بررسی روابط برخی از صفات زراعی با میزان انتقال مجدد ماده خشک در کانوپی ژنوتیپ های برنج

هرود

22 هرامش

4 ناتسمز 1399

هحفص یاه 628 - 617

:یشهوژپ هلاقم

پیتونژ یپوناک رد کشخ هدام ددجم لاقتنا نازیم اب یعارز تافص زا یخرب طباور یسررب جنرب یاه

رم ی م ئارس

1ی ضترم ، ی غّلبم

2ی ضترم ، ی صن ی ر

3ی

، *

بتجم ی اشن ی ی دقم

4م

1 . وجشناد ی رتکد ی یصصخت

، هورگ تعارز

، زرواشک هدکشناد ی

، ملاسا دازآ هاگشناد ،سولاچ دحاو ی

، ا ،سولاچ ی نار .

2 . داتسا ی را

، زرواشک هدکشناد ،تاتابن حلاصا و تعارز هورگ ی

، ملاسا دازآ هاگشناد ،سولاچ دحاو ی

، ا ،سولاچ ی نار .

3 . داتسا ی

،را قحت شخب ی تاق هت و حلاصا ی ه قحت هسسؤم ،رذب ی

تاق قحت نامزاس ،ناردنزام تنواعم ،روشک جنرب ی

،تاق ورت و شزومآ ی

ج زرواشک ی

، ا ،لمآ ی نار .

4

،یشهوژپ یبرم . زرواشک هدکشناد ،تاتابن حلاصا و تعارز هورگ

ی

، ملاسا دازآ هاگشناد ،سولاچ دحاو ی

، ا ،سولاچ ی نار .

:هلاقم تفایرد خیرات 11

/ 11 / 1331 :هلاقم شریذپ خیرات

11 / 14 / 1333

هدیکچ لاقتنا ددجم ه ی تارد یاه نبرک مادنا قیرط زا زا یکی ییاوه یاه

م لماوع ؤ

ُپ رد رث ندشر م جنرب هناد ی دشاب . هب نییعت روظنم ددجم لاقتنا مهس

مادنا کشخ هدام یاه

یشهوژپ ،جنرب ۀناد درکلمع رب ییاوه اب

تفه پیتونژ شخبدیما رد دهاش مقر ود و کولب حرط بلاق

یاه فداصت لماک رارکت هس اب ی رد

ود یعارز لاس 6931

و

6931 ا رد ی هاگتس قحت تاقی جنرب ناتسرهش یدوریش دیهش نباکنت

اتن .دش ارجا ی

ج هک داد ناشن نازیم رظن زا

کشخ هدام ددجم لاقتنا و هقاس ،مچرپ گرب قیرط زا

مادنا لک ییاوه گرب ریاس قیرط زا و دصرد کی لامتحا حطس رد رد اه

ینعم یرامآ توافت دصرد جنپ لامتحا حطس پیتونژ نایم یراد

تشاد دوجو اه اقم .

ی هس

می گنا ی ن بی رگنا تسا نآ هک شیب رت ی ن می ناز مچرپ گرب زا کشخ هدام ددجم لاقتنا پیتونژ هب قلعتم

359 اب 51 .دوب عبرمرتم رد مرگ ددجم لاقتنا رثکادح

تاردیهوبرک قیرط زا اه

اس ی ر گرب و هقاس ،اه مادنا لک هب ییاوه رادقم هب بیترت 699

، 992 و 933 پیتونژ هب عبرمرتم رد مرگ 359

تشاد صاصتخا .

شیب رت ی ن

درکلمع هناد هب طوبرم پیتونژ 359 اب 1921 ک ی مرگول .دوب راتکه رد اتن

ی ج گتسبمه ی هک داد ناشن هناد درکلمع

هار زا کشخ هدام ددجم لاقتنا اب ،مچرپ گرب یاه

مادنا ،هقاس بیرض اب هنادرازه نزو و ییاوه 91

/ 2 ، 55 / 2 ، 56 / 2 و 44 / 2 یگتسبمه نعم و تبثم ی راد .تشاد م و درکلمع هب هجوت اب ی

ناز کشخ هدام ددجم لاقتنا

ود پیتونژ 359 و 359 پیتونژ یاه بسانم ی ارب ی لاعف همادا ی ت یاه قحت ی تاق ی هب فرعم روظنم ی دج مقر ی د هب جنرب ارش رد هژیو ی

ط و بآ دوبمک امرگ شنت

م ی دنشاب .

هژاودیلک اه :

،یپوناک ،ددجم لاقتنا .یگتسبمه ،کیژولویزیفوفروم ،پیتونژ ،جنرب

Studying the Relation between Some Agronomic Traits and Dry Matter Remobilization Rate in Canopy of Rice Genotypes

Maryam Saraei¹, Morteza Moballeghi², Morteza Nasiri^3*, Mojtaba Neshaee-Moghaddam⁴

1. Ph.D. Candidate, Department of Agronomy, Faculty of Agriculture, Chalous Branch, Islamic Azad University, Chalous, Iran.

2.Assistant Professor, Department of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Chalous Branch, Islamic Azad University, Chalous, Iran.

