محاسبه تبخیر (مرحله اول و دوم) از خاک شور بدون پوشش

و لوا هلحرم( ریخبت هبساحم ششوپ نودب روش کاخ زا )مود

یزرو حلاس یدهم -1

نامرهق نژیب

2

-*

یراصنا نیسح -3

یرواد نارماک

4

:تفایرد خیرات 14

/ 11 / 1394

:شریذپ خیرات 19

/ 01 / 1397

هدیکچ

بآ تیریدم و یزیر همانرب رد یمهم لماع ریخبت ،بآ عبانم دوبمک و ناریا کشخ همین و کشخ یمیلقا طیارش هب هجوت اب هتب هتک تتسا یزرواشک

هزادنا یراوشد لیلد یم یرورض نآ نیمخت ،یریگ

یم زین کاخ ندش روش ثعاب ،یبآ عبانم و بآ تافلت رب هولاع ،کاخ زا ریخبت .دشاب رد قافتا نیا ،دوش

یم قافتا رتشیب ،دنراد روش یرایبآ بآ و کدنا ناراب هک کشخ همین و کشخ قطانم شک هدکشناد رد شهوژپ نیا .دتفا

تروص هب یسودرف هاگشناد یزروا

نتش شر ،ینتش موتل ،یمول نش( حطس هس رد ،کاخ تفاب لماش هدش لامعا یاهرامیت .دش ماجنا رارکت هس اب یفداصت ًلاماک حرط هیاپ رب لیروتکاف و )ی

( یروش حطس راهچ 7

/ 0 ، 2 ، 4 و 8 ود و لوا ی هلحرم( ریخبت ،کاخ رد یروش شیازفا .دندوب )رتم رب سنمیز یسد ،شهوژتپ دروتم تفاب هس ره رد ار )م

وش شیازفا اب( داد شهاک ر

زا ی 7 / 0 هب 8 ینش یسر کاخ زا ریخبت ناریم ، 9

/ 15

% یمول نش کاخ زا ، 4

/ 11

% ینتش موتل کاتخ کاخ رد و 8

/ 37

% اتب .)

اطخ مود ی هشیر نیگنایم( هدرک ادیپ دوبهب ریخبت مود و لوا هلحرم نیمخت ،ینش شر تفاب رد یروش شیازفا -

-RMSE

یروتش یارتب 7

/ 0 هتب 8 زا ،

81 / 0 هب 28 / 0 ( یمول نش تفاب رد یروش شیازفا اب اما ) زاRMSE

75 / 0 هب 83 / 0 هلحرم نیمخت ،) .تسا هدرک تفا ریخبت مود و لوا ی

هژاو :یدیلک یاه ،روش بآ

،نیمخت نم ،ریخبت لحارم یبآ عبا

همدقم 1

دودح شراب طسوتم اب ناریا 250

یلیم زج رتم ء و کتشخ قطاتنم

یم بوسحم ناهج کشخ همین دوش

، موتس کتی یگدتنراب رادقم نیا

شراب نیگنایم شراتب مراتهچ کتی و یکتشخ یور رد یناهج هنلااس

یم نیمز هرک هنلااس دشاب

( 5 ).

دودح یزرواشک شخب ،ام روشک رد 94

یم صاصتخا دوخ هب ار یفرصم بآ لک دصرد شیتب هتک دتهد

نیرتت

یم قافتا نآ رد قرعت و ریخبت نازیم ( دتفا

14 هتفللم زا یتکی ریخبت .)

چ مه و هقطنم ره رد یبآ نلایب یلصا یاه یدیلک لماوع زا یکی نین

همانرب یارب یفرصم نامدنار دوبهب یارب یرایبآ بسانم و تسرد یزیر

یم هقطنم رد .دشاب

هتهحلام لتباق شقن ریخبت رگید فرط زا زا یناتهج میتلقا رد یا

هخرچ قیرط

،نآ نیمخت و هدرک افیا یژولوردیه ی یاهدربراک

یتمهم

شیپ رد شیپ ،باناور ینیب صحم درکلمع ینیب

شیتپ ،لو یروتش یتنیب

لاناک یحارط ،یضارا یربراک یحارط و بآ تافلت و کاخ یرایبآ یاه

رتیهن یتعیبط یاتیلاب یور رتب نیتنچ مه و هتشاد بآ میسقت هینبا و م یلاسکشخ ل

.تسا رث طسوتم روط هب 70

حطتس هتب هک یناراب دصرد

1 ، 2 ، 3 و 4 - ناداتتسا و یتشکهز و یرایبآ دشرا یسانشراک هتخومآ شناد بیترت هب

دهشم یسودرف هاگشناد ،یزرواشک هدکشناد ،بآ یسدنهم هورگ

*(

- :لوئسم هدنسیون

Email: bijangh@um.ac.ir )

DOI: 10.22067/jsw.v32i2.31830

یم نیمز ریخبت دنیآرف طسوت ًاددجم دسر یتم زاتب رفتسمتا هب قرعت–

ددرگ ( 8 ار نامروشک قطانم رثکا هک کشخ قطانم رد نازیم نیا هک )

یم لیکشت هب دهد

90 یم دصرد ( دسر 3 تتیمها هب هجوت اب نیاربانب .)

