یونعم یونثم رد یونعم شوه هاگیاج نییبت قلاخا ملعم و نافرع داتسا یتوکلم حور هب میدقت
یرافغ یلع رتکد ناورداش
شناد ،هراسهوک یمظاک بنیز
ةتخومآ
یلیبدرا ققحم هاگشناد نافرع و نایدا یغورف مایپ یسراف تایبدا و نابز یرتکد ،دار
یلیبدرا ققحم هاگشناد
هدیکچ شوه رساپ یاررب تّیونعم دربراک ،یونعم رب ییورگ
شسرپ و ینهذ یاهزاین یترسه نیداینب یاه
نارسانش ی
رتفرگ راک ب ینید دیاقع ةیاپ رب ک تسا ناسنا یم و یرناور تمورس نیم ری رد یرساسا شرقن و دورش
.دراد یگدنز ندرک دنمفده ناورنع ب ،یولوم یونثم
مهم اف بدا رد ینافرع موظنم عبنم نیری راشرس ،یسر
فلؤم زا رم ی و ییارسانش ک تسا یونعم شوه یاه
نآ رد یم اه
رب ندیرسر ریرسم رد ار ناکلاس دناوی
هدافترسا اب زین ماع نابطاخم و دشاب ربهار دصقم بنج زا دنرسرب یرنورد شمارآ ب ،نآ یمیلعی یاه
یورنعم یورنثم رد یونعم شوه یسررب یلد نیمه ب د .دراد یناوارف ترورض هدرش شوری ررضاح ةعلاطم ر
فلؤم و موهفم نییبی ب تسا رد رورنعم شوره یاره
و نآررآ زا هدافترسا ارب و تخادرپ یولوم یونثم هاگدید ناور راه
راررآ یرسررب و تآد دروم ،ناسانش
.دریگ رفلؤم دربراک
یورنثم رد یورنعم شوره یاره
اب بسانتم یخساپ یولوم ک تسا نیا رگنایب یونعم برسن ،دوخ کرد ارب و ، رتفای یترسه و ادرخ رب ت
یرگنابیز ب ار بطاخم ،هدننیرفآ یادخ ب داقتعا فلؤم .تسا هدرک توعد شمارآ و رد یورنعم شوه یاه
هزومآ اب قبطنم ،یونعم یونثم رب ،مورسا نید یاه
هر اذل تسا نآرآ هژیو شرورپ یارب یهلا یحو ِدروآ
ییافوکرش ترهج وا رب ندیشخب یلاعی و یولوم ناج ییاناوی و تیلباآ .تسا یدام ارف روما کرد رد اه
یددیلک تاملک یورنثم ،نرید ،یون عم شوره ،ادرخ
.ترثک نیع رد تدحو ،یونعم
همدقم ناور هاگدید زا هزومآ ب جوی ،ناسانش
ینید یاه
ندیسر ،یرکف یگدنکارپ زا ییاهر بجوم تیونعم و شسرپ ساپ فشک و ینورد شمارآ ب یتسه یاه
ناسانش
یم ب دنمفده کش ناسنا یگدنز ،نآ عبی ب و دوش
یم دوخ یم رادانعم تعیبط و ناسنا ماعی و دریگ
-
.دوش
« ب ،تیونعم ب جوی لزنم
اهزاین زا یکی ی
ششک و تفرشیپ و ،ناسنا ینورد راه
ناور ملع راه -
یناهج ةدکهد ةدیچیپ و ایوپ تیهام و دیدج یسانش ناسنا شیارگ ببس اه
ربارب رد یگدنز رونعم دعُب ب
تسا هدش ردام دعُب (»
،فابیرز و یتیاده :1391
.)136
ناور ملع نادنمشناد ،شیارگ نیا مولع ،یسانش
یتسیز
بحاص و قیقحی و ثحب ب ار نید ةزوح نارظن
یاه
فشک ،تاقیقحی دنیآرب .تسا تشاداو ددعتم
« ةقطنم
ادخ » پل شخب رد ًاقیآد ك دوب يهاگجیگ راه
تشپ
اب ، قطنم نیا رد .دراد رارآ يهاگجیگ ةیحان رادید یبآ زا رونعم میهافم ،نآ يعونصم كیرحی ،رراكادف ،يگتشذگدوخ زا ،ينید روگتفگ ،ادخ اب ناسنا نیا دننام و يتسود
يم رادیدپ اه دوش
،ناراکمه و یزرمارف(
:1388 نیا ساسا رب .)8
زنومیا تربار ،تاقیقحی لاس رد 1
یتسخن 1996 راب ن
(ناسنا شوه یونعم دعُب ب رد و درک هراشا )S.Q
عومجم ،رونعم شوه :تفگ نآ فیرعی يیاناوی زا را
-
هرهب رارب اه .تسا يموهفم و ينید عبانم زا رریگ
هزاس رونعم شوه هزاس كی رد ار تیونعم و شوه راه
رارب وجتسج تیونعم ك يلاح رد تسا هدومن بیكری انعم ،سدقم رصانع نتفای و لااب ررایشه ،يبای
رارب يیاناوی ماش رونعم شوه .تسا يلاعی یم ك تسا تاعوضوم نینچ زا هدافتسا دركراك دناوی
1- R. A. Emmons
شیپ ار درف رراگزاس و دیلوی ب رجنم و دنك ينیب
،ناراکمه و عراز(.ددرگ ردنمشزرا جیاتن و :1391
)60 یم تیونعم ک دوب دقتعم زنومیا زا یلکش دناوی
ش یّقلی شوه ار درف یراگزاس و درکلمع اریز دو
شیپ تیلباآ و ینیب یم حرطم ار ییاه
دارفا ک دنک
یم رداآ ار ب و دنزادرپب ئاسم ّ ح ب دزاس
یلاعتم فادها ،ییازخ( دنشاب تشاد یسرتسد ناش
:1389 فلؤم جنپ ماش ار رونعم شوه اذل )33
:تسناد یلاعی رارب تیفرظ .1
رارب يیاناوی .2
برجی تلاح ة قیمع ررایشه راه
رارب يیاناوی .3
نازور روما ب ندیشخب سدقی و ندرك يیادخ رارب رونعم عبانم زا ندرب دوس رارب يیاناوی.4
ئاسم ح ،يیاجر( رراگزیهرپ تیفرظ .5
9:1389 اب .)
