اسانش یی وگلا ی عبانم - شور اه ی ی گدا ی ر ی رفآراک ی نان اپون
ربنق یدمحم یسایلا
1
، ادخ ی را با یل
2ی
، ادن یونثم
3
2 . رايشناد ةدكشناد ينيرفآراك
، هاگشناد نارهت
1 . رايشناد ةدكشناد ناور سانش ي
، هاگشناد نارهت
9 . سانشراك دشرا
تيريدم
،ينيرفآراك هاگشناد
نارهت
رات ي خ رد ي تفا : 8 / 9 / 2932
رات ي خ ذپ ي شر : 92 / 21 / 2932
کچ ی هد
اب دوجو شقن ذپانراكنا ي ر ي گدا ي ر ی رد ارف ي دن رفآراك ين ي
، وگلا ی عماج ي هك ي گدا ي ر ی رظنم زا ار باانم - شور ااه
پ رد و ي دنو دركلمع اب رفآراك
ي نان ضوت ي ح دهد رد سرتسد ك رفآرا ي نان نارگشهوژپ و رارق
درادان . ا زا اي ن ا ور اي ن
شهوژپ پ رد ي ةئارا وگلا ی بانم - شور اه ی ي گدا ي ر ی رفآراك ي نان اپون ی .تسا روشك شهوژاپ
شور ااب راضاح
يفيك زا و قيرط ةبحاصم قيمع و همين دنمراتخاس .تسا هدش ماجنا
ب ه ا ي ن ااب روظنم 21 رافن زا رفآراك ي ان نا ااپون و
زا رادروخرب صحت
ي تلا هاگشناد ي
، هك شور هب هنومن گ ي ر ی باختنا دنمفده هدش
،دنا هبحاصم تاسا هدش ماجنا و
هداد اه لماش هلحرم هس رد :
عت يي ن دهاوش راتفگ ی
، اسانش ي ي شور اه ی ي گدا ي ر ی و طبترم ندرك شور ااه باانم ااب
ي گدا ي ر ی راذگدك ی هدش دنا
؛ رد تن ي ةج ا ي ن قحت ي ق بانم شور اه ی ي گدا ي ر ی رفآراك ي نان اپون كفت هاب اي ک لاحارم
ارف ي دن رفآراك ين ي اسانش يي فرعم و ي دش ه دنا . تن اي ج قحت ي ق م ناشن ي دهد رفآراك ي نان باانم زا هدافتسا رد اي
گدا ي ر ی
لماش : تلاماعت ناسنا ي
، لاعف ي ت اه ی راك ی شزومآ و - تاراشتنا د ي هاگد نااهج وماش دانراد باانم زا نااگمه و
هس ةناگ ي گدا ي ر ی هدافتسا م ي دننك . زا وس ی د ي رگ
، رد ب ه اك ر گ ي ر ی شور اه ی ي گدا ي ر ی ترواص هب ااضتقا
يي رااتفر
م ي دننك
؛ د ترابع هب ي
رگ
، هب دارفا یاضتقا توافت ااه ی اصخش يت ي و عقوم اي ت ااه ی رااك ی ا ز شور ااه ی تواافتم
ي گدا ي ر ی یارب ا ي داج و ةرادا بسك راكو هدافتسا هدرك دنا .
هژاو اه ی لک ی د ی : شور اه ی ي گدا ي ر ی
، دركلمع ي گدا ي ر ی
، بانم ي گدا ي ر ی
، ي گدا ي ر ی رفآراك ي هنان .
همدقم ي گدا ي ر ی ارف ي دن ی هك تسا رد
بسك شرگن و شناد ،تراهم نآ م
ي دوش و اعاب غت ايي ر رااتفر
م ي دوش
(Beach, 1980)
.
ون ي ةدنس وئسم [email protected] :
Email:
یر
، رگشهوژپ ةصرع
ي گدا ي ر ی رفآراك ي
،نان ي گدا ي ر ی رفآراك ي هنان ار ي نتفرگدا گنوگچ ي خشت ي ص
و هراهب رادراب ی رعت تااصرف زا اي
ف و داااقتعا هاب .تاسا هدرااك ی
رواحم ارف ي داان رفآراك ي هانان ااي گدا ي ر ی
رفآراك ي هنان تسا نعم هب هك ي ي ا گد ي ر ی گنوگچ ي لمع ماجنا رفآراك
ين ي تسا (
Rae, 2000
).
رگنزاااب ی هاراامه اااب قاامعت رد شهوژااپ اااه ی ااي گدا ي ر ی رفآراك ي هاانان (
Mumford, 1988;
Minniti, Bygrave, 2001
ناشن ) م ي دهد هك شهوژپ اه ةرابرد ي گدا ي ر ی رفآراك ي هنان هس روحم
يا نوناك دنراد : باانم اي گدا ي ر ی (
Duffy, 2007; Ravasi et al., 2004
)
، شور ااه ی اي گدا ي ر ی
(
Mumford, 1988; Sullivan, 2000; Rae, 2005
) و دركلمع ي گدا ي ر ی (
Rae, 2000; Rauf
et al., 2009; Duffy, 2006
).
سررب ي رظن دنا ي نادنمش فلتخم ةرابرد ي گدا ي ر ی رفآراك ي هنان نااشن ام ي داهد رفآراك ي ناان زا
ساسا بنم هس ي
و ر ي هش ا ی لماش :
ي گدا ي ر ی زا ااظو ي ف رااك
2ی (
Mumford, 1998; Duffy, 2007
،) اي گدا ي ر ی زا تلامااعت
ناااسنا
1ي (
Ravasi et al., 2004
.
HO, 2003;
) و ااي گدا ي ر ی زا بااانم ااشزومآ ي - تاراااشتنا
9ي
(
Mumford, 1988; Kuratko, 2005
) ارب ی ا ي دااج و ةرادا باسك راكو ااه هدافتاسا ام ي داننك
.