یتح رتماراپ نیا تسا مزلا ،ریخبت هزادتنا قیقد روط هب ناکملاا

یرتیگ

.دوش هزادنا هک ییاجنآ زا اما دیاب ،تسا لکشم رایسب نآ میقتسم یریگ

شور غارس .تفر نآ بسانم دروآرب و نیمخت یارب ییاه

یم هعرزم رد ریخبت زا اتی و کاخ حطس زا ،یهایگ ششوپ زا دناوت

یم قرعت ًاتدمع ار ناهایگ زا ریخبت .دریذپ تروص دازآ بآ حوطس دنمان

متهم دشاب هدش هدیشوپ یهایگ ششوپ اب کاخ حطس هاگره هک نیرتت

هویش رامش هب رفسمتا هب کاخ بآ لاقتنا ی یم

لقادتح هتک ینامز .دیآ

زا یشخب کاتخ حطتس زا ًامیقتتسم رتیخبت دتشاب ششوپ نودب حطس

یم تروص مته زا لقتسم دنیآرف ود نیا ندرک ادج یلک روط هب .دریذپ

نآ بلغا ور نیا زا تسا راوشد تتحت و هتتفرگ رتهن رد مته اتب ار اته

ریخبت مان هب یدنیآرف -

یم نآ یسررب هب قرعت و نتیا اتب .دنزادرپ

دوتج

یتم راوشد و هدیچیپ ار ریخا فیرعت نادنمشناد زا یخرب هژاو و دتنناد

ی

یم بستنم رفسمتا هب راخب لاقتنا یاهدنیآرف یمامت هب ار ریخبت دتننک

( 6 .) عتقاو داب و شبات ضرعم رد کاخ حطس ،یهایگ ششوپ بایغ رد

روط هب ریخبت و هدش یتم ماتجنا کاخ حطس زا لماک

نتیا رتگا .دوتش

نک دنیآرف ههحلام لباق تافلت هب دوشن لرت و باتیراف یضارا رد بآ ی

دلج 32 ، هرامش 2 ، دادرخ ریت– 1397

، ص . 237 - Vol. 32, No. 2, May.-Jan. 2018, p. 229-237 229

اهرازمید یم رجنم و تتشک لوادتم طیارشرد .دوش راتک

کتی ناتهایگ

زبتس ،تتشاک ًلاثم ،نامز زا ییاه هرود لوطرد ًابلاغ کاخ حطس ،هلاس هیلوا دشر و ندش ر ،ریخبت و هدوب ششوپ نودب ،ناهایگ ی

لباق تبوط

جراخ کاخ زا ار یهجوت یم

رد ناوتج ناتهایگ دتشر زا نیاربانب و دنک

،رذتب رتتسب عیرتس ندتش کشخ .دیامن یریگولج دشر شاسح لحارم یتم دوجو هب اهرذب ندش زبس یارب ار یتلاکشم ناتهایگ دتشر و دروآ

غاب یارب تسا نکمم لکشم نیا .دش دهاوخ ریخأت راچد هدش زبس یاه

نآ کاخ حطس هک ناوج هیلوا لاس دنچ رد ًابلاغ اه

نودب موادم روط هب

یم یقاب ششوپ هتب نیمز هک کشخ قطانم رد اهرازمید رد زین و دنام

عمج یارب لاس زا هام دنچ ،مهنم روط شتیآ ،ناراتب بآ تفح و یروآ

یم یقاب دشاب هتشاد دوجو زین دنام (

4 ).

یتم بآ تافلت هب رجنم اهنت هن کاخ تبوطر زا ریخبت هتکلب دوتش

هب زین ار کاخ ندش روش رطخ رد رتطخ نتیا .تتشاد دتهاوخ هارتمه

هنلااس ناراب هک کشخ یحاون هرفس حطس و روش یرایبآ بآ ،کدنا ی

شوسحم تسا قیمع ینیمزریز بآ ی یم رت

.دشاب

هتلحرم هتس رد ار کاتخ ندتش کشخ دنیآرف نیققحم زیاتمتم ی

هدرک حیرشت .دنا

هلحرم و تتسا سیخ کاخ هک تسا ینامز هک لوا ی

هزادنا هب ت یفاک ی هب ریخبت یاضاقت اب بسانتم خرن اب بآ لاقتنا ییاناو

هلیسو هب ریخبت خرن هلحرم نیا للاخ رد .دراد ار ریخبت لحم طیارش ی

و تبوطر ،ترارح هجرد ،داب ،شبات( یسانشاوه یجراخ )هریغ

و دودحم

یم لرتنک اذل یگژیو رگید نایب هب ،دوش

دتهاوخن یشقن خر کاخ یاه

.تشاد هلحرم هک مود ی روتط هتب رتیخبت خرتن هتلحرم نتیا للاخ رد

یتم )رفتسمتا یریذتپریخبت( هوقلاب خرن زا رت مک یلاوتم نتیا رد .دوتش

یم ،ندش کشخ لاح رد خر کاخ هک یخرن طسوت ریخبت خرن هلحرم هتیحان فرتط هب ار یتبوطر دناوت دتهد لتیوحت حطتس رد یرتیخبت ی

یم لرتنک و دودحم هلحرم .دوش

اب تیاهن رد هک موس ی ًاتبیرقت یتخرن

یم رارقرب تباث لوتط هتب هام یتح ای و ،هتفه ،زور نیدنچ یارب و دوش

یم دماجنا ( 4 ).

