ﻲﭘﺎﭼ يﺎﭘﺎﺷ (issn) 1026-0188 :
ﺠﻣ ﻲﺘﻧﺮﺘﻨﻳا ﻲﻧﺎﺸﻧ ﻪﻠ
http//jflr.ut.ac.ir : ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا ﺖﺴﭘ ،
jflr@ut.ac.ir :
ﺨﺸﺗ ﺶﺠﻨﺳ ﻴ
ﺼ ﻲ ﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲ رد و نﺪﻧاﻮﺧ نﻮﻣزآ ك
ﻫﺎﻔﻣ ﻴ اﺮﺑ ﻢ ي درﻮﺧزﺎﺑ
ﺨﺸﺗ ﻴ ﺼ ﻲ ﺗ ﻜ ﻮ ﻳﻨ ﻲ
ناﺮﺒﺠﻧر ﻪﻤﻃﺎﻓ *
د ﻛ ﺮﺘ ي ﻠﮕﻧا نﺎﺑز شزﻮﻣآ ﻴ
ﺴ ﻲ ﺸﻧاد ، ﻜ نﺎﺑز هﺪ ﺎﻫ ﺑدا و ﻴ ﺟرﺎﺧ تﺎ ﻲ
، ،ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ،ناﺮﻬﺗ
اﻳ ناﺮ
ﺳ ﻴ ﻮﻠﻋ ﺪﻤﺤﻣ ﺪ
**ي
ﺳﺎﻨﺷ نﺎﺑز رﻮﺴﻓوﺮﭘ ﻲ
ﻛ دﺮﺑرﺎ ي نﺎﺑز هﺪﻜﺸﻧاد ، ﺎﻫ
ﺑدا و ﻴ ﺟرﺎﺧ تﺎ ﻲ
،
،ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ،ناﺮﻬﺗ
اﻳ ناﺮ
) ﺖﻓﺎﻳرد ﺦﻳرﺎﺗ :
06 / 12 / 95 ﺐﻳﻮﺼﺗ ﺦﻳرﺎﺗ ، :
14 / 06 / 96 ﺎﺗ ، پﺎﭼ ﺦﻳر : ﺮﻬﻣ 1396 (
ﻜﭼ ﻴ هﺪ ﻲﻜﻳ
عﻮﺿﻮﻣ زا ﺎﻫ
ي
ﺨﺸﺗ ﺶﺠﻨﺳ رد ﻢﻬﻣ ﻴ
ﺼ ﻲ ﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲ
1 ﺸﻫوﮋﭘ دﻮﺒﻧ ﻲ
ﻣز رد ﻴﻨ ﺔ
نﻮﻣزآ ﺖﺧﺎﺳ ﺎﻫ
ي
ﺨﺸﺗ ﻴ ﺼ
2ﻲ ﻪﺑ ﭘ رﻮﻈﻨﻣ ﻴ
ﺨﺸﺗ فاﺪﻫا دﺮﺒﺸ ﻴ
ﺼ ﻲ ﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲ ﺖﺳا . ـﻃ ﻲ ﺎﻬﻟﺎـﺳ ي ﺧا ـﻴ ﺮ ناﺮﮕﺸـﻫوﮋﭘ شﻼـﺗ
ﻛ هدﺮ ﺎﺗ ﺪﻧا
يدﺮﺑرﺎﻛ ترﻮﺻ ﻪﺑ ار نﻮﻣزآ ﺞﻳﺎﺘﻧ اﺮﺑ ﺮﺗ
ي
اﺮﻓ نﺎﻤﻠﻌﻣ و ﻮﺠﺸﻧاد ﻢﻫ
ﻛ ﺪﻨﻨ و ﻪﺠﻴﺘﻧ ﺎﻫ ﺮـﺗاﺮﻓ ار
ﺮﻤﻧ زا ة ﻣ ﻴ ﮕﻧﺎ ﻴ ﻮﺘﺑ ﻮﺠﺸﻧاد ﺎﺗ ﺪﻨﻫد ﻪﺋارا ﻦ ﻪﺑ ﺪﻧا
ﻌﺿو ﻴ ﺳرد ﺖ ﻲ ﺪﺸﺨﺑ دﻮﺒﻬﺑ دﻮﺧ .
ﻪﺑ ﻤﻫ ﻴ ا رﻮﻈﻨﻣ ﻦ ﻳ ﻦ ﺶﻫوﮋﭘ
وﺪﺗ ﻪﺑ ﻳ ﻦ ﻚﻳ
رد و نﺪـﻧاﻮﺧ نﻮـﻣزآ ك
ﻫﺎـﻔﻣ ﻴ بﻮﭼرﺎـﭼ سﺎـﺳا ﺮـﺑ ﻢ
ﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲ
ﺖﺳا ﻪﺘﺧادﺮﭘ .
ترﺎﻬﻣ اﺪﺘﺑا ﺎﻫ
ي اﺮﺑ مزﻻ ي
ﻫﺪﺨـﺳﺎﭘ ﻲ
ﺎـﺳﺎﻨﺷ لاﻮـﺳ ﺮـﻫ ﻪـﺑ ﻲﻳ
ﭙـﺳ و ﺲ ﻚـﻳ
ﺮﺗﺎﻣ ﻳ ﺲ ﻴﻛ
3ﻮ اﺮﺑ ي ﺎﺳﺎﻨﺷ ﻲﻳ ﺑ ﻪﻄﺑار ﻴ
ترﺎﻬﻣ و لاﻮﺳ ﺮﻫ ﻦ ﺎﻫ
ي ﻧ درﻮﻣ ﻴ
ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﺳ زﺎ .
مﺎﺠﻧاﺮﺳ ا ﻳ ﻦ
اﺮﺑ نﻮﻣزآ ي ﺨﺸﺗ ﻴ ﻒﻌﺿ و تﻮﻗ طﺎﻘﻧ ﺺ 1986
ﻮﺠﺸﻧاد ي زا و ﺪﺷ راﺰﮔﺮﺑ ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد لﺪﻣ
ﻓ ـﻴ
4نژﻮ
اﺮﺑ ي ﺑ ﻪ ندروآ ﺖﺳد ﻧ دﺮﺧ شراﺰﮔ
ﻴ خﺮﻤ ﻧدﻮﻣزآ ﻂﻠﺴﺗ ﻲ
ترﺎﻬﻣ رد ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا 5
. ﻪـﺠﻴﺘﻧ ﺎـﻫ ي ـﺑ ﻪ ﺖـﺳد
هﺪﻣآ ﻲﻣ ﻧاﻮﺗ ﻨ اﺮﺑ ﺪ ي ﺨﺸﺗ درﻮﺧزﺎﺑ ﻴ
ﺼ ﻲ ﺗ ﻜ ﻮ ﻳﻨ
6ﻲ ﻔﻣ ﺎﻫﻮﺠﺸﻧاد ﻴ
ﻮﺷ ﻊﻗاو ﺪ ﻧ ﺪ .
هژاو ﺎﻫ يﺪﻴﻠﻛ ي :
ﺨﺸﺗ درﻮﺧزﺎﺑ ﻴ
ﺼ ﻲ ﺗ ﻜ ﻮ ﻳﻨ ﻲ
؛ ﺨﺸﺗ ﺶﺠﻨﺳ ﻴ
ﺼ ﻲ ﺘﺧﺎﻨـﺷ ﻲ ؛
ﺨﺸﺗ لﺪـﻣ ـﻴ ﺼ ﻲ ﺘﺧﺎﻨـﺷ ﻲ
؛
؛نژﻮﻴﻓ لﺪﻣ ﺮﺗﺎﻣ
ﻳ ﺲ ﻴﻛ
؛ﻮ ترﺎﻬﻣ ﺎﻫ .
________________________________
________________________________
__
* E-mail: franjbaran@ut.ac.ir
** E-mail: smalavi@ut.ac.ir 1. Cognitive diagnostic assessment 2. Diagnostic tests
3. Q-Matrix 4. Fusion Model
5. Learner’s skill mastery profile 6. cognitive diagnostic feedback
1 . ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﻃ ﻲ لﺎﺳ ﺎﻫ ي ﺧا ﻴ
،ﺮ
ﻪﺑ نﻮﻣزآ و ﺶﺠﻨﺳ رﻮﻃ
ﻪﺑ ﻲﻠﻛ اﺰﺑا ناﻮﻨﻋ ر ي اﺮﺑ ي ﺑ ﻪ
ﺮـﻤﻧ ندروآ ﺖـﺳد ة
دﺮﻓ ي ﻣ ، ﻴ ﮕﻧﺎ ﻴ هﺮﻤﻧ ﻦ ﺎﻫ ﻳ ﺮﻤﻧ ﺎ ة ﻛ ﻠ ﻲ ﻳ ﮔدﺎ ﻴ ﺮ ي
ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺎﻫﻮﺠﺸﻧاد .
ﻪﺘﺒﻟا ﺗ ﺶﺠﻨﺳ ـﻜ ﻮ ﻳﻨ ﻲ ﻣﺎـﮔ ﻲ
ﻫﺎﮔآ فﺪﻫ ﺎﺑ ار شزﻮﻣآ و هدﺎﻬﻧ ﺮﺗاﺮﻓ ﻲ
ﻣ زا ﻴ شور و ناﺰ ـﻳ
ﮔدﺎ ﻴ ﺮ ي
ﻲـﻣ ﺶﻴـﭘ ﺎﻫﻮﺠﺸـﻧاد دﺮـﺑ
.
ﻪﺑ اﻳ ﺗﺮﺗ ﻦ ﻴ ﺐ ﻒﻌـﺿ و تﻮـﻗ طﺎﻘﻧ ـﻳ
ﮔدﺎ ﻴ ﺮ ي نآ ﺎـﻫ ار ﻧ و ـﻴ ﺨﺸـﺗ ﺰ ﻴ ﺺ يراﻮـﺷد ـﻫ ﺎ ي شور
ﺷزﻮﻣآ ﻲ
اﺮﻓ ار ﻢﻠﻌﻣ ﻲﻣ ﻢﻫ
ﻲﻣ ﻪﻛ ﺪﻨﻛ
ﻌﺳﻮﺗ ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ ﺔ
ﻳ ﮔدﺎ ﻴ ﺮ ي ﺨﺸﺗ و ﻴ ﻒﻌـﺿ و تﻮﻗ طﺎﻘﻧ ﺺ
ﻧ ﻪﺑ ﺦﺳﺎﭘ و ﻴ
ﺎﻫزﺎ ي آ ﻳ دﻮﺷ ﺮﺠﻨﻣ هﺪﻨ .
د فﺮﻃ زا ﻳ
،ﺮﮕ نﻮﻣزآ ﺎﻫ ي وﺪﺗ ﻳ ﻢﻠﻌﻣ ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ ﻦ ﺧا
ـﻴ اﺮ
ﺑ ﻪ ﻟد ﻴ ﻠﻤﻋ ﻞ ﻜ نآ دﺮ اﺮﺑ ﺎﻫ ي ﺗ ﺶﺠﻨﺳ ﻜ ﻮ ﻳﻨ ﻲ و ـﻳ ﮔدﺎ ﻴ ﺮ ي ﺎﻫﻮﺠﺸـﻧاد
هﮋـﻳو هﺎـﮕﻳﺎﺟ ا
ي ﻳ ﺪـﻧا ﻪـﺘﻓﺎ
) ﻫ ،وو و ﮓﻧاﻮ 2013
.(
اﺮﺑ ي ﻬﺴﺗ ﻴ ﻞ
ﻢﻠﻌﻣ زا ،يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﺪﻨﻳاﺮﻓ دﻮﺒﻬﺑ و
ﻲـﻣ رﺎـﻈﺘﻧا ﺎـﻫ دور
ـﻛ رد ﻪ
و نﻮﻣزآ ﺖﺧﺎﺳ ﻳ
ﮔدﺎ ﻴ ﺮ ي ﺨﺸﺗ ﻴ ﺼ ﻲ رد ﻛ
ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد ار مزﻻ ترﺎﻬﻣ سﻼ .
زا ﺎﺠﻧآ ﻲﻳ ﻛ ﻪ رﺎﻈﺘﻧا
ﻲﻣ دور نﻮﻣزآ ﻦﻳا ﺎﻫ
ﺎﻄﺧ ي ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ ار رد اﺮﻓ ﻳ ﺪﻨ ﻳ ﮔدﺎ ﻴ ﺮ ي ﺎﺳﺎﻨﺷ ﻲﻳ ﻛ
،ﺪﻨﻨ ﻛ نﻮﻣزآ دﺮﺑرﺎ ﺎـﻫ
ي
ﺗ ﺨﺸ ﻴ ﺼ ﻲ اﺮﺑ ي رد دﻮﺒﻬﺑ ك ﻣﻮﻬﻔﻣ ﻲ ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ ﻤﻫا نﺎ ﻴ ﺴﺑ ﺖ ﻴ رﺎ ي ﺎﺳﺎﻨﺷ و دراد ـﻘﻠﺗ
ﻲ ﻲـﻣ ﻮـﺷ ﻧ ﺪ
) ،ﻦﻤﺗرﺎﻫ 2001 .(
اﺮﺑﺎﻨﺑ ﻳ
،ﻦ ﻪﺑ نﺎﻘﻘﺤﻣ هدﺮﺘﺴﮔ رﻮﻃ
ﺮﺗ ي اﺮﺑ ي و شزﻮﻣآ دﻮﺒﻬﺑ ﻳ
ﮔرﺎ ﻴ ﺮ ي ﺮﺑ دﺎـﺤﺗا
ﺳﺎﻨﺸﻧاور ﻲ
هﺪﺷ ﺰﻛﺮﻤﺘﻣ ﻲﺷزﻮﻣآ ﺶﺠﻨﺳ و ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ ﺪﻧا
)
،ﻦﻣﻮـﻟ و ﻮﻨﺳ 1989
ﻟ ؛ ﻴ ﮔ ،نﻮـﺘ ـﻴ و لﺮ
ﻮﻧﺎﻫ ﻛ ،ﺎ 2004
؛ اﻮﺴﺗﺎﺗ ﻛ ،ﺎ 1995 ﻣ ؛ ﻴ ﻮﻠﺴ ي ، 2006 .(
و نﺪﻧاﻮﺧ
رد ك ﻫﺎﻔﻣ ﻴ
ﺗرﺎﻬﻣ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﻢ ﻲ
اﺮـﺑ ي ـﺑ ﻪ
ﻪﺘـﺷر مﺎـﻤﺗ رد ﺶـﻧاد ندروآ ﺖـﺳد ﺎـﻫ
ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ .
اﺮﺑﺎﻨﺑ ﻳ
،ﻦ ا ﻳ ﻧ ﻦ ﻴ دراد دﻮﺟو زﺎ ﻛ
اﺰﺟا ﻪ ي ترﺎﻬﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ
اﺮـﺑ نﺪﻧاﻮﺧ ي
رد ك
ﻨﭽﻤﻫ و نآ ﺮﺘﻬﺑ ﻴ
ﺘﺳد ﻦ ﻴ ﺑﺎ ﻲ راﻮﺷد ﻪﺑ ي نﺎـﺑز يﺎﻫ زﻮـﻣآ
ا رد نا ـﻳ ﺮﺘﺴـﮔ ﻦ ه ﺠﻨـﺳ ﻴ دﻮـﺷ هﺪ . ﺮـﮔا
ﺶﺨﺑ ﺎﻫ ي ﺸﻣ ﻜ ا زﺎﺳ ﻞ ﻳ ترﺎﻬﻣ ﻦ
مﺮﺗ لﻮﻃ رد ﺨﺸﺗ
ﻴ
دﻮﺷ هداد ﺺ درﻮﺧزﺎﺑ ،
ﻛ ﻓﺎ ﻲ ﻮﺠﺸـﻧاد ﻪﺑ
هداد ﻲﻣ اﺮﻓ ﺪﻧاﻮﺘﺑ ﺎﺗ دﻮﺷ ﻒﻌﺿ و ﺪﺸﺨﺑ دﻮﺒﻬﺑ ار يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﺪﻨﻳ
ناﺮﺒﺟ ار ﺎﻫ ﻛ
ﺪﻨ .
دﺎﻘﺘﻧا
نﻮﻣزآ ﻲﻠﺻا فﺪﻫ ﺮﺳ ﺮﺑ ﺎـﻫ
ي ـﺷزﻮﻣآ ﻲ ﺖـﺳا ـﻛ ﺶﺠﻨـﺳ ﻪ
ﻲﻳﺎـﻧاﻮﺗ زا ﻲـﻤﻛ و ﺎـﻫ
ترﺎﻬﻣ ﺎﻫ ي ﻣﻮﻤﻋ ﻲ ﺎﻘﻣ رد ار ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ
ﺎﻫﻮﺠﺸﻧاد ﺎﺑ ﻪﺴ ي
د ﻳ ﻌﻣ هوﺮﮔ رد ﺮﮕ ﻴ
رﺎ ـﻣ ﻢﻫاﺮﻓ ﻲ دزﺎـﺳ .
اﻳ ﻦ
ﻌﻣ ﺶﺠﻨﺳ ﻪﻧﻮﮔ ﻴ
رﺎ ﻪﺑ رﻮﺤﻣ هدﺮﺘﺴﮔ رﻮﻃ ﻪﺒﺗر ياﺮﺑ يا
ﺪﻨﺑ ي ﺰـﮔ و ﻳ رﻮـﻈﻨﻣ ﻪـﺑ ﻮﺠﺸـﻧاد ﺶﻨ
ﺷزﻮﻣآ فاﺪﻫا ﻲ
ﺖﺳا هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ .
ﺎﺑ
نﻮﻣزآ ﻦﻳا ﻪﻜﻨﻳا دﻮﺟو تﺎﻋﻼﻃا ﺎﻫ
ﻛ ﻠ ﻲ هرﺎـﺑرد
ﻠﻤﻋ و ﻮﺠﺸﻧاد ترﺎﻬﻣ ﻜ
دﺮ نآ
نﻮﻣزآ رد ﺎﻫ
ﻲﻣ ﻢﻫاﺮﻓ ﻪﺑ ،ﺪﻨﻛ
ترﺪﻧ ﻲﻣ
ﺰﺟ تﺎـﻋﻼﻃا ﺪـﻨﻧاﻮﺗ ﻲـﻳ
ﻮﺠﺸﻧاد ﻒﻌﺿ و تﻮﻗ طﺎﻘﻧ هرﺎﺑرد ار
ﻲﻣ ﻪﻛ ﺪﻨﻨﻛ ﻢﻫاﺮﻓ ﺪﻧاﻮﺗ
دﻮﺒﻬﺑ رد ﻳ ﮔدﺎ ﻴ ﺮ ي ترﺎﻬﻣ ﻪـﺑ ﺎـﻫ
نآ ﺎﻫ ﻛ ﻤ ﻚ ﻛ ﺪﻨ . اﻳ ﻦ ﻲﻣ ﺮﻣا ﺪﻧاﻮﺗ
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ رد ﻢﻠﻌﻣ ﻪﺑ ﻲﺘﺣ ر
ﻳ ﺰ ي ﺷزﻮﻣآ ﻲ و ﻳ
ﺎـﻤﻨﻫار ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺎ ي
رﺪﺗ ﻳ ﺲ ﻛ ﻤ ﻚ ﻛ ﺪﻨ . اﻳ ﻨ ﻚ ﻘﺤﻣ ا ﺮﺑ نﺎﻘ ﻳ ﺪﻧروﺎﺑ ﻦ ﻲﻣ ﻲﻨﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲﺼﻴﺨﺸﺗ ﺶﺠﻨﺳ ﻪﻛ ﺸـﻘﻧ ﺪﻧاﻮﺗ
ﻲ
ﻛ ﻠﻴ ﺪ ي
ﺎﺟ دﻮﺒﻬﺑ رد ﻳ
ﺗﺎﻋﻼﻃا هﺎﮕ ﻲ
ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد ﺶﺠﻨﺳ )
ﻟﻴ ﮔ و نﻮﺘ ﻴ ،لﺮ 2007 ،نﻮﺳرﺪﻟآ ؛ 2010
؛
ﻤﻫ و پور ﻜ
،نارﺎ 2012 ،رﻮﺗ ﻻ ود ؛ 2009
؛ ﻳ
،ﮓﻨ 2005 .(
ﺴﻔﺗ رد ﻴ زا دﻮﺧ ﺮ
” ﺨﺸـﺗ ﻴ ﺘﺧﺎﻨـﺷ ﺺ ﻲ
و ﻴﻛ ﺮﺗﺎﻣ ﻮ ﻳ
نﺎﺑز ﺶﺠﻨﺳ رد ﺲ
” نﻮﺳرﺪﻟآ ، )
2010 ( ﺘﺣارﺎﻧ ﺎﺑ ﻲ ﻪﺑ ﻲﻣ هرﺎﺷا ﺮﻣا ﻦﻳا ﻛ
ﺪﻨ ﻛ ـﻫ ﻪ ﻴ ﭻ
ﺳرﺮﺑ ﻲ رﺎﺑرد ة ﺸﻣ ﻜ ﻞ دﻮﺒﻧ ﺶﺠﻨﺳ يﺎﻫ ﺨﺸﺗ ﻴ ﺼ ﻲ ﻌﻗاو ﻲ
دراﺪـﻧ دﻮـﺟو .
رد
ﺮﻘﺗ ،ﻊـﻗاو ﻳ
مﺎـﻤﺗ ﺎـﺒ
هﺪﺷ مﺎﺠﻧا تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺎﺗ
نﻮﻣزآ ﺮﺑ نﻮﻨﻛ ﺎﻫ
ي
ﻘﻣ رد دﻮﺟﻮﻣ ﻴ
ـﻫ و ،ﺖﺳا هدﻮﺑ گرﺰﺑ سﺎ ﻴ
ﻧﻮـﻣزآ ﭻ ﻲ
اﺮﺑ ي
ﺰﺠﺗ مﺎﺠﻧا ﻳ
ﻠﺤﺗ و ﻪ ﻴ ﺨﺸﺗ ﻞ ﻴ ﺼ ﻲ ﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲ ﺣاﺮﻃ ﻲ ا هﺪﺸﻧ ﺖﺳ . اﺮﺑﺎﻨﺑ ﻳ
،ﻦ ا ﻳ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦ ﻌـﺳ
ﻲ
ﻦﺘﺧﺎﺳ ﺎﺑ دراد ﻚﻳ
رد و نﺪﻧاﻮﺧ نﻮﻣزآ ك
ﻫﺎﻔﻣ ﻴ
ﻌﻣ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻢ ﻴ
ﺎﻫرﺎ ي ﺨﺸﺗ ـﻴ ﺼ ﻲ ﺘﺧﺎﻨـﺷ ﻲ ﻪـﺑ
اﻳ
،ﺪﻫد ﺦﺳﺎﭘ اﺪﻧ ﻦ ﻧﻮﻣزآ
ﻲ ﻛ ﺰﺟ تﺎﻋﻼﻃا ﺪﻧاﻮﺘﺑ ﻪ ﻲﻳ
رد ار ﻮﺠﺸـﻧاد ﻒﻌـﺿ و تﻮـﻗ طﺎـﻘﻧ زا
ﻢﻫاﺮﻓ نﺪﻧاﻮﺧ ترﺎﻬﻣ ﻛ
ﺎﻬﻧ رد و ﺪﻨ ﻳ
ﺨﺸﺗ درﻮﺧزﺎﺑ ﻪﺑ ﺖ ﻴ
ﺼ ﻲ ﺗ ﻜ ﻮ ﻳﻨ ﻲ دﻮﺷ ﺮﺠﻨﻣ .
2 . ﻧﺎﺒﻣ ﻲ ﺮﻈﻧ ي
1 - 2 . ﺨﺸﺗ ﺶﺠﻨﺳ ﻴ
ﺼ ﻲ ﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲ
ﺨﺸﺗ ﺶﺠﻨﺳ ﻴ
ﺼ ﻲ ﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲ
ﺮﻈﻧ بﻮﭼرﺎﭼ ، ي
ﺪﺟ ـﻳ ﺪ ي ﻣز رد ﻴ ـﻨ ﺔ هزاﺪـﻧا ﮔ ـﻴ ﺮ ي ـﺷزﻮﻣآ ﻲ و
ﺘﺧﺎﻨﺸﻧاور ﻲ ﺖﺳا ﻛ ﺎﺟ ﻪﺑ ﻪ ي ﻪﺒﺗر ﺪﻨﺑ ي ﻧدﻮﻣزآ ﻲ
هﺮﻤﻧ سﺎﺳا ﺮﺑ ﺎﻫ ﺎﻫ
ﻪﺑ ي نﻮـﻣزآ زا هﺪـﻣآ ﺖﺳد
اﺮﺑ ي ﺋارا ﺔ
ﺨﺸﺗ درﻮﺧزﺎﺑ ﻴ
ﺼ ﻲ ﺗ ﻜ ﻮ ﻳﻨ ﻲ
ﻧ دﺮﺧ شراﺰﮔ ، ﻴ
خﺮﻤ
ﻧدﻮﻣزآ ﻂﻠﺴﺗ ﻲ
ﻪـﺋارا ار ترﺎـﻬﻣ رد
ﻣ ﻲ ﺪﻫد ) ﻳ ،ﮓﻨ 2009 .(
نﻮﻣزآ ﻪﭼﺮﮔا ﺎﻫ
ي
اﺮﺑ مﻮﺳﺮﻣ ي
ﻪﺟرد ﺪﻨﺑ ي ﻪﺒﺗر و ﺪﻨﺑ ي ﻠﻤﻋ ﻜ ﻧدﻮﻣزآ دﺮ ﻲ
ﻬﺗ نﻮﻣزآ رد ﻴ
هﺪﺷ ﻪ ﻟو ،ﺪﻧا ﻲ نآ
ﺨﺸﺗ تﺎﻋﻼﻃا ﺎﻫ ﻴ
ﺼ ﻲ ﻔﻣ ﻴ ﺪ ي رﺎﺑرد ة ﻠﻤﻋ ﻜ ﻧدﻮﻣزآ دﺮ ﻲ ﻪـﺋارا ﺎـﻫ
ﻤﻧ ﻲ ﺪﻨﻫد . ﺨﺸﺗ ﺶﺠﻨﺳ ﻴ
ﺼ ﻲ ﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲ
ﻠﺼﻔﻣ تﺎﻋﻼﻃا ، ﻲ
ﻧدﻮﻣزآ ﻒﻌﺿ و تﻮﻗ طﺎﻘﻧ رد ﻲ
رد ﺎـﻫ
ترﺎﻬﻣ و ﺶﻧاد صﺎﺧ رﺎﺘﺧﺎﺳ ﺎﻫ
ي
راﺪﺗ شزادﺮﭘ ك
ﻣ ﻲ ﺑﻴ ﺪﻨ ﻪﻧﻮﮔ ﻪﺑ ا ي ﻛ ﻧدﻮﻣزآ ﻪ ﻲ ﻣ ﺎﻫ ﻲ ﺪـﻨﻧاﻮﺗ
ﻻد ﻪﺑ ﻳ ﻘﻓﻮﻣ ﻞ ﻴ ﺖ ﻳ ﺷ ﺎ ﻜ ﺖﺴ
ﻟاﻮﺳ رد نﺎﺷ ﻲ
ـﭘ صﺎﺧ ﻲ
ﻠﻤﻋ و هدﺮـﺑ ـﻜ
دﺮ آﻳ هﺪـﻨ دﻮـﺒﻬﺑ ار دﻮـﺧ
ﺪﻨﺸﺨﺑ ) ﻟﻴ ﮔ و نﻮﺘ ﻴ ،لﺮ 2007 .(
ﺘﻗو ﻲ
ﺷزرا ﺶﺠﻨﺳ فﺪﻫ ﻴ
ﺑﺎ ﻲ ﻳ ﮔدﺎ ﻴ
ﺳرﺮﺑ و نﺎﮔﺪﻧﺮ ﻲ
ﻪﺒﻨﺟ ﺎﻫ ي ـﺻﺎﺧ ﻲ ا
ترﺎـﻬﻣ ز ،ﺖـﺳﺎﻫ
ﺋارا ﺔ ﺎﺷ دﺮﺧ ﻳ ﮕﺘﺴ ﻲ ﻪﺑ يروﺮﺿ ﺎﻫ ـﻣ ﺮﻈﻧ
ﻲ ﺪـﺳر .
