1
دًبهب صخاش یرًش شىت تحت ایًس هچهایگ یدشر یاه
طسًت چراق اب رذب گىیمیازپًیب
امردًکیزت
هشلگ دیعس
1تسيد یرامخ دیعس ، یفیزشدیس فًئر ،2
یرياد یدهم ،3 2
1 - یّیتدسا كمحٔ ٜاٍـ٘اد سزت یطِٛٛٙىت ٚ ّْٛػ ٝتؿس ذؿسا یػاٙؿساو یٛجـ٘اد
2 - یّیتدسا كمحٔ ٜاٍـ٘اد سایداتػا
3 - یـ٘اد یّیتدسا كمحٔ ٜاٍـ٘اد سا
هصلاخ قخاؿ شت ایٛػ سزت یٌدٛػشف ٚ ًٙیٕیاشپٛیت شثا یتایصسا سٛظٙٔ ٝت ؾٞٚظپ ٗیا
ٝچٞایٌ یذؿس یاٞ
نّٛت حشط ٝیاپ شت ُیسٛتواف تسٛك ٝت یـیأصآ ،اتػاس ٗیا سد .ذؿ ْاج٘ا یسٛؿ ؾٙت تحت ُٔاو یاٞ
تٔ یسإیت تاثیوشت .ذیدشٌ اشجا ساشىت ساٟچ ات یفدالت ات ًٙیٕیاشپٛیت ٚ ذٞاؿ( سزت ًٙیٕیاشپٛیت صا ُىـ
،ذٞاؿ( یسٛؿ ؾٙت ٚ )یٌدٛػشف ٚ ذٞاؿ( سزت یٌدٛػشف ،)أسدٛىیشت چسال 3
ٚ 6 یػد .دٛت )شتٔ شت غٕٙیص
ؾیاضفا ات ٝو داد ٖاـ٘ جیات٘
ٖاضیٔ
یٌدٛػشف سزت
ٚ ؾٙت ٗتفای تذؿ یسٛؿ
ضثػ تػشػ ،ٖذؿضثػ ذكسد
ٝلاػ َٛط ،ٖذؿ
ٝـیس ٚ ٝچ
ٚ ٝچ .تفای ؾٞاو یشیٍٕـچ سٛط ٝت ٝچٞایٌ
شٍید فشط صا سزت ًٙیٕیاشپٛیت ،
چسال ات ایٛػ ثػات أسدٛىیشت
دٛثٟت ضثػ تػشػ ٖذؿ
ٝچٞایٌ
ٚ ٜدٛػشف سٚزت صا ُكاح یاٞ
ؾیاضفا َٛط
ٝلاػ ٝچ ذیدشٌ ٓیلأ یسٛؿ طیاشؿ سد ٝچٞایٌ ٚ .
یدیلک تاملک یٌدٛػشف ،یسٛؿ :
سزت ،أسدٛىیشت ، ایٛػ
همدقم س
ٚ ذؿ
ٖآ ُتامتٔ تاشثا ٚ یطیحٔ ُٔاٛػ ٝیّو صا یؼتات ایٛػ دشىّٕػ یٔ اٞ
ذؿات . ذٙ٘أ ذیِٛت غ٘اٛٔ ؾم٘
ُٔاٛػ ییاٛٞ ٚ بآ
،یٌذ٘سات(
ٝجسد
،تساشح
،تتٛطس )دات ٚ سٛ٘
یٕیّلاشیغ ُٔاٛػ
،ییازغ داٛٔ(
،اٞصاٌ
ٚ تافآ یسإیت
،اٞ
فّػ ات تتالس ،)صشٞ یاٞ
ُٔاٛػ تیشیذٔ
ٖاضیٔ ٚ یػاسص
ٜداٟ٘
تػا تیٕٞا ضئاح سایؼت ٜایٌ ٕٛ٘ ٚ ذؿس ؾیاضفا ای ؾٞاو سد یصسٚاـو یاٞ
[ 5 ] . یسٛؿ
ناخ
ٟٓٔ صا یىی ؾٙت ٗیشت
شیغ یاٞ
دشىّٕػ شت یدایص بّٛطٔا٘ تاشثا ٝو تػا یتؼیص یٕو
یفیو ٚ
ٖاٞایٌ
دساد یػاسص [
6 ].