یچتیر ( 10 شیپ یارب ار یلدم ) اتب یهاتیگ فتیدر زا رتیخبت ینیب

ار هنازور ریخبت خرن ،لدم .داد هئارا تسین هدیشوپ نآ مامت هک یحطس هبساحم هایگ حطس زا یم

حطتس ندرتک هفاضا اب ،هایگ ریخبت خرن .دنک

هفللم و کاخ رتیخبت و ) رتب حطتس سخاتش لتثم( هایگ حطس یاه

یم هبساحم ،ششوپ یور شبات ،شراب ،لیسناتپ حطتس زا ریخبت .دوش

یم هبساحم هلحرم ود رد کاخ ( :دوش

1 هلحرم ) طتسوت هک تباث خرن ی

یتم دودتحم حطتس یژرنا عبنم ( .دوتش

2 هتلحرم ) خرتن ی هتک ناتتفا

کیدزن بآ ییاجباج طتسوت )کاخ( هدنوش ریخبت حطس

یتگژیو یاته

یم دودحم کاخ .دوش

ناراکمه و چیوریکای (

13 هیبش یارب یلدم ) زا ریخبت یددع یزاس

هک دندرک هئارا یبیکرت یاهرتماراپ اب ینش مول روش ششوپ نودب کاخ یم ،یزمسا لیسناتپ نایدارگ اوت

هتتشاد دتنیآرف نیا رد یمهم شقن دن

هیبش .دشاب یزاس

کاخ یارب اه هرفس ریثأت نودب ،عابشا ریغ یاه

بآ ی هبتساحم طیارتش نیا رد .دش ماجنا ینیمزریز

حطتس زا لتک رتیخبت ی

یروش کاخ حطس زا رتشیب هدش یرایبآ روش بآ اب هک روش ریغ کاخ لوا دروم رد .تسا هدش یرایبآ روش ریغ بآ اب هک اج ،یزمسا نایدارگ

یم شیازفا ار ریخبت نینچ مه و کاخ حطس هب بآ ییاج هب رد و دهد

و کاتخ حطتس هتب بآ ییاتج هتباج ،یزمسا راشف نایدارگ مود دروم یم شهاک ار ریخبت ًاتجیتن دهد

.

( یچوولاس 11

هتلحرم رد ار ششوپ نودب کاخ زا ریخبت ) و لوا ی

نیمخت کاخ تبوطر زا لقتسم روط هب مود ود نتفرگ رهن رد اب وا .دز

هلحرم یارب یدح تلاح و تدتش زا هدافتتسا اتب و ریخبت مود و لوا ی

هلحرم تدم هلحرم ،لوا ی

تتلاح وا شهوژتپ رد .دز نیمخت ار مود ی

هجیتن یگدیشخپ یدح تلاح هب تبسن یلقث یدح .تشاد یرتهب ی

( نوتروه و راسن 7

تتس رد ار لوتلحم داوم لاقتنا و بآ ریخبت ) نو

و نیگنتس تتفاب ود زا شهوژتپ نتیا رد .دتندرک یتسررب کاتخ یاه مکارتت ریثأتت هتب ،یروتش ریثأت رب هولاع هک دوب هدش هدافتسا طسوتم ثعاب کاخ رد یروش داد ناشن اهنآ جیاتن .تخادرپ زین ریخبت رب کاخ یم ریخبت شهاک یم داوم لاقتنا و امرگ لدم و دوش

شیتپ یارتب دناوت

کاخ بآ تکرح ینیب هدافتتسا کاتخ طیارتش یارتب لولحم تهلغ و

هیبتش یارتب داوم لاقتنا و امرگ لدم زا اهنآ .دوش عتیزوت و بآ یزاتس

.دندرک هدافتسا لولحم ناراکمه و یسیئر (

9 نیدیآ لدم ) -

رگیوا ( 1 ) بت دروآرب رد ار رتیخ

و کشخ قطانم رد روش کاخ زا آ .دتندرک یجنتساو کشخ همین

ن اته

یفداتصت ًلاماک حرط تروص هب رارکت هس رد یرایبآ فلتخم رامیت هس نآ .دندرک ارجا رتمیسیلا هن رد لامعا رامیت هس ره رد دنتفرگ هجیتن اه

لدم ،هدش شیپ یارب یبوخ ًاتبسن ییآراک زا هدش هداد شزارب یاه ینیب

هدودتتحم رد رتتیخبت هتتعلاطم دروتتم کاتتخ و هتتعلاطم دروتتم یناتتمز ی

دروخرب لدم نینچ مه .دنرا نیدیآ هدش یجنساو یاه

- رته یارب رگیوا

هلحرم رد رامیت هس رادتقم زا رتتمک ار رتیخبت رادتقم ،لدم یجنساو ی

.دندرک دروآرب یعقاو شور لدم و اه شتشوپ نودب کاخ زا نیمخت یارب یددعتم یاه

شور اما .تسا هدش هئارا هتلحرم نیمخت یارب هک ییاه

رتیخبت مود ی

رتدمآراک هزادنا هب ،دنتسه یریگ

یگژیو زا یدایز یاه یکیلوردتیه یاه

و کتشخ یحاون رد ریخبت تیمها هب هجوت اب .دنراد زاین کاخ ییامد و رایتسب یراوتشد زتین و کاتخ یروش تلاکشم تیمها و کشخ همین هزادنا نتیا ماتجنا زا فدته ،نآ تاتصخشم اتب کاتخ زا رتیخبت یریگ

نودب کاخ زا ریخبت نیمخت ،شهوژپ هزادتنا زا لقتسم ،ششوپ

یرتیگ

کاخ رد ،کاخ یکیلوردیه تاصخشم .تسا هدوب روش یاه

شور و داوم اه

هداد راتهب یط شهوژپ نیا یرادرب 1392

یزرواتشک هدکتشناد رد

یسودرف هاگشناد دهشم

ییاتیفارغج لوط یاراد هقطنم نیا .دش ماجنا

59 و هجرد 38 ییایفارغج ضرع و هقیقد 36

و هتجرد 16 تقیقد رد و ه

لداعم یعافترا 988

.تسا هدش عقاو ایرد حطس زا رتم شهوژپ نیا رد

هبساحم هلحرم( ریخبت ی هتب زاتین نودتب و روش کاخ زا )مود و لوا ی

هتیاپ رتب لتیروتکاف تروتص هب یشیامزآ رد ،کاخ تاصخشم حرتط ی

.دش ماجنا رارکت هس اب یفداصت ًلاماک یارتب کاخ حرط عورش زا شیپ

فاک نامز تدم یروش اب بآ اب ی

7dS/m

/ 0 دش هتسش بذج تبسن و

اب ربارب میدس 5

/ 1 .دمآ تسد هب تتفاب لماتش هدتش لاتمعا یاهرامیت

یروتش حطس راهچ و )ینش شر ،مول ،یمول نش( حطس هس رد ،کاخ ( 7 / 0 ، 2 ، 4 و 8 .دندوب )رتم رب سنمیز یسد هلول زا قیقحت نیا رد