ﺨﺸﺗ ﺶﺠﻨـﺳ فﺪـﻫ ـﻴ
ﺼ ﻲ ﺘﺧﺎﻨـﺷ ﻲ اﺪـﻫ ﻳ ﺖ
نﻮﻣزآ ﻪﺑ نازﺎﺳ
نﻮﻣزآ ﺖﺧﺎﺳ رﻮﻈﻨﻣ
ﻪﺑ ردﺎﻗ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻳﺎﻫ ـﻨﭼ
ﻴ ﻪـﺋارا ﻦ ﺪﻨـﺷﺎﺑ يا .
شور ﻦـﻳا رد
ﻪﺑ ﺎﺟ ي
ﭘ ﺶﺠﻨﺳ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻴ
ﺎﻫﺪﻣﺎ ي ﻳ ﮔدﺎ ﻴ ﺮ ي
اﺮﺑ ﺶﺠﻨﺳ ﺮﺑ ي
ﻳ ﮔدﺎ ﻴ ﺮ ي
اﺮﻓ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺶﺠﻨﺳ و ﻳ
ﺪﻨ
ﻳ ﮔدﺎ ﻴ ﺮ ي ﺎﺗ ﻴﻛ ﻣ ﺪ ﻲ دﻮـﺷ ) ﺘـﺳ ﻴ
ﭘﺎـﭼ و ﺮـﺗرآ ،ﺰﻨﮕ ﻴ
،سﻮ 2004 ( . ور رد ـﻜﻳ دﺮ يﺎﻫﺪـﻣﺎﻴﭘ ﺶﺠﻨـﺳ
ﻪﺑ ﺶﺠﻨﺳ ،يﺮﻴﮔدﺎﻳ راﺰﺑا ناﻮﻨﻋ
ي اﺮﺑ ي ﺷزرا ﻴ ﺑﺎ ﻲ نﺎﺑز زﻮﻣآ نا ﻪﺑ فاﺪـﻫا ﻖـﻘﺤﺗزا عﻼـﻃا رﻮـﻈﻨﻣ
ﻌﺗ ﻴﻴ
ﻣﺎﻧﺮﺑ رد هﺪﺷ ﻦ ﺔ
و ﻲﺳرد ﻣ ﻴ ﮔدﺎﻣآ ناﺰ ﻲ ﮔاﺮﻓ ﻴ اﺮﺑ ناﺮ ي
ﺪـﻌﺑ ﻊﻄﻘﻣ ﻪﺑ ﻦﺘﻓر ي
) ﻳ ـﻨﻌ ﻲ ،ﺎـﻘﺗرا
ﮕﺘﺧﻮﻣآ ﺶﻧاد ﻲ
د و ر ﻳ ﻫاﻮﮔ ﺖﻓﺎ ﻴ ﻪﻣﺎﻨ (
ﻣ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﻲ
دﻮﺷ . ﻟﺎﺣ رد ﻲ ﻛ ور رد ﻪ ﻜﻳ ﺶﺠﻨـﺳ دﺮ
اﺮﺑ ي ﻳ ﮔدﺎ ﻴ ﺮ ي ﺗﺎﻋﻼﻃا ، ﻲ ﺘﺧا رد ﻴ
ﻣ راﺮﻗ نﺎﻤﻠﻌﻣ رﺎ ﻲ
ﮔ ﻴ ﻪﺑ ﺎﺗ دﺮ ﻛ ﻤ ﻚ و شزﻮـﻣآ ،نآ ـﻳ
ﮔدﺎ ﻴ ﺮ ي ار
رد ﻛ حﻼﺻا سرد سﻼ ﻛ
ﺪـﻨﻨ ) ﺘـﺳ ﻴ ﻤﻫ و ﺰﻨﮕ ـﻜ ،نارﺎ 2004 ( .
ـﻣ نﺎـﻤﻠﻌﻣ ﻲ
تﺎـﻋﻼﻃا زا ﺪـﻨﻧاﻮﺗ
ﺨﺸﺗ ﻴ ﺼ ﻲ ﺗ ﻜ ﻮ ﻳﻨ ﻲ اﺮﺑ ي ﺣاﺮﻃ ﻲ ﺎﺑود ر ة ور ﻜﻳ ﺎﻫدﺮ ي ﺷزﻮﻣآ ﻲ
ﺮﮕﻧزﺎﺑ ،نﺎﺷدﻮﺧ ي
ـﺷزﻮﻣآ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻲ
ﮔاﺮﻓ ﻒﻌﺿ طﺎﻘﻧ ﻊﻓر و ﻴ
هدﺎﻔﺘﺳا ناﺮ ﻛ
ﺪـﻨﻨ .
ا ﺮـﺑ نوﺰـﻓا ـﻳ
ا رد ،ﻦ ـﻳ ور ﻦ ـﻜﻳ دﺮ نﺎـﺑز زﻮـﻣآ نا رد
ﻟﺎﻌﻓ ﻴ ﺖ ﺎﻫ ي ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻳ ﮔدﺎ ﻴ ﺮ ي ﮔرد ﺶﺠﻨﺳ و ﻴ
ﻣ ﺮ ﻲ ﺪﻧﻮﺷ ) ﻳ ﮓﻨ ، 2009 .(
ﻪﺑ رﻮﻃ ﻛ ﻠ ﻲ
ﻪﺑ ﻲﺼﻴﺨﺸﺗ نﻮﻣزآ ﺎﺳﺎﻨﺷ رﻮﻈﻨﻣ
ﻲﻳ
ﻧدﻮـﻣزآ ﻒﻌـﺿ و تﻮﻗ طﺎﻘﻧ ﻲ
ﺎـﻫ ـﺣاﺮﻃ ﻲ
ﻣ ﻲ دﻮﺷ و ﺑﻴ ﺶ
ﻧدﻮﻣزآ ﻒﻌﺿ طﺎﻘﻧ ﺮﺑ ﺮﺗ ﻲ
ﺎﺗ ﺎﻫ ﻴﻛ نآ تﻮﻗ طﺎﻘﻧ ﺎﺗ دراد ﺪ ﺎﻫ
. ـﻨﭼ ﻴ ﻧﻮـﻣزآ ﻦ ﺪـﻳﺎﺑ ﻲ
ﻪﺑ شزﻮﻣآ حﻼﺻا ﺎﻫ
ي ﺪﻌﺑ ي ﺮﺠﻨﻣ ﺲﭘ ،دﻮﺷ ﺪﻧارﻮﺧ ﻠﺼﻔﻣ 1
ﻲ رﺎﺑرد ة ﻠﻤﻋ ﻜ ﻧدﻮﻣزآ دﺮ ﻲ ﻪـﺋارا ﺎـﻫ
ﺪﻫد ﻛ ﻣ ﻪ ﻲ
ﺣﻼﺻا تﺎﻣاﺪﻗا نآ سﺎﺳا ﺮﺑ ناﻮﺗ ﻲ
ﺎﺘﻧ ،داد ترﻮﺻ ار ﻳ
رﻮﻓ ﺞ ي
ﻧدﻮﻣزآ ﻪﺑ ﻲ ﺎﻫ د ﺪـﻫ
ﻛ ﻨﺘﺒﻣ ﻪ ﻲ ﺮﻈﻧ ﺮﺑ ﻳ ﻪ ﺎـﻫ ي ﺘﺧﺎﻨـﺷ ﻲ ﺪـﺷﺎﺑ ) نﻮـﺳرﺪﻟآ ، 2005 .(
د ﻪـﺒﻨﺟ ﻳ
ـﺳرﺮﺑ ﺮـﮕ ﻲ
ﺶﺠﻨـﺳ رد
ﺨﺸﺗ ﻴ ﺼ ﻲ ﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲ لﺪﻣ ، ﺎﻫ ي ﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲ ﻣز رد ﻴﻨ ﺔ اﻮﺘﺤﻣ ﻲﻳ ﺖـﺳا نﻮـﻣزآ درﻮـﻣ ـﻛ
اﺮـﺑ ﻪ ي ﺒﺗ ﻴـﻴ ﻦ
ﻠﻤﻋ ﻜ ﻧدﻮﻣزآ دﺮ ﻲ ﺖﺳا مزﻻ ﺎﻫ .
لﺪﻣ ﺎﻫ ي ﺘﺧﺎﻨﺷ ﺪﻳﺎﺑ ﻲ ﻦﻴﻴﺒﺗ ﻠﻤﻋ ﺮﮔ ـﻜ ﻧدﻮـﻣزآ دﺮ ﻲ
ﺮﻃ زا ﺎـﻫ ـﻳ ﻖ
ﺋارا ﺔ ﺑ ﻴ ﺶﻨ ﺎﻫ ﻲﻳ رد اﻳ ﻣز ﻦ ﻴ ﺪﺷﺎﺑ ﻪﻨ ﻛ آ ﻪ ﻳ رد ﺎ ك ﻧدﻮﻣزآ ﻲ
ﻠﺻا ﻞﻣﺎﻋ ، ﻲ
ﻠﻤﻋ ﻜ ﺖﺳا وا دﺮ ﻳ
ﻞـﻣاﻮﻋ ﺎ
د ﻳ ؟ﺮﮕ ) ﺮﮕﻟﺎﭘ ﻳ ﺳوادﻮﭼ و ﻮﻨ ﻲﻜ
، 2003 (
2 - 2 . ﺮﺗﺎﻣ ﻳ ﺲ ﻴﻛ ﻮ
ﻠﺻا ﺶﺨﺑ ﻲ
ﺣاﺮﻃ ﻲ ﺨﺸﺗ ﺶﺠﻨﺳ ﻴ
ﺼ ﻲ ﻋﻮﻤﺠﻣ ، ﺔ ترﺎﻬﻣ ﺎﻫ ﻳ ﺖﻔﺻ ﺎ ﺎﻫ
2ي ﻧﺎﻬﻨﭘ ﻲ ﺖـﺳا ـﻛ ﻪ
هزاﺪﻧا لاﻮﺳ ﺮﻫ ﺎﺑ ﮔ
ﻴ ﺮ ي ﻣ ﻲ ﺪﻧﻮﺷ .
لاﻮﺳ ﻪﻄﺑار -
ﻪـﺑ ﻲﺴـﻳﺮﺗﺎﻣ رد ترﺎﻬﻣ
ﺎـﻣ مﺎـﻧ ﺮﺗ ﻳ ﺲ ـﻴﻛ ﺑ ﻮ ـﻴ نﺎ
ﻣ ﻲ دﻮﺷ ) ﻛ ﻪ ﻮﺴﺗﺎﺗ ﻛ ﺎ ار نآ رد 1983 ﻪﺋارا هداد ﺖﺳا ( ﻛ ﺿﺮﻓ ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ﻪ ﻴ
ﻪ ﺎﻫ ي نﻮـﻣزآ ﺬـﭘ ﻳ ﻪـﺋارا ﺮ
رﺎﺑرد ﺺﺼﺨﺘﻣ ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ ة
ترﺎﻬﻣ ز ﺎﻫ ﻳ ﺎـﻨﺑﺮ ﻲﻳ ﻚـﻳ
نﻮـﻣزآ ،نﻮـﻣزآ رﺎﺘﺧﺎـﺳ ﻪـﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﺎـﺑ
ﻧدﻮﻣزآ ﻲ
هداد و ﺎﻫ ﺖﺳا ﺎﻫ ) د ي ،تﻮﺘﺳا و ﻮﻠﺑ 2008
.(
ارد ﻳ ﻪ ﺎﻫ ي و ﺮﻔـﺻ ﻚـﻳ ا رد ـﻳ ﺮﺗﺎـﻣ ﻦ ﻳ ﺲ
ﻳ ﻨﻌ ﻲ لاﻮﺳ ﺮﮔا ﻧ i
ﻴ ﺖﻔﺻ ﻪﺑ زﺎ ارد ﻪﺑ ،ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد a
ﻳ
ٔﻪ دﺪﻋ ia ﻚﻳ ﻏ رد و ﻴ ا ﺮ ﻳ دﺪـﻋ ترﻮـﺻ ﻦ
ﻣ هداد صﺎﺼﺘﺧا ﺮﻔﺻ ﻲ
دﻮﺷ .
ﺳﺮﺗ ﻊﻗاو رد ﻴ
تﻻاﻮﺳ ﻢ ﻚﻳ
ترﺎﻬﻣ ﺐﻟﺎﻗ رد نﻮﻣزآ ﺎﻫ
ي ز ﻳ ﺎﻨﺑﺮ ﻲﻳ
ﺮﺗﺎﻣ ،نآ ﻳ ﺲ ﻴﻛ ﺸﺗ ار ﻮ ﻴﻜ ﻣ ﻞ ﻲ ﺪﻫد .
ز لوﺪﺟ رد ﻳ
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺮ ا ي ﺮﺗﺎﻣ زا ﻳ ﺲ ﻴﻛ اﺮـﺑ ﻮ ي ﻪـﺳ و لاﻮـﺳ
________________________________
________________________________
__
1. feedback 2. attributes
رﺎﻬﭼ رﺎﻬﻣ
ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺋارا ت .
ا رد ﻳ ﺮﺗﺎﻣ ﻦ ﻳ لاﻮﺳ ،ﺲ ﻚـﻳ
،ود لاﻮـﺳ ،مرﺎـﻬﭼ و مود ترﺎـﻬﻣ ،
،مرﺎﻬﭼ و لوا ترﺎﻬﻣ و
مﻮﺳ و لوا ترﺎﻬﻣ ،ﻪﺳ لاﻮﺳ ار
هزاﺪﻧا ﮔ ﻴ ﺮ ي ﻣ ﻲ ﻛ ﺪﻨ .
