هرود
22 هرامش
4 ناتسمز 1399
هحفص یاه 656 - 645
:یشهوژپ هلاقم
هسیاقم صخاش
گرب حطس ،
تایصوصخ یمک
یفیک و 31 مقر بیس دیدج ینیمز
تحت طیارش یمیلقا
همین درس و کشخ نزر
ینوزف رغصا یلع ،1
نایبلاطوبا یلعدمحم
2
*
1 . شناد هتخومآ دشرا یسانشراک
، هورگ تعارز ،تاتابن حلاصا و یزرواشک هدکشناد
، انیس یلعوب هاگشناد .ناریا ،نادمه ،
2 .
،رایشناد هورگ تعارز ،تاتابن حلاصا و یزرواشک هدکشناد
، انیس یلعوب هاگشناد .ناریا ،نادمه ،
تفایرد خیرات هلاقم
: 22 / 90 / 1901 شریذپ خیرات
هلاقم : 90 / 99 / 1900
هدیکچ هب ندیسر یارب رکلمع
بیس یفیک و یمک بولطم د .ددرگ هسیاقم رگیدکی اب دیدج ماقرا تسا مزلا هقطنم ره رد ینیمز
نیا هب روظنم 31 مقر دیدج هب هارمه ود
مقر زا ابناب و ایرگآ رظن
گرب حطس صخاش ،
تافص یفیک و یعارز طیارش رد
بآ ییاوهو .دنتفرگ رارق یسرربدروم نزر بلاق رد شهوژپ نیا
حرط کولب یرامآ
یاه لماک یفداصت اب هس رارکت لاس رد انیس یلعوب هاگشناد یتاقیقحت هاگتسیا رد 3131
تفرگ ماجنا .
جیاتن ناشن داد رثکادح هب ماقرا رگید زا رترید وتینام مقر
نتشاد اب و دیسر گرب حطس صخاش 31
هب ایرگآ و ابناب دهاش ماقرا هب تبسن هتوب رد هدغ بیترت
331 و 31 صرد ندوباراد اب اشاتان ،ماقرا نایم رد .تشاد یرترب د
( رثکادح گرب حطس صخاش نیرتلااب 16
/ 1 هب ابناب و ایرگآ هب تبسن ) بیترت
65 و 33 گرب رپ دصرد .دوب رت
( اواتوا مقر رد هدغ نزو 3
/ 365 تبسن )هدغ رد مرگ
هب ابناب و ایرگآ ماقرا هب بیترت
6 / 57 و 4 / 17 شیب دصرد ام مقر .دوب رت
درکلمع اب وتین 53133
یرترب راتکه رد مرگولیک 311
و ایرگآ هب تبسن یدصرد 57
ینعم توافت هدغ نیئتورپ دصرد ظاحل زا ماقرا شهوژپ نیا رد .داد ناشن ابناب هب تبسن یدصرد راد
یلاحرد ،دنتشادن دندوب توافتم هدغ هتساشن دصرد رظن زا هک
( وتینام مقر رد رادقم نیرتلااب و 73
/ 33 د هب .دش هدهاشم ایدروکنوک و اواتوا رد سپس و )دصر رثکادح تافص ساسارب اکولاف و وسوراک ،وتینام ماقرا ،یلکروط
.دنتسه داهنشیپ لباق نزر رد تشاک یارب درکلمع و هتوب رد هدغ دادعت ،گرب حطس صخاش هژاودیلک
:اه .هدغ نزو ،هتساشن ،هدغ درکلمع ،هتوب رد هدغ دادعت ،نیئتورپ
Comparison of Leaf Area Index, Quantitative, and Qualitative Characteristics of 13 New Potato Cultivars under Semi-Arid and Cold
Climatic Conditions of Razan
Ali Asghar Fozooni1, Mohammad Ali Aboutalebian2*
1. Former M.Sc. Student, Department of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran.
2. Associate Professor, Department of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran.
Received: December 15, 2019 Accepted: May 25, 2020 Abstract
In order to achieve optimum quantitative and qualitative yield of potato in each region, new cultivars need to be compared. As such, this study has been carried out to compare 13 new potato cultivars along with two cultivars of Agria and Banba with each other to identify suitable cultivars for leaf area index, agronomic, and qualitative traits under climatic conditions of Razan. The statistical design, used in the present study, has been complete randomized block with three replications. Results show that Manito cultivar has reached the maximum leaf area index later than other cultivars, having 12 tubers per plant, which is 112% and 83% superior to Banba and Agria, respectively. Also, Natascha cultivar with a leaf area index of 3.65 has been 57% and 19% leafier than Agria and Banba, respectively. Tuber weight in Ottawa (157.8 g per tuber) has been 70.5% and 20.4% greater than Agria and Banba, respectively. Manito cultivar yields 71399 kg/ha, which is 123% more than Agria and 70% than Banba. Protein percentage of tubers in this study do not differ among the potato cultivars, while the difference is significant among the potato cultivars in tuber starch percentage and the highest values belong to Manito (18.09%) and Ottawa and Concordia cultivars, in the second and place. Generally, Manitou, Caruso, and Faluca cultivars are recommended for planting in the Razan on the basis of traits of maximum leaf area index, number of tubers per plant, and tuber yield.
