شنکارپ گنهرف
و کورا نوگچ
مهرب یگ شنک
آ یسایس و یگنهرف یاه اب ن
ّنس اروک یگنهرف ت -
سرا
هدیپس رایزام
*
یوجشناد یرتکد
ناتساب ،کیدزن رواخ یسانش هاگشناد
هتوگ تروفکنارف
( زا ص 211 ات 231 )
خیرات تفایرد هلاقم : 16 / 09 / 94 ؛ خیرات شریذپ عطق ی : 30 / 3 / 96
هدیکچ رازه رد ۀ اهچ یپ مر اب ،دلایم زا ش هدیچیپ
و عماوج ندش رت لکش
ا گنهرف یریگ ر
و مسیناکم و ک یچیپ یاه
هد یعامتجا و یداصتقا
و یکورا عماوج نایم عماوج
مه یداصتقا و یسایس ،یعامتجا ،یگنهرف تلاماعت زا یتوافتم لکش اب ،گنهرف نیا نامز و بونج رد
نیب لامش هیروس و یلوتانآ ات نیرهنلا
هجاوم یم مسیناکم .میوش ت یگنوگچ و شنکارپ نیا قیقد یاه
أ ریث و ت أ نیب تارث رد یگنهرف
،هرود نیا دوجواب حرطم هیضرف ندش نچمه ،توافتم یاه
هدرپ رد نا تسا هدنامیقاب ماهبا زا یا
مه ،رگید فرط زا . ییاهتنا زاف اب نامز
شرتسگ گنهرف نیا یلامش قطانم رد
رت ، اروک یگنهرف تنس ـ
سرا رد قطنم ه ی زاقفق اب زاس راکو توافتم ی زا یرگید شخب رد
رواخ هب هنایم ش ناریا صوصخ ـ
کارپ هب عور ـ
یم شن نک شخب رد ،نایـم نیا رد .د ییاه
هضوح زا لوتانآ قرش دننام ییایفارغج یاه و ی
هطوحم زا یضعب رد ،ناریا برغ مهرب اب ام اه
یم هجاوم مه اب گنهرف ود نیا شنک .میوش
یسررب اس راکوز را گنهرف شنکارپ و
و ک
اعت یگنوگچ اروک یگنهرف تنس اب گنهرف نیا لم
ـ رد سرا هضوح نیا رب یاه
مه شنک هب هژیو ناریا رد ک تسا یعوضوم ، نیا رد ه
تسا هدش هتخادرپ نآ هب هلاقم .
هژاو یاه یدیلک : هکبش ،کورا
،یطابترا یاه اروک یگنهرف تنس
ـ مهرب ،سرا شنک
یگنهرف یاه ،
لوفا کورا ماظن
ـ ـ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
*
مانایار ه ی دنسیون ه [email protected]:
1 . همدقم تدم یارب رایسب یاه
، هگلج آ نیب بونج یتفرب شنم نیرهنلا
أ لکش ماظن و اهرهش یریگ یاه
،یسایس هدیچیپ
یم هتفرگ رظن رد یداصتقا و یعامتجا هژورپ عورش زا سپ اما .دش
و هیروس لامش رد ییانبریز یاه یلوتانآ
دننام نابک دس (
Keban
،) ( قاط دس
،)Taq
بط
(اق
Tabqa و )
نیرشیت (
Tishrin
)،
هطوحم دروم یرایسب یاه
تفرگ رارق یسررب و شواک ه
ا دن هک
،نآ زا لصاح جیاتن دیدجت ثعاب
نارگشهوژپ زا یرایسب رظن راتخاس باب رد
ا و یعامتجا مسیناکم و هرود نیا عماوج یداصتق
هقطنم نیا رد یگنهرف و یسایس یاه دش
نیا درواتسد .
شواک
،اه ریز س ؤا لکش دنور تیزکرم تیعطق ندرب ل تموکح یریگ
بونج رد اه نیب
نیرهنلا رگید نایب هب .دوب
،
شواک درواتسد یم ناشن دیدج یاه
نیب لامش هک داد نیرهنلا
، بونج و بونج یقرش
آ یلوتان رد یسایقم
کچوک رت
، مه بونج زا رتدوز یتح و نامز نیب
نیرهنلا لحرم هب ه ی عامتجا یگدیچیپ زا ییلااب دندوب هدیسر ی
( Stein 1994:11-12, 2005:169-170, Oates et al. 2007, Ur et al. 2007:1188
هتبلا .)