لوﺪﺟ 1 . ﺮﺗﺎﻣ ﻳ ﺲ ﻴﻛ ترﺎﻬﻣ ﻮ ﺎﻫ
××4 3
لاﻮﺳ 1ترﺎﻬﻣ 2ترﺎﻬﻣ 3ترﺎﻬﻣ 4ترﺎﻬﻣ
1i 0 1 0 1
2i 1 0 0 1
3i 1 0 1 0
وﺪﺗ ﻳ
ﺮﺗﺎﻣ ﺖﺳرد ﻦ ﻳ
ﺲ ﻴﻛ اﺮﻓ ﻮ ﻳ ﻤﻬﻣ ﺪﻨ ﻲ ﺖﺳا ﻛ ﻣ ﻪ ﻲ
ﻪـﻘﺒﻃ ﺖﻗد ﺮﺑ ﺪﻧاﻮﺗ ﺪـﻨﺑ
ي ـﻛ فﺪـﻫ ﻪ
لﺪﻣ ﺎﻫ ي ﺨﺸﺗ ﻴ ﺼ ﻲ ﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲ دراﺬﮕﺑ ﺮﺛا ﺖﺳا )
ﺪﻣ ﻳ ،وﺎﺷداﺮﺑ و ﻦﺴ 2014
.(
ﺮﺗﺎـﻣ ﻳ ﺲ ـﻴﻛ نﺎﺸـﻧ ﻮ
ﺪﻨﻫد ة ﻪﻴﺿﺮﻓ ا ي رﺎﺑرد ة ترﺎﻬﻣ ﺎﻫ ي اﺮﺑ مزﻻ ي ﺨﺳﺎﭘ ﻫﺪ ﻲ ﺖـﺳا نﻮـﻣزآ رد لاﻮـﺳ ﺮﻫ ﻪﺑ )
ـﻟ ﻲ و
،ناﻮﺳ 2013 .(
اﺮﺑﺎﻨﺑ ﻳ ﻦ لاﻮﺳ ﺮﻫ ﻧﻴ د ﺪﻨﻣزﺎ ﺑ ﻦﺘﺷا ﻴ زا ﺶ ﻚﻳ
اﺮﺑ ترﺎﻬﻣ ي
ـﻫد ﺦـﺳﺎﭘ ﻲ
ﺤـﺻ ﻴ ﺢ
ﺖﺳا .
ﺎﺑ تارﺎﻬﻇا ﺮﺑﺎﻨﺑ ك
ﻤﻫ و ﻜ نارﺎ ) 1997 (
ﺮﺗﺎﻣ ﺖﺧﺎﺳ ، ﻳ
ﺲ ﻴﻛ ﻮ ﻚﻳ اﺮﻓ ﻳ
لﺎﺒﻧد ار ﺪﻨ ﻲﻣ
ﻛ ﺪـﻨ .
اﺪﺘﺑا ﺎﺑ ﻳ ﺘﺳﺮﻬﻓ ﺪ ﻲ
ترﺎﻬﻣ زا وﺪﺗ ﺎﻫ
ﻳ
ترﺎـﻬﻣﺮﺑﺎﻨﺑ لاﻮـﺳ ﺮـﻫ ﺲﭙـﺳ و دﻮـﺷ ﻦ ياﺮـﺑ مزﻻ يﺎـﻫ
ﺨﺳﺎﭘ ﻫﺪ ﻲ راﺬﮔﺰﻣر ي دﻮﺷ . ﻟوا ﻴ
ا رد مﺎﮔ ﻦ ﻳ
اﺮﻓ ﻦ ﻳ
ﺟاﺮﻣ ﺎـﺑ ﺪـﻨ
ـﻠﺒﻗ تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪـﺑ ﻪـﻌ ﻲ
، تاﺮـﻈﻧ
ﺗوﺮﭘ ﻜ ﻞ ﻛ ﻣﻼ ﻲ ﻔﺗ ﻜ اﺪﺻ ﺎﺑ ﺮ ي ﺪﻨﻠﺑ و1
يرواد ﻪﺟرد ﺪﻨﺑ ي اﻮﺘﺤﻣ اﺮـﺑ2
ي
ترﺎـﻬﻣ ﺎـﻫ ي لاﻮـﺳ ﺮـﻫ
ﺖﺳﺪﺑ ﻲﻣ آﻳ ﺪ . مﺎﮔ ﺪﻌﺑ ي ﺰﺠﺗ ﻳ و ﻪ هداد ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺨﺸﺗ لﺪﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺎﻫ
ﻴ ﺼ ﻲ ﺘﺧﺎﻨﺷ
3ﻲ ،ﺐﺨﺘﻨﻣ
ﻓ لﺪﻣ ﻴ نژﻮ ا رد ﻳ
ﺮﺗﺎﻣ ﺎﺑ ،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦ ﻳ
ﺲ ﻴﻛ وﺪﺗ ﻮ ﻳ هﺪﺷ ﻦ ﺖﺳا . مﺎﺠﻧاﺮﺳ ﺮﺗﺎﻣ ﻳ ﺲ ـﻴﻛ ﻮ ﻲـﻣ ﺪـﻧاﻮﺗ
ﺮﺑ اﺮﺑ هﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ رﺎﻣآ سﺎﺳا ي
دﻮﺷ حﻼﺻا ترﺎﻬﻣ ﺮﻫ .
3 - 2 . ور ﻜﻳ ﺨﺸﺗ نﻮﻣزآ ﺖﺧﺎﺳ دﺮ ﻴ
ﺼ ﻲ
ور رد ﻜﻳ
ﻣ شﻼﺗ نﻮﻣزآ ﺖﺧﺎﺳ دﺮ ﻲ
ﺎﺘﺳار رد ﺎﺗ دﻮﺷ ي
لاﻮﺳ ،نﻮﻣزآ فﺪﻫ ﺎـﻫ
ي ﺨﺸﺗ ـﻴ ﺼ ﻲ
وﺪﺗ ﻳ دﻮﺷ ﻦ . ﻚﻳ
ﺨﺸﺗ نﻮﻣزآ ﻴ
ﺼ ﻲ
ﻧﻮﻣزآ بﻮﺧ ﻲ
ﺖﺳا ﻛ ﺗﺎـﻋﻼﻃا ﻪ ﻲ
حﻮﻄـﺳ دروآﺮـﺑ زا ﺮـﺗاﺮﻓ
________________________________
________________________________
__
1. think-aloud verbal protocols 2. content raters judgment
3. cognitive diagnostic models (CDMs)
ﺎﻧاﻮﺗ ﻲﻳ ﻛ ﻠ ﻲ زآ ﻧدﻮﻣ ﻲ ﻣ ﻪﺋارا ﻲ ﺪﻫد . و تﺎﻋﻼﻃا ﻳ
هﮋ ا ي ﺎﺑ ﻳ
ﺦﺳﺎﭘ رد ﺪ ﺎﻫ
ي ﻧدﻮﻣزآ ﻲ ﻪﺘـﺷاد دﻮـﺟو
ﻒﻌﺿ طﺎﻘﻧ و ﺪﺷﺎﺑ ـﻳ
ﺎ ـﻛ ﺞ ـﻤﻬﻓ ﻲ رد ﺎـﻫ ﻮﺠﺸـﻧاد ﺺﺨﺸـﻣ ار ـﻛ
ﻮﺼـﺗ و هدﺮ ﻳ
ﺮ ﻛ ﻞـﻣﺎ ﺮـﺗ ي زا
ﺎﻧاﻮﺗ ﻲﻳ ﺎﻫ ﻳ
ﺪﻫد ﻪﺋارا ار ﺶ .
د ترﺎﺒﻋ ﻪﺑ ﻳ
ﺮﮕ
ﻪﺑ ﺪﻳﺎﺑ تﻻاﻮﺳ ﻪﻧﻮﮔ
ا ي ﺣاﺮﻃ ﻲ ﺪـﻫد نﺎﺸـﻧ ﺎﺗ دﻮﺷ
ﻛ اﺮﭼ ﻪ ﻮﺠﺸﻧاد تﻻاﻮﺳ ﻪﺑ اﻳ
ﺖﺳا هداد ﺦﺳﺎﭘ ﻪﻧﻮﮔ ﻦ .
ـﺣاﺮﻃ تﻻاﻮـﺳ ﻲ
نﻮـﻣزآ رد هﺪـﺷ ﺎـﻫ
ي
مﻮﺳﺮﻣ
تﺎﻋﻼﻃا
ﻛ ﻓﺎ ﻲ اﺮﺑ ي ﺨﺸﺗ ﻴ
ﻤﻧ ﻪﺋارا ﺺ ﻲ
ﻟﺎﺣ رد ﺪﻫد ﻲ
ﻛ ﻪ ﻚﻳ
ﺨﺸﺗ نﻮﻣزآ ﻴ
ﺼ ﻲ ﺐﺳﺎﻨﻣ
ﻣ ﻲ ﺑ ﺪﻧاﻮﺗ ﻴ ترﺎﻬﻣ ﻦ ﺎﻫ ﻲﻳ ﻛ ﻪ ﻚﻳ ﻧدﻮﻣزآ ﻲ
ﺳر ﻂﻠﺴﺗ ﻪﺑ نآ رد ﻴ
ترﺎﻬﻣ و هﺪ ﺎﻫ
ﻲﻳ ـﻛ زﻮـﻨﻫ ﻪ ـﻳ دﺎ
ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮕﻧ ﺎﻤﺗ
ﻳ ﺎﻗ ﺰ ﻳ دﻮﺷ ﻞ . لاﻮـﺳ ﺎـﻫ ي ﺨﺸﺗ ـﻴ ﺼ ﻲ
ﺘـﺻﺮﻓ ،بﻮـﺧ ﻲ
اﺮـﺑ ي ـﺳرﺮﺑ ﻲ اﺮﻓ ﻳ ﺪـﻨ
ﺦﺳﺎﭘ ﺎﻫ ي ﮔاﺮﻓ ﻴ راﺪﺗ ناﺮ ك ﻣ ﻲ
ﻪﺑ تﺎﻋﻼﻃا ناﺰﻴﻣ و ﺪﻨﻴﺑ
ﺦﺳﺎﭘ زا هﺪﻣآ ﺖﺳد ﺎـﻫ
ي ﻧدﻮـﻣزآ ﻲ ار ﺎـﻫ
اﺰﻓا ﻳ ﻣ ﺶ ﻲ ﺪﻫد .
ﺣاﺮﻃ رد ﻢﻬﻣ شور ود ﻲ
ا ﻳ
نﻮـﻣزآ عﻮﻧ ﻦ رﻮـﺤﻣ ﺪﻫﺎـﺷ حﺮـﻃ زا ﺪـﻨﺗرﺎﺒﻋ ﺎـﻫ
ﻣ ﻴ ﻮﻠﺴ
1ي ) 1994 (
ﺣاﺮﻃ مﺎﻈﻧ و ﻲ
ﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲ نﻮﺴﺗﺮﺒﻣا ) 2
1990 ( ﻛ ﻪ ﺟو ﺎﺑ دﻮ توﺎﻔﺗ ﺎـﻫ ﻲﻳ ـﻛ ﻪ ﺎـﺑ
ﺪﻧراد ﻢﻫ ، ﺖﻫﺎﺒﺷ ﺎﻫ ي ﺑ ﻴ ﺶ ﺮﺗ
ﻲﻣ هﺪﻳد نآ رد ي دﻮﺷ
. ﻢﻬﻣ ﺮﺗ ﻳ
نآ ﺖﻫﺎﺒﺷ ﻦ زا ﺖـﺳا ترﺎـﺒﻋ ﺎـﻫ
ﺮﻈﻧ ﺶﻘﻧ ﻳ ﺔ ﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲ
ﺪﻫاﻮﺷ و ي ﻛ ﺮﻃ زا ﻪ ﻳ ﺪﻣ ﻖ ﻪﺑ نﻮﻣزآ ﻦﻳوﺪﺗ ﻲﻳﺎﻨﺑﺮﻳز ﻲﺑﺮﺠﺗ ل ﻲﻣ ﺖﺳد
آﻳ ﺪ
) رﻮﮔ ﻳ ،ﻦ 2006 .(
ﻨﺘﺒﻣ ﺶﺠﻨﺳ حﺮﻃ ﻲ
ور ،ﺪﻫﺎـﺷ ﺮﺑ ـﻜﻳ
دﺮ ي ـﻨﺘﺒﻣ ﻲ ﺖـﺳا هزﺎـﺳ ﺮـﺑ ـﻛ
اراد ﻪ ي
ﻻ ﻳ ﻪ ﺎﻫ ي ﺳرﺮﺑ ﻲ ﻣز ﻴ ﻪﻨ لﺪﻣ زﺎﺳ ي ﻣز ﻴ
ﻣﻮـﻬﻔﻣ ﺶﺠﻨﺳ بﻮﭼرﺎﭼ ،ﻪﻨ ﻲ
اﺮـﺟا ، ي ﻪـﺋارا و ﺶﺠﻨـﺳ
ﺣاﺮﻃ نآ فﺪﻫ و هدﻮﺑ ﺶﺠﻨﺳ ﻲ
ﻨﺘﺒﻣ ﺶﺠﻨﺳ ﻲ
ﺚـﺤﺑ ﺮﺑ ﺎـﻫ ي اراد ي ﺪﻫﺎـﺷ ﺪـﻧاﻮﺘﺑ ﺎـﺗ ﺖـﺳا 3
طﺎﺒﻨﺘﺳا ﺎﻫ ﻲﻳ رﺎﺑرد ة
ﻧدﻮﻣزآ ﻒﻌﺿ و تﻮﻗ طﺎﻘﻧ ﻲ
ﺪـﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد ﺎﻫ .
ﻪـﻔﻟﻮﻣ ﺞﻨـﭘ ﻠـﺻا
ﻲ ا ـﻳ عﻮـﻧ ﻦ
لﺪـﻣ زا ﺖﺳا ترﺎﺒﻋ ﺶﺠﻨﺳ ﺎـﻫ
ي ﺶـﻧاد زﻮـﻣآ
ﺗ ،ﺪﻫﺎـﺷ ، ﻜ
ﻠ ـﻴ
ﺮﺗ و ﻪـﺋارا ،ﻒ ـﻴﻛ
ﺐ ) ﻣ ـﻴ ﻮﻠﺴ ي
،
ﺎﺘﺳا ﻳ ﻮﮔﺮﺒﻨ ،ﺪﻧﻮﻤﻟآ 2003 .(
ﺣاﺮﻃ مﺎﻈﻧ ﻲ
ﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲ
ﻧ نﻮﺴﺗﺮﺒﻣا ﻴ
ﺎﺗ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﺰ ـﻴﻛ
ﺮﻈﻧ ﺶـﻘﻧ ﺮـﺑ ﺪ ـﻳ
ﺘﺧﺎﻨـﺷ ﻪ ﻲ ـﺣاﺮﻃ رد ﻲ
ﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ نﻮﻣزآ
هﺮﻤﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا و ﺮﻴﺴﻔﺗ دﻮﺒﻬﺑ ر ﺎﻫ
ي نﻮﻣزآ ﺎـﻫ ي ﺎـﻧاﻮﺗ ﻲﻳ ﭘ و ـﻴ
ﺼـﺤﺗ ﺖﻓﺮﺸ ﻴﻠ
ﻲ
ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺋارا .
اﻳ شور ﻦ ﻠﺣاﺮﻣ ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ﻞﻣﺎﺷ ﻲ
اﺮـﺑ ي ترﺎـﻬﻣ ﺎـﻫ ي
وﺪـﺗ رد ﺮـﻈﻧ درﻮـﻣ ﻳ
،ﻦ
ﻠﺤﺗ و ﻦﺘﺷﻮﻧ ﻴ
ﺖﺳا نﻮﻣزآ ﻞ .
ﺣاﺮﻃ مﺎﮔ ﺖﻔﻫ ﻲ
ا رد نﻮﻣزآ ﻳ
ور ﻦ ﻜﻳ
ﻌﺗ زا ﺖـﺳا ترﺎﺒﻋ دﺮ ﻴـﻴ
ﻦ
هزاﺪﻧا فﺪﻫ ﮔ
ﻴ ﺮ ي ﺎﺳﺎﻨﺷ ، ﻲﻳ و ﻳ ﮔﮋ ﻲ ﺎﻫ ي ﻣز ﻴﻨ ﺔ ﺗ ﻜ ﻠﻴ وﺪﺗ ،ﻒ ﻳ
ﺘﺧﺎﻨـﺷ لﺪـﻣ ﻦ ﻲ
،لاﻮـﺳ ﺖﺧﺎـﺳ ،
ﺳرﺮﺑ ﻲ
ﻟﻮﺗ ،هﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﺳ تﻻاﻮﺳ لﺪﻣ ﻴ
ﻧﺎﺑ ﺪ ﻚ ﺎﺑ لاﻮﺳ
ﻪـﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﭘﻴ ﭽ ـﻴ ﮔﺪ ﻲ ﺘﺧﺎﻨـﺷ ﻲ اور و ـﻳ ﺑﺎ ﻲ
) رﻮﮔ ﻳ ،ﻦ 2006 .(
________________________________
________________________________
__
1. Mislevy’s Evidence-Centered Design 2. Embretson’s Cognitive Design System 3. Evidentiary reasoning
4 - 2 . لﺪﻣ ﺎﻫ ي ﺨﺸﺗ ﻴ ﺼ ﻲ ﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲ
لﺪﻣ ﺎﻫ ﻲﻳ ﺗﻻﺎﻤﺘﺣا ﻲ
ﺪﻌﺑ ﺪﻨﭼ ي ﺖﺳا
ترﺎﻬﻣ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ ﺎﺑ ﻪﻛ ﺎﻫ
ي ﻮﻣ ﺦﺳﺎﭘ ﻪﻳارا ياﺮﺑ زﺎﻴﻧ در
ﻪﺑ ﺖﺳرد تﻻاﻮﺳ ﻚﻳ نﻮﻣزآ آ ﻒﻌﺿ و تﻮﻗ طﺎﻘﺗ ﻲﻧدﻮﻣز
نآ و ﻦﻴـﻴﻌﺗ ار ﺎﻫ
ﻪـﺑ ار ﺎـﻫ ترﻮـﺻ
ﻪﻘﺒﻃ ﻲﺼﻴﺨﺸﺗ ﺪﻨﺑ
ي ارا ﻳ ﺔ
ﻲـﻣ ترﺎـﻬﻣ رد ﻂﻠﺴـﻣ خﺮـﻤﻴﻧ ﻛ
ﺪـﻨ ) ﻟﻴ ﮔ و نﻮـﺘ ـﻴ
،لﺮ 2007 .(
ﺐـﻠﻏا
ﺎﺗ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻛ
ﺰﺠﺗ ﻪﺑ دوﺪﺤﻣ نﻮﻨ ﻳ
و ﻪ نﻮﻣزآ ﻲﺳرﺮﺑ
هدﻮﺑ دﻮﺟﻮﻣ يﺎﻫ وﺪﺗ ﻪﻧ و ،ﺪﻧا
ﻳ ﻦ
نﻮﻣزآ ﺎﻫ
ﻪﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا ﻪﻛ ﻲﻟﺎﺣ رد ،ﺪﻳﺪﺟ ي وﺪﺗ
ﻳ
ﺨﺸﺗ نﻮﻣزآ ﻦ ﻴ
ﺼ ﻲ ﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲ ﺪﺟ ﻳ سﺎـﺳا ﺮﺑ ﺪ
ﭼ
ﻲﻣ ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲﺼﻴﺨﺸﺗ ﻲﺑﻮﭼرﺎ دزادﺮﭘ
. لﺪﻣ
لﺪﻣ ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲﺼﻴﺨﺸﺗ يﺎﻫ ﺎﻫ
ﻲﻳ رﺎﻣآ ي فﺪـﻫ ﺎﺑ
ﭘﻴ ﺮﻈﻧ نداد ﺪﻧﻮ ﻳ
ﺘﺧﺎﻨﺷ ﻪ ﻲ و ﺎﺑ ﻳ ﮔﮋ ﻴ ﺎﻬ ي ﺠﻨﺴﻧاور ﻲ نﻮﻣزآ لاﻮﺳ ﺮﻫ ﻲﻣ
ﺪﻨﺷﺎﺑ ) رﻮﮔ ﻳ ،ﻦ 2006 .(
ﻪــﻧﻮﻤﻧ لﺪــﻣ زا ﻲﻳﺎــﻫ ﺎــﻫ
ي ﺨﺸﺗ ــﻴ ﺼ ﻲ ﺘﺧﺎﻨــﺷ ﻲ لﺪــﻣ ﻞﻣﺎــﺷ ــﺳﺎﻨﺷ شور
ﻲ هﺪــﻋﺎﻗ ﺎﻀــﻓ
1
) ﻮﺴﺗﺎﺗ ﻛ
،ﺎ 1995 ( ﺒﺗاﺮﻣ ﻪﻠﺴﻠﺳ شور ، ﻲ
2ﺖﻔﺻ ) ﻟﻴ ﮔ،نﻮـﺘ ﻴ ﻧﻮﻫ و ،لﺮ ـﻜ
،ﺎ 2004 ( ﻓ لﺪـﻣ و ، ـﻴ
نژﻮ
) ﺰﺗرﺎﻫ
، 2002 ( ﺖﺳا . ﺑﻴ ﺮﺘﺸ لﺪﻣ
لﺪﻣ ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲﺼﻴﺨﺸﺗ يﺎﻫ ﺎﻫ
ي
ﻧﺎـﻬﻨﭘ ﻪـﻔﻟﻮﻣ ﻲ
رﻮﺤﻣ ﺎـﺑ ـﻳ ﺖ
ﺮﻈﻧ ﻳ ﺔ
ﺦﺳﺎﭘ لاﻮﺳ ﺪﻧا
ﻛ نآ رد ﻪ و ﺎﻫ ﻳ ﮔﮋ ﻲ ﺪـﻌﺑ ﺪﻨﭼ ي
ﻤﻫا زا ـﻴ ﺑ ﺖ ـﻴ ﺮﺘﺸ ي
ﺖـﺳا رادرﻮـﺧﺮﺑ .
رد
لﺪﻣ ﺎﻫ ي ﺮﻈﻧ ﻳ
ﻠﺒﻗ ﺦﺳﺎﭘ لاﻮﺳ ﻪ ﻲ
، ﺎﻧاﻮﺗ ﻲﻳ نﺎﺑز زﻮﻣآ ﻂﺳﻮﺗ ﻚﻳ ﻬﺑ ﻴ ﺰﮔ ﻦ ﻳﻨ ﺔ ﺎﻧاﻮﺗ ﻲﻳ ﻣﻮﻤﻋ ﻲ لﺪـﻣ
ﻲﻣ يزﺎﺳ دﻮﺷ . اﻳ ﻦ ﻟﺎﺣ رد ﻲ ﺖﺳا ﻛ و ﻪ ﻳ ﮔﮋ ﻲ ﺪـﻌﺑ ﺪﻨﭼ ي
لﺪـﻣ ﺎـﻫ ي ﺨﺸﺗ ﻦـﻳا ﻲﺘﺧﺎﻨـﺷ ﻲﺼـﻴ
ﻲﻣ ﻢﻫاﺮﻓ ار نﺎﻜﻣا ﻛ
اﺮﻓ ﺎﺗ ﺪﻨﻨ ﻳ ﺎﻫﺪﻨ ي ﻨﻫذ ﻲ
ـﺳرﺮﺑ ار ﻮﺠﺸﻧاد ﺦﺳﺎﭘ رد ﻪﺘﻔﻬﻧ ﻲ
ﻛ ـﻨ ﻴ
ﺎـﻧاﻮﺗ و ﻢ ﻲﻳ
ﻛ ﻠ ﻲ
ﺪﻨﭼ ﻪﺑ ار ﻳ
ﺴﻘﺗ ﺶﺨﺑ ﻦ ﻴ
ﻢ ﻛ ﻨﻴ ﻢ . ﺗ
ﻪﻔﻟﻮﻣ داﺪﻌﺗ ﻪﺑ ﻲﮕﺘﺴﺑ دﺎﻌﺑا داﺪﻌ ﺎﻫ
ي ترﺎﻬﻣ رد دﻮـﺟﻮﻣ
اد نﻮﻣزآ در . ﻪﻔﻟﻮﻣ ﺎﻫ ي نﺎﻬﻨﭘ ا 3
ﻳ لﺪﻣ ﻦ ﺎﻫ ﺸﺨﺑ ود ﻲ ﻂﻠﺴﺗ ﺪﻨﻧﺎﻣ ، ﻳ
،ﻂﻠﺴﺗ مﺪﻋ ﺎ ﻳﺎ
ﺪـﻨﭼ حﻮﻄﺳ
ﻪﺒﺗر ﺮﻴﻐﺘﻣ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻲﺸﺨﺑ ﺪﻨﺑ
ي ﻟﺎﻋ ﻞﻣﺎﺷ ﻲ ،ﻂﺳﻮﺘﻣ ،بﻮﺧ ، هﺮﻴﻏ و ﻒﻴﻌﺿ
ﺪﻧا .
1 - 4 - 2 . ﻓ لﺪﻣ ﻴ نژﻮ
ﻓ لﺪﻣ ﻴ ﺪﻣ ،نژﻮ ﻲﻨﺘﺒﻣ ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲﺼﻴﺨﺸﺗ ﺦﺳﺎﭘ لاﻮﺳ ل ﺖﺳا ترﺎﻬﻣ ﺮﺑ
ﻛ ﻧدﻮﻣزآ ﺦﺳﺎﭘ ﻪ ﻲ
ﺎـﻫ
ﺶﺳﺮﭘ ﻪﺑ ﺎﻫ ﻪﺑ ار ﻌﺑﺎﺗ ناﻮﻨﻋ ﻲ و زا ﻳ ﮔﮋ ﻲ ﺎﻫ ي ﻧدﻮﻣزآ ﻲ ) ﻧ رادﺮﺑ ﻴ
ﻧدﻮـﻣزآ ﻂﻠﺴـﺗ ﺢﻄـﺳ خﺮﻤ ﻲ
رد
ترﺎﻬﻣ ﺎﻫ ( و ﻪﻨﻳﺰﮔ ﻦﻴﻬﺑ ﺎﻫ
ي لاﻮﺳ ار لﺪﻣ زﺎﺳ ي ﻣ ﻲ ﻛ ﺪﻨ . اﻳ ﺰﺗرﺎـﻫ ﻂـﺳﻮﺗ لﺪـﻣ ﻦ )
2002 ( ـﻛ ﻪ
لﺪﻣ ﻜﻳ د ﻪﭼرﺎﭙ ﻳ
ﻮﺳور و تﻮﺘﺳا ،ﻮﻠﺒ ) 4
1995 (
ﺪﻨﺑﺮﺘﻣارﺎﭘ هرﺎﺑود ار ي
ﻛ ﭘ ،دﺮ ﻴ
ﻨﺘﺒﻣ و هﺪﺷ دﺎﻬﻨﺸ ﻲ
________________________________
________________________________
__
1. Tatsuoka’s Rule-Space Methodology 2. Attribute Hierarchy Method 3. Latent traits
4. DiBello, Stuart and Roussos’s Unified Model
رﻮﮕﻟا ﺮﺑ ﻳ ﺠﻧز ﻢﺘ ﻴ هﺮ ﺎﻫ ي رﺎﻣ ﻛ ﻪﺘﻧﻮﻣ ﻒ ﻛ
1ﻮﻟرﺎ ﺖﺳا . ا رد ﻳ
ﺋارا لﺎﻤﺘﺣا لﺪﻣ ﻦ ﺔ
ﻪـﺑ ﺖـﺳرد ﺦﺳﺎﭘ
ترﻮﺻ ود ﻛ
ﺶﻫﺎ ﻳ ﻪﺘﻓﺎ ) ﻨﺘﺒﻣ ﻲ ﻬﺑ ود ﺮﺑ ﻴ ﺰﮔ ﻦ ﻳ ﻪﻨ ( و ﻛ ﻞﻣﺎ ) ﻨﺘﺒﻣ ﻲ ﻬﺑ ﻪﺳ ﺮﺑ ﻴ ﺰﮔ ﻦ ﻳ ﻪﻨ ( ﺖﺳا .