یم شوه نیا تخانشان اب وس کی زا ناوی
عیاآو و اه
شیپ ینیب رگید روس زا و دش جاوم یندشن ساپ اب ،
نآ یعآاو كرد و یگدنز ةرابرد یفسلف تلااؤس ب ،اه
قیمع یموهفم و انعم یگدنز راوشد ًاضعب نایرج ب رارو ،شوه نیا اذل درک دنمشزرا ار نآ و دیشخب ناور ردادرارآ ئاسم ررایسب نامرد یتح و یسانش
عماج توکشم و اهدرد زا تسا هدش تسناد زورما ی
ابیرز و یتیاده(
1391 ،ف 142 :
و رهوز زا قن ب
،لاشرام 2004
: نینچمه ،)64 یم
شوه نیا زا ناوی
بوچراچ رارب هرهب دوخ براجی دّدجم ریسفی و يهد
ظاحل زا تسا رداآ دنیارف نیا و تفرگ و انعم ،درف براجی و اهدادیور ب يتخانشرادیدپ .دهدب ررتشیب يصخش شزرا رد یونعم شوه ِیتسیچ ةراب رد شسرپ ملع ةزوح
ناور رد هدش ماجنا یاهراتسُج و دراد رارآ یسانش شوه ریث ی و درکراک رب ینتبم بلغا ،نآ دروم
نامزاس دارفا راتفر رب یونعم یکی اب فلتخم یاه
شهوژپ رب شسرپ زا هدافتسا و ینادیم یاه
مان یاه
ناور فلؤم یلحی و یسررب اما تسا یتخانش یاه
هم نوتم رد یونعم شوه تشرانیب یثحب ،یبدا م
یا
یم ک تسا تیصخش دناوی
یگژیو و ینورد یناور یاه
.دنک نییبی ار راثآ ناگدنروآدیدپ شهوژپ ةنیشیپ
.1 یونعم یونثم و یونعم شوه طابترا دروم رد
شهوژپ زا دنترابع هک تسا هتفرگ ماجنا ییاه
ۀلاقم
« هصخاش لیلحت یونثم رد یونعم شوه یاه
ب دیکأت اب یولوم زنومیا تربار هیرظن ر
»
1399( یلعتسم هنیمهت زا ) هلاقم ؛ناراکمه و داز
« هفلؤم یئاسانش یونثم ساسا رب یونعم شوه یاه
یولوم یونعم ( »
و نیتم یعراز نیسح زا )1399
؛ناراکمه
« هفلؤم یواکاو رد یونعم شوه یاه
بدا
انلاوم یونثم رب هیکت اب ینافرع 1398(»
کلم زا )
ۀلاقم ؛نهک عراز ناگژم و دازخرف دمحم
« یونثم
کدوک یارب هفسلف تاذل و یونعم شوه ،یولوم »
1398( .یحون تهزن زا)
یسررب و ثحب مهم ،یونعم یونثم ینافرع و یمیلعی باتک نیری
نتخیگنارب ،نآ ندورس زا یولوم فده ک تسا قایتشا یلصا ماقم ب ندیسر یارب ناسنا
نابز اذل تسا تقیقح گلزنم و )ناتسین(دوخ ناسنا ،دوخ ریفن اب ک تسا رادیب نادجو یایوگ اه
یم توعد یدوهش فشک سپس و سفن بیذهی ب ار .دنک
« نابز ب رعش یابیز سابل رد قیمع قیاآد حرط تسا هدش ببس تایاکح و لثما عاونا اب مأوی هداس
ع ای نیا زا دادعتسا روخارف ب کی ره ،مدرم موم
شوخ تکربرپ نمرخ
باآ یا
دننیچرب
»
،ینایتشآ(
:1382 فلؤم یسررب .)594
یاه
ب ،یولوم راثآ رد یونعم شوه ،یونعم یونثم هژیو
یناحور ماقم ب یولوم ک تسا تیعآاو نیا یایوگ یم و هدیسر و ماک ناسنا زا ک یریوصی تفگ ناوی
دنمشوه زا یریوصی ،هدش ئارا وا راثآ رد یونعم
مهم .تسا شراثآ ةنییآ رد وا ِدوخ یگژیو نیری
یاه
:زا دنیرابع یونعم یونثم لوا رتفد رد یونعم شوه
یرایشوه یلااب حطس ار ناسنا ک دراد ار ییاناوی نیا یونعم شوه نیا زا و دهد دنویپ سدقم یدوجو و ریرب ییردآ اب
ن یرایشه یعون ،قیرط داجیا یناحور ملاع ب تبس
( دنک Sisk & Torrance,2001: 7
.) یونعم شوه ک یدارفا
ییلااب یامی و تشاد یلاعی تیفرظ ،دنراد ییلااب دنراد یرایشه ب تبسن ررابغ(
و بانب
،ناراکمه :1386
عون ود ب ار یرایشوه یولوم .)135
یم میسقی )دنمشوه ک قع(یّلک و یوزج شوه .دنک
ّلک یوس ب ار ناسنا ک تسا یونعم شوه نامه ی
یم قوس یناحور ملاع ناسنا یگتسباو عطآ ببس و دهد
یم یّدام تاقّلعی زا .دوش
یرپ ار ناوریح لمج شرررررکب نارررررسنا ّ ک قع ؟دشاب چ شه دنمرررررررررررررشوه شکب ار ناسنا لمج
شُه رهب زا دوب شوه ،یوزج شوه
دنژن اما ،یولوم(
:1375
/1 -3309 )3310
نیا رب یولوم دیک ی هراومه کنیا دوجو اب دوجو موزل رب ،تسا شوه عون
« تلفغ » دراد داقتعا
ملاع ب تبسن یرایشه فرص ک یلد نیا ب زاب یویند روما ب نتخادرپ زا ار ناسنا ،یناحور یم وا داقتعا ساسا رب .دراد
« تلفغ ب ملاع نونکا
قوش .دنامن ملاع نیا دنامن تلفغ رگا .تسا مئاآ ملاع نآ رامعم ،دجو و رکُس و ترخآ دای و ادخ مه رگا .تسا ملاع نآ ب یلک ب دیامن ور نآ ی
مینامن اجنیا و میور (»
یولوم ،
۱۳8۱ : ۵۲ ) .
یا ملارع نریا نتسا ترررررستلفغ نارررررج تسناهج نآز یرایشوه نآ وررررررررررررچ و یرایررشوه و باررتفآ
رررررری ، رررررررح نارهج نریا ،یرایشوه
تررررررررررررستفآ ار ددررگ تسپ ،دیآ بلاغ ناررررررهج نرررررریا نررریو ،بآ یرایرررشوه ررررررسو ،ملاررررررع ،یوررررلوم(
:1375
/1 2066-2086 )
ایند نیا ب تبسن ماک ِیرایشه وا هاگدید زا یلد ب یرایشه عون نیا تسین هدیدنسپ زین باجح داجیا ثعاب ،هدنیآ و تشذگ ِدرکدای نیب
یم ادخ و ناسنا .دوش
، تررشگ یناررف هار تررررسرگید یررررهار ز ،یرایررشه تررسسه یرررضم ارررم داررری ره ب نز ردنا شیآ یررک ررب ارری ،ود یهانگ ،یرایشه کناز
تررررررررررررررسرگید ،تلبقترررسم و یرررضام ادررررررخ هدرررررررپ نریا زا یشاب هرگ رّپ یرررن ورررچ ود رررره ،یورررلوم(
:1375
/1 2200-2202 )
توافت زا لابقتسا اه
زا لابقتسا توافی
نداهن شزرا و مارتحا ببس اه
تساوخ ب هاگدید ،اه
داضتم و فلتخم دیاقع و اه
یم فاطعنا نازیم رب شرگن نینچ دوش ،یریذپ
یم دشر ب دارفا یامی و یریگدای دیازفا
،یمتسر(
:1393 یگژیو زا ،شرگن زرط نیا .)25
یتّیصخش یاه
یم ثعاب ک تسا یونعم دنمشوه ورگ اب درف دوش
ه اه
تّیصخش و یولوم .دشاب تشاد یگتسبمه توافتم یاه
توافی اب هورگ و دارفا نایم رد جیار یاه
اه
نآ ب و تشاد یراگزاس یم مارتحا اه
رب وا .دراذگ
ک تسا رواب نیا ضراعی ّ ح
یراگزاس و یرهاظ یاه
آرف و دارفا ناسنا دوجو مزلتسم ،رگیدکی اب اه
ب تسا ّرس بحاص و ماک ک یلد نیا
« ناسنا
تفص و تسا یهلا تافص و ءامسا عیامج رهظم ، ماک زا معا ،ناگمه اب سپ دراد نامأوی ار فطل و رهآ دنک ترشاعم حلاط و حلاص »
،ینامز(
:1384 .)55
یرتّیعمج رره ب نم مدرررررش نلاارررررن شورخ و نلااحدب تفج
-
مدررررررش نلااررررررح ،یولوم(
:1375 /1 تیب )5
یولوم یگنهامه صاح یگدنز ک تسا دقتعم
داجیا ب رجنم یرهاظ ّداضی نیا .تسا یرهاظ دادضا هدیدپ نیب لداعی یم اه
نیاربانب .دوش
« ود ره
نینچ دادضا ةمه و دنرگدمه رگیرای ،هدیدپ بش .دنا
یم راک کی و تسوا رگیرای اما تسا زور ّدض چرگا -
غامد و رس و مشچ یدوب زور شیمه رگا .دننک هریخ
لمج سپ ]...[ طعم و یدندش ناوید و یدندنام ی
یم ّدض ام ب تبسن ،دادضا ،میکح ب تبسن ،دیامن
یم راک مه دنتسین ّدض و دننک
(»
،یولوم :1381
.)213
یترررشآ یناگدرررنز ء
تررررررررررررساهّدض ار ریش نیا قح فطل ار رورررگ نررریا و ردررررناک نآ رررررم
ترساخ رنج ناشنایم ود نریا ترسداد فلِا رود ّدررررررررررض ار
،یوررررلوم(
:1375
/1 -1293 )1294
گن هدنز و تیاده یارب ک زین یهلا یایبنا نتشاد
هدش ثوعبم مدرم لد ،کلسم و هویش رظن زا دندوب
نآ ةمه فده یلو دنتشاد یروص فوتخا یراگتسر اه