زونه مامت
ناتساب باب رد ناسانش قفتم تایرظن نیا
رایسب و دنتسین لوقلا ی
نانچمه دیقع نیا رب
ه ی راوتسا دوخ دنتسه
زکرم دیاب هک لکش
یگدیچیپ یریگ یاه
ب بونج رد ار یسایس نی
درک وجتسج نیرهنلا
Algaze 2012( ).
نیتسخن طوحم مان هک دوب تروفکنارف یرنه نیا دیاش راب ه
ی ناتساب هب ار کورا یتخانش زا یکی مان ناونع
یراگنهاگ لحارم
( سم و )یگنس
هب راک درب
( Frankfort 1932
زا ).
هک ییاجنآ هیلا زونه ماگنه نآ رد
نیریز یاه
هطوحم نیا ارق شواک دروم
دوب هتفرگن ر
، تسناوتن وا هلحرم
یاه یمیدق زا رت نیا هرود ار
هیلا(
)هدزیس ات تشه یاه
هب یبوخ نک یفرعم و ییاسانش د
. تراگتروم
( 1945
زاگولد ،)
دیول و
( 1942
لگان ،) ( 1962
،)
و نسناه
( 1965
زا )
فا رگید ـ شلات هک دندوب یدار سب
ـ ب یرای ـ یار مان داهنشیپ اب نیا یارب یرگید یاه
ز ه ی د یرگنزاب ای و ینامز ر
هلحرم آ یدنب دندرک ن
دیرگنب رتشیب تاعلاطا یارب(
هب Nissen 1993: .)
رد ثحب ۀراب چ هکنیا ـ ن نیا ار ـ ع تیلوبقم ما ـ
تفای ما
، صوح زا جراخ ـ
ل ۀ دیاش اما ،دوب دهاوخ هلاقم نیا
هب روط ناوتب یلک یه نامز نآ رد تفگ
چ هطوحم انش کورا یگدرتسگ هب یا تخ
ه هدشن رارق شواک دروم و
.دوب هتفرگن هتبلا
ب یزاسزا یب یاه یناملآ ریظن یایاقب زا اه
یرامعم یاجرب
هدنام هطوحم نیا زا قیقد هعلاطم و
یدام گنهرف نآ
زین
، سب کمک ی
هطوحم نیا یفرعم و تخانش رد یدایز را کورا گنهرف و
هچرگا .درک
، هجوت
شیب زا زادنا ۀ یناملآ اه اقب هب یای هیلا اهنت ات دش ثعاب یرامعم هرود و هرود نیا اب طبترم یاه
یاه دج رد رتدی
هرود و شواک عیسو یسایقم یمیدق یاه
رت
، اهنت هشنارت رد کچوک یاه
زا و دوش ییاسانش نیمه
زونه یور
رابرد یرایسب تاماهبا ه
ی یگنهرف لحارم یمیدق
رت هتفای و نآ یاه تسا حرطم اه
( Nissen 2001: 150-151 ).
ب هاری مییوگب رگا دوب دهاوخن طوحم
ه ی کورا اکراو ای هکنآ زا شیپ هب
ۀلیسو ساب ـ نات و هتخانش ناسانش
دوش شواک
، فرط زا ب و دش شواک نارامعم
ـ اهدع هب ۀلیسو ناتساب تفرگ رارق هعلاطم دروم ناسانش .
