ُرٍد
22 ُربوش
3 سییبپ 1399
ِحفص یبّ
406 - 385
خساپ طیارش تحت ىازوتیک یتسیز رویلپ و نیسینه ونان دربراک هب ذجنک ماقرا یکیشولویسیف یاه
نیشر یرایبآ فلتخه یاه
یدادزخ زباج نیمارو
،1
یدونف داسزف
2
،*
یکنیس دوعسم زفعج ناوضر مازهش ،2
،2
یدنوامد یلع
2
1 . یزتکد یوجشناد ،
هوزگ
،تعارس ،یملاسا داسآ هاگشناد ناغماد دحاو
، نازیا ،ناغماد .
2 . نازیا ،ناغماد ،ناغماد دحاو یملاسا داسآ هاگشناد ،یسرواشک هوزگ ،رایداتسا .
:هلاقم تفایرد خیرات 23
/ 00 / 1331 :هلاقم شزیذپ خیرات
03 / 10 / 1331
هدیکچ
ٝث یػسشث سٛؾٙٔ
خػبپ
ٓیطس ظیاشؿ تطت ٖاصٛتیو ٚ ٓیضیٙٔ دٛوٛ٘ب٘ دشثسبو ٝث ذدٙو ٓلس ٚد یىیطِٛٛیضیف یبٞ
ٝث یـیبٔصآ ،یسبیثآ یبٞ
تسٛك پػا ی تلا تلاپ
نّٛث یبٙجٔ شث ُیسٛتوبف َبػ سد ساشىت ٝػ بث یفدبلت ُٔبو یبٞ
97 - 1396
ٝث یسبیثآ ـغل .ذؿ ْبد٘ا بت یسبیثآ ،َبٔش٘ یسبیثآ( یّكا سٛتوبف ٖاٛٙف
50 ذكسد
ٝ٘اد ٚ یٞذٌّ
ٖبتؼتؿد ٚ ٖبتِٚا ذدٙو ْبلسا ُٔبؿ یفشف یبٞسٛتوبف ،)یذٙث -
2
،
ٙٔ ٛ٘ب٘
ی ض ی
ٓ
َّٛطٔ(
ؿبپ ی
ٚ
ْذف
َّٛطٔ
ؿبپ ی )
ٚ و ی
ٖاصٛت (
،شفك 8 / 4
ٚ 4 / 6
ْشٌ
شث
ِی شت ذ٘دٛث ) . ؾیث شت ی
ٗ دشىّٕف
ٝ٘اد سد دشثسبو 4 / 6
ْشٌ
سد ِ ی شت و ی
ٖاصٛت تطت اشؿ ی ظ ثآ ی سب ی
َبٔش٘
بث
ٔی
ٍ٘ب ی
ٗ 1 / 1235 و ی
ْشٌّٛ
سد سبتىٞ
دٛث ؾیث . شت ی
ٗ
ٛتطٔ
ی
فٚشّو ی
ُ تٛ٘ط سد ُو ی پ
ٖبتؼتؿد - 2 تطت اشؿ ی ظ ثآ ی سب ی
َبٔش٘
بث
ٔی
ٍ٘ب ی
ٗ 7 / 24
ٔی
ّ ی
ْشٌ
شث
ْشٌ
ٖصٚ
شت
ٝث تػد
ٓو ٚ ذٔآ شت ی
ٗ
ٔی
ٍ٘ب ی
ٗ تٛ٘ط ٚد شٞ سد ی
پ سد
ثآ ی سب ی بت 65BBCH
ٝث تشت ی ت بث
ٔی
ٍ٘ب ی
ٗ 21 / 17
ٚ 46 / 17
ٔی
ّ ی
ْشٌ
تٛ٘ط سد دٛوٛ٘ب٘ دشثسبو .ذؿ ٜذٞبـٔ شت ٖصٚ ْشٌ شث ی
پ اشؿ تطت ٖبتِٚا ی
ظ ثآ ی سب ی بت
65BBCH شدٙٔ
ٝث اضفا ی ؾ 11 / 41 ذكسد ی
ِبقف ی ت ض٘آ ی
ٓ لابتبو ص بمٔ سد ی
ٝؼ ت بث ی سبٕ
دشٌ ذٞبؿ ی ذ ؾیث . شت ی
ٗ
ِبقف ی ت ؼواشپ تبثسٛىػآ ی
صاذ ت سد ی سبٕ
دشثسبو ْذف
و ی
ٖاصٛت اشؿ تطت ی ظ ثآ ی سب ی بت 65BBCH دٛث
ٝو اضفا ی ؾ 06 / 55 ذكسد ی سد بمٔ
ی
ٝؼ بث ت ی سبٕ
ذٞبؿ تؿاد .
ٝث سٛع
ّو
،ی بت٘
ی ح ثآ ٝو داد ٖبـ٘
ی سب ی بت BBCH 65
شدٙٔ
ؾٞبو ٝث دشىّٕف
ٝ٘اد
َّٛطٔ بث ٝو ذؿ ؿبپ
ی و ٚ ٓیضیٙٔ دٛوٛ٘ب٘
ی
ٖاصٛت فٙٔ تاشثا ی ؿب٘
ی ذقت ؾٙت صا ی
ُ
ٝث(
تشت ی ت 93 / 9 ٚ 46 / 27 )ذكسد ذؿ . عبػاشث
بت٘
ی ح ضدت ی
ٝ ػشٌس ی
٘ٛ
ی فٚشّو ،تفك سبٟز ی
ُ
، b فٚشّو ی
ُ
،ُو
ِٚشپ ی
ٗ
ٚ صلابتبو دساٚ
َذٔ
ذ٘ذؿ
ٝو سد ؿٕٛدٔ
11 / 42 ذكسد صا غت یی تاش دشىّٕف
ٝ٘اد اس خٛت ی
ٝ
ذ٘دٕٛ٘
. بت٘
ی ح
ٍتؼجٕٞ
ی
ٜدبػ ث ی
ٗ تبفك
ٚ ضدت ی
ٝ ػشٌس ی
٘ٛ
ی وبض ی صا تاشثا غ ی متؼٔش ی
ٓ تبفك ف ی ض ی طِٛٛ
ی ى ی شث دشىّٕف
ٝ٘اد ذ٘دٛث ث صا ٚ ی
ٗ بٞشتٔاسبپ ی دسٛٔ
ػسشث ی
ٍ٘س ی
ٜض بٞ
ی ضتٙػٛتف ی صا
ٕٞا ی ت لابث یی سد اشؿ ی ظ ؾٙت سادسٛخشث ذ٘دٛث .
لک ی هژاود اه :
ِٚشپ ی
،ٗ
ضدت ی
ٝ ػشٌس ی
٘ٛ
ی
،
ٝ٘اد
ٙغٚس ی
،
ٍ٘س ی
ٜض بٞ
ی ضتٙػٛتف ی
،
ِبقف ،ٝ٘اد دشىّٕف ی
ت ت٘آ ی ؼوا ی
٘اذ .ی
Physiological Responses of Sesame Cultivars to the Application of Nano Magnesium and Chitosan Biopolymer under Different Irrigation Regimes
Jaber Khordadi Varamin1, Farzad Fanoodi2*, Jafar Masuod Sinaki2, Shahram Rezvan2, Ali Damavandi2 1. Ph.D. Candidate, Agronomy Department, Damghan branch, Islamic Azad University, Damghan, Iran 2. Assistant Professor, Agriculture Department, Damghan branch, Islamic Azad University, Damghan, Iran
Received: August 14, 2019 Accepted: December 24, 2019 Abstract
To investigate the physiological responses of sesame cultivars to the application of nano magnesium and chitosan biopolymer under different irrigation regimes, a split factorial based on randomized complete block design has been conducted with three replicates between 2017 and 2018.The irrigation cut-off, based on BBCH scale, has served as the main factor (normal irrigation, irrigation up to 50% flowering, and seed ripening), with the sub factors including Oltan and Dashtestan-2 sesame cultivars, and nano magnesium (application and non-application) and chitosan (control, 4.8, and 6.4 g.L-1). The highest mean grain yield belongs to the application of 6.4 g.L-1 chitosan under normal irrigation with an average of 1235.1 kg.ha-1. Also, the highest total chlorophyll content is observed in Dashtestan-2 genotype under normal irrigation with a mean of 24.7 mg.g-1 FW and the lowest mean have been obtained in both genotypes under irrigation up to 65 BBCH with a mean of 17.21 and 17.46 mg.g-1 FW, respectively. Application of nano fertilizer in Oltan genotype under irrigation up to 65 BBCH increases the catalase activity by 41.11%, compared to the control treatment. The highest activity of ascorbate peroxidase has been achieved when not applying chitosan under irrigation conditions up to 65 BBCH. It has risen by 55.06%, compared to the control treatment. In general, the results show that irrigation up to 65 BBCH reduces grain yield, in turn alleviated by the negative effects of stress on magnesium and chitosan nanoparticles (9.93% and 27.46%, respectively). Based on the regression analysis results, four traits, namely chlorophyll b, total chlorophyll, proline, and catalase, enter the model that explains 42.11% of the total grain yield variations.Results of simple correlation between traits and regression analysis indicate the indirect effects of physiological traits on grain yield and among the studied parameters, photosynthetic pigments has been of high account in stress conditions.