یاه

یپ یو رطق هب یس 110

یلیم هب و رتم عافترا 1 لتیفورپ یارتب( رتم 90

یتناس خاروس .دش هدافتسا )کاخ یرتم بآ رتت تحار جورخ یارب ییاه

نتس هلول یاهتنا نینچ مه ،دش ماجنا هلول یاهتنا زا هزتیر

هتب( ییاته

دودح عافترا 5

یتناس و روتبع رد لیهتست یارتب فاتفل ناوتنع هب )رتم

کاخ .دش هتخیر بآ عمجت زا یریگولج دروم یاه

بتیکرت زا هدافتتسا

کاخ کلا زا روبع زا سپ هک دمآ تسد هب فلتخم یاه 5

یتلیم یرتتم

تدم هب 24 اوه ،اوه اب شامت رد تعاس -

.دندش کشخ

هتنومن تواتفتم تتفاب هس زا هورتگ هاگتشیامزآ رد و دتش یرادرتب

هنومن تارذ دصرد ،بآ یسدنهم ،دتش نیتیعت یرتموردتیه شور هب اه

فاب ثلثم کمک هب نآ زا سپ هنومن تفاب ،کاخ ت

رد هتک دش نییعت اه

لودج ( 1 ) یم هدهاشم .دوش

لودج 1 - کاخ یکیزیف تاصخشم هدافتسا دروم یاه

Table 1- Physical properties of used soils تارذ دصرد

Particles percent

تفاب Texture سر

Clay تلیس

Silt نش

Sand لخلخت

Porosity (%)

ینش شر Sandy clay 40

12 48

42

ینش مول Sandy loam 12

29 59

39

یمول نش Loamy sand 8

14 78

36

هبساحم هزادنا اب ریخبت ی ماجنا بآ نلایب زا هدافتسا و ینزو یریگ

نوتس ،عورش نامز رد .دش عابشا تلاح رد کاخ یاه

اتب و دنتشاد رارق

نآ تبوطر نامز تشذگ یم ادیپ شهاک اه

یم کشخ و درک مه .دندش

نوتس ریز زا یجورخ بآ نینچ هزادنا تقد هب کاخ یاه

یم یریگ .دتش

هبساحم نوتس نزو لضافت اب ،ریخبت ی یلاوتتم تبون ود رد کاخ یاه

نزو نوتس ریز زا هدش جراخ بآ رسک و یریگ هب ،کاخ یاه

.دمآ تسد

نزو یریگ هلحرم هب ندیسر نامز ات اه ریخبت لوا ی

4 زور هنابش رد راب

ره سپس و 2

یم ماجنا راب کی زور .دش

( یچوولاس 12

( کاتخ یبتسن عابتشا هک ضرف نیا اب ) تتبوطر ؛s

م لخلخت رب میسقت یمجح ل

دنیآرف للاخ رد یدومع لیفورپ یارب )رث

هطبار دراد دوجو یسدنه هباشت ریخبت د ار ریز ی

ر :تفرگ رهن

( 1

 )













 



 







L z s

L t z

L G z t z s

0

) ( )

, (

نآ رد هک

،تسا رفص کاخ حطس رد و هدوب تبثم لااب تهج ردz

 

نایب ار یگدش کشخ تلاح رد لیفورپ لکش هک مولعمان یعبات G

یم هلداعم اب دوش هسیاقم( دنک لاماتک ههبج نیا نآ رد تپما و نیرگ ی

،)تسا زیت s0

و هیلوا یبسن عابشا یم نامزt

.دشاب

یسراد یدعب کی و یدومع نایرج زا هدافتسا اب یارب ماهگنیکاب–

میراد کاخ یریخبت تیفرظ فیرعت :

( 2 )

0 0

0 ( ) _ ( ) _

 



 



 _{z z z}

c K s

z s s D q

f

نآ رد هتک

 s

تبوطر یگدیتشخپ :D

ت

/T ) ( L2

 ^s و :K

عابشاریغ یکیلوردیه تیاده

(L/T)

.تسا

نتتتسناد اتتب و یتتضایر تاتتیلمع ،لتتبق تلاداتتعم زا هدافتتتسا اتتب

dt dF f_c

هک(

fc

و کاتخ رتیخبت تدش )تتسا یتعمجت رتیخبتF

شاد میهاوخ ت

( 12 ):

( 3

 

) ) 2 (

2 0

Se

t s K dt F

dF  

میراد نآ یارب هک :

( 4 )

d p d

t e F

t t





،لااب طباور رد ep

هلحرم رد ریخبت تدش طسوتم نامز رد لوا ی

،

td

ای یرایبآ نیرخآ نیب نامز هتلحرم عورتش و شراب

کتشخ مود ی

و ندش یعمجت ریخبت F

.تسا

لارگتنا اب ( هلداعم زا یریگ 3

یم نآ یلیلحت لح و ) هتب ناوت

کتی

هطبار ینمض ی ود .دیتسر قوف ازجا زا

تتلاح یارتب یدتح نتیا

لتح

دوجوم :تسا هک یدراوم یارب

 

s0

هتهحلام لباق روط هب K زا رتت متک یا

ep

کاخ یارب هک دشاب شر ًلاثم( نییاپ ًاتبسن یریذپذوفن اب ییاه

قافتا )اه

یم رد نیاربانب ،دتفا td

فرص لقث زا نآ زا دعب نامز و یتم رهن

.دوتش

لارگتنا اب نآ زا سپ هلداعم زا یریگ

( ی 3 و ) رد هتلداعم نتفرتگ رهن ی

( 4 ( یگدیتتشخپ هدودتتحم رد یتتعمجت رتتیخبت یارتتب یتتبیرقت ،) Fdiff

)