عقاو رد
رابرد ام تاعلاطا لک ۀ
یراگنهاگ نیا
م ـ رود یتح و هطوح ه
ی کورا
، لماش هتفای شواک زا هک تسا یکدنا یاه
هطوحم نیا رد
لاسدص و شیپ
رب یسر نیب بونج رد زمدآ و نسین یاه نیرهنلا
هب هدمآ تسد .تسا
زا ادج
،شواک یکینکت تلاکشم تفگ ناوتب دیاش
ی هک یک زا رگید لاکشم
ت یلصا
، هتخانش رتمک هرود ندش
یاه
یمیدق رت
، لکش و اهرارقتسا عیسو شرتسگ یگ
یرامعم یاهراتخاس زا یعیسو مجح اب اهرهش نلاک یر هرود رد
دوب کورا زا دعب تفای ندش نفد ثعاب هک
ه یمیدق یاه مکارتم مجح ریز رد رت
و یرامعم یایاقب زا یعیسو هدش
تسا زا . فرط رگید
، بوسر اع دوخ تارف دور یراذگ هتفای نیا ندش نوفدم رد یرگید لم
اه هدوب .تسا
ات نونک ه44 هرود نیا زا عبرمرتم راز
( ،راهچ و هس کورا مه
رصن تدمج و کورا رخاوا اب نامز
هتفرگ رارق شواک دروم )
.تسا هب روط یلک شواک هدرتسگ مجح نیا هب هجوت اب ،
مهم نایم زا ناوتب دیاش نیا هب شواک تلاکشم نیرت
درک هراشا دراوم
( Nissen 1993:126-127, 2001: 153, 2002: 1 :)
ت.فلا زکرم فرص شواک رب لفاغ و ینامدای یرامعم یایاقب اسانش زا ندنام
سم یرامعم شواک ای و یی ـ
ینوک
یلومعم ی ـ شخب ا ید یاه ـ گا :هطوحم رگ ـ
هشقن هب ر هطوحم
ک یاه ـ یم میرگنب مه هدش شوا هب میناوت
یبوخ
اهانب اهنت هک مینیبب دودحم رد میظع ی
ۀ ا آ آ رد یشخب و ان ن
رد دور یوس بلاوک
نآ(
دروم)و
ک ـ ا و رارق ش تفرگ ه ا دن .
هجوت مدع .ب هیلا هب
اگن هتفای تخانش و یر اه
نآ یگنهرف یاهرتسب رد دشن شواک رگید فرط زا و اه
و ن
هیلا ندشن ییاسانش یمیدق یاه
تشابنا ریز رد رت زا ،کورا رخاوا هب طوبرم یاه
نیمه یلاوت زا ام کرد یور
هیلا رود زا شیپ یراگن ۀ
ب کورا رخاوا س
بور یدج تلاکشم اب و کدنا رای ه
ور .تس
مهم ،هطوحم نیا شواک زا ادج ام یتاعلاطا عبنم نیرت
ف یارب ـ مسیناکم مه یاه
سگ ـ یگدنکارپ و شرت
هطوحم یکورا یاه ههد نیدنچ تشذگ زا دعب یتح
یسررب ، نسین و زمدا یاه
Adams 1965, 1966, 1981, (
Adams and Nissen 1972
تسا)
. عورش م و گنج تلاکش
نآ زا یشان نیب بونج دش ثعاب
راخ نیرهنلا زا ج
تیلاعف سرتسد ناتساب یاه
خانش لاس .دریگ رارق یت دعب اه
، هژورپ ماجنا لیبق زا ییانبریز میظع یاه
یزاسدس
،
ثعاب شیازفا تیلاعف مجح ناتساب یاه
یقطانم رد یتخانش دش
زا شیپ هک آ
ن
، یه چ هدیا عون رد یا ۀراب
اهراتخاس ،
یناکم مس یموب یراگنهاگ و اه آ
ن ن دوجو اه شاد
ت . هجیتن رد ی
تیلاعف نیا اه
، ش ـ زا ام تخان
هطوحم هک ییاه هب
گ ـ هنو ربرد یا د ا دنر ۀ هتفای لباق یگنهرف یاه اب هسیاقم
لحم زا جراخ یقطانم رد کورا
لکش یریگ گنهرف نیا دندوب
، مشچ شیازفا گ
ش عقاو رد و تفای یری ـ
ساب تخان ـ
نات ش ـ ناسان داوم شنکارپ زا
م ـ رود نیا اب طبتر ۀ
هطوحم رد یگنهرف
،هیروس لامش ،تارف دور ینایم یاه رایسب ناریا برغ و یلوتانآ
قیمع رتهب و رت پ تیعضو زا
ـ آ شنکار ن
نیب بونج رد .دش نیرهنلا
سم ـ ئ ل زا شیپ دیاب هک یرگید ه ثحب
رد راب ۀ م هرود نیا
ّد رارق رظن دریگ
، تـ یلاو نیب یگنهرف رود
ۀ و دیبع
،تسا کورا سم
ئ هل یا هب هزورما دیاش هک یرایسب رظن
، اما دشاب لومعم یرما نادنچ لبق ههد نیدنچ
نشور
و هدوبن ثحب یعوضوم نانچمه تسا زیگنارب
، هب صوصخ هب دهاوش هک
تسد یسررب زا هدمآ اه
، یکاح دوجو زا
تسسگ وب هرود ود نیا نیب تسا هد
( Nissen 1988:66 .)