Keywords: Antioxidant activity, grain yield, Oilseed, photosynthetic pigments, proline, regression analysis.
1 . همدقم
ٝ٘اد بٞ
ی
ٙغٚس ی
ٝث تلاغ صا ذقث
ٔٚد ٖاٛٙف ی
ٗ ـجٙٔ
ٔأت ی
ٗ
طش٘ا ی سد زغت ی
ٝ
ٖبؼ٘ا
ٔ ی ذٙؿبث ( ذدٙو .
Sesamum
indicum L.
) صا
ٜداٛ٘بخ
Pedaliacea
ذل صا ٚ ی
ٕ ی شت ی
ٗ
ٌ ی
ٖبٞب
ٙغٚس ٝ٘اد ی
ٚ ضاٛ٘ ٝث سبٌصبػ ی
٘ ٚ ْشٌ
ی
ٕٝ
ْشٌ
تػا
ٝو
ٝث
ٝ٘اد ٝىّٔ ٖاٛٙف بٞ
ی
ٙغٚس ی
ٔ ٝتخبٙؿ ی دٛؿ .
ٝ٘اد ا ی
ٗ
ٌ ی
ٜب
ٚبض ی 58 - 44 ،ٗغٚس ذكسد 25
- 18 ذكسد
ئتٚشپ ی
ٗ ٚ 5 / 13
ٞٛثشو ذكسد ی
تاسذ
ٙغ ٚ ی
٘ذقٔ داٛٔ صا ی
ٚ ٚ ی
ٔبت ی
ٗ بٞ
ٔ ی ذؿبث (
Roul et al., 2017
.)
بث ٝث ٝخٛت دٚذطٔ
ی ت بٞ
ی ذؿ ی ذ ثآ ـثبٙٔ
ی شثوا سد
٘د كعبٙٔ
ی
،ب ىـخ ؾٙت ی
ٝث
ٟٓٔ ٖاٛٙف شت
ی
ٗ ثأت ؾٙت ی سازٌش
ٌ شث ی
ٖبٞب فاسص ی فشقٔ
ی .تػا ٜذؿ ذدٙو
سد بمٔ
ی
ٝؼ بث
ؾیث شت تلاٛلطٔ
فاسص ی
ٝ٘بتؼثبت ذٙ٘بٔ
،ٝجٙپ
،تسر
،ٌْٛسٛػ
ٛػ یب
ٚ
ْادبث
ٔص یٙ
ی ةآ
ٓو شت ی فشلٔ
ٔ ی ذٙو
ٚ
ضخ
ٚ
ْٚبمٔ
شت ی
ٗ
ٌ ی
ٖبٞب
ٝث ىـخ ی تػا
٘ شثواذض . ی
صب ثآ ی
ذدٙو سد
ّٝضشٔ
ٜدشٌ
٘بـفا ی تػا ؾٞبو ؿٛ٘ شٞ ٚ
ػشتػد ی ا سد ةآ ٝث ی
ٗ ذؿ ؾٞبو ّٝضشٔ
ی ذ ٝ٘اد دشىّٕف
ٝث اس ( تؿاد ذٞاٛخ َبج٘د
Chowdhury et al., 2009
.)
صبغآ
ٞذٌّ
ی عبؼض شت ی
ٗ
ٌ ذؿس ّٝضشٔ
ی
ٜب ؾٙت ٝث ذدٙو
ىـخ ی ثآ ؾٙت تاشثا ٚ ٜذؿ ةٛؼطٔ
ی
ٚس ی بٞشتٔاسبپ ی
فّتخٔ
ٌ ذؿس ی
ٜب ذدٙو بث اضفا ی ؾ ذـت ؾٙت تذؿ ی
ذ
ٔ ی ددشٌ
.
ٜبتٛو
ٖذؿشت
ٖبٔص
ْصلا اشث ی ذؿس
ٚس ی ـ ی
ٚ
اص ی ـ ی
ٌ ی
ٖبٞب سد اشؿ ی ظ ؾٙت اس
ٔ ی
ٖاٛت
ٝث ؾٞبو
ضتٙػٛتف
ٚ ؾٞبو
ِٛت ی ذ ػآ ی
ٕ ی تلا فبو ی تٟخ ذؿس
ٚ
ٕٛ٘
ٌ ی
ٜب تجؼ٘
داد (
Ali and El-Sadek, 2016
.) ؾٞٚظپ بٞ
ٖبـ٘
داد
ٝو ؾٙت ضٕػا ی ساذمٔ
فٚشّو ی
ُ
ٌ ی
ٖبٞب اس ؾٞبو
ٔ ی ذٞد
ٚ ؾٞبو ساذمٔ
فٚشّو ی
ُ
ٔ ی ذ٘اٛت
ٝث تّف اضفا ی ؾ
ضدت ی
ٝ فٚشّو ی
ُ ی ب ؾٞبو تخبػ
ٖآ ذؿبث سد . ؾیبٔصآ یبٞ
دذقتٔ
ی ىـخ ؾٙت ی
فٚشّو ؾٞبو ثفبث ی
ُ ،a
،b
ٚ ُو
ئٛٙتٚسبو ی ذ
ٌ سد ی
ٜب اضّو ذؿ
،
ٝو
ٔ ؾٞبو ی
ٖاض فٚشّو ی
ُ
ٔ ی ذ٘اٛت
ٝث ئتٚشپ غىّپٕو ضتٙػ ؾٞبو ٝغػاٚ
ی
ٗ تؾفبطٔ
ضتٙػٛتف ٜبٍتػد ٜذٙٙو ی
ؼوا ٝٔذك ٚ ی
تاذ ی
ٛ
ِی پی
،بٞذ
ً٘س
ٝ٘اد
ٚ ئتٚشپ ی
ٗ بٞ
ی تػلاپٚشّو
ٝث ٜاشٕٞ
اضفا ی ؾ
ِبقف ی ت ض٘آ ی
ٓ فٚشّو ی صلا سد اشؿ ی ظ ىـخ ؾٙت ی
ؿبث ذ (
Din et al., 2011
.)
ٌٝ٘ٛ
بٞ
ی َبقف ؼوا ی
1ٖظ ( )ROS
َبىیداس ٚ داصآ یبٞ
غ ی داصآش ذٙتؼٞ یِٛىِٛٔ
ٖٚشتىِا َبمت٘ا ٝدیت٘ ٝو سد
ٔی سذٙوٛت ی
، ػ ٚ تػلاپٚشّو ی
َٛػٛت
ٜدٛث ٝث شدٙٔ ٚ
ُىؿ
ٌ ی ش ی ؼواشپٛػ ی صاذ (
O2-
،) ؼواشپ ی ذ
ٞ ی
ٖطٚسذ (
H2O2
،)
داس ی
َبى
ٞ ی ؼوٚسذ ی
ُ (
Ho-
)
ٚ ؼوا ی
ٖظ ی
ٝ٘بٍ
(
1O2
)
ٔ ی ذ٘دشٌ
.