Keywords: number of tubers per plant, protein, starch, tuber weight, tuber yield
1 همدقم.
بیس ینیمز ( .
Solanum tuberosum L
) یکی زا
تلاوصحم مهم
و دنمشزرا ناهج
تسا . حطس ریز تشک
یناهج نیا لوصحم زا شیب رد
377 دودح ،ناهج روشک
33 نویلیم راتکه و دیلوت هنلااس نآ کیدزن هب 133 نویلیم
نت دیلوت ناریا رد و تسا لوصحم نیا
3 / 6 اب نت نویلیم
حطس 317 یم راتکه رازه دشاب
(
FAO, 2017
.)
ییاناوت لوصحم یهد هنیهب رد طیحم یاه فلتخم کی
شیپ طرش مزلا یارب کی مقر دیدج بیس ینیمز و تسا
باختنا مقر بسانم ارب ی ره حان ی ه اب دیاب هجوت هب
لوط لثم یدراوم لصف
فرصم دربراک ،دشر و هدغ
دنسپرازاب ی دریگ ماجنا (
Knowles & Knowles, 2006
.)
طسوتم درکلمع بیس ینیمز روشک دودح 16 نت رد
راتکه شرازگ هدش تسا (
FAO, 2017
) هک ، نیا رادقم اب
طسوتم درکلمع یاهروشک ییاپورا
فلاتخا لباق یهجوت
دراد هک نیا رما نکمم تسا یشان زا لئاسم هب یعارز و
مدع یراگزاس ماقرا
دیدج یتادراو اب
میلقا یاه فلتخم
دشاب (
Fetena & Eshetu, 2017
.)
ماقرا زا ظاحل ک ی ف ی ت ارب ی فرصم یکاروخ ، چ ی سپ و
خرس هدرک اب ی دک ی رگ قرف یم دننک هک نیا دراوم هب دصرد
یتابیکرت ریظن
هتساشن و نیئتورپ هدغ
یگتسب دراد .
هتساشن بیکرت یلصا بیس ینیمز تسا هک 57 هدام دصرد
کشخ ار لماش یم دوش و هب نآ رادقم مقر
یگتسب دراد .
هتساشن یمهم شقن رد
تیفیک هدروآرف اه افیا هدرک و زا
مهم رت نی لماوع رثؤم رب تیفیک تخپ بیس ینیمز تسا
(
Lisinska & Leszczynski, 1989
.)
فلتخم ماقرا یترارح زاین و دشر هرود هکاجنآزا بیس ینیمز ( تسا توافتم
Khajehpur, 2006
تسا مزلا ،)
ماجنا اب شهوژپ یاه بولطم ماقرا بسانم یارب
ره هقطنم
دوش ییاسانش (
Busnello et al., 2019
.) رد یشهوژپ
هک دش شرازگ طقف
دادعت یدودحم زا
تافص رد طیارش یمیلقا
فلتخم تباث یم دنام و یرایسب زا اهنآ هب تدش هب
طیارش یطیحم شنکاو ناشن م ی ( دنهد
Khan, 2019
.)
صخاش زا یکی گرب حطس صخاش یکیژولویزیف یاه
یم بوسحم ناهایگ دشر یسررب رد مهم رد ًلاومعم و دوش
( تسا توافتم یعارز هایگ کی ماقرا نیب
Rahnama,
.)2008 Abdollahi et al.
2018(
نیب زا هک دندرک شرازگ)
بیس مقر هس ار و انودارام ،انوفرام ینیمز
انوفرام مقر ،سوم
شیب ار لوصحم دشر تعرس و گرب حطس صخاش نیرت
یلاحرد ،دوب اراد صخاش هک
رد روکذم یاه سومار مقر
مک درکلمع یسررب اب رگید یشرازگ رد .دوب رادقم نیرت و
صخاش یاه دشر 34 بیس فلتخم پیتونژ ینیمز
رد
طیارش یناتسهوک هگلج و
یا ناتسا هک دش ناونع ناتسلگ
پیتونژ اه زاین ییامد یتوافتم هتشاد پیتونژ و 1
- 135773 اب
ندوباراد صخاش
حطس گرب بولطم و دشر تعرس
لوصحم شیب
،رت تسناوت اب هریخذ یزاس شیب رت و دیلوت هدام
رتلااب کشخ درکلمع
یداصتقا یرتلااب
دنک داجیا
(
Sarparast & Melikian, 2015
.)