یسٛؿ ناخ ٚ بآ یلاات تظّغ ای
شكاٙػ سد َلاتخا ثػات ،ییازغ َّٛحٔ سد
ٝ٘اٛج فلٛت ٚ سزت ی٘ص ذؿس
ٝچٞایٌ
ٚ صٚشت ٗیٙچٕٞ
شیظ٘ یٕیلاػ هچٛو
ٜشیت ٚ شت يشت ً٘س ٖذؿ شت یٔ اٞ
.ددشٌ
تسذل شت اس شیثات ٗیشتـیت سزت یٌدٛػشف ،یىیت٘ط ساتخاػ صا ذؼت
[ دساد سزت 7
یٔ قلاطا ٖأص تؿزٌ ات سزت تیفیو تفا ذٙیآشف ٝت سزت یشیپ ای یٌدٛػشف .]
ت تؼیص ٜٛل ٚ دٛؿ یٔ ؾٞاو اس سز
-
.ذٞد یٞایٌ ایٛػ ٝ٘اد
ٚ تػا یٙغٚس عاؼح )ساث٘ا سد تتٛطس ٚ أد ؾیاضفا( یٌدٛػشف طیاشؿ ٝت ٖآ سزت
شت یٔ
ذؿات ٚ فشط صا
شٍید ٝچٞایٌ
ٖذؿ ضثػ َاح سد ٝت
صا تذؿ ناخ یسٛؿ یٔ شثاتٔ
ازِ ،دٛؿ یٌدٛػشف
سزت ٚ ؾٙت یسٛؿ ُحاشٔ سد ٜظیٚ ٝت
2
ٝ٘اٛج ٝیِٚا متػا ٚ سزت ی٘ص
ٝچٞایٌ ساش اٞ
غ٘اٛٔ ٖاٛٙػ ٝت ٟٓٔ
تػاسص سد تیمفٛٔ َٛلح تٟج یٔ باؼح ٝت ایٛػ
یآ
ٙ ٗیا سد .ذ
ؽٚس صا یىی اتػاس اٞ
ی
ٝچٞایٌ ٚ سزت یىیطِٛٛیضیف تسذل ؾیاضفا یاشت َٚاذتٔ
سٚزت سإیت ؾیپ ، )ًٙیٕیاشپ(
تؿاو صا ُثل -یٔ
ذؿات . چسال
ٓؼی٘اٌساٚشىیٔ صا یٞٚشٌ أسدٛىیشت ناخ یاٞ
ت یص ٜدٛ
یسإیت ُٔاٛػ ات ّٝتامٔ یاتػاس سد یؼیػٚ دشتساو ٜصٚشٔا ٚ یاص
ذ٘ساد یٞایٌ
[ 8 ] ٗیٙچٕٞ .
ٝتفای عاػا شت
ٝ٘اٛج تّیتال ؾیاضفا ةجٛٔ أسدٛىیشت چسال ات سزت ًٙیٕیاشپٛیت ،شیخا یاٞ
ٚ سزت ی٘ص
یٔ ؾٙت طیاشؿ سد ٜظیٚ ٝت فّتخٔ یػاسص ٖاٞایٌ سد ٝچٞایٌ ذؿس ددشٌ
[ 9 ].
ر ي داًم اهشي َاػ سد ؾٞٚظپ ٗیا 1393
سد ٝػٕٛجٔ
ٝ٘اخٌّ
یا
ٞاٍـیأصآ ٚ ی
یّیتدسا كمحٔ ٜاٍـ٘اد یصسٚاـو ّْٛػ ٜذىـ٘اد سٛظٙٔ ٝت
قخاؿ شت ایٛػ سزت یٌدٛػشف ٚ ًٙیٕیاشپٛیت شثا یتایصسا یسٛؿ ؾٙت تحت ٝچٞایٌ یذؿس یاٞ
ْاج٘ا ذؿ . ،اتػاس ٗیا سد
ـیأصآ ی ُیسٛتواف تسٛك ٝت
ٝیاپ شت نّٛت حشط ساشىت ساٟچ ات یفدالت ُٔاو یاٞ
ذیدشٌ اشجا .