ِبقف ی ت بٞROS
تطت اشؿ ی ظ ؾٙت
ٗىٕٔ
تػا
تجػ صٚشث تبٔذك ی
ٖٛسٕٞ
ؼوا ی ذ
ِ ٖذؿ یپ ی
،بٞذ غت یی ش
ئتٚشپ ٖبٕتخبػ ی
ٗ
،بٞ
غ ی
َبقفش ض٘آ ٖذؿ ی
ٓ
،بٞ
ث ی
ً٘س ٚ ٖذؿ
یب ث صا ی
ٗ
ٝ٘اذٍ٘س ٗتفس بٞ
یی فٚشّو ذٙ٘بٔ
ی
ُ
ٔ ی ددشٌ
ِٚا . ی
ٗ ذػ
فبفد ی اضفا بث ّٝثبمٔ سد ی
ؾ
َّٛػ سد ROS
بٞ
ی
ٌ ی
ٞب ی اس
ت٘آ ی ؼوا ی
ٖاذ بٞ
ی ض٘آ ی
ٕ ی
ٚ غ ی ض٘آش ی
ٕ ی ىـت ی
ُ
ٔ ی ذٙٞد
.
تفبث بٞ
ی
ٌ ی
ٖبٞب اساد ی ض٘آ ی
ٓ بٞ
ی فزض ٜذٙٙو ٚ ROS
ٝىجؿ ا ی ت٘آ صا ی ؼوا ی
ٖاذ بٞ
ِٛىِٛٔ ٖصٚ بث ی
ٓو ذٙ٘بٔ
صلابتبو
2
( ،)CAT
صاذیؼواشپ ( 3
صاذیؼواشپ تبثسٛىػآ ،)POX 4
( صبتوٚدس ٖٛیتبتٌّٛ ،)APX
( 5
یّپ ٚ )GR
ُٙف صاذیؼوا
6
( )PPO
ذٙتؼٞ
(
Das & Roychoudhury, 2014
.) اضفا ی ؾ
ِبقف ی ت ض٘آ ی
ٓ صلابتبو
ٚ بػ ی ش ض٘آ ی
ٓ بٞ
ی ت٘آ ی ؼوا ی
ٖاذ سد
اشؿ ی ظ ؾٙت بٞ
ی طٔ
ی غ ی سد
ٌ ی
ٖبٞب
ٝ٘اد
ٙغٚس ی ٜذؿ ؽساضٌ
( تػا
Dossa et al., 2017
.)
ٛ٘ب٘
طِٛٛٙىت ی ی ه
ّٕف ؿٛضٛٔ
ی
ٔا ی ؾخثذ ٝو تػا
ب٘اٛت یی ا ی دبد
ٜاس بٞسبو ی ذخ ی ذ
ٔص سد ی
ٝٙ
صسٚبـو ی ٚ
ثی طِٛٛٙىتٛ
ی
ُٔبض بٞدٛوٛ٘ب٘ .دساد اس بٞ
ی شكبٙف ازغ یی سد
دبقثا 30 بت 40 شتٔٛ٘ب٘
ذٙتؼٞ
ٚ ب٘اٛت یی
ُٕض تػبٙٔ
ی
ٖٛ
بٞ
ی
1. Reactive oxygen species
2. Catalase 3. Peroxidase
4. Ascorbate peroxidase 5. Glutathione reductase
ازغ یی اس
ٝث تّف صغػ
ٚ ی
ٜظ ص ی دب ذ٘ساد (
Subramanian et
al., 2015
ٙٔ دٛجٕو .) ی
ض ی
ٓ شع صا ی ك اذٞ ؾٞبو ی
ت
ٝ٘صٚس ا ی
،
ىـت ی
ُ فٚشّو ی
ُ
ٚ
ِٛت ی ذ ػآٛتف ی
ٕ ی تلا
،بٞ
ثفبث ؾٞبو
ِبقف ی ت ض٘آ ی
ٓ ثٚس ی
ٛىؼ
ِٛبو ٝخشز سد ی
ٗ
ٔ ی دٛؿ . ای
ٗ شلٙف
ٕٟٔ ؾم٘
ی طش٘ا ؼفض سد ی
ٝث ٚ دساد ٖاٛٙف ی ه سٛتوبفٛو
اشث ی ؼث ی سب ی ض٘آ صا ی
ٓ بٞ
ی
ٞ بث ظجتشٔ
ی
ِٚسذ ی
،ض بپ ی ساذ ی
ٚ ٜدٛث بٞذٙل ـٕدت ٚ سبتخبػ
ٓٞ
ٗیٙز
َشتٙو ٜذٙٙو تػاpH
(
Blasco et al., 2015
.)
ّپ ی بٞشٕ
ی فّتخٔ
ی سد
ٔص ی
ٝٙ
صسٚبـو ی
ٝث تسٛك
جع ی ق ی
ٚ فٛٙلٔ
ی
ٜدبفتػادسٛٔ
ساشل
ٝتفشٌ
تػا
(
Kashyap et al., 2015
.) و ی
ٖاصٛت (
C11H17O7N2
) ی ه
ّپ ی سبوبػ ی ذ
ّپ ی تبو ی
٘ٛ
ی
،
ٝث ٖاٛٙف ی ه
ّپ ی شٕ
جع ی ق ی صا ٚ
ِبىِآ ی
ٗ
ٖا - د ی ػا یت ی
ّٗ
و یت ی
1ٗ یٔ ذیِٛت
ٝث ٚ ددشٌ
ٖاٛٙف
ٖاٚاشف یٔ ٝتخبٙؿ ٗیٔص یٚس شٕیّپ ٗیشت صا ٝو دٛؿ
ذسبل یخشث یِّٛػ ٜساٛید بٞ
، ٚ تاشـض
ٓٞ
ٗیٙز یخشث
هجّخ یٔ ذیِٛت بٞ
ددشٌ
ٜٚشٌ ٜداٛ٘بخ ٝث كّقتٔ ٜدبٔ ٗیا .
تاسذیٞٛثشو
ٟث صا یىی بٞ
یٔ ٝو تػا یداٛٔ ٗیشت ذ٘اٛت
( ذـخث دٛجٟث اس ٖبٞبیٌ ذؿس
Sheikha and AL-Malki,
.)2011
و ُٕف ی
ٖاصٛت شث
ٚس ی ذؿس
ٝتخبٙؿب٘
لبث ی
ٜذ٘بٔ
،تػا ا ًلابٕتضا ی
ٗ وشت ی ت ػ تػا ٗىٕٔ
ی
ِبٍٙ
ی اشث اس ی
ٖٛٔسٛٞ ضتٙػ بٞ
ی
ٌ ی
ٞب ی خ ذٙ٘بٔ
ی
ِشج ی
ٗ ذؿس ٚ ذٙو بمِا
ٌ ٕٛ٘ ٚ ی
ٜب ضقث ظػٛت ی
ؼٔ
ی بٞش ی ػ ی
ِبٍٙ
ی
ًٙ
ٝث طٛثشٔ
ثی ضتٙػٛ
ؼوا ی
ٗ شع صا ی ك ؼٔ
ی ش شت ٝث ٝتؼثاٚ
ی
ٖبفٛتپ
اضفا ی ؾ
ٔ ی ی ذثب (
Uthairatanakij et al., 2007
.) ثأت ی ش
َّٛطٔ تجثٔ
ؿبپ ی و ی
ٖاصٛت شث اضفا ی ؾ اضخا ٚ دشىّٕف ی
ظػٛت ذدٙو دشىّٕف
Alaviasl et al.
( ٜذٞبـٔ )2016
دشٌ
ی ذ . بث و ٝث ٝخٛت ی
ف ی ت لابث ی
ٌ ی
ٜب دٛج٘ ،ذدٙو
فبو تبفلاعا ی
بٞدٛوٛ٘ب٘ شثا دسٛٔ سد ی
و ٚ ٓیضیٙٔ
ی
ٖاصٛت
ٚ
ِٝأؼٔ
،تفاسص سد ةآ دٛجٕو فذٞ
صا اشخا ی ؾٞٚظپ
شضبض ػسشث ی خػبپ بٞ
ی فی ض ی طِٛٛ
ی ى ی
ٚد
ٓلس ذدٙو
ٝث
1. Alkalin N-deacetylation of chitin
دشثسبو دٛوٛ٘ب٘
ٓیضیٙٔ
ٚ و ی
ٖاصٛت تطت اشؿ ی ظ دٚذطٔ
ی ت
ثآ ی سب ی
ٚ
ٓٞ
ٗیٙز قت یی
ٗ قخبؿ شت ی
ٗ تبفك
فی ض ی طِٛٛ
ی ه شثؤٔ
سد ا ی دبد
ُٕطت
ٝث ىـخ ی سد
ْبلسا
ذدٙو دٛث .