.دوب مدرم نازاررررربنا ود نآ
نیررربب ار رزارررگ ار سارربرک یررکی نآ
دز بآ رد
ار کرشخ نآ وا زاب ررررری یررررم
دررررنک
ّدررض ود نرریا کرریل هزیترررررسا ارررررمن
یرلو رره و یبن ره ترررسا یکلرررسم ار یرفوخ رهارظ رد تسه
نررررررررریاز و نآز شکشخ زابمه رگد نآو یرررررررم درررررررنک
رب هزیترسا ز وچمه یررم رررب دررض دررنی
دشاب راک کی و لدکی ارررررررررررررضر رد یرم قح اب ،کیل دررب
ترررسا یرررکی رررلمج ،یوررررررلوم(
:1375
/1 -3082 )3086
زا لابقتسا اب یولوم توافی
هدیدپ رد دوجوم یاه -
یم ار یهلا یاضر ،اه نوچمه ار وا ِران و دریذپ
یم نیکمی وا رهم نوچمه ار وا یافج و ،رون :دهن
رب و رهآ رب مقشاع درررررجب شرررررفطل رد رارخ نیز را اللهو مورررررش ناترررررسب نیا قشاع نم بجعلاوب
دررررررض ود ررررررره نریز نرم ربلب وچمه مورررش نلاارررن ببرررس
،یورررررلوم(
:1375
/1 -1570 )1571
یهاگآدوخ
« دوخ » تسه ةلزنم ب روحم و یناور متسیس رزکرم ی
و مظن ،تّیلک ،تدحو رهظم ک تسا ناسنا تیصخش بجوم و تسا راتفر و ناجیه ،تخانش رد لداعی مظندوخ ،دوخ تمرح ،رراگزاس ،یگچراپکی ،ماجسنا شنک و ییافوکشدوخ ،یشخب ر تموس و رتهب ررو
یناو
،یجنایم هدازیلعرون( دوش یم :1391
یهاگآدوخ .)6
شزرا ،تاداقتعا ،راکفا زا یهاگآ ینعی ،اه
هزیگنا مامی و دوخ توآ و فعض ،تاناجیه ،اه
یگژیو ندید ک دوخ درف ب رصحنم ینورد یاه
نارگید تواضآ ب جوی نودب دوخ زا قیآد یریوصی یم ایهم صخش ره یارب ار وص رد نیا و دنک
تسا ییر
نامه ار دوخ ک میریذپب ،مینیبب ،میتسه ک نوگ
،ییاجر( میرادب تسود و :1389
کیدزن .)35 نیری
ناور موهفم زا .تسا وگیا ،یهاگآدوخ ب یتخانش
نهک هاگدید یهاگآ ةدنریگرب رد وگیا ، نوی یوگلا
نآ اذل تسا نورد و نوریب ناهج ب تبسن ناسنا یم ضحم یهاگآدوخ ار دناد
،نایرگدورد(
:1393 ب 4
،ییادف زا قن :1381
ةیاپ رب ،میرک نآرآ رد .)36
نوچمه ییایآ
«
ِ ِسإفَن ىَلَع ُناَسإنِإلْا ِ َب ةَریِصَب
﴿» /هرقب
﴾۱۴ .تسا هدش دیک ی یهاگآدوخ تّیمها رب هراومه و تّینم دیاب ناسنا ،یولوم هاگدید زا چ رگا
ا قوشعم ربارب رد ار دوخ موهوم یتسه
ِتسه و یلز
تسین ب دیاب ،رگید ییوس زا ،دراذگب رانک امن ب ِهاگدید ود نیا دشاب تشاد یهاگآ ،دوخ تقیقح
اریز دنرگیدکی ّمکم ،ضآانتم رهاظ
« ناسنا تقیقح
ب ور یهاگآدوخ ک ینامز تسوا یهاگآدوخ رد رد و دتفا رود دوخ تقیقح زا ناسنا ،دهن لوفا ددرگ سم عآاو (»
ینیسح ،یکلمارآ زرمارف و
:1391
ةفسلف زا تسرد کرد و یهاگآدوخ ک ینامز و )53 یماقم ب ،دشاب تشاد دوخ دوجو تّیهام و شنیرفآ
یم یگتشرف زا ریارف نیا نییبی یارب یولوم .دسر
یم حرطم ار مسج و حور شکمشک ، ل سم اب و دزاس
شهاوخ یلد ب هرهز ندش سم ب هراشا ینامسج یاه
یتن ب ج
یم یریگ .دزادرپ
درب ِراک زا ینز نوچ یور دررررررررررش درز
ندرک هرهز ار ییروع دوررررررب ررررررسم یم حور خرچ یوس تدرب
نیررررررررررررررررب یدرک سم ار نتشیوخ لوفررررررس نرررررریز رسم نیرک نیربب سپ دورررب نورررچ ندررررک ررتخا یورس تمه بسا یتخارررررررررررررری مدآ ررررخآ هداز
یا یا
فلخاررررررررررررررن مرریگب نم ییوگ دنچ یملاررررررررررررررع فرررب رررپ ناررهج رررگ ررب رررس ددرررگ رررس
ادرخ ار وا درک سم دررررررک هررررررهُز و رچ نترشگ گ و کاخ
؟دوررررن یا دررررشاب رد یدش گ و بآ یوس نیلفرررررررررررررسا درُب رک یدوجو نآ ز لوررررقع کررررشر نآ رب نیا سم نآ شیپ دوررررب نود ترررریاغ ار دوجرررررررسم مدآ یتخانررررررررررررشن یتسپ وی یرادنپ دنچ فررررررررررررررش ار منک رپ ار ناهج نیا یرررررمه دورررررخ زا اب شدزادگب روخ ِبای ررررررررظن کررررررری ،یولوم(
:1375
/1 -535 )543
یم وا ةشیدنا رد ار ناسنا تلاصا و تقیقح یولوم -
یم زاتمم تاناویح ریاس زا ار ناسنا ک دناد .دنک
یم مه ، شیدنا نیا ةلحرم ب ار ناسنا دناوی
و فشک ةّوآ ناسنا ب کنیا مه و دشکب نیلفسا ،مود عون ةشیدنا .دشخبب دوهش
« شیدنا وصخم یا
»
تسا یماع مدرم ةشیدنا سنج زا ریغ و ،یولوم(
،1381 شیدنا ،نآ زا روظنم و )196
ک تسا یا
کیدزن دنوادخ ب ادخ ار ناسنا یم ری
.دزاس
نارمه وری ردارب یا رررررررررررشیدنا یا
رشیدنا ترسا گ رگ ینرررررشلگ ،وررررری و ناوختسا وی یقبام
رررررررررررررشیر یا
ورری ،یراررخ دَوررب رو یرررررنخلگ رررررمیه
،یوررررلوم(
:1375
/1 -277 )278
و تررسا دررید یررمدآ تررسا تررسوپ یآاررب رکنآ ترسا نآ ،دید
ترررسا ترررسود ِدرررید ،یورررررلوم(
:1375 /1 )1406
شسرپ هب خساپ نیداینب یاه
غدغد زا یکی شسرپ ب ساپ ،رشب ینهذ یاه
یاه
یتسه یم شوی هراومه اذل تسا ناسانش اب دنک
عناآ یخساپ تفایرد ینعم دوخ یگدنز ب ،هدننک
هزومآ رد .دشخب شسرپ رب یناوارف دیک ی ینآرآ یاه
تاماهبا دروم رد و
هدش یتسه و ادخ تخانش تّیمها
تسنادان ب ساپ اب ای تسا تینما ،یونعم یاه
ةروس رد لاثم ناونع ب دوش مهارف رشب یناور :تسا هدمآ حن
« نُك نِإ ِرإكِّذلا َ إهَأ اوُلئإساَف َلا إمُت
َنوُمَلإعَی (»
/ حن هروس یونعم یونثم رد یولوم .)43
یآ ب دانتسا اب یپ رد ثیداحا و ینآرآ یاه
شسرپ نیا ب ییوگخساپ ةفسلف ریسفی رد یو .تساه
شسرپ زا ک،شنیرفآ اب ،تسا رشب نیداینب یاه
یوبن ثیدح ب هراشا
« یلع( دواد لاآ ای :)موسلا
؟قلخلا تقلخ اذامل ّبر ًایفخم ازنک تنک :لاآ
فرعُا یکل قلخلا تقلخف فرعُا نا تببحاف
» زا فده ،
یم شناگدنب یوس زا یهلا ندش تخانش ار شنیرفآ -
.دناد یّرپ ز دب یفخم جنگ
درررررررک کاررررررچ یّرپ ز دب یفخم جنگ درررررررک شوررررررج نابای ار کاخ
زا رری
درررررررک کوررررررفا سرلطا ناطلس ار کاخ درررررررک شوررررررپ ،یولوم(
:1375 /1 )177
تّبحم درن ،دوخ ندناسانش اب دنوادخ ،عآاو رد :تخاب شناگدنب اب ررهب ارم و نم نیا
یتخادررررررررنا نآ دررن دورخ اب وی ای
یتخارررررب تمدرررررخ ،یولوم(
:1375 /1 )275
دنوادخ روضح کرد يهی ار نآ رایاوز يمامی و ناهج ،رونعم دنمشوه
يمن دنوادخ يمویَآ روضح زا يلاخ و نوچ وا .دناد
يم ار يتسه نطاب يمن قح زج رزیچ ،دبلط
رو .دنیب
يم كرد رزیچ ره تیؤر زا بآ ار ادخ دنک
( ،یبارهم 1392
20 : .) ةل سم
« ییادخ مه »
ای
« مه
ییوا » و میسری لابند ب شراعشا رد انلاوم ک
زا ک تسا یتقیقح ،تسا ینورد داقتعا نیا نایب مش ب یونعم شوه یلصا ناکرا یم را
عون نیا .دیآ
.تسا هدش یعیبط روما ب ندیشخب سّدقی ببس شنیب ایند یلصا راتخاس و ساسا ار ادخ دوجو یولوم یم شخب رد و دناد رضاح ار ادخ یونثم فلتخم یاه
یم یگدنز تانوئش ةمه رد یو .دناد
« مامی رد
یم هدیدان ار بابسا شقن تانیاک یارو رد و دریگ
س ک ار نآ زج بابسا بب
یمن ربدم و رثؤم تسزاس -
دناد (»
نیرز ،بوک 1389
334 : ملاع ،وا هاگدید زا .)