3. Assistant Professor, Seed and Plant Improvement Research Department, Rice Research Institute of Iran (RRII), Mazandaran Branch, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Amol, Iran.

4. Instructor, Department of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Chalous Branch, Islamic Azad University, Chalous, Iran.

Received: January 6, 2020 Accepted: June 28, 2020 Abstract

The remobilization of carbohydrates in shoots is one of the effective factors to grain filling in rice. To determine the contribution of dry matter remobilization of shoots in different rice genotypes, a research has been carried out with seven rice genotypes and two controls in RCBD design with three replications during 2017-2018 at rice research station of Shahid Shiroodi in Tonekabon county. Results show that among all genotypes, rate of dry matter remobilization via the flag leaf, stem, and total shoot has differed significantly at (p<0.01) percent and from other leaves at (p<0.05) percent level. Mean comparison among the genotypes indicates that the highest dry matter remobilization from flag leaf belongs to Genotype 952 with 56 g.m^-2. The maximum carbohydrates remobilization in other leaves, stem and total shoots are assigned to Genotype 953 at 123, 230, and 398 g.m^-2, respectively. Highest grain yield belongs to Genotype 952 with 7206 kg.ha^-1. Correlation analysis results show that grain yield is positively and significantly correlated with dry matter remobilization from flag leaf, stem, and total shoots, as well as 1000-grain weight, having coefficients of 0.37, 0.55, 0.51, and 0.44, respectively. As a result of yield and dry matter remobilization rate, and the positive and significant correlation between them, both Genotypes 952 and 953 are suitable for continuing research activity and introduce a new rice cultivar especially in drought and hot stress conditions at the grain filling stage.

Keywords:Canopy, correlation, genotype, morphophisiologic, remobilization, rice.

1 م . همدق زتنسوتف داوم تکرح ی

نتبم فرصم لحم هب عبنم زا ی

رب

فرظ ی ت لوت ی د زتنسوتف داوم ی

زا )عبنم(

ی ک و فرط

فرظ ی ت عمجت زتنسوتف داوم ی

د فرط زا )نزخم(

ی رگ

تمسق .تسا اه

ی عبنم هایگ اهنآ یی گ تردق هک دنتسه ی

ها

ارب ار ی ژرنا بذج ی

رون دننام ی هزادنا دادعت ، گرب هارمه

زبس ماود هرود ،یزتنسوتف نامدنار اب گرب

زکرمت و

عت گرب رد تسلاپورلک یی

ن م ی ازجا .دننک ی

لماش نزخم

ضعب ی هشوخ دادعت لثم لماوع اه

ی لوت ی د هدش

، و دادعت

هزادنا هشوخ هچ م هشوخ ره رد ی

دشاب مدع تروص رد .

ب لداعت ی ن نزخم و عبنم درکلمع

هناد م شهاک ی ی دبا . ا ی ن

حص هنزاوم هک تسا موهفم نادب ی

ح ب ی ن نزخم و عبنم

تسد مهم لماع ی

با ی اهدرکلمع هب ی

.دوب دهاوخ بولطم

د ر گ ی ناها عارز ی سناتپ ی ل لماع ود عبات نزخم و عبنم

تنژ ی ک ی ارش و ی ط حم ی ط ی تسا (

Moradi, 1997

) .

هب لکروط

،ی ط رد تلاغ رد ی

هرود ا ی عمجت ،دشر زا

خرب ی ندعم داوم ی

گ رد ی ها شیب م زا رت ی ناز نآ فرصم رد

دشر تهج هایگ

تسا

، ا رد ی ن ا تلاح ی ن بلغا دازام داوم

دعب لحارم رد و هدش هتشابنا هقاس رد ی

هک دشر هب روط

م ع لوم هس ات ود زا سپ هتفه

ۀلحرم لگ هد

،تسا ی هناد هب

م لاقتنا ی ی دبا ا هب هک ی ن ددجم لاقتنا دنیارف کشخ هدام

گ یم هتف ( دوش

Ahmadi et al., 2004

.)

گرب یاه گ ی ها لصا عبنم ی دنتسه زتنسوتف تروص رد و

نیب لداعت مدع عبنم

نزخم و م شهاک درکلمع

ی ی دبا

(

Mali, 1999

شهوژپ .)

Akbari et al.

( صخشم )2009

دندومن گتسبمه کشخ هدام ددجم لاقتنا هک ی

و تبثم

نعم ی راد ی هناد درکلمع اب جنرب

ب رد و هتشاد ی

ن مادنا اه ،

مهم شقن هقاس رت

ی رد ددجم لاقتنا نازیم هناد کشخ هدام

.دراد رتلااب مچرپ گرب ی

ن ز گرب ی ر م هشوخ ی دشاب و

رخآ ی ن گرب ی ور هرود لوط رد هک تسا ی

ش ی هقاس هرگ زا

لوت ی د م ی دوش (

Nasiri, 1993

.) رد ماقرا فلاتخا نازیم

هب کشخ هدام ددجم لاقتنا دصرد

پ تعرس و ی

ر ندش گرب

گتسب ی دراد (

Pirdashti, 2000

.) رب یدایز لماوع طباور

یم ریثأت هایگ دشر هرود لوط رد نزخم و عبنم نیب دنراذگ

یم هلمج نآ زا هک ناوت

،مقر عون هب رادقم ،اوه یامد

و یگدنراب هیذغت

( درک هراشا

Miralles & Slafer, 2007

.)