2 . داوم و شور اه
اشث ی
َّٛطٔ تاشثا ٝقِبغٔ
ؿبپ ی دٛوٛ٘ب٘
ٙٔ
ی ض ی
ٓ
ٚ و ی
ٖاصٛت
سد اشؿ ی ظ دٚذطٔ
ی ت ثآ ی سب ی شث قخبؿ بٞ
ی ف ی ض ی طِٛٛ
ی ى ی
بٔصآ ،ذدٙو ْبلسا ی
ـ ی
ٝث
ّپػا تسٛك ی
ت سٛتوبف ی
ُ بٙجٔ شث ی
ششع بپ ی
ٝ نّٛث بٞ
ی فدبلت ُٔبو ی
ساشىت ٝػ بث سد
َبػ
97 - 1396 مطت ٝفسضٔ سد ی
تبم ی
ٔاسٚ سد ـلاٚ
ی
ٗ
ْبد٘ا
تفشٌ
ا . ی
ٗ مشف سد ُطٔ
ِبٕؿ ی 35 ٚ ٝخسد 30 لد ی
ٝم
َٛع ٚ لشؿ ی 51 ٚ ٝخسد 73 لد ی
ٝم ؿبفتسا بث 822
صا شتٔ
سد صغػ یب ا .دساد ساشل ی
ٗ ؿبض سد ٝمغٙٔ
ی
ٝ
ٛو تؿد ی ش ساشل
اساد ٚ ٝتفشٌ
ی ةآ اٛٞٚ
ی ُىؿ( تػا هـخ ٚ ْشٌ
1 .)
ُٔاٛف ػسشثدسٛٔ
ی
ُٔبؿ ـغل ثآ ی سب ی عبػاشث
ٞدذو ی
BBCH
ٝث
ّكا ُٔبف ٖاٛٙف ی
ثآ صغػ ٝػ سد ی
سب ی
،َبٔش٘
ثآ ی سب ی بت ّٝضشٔ
65 BBCH
( 50 ذكسد
ٞذٌّ
ی )
ٚ
ثآ ی سب ی بت ّٝضشٔ
75 BBCH
( 50 ذكسد
ٝ٘اد ذٙث ی )
ٚ
ُٔاٛف فشف ی
ُٔبؿ
ٚد
ٓلس
ٖبتِٚا
ٚ
ٖبتؼتؿد - 2
،
َّٛطٔ
ؿبپ ی
ٙٔٛ٘ب٘
ی ض ی
ٓ ت ُٔبؿ ی سبٕ
َّٛطٔ ٚ ذٞبؿ ؿبپ
ی
ٚد
ِ شث ْشٌ
ی شت ّٝضشٔ سد 65 BBCH
ٚ
َّٛطٔ
ؿبپ ی
و ی
ٖاصٛت ت ُٔبؿ ی سبٕ
،ذٞبؿ 8 / 4
ٚ 4 / 6
ْشٌ
شث ِ ی شت دٛث .ذ٘
بث
ٝخٛت
ٝث تاشثا فٙٔ
ی شٛغػ لابث ی و ی
،ٖاصٛت
َّٛطٔ
ؿبپ ی
و ی
ٖاصٛت صغػ
َٚا سد ع ی ی ه
ّٝضشٔ
( 65 BBCH
)
ِٚ
ی
َّٛطٔ
ؿبپ ی و ی
ٖاصٛت صغػ
ْٚد سد ع ی
ٚد
ّٝضشٔ
( 75BBCH
ٚ 65 تفشٌ تسٛك ) .
َّٛطٔ
ؿبپ ی بث
ٜدبفتػا
صا
ٓػ ؽبپ تػد ی ( 10 ِ ی شت ی ) بٙجٔشث ی ی ه ِ ی شت اشث ی شٞ
تشو بٔصآ ی ـ ی
ٝث(
سٛع ی
ٝو يشث بٞ
ی
ٌ ی
ٜب
ًلأبو خ ی غ
ذ٘ذؿ )
َبٕفا دشٌ
ی ذ تشو ٜصاذ٘ا ٝث ٝخٛت بث . بٞ
ی
بٔصآ ی ـ ی
،
ٔ ی
ٖاض فشلٔ
دٛوٛ٘ب٘
ٓیضیٙٔ
5 / 2 و ی
ْشٌّٛ
سد
سبتىٞ
ٚ و ی
ٖاصٛت ؾؿ
ٚ تـٞ
و ی
ْشٌّٛ
سد سبتىٞ
ٝث تشت ی ت اشث ی شٛغػ 8 / 4
ٚ 4 / 6
ْشٌ
سد ِ ی شت
ٝجػبطٔ
ذؿ .
ٝث ٝو تػا یػبیمٔ BBCH
یاشث ـجٙٔ هی ٖاٛٙف
ؽساضٌ
ٓتؼیػ ضیِب٘آ ٚ یٞد یبٞ
ٜداد سد IT
ٝتؿس یبٞ
ٝث یصسٚبـو یٔ سبو
.دٚس كجع ٖبٞبیٌ یطِٛٛٙف ُضاشٔ
یبٞذو یٔ فیشقت دٛخ فبخ ُلف سد BBCH
دٛؿ
(
Koch et al., 2007
طِٛٛٙف ذؿس ُضاشٔ .) ی
ى ی
ٌ ی
ٜب ذدٙو
قٔ صا ٜدبفتػا بث ی
سب
ٞدذو ی ا ٝث ٚ ٜداد ششؿ اسBBCH
ی
ٗ
ت٘
ی
ٝد ػس ی ذ٘ذ ا ٝو ی
ٗ ػ ؿٛ٘
ی
ٓتؼ سدبل ٝث خػبپ ٝث
ؾػشپ بٞ
ی ؼث ی سب ی سد دسٛٔ
شثا
ُٔاٛف فّتخٔ
سد ذؿس
تػا (
Attibayeba et al., 2010
.)
ُجل صا
،تؿبو تٟخ قت یی
ٗ قضٚ
ی ت ف ی ض ی ى ی
ٚ
ؿ ی
ٕ یب یی
،نبخ صا كٕف شفك بت 30 ت٘بػ ی شتٔ
ی ُطٔ نبخ
بٔصآ ی ؾ
ٕٝ٘ٛ٘
ٌ ی ش ی وشت یج ی ٚ ْبد٘ا ی
ه ٝث ٕٝ٘ٛ٘
بٔصآ ی
ٜبٍـ نبخ
ٍ٘ بٔصآ ی
ٗ
ٔاسٚ ٖبتػشٟؿ سد ـلاٚ
ی
ٗ ُمتٙٔ
دشٌ
ی ذ بت٘ كجع . ی ح اساد ٝفسضٔ نبخ ،نبخ ٖٛٔصآ ی
تفبث
ِٔٛ
ی ٚ شثاشث ٖآ pH
68 / 7 بت٘ ٝو تػا ٜدٛث ی
ح َٚذخ سد
1 .تػا ٜذؿ ٝئاسا
شٞ
تشو
ُٔبؿ سبٟز دس ی ف تـو
ٝث
َٛع سبٟز شتٔ
دٛث .
ّٝكبف ث ی
ٗ دس ی ف 50 ت٘بػ ی شتٔ
ٚ
ّٝكبف ث ی
ٗ
ٝتٛث بٞ
ٚس ی دس ی ف تـو 10 ت٘بػ ی شتٔ
ػبطِ
ذؿ . ثی
ٗ تشو بٞ
ی
ّكا ی 5 / 1 شتٔ
ٚ ث ی
ٗ ساشىت بٞ
ٝػ شتٔ
ّٝكبف سٛؾٙٔ
دشٌ
ی ذ .