هدع یا ش ماوقا ترجاهم لصاح ار کورا ییافوک ی
هب
یرموس مان یم اه
یهاگآ هک دنناد نآ زا ام
اهنت اه رد و هدوب نوتم یارو زا عقاو
ثحب ماوقا نیا هب طوبرم یاه
دروم رتشیب لوبق
هجوت و نابز انش تسا هدوب ناس ناتساب ات
ناسانش
( ک.ن : Finet 1977
هتبلا.)
هیلا مهبم یراگن
طوحم ۀ ا آ رد ان م نیا رب مه کورا س
ئ هل ماد .تسا هدز ن ا
ناتساب رایسب دهاوش اب هزورما ام انش
تخ ی
، ناوتب دیاش
نئمطم تفگ رت
، هرف ـ ورد گن ه ی کورا
، شیپ هک تسا یتنس یلاوت و دادتما عقاو رد رود رد نیا زا رت
ۀ دیبع
،تسا هتشاد دوجو هب
،هنومن ناونع هس یاهانب
زکرم لاه اب یشخب ی
Tripartite(
(building
ای ب یناملآ لوق ه اه
Mittelsaalhaus)
زا یرایسب و )
اهرهم یور رب دوجوم شوقن
، یم همه ناوت ن شاب اعدم نیا رب یدهاش د ن
د . زا
یم ام رگید فرط هب میناوت
طوحم رد ار یلاوت نیا یبوخ ه
ودیرا زین مینک هدهاشم
Safar and Lloyd 1981( .)
هیرظن نوچمه ییاه ینولک
ش حم ند هطو لامش یاه نیب
نیرهنلا لیدبت ای ندش
آ ن هاگیاپ هب اه یاه
یداصتقا
بونج نانکاس نیب
نیرهنلا لامش رد
، رود رد مه یناقفاوم ۀ
رود دروم رد اهنت و دراد دیبع ۀ
.تسین حرطم کورا
سب لاثم یارب ـ
هب دهاوش یرای تسد
آ و کارب لت زا هدم نامریئد
هب ار هپت هاگیاپ ناونع یاه
یدیبع
( tsoptuo )
یم دنسانش
Esin 1985: 257, 1989, Oates et al. 2007(
.)
نیاتشا هتبلا
Stein et al. 2007: 339(
)
توافت ییاه نایم یم یدیبع اب یکورا گنهرف ذوفن دنیب
. لاثم یارب
، وا رظن هب رب
رود فلاخ ۀ
دیبع رود رد ۀ
کورا هطوحم اب یاه
یدرفنم بور
ه یارب هک میتسه ور تسخن
نی رد اهنت راب رود نیا
ه یم ینوکسم دنوش
دننام(
ع لبج ای اریبک ابوبح )ادور
و تفگ هب تیاهن رد ه
ی وا
، گنهرف شرتسگ ماظن ناوتب دیاش هچرگا هب ار کورا
یعون
هطوحم ندش ینولک دیمان اه
، رود رد ام اما ۀ
ن اب دیبع ـ بور یرگید ماظ ـ
ه باور رب ینتبم هک میتسه ور ـ
هناتسود ط
و ن ـ اظ یکیژولوئدیا م یا
هب هک تسا رد جیردت
هطوحم درک ذوفن لامش یاه
( نامه
، 342 .)