صا ُىـتٔ یسإیت تاثیوشت
ذٞاؿ( سزت ًٙیٕیاشپٛیت ٚ
یٌدٛػشف ،)أسدٛىیشت چسال ات ًٙیٕیاشپٛیت ذٞاؿ( سزت
ٚ )یٌدٛػشف ٚ
ؾٙت ( یسٛؿ ذٞاؿ
، 3 ٚ 6
یػد غٕٙیص شتٔ شت ) دٛت . ؾیأصآ ّٝؼّػ هی یّكا ؾیأصآ عٚشؿ صا ؾیپ یتأذمٔ یاٞ
ُٔاؿ
،سزت ٝیِٚا تتٛطس ٗییؼت
ٝٙیٟت -
یصاػ
ًٙیٕیاشپ حٛطػ ٗییؼت ٚ
ؾٙت یسٛؿ ْاج٘ا ٜاٍـیأصآ سد تفشیزپ
یسزت ٜدٛت ٝیٟت سٛظٙٔ ٝت . ضی٘ ٜدٛػشف
یشیپ ٖٛٔصآ صا
غیشػ سزت تتٛطس ات(
16 یأد ٚ ذكسد 40
یت٘اػ ٝجسد .ذؿ ٝتفشٌ ٜشٟت )داشٌ
سٛظٙٔ ٝت
ًٙیٕیاشپٛیت َإػا چسال ات سٚزت
دٛىیشت أس ٝیٟت صا غپ تظّغ ات چسال ٗیا ٖٛیؼ٘اپػٛػ َّٛحٔ
7
10-
شتیِ یّیٔ هی سد سٛپػا
، ایٛػ سٚزت تذٔ ٝت
10 سد ٝمیلد
ٜذؿ ٜداد ساشل َّٛحٔ
ٚ ٝٔادا سد 25 سزت سد شٞ
ٖاذٌّ
تـو .ذیدشٌ
فّتخٔ حٛطػ هٕ٘ صا یطّٛخٔ طػٛت یسٛؿ ؾٙت
یاٞ
افِٛػ ٚ ٓیذػ تافِٛػ ،ٓیضیٙٔ تافِٛػ ،ٓیذػ ذیشّو
ٓیػاتپ ت سد
ٖاذٌّ
اٞ
َإػا .ذیدشٌ
یشیٌ ٜصاذ٘ا تٟج یسادشت ٕٝ٘ٛ٘
یخشت قخاؿ
ٝچٞایٌ یذؿس یاٞ
یػ صٚس سد تفشٌ تسٛك تؿاو صا غپ ْا
. ٝیضجت غ٘ایساٚ
ٜداد اٞ
ساضفا ْش٘ طػٛت ٚSPSS
ٗیٍ٘ایٔ ٝؼیامٔ
اٞ
ت ٝ
ٝٙٔاد ذٙچ ٖٛٔصآ ّٝیػٚ
حطػ سد ٗى٘اد یا
َإتحا 5 ذكسد ذؿ ْاج٘ا .
یاتو ثحب ي ج شت ُٕتـٔ یـیأصآ ُٔاٛػ ،یّو سٛط ٝت یٌدٛػشف ٚ ًٙیٕیاشپٛیت
سزت ٚ ؾٙت یٙؼٔ شیثات یسٛؿ حطػ سد یساد
هی َإتحا
ذكسد شت قخاؿ یذؿس یاٞ
تؿاد ایٛػ ٝچٞایٌ
َٚذج(
1 ).
یٙؼٔ ٝچٞایٌ ٖذؿ ضثػ تػشػ شت ًٙیٕیاشپٛیت شثا .دٛث٘ ساد
تاشثا
ًٙیٕیاشپٛیت ُتامتٔ
× شظ٘ صا یٌدٛػشف یٌدٛػشف ،ٖذؿ ضثػ تػشػ
×
ٝلاػ َٛط ٚ ٖذؿ ضثػ تػشػ ظاحِ ٝت یسٛؿ ،ٝچٞایٌ ٚ ٝچ
ًٙیٕیاشپٛیت
×
ٝـیس َٛط شظ٘ صا یسٛؿ
ٝلاػ ،ٝچ
ًٙیٕیاشپٛیت ٚ ذكسد هی َإتحا حطػ سد ٝچٞایٌ ٚ ٝچ
× یٌدٛػشف
× ظاحِ ٝت یسٛؿ
ٝـیس َٛط .ذٔآ تػد ٝت ساد یٙؼٔ ذكسد جٙپ َإتحا حطػ سد ٝچ
ت سزت ًٙیٕیاشپٛیت چسال ا
ؾیاضفا ةجٛٔ أسدٛىیشت ضثػ ذكسد
ٖذؿ دٚذح(
16 )ذكسد سد ذٞاؿ ات ٝؼیامٔ
ذیدشٌ
. هٕ٘ تظّغ ؾیاضفا ات
،سزت شتؼت سد
ٝچٞایٌ ٖذؿ ضثػ ٖاضیٔ صا ٝتػاو اٞ
ٝت ذؿ
ؾیت ٝو یسٛط طیاشؿ سد ٖذؿ ضثػ ذكسد ٗیشت
سٛؿ شیغ ( 97 / 68
ٓو ٚ ) ٗیشت
ٖآ یسٛؿ ْٛػ حطػ سد (
06 / 41 ) ذٔآ تػد ٝت .