رد ملاع حور و صا و دراد یرهاظ شقن ،تداهش نآ کرد ب رداآ یونعم دنمشوه ک تسا یبیغ دوجو .تسا
« ییایح و تکرح چیه دوخ زا ،تداهش ملاع
ب ،ار دوخ ییایوپ و تایح کلب درادن روط
ملاع زا ،موادم یم بسک بیغ
بیغ کنآ اب .دنک
و سوسحم ،تداهش ملاع و ،سوسحمان و ادیپان تسادیپ چنآ و ، صا تسادیپان چنآ اّما تسادیپ ظحل رگا و تسادیپان ملاع دنمزاین و عرف یا
زاب تایح و تنکرح زا یتسه دوش تسسگ بیغ دادما دنام دهاوخ
» ( یمرحم ،
۱۳88 : .)109
وری و میرگنچ وچ ام رررمخز یرررم
یرررنز
اورن و میئان وچ ام تررررسوی ز اررررم رد ردنا میجنرطش وچ ام تارررررم و دررررررب یرررن ارررم زا یراز
یررم یراز وری یررنک
ادرص و میهوک وچ ام دربتررسوی ز اررم رد یا ترسوی ز ام تامو تافررررررص شوررررررخ ،یوررلوم(
:1375 /1 )38
تایبا نیا
« یانف ةنیمز رد تاکن نیریزغن یواح
دارم و تسا ءانف بیارم زا یکی نآ و تسا یلاعفا بیرم ب کلاس ک تسا نیا چیه ک دسرب فشک زا یا
لاوحا و لاعفا ةمه و دهدن تبسن دوخ ب ار یلعف یانف ار بیرم نیا .دنادب یلاعی قح زا ار دنیوگ یلاعفا (»
،ینامز 2:1384
- .)221 ب ندیسر یارب
بیرم نینچ فاصوا زا دیاب ،قح ترضح ةدهاشم و یا
سوه و میمذ ربمایپ .دوب رود ب یویند یاه
شهاوخ زا یّربی و یّدام تاقلعی عطآ اب ) (مرکا یاه
باجح تسناوی ،یناسفن مه رد و هدز رانک ار اه
ی
هدیدپ .دنک هدهاشم ار یهلا تاذ اه
ینیبب نوچ ردارب یا
؟وا رررررررررررررصآ تّلع و وم زا لد مشچ رآ کارررررررررررررپ زا تررسه ار ررک ررره شورره کاررپ ناررج ارره
زا دش کاپ دمحم نوچ دود و راررررررررررن ترلد مرشچ رد کنوچ
وررررررم تررررررستسُر رادررید ،نآ ررگنآو راد مررررشچ شرررررصآ و ترررضح دررنیب دوز کارررررپ ناوررررریا جو ،درک ور اجم ره دوررررررررررررررب الله ،یورررررلوم(
:1375
/1 -1394 )1397
،یولوم هاگدید ساسا رب رورما رد ظحل ره دنوادخ
یم فرصی و خد ایند ورن زا رظحل رره یتسه و دنک
یم هدیرفآ .دوش
« ون زا ظحل ره یلاعی قح ار یمدآ
یم هزاری هزاری ،ررگید یزیچ وا نطاب رد و دنیرفآ
یم یمن مود ب لوا ک دتسرف مورس رب مود و دنام
یررمن ار دوررخ و تررسا ررفاغ شیوررخ زا وا ّلاا -
دسانش
» ( ،یولوم :1381
.)191 موادرم رارمترسا مرهف
ةمه رد هدننیرفآ دنوادخ روضح کرد مزلتسم شنیرفآ نارسنا فوخ رب یونعم دنمشوه .تسا یگدنز تانوئش -
یب ،نیبرهاظ یاه ینورگرگد نیا زا ربخ
و ترسین اره
یمن تباث ار ناهج تروص .دناد
یم ورن سرفن ره دورش
ارررررم و اررررریند ورن یورج نوچمه رمع یب
ندررش وررن زا ررربخ اررررررقب ردررررررنا
یم یرمتسم رد دریامن
یم وررررررن دررررررسر
ی ز نآ رمتررسم یررری
ترررس هدرررمآ کرررش ینابنجب ار شیآ خاش زارررررررس رررررررب زا تدررم یزارد نرریا عنررررررص یزرررررریی دررررررررررررررررسج
زرریی شررک ررررش نوررچ تررسد ررب ینارربنج دریامن شریآ رظن رد زارد سررررررررررررب یم تعرس دیامن یزیگنا
عنررررررررررررررررص ،یورررلوم(
:1375
/1 -1145 )1148
یّلک یرگن یّلک رب هراومه میرک نآرآ رد رد تدحو و یرگن
یآ ثم تسا هدش دیک ی ترثک نیع ةفیرش یاه
« إ ُآ
إمُكإی َلِإ َِّللَّا ُلوُسَر يِّنِإ ُساَّنلا اَهُّیَأ ای
ًاعیِمَج (»
/فارعا و )158
« یمَج َِّللَّا ِ إبَحِب اوُمِصَتعا َو َوًاع
اوُآَّرَفَی لا (»
/نارمع لآ مها رگناشن ک )103
یّلک تّی -
يتخانش و يكیزیف طباور زا رونعم شوه .تسا یرگن یم ریارف دوخ نوماریپ طیحم اب درف اب درف و دور
و تسیرگن دوخ ینوماریپ طیحم ب ،ریگارف شرگن زا رذگ اب یصخش ِنم«
» ب یعون ِنم« »
و هدروآ یور
یم یرهاظ ترثک یارو رد تدحو ةدهاشم ب .دزادرپ
« ( مه رارب ترثك تیؤر تسا رّسیم )يلاع و يماع
لایخ و سح راراد ك ارچ تدحو تفایرد اّما دنا
تسا رونعم دنمشوه صتخم ،ترثك زا (»
،یبارهم :1392
شرگن رد اخ شنیب ىاراد ،یونثم رد انلاوم .)20 ناهج .تسا ىتسه ملاع ب ناهج كی وا ىنیب
ینیب
ّ ک کی ب ءاقیرا و تدحو رب ینتبم و ىنافرع رزب سا ری و ،حلص بجوم تدحو ک تسا دقتعم یو .ت
یم قافن و نج بجوم ترثک .دوش
کری و میدوب طسبنم رررررمه رهورررررج میدوررب رررهگ کررری باررررتفآ نوررررچمه درمآ ترورص ب نوچ هرررررس روررررن نآ ناررررریو هرررررگنک میدب اپ یب و رس یب
ررررررمه ررررررس نآ یب یفاص و میدوب هرگ
بآ وررررررررررررچمه یارس نورچ ددع دش -
یاررررره هرگرررررنک
زا قررررف دور اررری
قررینجنم زا درینک قرریرف نرریا نایرم
،یورررلوم(
:1375 /1
686-689 )
فورعم زا تایبا نیا یدورجو تدرحو تاریبا نیری
هاگدرید رگناریامن یزرارب تروص ب ک تسا انلاوم ،نّیرعی ،دورجو نورچ یناعوضوم نوماریپ وا ینافرع تاریبا نریا حرش رد ینامز .تسا ...و تدحو ،ترثک تریمهارپ عورضوم رریخا تریب راهچ رد :تسا دقتعم اویرش یناربز و اربیز یلیثمی تروص ب دوجو تدحو قبط .تسا هدش نایب ترقیقح کری ،دوجو ،ریرقی نیا