لﺪﻣ رد ﺖﺳرد ﺦﺳﺎﭘ ﻪﺋارا لﺎﻤﺘﺣا ﻛ
ﺶﻫﺎ ﻳ زا ﺖﺳا ترﺎﺒﻋ ﻪﺘﻓﺎ :
∏
=−
∗
∗
∗
∗ =
↓
= k
k
) ( ik ik
n n
ni , ; ,r ) r nk
X ( p
1
1 α η π π 1α
لﺪﻣ رد ﺖﺳرد ﺦﺳﺎﭘ لﺎﻤﺘﺣا ﻛ
ترﺎﺒﻋ ﻞﻣﺎ زا ﺖﺳا
:
∏
=−
∗ ∗
∗
∗ =
↓
= k
k
n ci ) ( ik i
ik n n
ni , ; ,r ,c ) r P( )
X (
p nk
1
1 α η π π 1α η
و ﻳ ﮔﮋ ﻲ ﺎﻫ ي ﻧدﻮﻣزآ ﻲ ﻂﻠﺴﺗ ﻞﻣﺎﺷ ﻳ
ﻧدﻮﻣزآ ﻂﻠﺴﺗ مﺪﻋ ﺎ nﻲ
ترﺎﻬﻣ رد ﺎﻫ
ي ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ ﻪﺋارا
ﻧ رادﺮﺑ ﻴ ترﺎﻬﻣ خﺮﻤ ) 2
) ,..., (αn αnk α=
( و
ﻧدﻮﻣزآ ﺮﺘﻣارﺎﭘ ﻲ
) ηn
( ﺖﺳا . ﻦﻴﻬﺑ ،ﻦﻳا ﺮﺑ نوﺰﻓا
ﻪﻨﻳﺰﮔ ﺎﻫ ي
ا رد لاﻮﺳ ﻳ
ز حﺮﺷ ﻪﺑ لﺪﻣ ﻦ ﻳ
ﺮﻌﺗ ﺮ ﻳ ﻣ ﻒ ﻲ ﺪﻧﻮـﺷ ) د ي ،تﻮﺘـﺳا و ﻮـﻠﺑ 2008
؛ ﻳ ،ﮓـﻨ
2005 و 2009 ﻟ ؛ ﻲ ، 2011 ﻠﭙﻤﺗ ، ﻴ ﻦ 2004 ﻤﻫ و ﻮﺳور ؛ ﻜ
،نارﺎ 2007 .(
ﻬﺑ ﻴ ﺰﮔ ﻦ ﻳﻨ ﺔ لاﻮﺳ
∗
πi
ﻳ ﺎﭘ ﻂﺧ ﺎ ﻳ ﻪ ﻳ راﻮﺷد ﺎ ي ـﺋارا لﺎﻤﺘﺣا زا ﺖﺳا ترﺎﺒﻋ ﺔ
ﺖـﺳرد ﺦـﺳﺎﭘ
ﻪﺑ ﻚﻳ لاﻮﺳ ا ﺎﺑ ﻳ ضﺮﻓ ﻦ ﻛ زآ ﻪ ﻧدﻮﻣ ﻲ ﻤﻫ رد ﺔ ترﺎﻬﻣ ﺎﻫ ي ﻧ درﻮﻣ ﻴ زﺎ ﻪﺑ ﺳر ﻂﻠﺴﺗ ﻴ هﺪ ﻪﺑ و ضﺮـﻓ
اﻳ ﻨ ﻜ راﺪﻘﻣ ﻪ ز η
ﻳ ﺖﺳا دﺎ دﺎﻘﻣ ﻳ ﺎﺗ ﺮﻔﺻ زا نآ ﺮ ﻚﻳ
ﻐﺘﻣ ﻴ ﺖﺳا ﺮ . دﺎﻘﻣ ﻳ ﺮ ﻛ ﻢ زا ﺮﺗ 6 ./
ﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ ة
اﻳ ﺖﺳا ﻦ ﻛ
اﺮﺑ لاﻮﺳ ﻪ ي
ترﺎﻬﻣ ) ﺎـﻫ ي (
ﻪـﺑ هﺪـﺷ هداد صﺎﺼـﺘﺧا نآ
ﺸـﻣ ، ﻜ ﺖـﺳا ﻞ . اﺮﺑﺎـﻨﺑ ﻳ ﻦ
ترﺎﻬﻣ ﺎﻫ ي ﺑ ﻴ ﺶ ﺮﺗ ﻳ توﺎﻔﺘﻣ ﺎ ﺮﺗ ي )
ﺖﺨﺳ لﺎﻤﺘﺣا ﻪﺑ ﺮﺗ
ي ( ﻪﺑ ﺪﻳﺎﺑ ﻨﭼ ﻴ ﻟاﻮﺳ ﻦ ﻲ صﺎﺼـﺘﺧا ﻳ
ﺪـﺑﺎ .
ا ﺮﺑ نوﺰﻓا ﻳ ﻦ
، دﺎﻘﻣ ﻳ ﺎﭘ ﺮ ﻴﻳ ا ﻦ ﻳ ﻬﺑ ﻦ ﻴ ﺰﮔ ﻦ ﻳ ﻣ ار ﻪﻨ ﻲ ا ناﻮﺗ ﻳ ﺴﻔﺗ ﻪﻧﻮﮕﻨ ﻴ
ﺮ ﻛ دﺮ ﻛ ﻧدﻮﻣزآ ﻪ ﻲ ﺲﻧﺎـﺷ ﺎﻫ
ﻛ ﻤ ﻲ اﺮﺑ ي ﺋارا ﺔ
ﺤﺻ ﺦﺳﺎﭘ ﻴ
لاﻮﺳ ﻪﺑ ﺢ ﺘﺣ
ﻲ ترﺎـﻬﻣ رد ﻂﻠﺴـﺗ زا ﺲﭘ )
ﺎـﻫ ي ( ز ﻳ ﺎـﻨﺑﺮ ﻲﻳ ﻚـﻳ
ﺪﻧراد لاﻮﺳ .
ﻬﺑ ﻴ ﺰﮔ ﻦ ﻳ لاﻮﺳ ﻪﻨ
∗
rik
ﻳ ﺮﺟ ﺎ ﻳ ﻪﻤ ﻳ ﺨﺸﺗ ﺎ ﻴ ﺺ ﻪﺑ ﻄﺑار ﺔ لاﻮﺳ - ترﺎﻬﻣ ) ارا ﻳ
ﺮﺗﺎـﻣ رد هﺪـﺷ ﻪ ﻳ
ﺲ
ﻴﻛ ﻮ ( ﻣ طﻮﺑﺮﻣ ﻲ
ﻣ ﺺﺨﺸﻣ و دﻮﺷ ﻲ
ﻛ ﺪﻨ ﻛ رد ﻂﻠﺴﺗ ﺪﺣ ﻪﭼ ﺎﺗ ﻪ ﻚﻳ
صﺎـﺧ ترﺎﻬﻣ ﺲﻧﺎـﺷ ﺮـﺑ
ﺋارا ﺔ
ﻪﺑ ﺖﺳرد ﺦﺳﺎﭘ ﻚﻳ
دراد ﺮﺛا لاﻮﺳ .
ﻬﺑ ﻴ ﺰﮔ ﻦ ﻳﻨ ﺔ ﺮﺟ ﻳ ،ﻪﻤ ﻚﻳ
ﺑﺮﺿ ﻞﻣﺎﻋ ﻲ
ﺖﺳا ﻛ ﺛا رد ﻪ نآ ﺮ
ترﺎﻬﻣ رد دﺮﻓ ﺮﮔا لاﻮﺳ ردk
i
ﺳﺮﻧ ﻂﻠﺴﺗ ﻪﺑ ﻴ
ﺖـﺳرد ﺦﺳﺎﭘ لﺎﻤﺘﺣا ﺪﺷﺎﺑ هﺪ ـﻛ
ـﻣ ﺶﻫﺎ ﻲ ﻳ ﺪـﺑﺎ .
ﻦﻴﻬﺑ ﺰﮔ ﻳﻨ ﺔ ﺮﺟ ﻳ اﺮﺑ ﻪﻤ ي ارد ﺮﻫ ﻳ ﺔ ﺮﺗﺎﻣ ﻳ ﺲ ﻴﻛ
ﻣ دروآﺮﺑ ﻮ ﻲ
ز دﻮﺷ ـﻳ
ﻧدﻮـﻣزآ اﺮ ﻲ
ﻪـﻘﺒﻃ رد ﺎـﻫ ﺎـﻫ
ي
ﺮﺗ رد ﻒﻠﺘﺨﻣ نﺎﻬﻨﭘ ﻴﻛ
ﺐ ﺎﻫ ي ﺗوﺎﻔﺘﻣ ﻲ
ترﺎﻬﻣ زا
ﺳر ﻂﻠﺴﺗ ﻪﺑ ﺎﻫ ﻴ
هﺪ ﺪﻧا . دﺎﻘﻣ ﻳ لﻮﻤﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ نآ ﺮ
________________________________
________________________________
__
1. Markov Chain Monte Carlo 2. Skills mastery profile vector
ﺑﻴ ﺎﺗ ﺮﻔﺻ ﻦ ﻚﻳ
ﺖﺳا . دﺎﻘﻣ ﻳ ﺮ 0 ﺎﺗ 5 ./
اﺮﺑ ي ﺮﺘﻣارﺎـﭘ
∗
rik
نﺎﺸـﻧ ﺪـﻨﻫد ة ﺶـﺳﺮﭘ ﺎـﻫ ﻲﻳ
ﺮـﺿ ﺎـﺑ ﻳ ﺐ
ﺨﺸﺗ ﻴ ﺧ ﺺ ﻴﻠ ﻲ
ﺖﺳا ﻻﺎﺑ . ﺘﻗو ﻲ
دﺎﻘﻣ ﺐﻠﻏا ﻳ
ا ﺮ ﻳ ﻦ ﻦﻴﻬﺑ ﺰﮔ ﻳ ﻪﻨ ﻪـﺑ ترﺎﻬﻣ ﻚﻳ ياﺮﺑ دﺰﻧ ﺮﻔـﺻ
ﻚـﻳ
ﺪﺷﺎﺑ ) ﻣ ﻴ ﮕﻧﺎ ﻴ نآ ﻦ ﺎﻫ ﻛ ﻢ زا ﺮﺗ 5 ./
ﺪﺷﺎﺑ ( اﺮﺑ نﻮﻣزآ ، ي
اراد ترﺎﻬﻣ نآ ي
ﺘﺧﺎﻨـﺷ رﺎﺘﺧﺎـﺳ ﻲ
ﻻﺎـﺑ ﻲﻳ
ﺖﺳا ﻛ ﻣ نﺎﺸﻧ ﻪ ﻲ
اﺮﺑ نﻮﻣزآ ﺪﻫد ي
ﺨﺸـﺗ ﻴ
ﺑﻮـﺧ ﻪـﺑ ترﺎـﻬﻣ نآ رد ﻂﻠﺴـﺗ ﺺ ﻲ
ـﺣاﺮﻃ ﻲ هﺪـﺷ
ﺖﺳا .
∗ ﺮﮔا rik
گرﺰﺑ زا ﺮﺗ 9 ./
اﺮﺑ لاﻮﺳ ،ﺪﺷﺎﺑ ي
اراد ،ﻪﻃﻮﺑﺮﻣ ترﺎﻬﻣ ي
ﺨﺸـﺗ ترﺪﻗ ﻴ
ﻻﺎـﺑ ﺺ ﻲﻳ
ﻧﻴ اردو ﺖﺴ ﻳ ﺔ ﺮﺗﺎﻣ ﻳ ﺲ ﻴﻛ اﺮﺑ ﻮ ي
صﺎﺼﺘﺧا ترﺎﻬﻣ رد لاﻮﺳ نآ
ﺎﺑ نآ ﻪﺑ هﺪﺷ هداد ﻳ
زا ﺪ ﻚـﻳ ﻪـﺑ
ﻐﺗ ﺮﻔﺻ ﻴﻴ ﺮ ﻳ ﺪﺑﺎ . ﻬﺑ ﻴ ﺰﮔ ﻦ ﻳﻨ ﺔ ci
ﻳ ﻬﺑ ﺎ ﻴ ﺰﮔ ﻦ ﻳﻨ ﺔ ﺎﻧاﻮﺗ ﻲﻳ ﻗﺎﺑ ﻴ ﺗﺎﻋﻼﻃا هﺪﻧﺎﻤ ﻲ
ا درﻮﻣ رد ﻳ
ﻦ ﻛ ﻪﭼ ﺎﺗ ﻪ
ترﺎﻬﻣ ﺪﺣ ﺎﻫ
ي ﻧ درﻮﻣ ﻴ اﺮﺑ زﺎ ي ارا ﻳ
ﺤﺻ ﺦﺳﺎﭘ ﻪ ﻴ
ﺮﺗﺎﻣ رد ﺢ ﻳ
ﺲ ﻴﻛ
هﺪﺸـﻧ ﻪـﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﻮ ﺖـﺳا
) ﺮﺗﺎﻣ ﻳ ﺲ ﻴﻛ ﻏ ﻮ ﻴ ﺮ ﻛ ﻞﻣﺎ ( ارا ﻳ ﻣ ﻪ ﻲ ﺪﻫد .
فﺪﻫ ا زا ﻳ
وﺪـﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦ ﻳ
ﻦ ﻚـﻳ
رد و نﺪـﻧاﻮﺧ نﻮـﻣزآ ك
ﻫﺎـﻔﻣ ﻴ بﻮﭼرﺎـﭼ سﺎـﺳا ﺮـﺑ ﻢ
ﺨﺸﺗ ﻴ ﺼ ﻲ ﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲ
ﺨﺸﺗ درﻮﺧزﺎﺑ ندﻮﻤﻧ ﻢﻫاﺮﻓ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﻴ
ﺼ ﻲ ﺗ ﻜ ﻮ ﻳﻨ ﻲ اﺮﺑ ي
ﻮﺠﺸـﻧاد ﻳ ﺖـﺳا نﺎ .
رد اﻳ ﺎﺘﺳار ﻦ ﻪﺑ
ﺮﺗﺎﻣ ﺖﺧﺎﺳ ﻳ
ﺲ ﻴﻛ اﺮﺑ ﻮ ي ﻲﻣ نﻮﻣزآ ﻪﺑ ﻲﺸﺨﺑرﺎﺒﺘﻋا زادﺮﭘ
ﻳ ترﺎﻬﻣ ﺎﺗ ﻢ مزﻻ يﺎـﻫ
ﺨﺳﺎﭘ ياﺮﺑ ﻫﺪ
ﻲ
دﻮﺷ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ لاﻮﺳ ﺮﻫ ﻪﺑ ﺢﻴﺤﺻ .
ﻪﺑ ﻤﻫ ﻴ
ﻘﺤﺗ ﺶﺳﺮﭘ ود ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻦ ـﻴ
ﺦـﺳﺎﭘ ﻖ
ﻫاﻮﺧ ﻴ داد ﻢ :
1 .