وا رد ا رود رخ ۀ عماوج اب ام دیبع یتاقبطریغ
یا بور ه ور ا ار دوخ تشیعم هک میتسه و یرادماد قیرط ز
اشک و یم یزر ارذگ دن دن
، نیب لامش رد هک توافت نیا اب هب نیرهنلا
راب لیلد ناوارف یگدن مزلا بآ ،
ب یزرواشک یار
دوب مهارف
، ب بونج رد اما ـ
ه ش دوجو لیلد ـ
طیار ان م ـ بآ بسان و
ثادحا اب ات دندوب روبجم نانکاس ،ییاوه
لاناک واشک هب یرایبآ یاه یم دیاش هک یتوافت ،دنرادرپب یزر
تسناوت ه نب م ـ یا ه ی یتساک زا یرایسب تلاوحت ای اه
یعامتجا و یداصتقا هدوب یا
دشاب قوس ثعاب هک عماج نداد
ه ی هنارک اب طابترا یرارقرب هب کورا و رود یاه
لامش نانکاس لاناک .دش یلوتانآ و هیروس
شیادیپ و اه یژولونکت نیا
یم هتسناوت تأ ب ریث ه ازس ی یم رد ی ز
نا
دزاب ه ی تحت ار لوصحم تیفیک و تیمک و دشاب هتشاد یداصتقا ت
أ دهد رارق ریث رگید فرط زا .
، هلئسم نیا
یم ناوت بجوم هتس عیرست
لوحت یعامتجا دوش عماوج نیا
، هکارچ و یژولونکت نیا هب یسرتسد عون و نازیم
ای و بآ زا هدافتسا تیریدم عون نینچمه میسقت
دنب ی یم اه تسناوت ه ت أ هعماج یعامتجا راتخاس رد مهم یریث و
تردق میسقت هک یمتسیس .دشاب هتشاد
دیاش ب میناوت هتفرشیپ یمک لکش ار نآ رت
ناخ رد هرود یرلااس یاه
میشاب دهاش ییاتسور زرواشک عماوج رد دعب
Bernbeck 1995: 64-65(
مجح ).
هتفای یلااب م یاه
بز ثعاب رو
لکش هیضرف یریگ یاه
ثحب و بلاج رایسب رد یزیگنارب
صوصخ مسیناکم
و اه ر طباور و یگنهرف یاهدنو
نیب هقطنم هن یا هرود نیا دروم رد اهنت
، رد هکلب دروم نیا هطوحم .دش فگ ناوتب دیاش هیضرف نیا نایم رد ت
اه
نیرتشیب هزاغلا هیرظن ثحب
ب ار اه رارق در ای لوبق دروم و هتخیگنار تسا هتفرگ
میهاوخ نآ هب همادا رد هک
تخادرپ
یارب(
تاعلاطا دیرگنب رتشیب هب
Algaze 1993, 2012 : ).
یگنوگچ و ییارچ یسایس هدیچیپ ماظن نیا لوفا
داصتقاـ و ،یگنهرف و ی تلع
کورتم هطوحم ندش یاه
هطوحم و یکورا ،دنتشاد رارق تلاماعت نیا هخرچ رد هک یرگید یاه
هدرپ رد زونه یخرب .دراد رارق ماهبا زا یا
مه ،نارگشهوژپ زا اروک ماوقا ترجاهم ینامز
لامش هب زاقفق بونج زا سراـ ار ناریا تلاف و یلوتانآ قرش و قرش
قاو نیا اب طبترم هتسناد هع
رظن هب و دنا نآ
اروک اه یسراـ تسا هدوب ماظن نیا یشاپورف للع زا یکی اه
( ن :ک.
Sherratt 1997:468, Palumbi2007: 72-75
رد).