یٌدٛػشف سد ساد یٙؼٔ تفا ثػات ایٛػ سزت
ٖذؿضثػ
ٝچٞایٌ
ذؿ اٞ
َٚذج(
2 ).
ٖاساىٕٞ ٚ یٛضتشٔ
[ 1 ] دٕٛ٘ ؽساضٌ
ذ٘
ؾیاضفا ٝو
یٌدٛػشف حطػ دٛخ٘ سزت
ٝچٞایٌ ذكسد ؾیاضفا ٚ ٝچٞایٌ ساشمتػا ؾٞاو ٝت شجٙٔ
شیغ یاٞ
یسٛؿ ؾٙت تحت یداػ ٗیٙچٕٞ .ذؿ
ٖاساىٕٞ ٚ ی٘اطّػ [
2 ] شثا یػسشت ات یٌدٛػشف
ؾٙت طیاشؿ سد ْذٌٙ ٖذؿ ضثػ شت سزت یطیحٔ یاٞ
، ٖذؿ ضثػ تػشػ ؾٞاو
ٝچٞایٌ
ٗیاشتاٙت .ذ٘دٕٛ٘ ؽساضٌ اس اٞ
، هی
ٜدٛت یسزت ٜدٛػشف تیّتال
ٝ٘اٛج یٙییاپ ی٘ص
ٗیا ٝو تؿاد ذٞاٛخ شٔا
فٛلخ ٝت سد
طیاشؿ یطیحٔ
ؾٙت اص یاساد تیٕٞا یشتـیت دٛت ذٞاٛخ [
10 ].
3
ليدج 1 - صخاش زب یرًش شىت ي رذب یگدًسزف ي گىیمیازپًیب زثا سوایراي هیشجت هچهایگ یدشر یاه
ایًس
شییغت غثٙٔ
یداصآ ٝجسد تاؼتشٔ ٗیٍ٘ایٔ
ٖذؿضثػ ذكسد
ٖذؿضثػ تػشػ
ٝـیس َٛط
ٝچ
ٝلاػ َٛط
ٝچ
ٝچٞایٌ َٛط
نّٛت
ns 3 486 /
ns 33 001 /
ns 0 225 /
ns 0 933 /
ns 0 617 / 0
ٛیت
ًٙیٕیاشپ
** 1 260 /
ns 1061 003 /
** 0 241 /
** 2 528 /
** 10 483 / 22
یٌدٛػشف
** 1 245 /
** 6153 502 /
** 0 1 /
** 16 088 /
** 245 820 / 386
یسٛؿ
** 2 59 /
** 3114 042 /
** 0 26 /
** 5 654 /
** 37 059 / 71
ًٙیٕیاشپٛیت
× یٌدٛػشف
ns 1 26 /
** 4 011 /
ns 0 78 /
ns 0 172 /
ns 0 685 / 1
یٌدٛػشف
× یسٛؿ
ns 2 659 /
** 80 004 /
ns 0 597 /
** 0 906 /
* 6 135 / 8
ًٙیٕیاشپٛیت
× یسٛؿ
ns 2 911 /
ns 0 00003 /
** 0 18 /
** 1 918 /
* 3 010 / 4
ًٙیٕیاشپٛیت
× یٌدٛػشف
× یسٛؿ
ns 2 911 /
ns 0 00025 /
* 0 025 /
ns 1 229 /
ns 1 870 / 2
اطخ 34
09 / 74 001
/ 0 209
/ 0 694
/ 0 121
/ 1
)%( تاشییغت ةیشض 62
/ 15 756
/ 10 44
/ 10 7
/ 5 52
/ 6
ًٙیٕیاشپٛیت
ٝچٞایٌ ٖذؿ ضثػ تػشػ أسدٛىیشت چسال ات دٚذح ذٞاؿ ات ٝؼیامٔ سد اس اٞ
12 ُىؿ( داد ؾیاضفا ذكسد 1
ات .)