عبانم ي هك هب رظن م ي دسر شقن توافتم مهس و ي
رد لكش گ ي ر ی ي گدا ي ر ی اه ی رفآراك ي نان دنراد
؛
نچمه ي ن رفآراك ي نان ارب ی زا هدافتسا اي
ن بانم هس هاناگ هاعومجم ا
ی زا نكت اي ک ااه
، ااهراكهار و
زگ ي هن اه ی نوگانوگ رد
رج ي نا ا ي داج و ةرادا بسك راكو اه ار اب ه رااك ام ي گ ي دانر هاب هاك نآ ااه
شور اه ی ي گدا ي ر ی م ي وگ ي دن . دراوم ی زا بق ي ل : دشرم ی (
Sullivant, 2000; Warren, 2004
،)
هرود اه ی هاگشناد ي (
Edwards, et al., 2005; Rae, 2005
،) شزومآ اه ی دروم ی هاتوك تدم
(
Rae, 2005
،) اسا هدافت زا روااشم (
Rae, 2005; Mumford, 1988
،) هار زادانا ی باسك رااكو
(
Rae, 2005
،) نارنخاس ي
(Mumford, 1988; Wood, 2004)
، اامن ي ش و رااك مااجنا مااجنا
هژورپ اه (
Mumford, 1988; Wood, 2004
،) عس ي و اطخ رج رد ي نا اهراك ماجنا (
Lohman,
و )2009
ةعلاطم ( بااتك
Mumford, 1988; Wood, 2004
) داداعت ی زا شور ااه ی اي گدا ي ر ی
رفآراك ي نان .دنتسه قمعت رد باب شهوژپ اه ی ي گدا ي ر ی رفآراك ي هنان ناشن م ي دهد هك شلات اه ی
اشهوژپ ي دوداحم ی (
Minniti and Bygrive, 2001; Rae, 2000; Deakins, Freel 1998
)
ارااب ی ةاائارا وااگلا ی تدااحو راافآ ي ن
، ااسنا ماج شااخب واابقم و ااب
ي ن
، بااانم شور اااه درااكلمع و
1. Learning from working
2. Learning from Humans/Other 3. Learning from training-publications
رفآراك ي هنان تسا هتفرگ تروص
؛ هب د ترابع ي رگ
، اب دوجو رد هدرتسگ تاعلاطم پي
ش ي ةن واضوم
یريگداي نونكات
شهوژپ ي مااج و فافش هاك
خناس اسانش ي باذاج دربرااك و ی
زا شور ااه ی
ي گدا ي ر ی اه ی رفآراك ي نان ار رد تخا ي را ام رارق دهد
، هدشن ماجنا تسا
رد و وگلا اه يي نونكات هك
هئارا هدش دنا هنافسأتم گن ها رگنءزج ةرابرد داعبا ي گدا ي ر ی رفآراك ي هنان دراد دوجو
؛ لاح رد ي هاك
دركلمع رفآراك ين ي
ًافرص لصاح ي گدا ي ر ی ي ک ي ا ود شور ن ي تس لصاح هكلب دافتسا
ة نامزمه
زا دنچ هب و شور هانوگ
ا ی ماه ازافا و باسانتم باانم زا هاناگدنچ تاسا
. زا ا اي ن ور ا اي ن ةلئاسم
ااشهوژپ ي رااطم تااسا : رفآراك ي نااان و بااانم هااچ زا شور
اااه ی ااي گدا ي ر ی ارااب ی ا ي داااج و ةرادا
بسك راكو اه ی هدافتسا دوخ هدرك
دانا هاب يناايب د ي راگ
، یواگلا و باانم شور ااه ی یريگدااي
نانيرفآراك هچ
یداعبا دراد ونثم(
ی
، 2983 ).
ارب ی وگخساپ يي هب اي ن لئسم ه ادتبا شهوژپ ااه ی رام طبت واضوم ااب اسررب
ي و چ اه بوچرا
موهفم ي لوا ي ه قحت ي ق سرت ي م م ي دوش . همادا رد
، اب زا هدافتسا ر
شو سانش ي اور يت ي شلات ام ي دواش
وگلا ی و بانم شور اه ی ي گدا ي ر ی رفآراك ي نان اسانش ي ي هئارا و دوش .
اب قوف وضوم هب هجوت لئسم
ة شهوژپ ي ز ي ر رطم تسا :
رفآراك ي نان و بانم هچ زا رترب و قفوم شور
ااه ی اي گدا ي ر ی اراب ی شروراپ اش
ي گتاس ي ااه ی
رفآراك ي ةاانان هدافتااسا دوااخ هدرااك
داانا هااب ينااايب د ي رااگ
، یوااگلا و بااانم شور اااه ی یريگداااي
هنانيرفآراك هچ
یداعبا دراد
رورم ی رب پ ی ش ی ةن قحت ی ق
رد مادا
،ه شهوژپ اه ی پ ي ش ي ن باانم رواحم هاس رب اي
گدا ي ر ی رفآراك ي ،ناان شور ااه ی اي گدا ي ر ی
رفآراك ي نان دركلمع و ي
گدا ي ر ی رفآراك ي نان سررب ي م ي دنوش .
عبانم ی گدا ی ر ی رفآراک ی نان
رب شهوژپ دهاوش ساسا ي
، بانم - شور اه ی اي گدا ي ر ی و دارافا نامزااس ااه موامع ترواص هاب ي
(
Mumford, 1998
و ) رفآراك ي نان ( صااخ ترواص هاب
Shane, 2003; Rae and Carswell,
قفوم رب )2000
ي ت نآ اه ثأت ي ر ساسا ي .دراد
مي ني ت ي و اب ي رگ ي و ( 1002 هك دندقتعم ) رفآراك
ين ي هام ي
ًات و رد نامه لصا ارف
ي دن ي گدا ي ر ی تاسا
رظن ره و ي ه ا ی ةرابرد ينيرفآراك
ًامازلا اب ي د هب دنا هشي موهفم و یريگداي هجوت
هژيو یا هتشاد و داشاب
فيلكت دزاس نشور نآ اب ار دوخ
؛ ز ي ار تامادقا ي هك رفآراك ي ناان مااجنا ام ي دانهد شاناد و ب اي شن
نآ اه ازفا ار ي ش م ي دهد . گ ي ب ( 2335 ) اي ن د ي هاگد ار ح ام ي ت هدراك تاسا . وا راب تلامااعت م
اي نا
لاعف ي ت اه ی رفآراك ي هنان و ي گدا ي ر ی رفآراك ي هنان كأت ي د هدرك تسا .