همادا اب یسررب قیقد رت تاصخشم و کورا گنهرف
هضوح یاه
هضوح رد گنهرف نیا شنکارپ قرش
،یلوتانآ رف نیا ینیبزاب هب ناریا و ،زاقفق بونج یم هیض
.میزادرپ
2 . قیقد یهاگن کورا گنهرف هب رت
ی زا تبحص یتقو ـ
هرف ک ـ و گن سگ ـ آ شرت م هب ن ـ ید قطان ـ
یم رگ دوش ، یب گ ـ نام غآ رد تسیاب ـ
زا
شیپ ضرف هصخاش بابرد صخشم ییاه ت تشاد نآ یدام گنهرف یلوق هب ای گنهرف نآ یدام یاه
ناوتب ا
هصـخاش نآ ییاسانش ساسارب یاه
م رد یگنهرف ـ
رگید قطان
، خس ن اج زا هب ی و ییاج ـ
هرف لاقتنا ا ـ
.تفگ گن
ا هصخاش ز یاه
یدام وحم هب کورا گنهرف شرتسگ هط
یم رگید یاه راوم نیا هب ناوت
د درک هراشا :
1 . هتخیراو هبل لافس
2 . ینایم لاه اب یشخب هس یرامعم
3 . هناوتسا یاهرهم یکورا صخاش شوقن اب یا
هب همادا رد صتخم تروص
هصخاش نیا زا مادک ره یفرعم هب ر .تخادرپ میهاوخ اه
2
، 1 . تخیراو هبل لافس ه
نیا
،لافس عون هساک
یا یحطس اب هک تسا هاک توماش اب نشخ
هب هلیسو بلاق
( Balfet 1980:78, Miller
1981:128 )
ب ای و
ـ تسد ا
( Karlsbeck 1980, Chazan and Lehner 1990: 25
و )
ًلاومعم هب هوبنا تروص
یم دیلوت تسا هدش
( کینکت هب عجار هب دیرگنب فورظ نیا تخاس یاه
Goulder 2012 :
ت.)
ـ ن نیا دیلو ـ
ار فورظ عو
یم میناوت رود ینایم لحارم زا ۀ
.مینیبب نآ ییاهن هلحرم ات کورا
نایم رد زونه ناتساب
،ناسانش بابرد
فورظ نیا درکراک
، ثحب ن و دراد دوجو یرایسب یاه یم
ت اب ناو
درکراک هک تفگ تیعطق آ
ن تسا هدوب هچ اه
مان هچخیرات یارب(
یراذگ هب دیرگنب اه Potts 2009 :
هیرظن نایم زا ).
یاه
فورظ نیا درکراک هب طوبرم
، هب ار فورظ نیا هک تسا هدوب نسین هیرظن اب لابقتسا نیرتشیب تفگ ناوتب دیاش
ریج ندرک شخپ یارب نازیم فورظ ناونع ه
ی یاذغ ی یم یفرعم دنک
Nissen1970: 137(
. )
هتبلا یرایسب هدع
هدرک در ار هیرظن نیا رگید فرط زا و دنا
، ادیپ دنا دادعت ندش هطوحم زا یخرب رد فورظ نیا زا یک
اه لماع مه
س ریز یارب یرگید ؤ
لا نتفر هیضرف نیا هدوب
تسا
( Beale1978, Miller1981, Sürenhagen1975, Potts
2009:3-4
رد ).
لاس ریخا یاه
، دربراک هیرظن آ
هب ن تسرد فرظ ناونع
هدرک ادیپ رایسب جاور زین نان ندرک
تسا
( Potts 2009:4, Goulder 2010 )
تفگ ناوتب دیاش .
مر ییاشگز زا
رد فورظ نیا درکراک آ
یم هدنی هب دناوت
دیچیپ یامعم ه
ی هتفای شنکارپ رود یاه
ۀ کورا ینایاش کمک ب
ارچ ،دنک ب هتفای نیا هک
نیرتلاا آ ام و یمک ر
هتفای نایم رد ار شنکارپ هب یاه
رود زا هدمآ تسد ۀ
هطوحم رگید رد کورا دراد اه
؛ لامش و ینایم تارف زا
/زکرم ات هتفرگ هیروس /قرش
یبرغ بونج و یلوتانآ یقرش بونج ناتسزوخ رد
/ برغ زکرم و ناریا
( یدبع 13۷6 )
یتح و ناتسکاپ
Potts 2009:5(
هطوحم زا ادج.)
ه ناریا برغ یا
، لافس نیا هطوحم زا یزکرم تلاف زا اه
ییاه
،ناتسربق هپت دننام کلیس
6III
- ۷ نومیم و دابآ
زین هب هدمآ تسد دنا
Fazeli et al. 2013:120(
یخا ).
ًار یارب
نیتسخن هضوح رد لافس نیا راب ی
تسا هدش شرازگ زین ناتسدرک ناتسا
نارگید و یشچوم(
13۸۸ ).