رد یشهوژپ یور 17 مقر بیس ینیمز ،لیبدرا هقطنم رد
شرازگ دش هک زا رظن درکلمع لک هدغ ، ماقرا انوفرام
،
ادنیرآ ، وکسرف و هتناس رد هورگ ماقرا سردوز ات نایم سر
رارق دنتفرگ و راهظا دیدرگ هک ماقرا ینیلب
، سوبملک ،
سنایلوج ، انیتاس و هتامیت تبسن هب رگید ماقرا یرترب یبسن
دنتشاد (
Parvizi, 2006
.) رد یور رگید یشهوژپ تافص
یعارز و ییاذغ 11 مقر بیس ینیمز شرازگ دش هک مقر
ساروک یارب جارختسا هتساشن
و ماقرا هتناس ، لاوئآ ، ایرگآ ،
مایریم ، ریمرپ و سومساک یارب
هدافتسا رد سپیچ و ماقرا
لاوئآ ، هریزد ، تناماید و مایریم یارب چنرف زیارف ( للاخ )
بسانم ( دندوب
Hassan panah & Hassan abadi, 2011
) .
رد هلاس ود یشهوژپ یور
هن مقر فلتخم بیس ینیمز
شرازگ رصم رد دش
هک مقر اونیا ،شهوژپ لاس ود ره رد
زا شیب یدرکلمع 43
تشاد راتکه رد نت ،
یلاحرد هک ماقرا
وسوراک و اتافاب درکلمع
دودح رد ینییاپ 14
ات 13 رد نت
دنتشاد راتکه ریخا ماقرا اذل و
بسانم یارب تشک رد
بآ یاوهو درس و کشخ دندوبن (
Mahgoub et al., 2015
.)
Masoumpour et al.
( )2013
رد هعلاطم دوخ یور تافص
یعارز و یکیژولویزیف 14
مقر و نولک بیس ینیمز شرازگ
دندرک زا شیب هک 51
طوبرم تافص نیب سنایراو زا دصرد
یگژیو هب د هدغ دادعت ریظن یفیک و یمک یاه
نزو ،هتوب ر
هدام دصرد ،شورف لباق درکلمع ،هدغ درکلمع ،هدغ هتوب عافترا و هدغ صوصخم نزو ،هتساشن دصرد ،کشخ تسا هدوب .
فده زا رضاح شهوژپ ییاسانش
ماقرا بسانم
زا نایم 31 مقر دیدج بیس ینیمز و هسیاقم نآ اه اب ود مقر
ابناب و ایرگآ هب
رب دهاش ناونع ساسا
گرب حطس صخاش ،
درکلمع هدغ و یخرب یگژیو یاه یفیک هدغ اه رد طیارش
یمیلقا ناتسرهش نزر
دوب .
2 داوم.
و
شور
اه
نیا شیامزآ رد لاس یعارز 35 - 3131 رد هاگتسیا یتاقیقحت
ناتسرهش نزر
عقاو رد ناتسا نادمه اب لوط یایفارغج 43
هجرد و 3 هقیقد یقرش و ضرع ییایفارغج 16
هجرد و 11
هقیقد یلامش و عافترا 3343 رتم زا حطس ایرد ماجنا .دش
شهوژپ نیا رد
بلاق کولب یاه لماک یفداصت رد هس رارکت
هب ارجا دمآرد . ماقرا بیس هدافتسادروم ینیمز رد
نیا
شهوژپ لماش 36 مقر هب هک دندوب تیلا یرذب سلاک اب
هدش روشک دراو یگزات مزلا و دنا
و درکلمع یبایزرا هب
طیارش اب یراگزاس هدوب نزر ناتسرهش یمیلقا
مقر ود .دنا
تدم ایرگآ و ابناب و نادمه ناتسا رد هک تسا ینلاوط یاه
هب هدوب تشک دروم نزر هژیو هب تلع نیمه هب و دنا
ناونع
لودج( دندش هتفرگ رظن رد دهاش 3
.)
تشک رد خیرات مکی رهم رخاوا زا تشادرب و هامریت هام
نابآ لیاوا ات هام
ماجنا تفرگ . ت یمام ترک اه یاراد جنپ
فیدر تشاک شش یرتم اب هلصاف فیدر 56 یتناس یرتم
هتوب هلصاف و 16
یتناس یرتم و دندش هتفرگ رظن رد مکارت
تشاک زین رد مامت ماقرا 1 / 6 هتوب رد عبرمرتم روظنم دش .
لبق زا یارجا امزآ ی ش ، زا قمع رفص ات 17 تناس ی یرتم
کاخ لحم امزآ ی ش ، تهج نییعت یگژیو یاه زیف ی ک ی و
ایمیش یی یذغم داوم و کاخ
هنومن رادرب ی دش لودج(
1 .)
لودج 1 .