قورطا جو یکی :تسا جو ود یاراد اما تسین شیب ررب رظارن ،قوطا جو رد دوجو .دییقی جو رگید و ادتبا دوجو .قلخ رب رظان دییقی جو رد و تسا قح سابل رد دوجو تقیقح ک یماگنه یلو تشادن ینیعی تروص ،درک یلجی تافص و ءامسا رادریدپ تررثک یاره
دش هرگنک رب ک یباتفآ دننام . یرم اره
زا و دربای
یاس ،شبای نیا یرم دریدپ نآ زا ددرعتم یاه
.دریآ
یاس دّدعی و تسا دحاو ،باتفآ یمن اه
ریلد درناوی
یاس اریز ،دشاب باتفآ دّدعی رب یزارجم یدورجو اه
کلاس رگا و دنور لاوز ب ک دیاپن یرید و دنراد حوی شنیب و سفن تضایر قینجنم اب ترورص ،یدری
یاره
ناریم زا فوترخا و ددعی .دنک وحم ار دوجو ددعتم ،ینارمز( ددررگ ناریامن تدحو ّرس و دزیخ رب :1384
.)247 یب کنوچ ریسا یگنر
دررررررش ررررررنر یب ب نوچ یسر یگنر
یترررررشاد نشرررررک نیدب دیآ ار وی رگ لاورررررس رررررتکن نرریا نیک،بررجع
ررنر -
تساخ نریبزا رد یئرسوم اب یئسوم
درررررررش رررررررنج ف و یسوم دراد نورعر
یترررررررررررررررشآ دورب یلارخ یک ، نر لاررررآ و رررریآ زا رد ررنریب اررب ررنر درررررررش رررررررنج ،یورررررلوم(
:1375
/1 2467-2470 )
،فوترخا ،ترارسا ،یترشز بمررس ار نر یولوم یب ،نآ باقم رد و ،یگناگود و یراجنهان ار یگنر
یم تدحو و یکاپ بمس نارسنا وا هاگدید زا .دناد
یب ًایرطف ترسا هدش قلخ نر
یرم اذرل ارب درناوی
دورخ یلرصا هاگیاج ب سفن تراسا زا ییاهر -
رک
یب نامه تسا یگنر
- دسرب (
،افصم :1378
.)17
یعقاو قوشعم هب لاصو قوش لاعتم دنوادخ ب لاصو قوش و قشع قوذ نتشاد و شزیگنا ةبنج ک تسا یونعم شوه مهم ماوع زا
یم دادملآ یونعم شوه یناجیه ،ییاجر(دوش
:1389
قاتشم و نشی ،قارف نامز رد طقف ناقشاع .)40 زا ررادروخرب نیع رد کلب دنتسین قوشعم لامج
يم يگنشی و قایتشا ساسحا زین وا لاصو .دننک
نانآ تایح ك دنتسه ينایهام مكح رد ناقشاع روش بآ زا نانآ و تسا قشع رایرد بآ ب تسباو يم رتشیب چره قشع ی دنشون
نش يم ری .دنوش
ک ره دش ریس شبآ ز ،یهام زج ک ره یب
دش رید شزور ،تسیزور
،یولوم(
:1375 /1 )16
نامه ،تسایرد بآ دننامه قوشعم نسُح بآ ک نوگ
يمن مك ار يگنشی ایرد ب زین ندروخ اب و دنك
يمن نایاپ يب مه قوشعم نسح ،دسر
مه و نایاپ
قوش ریس وا لامج زا رادید كی اب قشاع .تسازفا
يمن يآاب رگید راهرادید قاتشم و نشی كلب دوش
يم يب و دنام يم نوزفا وا ررارآ
هاگدید زا .دوش
ناسنا ماکی ب رجنم قوشعم ب لاصو قوش ،یولوم یم یگدولآ زا ار ناسنا و دوش اه
یم رود ب .دنک
ناج ردرنا ترسب یاه
ررررررررررررگ و بآ قررح قررشع یاورره رد دنورررررش نارررررصآر و بآ زا دررنهر نوررچ
رررگ لددارررش ،اررره
یرب ،ردرب رآ وچمه -
دنورررررش نارررررصقن : ،یولوم(
/1 -1346
)1347
لحرم قایتشا .تسا قوش زا ریارف یا
« مه
چیه[ و تسا قوش ماقم ار ناقلخ ماقم ]ار سک
کره و تسین قایتشا ییاج دش ]قایتشا[ لاح ردنا
رارآ ن و دنام رثا ن ار وا ک دسر (»
،یریشآ
:1385 عوجر ب ،قایتشا زا ثحب رد یولوم .)575
یم هراشا یرایتخا .تسا ّقح هار ناکلاس ّ اخ ک دنک
ب ندیسر یارب زادگ و زوس اب مأوی قایتشا نیا .تسا یناحور هاگتساخ نورچ یرن نریا ونشب
یرررم تررریاکح درررنک
ک اررم اری ناتسین ز
هدررررریربب درررررنا
حرررش مهاوررخ نیررس قارررررف زا حرررررش دنام رود وک یسک ره شیوررررخ ررررصا زا ییادج زا
تیاکرش اره
یرررررررم درررررررنک
نز و دررم مریفن رد هدررررریلان درررررنا
درد حررش میورگب ای قایترررررررررررررشا راررگزور درریوج زاررب شیوررررررخ ررررررصو ،یوررلوم(
:1375 /1 -1
)4
ين رد مان
ة يضتقم ،رزاسمد مه ،رونعم رونثم
،يآاتشم مه و ،قوشعم روضح ب ،قوشعم تبیغ ةمزلا
بل نیرآ ك تسا هدش هداد تبسن ين و هدنزاون راه
:تسوا مدمه دید ک یآایری و یرهز ین وچمه
دید ک یآاتشم و زاسمد ین وچمه
،یولوم(
: 1375 /1 )21
تشون لااب تیب حرش رد رفنازورف :تسا
« نوچ
د يم بولطم روضح و لاصو راضتآا رزاسم و دنك
يم تسد بوبحم تبیغ دوجو اب قایتشا ين راج و دهد
يمرب راز ةلان مه نیا اب و تسا بل انلاوم ،دشك
هدومرف بّجعی جو ب ين وچمه :دنا
يآاتشم و زاسمد
دید ك (»
،رفنازورف :1373
.)18
،لااب تیب لّوا عارصم رد
« قایری و رهز
» رد و ،
،مود عارصم
« يآاتشم و رزاسمد »
رارآ باقی رد
نامه .دنراد رارب ار رهز مكح يهاگ ،ين ك نوگ
رگید يخرب رارب ار رهزداپ مكح يهاگ و ،يخرب کی ب صاو و زاسمد يهاگ نینچمه دراد ةولج
هولج ةدهاشم قاتشم زین يهاگ و ،قوشعم رگید راه
دوخ تّیفرظ ب تبسن ين ،تقیقحرد .تسا قوشعم يب نسُح و تمظع ب تبسن يلو ، صاو ،قوشعم نایاپ
يم بوسحم قاتشم تّیفرظ ين انلاوم هاگدید زا .دوش
هولج ار دوخ ةدنزاون راهرنه ةمه نتخاس رگ درادن
يكدنا طقف ين دوجو رد و تیآّوخ و ردنمرنه زا
هولج وا ةدنزاون يم رگ
، صو نیع رد ين اذل دوش
يم يآاب قاتشم زاب لان و دنام
يمرب راز ی .دشك
لازیلا تردق هب لکوت ماش وا فطل لاح مه رد ک ییادخ ب کوی
یم شناگدنب فلؤم زا دوش
یم هدرمش یونعم شوه یاه -
تردآ ب کوی اب کنیا یلد ب دوش بحاص قلطم
یم ،یتسه دهج ،یولوم .دیسر ینورد شمارآ ب ناوی