تشاد میهاوخ :

( 5

   

)

 













 

d d

e d p

d p

diff e t S t t t t

t t t

e

F ₁₂

2 2

هک یدراوم یارب هلمج

هب طوبرم ی لقث

یتنعی[

0)

]K(s

روتط هتب

ههحلام لباق زا رت رزب یا

ep

زا رت شیب ،یعمجت یشکهز و تسا

ناتمز رد نیاربانب .تسا یعمجت ریخبت td

ناتمز و زا نآ زا دتعب یاته

هن و ( یعمجت ریخبت

dt

فرص ) dF

یم رهن دوش یعمجت ریخبت و

هدودحم رد ( لقث ی

Fgrav

یم تسد هب ) دیآ

:

( 6

 )







 



 



 





d d

e d

p

d p

grav t t

t t s

K t S e

t t t

e

F ln

) (

2 ₀

2

هطبار ناوتب رگا نیب یا

ep

و td

کاتخ هتب طوبرم یاهرتماراپ و

تلاداعم یگتسباو درک ادیپ (

5 ) و ( 6 ) یگژیو هب تتبوطر و کاتخ یاه

یم فذح نآ دوش

هب(

سلگیا و ن - 8 - دوش هعجارم ):

( 7

 

)



p



d

e

p e K s t

e S

) ( 16

0 2



 

هلداعم لح اب ی

( 7 ) یراذتگیاج و هدش رکذ یدح طیارش ود تحت

تلاداعم رد جیاتن (

5 و ) ( 6 ) لقتسم ریخبت ، کاخ طیارش زا

یتم دروآرب

دوش :

( 8 )









 



 



 

 



  

 





d d

d p

d p

diff t t

t t t e

t t t

e

F ^{2 12}

1 16 4

( 9 )









 



 



 

 













d d

d p

d p

grav t t

t t t

e

t t t

e

F ¹²

2 ln 1 8

4

ود هلداعم کتشخ مود هتلحرم یارتب هتک دنتسه یتلاداعم ،لااب ی

یم هدافتسا ندش هزادنا هب زاین هک دنوش

یتگژیو میقتتسم یرتیگ یاته

قتشم اب .دنرادن تبوطر و کاخ خرتن دروآرتب هتلداعم ود نتیا زا یریگ

هلحرم لوط رد ار ریخبت تشاد میهاوخ ندش کشخ مود ی

:

( 10 )

2 2 1

1 16

2 ^



 



 

 



 

 



d p

diff t

e t f

( 11 )

1

2

8 ^



 





 

d p

grav t

e t f

و یتلقث( یدتح طیارش یارب لااب لقتسم تلاداعم هک تسناد دیاب نآ نیتب طیارتش یارب و تسا )یگدیشخپ

diff

grav f f

f  

رارتقرب

.دوب دهاوخ سخاش ریداقم یتسرد و رابتعا شجنس یارب یتوافتم یرامآ یاه

شیپ ریداتقم نیا ندوب دامتعا لباق یبایزرا یارب .دراد دوجو هدش ینیب

هزادنا ریداقم نیب فلاتخا و هدنامیقاب یاهاطخ لیلحت زا شیتپ و یریگ

یم هدافتسا هدش ینیب سخاش .مینک

راتک نتیا یارتب مزلا یراتمآ یاه

طسوتم یاطخ

 ^AE 1

اطخ مود هشیر نیگنایم ،

^RMSE2

بیرض ،

نییبت

 ^CD 3

لدم ییاراک ، لدتم نامدنار ای یزاس

 ^EF 4

بیرتض و

هدنامیقاب

^CRM5

بیترت هب و هدوب زا دنترابع

:

( 12 )







 ⁿ

i

i

i O

n P AE

1

1

( 13 )

 

¹²

1

2















 







n O P RMSE

n

i

i i

( 14 )

 

 













 _n

i i n

i i

O P

O O CD

1

2 1

2

( 15 )

   

 



 



 









 _n

i i n

i

n

i i i

O O

O P O

O EF

1

2

1 1

2 2

( 16 )



 



 



 _n

i i n

i

n

i i i

O P O CRM

1

1 1

:اه نآ رد هک

Pi

شیتپ ریداقم ،هدتش یتنیب

Oi

هزادتنا ریداتقم :

هدهاشم( هدش یریگ ،)یا

هنومن دادعت :