،مان
،أشنم هرود دشر و نازیم درکلمع ماقرا دروم هعلاطم نازیم
درکلمع دشرهرود أشنم مقرمان درکلمعنازیم دشرهرود أشنم مقرمان درکلمعنازیم دشرهرود أشنم مقرمان درکلمع
لااب سرنایم دنلانف وتینام لاابدرکلمع سرنایم ناتسراجم اکولاف لاابدرکلمع سرنایم اداناک اواتوا درکلمع
بوخ سردوز اکیرمآ یمونار لاابدرکلمع سرنایم اکیرمآ انوزیرآ لاابدرکلمع سرنایم اداناک ادانوروک درکلمع
طسوتم سرنایم اداناک وسوراک لاابدرکلمع سرنایم اکیرمآ نیدوئلا بوخدرکلمع سرنایم ایلارتسا ایدروکنوک درکلمع
لااب سردوز اکیرمآ ابناب لاابدرکلمع سردوز اکیرمآ اشاتان لاابدرکلمع سرنایم اداناک اربیر درکلمع
لااب سررید اداناک ایرگآ لاابدرکلمع سرنایم دنلانف سناتسنک لاابدرکلمع سرنایم اداناک انیجروج عبنم : ترازو داهج یزرواشک
لودج 2 . یگژیو یاه کاخ فرصمرپ رصانع و هعرزم تشاک زا لبق
قمع هنومن یرادرب ( )cm
یروش کاخ ( )dS/m pH
کاخ هآ ک نبرک آ یل تزا ک ل سف رف یساتپ م هآ ن سم زنگنم ور ی نش تلیس تفاب سر
کاخ
( )%
(
mg kg-1
) (
)%
33 - 3 173
/ 7 73 / 3 17 11 / 3 31 / 7 1 / 15 174 6 / 1 43 / 7 6 / 3 46 / 7 11 41 13
C.L
کاخ هاگشیامزآ هیصوت قبط نازیم هب هروا دوک یسانش
177 نهآ تافلوس ، 377
یور تافلوس ، 47
تافلوس و
زنگنم 17 سم تافلوس و 17
فرصم راتکه رد مرگولیک
مین و تشاک نامز رد اهدوک رگید و هروا فصن هک دش یاپ یهدکاخ ماگنه ،هروا رگید هتوب
اه .دش فرصم
مه نینچ هک نزر یمیلقا طیارش هب طوبرم جیاتن
همین شخ ک یم بوسحم درس و رد دشر هرود یط رد ،دوش
لودج ( 1 ) .تسا هدش هداد ناشن
لودج 3 اتن . جی غت تاریی امد یی م و نازی هام شراب هنای نزر رد
یط هرود دشر
ریت دادرم رویرهش رهم نابآ
هنیمک امد ( )°C 6
/ 6 9 / 11 6 / 6 1 / 3 - 6 / 4 -
هنیشیب امد ( )°C 9
/ 36 3 / 36 6 / 36 6 / 33 6 / 25
طسوتم امد ( )°C 2
/ 24 6 / 24 6 / 21 15 2 / 11
نازیم شراب هنایهام ( )mm 3
3 3 3 2 / 3
عبنم : هداد یاه تیاس یسانشاوه ناتسا نادمه
دوجو اب عوقو
یامد ریز رفص یلو هامرهم رد هب
لیلد
هاتوک ندوب تدم نآ هک رد لیاوا عولط باتفآ رد یکی زا
یاهزور ینایاپ رهم هام خر داد
ًلامع ریثأت ی رب دنور دشر
ناهایگ تشادن . رایبآ ی اب هدافتسا زا هناماس یناراب زا عون
کیسلاک تباث
و ساسارب هقطنم فرع
ًابیرقت ره شش زور
راب کی ات دح تیفرظ یعارز کاخ هعرزم ماجنا دش . یارب
هبساحم رادقم بآ مزلا رد ره راب یرایبآ زا هطبار ( 3 )
هدافتسا دش و اب روتنک یمجح لامعا دش (
Mazaheri &
Majnon Hoseini, 2001
.)
( 3 )
d =
×AS×D
تناس( یرایبآ بآ عافترا =d
ی ،)رتم تبوطر دصرد =Fc
نزو ی رم رد کاخ فرظ هلح
ی عارز ت ی ( 6 / 13 ،)دصرد
P0
=
نزو تبوطر دصرد ی
بآ نامز رد کاخ ی
را ی ، نزو =As
رهاظ صوصخم ی
( کاخ 44 / 3 تناس رب مرگ ی
،)بعکمرتم هعسوت قمع =D
ی ر شرتسگ ا ی
( هش 47 تناس ی
،)رتم اب
برض ( عافترا ندرک رد )d
377 زایندروم بآ مجح ،
.دش صخشم راتکه رد بعکمرتم بسحرب لک
ی ه لمع ی تا
عارز ی دننام جو ی ن ، کاخ هد ی و مس یشاپ قباطم اب ن ی زا
هعرزم هب روط ی ناسک رد مامت ترک اه ماجنا دندش .