لات ش ويرگيااب و يتينيم (
1002 ) اراب ی ةائارا لدام ي وپ اي ا زا اي گدا ي ر ی رفآراك ي هانان ي اك ي زا
قحت ي تاق ثأت ي راذگر رد ي گدا ي ر ی آراك رف ي هنان تسا لصا فده . ي
نآ ااه ةائارا بوچرااچ ارف
ي دان
مصت ي م گ ي ر ی رفآراك ي نان ز ي ر ثأت ي ر ي گدا ي ر ی نامز وط رد تسا
.
دب ي ن روظنم ي گدا ي ر ی ار اهاطخ و تاعلاطا ،هبرجت زا بانم
ي گدا ي ر ی رطم رك هد دنا
؛ رد اما
اهن ي ت وگلا ی مجسنم ي زا ةمه داعبا ي گدا ي ر ی ا رد ي ن هئارا شهوژپ هدشن
تسا .
( ليرف و زنيكيد 2338
) رد شهوژپ اي گدا ي ر ی رفآراك ي هانان و ارف ي دان داشر رد تكراش ااه ی
طسوتم و کچوك ي
گدا ي ر ی زا مصت ي
،تام برجت ،ااهاطخ اي
تا و هكباش ااه ی عاامتجا ي ار باانم
ي گدا ي ر ی فرعم ي هدرك دنا
؛ شهوژپ اما نآ
اه هب ثأت ي ر ي گدا ي ر ی داشر رب تكراش ااه هاجوت هدراك
تسا و ا ي ن رثا ن ي ز ه ي چ وگلا ی مجسنم ي داعبا زا ي گدا ي ر ی ن هئارا هدرك تسا .
رد قيقحت ( دروفمام 2338
)
، بايكرت باسانم اراب هابرجت و شزوامآ ی
تاكرح ناريدام
هاب
لااب وطس ی
نامزاس حيرشت تسا هدش رد .
نايا قايقحت
، ااب 244 دام ي ر اراب ی گنواگچ کرد ي
بسك تراهم اه ی راك ی و هبحاصم ي
گدا ي ر ی نانآ زا چ رظنم ود ي
تس ي گنوگچ و ي
يسررب هداش
تسا . وا رد ةجيتن نيا قيقحت ي گدا ي ر ی هبرجت زا ار2
وادتم رات ي ن اجرم دام ي نار اراب ی راشت ي ح
ي گدا ي ر ی يم دناد ا رد و ي ن م ي نا مهم رت ي ن رازبا ي گدا ي ر ی ،هابرجت زا رااك
اي ا لغاش دام ي نار هدواب
.تسا ي گدا ي ر ی برجت زا ي تا لغش ي ب رد ي رتش دراوم نودب همانرب ر ي ز ی و راتخاس تسا . ي گدا ي ر ی زا
ناسنا ماگنه1
اظو ماجنا ي
ف راك ی ن ي ز ي ك ي رگيد باانم زا اي گدا ي ر ی تاسا . یريگدااي نااسنا زا
ًلاامتحا هب تبسن ي گدا ي ر ی لغش زا دنمراتخاس
،رت اداه ي ت هداش رات و رتدانمفده تاسا
. رد ناامه
شهوژپ
، شور اه ی ةعلاطم
،باتك نارنخس ي
، برم زا هدافتسا ي
، ا ،رواشم زا هدافتسا ي
ااف ی و شاقن
دزاب ماجنا ي
اهد ی م ي ناد ي خرب ي زا شور اه ی ي گدا ي ر ی فرعم ي هدش دنا .
وكتاروك ( 1007:9 ) عون ي خنس سانش ي ةرابرد بانم کرد و مهف رفآراك ين ي .تسا هدرك هئارا وا
ارب مهم بنم هس ی
کرد و مهف ارف ي دن رفآرااك ين ي ،تارااشتنا لمااش ةدهااشم
قتاسم ي م لاعف اي ت ااه ی
رفآراك ي
9نان اهن رد و ي ت تفگ و وگ و ةئارا
4بلطم ار فرعم ي هدراك تاسا . وا شور ااه ی زا هدافتاسا
ار تاراشتنا بنم لماش
: صصخت تلاجم ي
هاگشناد ي
، تك ا ب اه ی ااب طبترام رفآرااك
ين ي
، ب اي فارگو ي
رفآراك ي
،نان زگ ي هد ا ی دروم رد رفآراك ي ،ناان راابخا هرود ا ی
، راشن ي تا ااب طبترام باسك
راكو ااه ی
1. Learning from experience 2. Learning from others
3. Direct observation of practicing entrepreneurs 4. Speeches and presentations
هرطاخم ا ی
، همانزور اه
، رش سنارفنك اه تلود تاراشتنا و ي
رطم هدرك تسا . رب د سااسا اي هاگد وا
رد مود ي ن بنم تاعلاطا ي ي نع ي ةدهاشم دركلمع رفآراك ي نان دراوم زا هدافتسا هبحااصم
ااه
، پي اام ي ش
،
ةعلاطم دروم ی و برجت ي تا رفآراك ين نا اراب ی اي گدا ي ر ی ااسانش يي و هدافتاسا ام ي دنواش . لحت اي ل ا اي ن
برجت ي تا م ي دنناوت ب ي شن ي ةرابرد و ي گژ ي اه و اصخش ي ت ك رفآرا ي ان نا تخا رد اي را هد راراق اام ان
و د هاب
فشك تاكارتشا ي رثؤم ارب دنمدوس و ی
رشت ي ح داعبا ركف ی رفآراك ين ي رجنم وش ن د .
نارنخس ي رفآراك ي نان و ةئارا بلطم مس لماش(
ي ران ) رخآ ي ن بنم ي گدا ي ر ی بوسحم م
ي دوش .