کوی و ادخ لوسر تّنس ار بابسا ب سوی و بسک و ار
« لاح » یم ناشیا ار دوخ ةباحص ادخ لوسر .دنناد
یم یهن کوتم ،ببس ب ّسوی نودب کنیا زا دندرک
یم نانآ زا اذل دنشاب تسرد ار بابسا لّوا دنتساوخ
دنربب راک ب زا دعب دندنبب ار دوخ رتش یوناز و
نآ ندشن هدیدزد ای ندرکن رارف و رتش ظفح رد نآ بسک و دهج ادخ لوسر ینعی .دننک کوی دنوادخ ب ،ار ود نآ ندرک عمج و کوی اب عمج باآ ار کیدزن یم دوصقم ب ین هار نیری
زاب .دنتسناد
یم ادخ بیبح ار بسک ها ادخ لوسر چیه و دنتسناد
یمن بسک شهوکن ب تآو و ناشدوخ کلب دنتخادرپ
باحص .دندوب بسک و دهج ها مه ناشیا ی
کوی اب دنلب زاوآ ب ربماغرریپ تفگ دنبب رترررررشا یوناز
رد کوی زا ونش الله بیبح بساکلا زمر وشم هاک ببس
،یولوم(
:1375 /1 و915 )916
و اپ و تسد نتشاد ،ناسنا مسج شنیرفآ عون یولوم و بسک رب دنوادخ دیک ی ةناشن ار قع و ریبدی
یم دهج تردآ ناسنا ب دنوادخ ک نیمه .دناد
سا هداد ار بسک و دهج رازبا و ناکما و ریبدی ت
ب سوی مه ک دراد نآ زا تیاکح رما نیا تّنس زا کوی مه و دهج و بسک،بابسا تسا یهلا یاه
و دهج ها دیاب دنوادخ ب کوی نیع رد ناسنا و و بسک کری ینعم ب کوی یولوم اذل .دشاب مه بسک یم یفن ار دهج تفلاخم ربج ها ةدیقع اب و دنک
یم ناسنا ینورد لاح ار کوی و دنک ینعم ب و
و دهج ندیسر رمث ب رد دنوادخ ب دیما و دامتعا یم شوی .دناد
« طارفا ها ساوسو ب هاگره کوی
و تسین بابسا ک یفن مزلتسم ، مع رد دوشن رجنم یارب ییاج ،تسه ک یدح رد ،هدارا یدازآ ب روعش یمن یآاب یفن نیا ربج ب بابسا ک یفن نوچ دراذگ
یم یهتنم قلطم دوش
زا و ینادجو رما یفن دوخ ک
تسا سوسحم راکنا ةلوقم (»
نیّرز ،بوک :1387
.)222
تراشا یب نوچمه تسد رخآ تسوا یاه
ترابع یشیدنا تسوا یاه
،یولوم(
:1375 /1 )936
یب ار شوی و دهج نودب ندرک کوی یولوم یم انعم
-
یمن ماجنا یراک ک یسک .دناد یمن دهد
ها دناوی
راک نیح رد و مع و عف رد کوی اریز دشاب کوی یم ادیپ انعم یمن ماجنا یراک ک یسک .دنک
دهد
تسکش رد کوی ب زاین و تسا نشور وا مع ةجیتن یم تسکش نیقی و عطآ ب و درادن یسک کلب دروخ
یم کوی نا یراک ک دنک
یم ماج و لوح ب یلو دهد
جیتن و دوخ ةوآ نانیمطا و یهاگآ دوخ راک ی
وا ریدقی ب و دنوادخ تمحر و ضف ب اذل درادن یم لد مه یم کوی مه وا ب و ددنب
عمج زا و دنک
بسک و یزوریپ دیما ، کوی و شوی ینعی ،ود نیا یم شیازفا بولطم ةجیتن ، کوی رد عآاو رد .دبای
یا ب هدنب اهراک کنآ اب ک دراد یهاگآ عوضوم ن
یم شیپ بابسا اب بابسا ب سوی وا رگا و دور
یم زاب یلو تفرگ دهاوخن تروص یراک دنکن ک دناد
یّدام لع و بابسا ب دودحم ملاع لع و بابسا رد ک دراد دوجو یبابسا زین نآ یارو و تسین بابسا زا ریارف و ریلااو کلب تسین هدنب رایتخا روما ،یّدام و یبیغ بابسا ندش عمج زا و تسا یّدام یم ناماس ب ملاع کنآ زا دعب هدنب اذل دسر
ار دوخ تکرح و دهج و درب راک ب ار یّدام بابسا ب یبیغ بابسا ندوب راذگریثای رد داد ماجنا یم کوی دنوادخ تکرح و دهج ندش عمج زا و دنک
ر ناکما دنوادخ ةدارا و فطل و هدنب ب ندیس
یم رتشیب ترخآ و ایند روما رد یراگتسر و جیتن -
یراک و تسا تسشن طاب و طاع ک یسک اّما دوش یمن یب دنک یمن مه جیتن ب کش
یتلاح نینچ رد دسر
،راک ةجیتن اریز تسین مه ندرک کوی ب یزاین .تسا ینیقی و یعطآ ،تسکش ینعی
یم کوی رگ نک راک رد ینک
نک تشک
نک راّبج رب یکی سپ
،یولوم(
:1375 /1 )950
و اضآ ةجیتن زین شوی و دهج :دراد هدیقع یولوم و اضآ اب ضآانی رد بسک و دهج و تسا یهلا ردآ ردآ و اضآ .تسا نآ ةجیتن کلب درادن رارآ ردآ مه ک تسا یهلا هدز مآر ار بسک و دهج مه و کوی
یم شوی و یعس نیع رد ناسنا اذل تسا کوتم دناوی
یم مه کوی نیع رد و دشاب مه ها و بساک دناوی
دنتسین مه یفان ود نیا ینعی دشاب شوی و دهج .دنتسه رگیدمه ةدنهد یرای و هدننک ماک کلب کناز داهج دوبن ندز جنپ اضآ اب
نیا داهن ام رب اضآ مه ار
،یولوم(
:1375 /1 )979
ایلوا و ریپ زا یوریپ موزل مهم زا فلؤم نیری
ییاناوی ،یونعم شوه یاه
تیفرظ شیازفا یارب یونعم عبانم زا هدافتسا ،یبارهس( تسا یلاعی :2008
زا یوریپ .)17
ب ،ایلوا بنم ناونع
زا رذگ ببس ،یونعم ع
یم ناسنا ندش یلاعتم و ینونک تیعآوم دوش
یم انعم کلاس فادها ب نیا رب هووع رب و دشخب
فاطعنا و محی تردآ یم وا یریذپ
یولوم .دیازفا
و ینافرع حارم ّیط یارب کلاس ک تسا دقتعم یم یزوووآ ،تقیقح ب یبایتسد رد ک دهاوخ
ا ار کلاس ،هار ِیکیرای و نانزهر ز
« لوغ ناب »
ماک یناسنا دیاب ،وا هاگدید زا .دراد رذح رب رد ک دریگ هدهع رب ار ناکلاس داشرا و یربهر دهاوخ ماود تمایآ ای و تشاد دوجو یرود ره ،یلرانیپلوگ( تشاد :1363
،ریپ زا روظنم .)287
یم ک تسایلوا ب رطخ زا ار یدتبم کلاس دناوی
اخ دوجو و دراد رود یریپ دزاس تخپ ار وا م
ار کلاس دوجو یتشک کیرای بش ِ ئاه بادرگ رد ک یم شمارآ حاس ب .دناسر
رریپ لاوحا سیون رب هار ناد و ناترررسبای رررریپ
هاررم ررریی ،ناررقلخ هدرک ار ناوج تخب ما