رد و نﺪﻧاﻮﺧ نﻮﻣزآ ك
ﻫﺎﻔﻣ ﻴ وﺪﺗ ﻢ ﻳ ﺪـﺷ ﻦ ة
ترﺎـﻬﻣ ﻪـﭼ ﺪـﻳﺪﺟ ﺎـﻫ
ﻲﻳ ار ﻲـﻣ و ﺪﺠﻨـﺳ
ﺗ ﻜ ﺬﭘراﺮ ﻳ ﺮ ي نآ اﺮﺑ ﺎﻫ ي
؟ﺖﺳا ﻪﻧﻮﮕﭼ نﻮﻣزآ لاﻮﺳ ﺮﻫ
2 . ﻠﻤﻋ ﻜ ﻮﺠﺸﻧاد دﺮ ﻳ
نﺎ
ترﺎﻬﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺎﻫ
ي ﺑ ﻜ
نﻮﻣزآ رد ﻪﺘﻓر رﺎ ﺧ
ﻪـﺑ نﺪـﻧاﻮ و ﻲـﻠﻛ رﻮـﻃ
ﻪﺑ داﺮﻔﻧا رﻮﻃ ي
؟ﺖﺳا ﻪﻧﻮﮕﭼ
3 . شور ﺶﻫوﮋﭘ
اﻳ
ﺸﻫوﮋﭘ فﺪﻫ ﺮﻈﻧ زا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦ ﻲ
اراد ي ـﻛ دﺮﺑرﺎ ي
زﺎـﺳ لﺪـﻣ بﻮﭼرﺎـﭼ ﺎـﺑ ي
ﺨﺸﺗ ـﻴ ﺼ ﻲ
ﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲ ﺖﺳا . ا رد ﻳ ﻨﺘﺒﻣ بﻮﭼرﺎﭼ ﻦ ﻲ
ﺎﺑ ﺮﻈﻧ ﺮﺑ ك
، ﻮﺴﺗﺎﺗ ﻛ و ﺎ ﻛ ﺘﺳﺎ ﻴ
1ﻦ ) 1997 (
ﺖـﺳﺮﻬﻓ اﺪـﺘﺑا
ﻪﻴﻟوا ا ي
ترﺎﻬﻣ زا ﺎﻫ
ي ز ﻳ ﺎﻨﺑﺮ ي
ﻬﺗ نﻮﻣزآ ﻴ ﺪﺷ ﻪ ﻛ ﻪ ﺎﺘﻧ و ﺎﻬﻧآ زا ﻳ
اﺮـﺑ نﻮـﻣزآ زا هﺪـﻣآ ﺖﺳﺪﺑ ﺞ ي
ﺮﺗﺎﻣ ﺖﺧﺎﺳ ﻳ
ﺲ ﻴﻛ
ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﻮ .
رﺎﻣآ لﺪﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ي
ﻓ ﻴ نژﻮ ﻬﺑ ﻴ ﺰﮔ ﻦ ﻳ ﻪـﻨ ﺎـﻫ ي ﺎـﻧاﻮﺗ ﻲﻳ ﺮـﻫ
اﺮﺑ لاﻮﺳ ي ﻣ
ﻲﻧدﻮﻣزآ ﻒﻌﺿ و تﻮﻗ طﺎﻘﻧ ندﺮﻛ ﺺﺨﺸ
ـﺳرﺮﺑ و ﺎـﻫ ﻲ
ﺨﺸـﺗ ناﻮـﺗ ﻴ
نﻮـﻣزآ ﺺ
ﺳرﺮﺑ ﻲ ﺪﺷ .
________________________________
________________________________
__
1. Buck, Tatsuoka, Kostin
1986
ا رد ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد زا ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ
ﺮﺷ نﻮﻣزآ ﻦ ﻛ
ﺖ ﻛ ﻧدﺮ ﺪ ﻛ ـﮕﻤﻫ ﻪ ﻲ
ﻮﺠﺸـﻧاد ي ﻊـﻄﻘﻣ
ﻪﺘﺷر زا ﻲﻣﻮﻤﻋ نﺎﺑز سرد ﻲﺳﺎﻨﺷرﺎﻛ ﺎﻫ
ي ﻧﺎﺴﻧا مﻮﻠﻋ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻲ
ـﻨﻓ ، ﻲ ـﺳﺪﻨﻬﻣ ﻲ
ﺪـﻧدﻮﺑ ﺮـﻨﻫ و .
ﺦﺳﺎﭘ 1986 ﻪﺑ ﻮﺠﺸﻧاد 20
ا ﺶﺳﺮﭘ ﻳ
وﺪﺗ نﻮﻣزآ ﻦ ﻳ
اﺮﺑ هﺪﺷ ﻦ ي
ﺠﻨﺳرﺎﺒﺘﻋا ﻲ ﺑﺮﺠﺗ ﻲ ﺑ ﻜ ﻪـﺘﻓﺮﮔرﺎ
ﺪﺷ . زا 13 ﻮﺠﺸﻧاد اﺮﺑ ي
ﺗوﺮﭘ مﺎﺠﻧا ﻜ
ﻞ ﻛ ﻣﻼ ﻲ ﻔﺗ ﻜ اﺪﺻ ﺎﺑ ﺮ ي ﺎﺗ ﺪﺷ تﻮﻋدﺪﻨﻠﺑ ـﻛ
ﺑرﺎ نآ دﺮ زا ﺎـﻫ
ترﺎﻬﻣ ﺎﻫ ي
رد ﺮﺘﻬﺑ نﺪﻧاﻮﺧ ك
دﻮﺷ . ﺮﻫ ﻚﻳ ﺮﺷ زا ﻛ ﺖ ﻛ ﭘ نﺎﮔﺪﻨﻨ ﻴ زا و ﺪﻧدﻮﺑ هداد ار نﻮﻣزآ ﺮﺘﺸ
نآ
ﺷ ﻪﺘﺳاﻮﺧ ﺎﻫ
ﺨﺳﺎﭘ مﺎﮕﻨﻫ دﻮﺧ ﺮﻜﻔﺗ ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﺎﺗ ﺪ ﻫﺪ
ﻲ ار تﻻاﻮﺳ ﻪﺑ ﻫﺎﻔﺷ
ﻲ ﻮﮔزﺎﺑ ﻛ ﺪـﻨﻨ . ا ـﻳ ﻦ
ﺪﻧور ترﺎﻬﻣ ﻞﻣﺎﺷ دﺮﻜﻳور و ﺎﻫ
ﺎﻫ ﻲﻳ دﻮﺑ ﻛ
ـﻫذ ﻪـﺑ لاﻮﺳ نﺪﻧاﻮﺧ زا ﺲﭘ ﺮﻣا زﺎﻏآ رد ﻪ ﻦ
نآ ﺎـﻫ
ﺧ ﻲﻣ رﻮﻄ ﻛ دﺮ .
د رﺎﺑ نﻮﻣزآ ﻳ
ﺘﺧا رد ﻊﺟﺮﻣ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺮﮕ ﻴ
اﺪﺻ و ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ نﺎﻧآ رﺎ ي
ﻂﺒـﺿ نﺎـﻧآ
ﺪﺷ .
ﺮﻔﻧ ﺶﺷ هوﺮﮔ زا ي
اﺮﺑ ي رواد ي ﻪﺟرد ﺪﻨﺑ ي
ﺪـﺷ تﻮﻋد اﻮﺘﺤﻣ .
ﺎﻫﻮﺠﺸـﻧاد نﺎـﻧآ ي
د ﻛ ﺮـﺘ ي
ﺘﺷر رد ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺔ
ﻠﮕﻧا نﺎـﺑز شزﻮـﻣآ ـﻴ
ﺴ ﻲ
ﻘﺑﺎـﺳ ﺎـﺑ ﺔ ﺶﻫوﮋﭘ ﺳﺎﻨﺸـﻧﺎﺑز رد ﻲ
ـﻛ دﺮﺑرﺎ ي و
شزﻮﻣآ ﻧاﻮﺧ رد و نﺪ ك ﻫﺎﻔﻣ ﻴ ﺪﻧدﻮﺑ ﻢ رﺎﺑرد ﺎﺗ ة ترﺎﻬﻣ ﺎﻫ ي مزﻻ ﺎﻫ شﺮﮕﻧ ﻳ ار نﺎﺸ اﺮـﺑ ي نداد
ﺤﺻ ﺦﺳﺎﭘ ﻴ
ﺮﻫ ﻪﺑ ﺢ
ﺪـﻨﻫد بﺎـﺗزﺎﺑ ﺶـﺳﺮﭘ .
ﺎـﻬﻧآ
ـﺳرﺮﺑ ار لاﻮـﺳ ﺮـﻫ ﻲ
ﻛ و ﺪـﻧدﺮ ﺖـﺳﺮﻬﻓ زا
ترﺎﻬﻣ نآ ﺎﻫ ﺎﻫ ﻲﻳ بﺎـﺨﺘﻧا ار ﻛ
ﺪـﻧدﺮ ـﻛ ـﻣزﻻ ﻪ ﺔ ﺤـﺻ ﻴ ﺮـﻫ ﻪـﺑ نداد ﺦـﺳﺎﭘ ﺢ ﺶـﺳﺮﭘ
دﻮـﺑ . زا
ﭘﻴ ﺎﻫدﺎﻬﻨﺸ ي
،نﺎﻧآ رد ﻛ رﺎﻨ ﺗوﺮﭘ ﻜ ﻞ ﻛ ﻣﻼ ﻲ ﻔﺗ ﻜ و ﺮ ﻪﺠﻴﺘﻧ ﺎﻫ ي هﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ ﻠﺒﻗ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ زا
ﻲ اﺮﺑ ي
وﺪــﺗ ﻳ ﺮﺗﺎــﻣ ﻦ ﻳ ﺲ ــﻴﻛ ﺪــﺷ هدﺎﻔﺘــﺳا ﻮ .
هداد زا ﺎــﻫ ي ــﻛ رﺎ ﻛ ﻮﺠﺸــﻧاد دﺮ ﻳ
نﻮــﻣزآ رد نﺎ اﺮــﺑ
ي رد ك
و ﻳ ﮔﮋ ﻲ ﺎﻫ ي لاﻮﺳ ﺮﻫ لﺪﻣ زا ﻮﻴﻛ ﺲﻳﺮﺗﺎﻣ ﺢﻴﺤﺼﺗ و
زﺎﺳ ي رﺎﻣآ ي ﻓ لﺪﻣ ﻴ ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا نژﻮ .
1 - 3 . ترﺎﻬﻣ ﺎﻫ ي مود نﺎﺑز نﺪﻧاﻮﺧ
ترﺎﻬﻣ ﺖﺳﺮﻬﻓ ﺎﻫ
ي ﻮﺧ نﺪﻧا ) لوﺪﺟ رد هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ 2
( ـﻠﺒﻗ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻲ
مﺎـﺠﻧا
هﺪﺷ ) ﻳ
1ﮓﻨ ، 2009 ؛ ﻛ
نﻮﺘﭘآ و ﻦﻫﻮ ،2
2006 ﺴﻧﺮﻓ ؛ ﻴ ﺲ ﻤﻫ و ﻜ ،نارﺎ 2006 ،چﺮـﺑ ؛ 2002 ،ﺮـﭽﺘﻠﻓ ؛
2006
ﻤﻫ و پور ؛ ﻜ
،نارﺎ 2006 ( ، ﻪﻳﺮﻈﻧ يﺎﻫ رواد ي رﺎﺑرد ة ﻪﺟرد ﺪﻨﺑ ي
ﺗوﺮﭘ و اﻮﺘﺤﻣ ﻜ
ﻞ ﻛ ـﻣﻼ ﻲ
ﻔﺗ ﻜ اﺪﺻ ﺎﺑﺮ ي ﺎﻫﻮﺠﺸﻧاد ﺪﻨﻠﺑ ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ
ﺖﺳا ه . ﺖﺳﺮﻬﻓ ترﺎﻬﻣ نآ ﻞﻣﺎﺷ ﺎﻫ
ي ﻃﺎﺒﻨﺘﺳا ﻲ ﺖﺳا
ﻛ اﺮﻓ رد ﻪ ﻳ ﺪﻧاﻮﺧ ﺪﻨ ن ﺑ ﻜ ﻪﺘﻓر رﺎ ﺖﺳا .
________________________________
________________________________
__
1. Jang
2. Cohen and Upton
لوﺪﺟ 2 . ترﺎﻬﻣ ﺎﻫ ي مود نﺎﺑز نﺪﻧاﻮﺧ
ترﺎﻬﻣ ﻌﺗ
ﻴﻴ ﻦ سﺎﺳاﺮﺑﺎﻨﻌﻣ
اﻮﺘﺤﻣ 1A
ﻌﺗ ﻴﻴ ﻦ نوﺪﺑﺎﻨﻌﻣ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ
اﻮﺘﺤﻣ 2A
رد ك تﺎﻋﻼﻃا ﺷآ ﻜ
ﻦﺘﻣردرﺎ 3A
رد ك تﺎﻋﻼﻃا ﻨﻤﺿ ﻲ
ﻦﺘﻣرد 4A
نﺪﻧاﻮﺧ ﺤﻄﺳ
ﻲ 5A
ﺻﻼﺧ ﻪ ﻛ
ندﺮ 6A
عﺎﺟرا
نداد 7A
ﺑ ﻜ ﮔرﺎ ﻴ ﺮ ي ﺶﻧاد ﻠﺒﻗ
ﻲ 8A
طﺎﺒﻨﺘﺳا اﻳ هﺪ ﻠﺻا ﻲ ﻳ فﺪﻫﺎ ﻮﻧ ﻳ
هﺪﻨﺴ 9A
2 - 3 . شور ﻛ رﺎ
اﻳ
ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻪﺳ رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦ :
1 ( وﺪﺗ ﻳ
رد و نﺪـﻧاﻮﺧ نﻮﻣزآ ﻦ ك
ﻫﺎـﻔﻣ ﻴ سﺎـﺳا ﺮـﺑ ﻢ
ﺘﺧﺎﻨﺷ ﺶﺠﻨﺳ بﻮﭼرﺎﭼ ﻲ
؛ 2 (
ﺸﺨﺑرﺎﺒﺘﻋا و ﺖﺧﺎﺳ ﻲ
ﺮﺗﺎﻣ ﻪﺑ ﻳ ﺲ ـﻴﻛ
ﺎـﻬﺗرﺎﻬﻣ ﻮ ي
؛نﺪـﻧاﻮﺧ 3
(
ﺰﺠﺗ ﻳ و ﻪ ﻠﺤﺗ ﻴ رﺎﻣآ ﻞ ي ﺎﻫ هداد . ﻟوا رد ﻴ
ﻌﻟﺎﻄﻣ ،مﺎﮔ ﻦ ﺔ
هدﺮﺘﺴﮔ ا ي زا ﺶﻫوﮋﭘ ﺎﻫ ي ـﻠﺒﻗ ﻲ ﻣز رد ﻴ ـﻨ ﺔ
ﺨﺸﺗ ﺶﺠﻨﺳ ﻴ
ﺼ ﻲ ﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲ وﺪﺗ و ﻳ
ﺨﺸﺗ بﻮﭼرﺎـﭼ ﺎـﺑ نﻮﻣزآ ﻦ ـﻴ
ﺼ ﻲ ﺘﺧﺎﻨـﺷ ﻲ
ﺪـﺷ مﺎـﺠﻧا .