اي ن ابنم ود هاب تباسن بنم پي
اش ي ن نادانچ مع اي ق ن ي تاس تاصرف ااما ااسانش
يي و اي گدا ي ر ی زا
د ي هاگد اه ی رفآراك ي نان مهارف ار م ي دزاس .
د ي هاگد ( وكتاروك 1007
) زا ةبنج ةئارا ي ک خنس سانش ي ارب ی ي گدا ي ر ی زا رفآراك ي نان ون اپ و
هتشكراك مها
ي ت دراد .
یر ديويد (
1004 ) شلاات هدراك تاسا زا رط اي ق شوااك رد اور اي ت ااه ی اعقاو ي گدانز ي
رفآراك ين نا يانص هناسر ا ی ارف ي دن یريگداي هنانيرفآراك
اسانش ار ي ي دنك . رد تن ي ةج قحت ي ق
، کي
وااگلا ی ااي گدا ي ر ی رفآراك ي هاانان رد هااس دااعب لااصا ي لماااش : ااي گدا ي ر ی زا مز ي ةاان تعنااص ي - راااك ی
،
ي گدا ي ر ی گنوگچ ي ا ي داج نامزاس ب ر هاتفرگ زا تلامااعت عاامتجا
ي و رد اهن اي ت اي گدا ي ر ی ااه رد
رج ي نا لكش گ ي ر ی وه ي ت صخش ي - عامتجا ي رفآراك ين نا پ ي داهنش هدش تسا .
( يفاد 1005 ) زا د ي رگ نارگشهوژپ ي
شلات هك تسا هدرك
تسا بانم ي گدا ي ر ی رفآراك ي ناان
ار اسانش يي افرعم و ي دانك وا . زا رط اي ق ااب هبحااصم مااجنا رفآراك
ي ناان ثأات ي ر داواح یدايلك
ريغ ةرظتنم گدنز رد وادتم2
ي رفآراك ي نان
، لبق ورش زا بسك
راكو
، رب اتن ي ج اي ا اسد ات اهدرو ی
لاعف ي ت اه ی رفآراك ين ي نآ اه هجوت هدرك تسا . ي هتفا اه ی قحت ي ق وا ناشن م ي دهد هك نانيرفآراك
بانم زا
،يمومع يصخش و هفرح
1یا یارب باسك یريگدااي ااه
ی مزلا رد جاوم اه ه ااب داواح
لك ي د ی غ ي ر هرظتنم هدافتسا يم .دننك اي ن باانم زا تااطابترا رايغ
يماسر - يماسر
، يعاامتجا و
طبترم اب بسك راكو تسد هب م ي دانيآ . راب سااسا ي هاتفا ااه ی ا اي ن شهوژاپ تااطابترا
ياصخش
وادتم نيرت بنم یريگداي نانيرفآراك
تسا .
( وه 1006 ) شهوژپ رد ي
رابرد ة م بان اي گدا ي ر ی رفآراك ي ناان راب سااسا شور دپ ي اسانشراد ي و
هبحاصم اب هد نيرفآراك زگرب
ي هد ي دا یريگ بنم ار يشخبرثا لاعف
ي ت اه ی رفآراك ي نان روحم و ارف ي دان
1. Unexpected Key Event
2. Public, personal and professional
ينيرفآراك فرعم
ي هدرك .تسا ةجيتن ليلحت یاه زا لصاح اي
ن شهوژپ دراوم ز ي ر ار ناشن م ي دهد :
2 . دوجو طابترا نايم یريگداي و
يگتسياش اه
ی نانيرفآراك
؛
1 . یريگداي هب
تروص ارف ي دن ی رمتسم
؛
9 . یريگداي زا
قيرط راك ماجنا
؛
4 . یريگداي هبرجت زا
؛
7 . یريگداي زا
نارگيد .
رد ةجيتن رورم شهوژپ اه ی
،قوف ناگدنراگن دراوم
یريگداي زا
تلامااعت نااسنا
ي (
Duffy,
2007; HO, 2006; Rae, 2004; Mumford, 1988
) اي گدا ي ر ی زا ااظو ي ف رااك ی (
Rae,
2004; Mumford, 1988; Duffy, 2007; HO, 2006
و ) ي گدا ي ر ی زا لاعف ي ت ااه ی اشزومآ ي -
تاراشتنا ي (
Mumford, 1988; Kuratko, 2005
) ار لصا بانم ي اي گدا ي ر ی ناانيرفآراك يافرعم
م ي ( دننك لكش 1 .)
شور اه ی ی گدا ی ر ی رفآراک ی نان
اب مها هب هجوت ي
ت ي گدا ي ر ی اقب و دشر رد ی
تكرش اه ی طاسوتم و کچوك ،
ناويلواس ( 1000 )
قحت ي ق ي رابرد ة هدافتسا زا رفآراك ي نان دق ي م ي ارب ی امنهار يي رفآراك ي نان اپون مااجنا هداد تاسا .
ا رد ي ن شهوژپ
، كأت ي د هدش تسا امح هاك اي ت اي ک اامنهار ی و ترااهم ،شاناد زا رادرواخرب
برجت ة وضوم اب طبترم هارمه
سرتسد اب ي بسانم هب د ناصصختم ي
راگ مااظن ي اراب ی امح اي ت زا
رفآراك ي ن دوجو هب م
ي دروآ زا هك شور اه ی ي گدا ي ر ی زا صحت ي تلا هاگشناد ي و شزومآ ااه ی
مسر ي رترثؤم تسا .
رفآراك ي نان اب ي د هرهب رادرب ی زا تصرف اه ار ي دا گب ي دنر
؛ تن رد ي هج اامنهار يي گنواگچ هاك ي
ثأت ي ر برجت اي تا ن و تكراش دراكلمع راب اي
ز گنواگچ ي ااقو زا شاناد بذاج ي
طوابرم ار اراب ی
رفآراك ي نان رشت اپون ي ح مهم شقن دنك ي
امح رد ي ت ا زا ي ن رفآراك ي نان ا ي اف م ي دنك .