ررررررریپ ماررررررن ترسا یرریپ نینچ وا ترررسین زارررغآ شرررِک یوآ دوخ یرم رری
دورش
نررررررهک رررررررمَخ یب ک نیزگب ار ریپ -
ررریپ رفرررس نررریا ر
وی اهراب ک یهر نآ رررررررررررررتفر یا
رررک ار یرررهر سرررپ چیرره ورری یتررسدیدن وا یارس درشابن رگ لوررررگ ورررری رررررب نیع و نیزگب ار ریپ
ناد هار
بش دننام ،قلخ و دنا
هاررررررم ،ررررررریپ ،ترسا رریپ ّقح ز وک رررریپ ،ماررریا رررن ،میرتی ّرُد نیرنچ اب ترررررسین زاررررربنا ررک یرررمخ نآ ررصاخ نُدررر َل نرررِم درررشاب تررفآ ررپ سرب تسه و
ررررررطخ و فورررررخ یب نآ ردرنا ،زووورآ
تفررررررررررررشآ یا
ز ،اررهنی ورررم نیرره چیرررپم ررررس رررربهر تررشگرس ار ورری سررپ لورررغ رررناب دراد ،یوررررلوم(
:1375 /1
-2938 )2945
ب ) (مرکا ربمایپ ةیصوی ،یتیاکح رد یولوم بّرقی و دشرم نتشاد موزل رب ینبم )ع(یلع ترضح -
یم روآدای ار ایلوا تبحص ب ییوج دقتعم و دوش
ةمه ماش ایلوا یرگیرای و یربهار ک تسا یم دارفا ار یمدآ و نابرتش ب ار قع وا .دوش
یم رتش ءایلوا وا هاگدید زا .دناد
« دنلقع قع »
تیاده ملسم میقتسم طارص رد ار یرشب ناوراک ک یم ، میش( دننک :1375
.)379
نورررچمه وررری رررقع رتررش ورری ،نابرتررش ارریلوا دنلقع قع و
رررررررقع اررررررره
رررگنب ناررشیا ردررنا رارررربتعا ز رررررخآ یم
رد فررط ره دناشک
ّررررررررُم مرررررررکح اری نارتشا لاثم رب اررررررررررررررهتنا درص ناج تسزوووآ کی ،یولوم( رازه :1375
/1 -2497 )2500
ناتساد لیوأت و مهف ییاناوت سدقم نوتم یاه
یم سدقم بتک نوطب مهف ثعاب یونعم شوه ک دوش
قیمع کرد ،رما نیا دراد یپ رد ار ایبنا موک
نیدامن یانعم طابنتسا ب رجنم ،نیا رب هووع ناتساد یم سدقم نوتم یاه
دوش ررابغ(
و بانب
،ناراکمه :1386
.)137 دنمشوه ناونع ب ،یولوم
ب نآرآ ینطاب یانعم قیمع کرد اب ،یونعم یم سدقم باتک نیا یو ی ینآرآ میهافم و دزادرپ
بلاآ رد ار ناتساد
یم رکذ نیشنلد یاه دنک
طیحم ب شرگن رد رییغی ببس ک یمیهافم رهاوظ زا رذگ اب یولوم و تسا هدش نوماریپ هدیدپ یلا و تقیقح فشک ب اه
نآ ینطاب یاه اه
تلاح و دزادرپب یف یانف رد ار قیمع ررایشه راه
-
.دنک برجی الله یقلاخا لیاضف اسا زا یآوخا لوصا نتسب راک ب یس
فلؤم نیری -
یم رامش ب یونعم شوه یاه و یعراز( دیآ
،ولیجاح :1394
نیا یلد ب یونعم یونثم .)112
یم ناشن ار ناکلاس تداعس ریسم ک هدیچیپ و دهد
-
باف و یثمی بلاآ رد ار یآوخا میهافم نیری
یم حرطم بطاخم یارب رامش ب یمیلعی باتک ،دزاس
یم لوم ک ماگنه نآ یتح دیآ صآ یو
و کیکر یاه
یم هدید یونعم یونثم رد ک ییایلزه دعُب ،دنوش
یب دزن رد چنآ اب و دنراد یمیلعی لومعم نادرد
دراد توافی تسا نیرز(
1378،بوک 418 :
نوگ ب ،) -
صآ نیا ک یا اه
« شوگ ک نآ زا تشذگ ییاه
بنی و تشز ناسنا ةوقلاب یاهدادعتسا زا زیگنا
یم شیامن ب ار یتشز ای دراذگ
دوخ رد ار چنآ
یم هدیدن رطن زا ،دبایرد نارگید ثیدح رد دریگ
یم ددم بطاخم ب زین یناور شیوشی زا ای دناسر
ِناور زا یشخب نرک ناهنپ زا یشان بارطضا و ،نایرادمانروپ( دوش دازآ شیوخ :1388
.)295
یآوخا میهافم ،رکش ،عضاوی ، وخا : یبآ زا
و اعد ،نامیا نآ ب یونعم شوه رد ک ...
اه
یم هداد تّیمها یم هدید روفو ب یونثم رد ،دوش
-
.دوش هجیتن یریگ
هزاس ناونع ب ،یونعم شوه نییبی رد دیدج یا
ناور ملع یم یسانش
ناسآ کرد و یسرتسد ببس دناوی
.دوش هدنسیون ای رعاش تّینهذ ب ب یولوم
هرهب اب ،رعاش ِفراع نیرتگرزب ناونع ریگ
زا ی
فلؤم زا رذگ اب تسا شوی رد ،رونعم شوه یاه
هدیدپ رهاوظ اب و دربب یپ ءایشا تقیقح ب اه
توافتم یشرگن ،ءایشا یدوجو تقیقح فشک زا ری
یاروام رد و دشاب تشاد طیحم ب یرهاظ کرد یم چنآ نیا .دبایرد ار شنیرفآ ییاغ فده دنیب
ما ب ،یولوم ک تسا هدش ثعاب ،شرگن عون و رو
هدیدپ رصانع ةبرجی اب و دشخبب سّدقی ةغبص اه
مایپ تفایرد ب ،سدقم یارف زا یونعم یاه
هدیدپ
،عآاو رد دزادرپب یدام یاه یولوم
اب
اب درف يتخانش و يكیزیف طباور زا نتفر ریارف زا رذگ و طیحم یصخش ِنم«
» ب یعون ِنم« »
یور
رهاظ ِترثک یارو رد تدحو ةدهاشم ب و هدروآ ی
.دزادرپ اب طابیرا داجیا و تیونعم یوتعا تهج رد یولوم ک تسا هدرب راک ب ار یمیهافم یناحور ملاع
فلؤم اب فلؤم .دراد قباطی هزاس نیا یاه
یاه
هزومآ اب قباطم یونعم یونثم رد یونعم شوه یاه
ب ار یرشب تداعس تیاهن رد ک تسا موسا نید فلؤم نیا .دراد هارمه رم اه
شسرپ اب طبی
رد وا ةفیظو و ناسنا شنیرفآ ةفسلف ةرابرد و تسا قلاخ ربارب یآ ب دانتسا اب یولوم
یاه
شسرپ نیا ب ییوگخساپ یپ رد ثیداحا و ینآرآ ،ناسنا شنیرفآ زا فده ،یولوم هاگدید زا .تسا .دوب یفخم یجنگ نوچمه ک تسا یقلاخ نتخانش طآ اب دیاب ادخ ییاسانش یارب ناسنا تاقلعی ع
ریس نیا و دنک ریس یناحور ملاع یوس ب ،یدام یراوشد ب هاگا یریپ یربهار نودب ،کولس و اه
ناکما شرگن رییغی ببس دنوادخ ِتخانش .تسین ریذپ
یم طیحم ب درف دوش
رد رضاح ار ادخ ،کلاس اذل