ٝچٞایٌ ٖذؿ ضثػ تػشػ ،سزت یٌدٛػشف حطػ ؾیاضفا یٙؼٔ سٛط ٝت ایٛػ یاٞ
ذؿ ضثػ تػشػ ٗیٍ٘ایٔ .دٕٛ٘ َضٙت یساد ٝچٞایٌ ٖ
ؾیاضفا ات
ٝظحلأ ُتال سٛط ٝت یسٛؿ تذؿ ُىؿ( تفای ؾٞاو یا
2 یسٛؿ سد اٞ ٝچٞایٌ ٖذؿ ضثػ تػشػ ٝو یسٛط ٝت .) 6
-یػد
دٚذح ذٞاؿ ٝت تثؼ٘ شتٔ شت غٕٙیص 66
[ دلاٛف ٚ فشؿا .داد ٖاـ٘ ؾٞاو ذكسد 11
ؾٞاو ةثػ یسٛؿ ؾٙت ٝو ذ٘دشو ٖاٛٙػ ]
ٝچٞایٌ ٖذؿ ضثػ تػشػ یٔ اٞ
صا .دٛؿ
ٝ٘اٛج ٝو اج٘آ
ٜذٕػ تلاىـٔ صا ٝچٞایٌ بّٛطٔا٘ ساشمتػا ٚ سزت فیؼض ی٘ص ناخ ی
سٛؿ یاٞ
ٝ٘اٛج تیّتال شت یسٛؿ یفٙٔ تاشثا ُیذؼت ةجٛٔ تػا ٗىٕٔ سزت تسذل تفا صا تؼ٘إٔ ٗیاشتاٙت ،تػا ٝچٞایٌ ساشمتػا ٚ سزت ی٘ص
[ دٛؿ 12 .]
ليدج 2 - هیگوایم هسیاقم زب یشیامسآ لماًع زثا
هچهایگ ندش شبس دصرد ایًس یاه
)ذٞاؿ( ًٙیٕیاشپٛیت ْذػ 39b
/ 60
أسدٛىیشت چسال ات سزت ًٙیٕیاشپٛیت 79a
/ 69
)ذٞاؿ( یٌدٛػشف ْذػ 38a
/ 66
سزت یٌدٛػشف 79b
/ 43
)ذٞاؿ( یسٛؿ ْذػ 97a
/ 68
یسٛؿ 3 یػد شتٔ شت غٕٙیص 24b
/ 55
یسٛؿ 6 یػد شتٔ شت غٕٙیص 065c
/ 41
4
لکش 1 - زب رذب یگدًسزف ي امردًکیزت چراق اب گىیمیازپًیب زثا ایًس هچهایگ ندششبس تعزس
لکش 2 - رذب یگدًسزف زثا ایًس هچهایگ ندششبس تعزس زب
تحت شىت یرًش
ُىؿ ٝت ٝجٛت ات 3
،
ٝلاػ َٛط یسٛؿ حٛطػ ؾیاضفا ات تفای ؾٞاو یشیٍٕـچ سٛط ٝت ٝچ
ٚ
ٝلاػ َٛط ٗیشتـیت ٝچ
سد
إیت س أسدٛىیشت ات ًٙیٕیاشپٛیت شؿ سد
سٛؿ شیغ طیا ت
ٝ ذٞاؿ ات ٝؼیامٔ سد ٝو ذٔآ تػد دٚذح
ؾؿ ؾیاضفا ذكسد داد ٖاـ٘
سد ٝتثِا .