ىارب هب تسد ندروآ صخاش تارییغت دنور حطس
گرب رد لوط دشر لصف ،
زا 17 ره تشاک زا سپ زور 36
زور کی هلحرم شش یط راب ،
زا ره ترک جنپ هتوب
بیس ىنیمز اب رد رظن رثا نتفرگ هیشاح
باختنا و حطس
گرب اه اب ذغاک یجنرطش هزادنا
یریگ نتفرگ اب سپس ،دش
متیراگل هداد زا یعیبط ب یاه
ه تسد هدمآ هطبار زا هدافتسا و
( 1 ) دنور تارییغت صخاش گرب حطس رد
لوط هرود دشر
صخشم دش (
Monte et al., 2013
.)
( 1 ) گرب حطس صخاش :
LAI3= EXP (a + b T+ c T2 )
رد ا ی ن هلداعم اه
،a
و b
،c
رض ی ب اه ی هلداعم
سرگر ی نو ی هطوبرم و م تشاک زا سپ زور T
ی دشاب .
مه نینچ هداد حطس صخاش ینحنم رثکادح هب طوبرم یاه
.دنتفرگ رارق سنایراو هیزجت و زیلانآ دروم ،گرب ( لک لیفورلک صخاش هاگتسد زا هدافتسا اب زین )SPAD
اتلونیم( رتمداپسا 671
هزادنا )نپاژ ، یارب .دش یریگ
هزادنا زا ترک ره رد لک لیفورلک صخاش یریگ 17
رد گرب
تمسق هتوب ینایم هزادنا یهدلگ نامز رد اه
و دش ماجنا یریگ
هب نآ طسوتم لصف نایاپ رد .دش تبث لیفورلک صخاش ناونع
هدغ لماک یگدیسر زا سپ ،دشر فیدر زا ،اه
یاه ینایم ره
ترک هنومن یشیامزآ یرادرب
یارب نییعت دادعت ،هقاس دادعت
هدغ رد هتوب رد هدغ نزو و حطس
کی عبرمرتم تروص
رگ رثا تیاعر اب ترک ره زا عبرمرتم هس تشادرب اب و تف
.دش هبساحم هدغ درکلمع ،هیشاح نازیم
دصرد هتساشن هدغ
بیس ینیمز هدافتسا اب زا
شور یرتمیرلاپ نازیم و
شخرچ
1. Leaf Area Index
رون هزیرلاپ هبساحم یم ( دوش
Heinecke, 2007
نازیم .)
نیئتورپ زین هدغ ساسارب شور لادلکورکیم و
سپ هلحرم زا
،نویسارتیت اب
هدافتسا زا بیرض لیدبت 16 / 1 هبساحم دیدرگ
(
Mahgoub et al., 2015
) هیزجت . و لیلحت یرامآ هداد اه دعب
لامرن لرتنک زا هدنامیقاب ندوب
اب اه هخسن( SAS
4 / 3 ماجنا )
نیگنایم هسیاقم و دش ینعم فلاتخا لقادح شور اب اه
راد
( ماجنا دصرد جنپ حطس رد )LSD
مسر .دش لکش
اب زین اه
Excel
.تفریذپ تروص 3
جیاتن.
و
ثحب
3
.
1 صخاش.
حطس
گرب
یارب دشر هرود یط گرب حطس صخاش تارییغت دنور پیتونژ یمامت لکش( دش میسرت هعلاطمدروم یاه
3 .)
هک داد ناشن جیاتن شیب
رت گرب حطس صخاش رادقم نی
پیتونژ رثکا یارب زور رد اه
56 هک داد خر تشاک زا سپ
رم میجح هلح بیس رد هدغ ندش
یم ینیمز رد هایگ و دشاب
یاراد هلحرم نیا شیب
رت .تسا گرب حطس نی
لکش 1 بیس هعلاطم دروم ماقرا یارب دشر هرود لوط رد گرب حطس صخاش تارییغت دنور . ینیمز
3 1 2 3 4
33 53 63 93 113
گرب حطس صخاش
تشاک زا سپ زور
اکولاف انیجروج سناتسنک انوزیرآ اشاتان
3 1 2 3 4
33 53 63 93 113
گرب حطس صخاش
تشاک زا سپ زور
ایدروکنوک ادانوروک وسوراک اواتوا ایرگآ
3 1 2 3 4
33 53 63 93 113
گرب حطس صخاش
تشاک زا سپ زور
ابناب یمونار نیدلا اربیر وتینام
جیاتن هیزجت ناشن سنایراو داد
صخاش رثکادح هک
ماقرا گرب حطس یاراد یسرربدروم
ینعم فلاتخا راد
رد
حطس لودج( دوب دصرد کی 4
.)
لودج 4 گرب حطس صخاش رثکادح سنایراو هیزجت جیاتن .