یم تلاغ رد نزخم و عبنم نیب طباور کرد اب تافص ناوت

دوبهب و یکیتنژ حلاصا تهج کیژولویزیف بسانم دم ل داد رارق هدافتسا دروم و ییاسانش ار هناد درکلمع یاه

(

Borras et al., 2004

.) هقاس رد جنرب هناد درکلمع یاه

لصا ی شیب رت زا هجنپ یم اه نآ لیلاد زا یکی و دشاب لاقتنا

ددجم هقاس زا کشخ هدام اه

ی د ی رگ لصا هقاس هب ی

تسا

(

Kobata et al., 2000

.)

Jiang et al.

( )2007

مهم رت ی ن لد ی ل ازفا ی ش نزو

ار هنادرازه ددجم لاقتنا دنیارف دوبهب

داوم اذغ تکرح و یی

نآ شکبآ دنوآ رد نومروه کیرحت اب

.دندومن نایب اه

لوت ی د هوبرک ی تارد اه خذ و ی هر مادنا رد نآ اه

ی ور ی ش ی رد

رود ۀ لبق زا ۀلحرم لگ هد ی هناد هب نآ ددجم لاقتنا و اه

ی

لاح رد دشر اهن درکلمع رد ، هناد یی

مهم شقن ی رب هدهع

م و دراد ی ناز

،پیتونژ تّیهام هب نآ ارش

ی ط حم ی ط ی و

اذغ رصانع یی

گتسب کاخ ی

دراد (

Fageria & Baligar,

.)2005

یسررب رد

Ntanos & Koutrobas

( )2002

مهس

زتنسوتف داوم ی

ذ خ ی هر مادنا رد هدش اه

ی اوه یی زا لبق

لحرم ۀ هدرگ ناشفا ی جنرب هناد نزو رد ار

دودح 6 / 3 ات

9 / 49 ا هک ،دندرک شرازگ دصرد ی

ن ناشن عوضوم هدنهد

ّمها ی ت اخذ ی ر اذغ یی لبق زا ۀلحرم هدرگ ناشفا ی لوصح رد

لااب درکلمع ی

جنرب هناد تسا

شهوژپ . یاه

Rahimi et al.

( هک داد ناشن )2012

گتسبمه هناد درکلمع ی

و تبثم

نعم ی یراد واز ،ضرع اب ی

ه

، مچرپ گرب تحاسم

، دادعت

ور هرود لوط و هتوب رد هشوخ ی

ش ی .تشاد شهوژپ جیاتن

Saraei et al.

( )2018

سب فلاتخا هک داد ناشن ی

را

نعم ی یراد ب ی ن تونژ ی پ اه مامت یارب ی

تافص یعارز هب زج

ضرع گرب ب هک دراد دوجو مچرپ ی

رگنا بسانم عونت

تونژ ی پ یاه دروم م هعلاطم ی دشاب . گتسبمه ی تبثم و

نعم ی یراد ب ی ن لک دادعت ،هجنپ دادعت اب هناد درکلمع هناد

ناد دادعت و هنادرازه نزو ،هشوخ رد ۀ

ُپ ر رد هشوخ یکاح

زا مهم شقن نییعت و

تافص نیا هدننک جوت رد

ی ه درکلمع

هناد یم دشاب . لاقتنا نازیم طباور یسررب شهوژپ نیا زا فده

مادنا زا کشخ هدام ددجم یخرب و درکلمع اب ییاوه یاه

ص زا رد یعارز تاف تونژ

ی پ اه ی جنرب هب باختنا روظنم

دروآرب و هناد درکلمع شیازفا رظن زا پیتونژ نیرتهب .دوب تافص یگتسبمه

2 . شور و داوم اه

ای ن شهوژپ رد یعارز لاس ود 6931

و 6931 رد هاگتسیا

جنرب تاقیقحت یدوریش دیهش

ناتسرهش(

نباکنت برغ رد

)ناردنزام ناتسا فارغج لوط اب

یا یی 52 و هجرد 41 قد ی هق

قرش ی

، ییایفارغج ضرع 91

و هجرد 56 قد ی هق لامش ی و هلصاف اب

922 رد زا رتم یا

ی و رزخ اب عافترا 92 رتم

اپ نیی رت رد حطس زا یا

دازآ یاه .دش ارجا

رب ساسا

سقت ی م یدنب لقا ی م ی و یسانشاوه تاعلاطا

، ا ی ن هب هقطنم

لقا ی م ترارح ی ن همی یدم هنارت یا دزن مرگ ی ک اراد و تسا ی

هجرد ،لااب تبوطر اب ناتسبات ترارح

یز دا گدنراب و ی مک

اب لدتعم ناتسمز و یگدنراب

ناوارف تسا لودج(

6 ) .

ییایمیش و یکیزیف تایصوصخ کاخ

هعرزم لحم

یشهوژپ ( لودج رد 9

تسا هدش هئارا ) .