ّٕف ی تب
ٟت ی
ٝ
ٔص ی
ٗ سد سبٟث 1396
ْبد٘ا تفشٌ
. سٚزث
ذدٙو
ٚد
ٓلس
ٖبتِٚا
ٚ
ٖبتؼتؿد - 2
ٝث تسٛك تـو تػد ی
سد كٕف ی ه ت٘بػ ی شتٔ
سد سبت ی خ ث ی
ٓتؼ دادشخ ٜبٔ
تسٛك
تفشٌ
.
ُضاشٔ
ٞددٛو ی تشو بٞ
ی بٔصآ ی ـ ی عبػاشث
شٛغػ قت یی
ٗ
،ٜذؿ غپ صا
ْبد٘ا
ٖٛٔصآ نبخ شث بٙجٔ
ی 100
و ی
ْشٌّٛ
٘ ی
ٖطٚشت ػبتپ ،ٜسٚا ـجٙٔ صا ی
ٓ تبفؼف ـجٙٔ صا
ػبتپ ی
ٓ تبفؼف شپٛػ ـجٙٔ صا شفؼف ٚ
ْبد٘ا ذؿ (
Mahdavi
et al., 2018
.) ثآ ی سب ی تشو
ٝث بٞ
ٛخ تسٛك ی
ٝتـپ ٚ ا ی
قت ٚ یی
ٗ ثآ ٖبٔص ی سب ی خجت هتـت صا ٜدبفتػا بث ی
ش علاو
A
سد(
70
ٔ یّ
ی شتٔ
خجت ی ش
ٌ قشقت ٚ ی
ٜب تفشٌ تسٛك )
(
Mahdavi et al., 2018
ٕٝ٘ٛ٘ .) سادشث ی بٞ
صا
ٌ ی
ٜب سد ع ی
ُلف ذؿس ذقث صا
َبٕفا ت ی بٞسبٕ
ی ثآ ی سب ی
ٚ
َّٛطٔ
ؿبپ ی
( 72 ّٝضشٔ صا ذقث تفبػ 75BBCH
َدبقٔ
50 ذكسد
ٞذٌّ
ی )
ٝث
ٜصاذ٘ا سٛؾٙٔ
ٌ ی ش ی تبفك ف ی ض ی طِٛٛ
ی ى ی صا
يشث بٞ
ی
ٖاٛخ تسٛك تفشٌ
(
Aghighi Shahverdi et
al., 2019; Alinejad et al., 2020
.)
لکش 1 لبس رد ِقطٌه بهد ٍ یگذًربب ىاسیه . 1396
0 5 10 15 20 25 30 35 40
0 5 10 15 20 25 30 35 4040 35 30 25 20 15 10 5
40 35 30 25 20 15 10 5 0
لٍذج 1 بهزآ لحه کبخ ىَهزآ . ی
ش
تفبب يش س ی تل سر
ٌه ی س ی ن سبتپ ی ن رفسف
ًی ىشٍرت TNV
OC EC
قوع pH
- (
% ) ppm(
)%( ) dS/m(
- ) cm( )
مَل 35 46 19 13 / 3 2 / 284 12 05
/ 0 58 / 20 55 / 0 38 / 3 68 / 7 30 - 0
ٝث سٛؾٙٔ
ٜصاذ٘ا
ٌ ی ش ی
ٍ٘س ی
ٜض بٞ
ی ضتٙػٛتف ی
، ساذمٔ
2 / 0
ٌ شت ٜدبٔ صا ْشٌ
ی
ٞب ی اس
ٝث
ٜاشٕٞ
حٙپ
ٔ یّ
ی
ِی شت ٖٛتػا 80
ذكسد سد ز ٖٚبٞ
یٙ
ی طّٛخٔ
دشٌ
ی ذ . ذقث صا شت٘بػ ی ف ی طٛ
تفشػ بث 6000
لد سد سٚد ی
ٝم
ٝث تذٔ
10 لد ی
،ٝم
ٔ ی
ٖاض
ةزخ
ٕٝ٘ٛ٘
بٞ
سد
َٛع حٔ
بٞ
ی 663
ٚ 645 شتٔٛ٘ب٘
ٜصاذ٘ا
ٌ ی ش ی
ٚ بٟ٘ سد ی ت صا ٜدبفتػا بث
ٝغثاس ( یبٞ
1 ( بت ) 3 )
ساذمٔ
فٚشّو ی
ُ
، a
ٚb
ُو
ٝجػبطٔ
دشٌ
ی ذ .
ٝغثاس ( 1 )
Chlorophyll a =
(19.3 × A 663 - 0.86 × A 645) V / 100 W
ٝغثاس ( 2 )
Chlorophyll b =
(19.3 × A 645 - 3.6 × A 663) V / 100 W
ٝغثاس ( 3 )
Chlorophyll T= Chl a + Chl b
ٖآ سد ٝو =V
ٓدض
َّٛطٔ
فبك
،ٜذؿ =A
ةزخ سٛ٘
سد
َٛع جٛٔ
بٞ
ی 663 ٚ 645
، =W
ٖصٚ
ٕٝ٘ٛ٘ شت
ْشٌ تؼضشث .
اشث ی
ٜصاذ٘ا
ٌ ی ش ی
ِٚشپ ی
ٗ ؽٚس صا
Bates et al.
( .ذؿ ٜدبفتػا )1973
05 / 0 سد اس شت ٜدبٔ ْشٌ
حٙپ
ٔ یّ
ی ِ ی شت
ػا ی ذ ؼِبػٛفِٛػ یّ
ی ه بػ یی
ٜذ دشٌ فبك ٚ ی
ذ .
ٝث
ٚد
ٔ یّ
ی ِ ی شت صا
ٜسبلف فبك
،ٜذؿ
ٚد
ٔ یّ
ی ِ ی شت فشقٔ
٘ی
ٗ
ٞ ی سذ ی
ٗ ٚ
ٚد
ٔ یّ
ی ِ ی شت ػا ی ذ تػا ی ه
ٝفبضا ٚ ٜدٕٛ٘
30
لد ی
ٝم بٔد سد ی 100 ت٘بػ ٝخسد ی
داشٌ
ٝث .تفشٌ ساشل
ِِٝٛ
بٞ
ی بٔصآ ی ؾ سبٟز
ٔ یّ
ی ِ ی شت ٜدٕٛ٘ ٝفبضا ٗئِٛٛت
ٚ
ٔ ی
ٖاض ةزخ
ٕٝ٘ٛ٘
سد
َٛع جٛٔ
520 صا ٜدبفتػا بث شتٔٛ٘ب٘
شتٔٛتفٚشتىپػا ٜبٍتػد تئاشل
ٚ بث
ٜدبفتػا صا
ٙطٙٔ
ی
دساذ٘بتػا
ٔ ی
ٖاض
ِٚشپ ی
ٗ
ٝجػبطٔ
دشٌ
ی ذ .
ٔ ی
ٖاض
ٞٛثشو ی تساذ
ُو
ٌ ی
ٜب ُٙف ؽٚس صا ٜدبفتػا بث
ػا ی ذ سٛفِٛػ ی ه
ٜصاذ٘ا
ٌ ی ش ی ( ذؿ
Irrigoyen et al.,
ا سد .)1992
ی
ٗ ؽٚس
ٝث 1 / 0
ْشٌ
صا تفبث هـخ
ٌ ی
ٞب ی
ٝث سٛع
ٝ٘بٌاذخ 10
ٔ یّ
ی ِ ی شت
َٛ٘بتا 70 ذكسد
ٝفبضا ذ٘ذؿ .