بیس ماقرا یسررب دروم ینیمز
رییغت عبنم یدازآ هجرد
تاعبرم نیگنایم
کولب
* 2 366 / 3
مقر
** 14 69 / 3
اطخ 26
26 / 3
)%( تارییغت بیرض 24
/ 4
نیگنایم هسیاقم جیاتن یسررب رد صخاش رثکادح یاه
گرب حطس صخاش اب اشاتان مقر ،گرب حطس 16
/ 1 یرترب
لباق داد ناشن یسررب دروم ماقرا مامت هب تبسن ار یهجوت
لودج(
6 .) ماقرا هب تبسن اشاتان مقر گرب حطس صخاش رثکادح ابناب و ایرگآ
هب بیترت 1 / 65 و 3 / 33 دصرد شیب رت .دوب
ب ه یم رظن ب مقر نیا دسر ه
گرب رپ لیلد ییاناوت ندوبرت
فلع اب یرتهب تباقر دراد زره یاه
لکش(
3 .)
گرب حطس صخاش رثکادح نتشاد اب ادانروک مقر 14
/ 1
مک اب هسیاقم رد و تشاد ماقرا همه نیب رد ار رادقم نیرت
ابناب مقر 15
مک گرب حطس صخاش دصرد تشاد یرت
لودج(
6 ماقرا رگید اب هسیاقم رد ایرگآ شهوژپ نیا رد .)
( دیسر دوخ گرب حطس صخاش رثکادح هب رترید 37
زور
جرد جیاتن اب هک ،)تشاک زا سپ ( لودج رد هدش
3 رد )
سررید صوصخ جیاتن ساسارب .دراد تقباطم مقر نیا ندوب
( لودج 1 صخاش رثکادح تفص ،) درکلمع اب گرب حطس
.دوب یتبثم یگتسبمه یاراد هدغ
Zrust & Geple
( )1992
بیس یور دوخ شهوژپ رد زین ینیمز
هـک دندرک شرازگ
درکلمع اب گرب حطس صخاش هدغ
تبثم ىگتسبمه .تشاد
جیاتن یخرب شهوژپ اه ناشن یم دهد هک صخاش گرب حطس
رایعم یبسانم یارب دروآرب نازیم درکلمع تارییغت ناهایگ
یعارز یم ( دنشاب
Gordon et al., 1997
.)
لودج 5 بیس ماقرا گرب حطس صخاش رثکادح نیگنایم هسیاقم . یسررب دروم ینیمز
اشاتان وسوراک ابناب
وتینام اواتوا انوزیرآ اربیر
یمونار ایرگآ سنتسنوک نیدلا
اکولاف ادانروک انیجروج ایدروکنوک
65 / 3 a 3
/ 3 d 36
/ 3 f 2 / 3 e 62 / 2 j 65
/ 2 h 45
/ 3 b 35
/ 2 n 32
/ 2 k 94
/ 2 g 6
/ 2 i 41 / 3 c 24
/
2 m
61 / 2 i 26
/ 2 l
لودج 6 . یگتسبمه نیب
همه تافص دروم هعلاطم
تافص 1
2 3
4 5
6 6
6 9
( لیفورلک صخاش 1
) 1
( هدغ درکلمع 2
) 21ns
/ 3 1
هدغ دادعت ( هتوب رد
3 ) 23ns
/ 3
* - 32 / 3 1
( هدغ نزو 4 ) 36ns
/ 3 - 26ns /
* 3 36 / 3 - 1
( نیئتورپ دصرد 5
) 29ns
/ 3 21ns / 3 - 19ns / 3 - 16ns / 3 - 1
( هتساشن دصرد 6
) 24ns
/ 3 362ns / 3 335ns / 3 13ns / 3 36ns / 3 - 1
( هدغ کشخ هدام دصرد 6
) 334ns
/ 3 21ns / 3 - 36ns / 3 - 34ns / 3
* - 36 / 3 - 2ns / 3 - 1
( هتوب رد هقاس 6
) 16ns
/ 3
* - 31 / 3 - 11ns / 3 13ns / 3 - 33ns / 3 - 16ns / 3 - 12ns / 3 1
( گرب حطس صخاش رثکادح 9
) 13ns
/ 3
* - 34 / 3 22ns /
* 3 33 / 3 15ns / 3
* - 31 / 3 - 36ns / 3 - 36ns / 3 - 1
رضاح شهوژپ رد اب گرب حطس صخاش رثکادح
دوب یفنم یگتسبمه یاراد هتساشن دصرد
، تسا نکمم هک
یفنم لیلد و ییاوه شخب نیب تباقر یگتسبمه نیا ندوب
هدغ اه جیاتن اب هک دشاب یزتنسوتف داوم تفایرد یارب
Smith et al.
(2003)
.دراد تقباطم
3
.
2
.
دادعت
هقاس
رد
هتوب
سنایراو هیزجت جیاتن هک داد ناشن هتوب رد هقاس دادعت
ینعم فلاتخا ماقرا نیب دوجو دصرد کی حطس رد راد
لودج( تشاد 5
.)