رد قحت ي
"ق یريگداي هنانيرفآراك
و ارف ي دن رد دشر تكرش یاه طسوتم و کچوك
"
(
Deakins
et al., 1998
) ييااسانش یارب نارگشهوژپ وع
لاما رثؤام راب اي گدا ي ر ی رفآراك ي هانان
، ااب هبحااصم هاب
رفآراك ي نان تكرش یاه طسوتم و کچوك هتخادرپ
دنا . ناققحم رد ي تفا دن ااناوت هك يي رفآرااك ي ن اي ا
تي م نب ي نا راذگ رد ارف ي دن تكرش دشر اه
ی عت طسوتم و کچوك يي
ن ا دشر .تسا هدننك ي
ن تكرش ااه
ني دنمزا اناوت يي رفآراك ي نان رد ي گدا ي ر ی مصت زا ي
،تام برجت ،اهاطخ ي
تا و هكبش اه ی عامتجا ي تسا .
رد قحت ي ق ي د ي رگ اب
"مان ي گدا ي ر ی مه ي گش ي رفآراك ي ناان زروااشك شاخب ی
لاعف زا اي ت ااه ی
راك
"ی (
Lans, 2004
) شور اه ی ي گدا ي ر ی رفآراك ي نان زرواشك شخب ی
هعلاطم هدش تسا . رد
اي ن قحت ي ق
، هداد اه زا رط ي ق هبحاصم اه ی ن ي هم راتخاس ي هتفا و هنومن گ ي ر ی بااختنا ي زا رفآراك ي ناان
و تكرش اه ی زرواشك شخب ی
امج روآ ی .دنداش جرت ي تااح رفآراك ي ناان ةراابرد شور ااه ی
اي گدا ي ر ی رثؤام ااسانش يي و رد لكاش 2 .تاسا هداش هداد نااشن رد
بااب شور ااه ی اي گدا ي ر ی
رفآراك ي نان ا ي نار ي شهوژپ لا ي سا ي و شاتون ( 2930 م ناشن ) ي هاك دهد اي
گدا ي ر ی و تاهابتاشا زا
اهاطخ ی راك ی ي ك ي زا شور اه ی مهم ي گدا ي ر ی رفآراك ي نان حم رد ي ط بسك راكو ا ي نار تاسا .
رورم پ شهوژ اه ی ااب طبترام شور
ااه ی یريگدااي رفآراك
ي ناان نااشن ام ي هاچرگ داهد نونكاات
شور اه ی ي گدا ي ر ی عونتم ي ارب ی رفآراك ي نان فرعم ي ااما تسا هدش نونكاات
اي ک خناس اسانش ي
ماج
، فافش ماظن و دنم زا شور اه ی ي گدا ي ر ی رفآراك ي نان راب سااسا ارف ي دان رفآرااك ين ي هائارا
.تااسا هدااشن ي
ااك ي د ي رااگ زا تااساك ي اااه ی االبق تاااعلاطم ي
پ ي داانو نتااشادن شور اااه ی ااي گدا ي ر ی
رفآراك ي نان بانم اب دركلمع و ي
گدا ي ر ی رفآراك ي نان تسا . هب یروط هك صخشم تاسين کايره
زا شور اه ی یريگداي ارب
ی هرهب رادراب ی زا ماداك کاي باانم زا هاس اناگ ة اي گدا ي ر ی دراكلمع و
رفآراك ي نان هدافتسا م ي دنوش لكش(
1 ).
لکش 1 جرت . ی تاح رفآراک ی نان شور ةرابرد اه
ی ی گدا ی ر ی Lans, 2004( )
یمسر
هرود یشزومآ یاه
یلغش تلایصحت تمدخ نیح شزومآ آ یکینورتکلا شزوم
یمسرریغ ( formal - )non
بسک زا دیدزاب راکو
سنارفنک هورگ هعلاطم یاه هعسوت و قیقحت زکارم
یمسرریغ یعیبط informal( )
یا هفرح تلاجم یزاب
یتیریدم یاه
اب لماعت ناراکمه کناب
نویزیولت و ویدار دروخزاب و یبایزرادوخ
تأ ناگدننک نیم
زا هدافتسا شقن یوگلا
نایرتشم عورش زا شیپ براجت
تلاوصحم یشناد هداد یاههاگیاپ
اه هناخباتک هدرشف حول
یلغش تلایصحت15
یدمع
ریغ یدمع
ی گدا ی ر ی مه ی گش ی
درکلمع ی
گدا ی ر ی رفآراک ی نان
( یر 1000 ) زا ارختااسا و هبحاااصم شور اور
ااي ت اااه ی لغااش ي - راااك ی ارااب ی گنوااگچ مااهف ي
ي گدا ي ر ی و عسوت ة اهراتفر ی رفآراك ي هنان رد رفآراك ي نان هدافتسا هدرك .تسا ي هتفا ااه ی شهوژاپ
وا ناشن م ي رط زا ادتبا دارفا هك دهد ي
ق هبرجت بسك دنمناوت
ی اه ی هعاسوت ار دواخ ام
ي دانهد و
هاااج فادااها هااب س ااس اانابلط
ة اام تااسد دوااخ ي
ي داانبا
؛ ب هااب ااي نا ي د ي رااگ
، ااسوت ةع داانمناوت ی اااه ی
رفآراك ي
،هنان رازبا ی ارب ی سر ي ند هب فادها هناروسج هب
رامش م ي ر دو .
( يفاد 1005 ) قحت رد ي ق ي ثأت ي ر ي گدا ي ر ی دركلمع رب رفآراك
ين نا سررب ار ي هدرك .تسا وا ساپ
اب هبحاصم زا رفآراك
ي نان لحت و ي ل هبحاصم اه هب اي ن تن ي هج سر ي هد هاك تسا اجورخ
ي ااه اي ا دراكلمع
ي گدا ي ر ی رد جنپ لماش هزوح «
تيريدم بانم يناسنا
»،
« اب طابترا ،شورف یرتشم
رازاب و
» ،
« شقن ريدم
دشرا
» ،
« تيريدم يلام
» و « يبايزرا بسك راكو لئاسم و يكينكت
» امن ي رگنا م ي دوش .