زا
ﺳرﺮﺑ ﻲ ﺑدا ﻴ ا رد تﺎ ﻳ ﻣز ﻦ ﻴ
ﻟوا طﺎﺒﻨﺘﺳا ،ﻪﻨ ﻴ
زا ﻪ ﻲﮔﮋﻳو ﺎﻫ ي
ـﺣاﺮﻃ سﺎـﺳا ﺮـﺑ نﻮﻣزآ ﻲ
ـﻨﺘﺒﻣ ﻲ ﺮـﺑ
ارا ﺪﻫاﻮﺷ ﻳ
ﻣ ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ ﻪ ﻴ
ﻮﻠﺴ ي ) 1996 ( اﺮﺑ ي وﺪﺗ ﻳ ﻦ 20
ﺑ نﻮﻣزآ لاﻮﺳ ﻜ
ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔرﺎ .
نﻮـﻣزآ
وﺪﺗ ﻳ
اﺮﺑ هﺪﺷ ﻦ ي
ا ﻳ رﻮﻈﻨﻣ ﻦ
ﺑ ﺎﺑ ﻜ ﮔرﺎ ﻴ ﺮ ي
ﺨﺸﺗ بﻮﭼرﺎﭼ ﻴ
ﺼ ﻲ ﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲ
ﺬـﭘ مﺎﺠﻧا ﻳ
ﻞﻣﺎـﺷ ،ﺖﻓﺮ
ﺗﺎﻋﻮﺿﻮﻣ ﺎﺑ نﺪﻧاﻮﺧ ﻦﺘﻣ ﻪﺳ ﻲ
ﺒﻗ زا ﻴ ﺒﻃ مﻮﻠﻋ ﻞ ﻴ
ﻌ ﻲ ﺳﺪﻨﻬﻣ ، ﻲ ﻧﺎﺴﻧا مﻮﻠﻋ و ، ﻲ
.
اﻳ ﻦ نﻮﻣزآ سﻼﻛ رد ﺎﻫ ي
ﻣﻮﻤﻋ نﺎﺑز ﻲ
ناﺮـﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد
ـﻌﺗ ﺎـﺑ داﺪ ـﻛ ﻞ 1986 ﺮـﺷ ﻛ ﺖ ﻛ هﺪـﻨﻨ
ﻪﺑ ﻌﻄﻘﻣ ترﻮﺻ ﻲ
ﺪﺷ راﺰﮔﺮﺑ .
هداد ﺎﻫ ي ا ﻳ
اﺮﺑ نﻮﻣزآ ﻦ ي
ﺳرﺮﺑ ﻲ رﺎﻣآ ي ﺑ ﻜ
ﺪـﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ رﺎ .
ـﻠﺣﺮﻣ ﺔ
ﺪﻌﺑ ي
ﺮﺗﺎﻣ ﺖﺧﺎﺳ ﻳ
ﺲ ﻴﻛ ﻮ سﺎﺳاﺮﺑ ترﺎﻬﻣ ﺎﻫ ي
دﻮـﺑ مود نﺎـﺑز .
اﺮـﺑ ي
ﺮﺗﺎـﻣ ﺖﺧﺎـﺳ ﻳ
ﺲ ـﻴﻛ ،ﻮ
ترﺎﻬﻣ ﺖﺳﺮﻬﻓ ﺖﺴﺨﻧ ﺎﻫ
ي
مود نﺎﺑز ﺎﺑ
هﺮﻬﺑ
ﺶﻫوﮋـﭘ زا يﺮﻴﮔ ﺎـﻫ
ي ﭘ ـﻴ ﺸ ﻴ ﺗوﺮﭘ ،ﻦ ـﻜ ﻞ ﻛ ـﻣﻼ ﻲ
ﺗ ﻔ ﻜ اﺪﺻ ﺎﺑ ﺮ ي
،ﺪﻨﻠﺑ رواد و ﻪﺟرد ي ﺪﻨﺑ ي
ﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ اﻮﺘﺤﻣ .
ﻪﻠﺣﺮﻣ
رﺎﺒﺘﻋا ﻞﻣﺎﺷ ﻲﻳﺎﻬﻧ ﺠﻨـﺳ
ﻲ
ﺑﺮﺠﺗ ﻲ ﺮﺗﺎﻣ ﻳ ﺲ ﻴﻛ ﻮ ﺎﺑ ﺰﺠﺗ ﻳ و ﻪ ﺳرﺮﺑ ﻲ ﻓ لﺪﻣ ﻴ نژﻮ ﺖﺳا . هداد ﺎﻫ ي رد نﺪﻧاﻮﺧ نﻮﻣزآ ﻛ
زﺎـﺳرﺎﻨ ة
ﺮﺗﺎﻣ ﻳ ﺲ ﻴﻛ ﺑ ﺎﺑ ﻮ ﻜ ﮔرﺎ ﻴ ﺮ ي ﭘرآ راﺰﻓا مﺮﻧ ﻴ
ﺠ ﻴ
1ﻮ اﺮﺟا و ي ﻓ لﺪﻣ ﻴ ﺬﭘ مﺎﺠﻧا نژﻮ ﻳ
ﺖﻓﺮ .
3 - 3 . او ﻛ وﺎ ي ﺎﻫ هداد
اﺮﻓ رد ﻳ وﺪﺗ ﺪﻨ ﻳ
ﺮﺗﺎﻣ ﺖﺧﺎﺳ و نﻮﻣزآ ﻦ ﻳ
ﺲ ﻴﻛ ﻮ او ـﻛ وﺎ ي ﻴﻛ ـﻔ ﻲ و ﻛ ـﻤ ﻲ
ﺪـﺷ مﺎـﺠﻧا .
،اﺪـﺘﺑا
ﺳرﺮﺑ ﻲ
ترﺎﻬﻣ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ ياﺮﺑ ﻲﻔﻴﻛ ﺎﻫ
ي رد نﺪﻧاﻮﺧ ﺶﺳﺮﭘ
ﺎﻫ ي
ﺪـﺷ مﺎـﺠﻧا نﻮـﻣزآ .
ﻪـﺑ ﻦﻴـﻤﻫ
ﻪﻘﺒﻃ رﻮﻈﻨﻣ
ترﺎﻬﻣ زا نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ يﺪﻨﺑ و ﺎﻫ
دﺮﺒﻫار ﺎﻫ ي
رد و نﺪﻧاﻮﺧ ك
ﻫﺎﻔﻣ ﻴ ـﻠﺒﻗ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﻢ ﻲ
ﺳرﺮﺑ ﻲ ﺪﺷ . ﺲﭙﺳ ﺗوﺮﭘ ﻜ ﻞ يﺎﻫ ﻔﺗ ﻜ ﺮ ﻛ ﻣﻼ ﻲ اﺪﺻ ﺎﺑ ي ﺪﻨﻠﺑ ﻪﺑ رﻮﻃ ﻴﻛ ﻔ ﻲ ﺳرﺮﺑ ﻲ
رد ﻪـﺑ ﺎـﺗ ﺪﺷ ك
ﺮﺘﻬﺑ ي اﺮﻓ زا ﻳ ﺘﺧﺎﻨﺷ ﺪﻨ ﻲ
ترﺎﻬﻣ و ﺎﻫ ي ﺑ ﻜ ﻪـﺘﻓﺮﮔرﺎ ﺖـﺳد ﺎﻫﻮﺠﺸـﻧاد ﻂـﺳﻮﺗ
ـﻳ ﺑﺎ ﻴ ﻧاﻮـﺘﺑ و ﻢ ﻴ ﻢ
ترﺎﻬﻣ ﺎﻫ ي ﻟوا ﻴ ﺎﺳﺎﻨﺷ ار ﻪ ﻲﻳ
ﻛ ـﻨ ﻴ ﻢ . زا رواد ﻪـﺟرد ي ﺪـﻨﺑ ي ﻧ اﻮـﺘﺤﻣ ـﻴ هدﺎﻔﺘـﺳا ﺰ ناﺰـﻴﻣ ﺎـﺗ ﺪـﺷ
ترﺎﻬﻣ ﻦﻳا يﺮﻴﮔرﺎﻜﺑ اﺮﺑ ﺎﻫ
ي ﺦﺳﺎﭘ ﺤﺻ ﻴ ﻪﺑ ﺢ ﺶﺳﺮﭘ ﺎﻫ ي ﺳرﺮﺑ نﻮﻣزآ ﻲ
دﻮﺷ .
و ﻪﻳﺰﺠﺗ رد مﺎﮔ ﻦﻴﻟوا ﻲﺳرﺮﺑ
نژﻮﻴﻓ لﺪﻣ ﺎﺑ ﻲﺳرﺮﺑ
ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ ﻮﻟرﺎـﻛ ﻲﺘﻧﺎـﻣ فﻮﻛرﺎﻣ هﺮﻴﺠﻧز
ﻦﻴﻬﺑ راﺪﻳﺎﭘ راﺪﻘﻣ ﺪﻴﻳﺎﺗ ياﺮﺑ ﻪﻨﻳﺰﮔ
ﺖﺳا لﺪﻣ يﺎﻫ )
،نارﺎﻜﻤﻫ و ﻮﺳور 2007
.(
ﻮـﻴﺠﻴﭘرآ راﺰـﻓا مﺮﻧ
ﺮﻴﺠﻧز ﻢﺘﻳرﻮﮕﻟا ﺎﺑ يﺰﻴﺑ دﺮﻜﻳور زا ة
ﻮﻟرﺎﻛ ﻲﺘﻧﺎـﻣ فﻮﻛرﺎـﻣ هدﺎﻔﺘـﺳا
ﻲـﻣ ﺪـﻨﻛ .
ﺮـﻴﺠﻧز ﻲـﻳاﺮﮕﻤﻫ ة
ﺮـﻴﺠﻧز يﺎـﻫرادﻮﻤﻧ ﻲﻤﺸﭼ ﻲﺳرﺮﺑ ﺎﺑ ﻻﻮﺻا ﻮﻟرﺎﻛ ﻲﺘﻧﺎﻣ فﻮﻛرﺎﻣ ه
يا
ـﺑ ﻲﻟﺎـﮕﭼ يﺎـﻫرادﻮﻤﻧ و ﻪ
ﻲﻣ ﺖﺳد ﺪﻳآ . رﺎﺑرد ة
نژﻮﻴﻓ لﺪﻣ
،
ﺮﻴﺠﻧز ﻞﺻﺎﺣ ة
ـﺑ ﺮﻳدﺎﻘﻣ زا ﻮﻟرﺎﻛ ﻲﺘﻧﺎﻣ فﻮﻛرﺎﻣ ﻪ
هﺪـﻣآ ﺖـﺳد
ﻪﻨﻳﺰﮔ ﻦﻴﻬﺑ مﺎﻤﺗ ﻲﺑﺎﻳزرا ياﺮﺑ
ﺎﻫ ﻲﻣ ﻪﺘﻓﺮﮔرﺎﻜﺑ دﻮﺷ
)
،ناﻮﺳ و ﻲﻟ 2013
.(
ﻦﻴﺑ رد
ﻪـﻨﻳﺰﮔ ﻦﻴﻬﺑ يﺎـﻫ
،ﻒﻠﺘﺨﻣ ترﺎﻬﻣ ﺮﻫ ﻂﻠﺴﺗ لﺎﻤﺘﺣا ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ اﺪﺘﺑا )
pk
( ﻪﺑ نﺎﮔﺪﻧﻮﺷ نﻮﻣزآ ﺪـﺷ ﻲﺳرﺮﺑ ﻲﻠﻛ رﻮﻃ
.
،ﺲﭙﺳ ﻪﺳ ﻦﻴﻬﺑ ﻪﻨﻳﺰﮔ
ﺪﻨﻫد نﺎﺸـﻧ ﻪﻛ لاﻮﺳ ﺮﻫ ة
لاﻮـﺳ يراﻮـﺷد ) 2
∗
πi
(
ﺺﻴﺨﺸـﺗ ﺎـﻳ ﻪـﻤﻳﺮﺟ ،
3
∗) rik
(
ﻣﺎﻛ ترﺎﺒﻋ و
4ﻞ ) ci
( دروآﺮﺑ ﺖﺳا هﺪﺷ .
ﻪـﺑ مﺎـﮔ ﺶﻫﺎـﻛ ﻢﺘﻳرﻮـﮕﻟا ﻚﻳ زا ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﻳا رد
لﺪﻣ نﺎﺣاﺮﻃ ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ ﻪﺋارا يﺎﻫدﻮﻤﻨﻫر بﻮﭼرﺎﭼ رد مﺎﮔ )
،ﺰﺗرﺎﻫ 2002
؛ ،نارﺎـﻜﻤﻫ و ﻮﺳور
2007 (
ﻪﺑ لﺪﻣ حﻼﺻا ياﺮﺑ ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ
ﻪﻨﻴﺸﻴﺑ ﻲﺼﻴﺨﺸﺗ ﺖﻴﻓﺮﻇ نﺪﻧﺎﺳر ﺶـﺳﺮﭘ
ﺎـﻫ هدﺎﻔﺘـﺳا هﺪـﺷ
ﺖﺳا . ا ﺲﭘ ﻤﻃا ز ﻴ
اﺮﮕﻤﻫ زا نﺎﻨ ﻲﻳ
و لﺪﻣ ﻪﻨﻴﻬﺑ ﻪﻨﻳﺰﮔ ﺎﻫ ﻪﺑ لاﻮﺳ ﺐﺳﺎﻨﻣ ي ﺳرﺮﺑ
ﻲ لﺪـﻣ شزاﺮﺑ ﺎـﺑ 5
________________________________
________________________________
__
1. Arpeggio 2. Item difficulty 3. Item discrimination 4. Completeness index 5. model fit