n

،هتفر راک هب یاه رادقم :O

هزادنا رتماراپ طسوتم یم هدش یریگ

.دنشاب 1- Average Error

2- Root Mean Square Error 3- Coefficient of Determination 4- Modeling Efficiency

5- Coefficient of Residual Mass

رادقم لقادح

RMSE ,AE

و .تسا رفص CD

رادتقم رثکادح

EF

.تسا کی اب ربارب و EF

یمCRM

.دنتشاب هتتشاد یفنم ریداقم دنناوت

دایز رادقم سخاتش .تسا لدم درکراک تلاح نیرتدب رگناشنAE

CD

شیپ ریداقم نیب ار یگدنکارپ تبسن هزادنا و هدش ینیب

یریگ ناتشن اته

یم سخاش .دهد شیپ ریداقمEF

ار ینیب هزادنا ریداقم نیگنایم اب یریگ

یم هسیاقم هدش یفنم رادقم .دنک

نیگناتیم هتک تتسا نآ رگناتیبEF

هزادنا ریداقم شیپ ریداقم زا یرتهب دروآرب ،هدش یریگ

.دراد هدتش یتنیب

سخاش متک اتی و یدروآرتب شیتب یارتب لدتم لیامت رگناشنCRM

هزادنا اب هسیاقم رد ،یدروآرب یریگ

یماتمت رگا .تسا اه شیتپ ریداتقم

هزادنا و ینیب سخاتش یددع رادقم ،دنوش ربارب مه اب هدش یریگ

یاته

RMSE ,

وAE

رادقم و رفص اب رباربCRM

وCD

رباربEF

1 دهاوخ

.دوب جیاتن ثحب و یم خر ریخبت خرن رد تسکش هک یماگنه هلحرم ،نامز نآ ،دهد

ی

یم مامتا هب ریخبت لوا .دسر

هلحرم تدم نییعت زا سپ زا ریخبت لوا ی

هداد زا نآ یروتش حطتس راتهچ و تتفاب هتس یارب هدش هبساحم یاه

لکش یاه ( 1 ) و ( 3 ) هلحرم یارب ریخبت تدش ، هتلداعم زا ریخبت لوا ی

ی ( 7 ) ینش شر تفاب یارب تتسد هتب یمول نش تفاب و )رفص لقث(

یم نامز زا هدافتسا اب نآ زا سپ و دیآ

td

هلحرم ریخبت تدش و ،لوا ی

خرن هلحرم یارب ریخبت هلداعم زا مود ی

ی ( 10 ) ینتش شر تفاب یارب و

( 11 ) یم تسد هب یمول نش تفاب یارب .دیآ

هلحرم تدم ندروآ تسد هب زا دعب هتلحرم نیمخت و ریخبت لوا ی

نآ ،ریخبت مود و لوا ی هزادتنا زا هدتش هبتساحم ریخبت اب ار اه

یرتیگ

یم رارق هسیاقم دروم ،ینزو لکش رد .میهد

( 1 ) هتلحرم ریخبت نیمخت

هبساحم و مود و لوا ی کتیکفت هتب و ینتش شر تتفاب یارب ،نآ ی

یم هدهاشم نآ یروش حطس راهچ .دوش

هلحرم زا لاقتنا ینش شر تفاب رد ریخبت مود ی هلحرم هب لوا ی

زور رد یروتش موتس و مود حطتس و موس زور رد یروش لوا حطس رد زور رد یروش مراهچ حطس رد و مراهچ یم خر مجنپ

شیازتفا اتب .دهد

یم شهاک کاخ زا ریخبت یروش هلحرم رد یتح ،دبای

شیتپ هک لوا ی

هتجرد ،داب ،شبات لثم( یسانشاوه یجراخ طیارش طسوت ،دش هراشا رت یم هدهاشم ،هدش لرتنک )... و تبوطر ،ترارح هتک تتسناد دتیاب .دوش

یتگژیو زا لقتتسم ًلاماک رفسمتا یریذپریخبت ا هتک متسج یاته

نآ ز

یم تروص ریخبت یمن دریذپ

( دشاب 4 میتنک ضرتف رگا هک نیا نمض .)

یگژیو زا لقتسم ًلاماک یم مسج یاه

حطتس زا رتیخبت اب ًاقیقد و دشاب

هتجیتن رد و بآ راتخب راتشف شهاک ثعاب یروش ،تسا ربارب بآ دازآ یم ریخبت شهاک هب رجنم ( دوش

12 شیازفا اب ریخبت شهاک نیاربانب .)

رم رد یروش هیجوت ریخبت لوا هلح

.دوب دهاوخ ریذپ مته

شهاتک نیتنچ

شهوژپ زا هدمآ تسد هب جیاتن اب یروش شیازفا اب کاخ زا ریخبت یاه

( هتشذگ 13 .دراد تقباطم )

لکش 1 - ریخبت خرن زا

ینش سر کاخ یروش فلتخم یاهرامیت رد

Figure 1- Evaporation rate from sandy clay soil in different salinity treatments 0

5 10

0 10 20 30 40

Evaporation rate, mm/d

Time, d 0

5 10

0 20 40

Evaporation rate, mm/d

Time, d

0 2 4 6 8

0 10 20 30 40

Evaporation rate, mm/d

Time, d 0

2 4 6

0 20 40

Evaporation rate, mm/d

Time, d

0.7 dS m^-1

8 dS m^-1 4 dS m^-1

لودج 2 - صخاش ینش سر تفاب رد یروش فلتخم حوطس یارب یبایزرا یاه

Table 2-Evaluation Indices for Different Levels of Salinity in sandy clay texture یروش حوطس

1) Salinity levels (dS m-

CD CRM EF

AE RMSE

0.7 0.41

-0.04 0.63 0.74 0.81

2 0.59

-0.02 0.86 0.43 0.48

4 0.62

-0.03 0.89 0.38 0.43

8 0.71

-0.01 0.95 0.24 0.28

نامه لودج رد هک روط 2

،تتسا سخشم ینش شر تفاب یارب

سخاتش ،یروش شیازفا اب یارتب ار یرتتهب درتکلمع یباتیزرا یاته

یم ناشن ریخبت نیمخت یروط هب ؛دنهد

فیعض هک ریخبت نیمخت نیرت حطتس رد ریخبت نیمخت نیرتهب و )یلومعم بآ( یروش لوا حطس رد