فار شناراكمه و (
1005 ) شقن ي گدا ي ر ی رفآراك ي هنان فاشتكا و رد
پ ي گ اي ر ی لاعف اي ت ااه ی
هرطاخم ا ی ار شاكنك هدرك دانا . ي هاتفا ااه ی نآ ااه نااشن ام ي داهد هاك رفآراك ي ناان ترااهم ،ااه
اااناوت يي اااه ن درواام شااناد و ااي
زا ارااب ی رفآراااك ين ي زا ار شور ااي گدا ي ر ی اابرجت
2ي ااي ا ااي گدا ي ر ی
هدهاشم ا
1ی ارب(
ی ااثم اي گدا ي ر ی رط زا اي ق هدهااشم اي
ا زااسوگلا ی تاماداقا د
ي ناراگ باسك )
هدرك دنا . ي گدا ي ر ی رط زا ي ق راك ماجنا ماهم
رات ي ن رد لاماع هدااس
نداش راب هابلغ راواشد
ی ااه و
شلاچ اه ی بسك راكو رد لحرم ة هار دنا زا ی تسا .
رب ساسا شهوژپ اه ی لااب م ي تافگ ناوات رد
رااثآ طوابرم هاب ثأات ي ر اي گدا ي ر ی راب دراكلمع
رفآراااك ين ي د هااس ااي هاگد ز ااي ر دراد دوااجو .
رد د ااي هاگد وا ااي ا نااامه ور ي درااك ياافاد ( 1005
،)
جورخ ي اه ي ا دركلمع ي گدا ي ر ی رد جنپ زوح ة دركلمع ی رعت ي ف و دنا هزا گ ي ر ی .تسا هدش فار
( ناراكمه و 1003
) رد د ي هاگد مود هب باختنا ي ک ي ا دراكلمع صخااش دنچ رفآرااك
ين ي ظن اي ر
هار دنا زا ی بسك راكو شجنس و ثأت
ي ر ي گدا ي ر ی ا رب ي ن هنوگ صخاش اه هجوت ام ي داننك . د اي هاگد
شجنس هب طوبرم موس ثأت
ي ر ي گدا ي ر ی رد لكش گ ي ر ی دنمناوت ی اه ی رفآراك ي ناان انچمه و ي ن راب
فادها ققحت نآ
اه تس (
Rauf et al., 2009
).
رد ا ي ن قحت ي ق
، ارب ی اسانش يي پ ي اهدنو ی اي گدا ي ر ی دراكلمع راب رفآراك
ي ناان د اي هاگد بااختنا مود
1. Experiential Learning
2. Observantly Learning
م ي وش د
؛ دب ي ن نعم ا لحارم ادتبا هك ارف
ي دن رفآرااك ين ي رعت اي ف س اس و م اي ناز دافتاسا ة رفآراك ي ناان زا
شور اه ی ي گدا ي ر ی رد ارف ي دن بسك راكو زرا ي با ي م ي دوش ا رد . ي ن قحت ي ق
، لحارم زا ارف
ي دن رفآراك ين ي
هك ناراكمه و دلونير (
1004 ) پي داهنش دندرك اب مكت تاحلاصا امعا يل
ي هدافتسا .داش دهاوخ ا
اي ن
لحارم دنترابع زا : اي هد ي با ي
، زرا ي با ي ا ي
،هد مأت ي ن و بانم سأت ي س تكرش و ناگدنراگن لحارم
« لوت ي د اي ا
ئارا ة تامدخ » و
« رازاب ي با ي - شورف
» ار ن ي ز هب نآ هدوزفا دنا لكش(
1 ).
رد اهن ي ت
، چ ه بوچرا موهفم ي قحت ي ق رش هب لكش 1 ارختسا پ و
ي داهنش هدش تسا .
شور یسانش قحت ی ق
فده قحت ي ق ئارا ة وگلا ی بانم ماج -
شور اه ی ي گدا ي ر ی رفآراك ي نان تسا . دب ي ن روظنم ادتبا
پي ش ي ةن قحت ي ق اسررب ي هداش تاسا و باانم هاس اناگ ة اي گدا ي ر ی رفآراك ي ناان لمااش : اي گدا ي ر ی زا
تلاماعت ناسنا
ي
، ي گدا ي ر ی زا اظو ي ف و لاعف ي ت اه ی راك ی و ي گدا ي ر ی زا لاعف ي ت ااه ی شزوامآ -
تاراشتنا اسانش
يي هدش تسا
؛ س س ارب ی عت يي ن شور اه ی ي گدا ي ر ی ره ااب طبترم اي
ک م زا باان
ي گدا ي ر ی قحت شور زا ي
ق يفيك شور هب اور يت ي هدافتسا هدش .تسا ب ر ا ي ن ساسا اب رفآراك ي ناان
انص زا اپون ي
فلتخم هبحاصم اه ی ن ي هم تسا هتفرگ تروص زاب .
رفآراك ي ناان اصحت ااب ااپون ي
تلا
هاگشناد ي عماج ة رامآ ی هك دنتسه شهوژپ 21
زا رفن نآ اه هنومن شور هب رادرب
ی راب و دنمفده
ساسا و ي گژ ي اه ی باختنا بقاعتم هدش
دنا :
2 . رفآراك ي ن لقتسم تروص هب يا
هارمه هب ي ک ت ي م دم ي ر يت ي
، بسك راكو ی ار هار دنا زا ی اي ا
رخ ي راد ی هدرك تسا .
1 . رفآراك ي ن دم ي ر ي ا دم ي لماعر بسك راكو تسا .
9 . بسك رمع و
ب راك ي ن .تسا اس هس ات هام هس
لکش 2 موهفم لدم . ی
پ ی داهنش ی ناگدنراگن
یریگدای عبانم نانیرفآراک
شزومآ زا یریگدای -
تاراشتنا
یریگدای یناسنا تلاماعت زا
زا یریگدای تیلاعف
یراک یاه شور
یریگدای یاه نانیرفآراک
...
...
...
...
...
...