غپ صا ی ه
ٝتفٞ
صا
َّٛطٔ
ٚس یی
ٕٝ٘ٛ٘
بٞ
ی ه
ٔ یّ
ی ِ ی شت
ٝتؿادشث
ٚ
ٝث
ٓدض
ٚد
ٔ یّ
ی ِ ی شت
٘بػس ی
ٜذ ذؿ . غپػ ی ه
ٔ یّ
ی ِ ی شت
ُٙف حٙپ ذكسد
ٚ حٙپ
ٔ یّ
ی ِ ی شت ػا ی ذ سٛفِٛػ ی ه
ّغ ی ؼ
ٝث
ٕٝ٘ٛ٘
بٞ
ٝفبضا
ٚ ظػٛت غىتسٚ
ٝث ثٛخ ی ث
ٝ ٓٞ
بٔصآ ِِٝٛ غپػ .ذؿ ٜدص ی
ؾ
ٝث تذٔ
20 لد ی
ٝم ْبٕض سد
ٜداد ساشل ْشٌ ةآ ذؿ
ا صا ذقث ٚ ی
ٗ بٔد سد تذٔ
ی
بٔصآ ی
ٜبٍـ دشٌ دشػ ی ذ
ٔ ٖآ صا غپ ٚ ی
ٖاض
ٝث ةزخ ػٚ
ی
ّٝ
جٛٔ َٛع سد شتٔٛتفٛتىپػا 485
شتٔٛ٘ب٘
تئاشل .ذؿ
اشث ی
ٜصاذ٘ا
ٌ ی ش ی بٔصآ َّٛطٔ صلابتبو ی
ؾ شفبث ُٔبؿ
ػبتپ تبفؼف ی
ٓ ( 25
ٔ یّ
ی َٛٔ
7 /
=6 ؼواشپ ٚ )pH
ی ذ
ٞ ی
ٖطٚسذ تؾّغ ٝث 20
ٔ یّ
ی ٖدٚضفا بث .تػا ٜدٛث َٛٔ
50
ٔ ی
ٚشى ِ ی شت ض٘آ ٜسبلف صا ی
ٕ ی بٟ٘ ٓدض سد یی
ی ه
ٔ یّ
ی ِ ی شت
غت ٚ ٜذؿ ؿٚشؿ ؾٙواٚ ،طّٛخٔ
یی ش سد ةزخ 240
صا غپ شتٔٛ٘ب٘
ی ه لد ی
ٝم ذؿ ٝجػبطٔ شتٔٛتفٛتىپػا ظػٛت
(
Aebi, 1984
ـٙواٚ طّٛخٔ .) ی
ِبقف ؾدٙػ یاشث ٝو ی
ت
ای
ٗ ض٘آ ی
ٓ ُٔبؿ ذؿ ٜدبفتػا 750
ٔ ی
ِٚشى ی شت ؼواشپ ی ذ
ٞ ی
ٖطٚسذ 70
ٔ یّ
ی سلاٛٔ
ػبتپ تبفؼف سد َّٛطٔ
ی
ٓ 100
ٔ یّ
ی سلاٛٔ
، 750
ٔ ی
ِٚشى ی شت ػبتپ تبفؼف شفبث ی
ٓ 100
ٔ یّ
ی سلاٛٔ
، 750
ٔ ی
ِٚشى ی شت ةآ سبثٚد غمت ی ش شتػا ی
ُ
ٜذؿ ٚ
750
ٔ ی
ِٚشى ی شت
ٌّ
ی
َٛى 10
ٔ یّ
@ی ةآ سد َّٛطٔ سلاٛٔ
غمت سبثٚد ی
ش شتػا ی
ُ
ٜذؿ دٛث . سد ا ی
ٗ طّٛخٔ ؽٚس
ٝفبضا ٝث قٛف ؾٙواٚ
20
ٔ ی
ِٚشى ی شت صا
ٜسبلف ض٘آ ی
ٕ ی بث
ٗتفشٌساشل
ِبقف شتٔٛتفٚشتىپػا ٜبٍتػد سد ی
ت ض٘آ ی
ٓ
ؼواشپ ی صاذ سد جٛٔ َٛع 470
ٖبٔص تذٔ سد ٚ شتٔٛ٘ب٘
ؾٙواٚ
180
٘بث ی
ٝ
ٜصاذ٘ا
ٌ ی ش ی ( ذؿ
Chance & Maehly,
ٜصاذ٘ا یاشث .)1955
ٌ ی ش ی
ِبقف ی ت ض٘آ ی
ٓ تبثسٛىػآ
ـؼواشپ ی صاذ 50
ٔ ی
ِٚشى ی شـت ض٘آ ٜسبلف ی
ٕ ی ٚ 5 / 37
ٔ ی
ِٚشى ی شت س تبثسٛىػآ ی
ٝتخ ٚ ذؿ 5 / 1
ٔ ی
ِٚشى ی شت ةآ
ؼوا ی
ٝ٘ظ
ٝث
ٖآ
ٝفبـضا ذـؿ
ٚ ٜبٍتػد سد ّٝكبفلاث
ع ی ف حٙػ جٛٔ َٛع بث یسٛ٘
290
ٔ شتٔٛ٘ب٘
ی
ٖاضـ غت یی تاش
ٖآ ةزخ سد
تذٔ
ی هـ لد ی
ٝـم ی تؿاددب دشٌ
ی ذ
(
Nakano and Asada, 1981
.)
َبٔش٘
صبػ ی
ٜداد بٞ
ی
ٝث تػد ٜذٔآ بث
ٜدبفتػا صا
ٖٛٔصآ بٞ
ی
Kolmogorov-Smirnov
ٚ
ShapiroWilk test
ٚ ضدت ی
ٝ ساٚ
ی غ٘ب
ٖآ بٞ
بث
ٜدبفتػا صا
ْش٘
ساضفا سبٔآ ی
SAS
ٝخؼ٘
2 / 9 بمٔ .ذؿ ْبد٘ا ی
ٝؼ
ٔ ی
ٍ٘ب ی
ٗ بث
ٜدبفتػا صا
ٖٛٔصآ
ٝٙٔادذٙز ا ی ٗى٘اد سد صغػ
َبٕتضا حٙپ ذكسد
ْبد٘ا ذؿ .
ٍتؼجٕٞ
ی
ٜدبػ پ(
ی
ٖٛػش ) ثی
ٗ تبفك
ٝث تػد
ٜذٔآ صا
ٔ ی
ٍ٘ب ی
ٗ
ٜداد
،بٞ
ْش٘ صا ٜدبفتػا بث ساضفا
سبٔآ ی ٝخؼ٘ SAS
1 / 9 ضدت .تفشٌ تسٛك ی
ٝ ػشٌس ی
٘ٛ
ی
ْبٌ
ٝث ٖآ سد ٝو ْبٌ
( ٝ٘اد دشىّٕف تؿادشث
سد صغػ ی ه ـثشٔشتٔ
صا دس ی ف بٞ
ی
تؿبو ظػٚ
سبت سد ی خ
ٖبثآ ٓدٙپ
ٝث )ٜبٔ
تفك ٖاٛٙف
بػ ٚ ٝتؼثاٚ
ی ش ف تبفك ی
ض ی طِٛٛ
ی ى ی
ٝث تبفك ٖاٛٙف
فشٌ شؾ٘ سد ُمتؼٔ
ْش٘ صا ٜدبفتػا بث ،ذؿ ٝت ساضفا
Minitab
ٝخؼ٘
19 .ذؿ ْبد٘ا
3 . اتن ی ج و ثحب
شثا
ُثبمتٔ
ؾٙت ىـخ ی سد دٛوٛ٘ب٘
، ؾٙت ىـخ ی سد
و ی
،ٖاصٛت ؾٙت ىـخ ی سد تٛ٘ط ی پ
ٚ دٛوٛ٘ب٘
سد و ی
ٖاصٛت شث
دشىّٕف
ٝ٘اد
ٙقٔ