راهچ .تسا هدش ماجنا یروش م

لکش 2 - یروش فلتخم یاهرامیت رد یمول نش کاخ زا ریخبت خرن

Figure 2- Evaporation rate from loamy sand soil in different salinity treatments

هلحرم زا لاقتنا دش هراشا هک روط نامه هتلحرم هب لوا ی

مود ی

رد و رتیخبت زاتغآ زا مهن تعاس رد موس و مود و لوا حطس رد ریخبت یم ماجنا لوا زور نایاپ رد مراهچ حطس یم رهن هب .دوش

شیازفا دسر

نامز تدم شیازفا رد یروش هلحرم

،یمول نش تفاب رد ریخبت لوا ی

مک ریثأت ،ینتش شر تفاب دننام یمول نش تفاب رد .تسا هتشاد یرت هلحرم رد ریخبت شهاک ببس یروش شیازفا

یتم مود و لوا ی .دوتش

هتتلحرم نیتتمخت لوا حطتتس( یروتتش نودتتب کاتتخ رد رتتیخبت لوا ی

رتتهب یروتش مراتهچ حطتس زا بتارم هب و موس ،مود حطس ،)یروش ب هلحرم رد نیمخت اما ؛تسا هدو ًابیرقت لوا حطس هس رد ریخبت مود ی

یم رتهب رخآ حطس رد اما ،تسا هدوب مه دننام .دوش

0 1 2 3 4 5 6

0 10 20 30 40

Evaporation rate, mm/d

Time, d 0

1 2 3 4 5 6

0 20 40

Evaporation rate, mm/d

Time, d

0 1 2 3 4 5 6

0 10 20 30 40

Evaporation, mm/d

Time, d 0

1 2 3 4 5 6

0 10 20 30 40

Evaporation, mm/d

Time, d

لودج 3 - صخاش یمول نش تفاب رد یروش فلتخم حوطس یارب یبایزرا یاه

Table 3-Evaluation Indices for Different Levels of Salinity in Loamy sand texture یروش حوطس

1) Salinity levels (dS m-

CD CRM EF

AE RMSE

0.7 0.66

0.37 0.91 0.64 0.75

2 0.52

0.41 0.62 0.79 0.80

4 0.54

0.36 0.59 0.74 0.81

8 1.41

0.50 0.56 0.71 0.83

نتش طتسوتم تفاب زا هدافتسا شهوژپ نیا ینمض فادها زا یکی لتقث یدح تلاح زا هدافتسا اب ریخبت نیمخت یگنوگچ روهنم هب یمول ًلابتق هتک روتط نامه و هدوب تفاب نیا یارب مکاح یگدیشخپ و مکاح ،هدتتش رتتکذ یدتتح تتتلاح ود نیتتب تتتلاح یارتتب دتتش هراتتشا

dif f

grav f f

f  

یدتح طیارتش زا هدافتتسا اب .دوب دهاوخ رارقرب

دوتب راهتنا زا رود ریخبت نیمخت ینش مول تفاب یارب مکاح یگدیشخپ هتلحرم رد ریخبت نیمخت یارب رزب و هنماد زا جراخ یدادعا و لوا ی

هلداعم زا ی ( 7 ) هلحرم یارب نآ عبت هب و هلداعم زا ریخبت مود ی

ی ( 10 )

سا اب اما ،هدمآ تسد هب هلداعم زا مکاح لقث یدح طیارش زا هدافت

ی ( 7 )

هلحرم یارب هلداعم و لوا ی

ی ( 11 ) هلحرم یارب ،تتفاب نیا رد مود ی

.داد هئارا رت بسانم یدادعا ریخبت نیمخت هجیتن یریگ

مهم یم ار قیقحت نیا زا هدمآ تسدب جیاتن نیرت ریز تاکن رد ناوت

:دومن هصلاخ - خبت ،کاخ رد یروش شیازفا هلحرم( ری

رته رد ار )مود و لوا ی

.داد شهاک ،شهوژپ تفاب هس - ریخبت نیمخت ،)یروش لوا حطس( دشابن یروش هک یطیارش رد هلحرم

نتش تتفاب رد ،هتشاد دروآرب مک هک نیا رب هولاع مود و لوا ی .تسا هدرک لمع رت بسانم ینش شر تفاب هب تبسن یمول

- خت ،ینش شر تفاب رد یروش شیازفا اب هتلحرم نیتم

و لوا ی

یروط هب ،هدرک ادیپ دوبهب ریخبت مود د نیتمخت نیرتتهب هتک

حطتس ر

.تسا هتفرگ تروص یروش مراهچ - هتلحرم نیتمخت ،یمول نش تفاب رد یروش شیازفا اب و لوا ی

یروتط هب ،هدرک تفا ریخبت مود لوا حطتس رد نیتمخت نیرتتهب هتک

.تسا هتفرگ تروص یروش - طیارش اب ینش مول تفاب اتب و دتش هدز نیمخت مکاح لقث یدح

،تتفاب نیا رد .تسا هدوبن نیمخت لباق مکاح یگدیشخپ یدح طیارش لتباق جیاتن اما هدوبن رگید تفاب ود تقد هب ریخبت نیمخت جیاتن هچرگ یم شریذپ .دشاب

یرازگساپس تیامح اب قیقحت نیا دهشم یسودرف هاگشناد یونعم و یدام یاه

ماجنارس هب هدیسر

مزلا دوتخ رتب هتلاقم نتیا ناگدنتسیون اذتل .تتسا

یم کمک زا دنناد رتمث هتب رد یتلود داهن نآ طسوت هتفرگ تروص یاه

.دنیامن یرازگساپس و رکشت شهوژپ نیا ندیسر

عبانم

1- Aydin M., and Uygur V. 2006. A model forestimating soil water potential of bare fields. InProceedings of the 18th International SoilMeeting (ISM) on Soils Sustaining Life on Earth, Managing Soil and Technology, Şanliurfa, Turkey.