داعبا رف ا دنی
داجیا بسک راکو یریگدای درکلمع
:نانیرفآراک
ارب ی ارختسا شسرپ
اه ی هبحاصم لاعف ي ت اه ی ارف ي دن رفآراك ين ي لماش ا اي هد اي با ي
، زرا اي با ي
اي
،هد مأت ي ن بانم
، سأت ي س تكرش
، لوت ي د ي ا ئارا ة تامدخ و رازاب ي با ي - شورف (
Reynold et al.,
)2004
انبم رارق هتفرگ و س س اب هدافتسا زا شور بحااصم ة هاعقاو رواحم شاسرپ ااه ی هبحااصم
حارط ي .تسا هدش ا اب
ي ن هاگن ون زا
رفآراك ين نا هتساوخ هدش تاسا ااقو ي تااقافتا و یدايلك
طبترم اب ارف ي دن ينيرفآراك ار دوخ
كفت هاب اي ک و سااسا راب رااهچ
داعب اي ک هاعقاو ( ،تايعقوم
ظو ي
،هف لاعف ي ت و اتن ي ج
2) رشت ي ح نك ن د .
سپ زا ا ماجن هبحاصم اه ی ن ي هم راتخاس ي تفا ه اب رفآراك ي نان زگرب ي هد
، نتم پ هبحاصم اي
هدا هداش
تسا و ارب ی تسد ي با ي هب وگلا ی و بانم شور اه ی ي گدا ي ر ی رفآراك ي نان لحت ي ل هداد ااه هاب شور
راذگدك ی هب و رش ز ي ر ماجنا هتفرگ تسا :
ماگ وا : ارختسا راتفگ دهاوش
ی ي ا نامه اهدك ی لوا ي ة طبترام ره ااب اي ک زا لاعف اي ت ااه ی
ارف ي دن رفآراك ين ي زا نتم هبحاصم اه .
ماگ :مود اسانش يي اهدك ی وناث ي ه { ماغدا هافم ي م طبترم و هافم فذح ي
م غ ي ر طبترم ارب ی تسد ي با ي
هب شور اه ی ي گدا ي ر ی رفآراك ي نان ره رد ي ک لحارم زا ارف
ي دن رفآراك ين ي ( اهدك ی وناث ي ه ) } .
ماگ :موس اسانش يي هلوقم اه
؛ طبترم ندرك ره اي ک زا شور ااه ی اي گدا ي ر ی ااب ي اك ي باانم زا
هس ناگ ة ي گدا ي ر ی لماش : ي گدا ي ر ی زا تلاماعت ناسنا
ي
، ي گدا ي ر ی زا اظو ي ف راك ی و اي گدا ي ر ی زا
شزومآ - تاراشتنا .
ارب ی تيوقت يياور شهوژپ رب ود رايعم رازبا هبحاصم هانومن تاسرد باختنا و كأت
اي د داش .
رازبا رط زا هبحاصم ي
ق ماغدا ارف ي دان رفآرااك ين ي دااعبا ااب اي ک ( هاعقاو )STAR
هت اي ه داش و رد
مكت و لاصا ي
ل نآ رظن زا ناگربخ هاگشناد ي هرهب هدراب داش . واس زا ی د ي راگ
، شلاات داش ااب
باختنا رفآراك ي نان عم زا رادروخرب اعف ي
اهرا ی
،فوصوم هداد
ااه ی واضوم ااب طبترام ااصحا
وش د ا زا ات ي ن رط ي ق اور يي ك شهوژپ ي
ف ي وبقم .داشاب رات اراب
ی مطا ي ناان زا اپ اي ا يي قحت اي ق زاين
هبحاصم اه سر ات ي ند رظن ابشا هب ی
همادا ي تفا دارفا هب هعجارم تروص رد ات رتشيب
ةداد یرتاشيب
هك ببس
،هعسوت
،ليدعت گرزب ندشرت اي هفاضا ندش هب یروائت دواجوم دواش هاب شهوژاپ دراو
دوشن و ربجنر(
،نارگيد 2932
).
1. Situation , Task , Act and Result
ی هتفا اه
رد ا ي ن شهوژپ
، اب 21 رفن زا رفآراك ين نا بحاصم ة ن ي هم راتخاس ي هتفا ماجنا دش زا هاك بحااصم ة 20
رظن ابشا دعب هب ی
ود و دش لصاح بحاصم
ة دعب ی ارب ی مطا ي نان افك زا ي ت هداد اه ماجنا تفرگ .
رشت اب هبحاصم ره ي
ح ارف ي دن و هبحاصم كأت
ي د تلاماعت رب افرطود
ة هبحااصم و قاقحم رد هدنواش
نچ ي ن قحت ي ق تا ي مامت .تسا هدش ماجنا ي
تكراشم ناگدننك
قحت رد ي ق اصحت ي تلا هاگاشناد ي و
بسك راكو دنتشاد رمع و بسك راكو نآ اه .تسا هدوب اس هس زا رتمك زا
21 رفن تكرش هدننك
رد نيا قايقحت 20 و درام رافن 1
نز رافن دوب دان ناس و نآ ااه اب ي ن 17 اات 79 ماامت .دواب ااس ي
رفآراك ي نان هاگشناد کردم ي
تشاد دن هك زا نيا نايم 2 نادراك رفن ي
، 1 اسانشراك رافن ي
، 7 رافن
وجشناد ی سانشراك ي و دشرا 9 رفن یاراد کردم سانشراك ي دشرا دوب دن .
ارب ی عت يي ن شور اه ی ي گدا ي ر ی ره اب طبترم ي
ک ن و بانم زا ي
ز دركلمع شجنس اي
گدا ي ر ی زا
.دش هدافتسا هبحاصم رازبا ادتبا
، لماك نتم هبحاصم
اه اف ساسا رب اي
ل ااه ی تواص ي تابث رد هداش
ودج بلاق 1
ن هتشو دش ات هداد اه ی ارب مزلا ی راذگدك ی مهارف وش د .