سإیت
ٝلاػ َٛط ؾٞاو ،أسدٛىیشت ات ًٙیٕیاشپٛیت ٝچ
حطػ سد یسٛؿ 6 غید غٕٙیص شتٔ شت
ٖاشثج یدٚذح ات دٚذح(
15 ذكسد
)ذٞاؿ ات ٝؼیامٔ سد ؾیاضفا ذیدشٌ
(
ُىؿ 3 ت جیات٘ ٝت ٝجٛت ات .) ٝ
ٜذٔآ تػد
ٝتفای ات ٖآ تمتاطٔ ٚ ٖاممحٔ شیاػ یاٞ
یٔ
ٖاٛت ٗیٙچ
ٖایت دٕٛ٘
ٝو ؾیاضفا
ٝلاػ َٛط ٝچ
أسدٛىیشت چسال ات ایٛػ سزت ًٙیٕیاشپٛیت ٝطػاٚ ٝت سزت تسذل ات یٕیمتؼٔ ٝطتاس
سد فٛلخ ٝت
ٓیلأ یسٛؿ طیاشؿ دساد
[ 13،14،15 .]
ٝلاػ َٛط
ٝچ ح یاٞ
ٝظحلأ ُتال سٛط ٝت یٛل سٚزت صا ُكا ؾیت یا
دٛت فیؼض سٚزت صا شت
ُىؿ(
4 )
ٝلاػ َٛط ٝو یسٛط ٝت .
ٝچ ٚ سٚزت یٌدٛػشف ات اٞ
ؾٙت دٚذح یسٛؿ 36
یػد شفك یسٛؿ ٝت تثؼ٘ ذكسد غٕٙیص
شتٔ شت ٚ
ٜدٛػشف شیغ سٚزت ؾٞاو
ٗیاشتاٙت .ذ٘داد ٖاـ٘
، ات ت جیات٘ ٝت ٝجٛت ٝ
یٔ ٜذٔآ تػد ٖاٛت
ٟظا سا
ٝلاػ َٛط سد ؾٞاو ُیِد ٝو تؿاد ٝچ
ایٛپ شیاخر ُیذثت ؾٞاو ای ٚ سزت شیاخر ییایٛپ سد ؾٞاو ُیِد ٝت لاإتحا یٔ ٜذؿ
ٗیا ٝو ذؿات ضی٘ شٔا
یٔ
ؾٞاو ُیِد ٝت ذ٘اٛت
ٓیض٘آ ضتٙػ ؾٞاو ٚ ٗیِشثیج ٖٛٔسٛٞ تیِاؼف سد هتیِٚسذیٞ یاٞ
ٝ٘اٛج ذٙیآشف ذؿات ی٘ص
[ 16 .]
لکش 3 - زثا هقاس لًط زب امردًکیزت چراق اب گىیمیازپًیب شىت تحت ایًس هچ
یرًش
5
لکش 4 - هقاس لًط زب رذب یگدًسزف زثا یرًش شىت تحت ایًس هچ
ٝـیس َٛط ٗیٍ٘ایٔ
ٝچٞایٌ ٝچ ٖاضیٔ ؾیاضفا ات ایٛػ یاٞ
ؾٙت
ٝظحلأ ُتال سٛط ٝت یٌدٛػشف ٚ یسٛؿ تفای ؾٞاو یا
ُىؿ(
5 ؿاد ُیِد ٝت ٝـیس .) ٗت
عإت ات ٓیمتؼٔ
طیحٔ
ْاذ٘ا شیاػ صا شتـیت ،سٛؿ یٔ ساشل ٖآ یفٙٔ تاشثا مشؼٔ سد اٞ
اشیص .دشیٌ
ٖٛی سٛثػ ،شتّیف هی ٖاٛٙػ ٝت ٝـیس یٔ َشتٙو اس اٞ
تثؼ٘ ٚ ذیإ٘
ٖٛی بّٛطٔ یاٞ
َّٛػ یاشت اس ٓیػاتپ ٚ ٓیذػ یاٞ
یٔ ٓٞاشف اٞ
-
[دصاػ 3 یٌدٛػشف .]
سزت شت یسازٌ شیثأت ات ؾخت
یاٞ
یٕتؼیشٔ
یٔ ٝچٞایٌ َٛط ؾٞاو ثػات حطػ سد ذؿس ؾٞاو ٗیا ٝو ددشٌ
ٝـیس ؾیت ٝچ
ٝلاػ صا شت یٔ ٝچ
ذؿات [ 17 ٚ 18 .]