یم یگدنز تانوئش ةمه شقن تانیاک رد و دناد
یم هدیدان ار بابسا نیا .دریگ
ناهج ینتبم ینیب
رزب ّ ک کی ب ءاقیرا و تدحو رب ییدحو تسا ری
یم ح ار یرهاظ تاضراعی ک اب یولوم .دنک
نیا ،یگدنز رد یرهاظ داضی دوجو ب داقتعا هدیدپ نیب لداعی داجیا بّبسم ار ّداضی یم اه
-
.دناد عبانم
- میرک نآرآ
- لوج دیس ،ینایتشآ ( ،نیدلا
مدقم ،)1382 رب یا
یونثم فحی ،
شابهد یلع ششوک ب ،یناهج نآ یاه
،ی
.نخس تاراشتنا :نارهی - ( ،یقی ،نایرادمانروپ ،باتفآ ةیاس رد ،)1388
.موس پاچ ،نخس تاراشتنا :نارهی - ،یکلمارآ زرمارف دحا و ارهز هدیس ،ینیسح
( ،)1391
« تیعآوم ،یگناگیبدوخ زا رم و یزرم یاه
یونعم یونثم رد
» فسلف ةلجم ، لاس ،یموسا موک و
صص ،مجنپ و هچ -47
.65
- ( ،نیسح ،ییازخ ،)1389
« تشادهب و یونعم شوه
یناور
» تاعلاطم و یناسنا مولع هاگشهوژپ ،
شهوژپ ،یگنهرف هرامش ،لوا لاس ،نید و ملع یاه
ی
صص ،لوا -31
.56
- ،داهرف ،نایرگدورد 1393(
) ،
« دلوی یلحی
ب یونعم یونثم رد یگنچ ریپ هرابود یرظن ساسا ر
نوی
» هروطسا و ینافرع تایبدا ةمانلصف ، ،یتخانش
10لاس هرامش ، صص ،35
-91 .105
- ،اضریلع ،ییاجر (
)1389 ،
« هاگدید :یونعم شوه -
شلاچ و اه اه
» :درونجب یموسا دازآ هاگشناد ،
شهوژپ و تسیب هرامش ،متفه لاس ،یتیبری مان
صص ،مود -21
.48
- ( ، بادوس ،یمتسر ،)1393
« نیب ةطبار یسررب
یتلود سرادم ناریبد یراک هزیگنا و یونعم شوه نارایماک ناتسرهش طسوتم مود هرود
» نایاپ ، مان
.نادمه یلعوب هاگشناد ،دشرا یسانشراک - ،نایناوریش هلا و ماردپ دمحا ،نیسح ،عراز
1391( ،)
« شیپ رور زا نایوجشناد رونعم شوه ينیب
نآ يتیصخش تافص اه
» تاقیقحی ، س ،رراتفر مولع
صص ،مکی هرامش ،مهد هرود -59
.68
- ( ،ولیجاح دیحو و ییاکیم ،یعراز ،)1394
« شوه
یبرغ بیاکم و موسا هاگن زا یونعم
» شهوژپ ، یاه
صص ،مود هرامش ،مکی و تسیب لاس ،یموسا یعامتجا -95 .127
- نیّرز ( ،نیسحلادبع ،بوك ،هزوك رد رحب ،)1378
لع تاراشتنا :نارهی .يم
- نیرز ،نیسحلادبع ،بوک 1389(
) ، تسکش نابدرن ،
.مراهچ پاچ ،نخس تاراشتنا :نارهی - ( ،میرک ،ینامز یوررنثم عررمارج حررش ،)1384
پارررچ ،تاررعوطا تاراررشتنا :ناررررهری ،یورررنعم .مرهدرفه - ( ،زرررمارف ،یبارهررس ،)2008
« شورره ینارربم
یونعم
» هرامرش ،لوا لارس ،ناور تموس مانلصف ،
وا صص .ل -14
.18
- ،یرصان یعامسا و زرمارف ،یبارهس (
،)1391
سایقم و یونعم شوه نآ شجنس یاه
:نارهی ،
.رون یاوآ تاراشتنا - ،یرام نآ ، میش 1375(
رد یریس سمش هوکش ،)
و یملع تاراشتنا ،نارهی ،انلاوم راکفا و راثآ .موس پاچ ،یگنهرف - ررابغ لس ویل ،یمیلس دمحم ،رآاب ،بانب
،ینای
،مدقم یرون انث (
،)1376
« یونعم شوه
» مانلصف ،
،مهد هرامش ،موس لاس ،ینید نیون شیدنا -125
.147 - ،دبرف ،ییادف ۱38۱
ناور و نوی ، یلیلحی یسانش
.هژناد پاچ :نارهی ،وا - ناطلس دمحم و ییامه اضر ،رلااس ،یزرمارف
،ینیسح 1388(
) ،
« شوه و رونعم شوه طبار يسررب
نایوجشناد يناجیه
» يملع ةمانلصف ود ، -
یصصخی
ناور و موسا تاعلاطم لاس ،يسانش
۳ ،مجنپ هرامش ،
7 صص 23- .
- نازورف عیدب ،رف
(،نامزلا ۱373
یونثم حرش ،)
:نارهی ،فیرش .يگنهرف يملع تاراشتنا تكرش
- ( نزاوره نرب میركلادبع ،رریشآ ةلارسر )1385
مجری ، یریشآ رمحا نب نسح يلعوبا ی
،ينارمثع د
عیدب تاكاردتسا و تاحیحصی اب ،رفنازورف نامزلا
.يگنهرف و يملع :نارهی ،
.مهن پاچ
- ( ،یآابلادبع ،یلرانیپلوگ لوج انلاوم ،)1363
-
هدیزگ و راثآ ، فسلف ،یناگدنز نیدلا نآ زا یا
-
تاعلاطم و یناسنا مولع هاگشهوژپ :نارهی ،اه .یگنهرف - ( ،نیمار ،یمرحم ،)1388
« بیغ رد یولوم یشیدنا
یونعم یونثم
» بدا ةیرشن ، هرامش ،یهوژپ
صص ،9 -108
.127 - ( ،رفعجدمحم ،افصم لب ریپ اب ،)1378
، :نارهی
.مشش پاچ ،راتفگ تاراشتنا
- لوج ،یولوم ( ،نیدلا
:حیحصی ، یفام یف ،)1381
نازورف نامزلا عیدب پاچ ،ریبک ریما :نارهی ،رف
.مهن لوج ،یولوم ( ،نیدلا
ب ،یونعم یونثم ،)1375
.سوی تاراشتنا :نارهی ،نوسلکین دلونیر حیحصی -
( ،میهاربا ،یبارهم
،)1392
« رد یونعم شوه کیزیفاتم رد )یداهنشیپ(یحارتآا
موسا
» ناسنا مانلصف ود ، لاس ،ینید یهوژپ
،10
هرامش صص ،29
-5 .30
- یریشب مساقلاوبا ،دوعسم ،یجنایم هدازیلعرون
ناج دوعسم و زب
( ،یگر ،)1391
« طبار و یهاگآادخ ی
یهاگآدوخ
» ناور یرشن ، ،مجنپ لاس ،نید و یسانش
صص ،موس هرامش -5
.24
- ( ،ویلیبد زمیج ،ندنز ردنو ناور ،)1383
یسانش
1(دشر 2و
تاراشتنا :نارهی ،یجنگ هزمح ةمجری ،)
.مشش پاچ ،تثعب - ( ،فابیرز ناگژم و شونرهم ،یتیاده ،)1391
« شوه شرورپ رارب فسلف ةمانرب قیرط زا رونعم
ناکدوک
» تاعلاطم و یناسنا مولع هاگشهوژپ ،
ةرامش ،موس لاس ،کدوک و رکفی ةیرشن ،یگنهرف ناتسبای و راهب ،لوا صص ،1391
-135 .166
-Sisk, D. & E.P. Torrance (2001). Spiritual intelligence: developing higher consciousness, new yourk: Greative education-Foundation.