لودج 1 . شخب ی اب هبحاصم زا نومن
ة هرامش 1
دک هبحاصم هدنوش : سنج 10
ی ت : نز
صحت ی تلا : د قوف ی نس ملپ
: 52
عوضوم بسک راکو : لتآ ی ة ساکع ی
نامز سأت ی س : تی هامر دادعت 98
نانکراک : 8
عضو ی ت کلام ی ت : وضع ه ی تئ
سسؤم
سسؤم
روطچ ا هک دش ی ن ا ی هد هب ناتنهذ سر ی
؟د
رد عقاو
، ای ةد لصا ی ور ی پ رباع لپ ی هدا سر منهذ هب ی
د هداوناخ هارمه نم . هب ما
ی ک رفت لحم ی ح ی دوب هتفر ی م د هک ی مد
نآ زا اج مناخ اه اقآ و یا ن سابل اب اه ی لحم ی ساکع ی م ی ننک د و ام قلاع مه ه دنم دش ی م ب سسکع سی ر ی م
؛ ر اسخ هسب اسما
اقع ی د بهذم ی خ یل ی اضف رد هک دوب تخس ی
زاب مسابل ا ن ر ا وع ض نک ی م ب سکع و سی
ر ی م . ستقو ی رسب سم ی تسشگ ی م
، اسب
تبحص مرهاوخ مدرک
. وا م ام تفگ نم هب ی
وت ان ی م ا ی ن ر راک ا ارب ی هداوناخ اه یی اقع هک ی د بهذسم ی سنراد اسم هباسشم د
دب ماجنا ه ی م . ارب ی م مه عورش ی
وت ان ی م رب هنارتخد سرادم غارس و
ی م ا . ی ن برود اب ام هک دش ین
ی تسشاد هسک ی م سمراک ا ن ر ا
درک عورش ی م دش قفوم و ی
م .
راذگدك ی هداد اه رد هس تفرگ تروص هلحرم ه
تسا نآ شرازگ هك هب
ترت ي ب هئارا م ي دوش .
ماگ لوا : راذگدک ی
لوا ی ه
رد لحت وا ماگ ي
ل هداد اه راتفگ دهاوش ی
( اهدك ی لوا اي ه ره ااب طبترام ) اي
ک لاحارم زا ارف
ي دان
رفآراك ين ي لماش(
اي هد ي با ي
، زرا ي با ي ا ي
،هد مأت ي ن
، بانم سأت ي س
،تكرش لوت ي د ي ا ئارا ة و تامدخ
رازاب ي با ي - شورف ) دادعت هب 100 دروم نتم زا هبحاصم اه ارختاسا داش
. اب ار ی اشخب هانومن ي
زا
راتفگ دهاوش ی
لحرم ة ا ي هد يا ب ي ودج رش هب 1
هئارا م ي دوش :
لودج 2 نومن . ة اهدک ی لوا ی ه رد ةلحرم ا ی هد ی با ی
دک ةرازگ
ملاک ی دهاوش
راتفگ ی
ای 11 هد اه ی لوا ی ه م ا ن ب مه ی رتش مه زا ا ن مز ی ةن سرد ی م ا ن راد دم و دو ب ی
م ه
هبرجت اه ی راک ی ی ا زومآراک ی هک هچب اه دندوب هداد ماجنا زومآراک
ی مسر ی
شزومآ سرد ی
تقو 1 ی م رب ی تشگ ی م
، م تبحص مرهاوخ اب ی
مدرک . ا و م ام تفگ نم هب ی
و ت ان ی م
ای ن ر راک ا ارب ی هداوناخ اه یی ادع هک ی د بهذم ی نراد ام هباشم د
دب ماجنا ه ی م تفگ و وگ اب رهاوخ
4 اب دحت زکرم ی تاد ف یل یپ ی ن عورش مدرک و رد ا ی ن دروم هک ا گاب ر ا ه ب ه چ
هاوخ تروص ی
م تشاد
، ای ن هچ رد دراوم امد
یی حم ،تسه ی
ط چ ی تس ه چ ،
ا راددم ز ا ی ن هاو خ داو م ی
م ت شاد و ...
ا ب نآ ا ه و مدر ک ه بتاکم زا
نآ ا ه
گب متساوخ و
ی دن رد ا ی ن مز ی هن هچ پی داهنش ی دنراد . ترو شم و تاعلاطا هچ ی
م ی وت ا نن د ام هب دب ه ن د رظن هب و ش ا ن ا اب ی ن چ داوم ه نک راک ی م هبتاکم
ی ا اب لماعت
زکارم یتادیدحت
نیب یللملا
ماگ مود : راذگدک ی
وناث ی ه
رد لحت مود ماگ ي
ل هداد اه
، 12 دروم ك یراذگد هيوناث
ماجنا تفرگ
؛ ا هب ي ن نعم ا شلاات هاك داش
راتفگ دهاوش ی
رفآراك ي نان اقو زا ي گدنز ي بلاق رد ناش هفلؤم
اه ی هداد ناماس نشور و فافش
ا .دوش ي ن رط زا ادتبا راك ي
ق رااتفگ دهاواش مااغدا و فذاح ی
راراكت ی ااب طبترام و شور
ااه ی
ي گدا ي ر ی رفآراك ي نان ( اهدك ی وناث ي ه ) ماجنا دش هنومن . ا ی ماجنا تامادقا زا رد هتفرگ
لحرم ة مود
ليلحت اه ودج رد 9
:تسا هدش هداد ناشن
لودج 3 نومن . ة راذگدک ی وناث ی ه رد ةلحرم ا ی هد ی با ی
دک دراوم طبترم دهاوش
یراتفگ شور
اه
22 - 33 - 13 - 11 -
22 - 42 ةژورپ
یسرد - تلایصحت یهاگشناد
- یزومآراک یمسر
-
نارود لیصحت هاگشناد زا لبق تلایصحت
یمسر
42 - 2 - 1 تفگ
و وگ اب ردارب
، رهاوخ
، تفگ رسمه
و وگ اب یاضعا
وناخ ا هد
22 - 31 - 34 هرود
اه ی یشزومآ هاتوک تدم - زکارم یشزومآ هرود
اه ی یشزومآ
12 - 4 طابترا
اب زکارم یراجت نیب یللملا تابتاکم
اب زکارم
یراجت - یتادیدحت