2- Eagleson P.S.1978. Climate soil and vegetation. Wiley, New Jersey.

3- Dinpajo Y., and Jahanbakhsh S. 2008. Investigation of evapotranspiration of reference plant in Iran using Hargreaves method. Proceedings of the 3^th Conference on Iranian Water Resources Management. Tabriz, Iran. (In Persian).

4- Hillel D. 1998. Environmental Soil Physics. Academic, Massachusetts.

5- Kamali G. 2002. Mashhad's recent drought analysis using some indicators of drought. Journal of Metrological Organization (NIVAR), 44:79-93. (In Persian)

6- Montieth J. L. 1973. Principles of Environmental Physics. American Elsevier, New York.

7- Nassar I. N., and Horton R. Salinity and Compaction Effects on Soil Water Evaporation and Solute Distributions.

Soil Science, 63: 752-758

8- Rahimpour A., Besharat S., and Rezaie H. 2008. Using GIS to estimate the evapotranspiration using the Priestley- Taylor method in the Nazlo Chai. Proceedings of the 3^th Conference on Iranian Water Resources Management.

Tabriz, Iran. (In Persian).

9- Raisi T., Tabatabaie S.H., and Beigiharchegani H.A. 2008. Calibration Aydin Uygur model for estimation evaporation from saline soil in arid and semi-arid region. Iranian Water Research Journal, 2:1-10. (In Persian) 10- Ritchie J. T. 1972. Model for Predicting Evaporation from a Row Crop with Incomplete Cover. Water Resources

Research, 8(5): 1204-1213.

11- Salvucci G. D. 1997. Soil and moisture independent estimation of stage-two evaporation from potential evaporation and albedo or surface temperature. Water Resources Research, 33(1): 111-122.

12- Shammiri M. AH. 2002. Evaporation rate as a function of water salinity. Desalination, 150:189-203.

13- Yakirevich A., Berliner P., and Sorek S.H. 1997. A model for numericalsimulating of evaporation from bare saline soil.Water Resource Research, 33(5):1021-1034.

14- Zahedi M., and Khatibi M. 2010. Hydrology. Samt. Tehran. (In Persian)

ششوپ نودب روش كاخ زا )مود و لوا هلحرم( ریخبت هبساحم

237

Computation of Evaporation (Stages 1 and 2) from a Bare Saline Soil

M. Selahvarzi¹- B. Ghahraman^2*- H. Ansari³- K. Davari⁴ Received: 03-02-2016

Accepted: 08-04-2018

Introduction: Evaporation takes place from vegetation cover, from bare soil, or water bodies. In the absence of a vegetation cover, soil surface is exposed to atmosphere which increases the rate of evaporation .Evaporation of soil moisture will not only lead to water losses but also increase the risk of soil salinity.The risk is increased under low annual rainfall, saline irrigation water and deep water table. Soil and water salinity is common in arid and semiarid regions where using saline water is common under insufficient fresh water resources. Evaporation is one of the main components of water balance in each region and also one of the key factors for proper irrigation scheduling towards improving efficiency in the region. On the other hand evaporation has a significant role in global climate through the hydrological cycle and its proper estimation is important to predict crop yield soil salinity, water loss of irrigation canals, water structure and also on natural disasters such as drought phenomenon. There are three distinct phases for evaporation process. Step Rate – initial stage is when the soil reaches enoughmoisture to transfer water to evaporate at a rate proportional to the evaporative demand. During this stage, the evaporation rate by external weather conditions (solar radiation, wind, temperature, humidity, etc.) is limited and therefore can be controlled, in other words, the role of soil characteristics will occur. In this case the air phase - control (at this stage the stage profile – control). Next step is to reduce the rate of evaporation rates during this stage of succession is less than the potential rate (evaporation, atmospheric variability). At this point, evaporation rate (the rate at which the soil caused by the drying up) can deliver the level of moisture evaporation in the area is limited and controlled. So it can be a half step - called control. This may be longer than the first stage.. Apparently when the soil surface is dry to the extent that, it is effectively cut off from water, this phase starts. This stage is often called vapor diffusion process where the surface layer so as to be able to dry quickly can be important.

Materials and Methods: This study was conducted to test the texture of sandy clay and four salinity levels (0.7, 2, 4 and 8 dS m^-1 (the study used a PVC pipe with a diameter of 110 mm and a height of about 1 m (for the 90 cm soil profile). Evaporation measurements and weight measurements were performed using a water balance.

Also the water out of the soil columns were carefully measured. Weight was measured in soil columns has been done with a digital scale with an accuracy of 5 g. The calculation of evaporation ,obtained by subtracting the weight of the soil column twice in a row, low weight and water out of the soil column.

Results and Discussion: Evaporation decreased with increasing salinity of the soil, even in the first stage mentioned earlier by external meteorological conditions (eg, radiation, wind, temperature and humidity) controlled, observed. It should be recognized that the ability of the atmosphere to evaporate completely independent of the properties of the object that is no evaporation occurs. Moreover, if we assume that the object is completely independent of the properties of water surface evaporation exactly equals, salinity reduced the water vapor pressure resulting in reduced evaporates. The first stage of evaporation decreases by increasing salinity, evaporation would be justified.

Keywords: Estimation, Salt water, Stages evaporation, Water resources

1, 2, 3 and 4- Former M.Sc. Student of Irrigation and Drainage and Professors of Water Engineering, College of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Respectively

(*- Corresponding Author Email: bijangh@um.ac.ir)

دلج 32 ، هرامش 2 ، دادرخ ریت– 1397

، ص . 237 - Vol. 32, No. 2, May.-Jan. 2018, p. 229-237 229