لکش 5 - لًط زب رذب یگدًسزف ي گىیمیازپًیب زثا هشیر
هچ یرًش شىت تحت ایًس
ؾیاضفا ات تذؿ
یٌدٛػشف ٚ یسٛؿ سزت
تفای ؾٞاو یشیٍٕـچ سٛط ٝت ٝچٞایٌ َٛط ُىؿ(
6 )
ٚ ٝچٞایٌ َٛط ٗیشتـیت صا
ًٙیٕیاشپٛیت سٚزت
سد ٜدٛػشف یسٛؿ
ٓیلأ
( 3 یػد غٕٙیص )شتٔ شت ت ٝ ذٔآ تػد
، ذٞاؿ ات ٝؼیامٔ سد ٝو 40
ؾٞاو ذكسد .داد ٖاـ٘
ٖاـ٘ ٗیٍ٘ایٔ ٝؼیامٔ
داد ٗیشتٕو ٝو دٚذح(
24 )شتٔ یت٘اػ ٗیشتـیت ٚ
)شتٔ یت٘اػ ساٟچ دٚذح(
ةیتشت ٝت ٝچٞایٌ َٛط سإیت سد
ؿ یسٛ
ذیذؿ ( 6 یػد غٕٙیص سٚزت ًٙیٕیاشپٛیت ْذػ ٚ )شتٔ شت ٚ
شیغ طیاشؿ سٛؿ
شفك(
یػد غٕٙیص ات ًٙیٕیاشپٛیت ٚ )شتٔ شت
أسدٛىیشت ذؿ ُكاح
ُىؿ(
7 [ ٖاساىٕٞ ٚ َاثلا .) 19
ٝؼِاطٔ ات ]
ٝچٞایٌ ذؿس شت یٌدٛػشف شثا ی ات ٝو ذ٘دٕٛ٘ ؽساضٌ ،ٝثٙپ یاٞ
ٞاو ٝچٞایٌ َٛط ،سزت یٌدٛػشف ؾیاضفا یٔ ؾ
[ ٖاساىٕٞ ٚ ی٘ایذِٚ .ذتای 4
دٛخ ؾٞٚظپ سد ]
ٝچٞایٌ َٛط ٝو ذ٘دٕٛ٘ ؽساضٌ
یاٞ
ٝ٘اٛج ّٝحشٔ ٝت تثؼ٘ ٝچٞایٌ ّٝحشٔ .داد ٖاـ٘ یساد یٙؼٔ ؾٞاو یسٛؿ ؾٙت شیثات تحت اضّو فّتخٔ ْالسا ؾیت تیػاؼح ی٘ص
-
یسٛؿ ات ٓیمتؼٔ ٝطتاس ٗتؿاد ُیِد ٝت ٝـیس ٖایٔ ٗیا سد ٚ دساد یسٛؿ ٝت یشت
ْاذ٘ا شیاػ صا شتـیت ،
ٔ سد اٞ
ساشل ٖآ یفٙٔ تاشثا مشؼ
6
یٔ
دشیٌ
[ 3 [ ٖاساىٕٞ ٚ شٔ .]
20
ٝچٞایٌ ذؿس ؾٞاو ٝو ذ٘دشو ْلاػا ] بآ بزج ؾٞاو شطاخ ٝت ةّغا یسٛؿ شثا سد ٖاٛج یاٞ
ٝـیس طػٛت
ٝچ هٕ٘ غٕجت ٚ اٞ
َّٛػ سد َّٛحٔ یاٞ
یٔ اٞ
.ذؿات
لکش 6 - ایگ لًط زب رذب یگدًسزف زثا یرًش شىت تحت ایًس هچه
لکش 7 - یرًش شىت تحت ایًس هچهایگ لًط زب رذب گىیمیازپًیب زثا
غتاٙٔ
1 . جات ،.ع.ا ،ٖاثػاپ ،.ْ.ع ،یٛضتشٔ
.س.ْ ،یتؿدسص ،.ْ ،ؾخت 1384
طیاشؿ سد دٛخ٘ یاٞ پیتٛ٘ط سٚزت تسذل شت یسٛؿ ٚ سزت یٌدٛػشف ٖاضیٔ شیثا .
ٌّ ٚ یٞاٍـیأصآ .یصسٚاـو ؾ٘اد ّٝجٔ .یا ٝ٘اخ
15 ( 2 :) 147 - 131 .
2 .