شهوژپ بلاق رد

کولب حرط یاه

فداصت لماک ی

اب شخبدیما پیتونژ تفه

ود و مقر )یدوریش و یروشک( دهاش رارکت هس اب

ارجا

دش پیتونژ . یاه

هرامش زا جنرب 356

ات 353 مان راذگ ی

دش

،دن هب روط ی هک پیتونژ هرامش 356 روشک مقر ی

و

359 لا ی 351 زا پیتونژ یاه صلاخ هدش بختنم زا یقلات

پیتونژ اب یناریا ماقرا یاه

لاسرا ی م زا ؤ قحت هسس ی

تاق

بی ن یللملا ف جنرب یل یپ ی ن ( )IRRI

دوب

، هرامش 353 مقر

ش ی دور ی و 353 جاح مقر یردیح

مقر هدوت زا یباختنا(

)رجف تسا هدوب (

Mazandarani & Nasiri, 2018

.)

لودج 1 یشهوژپ هعرزم یبسن تبوطر و شراب نازیم ،امد رثکادح و لقادح .

هام امد لقادح

(

°c ) امد رثکادح (

°c ) یگدنراب نازیم (

)mm یبسن تبوطر طسوتم

( )%

لاس 1396

1397 1396

1397 1396

1397 1396

1397

تشهبیدرا 8

/ 14 5 / 14 5 / 22 5 / 21 5

/ 77 3

/ 27 84

82

دادرخ 1

/ 22 3 / 19 26

26 6

/ 16 62

79 79

ریت 9

/ 22 8 / 24 4 / 29 8 / 31 2

/ 31 1

/ 32 77

76

دادرم 25

6 / 24 4 / 32 8 / 32 1

/ 2 8

/ 61 72

79

رویرهش 9

/ 23 5 / 22 7 / 32 1 / 29 1 / 137 4

/ 126 76

78

لودج 2 یشهوژپ هعرزم لحم کاخ تایصوصخ .

قمع کاخ ( )cm تیاده یکیرتکلا

( dS.m^-1 ) هتیدیسا داوم

یثنخ هدنوش

( )% نبرک

یلآ ( )% نژورتین

لک ( )% رفسف

لباق بذج

( )ppm ساتپ

لباق بذج

( )ppm سر

( )% تلیس

( )% نش

( )% کاخ تفاب

2 - 32 63 / 2 61 / 6 21 / 3 57 / 1 12 / 2 3 / 24 132

76 / 59 88 / 39 7 / 5 یسر - یمول

پیتونژ یاه هب جنرب فداصت تروص ی

ترک رد یاه هعرزم

هرامش ۀرجش هک تسا حیضوت هب مزلا .دندیدرگ تشک 311

پیتونژ رد 355

([ یردپ نیدلاو زا 1126599

)IR

× نیدلاو

لمآ( یردام 9

× هرامش 9 هرامش و ]) 349

پیتونژ رد 351

زا

([ یردپ نیدلاو 11123

)A

9 / 11264693 )IR

× نیدلاو

یم ])تمعن( یردام لودج( دشاب

9 .)

ره هزادنا ترک

92 هلصاف اب یراکاشن و عبرمرتم 95

× 95

یتناس لحرم رد رتم ۀ

5 - 4 یگرب دادعت هب 5 - 9 هپک رد اشن

ماجنا .دش رد یفرصم دوک نازیم ترک

یانبم رب اه 652

راتکه رد مرگولیک دوک عبنم زا( صلاخ نژورتین

هروا )

هب هارمه 622 راتکه رد مرگولیک دوک عبنم زا( رفسف

تافسف

موینومآ و ) 622 ک ی ول راتکه رد مرگ دوک عبنم زا( میساتپ

تافلوس ساتپ )می یمامت و هروا دوک فصن هک دوب دوک

تافسف و موینومآ تافلوس دوک

ساتپ می مخش نیرخآ نامز رد

یقبام و دوک رد هشوخ هناوج نیلوا لیکشت نامز رد هروا

فلاغ فرصم دش .

ارب ی هبساحم مهس نییعت رد کشخ هدام ددجم لاقتنا

لحرم ۀ 52 دصرد لگ هد ی هس ادتبا هپک هب فداصت روط ی

زا

ترک ره و باختنا

فک

ُب ر هدش نزو و َت مادنا ر اه ی اوه یی

دننام اس نزو ،مچرپ گرب نزو ی

ر گرب اه و هقاس نزو اه

ت نیزو دندش . سپس نوآ رد یکیرتکلا هب

تدم ( 19 تعاس امد رد

ی 12 جرد ۀ تناس ی دارگ ) دش هداد رارق نزو و

ره کشخ ی

ک مادنا زا اه هبساحم هرابود دیدرگ

. نیمه

یارب دنور لحرم

ۀ سر ی گد ی هناد لماک .دش ماجنا زین

زا دعب

عت یی ن نزو َت و ر نزو ره کشخ ی

ک مادنا زا ه ا ره رد ود

لحرم ۀ 52 دصرد لگ هد ی سر و ی گد ی ددجم لاقتنا رادقم هدام

کشخ ره ی ک مادنا زا اب اه هطبار ( 6 ) هبساحم .دش دوجو

لاقتنا نازیم قوف ۀلحرم ود رد کشخ هدام نازیم رد فلاتخا یم ناشن ار هایگ رد ددجم دهد

(

Ehdaee et al., 2006;

Bonnet & Incoll, 1993; Fang et al., 2010

.)