وسوراک و ایرگآ ماقرا داد ناشن نیگنایم هسیاقم جیاتن هقاس ،ماقرا رگید اب هسیاقم رد شیب
رت دندوب اراد هتوب رد ی ماقرا هب تبسن هتوب رد هقاس تفص رظن زا ایرگآ مقر و
اتان ادانروک و اش 35
لودج( تشاد یرترب دصرد 3
.)
یسرربدروم تافص زا کی چیه اب هتوب رد هقاس دادعت هب ینعم یگتسبمه گرب حطس صخاش هژیو دادن ناشن راد
لودج(
6 شهوژپ رد هتبلا .) هب یرگید یاه
تبثم هطبار
تسا هدش هراشا هتوب رد هقاس دادعت و هدغ درکلمع نیب (
Eskandari, 2015; Masoudi et al., 2010
ک ) نآ تلع ه
هدغ ناوت شیازفا هب ییاز
بیس ینیمز تسا هدش هداد تبسن
(
Lisinska & Leszczynski, 1989
).
دیاش لاح ره رد
هایگ رد مهم تافص هلمج زا ار تفص نیا ناوتن بیس درمشرب ماقرا یفرعم و ییاسانش یارب ینیمز
(
Knowles & Knowles, 2006
.)
لودج 6 . جیاتن هیزجت سنایراو طوبرم هب تافص یمک
نیگنایم
تاعبرم هجرد
یدازآ
عبنم رییغت دصرد
هدام کشخ
هدغ لیفورلکصخاش هدغدرکلمع هدغ نزو هتوبردهدغدادعت هتوبردهقاسدادعت 64 ns
/
3 11/45** 1626961 ns 62/36 ns 3/36 ns 3/336 ns 2 کولب
66*
/
9 16/9** 411236632** 2463/36** 15/16** 3/34** 14 مقر
63 /
3 3/633 1236662 39/34 1/36 3/364 26 اطخ
39 /
9 1/64 2/5 5/99 12/33 13/43 )%(تارییغتبیرض
:**
ینعم راد رد حطس لامتحا 1
،دصرد :*
ینعم راد رد حطس لامتحا 5 دصرد nsو : ینعمریغ راد
لودج 6 اقم . هسی م نیگنای بیس فلتخم ماقرا ساسا رب ینیمز
تافص یمک
دصرد هدام کشخ
هدغ )kg/ha(درکلمع لیفورلکصخاش )g(هدغ نزو هتوبردهدغدادعت هتوبردهقاسدادعت تافص/ماقرا 29abcd
/
22 46233 d 46/13a 124/33cd 6/22 cde 4/66f اشاتان
93abc
/
22 65311 b 41/63d 113/33e 13/44ab 6/33ab وسوراک
4cd
/
23 42323 e 46/33a 131/36 c 5/65ef 6/66bc ابناب
65de
/
19 61399 a 46/33a 115/63 de 11/99a 5/33def وتینام
61ab
/
23 35623 h 46/63a 156/6a 4/35f 5ef اواتوا
16e 41126 e 43/66bc 132/6c 5/66ef 5/33def انوزیرآ
56bcd
/
23 36665 gh 42/9cd 66/66i 11/22ab 6 cde اربیر
61abcd
/
23 36153 h 46/66a 63/63hi 6/44bcde 5/33def یمونار
96a
/
23 31921 i 45/33b 92/5fg 6/55def 6/33a ایرگآ
46abcd
/
22 43612 f 46/4a 66/6hi 13/33abc 6/33bcd سنتسنوک
69abcd
/
23 56566 c 44/5b 96/1f 13/66ab 6 cde نیدلا
66abcd
/
22 65326 b 43/93bc 144b 6/55bcde 5/66cdef اکولاف
69abcd
/
22 36636 gh 43/6bc 66/5h 6/66bcd 4/66f ادانروک
64abcd
/
21 36456 g 42/43d 62/3gh 9/11bcd 6 cde انیجروج
43abcd
/
21 35156 h 46/43a 66/5h 6/11 def 6/66bc ایدروکنوک
ینعم یرامآ فلاتخا کرتشم فورح اب دادعا نوتس ره رد دنرادن راد
3
.
3
.
رد‌هدغ‌دادعت هتوب
لودج جیاتن (
5 ) ناشن ینعم فلاتخا هدنهد حطس رد( راد
ماقرا نیب هتوب رد هدغ دادعت تفص یارب )دصرد کی طسوتم اب وتینام مقر .تسا فلتخم 31
نیب ،هتوب رد هدغ
یاراد ماقرا همه شیب
رت یرامآ سلاک رد هدغ دادعت نی
a
فلاتخا سنتسنوک و وسوراک ،نیدلا ،اربیر ماقرا اب و دوب ینعم لودج( تشادن راد 3
هتوب رد هدغ دادعت .) وتینام مقر
ابناب مقر هب تبسن 331
ایرگآ مقر هب تبسن و دصرد 31
دصرد شیب رت دادعت اب اواتوا مقر .دوب 16
/ 4 هتوب رد هدغ
مک رت ،ابناب ماقرا اب هتبلا هک تشاد ار تفص نیا رادقم نی
ینعم توافت ایدروکنوک و ایرگا ،انوزیرآ تشادن راد
لودج(
3 .)