ْشوا ،.ع ،یـِاٌ ،.ب ،ساىٔاو ،.ا ،ی٘اطّػ .ف ،یسدال
1388 ؾٙت ٝت ؾٙواٚ سد ْذٌٙ ٖذؿ ضثػ شت سزت َاٚص شثا . ٖاٞایٌ ذیِٛت هی٘ٚشتىِا ّٝجٔ .یطیحٔ یاٞ
.یػاسص 2 : 58 - 43 .
3 .
ْ،یفاو
ْ،یتٛٞلا،. ا،ذ٘ص،. س.ح،یفیشؿ،. .ْ،ی٘اذٌّ،.
1378
ٛیضیف.
ذٟـٕیٞاٍـ٘اد داٟجتاساـت٘ا،یٞایٍیطِٛ
.
4 . ع،ی٘ایذِٚ
س. ا.ع،ٝپتتسٛمٞداضٙؼح،. .ْ،ؾخثجات،.
1384
ٝ٘اٛجشثیسٛــٙتتاشثایػسشت.
.ٜضیئاپیاضّىِٛلحٔشپٚذیذجٔالساٟچٞایٌذؿسٛی٘ص
٘اثغاتٛتػاسصسذیٌذ٘صاػٛـٞٚظپٟٔاّٙلف .ی
66 : 32 - 23 .
5. Levitt,J. 1980. Response of plants to environmental stress. Vol. 2. Water, radiation, salt and other stresses.
Academic press. New York. pp 607
6. Zhu,J.K. 2001. Plant salt tolerance. Trends in Plant Science, 6: 66-71
7. Ellis , R. ,Roberts , E, H. 1980. Torrards a rational basis for testing seed guality In: P.D. Hebbleth waite(ed) seed prodaction . Butter worths , londan. pp. 605-635.
8. Bulluck, L., Brosius, M., Evanylo, G., and Kristaino, J.B. 2002. Organic and synthetic fertility amendments influence soil microbial, physical and chemical properties on organic and conventional farms. Applied Soil Ecology. 19: 147-160.
9. Harman, G.E., Howell, C.R., Viterbo, A., Chet, I., and Lorito, M. 2004. Trichoderma species opportunistic, virulent plant symbionts. Microbiology. 2:43-56.
10. Ellis, R.H., Roberts, E.H. 1981. The quantification of aging and survival inorthodox seeds. Seed Sci. Technol., 9:
373-409.
11. Ashraf, M., Foolad, M.R. 2005. Pre-sowing seed treatment-a shotgun approach to improve germination, growth and crop yield under salineand none-saline conditions. Adv. Agron., 88: 223-271.
7
12. Janmohammadi, M., Moradi-Dezfuli, P., Sharifzadeh, F.2008. Seed invigoration techniques to improve germination and early growth of inbred line of maize under salinity and drought stress. Gen. Appl. Plant physiol., 34(3-4): 215-226.
13. Harrington, J.F. 1972. Seed storage and longevity. In Kozlowski, T.T (ed), Seed Biology, Insects and seed collection, storage, testing and certification. Academic press, New York, Vol.3.pp: 145- 245.
14. Neto, N.B.M, Custodio, C.C. Takaki,M. 2001. Evaluation of naturally and artificially aged seed of phaseolus vulgaris L. seed sci. Technol., 29: 137-149.
15. Verma, S.S., Verma, U., Tomer, R.P.S. 2003. Studies on seed qualityparameters in deteriorating seeds in Brassica (Brassica campestris). Seed Sci.Technol., 31: 389-396.
16. Soltani, E., Kamkar, B., Galeshi, S. Ghaderi, F. 2009. The effect of seed aging on wheat emergence on theresponse of environmental stress. Elect. J. Crop Prod., 2(2): 43-58.
17. Jain, N., Koopar, R., Saxena, S. 2006. Effect of accelerated ageing on seeds of radish (Raphanus sativus L.). Asian J. Plant Sci., 5: 461-464.
18. McDonald, M.B. 1999. Seed deterioration: physiology, repair and assessment.Seed Sci. Technol., 27: 177–237.
19. Iqbal, N., Basra, S.M.A., Rehman, K. 2002. Evaluation of vigour and oil quality in cotton seed during accelerated aging. J.Agric. Biol., 3: 318-322.
20. Mer, R.K., Prajith, P.K., Pandya, D.H., Dandey, A.N. 2000. Growth of young plants of Hourdeum vulgare, Triticum aestivum, Cicer arietium and Brassica juncea. J. Agron. CropSci.,185: 209-217.