( هطبار 6 ) =

نازیم کشخ هدام ددجم لاقتنا

)عبرمرتم رد مرگ(

ره کشخ هدام رادقم ی

ک مادنا زا اه ییاوه ی رد

ۀلحرم

لگ هد ی - رادقم ره کشخ هدام ی

ک مادنا زا اه یاوه ی ی رد

ۀلحرم سر ی گد ی هب لماک هناد زج

هزادنا یارب ترک ره رد هتوب هس دادعت ،هتوب عافترا یریگ

هشوخ نیرتدنلب کون ات کاخ حطس زا هقاس عافترا و باختنا یارب و )کشیر نتفرگرظنرد نودب( لماک یگدیسر ۀلحرم رد هزادنا هپک رد )هشوخ( روراب ۀجنپ دادعت یریگ دادعت

‌هشوخ یاه لحرم رد هپک هس ۀ

سر ی گد ی ساسارب لماک

رادناتسا د زرا ی با ی شرامش جنرب م و هدش

ی گنا ی ن هداد یاه

هب تسد زجت رد هدمآ ی

ه رامآ ی .تفرگ رارق هدافتسادروم

لودج 3 پیتونژ تاصخشم . هعلاطمدروم یاه

پیتونژ هرامش یردپ نیدلاو

یردام نیدلاو ♂

♀

یروشک )دهاش( یریا اشنم

952 ([

37632 )A 2 / 6 / 22 / 67215 ]IR هرامش

3 × لمآ 3

953 ش

ی دور ی یسوم

مراط

954 ما مراط

ی ر ی اقآ

یی س ی ها

955 هرامش

876 )یفرعم تسد رد(

([

37632 )A 2 / 6 / 22 / 67215 ]IR × لمآ(

3 × هرامش 3 )

956 ش

ی دور ی ([

37632 )A 2 / 6 / 22 / 67215 ]IR × لمآ(

3 × هرامش 3 )

957 ش

ی دور ی هرامش

843 )یفرعم تسد رد(

یدوریش )دهاش( رزخ و مراط یناملید یقلات لصاح

جاح یردیح رجف مقر هدوت زا باختنا

ارب ی عت یی ن هناد درکلمع ود ،

زا عبرمرتم نتم

ره ترک

یعرف شاح فذح زا سپ ی

ه تشادرب کشخ زا سپ و ندش

لوا ی ه

، بوکنمرخ اب

،یتسد هناد هدش ادج هاک زا اه نازیم و

لوصحم اب زا هدافتسا وزارت

تقد اب 226 / 2 مرگ درگ نزو ی د

،

زوت زا دعب ی

ن هداد تبث و اه

ی تبوطر ،هناد نزو هب طوبرم

هنومن طر هاگتسد اب اه تبو

جنس

Rister-L

تکرش تخاس(

Kiya Seisakusho

)نپاژ ویکوت هزادنا

یگ ر ی مه نزو و ۀ

ن هنوم تبوطر اب اه 64

اهن درکلمع و هبساحم دصرد هناد یی

ساسارب ولیک مرگ رد راتکه هبساحم دش .

هیزجت یاه یرامآ هداد اه نومزآ لماش لامرن

عیزوت ندوب

هداد شور زا هدافتسا اب اه

Shapiro & Wilk

( ،)1965

هیزجت

سنایراو

،بکرم و هداس هسیاقم

نیگنایم نومزآ شور اب

ینعم فلاتخا لقادح ( راد

یگتسبمه بیارض دروآرب و )LSD

نوسریپ شور زا هداس مرن اب

یرامآ رازفا

SAS Institute Inc.

هخسن(

4 / 3 ) ا و ماجن لک ی ه لودج اه اب مرن رازفا

Microsoft

Word (2019)

.دیدرگ مسر

3 . ثحب و جیاتن

3 . 1 کشخ نزو زا کشخ هدام ددجم لاقتنا . مچرپ گرب

ساسارب بکرم سنایراو هیزجت جیاتن ا

فلاتخ نعم ی راد ی رد دصرد کی لامتحا حطس

کشخ هدام ددجم لاقتنا رب زا

قیرط مچرپ گرب پیتونژ یارب

تشاد دوجو هعلاطمدروم یاه

لودج(

4 ) اتن . ی ج اقم ی هس می گنا ی ن هک داد ناشن پیتونژ

یاه

م رظن زا فلتخم ی

ناز گرب کشخ هدام ددجم لاقتنا رد مچرپ

هورگ یاه رامآ فلتخم ی

رارق دنتفرگ شیب و رت ی ن می ناز لاقتنا

ددجم زا هب مچرپ گرب پیتونژ

هرامش 359 اب 51 مرگ رد

لودج( تشاد صاصتخا عبرمرتم 5

.) اقم ی هس می گنا ی ن رثا

هداس لاس نیب کشخ هدام ددجم لاقتنا رد اه رد

مود لاس

( 55 رد مرگ )عبرمرتم ( لوا لاس هب تبسن

99 رد مرگ

گرب ریاس هب تبسن مچرپ گرب زا ییاهنت هب )عبرمرتم و اه

تشاد یرترب هقاس لودج(

1 .) ن ات ی ج هک داد ناشن گتسبمه

ی

نیب مچرپ گرب و

درکلمع هناد حطس رد هنادرازه نزو و

ینعم دصرد کی لامتحا لودج( دوب راد

1 ).

