ٞػاشك ٝ ٚ٨چ ،ٙبتؼٌ٨ربت ش٨ؼٗ :مشؿ سد ٕبزٛاشػ ٝ ٦٧بو٧شكآ ٝ ٦ثشػ ذٛشجث ٟش٢ث دٞخ ٥دبلتها تكشـ٨پ (

Khojastehnia, 2010: 161

.)

(19)

و

ٍجٕت ٠ث ٠ٛب٨ٗسٝبخ ٠ت٧شظٛ سد سب٨ؼٗ ٙٝذث ٝ ةٞؿآ ط٨حٗ ي٧ ٙاٜٞػ

ٚ٨تث طتثاٝس ٥بت١ ًٜٙٞبتت ْتٔ٘ٓا

ش٨ؼٗ تػا ٠تؼٛاٞتٛ

٠تؿٞخ بٗا ذ١د ٌْؿ اس ٥سبٌ٘١ ٥ب١ سد تبتطبجتسا ؽشتتؼُ ٝ ٙآ ٥ذتٜث

٠ؿٞخ ٚ٧ا ٚ٨ث ٝ ٙٝسد ٦ٗ ،ب١

٦ث صا اس ٙآ ذٛاٞت ٦تبجح

٦ٗ .ذًٜ سٝد دب٧ص ٥ب١ ٠تً دص عذتح ٙاٞتت

اذ٨پ ٝ ذتًٜ يتً٘ ٙآ ٥دبتلتها ذتؿس ٝ تكشتـ٨پ ٠تث ٠تٛب٨ٗسٝبخ سد ٠تكشتـ٨پ ٤ؿٞخ ي٧ ؾ٧

٨حأت تسٞكسد ٥ب١ش

٠ؿٞخ ش٧بػ ٠ث ،ذٜٗدٞػ ذ٨ًأت ٙآ شث سبتؿٞٛ ٚ٧ا سد ٠چٛآ .ذًٜ ت٧اشػ ض٨ٛ ب١

بث ٦ٓب٘ؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ ٤ؿٞخ ٚ٨ث ٥دبلتها ٝ ٦ت٨ٜٗا بجتسا ،ذؿ ش٧بتػ بث ٠ؼ٧بوٗ سد ٥ضًشٗ ٥ب٨ػآ

٠ؿٞخ ٨ٗسٝبخ ٥ب١ ٠ؿٞخ ش٧بػ بث ٠ؿٞخ ٚ٧ا ْثبوتٗ ٦ِتؼثاٝ بت تػا ٠ٛب

قخـٗ ب١ .دٞتؿ

ذٜتپ

سد ٝ ذتٛساد ساشته شِ٧ذتٌ٧ ٦٧ب٨كاشـر داذتٗا سد ٙبتؼًبپ ٝ ٙبتؼٛبـكا ،ماشػ ،٠٨ًشت ،ٙاش٧ا سٞـً

ٟذ٧ذپ صا ٥سب٘ؿ .ذتٛساد ىاشتتؿا )٥دبلتها ٝ ،٦ِٜ١شك ،٦خ٧سبت ،٦٧ب٨كاشـر( ٖ٢ٗ ٦ط٨حٗ ٥ب١