Hassan panah & Hassan abadi 2004(
)
ناشن دنداد هک رادیاپ ی درکلمع شیب رت ماقرا بیس ینیمز اب
دادعت و طسوتم هزادنا هدغ دراد یدایز طابترا هک
اب جیاتن
شهوژپ رضاح یگنهامه دراد
، ب ه یتروص هک نیب درکلمع
و دادعت هدغ رد هتوب یگتسبمه ینعم
راد هدهاشم دش
( لودج 1 .) شیب رت ندوب دادعت هدغ رد هتوب من ی دناوت اهنت
لد ی ل ندوبلااب درکلمع دشاب ز ی ار نکمم تسا دادعت هدغ
شیب رت هدوب و ا ی ن تلاح بجوم دشت ی د تباقر رد ب ی ن
هدغ اه ارب ی رد ی تفا داوم هدرورپ هدش و رد تن ی هج هزادنا
هدغ اه کچوک ( دنامب
Rahman et al., 2016
) . تفص
تبثم یگتسبمه هدغ درکلمع تفص اب هتوب رد هدغ دادعت لودج( داد ناشن 1
.)
3
.
4 هدغ‌نزو.
لودج( سنایراو هیزجت جیاتن قبط 5
فلاتخا اب هدغ نزو )
ینعم .دوب توافتم ماقرا نایم رد دصرد جنپ حطس رد راد
شیب رت ( اواتوا مقر هب طوبرم هدغ نزو نی 3
/ 365 رد مرگ
و )هدغ مک رت نی سنتسنوک و یمونار ،اربیر ماقرا رد نآ
لودج( دش هدهاشم 3
رد هدغ دادعت نیگنایم هب هجوت اب .)
لودج( هتوب 3
لودج( تافص یگتسبمه لودج و ) 1
) دش هظحلام
هدرک دیلوت یدایز هدغ هک یماقرا هک راد دنا
ا ی
هدغ نزو مک
رت نیب یفنم طابترا اب عوضوم نیا و دندوب ی
ازجا ی قبطنم درکلمع رد .تسا
یشهوژپ هک دش شرازگ
هتوب رد هدغ نزو و هدغ دادعت بیس
ینیمز یفنم یگتسبمه
دنداد ناشن (
Fetena & Eshetu, 2017
) . ریظن یماقرا
ایدروکنوک و انیجروج ،ادانروک ،سنتسنوک ،یمونار ،اربیر هدغ یاراد هک کچوک یاه
و ایرگآ ماقرا اب هسیاقم رد یرت
لودج( دنتسه ابناب 3
).
رب دیلوت یا بیس ینیمز اب هک یرذب
مکارت شیب رت مکارت هب تبسن ی شهوژپ
هتشاک رضاح
یم بسانم ،دنوش یگتسبمه دوبن هب هجوت اب .دنشاب رت
ینعم یگتسبمه دوجو و هدغ درکلمع و هدغ نزو نیب راد
ینعم و تبثم لودج( هدغ درکلمع و هدغ دادعت نیب راد
1 )
هجیتن یم یریگ نتشاد یارب هک دوش
درکلمع شیب رت رد
ماقرا نایم بیس
ینیمز هتوب رد هدغ دادعت هب هجوت ،رضاح
یم هک .دوش یبایزرا یبولطم تفص دناوت شهوژپ
نارگ
رد هدغ هزادنا رب ار هدغ دادعت تیمها مه رگید بیس ینیمز هدرک شرازگ دنا
(
Khan, 2019; Howlader &
Hoque, 2018
.)
3
.
5 لیفورلکصخاش.
ناشن تفص نیا یارب سنایراو هیزجت جیاتن توافت داد
ینعم راد تشاد دوجو ماقرا نیب دصرد کی حطس رد
لودج(
5 ماقرا .)
،اشاتان ،ابناب یمونار ،وتینام
، ،اواتوا
و ایدروکنوک یرامآ هورگ کی رد نتفرگرارق اب سنتسنوک
شیب رت نی رادقم صخاش لیفورلک
دندوب اراد ار و
مقر
وسوراک خرب زا گرب حطس صخاش رثکادح ندوبلااب فلا
ظاحل لیفورلک صخاش مک
رت نی رادقم نکمم ( 51 / 43 ) ار
رد نیب ماقرا تشاد ( لودج 3 .) بیارض لودج رد
تافص رگید و لیفورلک صخاش نیب ،زین یگتسبمه یسررب لودج( دشن هدهاشم راد ینعم هطبار ،هدش 1
.)
Wohleb et al.
2014(
ماقرا تسا نکمم هک دنتشاد نایب)