جیاتن هب هجوت اب

هب تسد هدمآ م ی ب ناوت ی نا مچرپ گرب هک درک

، مهم شقن ی رد

لوت ی د زتنسوتف داوم ی

ُپ و تونژ هناد ندشر ی

پ یاه هعلاطمدروم

لحرم زا ۀ لگ یهد ات ۀلحرم سر ی گد ی تسا هتشاد هناد رد یلو

پیتونژ و ماقرا رد هناد ندشرُپ و زتنسوتف رادقم فلتخم یاه

تسا توافتم جنرب .

صلاخ بذج هجیتن

CO₂

لوط رد

هب مچرپ گرب هک تسا هایگ دشر هلحرم مادنا کی ناونع

یم یزتنسوتف داوم دیلوت و رون تفایرد یلصا .دشاب

لودج 4 . زجت ی ه راو ی سنا بکرم کشخ هدام ددجم لاقتنا مادنا رد

ییاوه یاه پیتونژ تافص زا یخرب و

یاه جنرب

غت عبانم یی هجرددازآی ر

کشخ نزوگربمچرپ

ریاس کشخ نزوگرباه

کشخ نزوهقاس

کشخ نزولک

هتوب عافترا

هپک رد روراب ۀجنپ دادعت

یروراب دصرد

هنادرازه نزو

هناد درکلمع)کوتلش(

لاس

** 1 77 /

** 6871 95 / 5858 71ns /

* 143 29 / 21742 89**

/ 563 87ns /

** 3 58 /

** 1355 49 / 18 64ns / 3214348

رارکت × لاس 4

66 / 125 6 / 1592 8

/ 1872 88

/ 3691 96

/ 9 67 / 12 88 / 45 39 / 2 22 / 1873845

پیتونژ

** 8 72 /

* 575 1 /

** 1741 22 /

** 9431 99 / 18291 86**

/ 222 21ns /

** 24 38 /

** 341 69 /

** 72 17 / 5728447

پیتونژ × لاس 8

26ns / 135 27ns / 513 25ns / 2266 55ns / 2537 48ns

/ 42 56ns / 9 22ns / 26 8* / 4 83ns / 1324575

اطخ 32

21 / 143 52 / 623 96 / 843 48 / 2995 38 //

46 48 / 11 81 / 48 64 / 1 23 / 1212487

( تارییغت بیارض )%

- 27 / 27 31 / 25 92 / 17 73 / 17 92 / 6 25 / 18 47 / 9 29 / 4 34 / 16

،ns

:** و * هب بیترت فلاتخا دوبن نعم ی راد و نعم ی رد راد حطس لامتحا 5 و 1 دصرد .

رتلااب هک مچرپ گرب ی

ن ز گرب ی ر تسا هشوخ ،

هب تلع

مه نامز ی لاعف جوا ی ت ا ی ن اب گرب ۀلحرم کشت ی ل

ُپ و ندشر

هناد پیتونژ باختنا رد مهم لماع یم لوصحم رُپ یاه

.دشاب

Sharma et al.

( ن )2003

ی ز ت ییأ د رد مچرپ گرب هک دندرک

کشت ی ل 12 دصرد لحرم رد هناد کشخ هدام ۀ

سر ی ند ،هناد

هس ی م م ی دشاب . مه نینچ

Boshar et al.

( شرازگ )1991

هک دندومن نعم رثا جنرب رد مچرپ گرب حطس

ی یراد رب

.دراد هشوخ لوط و هشوخ رد هناد دادعت ،هناد درکلمع

3 . 2 ریاس کشخ نزو زا کشخ هدام ددجم لاقتنا .

گرب اه

اتن ی ج زجت ی ه راو ی سنا لودج( بکرم 4

) نعم فلاتخا ی‌

یراد

حطس رد ددجم لاقتنا نازیم اب طابترا رد دصرد جنپ لامتحا

گرب ریاس زا کشخ هدام پیتونژ رد اه

هعلاطمدروم یاه

.داد ناشن اتن

ی ج اقم ی هس م ی گنا ی ن پیتونژ اه مه هب تبسن

م توافت هدوب شیب و رت ی ن مک و رت ی ن ددجم لاقتنا لک رادقم هب کشخ هدام

پیتونژ یاه 359 و 351 هب م هب بیترت ی

ناز

699 و 11 مرگ عبرمرتم رد تشاد قلعت

لودج(

5 ) اقم . ی هس

می گنا ی ن ب هداس رثا ی

ن ود لاس داد ناشن هک

رد مود لاس

کشخ هدام ددجم لاقتنا نازیم اب

623 مرگ رد عبرمرتم

شیب رت اب لوا لاس زا 33

لودج( دوب عبرمرتم رد مرگ 1

.)