ی ساد َٚذخ( ذ٘دٛث 2
.) سد بمٔ
ی
ٝؼ
ٔ ی
ٍ٘ب ی
ٗ شثا
ُثبمتٔ
ؾٙت ىـخ ی سد دٛوٛ٘ب٘
، ؾیث شت ی
ٗ
ٔ ی
ٍ٘ب ی
ٗ ا ی
ٗ تفك سد دشثسبو دٛوٛ٘ب٘
ٓیضیٙٔ
تطت اشؿ ی ظ
ثآ ی سب ی
َبٔش٘
بث
ٔ ی
ٍ٘ب ی
ٗ 9 / 1293 و ی
ْشٌّٛ
سد سبتىٞ
ٜذٞبـٔ
ذؿ
ٚ
ٓو شت ی
ٗ
ٔ ی
ٍ٘ب ی
،ٗ
ت سد ی سبٕ
دشثسبو ْذف
دٛوٛ٘ب٘
ذؿ ؾٙت سد ی
ذ ىـخ ی ثآ(
ی سب ی بت 65 BBCH
بث )
ٔ ی
ٍ٘ب ی
ٗ 9 / 467 و ی
ْشٌّٛ
ٝث سبتىٞ سد ُىؿ( ذٔآ تػد
-A
2 بمٔ سد .) ی
ٝؼ
ٔ ی
ٍ٘ب ی
ٗ ىـخ ؾٙت ی
و سد ی
،ٖاصٛت
ؾیث شت ی
ٗ
ٔ ی
ٍ٘ب ی
ٗ ا ی
ٗ وشت سد تفك ی
ت ت ی سبٕ
ی دشثسبو
4 / 6
ِ سد ْشٌ
ی شت و ی
ٖاصٛت اشؿ تطت ی
ظ ثآ ی سب ی ْذف( َبٔش٘
ٔ بث )ؾٙت ی
ٍ٘ب ی
ٗ 5 / 1295 و ی
ْشٌّٛ
ٚ دٛث سبتىٞ سد
ٓو شت ی
ٗ
ٔ ی
ٍ٘ب ی
ٗ ت سد ی سبٕ
و دشثسبو ْذف ی
ٖاصٛت تطت
اشؿ ی ظ ذؿ ؾٙت ی
ذ ىـخ ی ثآ(
ی سب ی بت 65 BBCH
بث )
ٔ ی
ٍ٘ب ی
ٗ 7 / 415 و ی
ْشٌّٛ
ٝث سبتىٞ سد تػد
ُىؿ( ذٔآ -B
2 .) ثآ ی سب ی
َبٔش٘
سد تٛ٘ط ی پ
ٖبتؼتؿد - 2 شدٙٔ
ٝث
ِٛت ی ذ
ؾیث شت ی
ٗ
ٔ ی
ٍ٘ب ی
ٗ ا ی
ٗ تفك ( 1188 و ی
ْشٌّٛ
سد سبتىٞ
)
ذؿ ىـخ ؾٙت ٚ دٛث ی
ذؿ ی ذ ثآ(
ی سب ی بت 65 BBCH
سد )
تٛ٘ط ی پ
ٖبتِٚا
،
ٓو شت ی
ٗ
ٔ ی
ٍ٘ب ی
ٗ ( 8 / 469 و ی
ْشٌّٛ
سد
سبتىٞ
) اس تؿاد ُىؿ(
-C
2 بمٔ سد .) ی
ٝؼ
ٔ ی
ٍ٘ب ی
ٗ شثا
ُثبمتٔ
دٛوٛ٘ب٘
و سد ٓیضیٙٔ
ی
،ٖاصٛت ؾیث شت ی
ٗ
ٔ ی
ٍ٘ب ی
ٗ ا ی
ٗ
وشت سد تفك ی
ت ت ی سبٕ
ی دشثسبو دٛوٛ٘ب٘
ٝث ٓیضیٙٔ
ٜاشٕٞ
4 / 6
ِ سد ْشٌ
ی شت و ی
ٖاصٛت بث
ٔ ی
ٍ٘ب ی
ٗ 2 / 1007 و ی
ْشٌّٛ
سد
ٚ دٛث سبتىٞ
ٓو شت ی
ٗ
ٔ ی
ٍ٘ب ی
ٗ ا ی
ٗ دشثسبو ْذف سد تفك
دٛوٛ٘ب٘
و ٚ ٓیضیٙٔ
ی
ٖاصٛت
ٔ بث ی
ٍ٘ب ی
ٗ 4 / 597 و ی
ْشٌّٛ
سد
ُىؿ( ذؿ ٜذٞبـٔ سبتىٞ
-D
2 .)
ٝث شؾ٘
ٔ ی ذػس ىـخ ؾٙت ی
ُٕف سد َلاتخا بث
ٝ٘صٚس ػ ٚ بٞ
ی
ٓتؼ ضتٙػٛتف ی
، شخت ی ت ئتٚشپ ی
ٗ بٞ
ٚ
ض٘آ ی
ٓ
،بٞ
ؾٞبو س ٚ يشث صغػ ی
ؽض
ٌُ
ٚ
ٔ ی
ٜٛ
تخٛٔ
ؾٞبو دشىّٕف
ٌ ی
ٖبٞب
ٔ ی دٛؿ اشؿ سد . ی ظ ؾٙـت ذؿ ی ذ
ثآ ـغل(
ی سب ی سد
ّٝضشٔ
ٞذٌّ
ی سد ٝ٘اد دشىّٕف ؾٞبو )
ٝث ٝتٛث شٞ
ازـغ داٛـٔ ؾٞبو تّف یی
ٔ ی ذؿبث ا ٝو ، ی
ٗ
ؾٞبو
ٔ ی ذ٘اٛت
ٝث تّف ؾٞبو
،ؿبفتسا
ٚس ذؿس ی ـ ی ٚ
بٟ٘سد ی ت ضتٙػٛتف ٟٓػ ؾٞبو ی
ٌ ی
ٜب
ٓو ٚ ٝ٘اد ٟٓػ ٖذؿ
سد سد ی تفب
ٞٛثشو ی تاسذ ث .ذؿبث ی
ٖب
ٖبٙز ٝو تػا ٜذؿ ٝز
ٚس صبف صا سٛجف ٖبٔص سد ی
ـ ی اص ٝث ی ـ ی
،
ٌ ی
ٜب دٚذطٔ بث ی
ت
ثآ ی ا دٛؿ ٝخاٛٔ
ی
ٗ ٚ ٜذؿ ضتٙػٛتف ؾٞبو ثفبث ؿٛضٛٔ
ا ٝث ٝخٛت بث ی
ٗ سد ٝ٘اد ٖصٚ ٚ ٝ٘اد داذقت ٖبٔص ٖآ سد ٝو
ُىؿ َبض
ٌ ی ش ی ا ،تػا ی
ٗ شؼت ثفبث ُٕف ی
ـ پ ی ش ی ٚ
ٝ٘اد ٖذؿشپ ٜسٚد ؾٞبو
ٝ٘اد ٖصٚ ٚ بٞ
بٞ
ٔ ی ددشٌ
سد ٝو
بٟ٘
ی ت
ٔ ؾٞبو ٝ٘اد دشىّٕف ی
ی ذثب (
Doupis et al.,
بت٘ .)2013
ی بث ّٝكبض ح ی
ٝتفب بٞ
ی
Zarei et al.,
( )2018
ٙجٔ
ی ثأت سد ذدٙو ْبلسا دشىّٕف ؾٞبو شث ی
ش ىـخ ؾٙت ی
تٚبفتٔ ؾٙواٚ ٚ
ْبلسا
ٓو ؾٙت ٝث ثآ
ی .تؿاد تمثبغٔ
و صا ٜدبفتػا ی
ٖاصٛت
ٝث
ِد ی
ُ اضفا ی ؾ قف
ِب ی ت ض٘آ ی
ٓ بٞ
ی
ّو ی ذ ی
ِٛثبتٔ
ی
ٓؼ ٘ ی
ٖطٚشت ٚ
ٓٞ
ٗیٙز دٛجٟث ٝث هٕو
ُٕض
٘ ُم٘ٚ
ی
ٖطٚشت اضفا ثفبث ی ؾ
ٌ ٕٛ٘ ٚ ذؿس ی
ٜب
ٔ ی دٛؿ .