٦ٜ٧ٞٛ ٤ؿٞخ ت٨تشت ٚ٧ذث ٠وطٜٗ ٤ٌجؿ سد اس

٦ٓب٘تؿ ٤تٛب٨ٗسٝبخ ٤تؿٞخ ٙاٜٞػبتث ،٠ٛب٨ٗسٝبخ ٥ا

ٟداد ٌْؿ .ذٛا

٠ئاسا ٥ب١سبٗآ شثبٜث ٦ٗ ٟدبلتػا ٚ٨ٜچ ،ٟذؿ

،٦ٓب٘تؿ ٤تٛب٨ٗسٝبخ ٤تؿٞخ ٥ب١سٞـً ٠ً دٞؿ

ٙٝسد تبطبجتسا تذؿ ٚ٧شتـ٨ث ٠ٌجؿ

اشك ٝ ٥ا ٠ٌجؿ ٝ ٥ضتًشٗ ٥ب٨تػآ ٣صٞتح ٥ب١سٞـً بث اس ٥ا

٠جؿ .ذٛساد ٟسبه بجتسا

ٙآ تبط ٠تطثاس ٝ ٥ذٛٝبـ٧ٞخ عٞٛ صا ٥ضًشٗ ٥ب٨ػآ ٤ؿٞخ بث ب١ ٝ تتػا ٥ا

٠طثاس عٞٛ صا ٚ٨چ ٝ ذٜ١ بث .تػا ٥ا

٠ث ٠جتؿ ٝ ٥ضتًشٗ ٥ب٨تػآ ،٦ٓب٘ؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ ٤ؿٞخ ٥ب١سٞـً ،٦ًٔ ٌْؿ ٠تث ،ٟسبته

ٙاٞتٜػ

٠ٌجؿ ٠ث ت ْخاذتٗ ٥ب١ )بت٨كاشـر عبتػاشث ٥ذتٜثصشٗ( ٦ٌ٨ت٨ٔپٞتئط ٥ذتٜثصشٗ عٞٛ ٠ػ ٦هلات ْ٨ٓد

،

٥ذٜثصشٗ( ٦ٌ٨ًٗٞٛٞاٞئط ْت٘ح ،دبتلتها ٣صٞتح سد ٥دشًسبً ٥ب١

ٝ ٥شچٓبتًٞئط ٝ )٥طشتٛا ٝ ْتوٛ

٦ُظ٧ٝ عبػاشث ٥ذٜثصشٗ(

٠وطٜٗ ٤ٌجؿ سد ت ) ٖ١ بث ىشتـٗ ٦ِٜ١شك ٥ب١ ٠تٛب٨ٗسٝبخ ٦٘٨تػشت ٥ا

٦ٗ ةٞؼحٗ

ؾٜتً ٥لابتث ٖتزح ٠ث ٠رٞتبث ٠ً ذٛٞؿ ٦ٓب٘تؿ ٤تؿٞخ سد دٞترٞٗ تلاٗبتؼت ٝ بت١

ٞـً بث ٠ٛب٨ٗسٝبخ ٠جؿ ٝ ٥ضًشٗ ٥ب٨ػآ ٥ب١س

٦ٗ ،ٟسبه

ٖـچ ٠ث ٙاٞت ٠توطٜٗ ٦٧اشِ٘١ ذٜ٧اشك صاذٛا

٥ا

يت٨ٗبٜ٧د سبحآ صا ٦ٌ٧ ٦ٔزت ،٠ٔئؼٗ ٚ٧ا .ذ٨ـخث تػشػ ب١سٞـً ٚ٧ا ٙب٨ٗ سد ٠ٌجتؿ ٦تٛٝسد ٥بت١

٠ث ٠ً ٦٧ب١ذحاٝ ،ٙآ شثبٜث ٠ً دٞث ذ١اٞخ صا اس ٥شتتـ٨ث غكبتٜٗ ،ذٜتؿبث ٟدسٞتخ ذتٛٞ٨پ ٖت٢ث ٦ثٞتخ

٠ٌجؿ ٥ب١ذٛٞ٨پ ا

٠ث ٥ قؼتض صا ٦تٌ٧ تتػا ٠تتؼٛاٞت ٠تؿٞخ ٚ٧ا .دسٝآ ذٜ١اٞخ تػد ٖت٢ٗ ٥بت١

تت٨كشظ ٚ٧ا ٦ٓب٘ؿ ٤ٛب٨ٗسٝبخ .ذًٜ ٙاشجر اس ٥دبلتها ٥دشج١اس ٥ب١ذٛٞ٨پ قؼض ٦ٜؼ٧ ،٠ٛب٨ٗسٝبخ .ذًٜ ْ٨٢ؼت اس تبطبجتسا ٝ تبػلاطا ٙب٧شر ٝ ذ١بٌث ٙٞٗظ١ ٥ب١سبـك صا ٠ً دساد اس

Referensi

Dokumen terkait

Education and Earnings in the Middle East: A Comparative Study of Returns to Schooling in Egypt, Iran, and Turkey.. Investment in Human Capital,

Virtopsy Controversies & Knowledge Gaps in the Middle-East and the Role of Virtopsy during the Present COVID-19 Pandemic Figure 1b- Research by country: Percentage of total research