گتسبمه ی ددجم لاقتنا اس

ی ر گرب درکلمع اب اه رظن زا هناد

آ ینعم یرام و ییاوه مادنا لک کشخ نزو اب اما ،دوبن راد

هب هقاس بیرض اب بیترت 19

/ 2 و 93 / 2 و تبثم یگتسبمه

ینعم راد رد طس و ح و کی لامتحا دصرد جنپ

تسا هتشاد

لودج(

1 ).

Vali-pour

( هک داد ناشن )2013

لاقتنا مهس

کشخ هدام ددجم گرب

اه تونژ رد ی پ اه ی هعلاطم دروم

هب و هدوب توافتم لکروط

ی عت شقن یی ن هدننک یا

ُپ رد ندشر

هناد هتشاد اه دنا . مه نینچ

Pirdashti et al.

( )2003

و

Akbari et al.

( )2009

فلاتخا گرب ددجم لاقتنا نازیم یاه

پیتونژ نایم رد ار جنرب ،اه

شان ی زا تعرس و نامز پی

ر

گرب ندش اه

دندومن ملاعا .

لودج 5 . اقم ی هس م ی گنا ی ن ددجم لاقتنا مادنا رد کشخ هدام

پیتونژ تافص زا یخرب و ییاوه یاه یاه

جنرب

پیتونژ کشخ نزو

گرب مچرپ

( g.m² ) کشخ نزو

ریاس گرب اه

( g.m² ) کشخ نزو

هقاس ( g.m² ) کشخ نزو

لک ( g.m² ) عافترا

هتوب ( )cm ۀجنپ دادعت

روراب هپک رد دصرد

یروراب ( )% نزو هنادرازه

( )g درکلمع هناد

)کوتلش(

( kg.ha^-1 )

یروشک 74d

/ 27 15bcd

/ 91 87d / 122 79e

/ 239 18cde

/ 94 6cd / 16 36d / 64 23g / 22 5c / 4233

952 44a

/ 56 28cd

/ 89 54a / 225 26ab

/ 374 28bcd

/ 97 18abc / 22 23ab / 82 52de / 29 2a / 7226

953 4abc

/ 44 97a / 123 26a

/ 232 99a

/ 398 12ab

/ 124 46bcd

/ 17 96bc / 72 25a / 43 3ab / 6288

954 84a

/ 53 32d

/ 81 42b

/ 166 58cde

/ 321 21abc

/ 122 81bcd

/ 16 31a / 85 31b / 32 6a / 6962

955 73a

/ 52 69ab

/ 118 84b

/ 172 27abc

/ 342 51abc

/ 121 25abcd

/ 19 51cd / 67 29bc / 32 3ab / 6527

956 76abc

/ 45 23abcd / 95 6cd / 128 58de

/ 269 26e

/ 88 48a

/ 21 24cd

/ 71 56bc / 31 6ab / 6222

957 89cd

/ 32 23d

/ 77 9bcd / 139 22e

/ 252 53abcd

/ 98 64ab / 22 68a / 83 65cd / 32 8ab / 6247

یدوریش 2ab

/ 47 23abc

/ 117 44bc

/ 158 67bcd

/ 322 96de

/ 92 26abc

/ 22 22cd / 72 49f / 27 8a / 6939

جاح یردیح 65bcd

/ 35 97bcd / 93 66bcd / 149 29cde

/ 279 11a / 126 18d

/ 16 86cd

/ 67 93ef / 28 1b / 5377

26 LSD / 14 36

/ 29 24

/ 35 36

/ 64 22

/ 8 98

/ 3 21 / 8 51 / 1 3 / 1183

ناشن ،نوتس ره رد هباشم فورح مدع هدنهد

فلاتخا نعم ی راد رد رد دصرد جنپ لامتحا حطس نومزآ

یمLSD

.دشاب

3 . 3 هقاس کشخ نزو زا کشخ هدام ددجم لاقتنا .