رلدب نمثور و د
لافس یور رب دوخ تاعلاطم ر تخیراو هبل یاه
ه ی لافس حطس یور رب نیدوگ تشگنا راثآ اه
درک هدهاشم تسد دن
و رب رظن هب ساسا نیا نآ
اه لافس نیا یمن اه
هتسناوت لافس دنا یاه
ی دنشاب یبلاق
، هکارچ
تروص نآ رد
، نآ یور رب تشگنا راثآ دوجو یب اه
نآ رگا عقاو رد و تسا ینعم اق اه
ب یبل دندو ،
ًاتدئاق چیه دیابن
تشگنا زا یرثا ی
س یور رب ـ
نآ حط یم نایامن اه
( دوب
Rothman and Badler 2011: 414-415
هب.)
رظن نآ اه
، نیا
لافس اه لاامتحا رارق شور اب لافس نداد
رب لکش و تسد فک نآ نداد
هب هلیسو ناتشگنا
( تسد
pinch pot
method
)
هدش هتخاس دنا
. نایاش رکذ هک تسا لافس رانک رد
یراو هبل یاه تسا یکورا گنهرف صخاش هک هتخ
،
مرف یاه صخاش یرگید زین رد هطوحم یاه لامش نیب نیرهنلا دوب جیار ه ثکا هک
ًار یموب رایعم ار اهنآ لافس ندوب
اه
رد لافس لباقم یم یکورا صخاش یاه
دنناد لافس نیا نایم زا ، یم اه
هب ناوت کاروخ فورظ یزپ
( Casserole
و)
لافس یشکچرس یاه
( hammerhead
.درک هراشا )
لافس هبل یاه رد هتخیراو
ناشن هکنآ زا رتشیب عقاو دنهد
ۀ
لکش دنشاب یکورا عماوج شرتسگ ای یریگ
، ناشن دنهد ۀ طباور رارمتسا انیب
یگنهرف ط ینامز رد
و دنتسه ینلا .
2
، 2 . ینایم لاه اب یشخب هس یرامعم
یکورا ب تخاس یارب اه ان
رب دوخ میظع یاه نیب لامش فلاخ
زا ،نیرهنلا تشخ
ک یاه ـ یتوافتم کچو
هدافتسا یم ان هب انب هک دندرک م
یراذگ شواک ـ هب نآ نارگ ناونع
( Riemchen
هتخانش )
م ی .دنوش هولاع رب نیا
تشخ ا یرامعم صخاش ،اه
ًابیرقت هک هرود نی هطوحم مامت رد
یم هدید یکورا یاه ی اب ییاهراتخاس ،دوش
ک
لاه ه نیا فرط ود رد قاتا ود و ینایم یتوافتم یاهدرکراک .تسا لا
یوس زا اهراتخاس نیا یارب
ناتساب آ یخرب ،تسا هدش داهنشیپ ناسانش ن
ه یم یبهذم و سدقم یاهراتخاس ار ا یتوافت رگید یخرب و دنناد
یلومعم و ینوکسم یاهراتخاس اب اهراتخاس نیا نایم دنتسین لئاق
Oates 1987, Stein 2001:284-285, (
Heinz 2013:181, 197
هنومن زا یکی .)
ه بلاج یا هجوت
زا یم ار اهراتخاس نیا رد .دید راکومح هطوحم رد ناوت
هب یکورا یشخب هس یرامعم هطوحم نیا یم ازجم هقطنم نیا یموب یرامعم زا ار شدوخ یبوخ
دنک
( Colantoni and Ur 2011
هطوحم رد.)