ٓٞ
ٗیٙز اضفا ی ؾ شطت ی ه
ٌذٙٙو ی و ی
ٖاصٛت ذؿس شث
٘ی ض ؽساضٌ
( تػا ٜذؿ
Mondal et al., 2012
ٓٞ ٝو ) بث بتػاس ی
ٝتفب بٞ
ی
ؾٞٚظپ شضبض
ٔ ی ذؿبث . شثا شطت ی ه
ٌذٙٙو ی و ی
ٖاصٛت شث ذؿس
ٌ ی
ٜب
ٝث
ِد ی
ُ اضفا ی ؾ ةزخ ةآ
ٚ شكبٙف سٚشض ی
ٚ ؾٞبو
تؿبج٘ا داس ی
َبى بٞ
ی داصآ ؼوا ی
ٖظ صا شع ی ك اضفا ی ؾ
ِبقف ی ت
ض٘آ ی
ٓ بٞ
ی ت٘آ ی ؼوا ی ت٘اذ
ٔ ی ذؿبث . و ی
ٖاصٛت
ٝث ٖاٛٙف ی ه
ص نشطٔ
ی تؼ ی لشقت ذض دشىّٕف بث ی
ٔ دٛخ ی ذ٘اٛت ٝث
ٝتؼث
ٝ٘صٚس ٖذؿ يشث صغػ صا ةآ ٗتفسسذٞ ؾٞبو ٚ بٞ
ا ٝو ذٙو هٕو ی
ٗ و ُٕف ی
ٖاصٛت
ٔ اس ی
ٖاٛت سد ٖآ تِبخد ٝث
ؼٔ
ی بٞش ی تجؼ٘ ABA
.داد
َّٛطٔ ٝو ذؿ ؽساضٌ
ؿبپ ی
و ی
ٖاصٛت سد ـفس ػآ ی ت ؿب٘
ی صا ؾٙت ىـخ ی ؾم٘
ٝتؿاد
ٚ صا
ای
ٗ شع ی ك
ٝث سٛع شثؤٔ
ی ثفبث اضفا ی ؾ دشىّٕف
ً٘شٌّ
ذؿ
(
Amiri et al., 2016
.) دشثسبو و ی
ٖاصٛت اشؿ سد ی ظ ؾٙت
ٌ سد اس ٝ٘اد دشىّٕف ظػٛتٔ
ی
ٜب اضفا ٖادشٍثبتفآ ٚ ذدٙو ی
ؾ
( داد
Alaviasl et al., 2016
.) بؿ ی ذ شطت شثا ی ه
ٌذٙٙو ی
و ی
ٖاصٛت
ٌ ذؿس شث ی
ٜب اضفا ٚ ی ؾ ثأت تطت دشىّٕف ی
ش و ی
ٖاصٛت
ٝث
ِد ی
ُ ثأت ی ش شطت شث ٖآ ی
ه آشف ی بٞذٙ
ی ف ی ض ی طِٛٛ
ی ى ی
، دٛجٟث
ٚس ذؿس ی ـ ی اضفا ٚ ی ؾ جثت ی ت
CO2
ذؿبث . بت٘
ی ح داد ٖبـ٘ بٔ
َّٛطٔ ٝو ؿبپ
ی و ی
ٖاصٛت اضفا ٝث شدٙٔ
ی ؾ
ٔی
ٖاض
ٍ٘س ی
ٜض بٞ
ی
ضتٙػٛتف ی دشٌ
ی ذ .
ٝث شؾ٘
ٔ ی ذػس
ِا ی ؼ ی سٛت و ی
ٖاصٛت بث
َبقف اضفا ٚ ٖدشو ی
ؾ ث ی
ٖب
ٖط ؼٔ سد بٞ
ی ش ث ی ضتٙػٛ
ِٛت ی ذ
فٚشّو ی
ُ
ٝث ثٛخ ی
ٔ ٚ ٜدشو ُٕف ی
ٖاض فٚشّو ی
ُ اضفا اس ی ؾ ٜداد
ا شث ٜٚلاف .تػا ی
ٗ ؾٞٚظپ
ٖاشٌ
ْلافا ذ٘دشو
ٝو دشثسبو
و ی
ٖاصٛت ثفبث ؾٞبو شثا فٙٔ
ی ؾٙت ىـخ ی شث
ٍ٘س ی
ٜض بٞ
ی
ضتٙػٛتف ی شع صا(
ی ك اضفا ی ؾ جثت ی ت
CO2
تخٛٔ ٚ ٜذؿ )
اضفا ی ؾ
ٔ دشىّٕف ی ددشٌ
(
Alaviasl et al., 2016
.)
ی ى ی
ٚ صا ی
ٌظ ی بٞ
ی كبخ تاسر ٛ٘ب٘ صسبث ی
ت شپٛػ
عبٙغٔاسبپ ی ؼ ی ا صا ٝو ٜدٛث ی
ٗ شع ی ك
ٔ ی ذ٘اٛت شكبٙف ةزخ
.ذـخجث دٛجٟث اس
ٝث شؾ٘
ؾٞٚظپ
،ٖاشٌ
ٙٔ
ی ض ی
ٓ ؾم٘
ٕٟٔ
ی
سد ؼمت ی
ٓ ذٙث ی
ٖصٚ
هـخ
ٚ
ٞٛثشو ی تاسذ بٞ
ث ی
ٗ ؾخث
اٛٞ
یی س ٚ ی
ٝـ بٞ
صبث ی
ٔ ی ذٙو . دٛجٕو
ٙٔ
ی ض ی
ٓ ثفبث َلاتخا
ذؿ ی ذ ضتٙػٛتف داٛٔ تاسدبك سد ی
صا ؾىثآ ذ٘ٚآ ظػٛت
يشث ( تػا بٞ
Cakmak & Kirkby, 2008
.) اضفا ی ؾ
شلٙف هٕو بث ٝ٘اد دشىّٕف ٚ ٝ٘ادساضٞ ٖصٚ ،ٝتٛث ؿبفتسا
ٙٔ
ی ض ی
ٓ
ٌ سد ی
ٜب ( تػا ٜذؿ ؽساضٌ ْذٌٙ
Hossain et al.,
.)2011
تّف اضفا ی ؾ دشىّٕف
ٝ٘اد بث
َّٛطٔ
ؿبپ ی
ٙٔ
ی ض ی
،ٓ
ٝث
ِد ی
ُ اضفا ی ؾ ا ی
ٗ
ٜدبٔ
٘ذقٔ
ی
ٌ سد ی
ٜب بت صغػ تػبٙٔ
اشث ی ذؿس
ٔ ی ذؿبث (
Hossain et al., 2011
.)
بت٘
ی ح ىـخ ؾٙت ُثبمتٔ شثا ٝو داد ٖبـ٘
ی سد دٛوٛ٘ب٘
ىـخ ؾٙت ٚ ی
و سد ی
ٖاصٛت
ٛتطٔ شث ی فٚشّو ی
ُ
ٙقٔa
ی ساد
َٚذخ( ذ٘دٛث 2
ىـخ ؾٙت ُثبمتٔ شثا .) ی
سد دٛوٛ٘ب٘
،
ؾیث شت ی
ٗ
ٛتطٔ
ی فٚشّو ی
ُ وشت سد a
ی ت ت ی سبٕ
ی دشثسبو
دٛوٛ٘ب٘
ٙٔ
ی ض ی
ٓ ت تطت ی سبٕ
ی ثآ ی سب ی
ٔ بث َبٔش٘
ی
ٍ٘ب ی
ٗ
52 / 20
ٔ یّ
ی
ْشٌ
ٝث شت ٖصٚ ْشٌ سد ٚ ذٔآ تػد
ٓو شت ی
ٗ
ٔ ی
ٍ٘ب ی
ٗ ت سد ی سبٕ
ىـخ ؾٙت ی
بت 65BBCH
ٚد شٞ سد
تی سبٕ
دشثسبو
ٚ
ْذف دشثسبو دٛوٛ٘ب٘
ٜذٞبـٔ
ذؿ ُىؿ(
-A
3 بمٔ سد .) ی
ٝؼ
ٔ ی
ٍ٘ب ی
ٗ ىـخ ؾٙت ُثبمتٔ شثا ی
سد
و ی
ٖاصٛت ؾیث شت ی
ٗ
ٔ ی
ٍ٘ب ی
ٗ ا ی
ٗ دشثسبو سد تفك 4
/ 6 ْشٌ
ِ شث ی شت و ی
ٖاصٛت ت تطت ی سبٕ
ثآ ی سب ی بت 75BBCH
بث
ٔ ی
ٍ٘ب ی
ٗ
3 / 20
ٔ یّ
ی
ْشٌ
ٚ ذؿ ٜذٞبـٔ شت ٖصٚ ْشٌ شث
ٓو شت ی
ٗ
ٔ ی
ٍ٘ب ی
ٗ ت سد ی سبٕ
و دشثسبو ْذف ی
ٖاصٛت ذؿ ؾٙت تطت ی
ذ