اتن ی ج زا لصاح زجت

ی ه راو ی سنا بکرم هک داد ناشن

تونژ ی پ اه ی سرربدروم ی

کشخ هدام ددجم لاقتنا رظن زا

رط زا ی ق اراد هقاس ی نعم فلاتخا ی

راد لامتحا حطس رد ی

لودج( دندوب دصرد کی 4

) اتن . ی ج اقم ی هس م ی گنا ی ن ناشن

هک داد پیتونژ یاه م رظن زا فلتخم ی

ناز هدام ددجم لاقتنا

هقاس کشخ م

توافت هدوب شیب و رت ی ن ددجم لاقتنا رادقم

کشخ هدام هب هقاس

پیتونژ یاه هرامش 359 و 359

هب بیترت اب 992 و 995 مرگ عبرمرتم رد مک و

رت ی ن رادقم

هب یروشک مقر اب

692 مرگ عبرمرتم رد تشاد صاصتخا

لودج(

5 ) . گنایم هسیاقم رد یارجا لاس ود نیب هداس نی

،شهوژپ م

ی ناز دجم لاقتنا د

زا کشخ هدام رد هقاس

لاس

لباق توافت لوا لاس هب تبسن مود رد و تشادن یهجوت

لودج( دنتفرگ رارق یرامآ هورگ کی 1

.) اتن ی ج زا لصاح

هیزجت گتسبمه ی داد ناشن زا ددجم لاقتنا هک

اب هقاس

درکلمع مادنا لک ،هناد هنادرازه نزو و ییاوه یاه

رد

لامتحا حطس ی

ک نعم دصرد ی

راد رد هتوب عافترا اب و

ینعم دصرد جنپ لامتحا حطس لودج( دوب راد

1 ) ازفا . ی ش

ازفا رثا رد هناد درکلمع ی

ش هقاس کشخ هدام ددجم لاقتنا

م ماجنا ی یذپ در . ازفا ی ش قاس رد جنرب هناد درکلمع ۀ

لصا ی

یشان ازفا زا ی ش دجم لاقتنا کشخ هدام د

لحرم زا دعب ۀ

هدرگ ناشفا ی ب هدو تسا . ای ن عوضوم مدنگ رد ناشن

هدنهد

لاقتنا کشخ هدام ددجم زا

هجنپ هلبنس هب اه رد اه

هقاس اه ی لصا ی تسا هدوب (

Kobata et al., 2000

.)

هب لکروط

،ی 62 ات 92 هوبرک زا دصرد ی

تارد اه و لبق هک

زا دعب هرود لوط رد ۀلحرم

هدرگ ناشفا ی هقاس رد هتشابنا

م ی لاقتنا هناد هب ،دنوش یم

دنبای ضعب رد و ی تلاغ زا دننام

مدنگ تقو ی شنت ضرعم رد اه

ی حم ی ط ی م رارق ی گ ی دنر

ا تسا نکمم ی

ن ب هب لاقتنا ی

ش زا 12 دسرب دصرد .

شهوژپ هب ار هقاس زا ددجم لاقتنا نارگ تیصاخ ناونع

دندرب مان هقاس یرفاب (

Ahmadi et al., 2004

.) مه نینچ

Pirdashti

( )2003

ب رد درک شرازگ ی

ن مادنا

،اه هقاس

مادنا هب تبسن اه

ی د ی رگ مهم شقن ی ت رد أ م ی ن کشخ هدام

هناد دراد هدهع هب .

3 . 4 لک کشخ نزو زا کشخ هدام ددجم لاقتنا .

اتن ی ج زجت ی ه راو ی سنا بکرم بی رگنا رامآ فلاتخا ی

نعم ی‌ یارب دصرد کی لامتحا حطس رد یراد م

ی ناز لاقتنا

هدام ددجم مادنا لک زا کشخ

ییاوه یاه نایم

پیتونژ لودج( دوب هعلاطمدروم یاه 4

).

اتن ی ج اقم ی هس

م ی گنا ی ن پیتونژ اه ناشن داد ت هک ی اهرام لاقتنا رظن زا

هک دندوب توافتم هناد هب ییاوه مادنا زا کشخ هدام ددجم شیب رت ی ن مک و رت ی ن کشخ هدام ددجم لاقتنا لک رادقم

هب پیتونژ یاه 359 و 351 هب م هب بیترت ی

ناز 933 و 952

تشاد قلعت عبرمرتم رد مرگ لودج(

5 .) شهاک تلع

م ی ناز رد کشخ هدام ددجم لاقتنا پیتونژ

351 ار م ی ناوت

اپ هب یی ن ندوب

،هشوخ رد هناد دادعت سردوز

ی لااب ناوت و ی

لوت ی د زتنسوتف داوم ی

راج ی لحرم رد ۀ ُپ تبسن هناد ندشر

.داد اقم ی هس م ی گنا ی ن رثا هداس نایم ت ی اهرام ی لاس صخشم

دومن ت هک ی رام مود لاس یبسن یرترب

اب لوا لاس رامیت

تشاد لودج(

1 ا .) ی ن تن ی هج یم نایب دنک مود لاس رد هک

پیتونژ یاه ارش رد جنرب ی

ط لوت دوبمک ی

د زتنسوتف داوم ی

راج ی

، ه زا ی تارد یاه خذ نبرک ی

هر مادنا رد هدش یاه

اوه یی ودح ات و هدرک هدافتسا ید

شان تراسخ ی

شهاک زا

درکلمع هناد ناربج ار .دندرک

ساسارب نیا اتن ی ج م ی ناوت

هک تفگ پیتونژ

هرامش 359 ارش رد ی ط حم تخس ی

ط ی

هب لحرم رد بآ دوبمک هژیو ۀ

ُپ اقم رد هناد ندشر ی

هس اب

اس ی ر پیتونژ یاه رترب هعلاطم دروم ی

بسن ی تشاد . اب

یم شهوژپ نیا زا لصاح جیاتن هب هجوت تفرگ هجیتن ناوت

هک رادروخرب ییلااب درکلمع لیسناتپ زا مقر کی هچره

گرب شقن دشاب اه

رد دیلوت داوم یزتنسوتف و

ۀلحرم

هناد ندشرُپ زا

تیّمها یدایز رادروخرب تسا

.