اه ی دننام ی نینچ زا یدایز رایسب دادعت زین اریبک ابوبح و ادورع لبج
.تسا هتفرگ رارق شواک دروم ییاهراتخاس
2
، 3 . هناوتسا یاهرهم یکورا صخاش شوقن اب یا
رود زا ۀ رف اب ام کورا رخاوا ا
یناو رهم هناوتسا یاه بور یا
ه ور یم
ًاساسا و میوش هن اهرهم نیا روهظ
رد اهنت
طوحم ه ی د هکلب کورا هطوحم ر
رگید یاه –
ت اب هتبلا أ کورا زا ریث -
هدیدپ یم یقلت یکورا یا نیا توافت .دوش
نآ یربراک تلوهس زا ادج اهرهم هب هک تسا یتوافتم تیلباق رد ،اه
یم دوخ تیاور عون رد هدننکدیلوت رب .دهد
ساسا نیا
، هنحص اب اهرهم نیا یور رب ام هدیچیپ یاه
رثکا و رت
ًا ناتساد /یتیاور بور ی
ه ر و هب تبسن هک میتسه
تسا یاهرهم ا
.دنتسه رتراکرپ یپم
اهرهم زا ادج
، یم تلبات هب ناوت .درک هراشا زین یلگ یاه
بلاج هلئسم هجوت
آ هک تسا ن دادعت
یدایز رایسب
تلبات زا هیلا رد ،هیلوا یلگ یاه طوحم رد هدش هتشابنا یاه
ه ی ا دبعم آ ان دش هتفای ها
؛دن هیلا هب هک ییاه گ
هتف
نسین یارب حطس دیدج یانب یزاس اجنآ رد
وب هدش تشابنا اب و د
هجوت خیرات هب ترامع یراذگ رود رد
ه ی کورا
،III
آ ن
ًاتدعاق دیاب اه یمیدق
هرود نیا زا رت دنشاب
Nissen 1993:127(
اب .)
هجوت هکنیا هب دیابن
هزاب نامز ی
تلبات نیا زا هدافتسا ار اه
رد ینلاوط رایسب ظن
تفرگ ر کورا خیرات تیاهن رد ،
I I
و
I I
نآ یارب
رظن رد اه
دش هتفرگ
( .)نامه
3 . مسیناکم نیب طباور و یداصتقا یاه
هقطنم یا
رگا نیب طباور قیقد یسررب هب میهاوخب هقطنم
یعامتجا تیمها و یا -
کبش یداصتقا ه
ی ا یطابترا کور
و
هتفای ریسفت و لیلحت یگنهرف یاه
هرود نیا پب
میزادر
، س ود هب زاغآ رد دیاب ؤ
یمه هک نیداینب هلئسم و لا رد هش
نیب طباور عون یسررب هقطنم
یگدیچیپ مهف و یا آ
ن ایم رد اه ب شقن عماوج ن
ه ازس ی دنراد ی مییوگب خساپ
لوا ؛ ،
« نآ نایم یزیچ هچ
ّدر اه و یم لدب تسا هدش
» مود و
« نیا ریگرد یناسک هچ هلدابم و یطابترا ماظن
» دندوب
؟
Schortman and Urban1992:238( )
هب .
هزاغلا رظن نیاتشا و
مرف رد توافت مهرب یاه
طباور و شنک
نیب هقطنم هطوحم و کورا نیب یا رگید یاه
یم هتسناوت تم أ هدوب لماع دنچ زا رث
(دشاب
Stein 2001, 2002,
2007, Algaze 2001, 2012: 82-85
؛ )
نیتسخن سا کورا زا هلصاف نازیم هلئسم
نآ زا دعب ،ت
، ای یتخس نازیم
تلااقتنا و لقن یتحار هطوحم نیب
اه ت أ هدوب راذگریث تیاهن رد و
تیهام عماوج یگتفرشیپ و یگدیچیپ نازیم و
کورا ذوفن زا شیپ نکاس تسا مهم
. نیب نیاتشا رظن هب ینیرهنلا
هب یارب اه زایندروم ماخ داوم ندروآ تسد
دوخ دنتشاد مسیناکم عون هس
( Stein2005:150-151
؛)
ای زا هخرچ قیرط نیب تلادابم یاه
هقطنم یا هب دوجو
هدمآ هب هلیسو نیب ناناگرزاب ینیرهنلا
، دروم داوم یم هیهت ار دوخ زاین
دندرک
، ای لدابم قیرط زا ه
ی میقتسمریغ
؛لااک و اب ای نیب هب یجراخ ناناگرزاب ندمآ یارب تیامح و قیوشت و مزلا تلایهست ندرک ایهم نیرهنلا
.
نبرا و نمتروش
( 19۸۷
اطم رد)
نیب طباور باب رد دوخ تاعل هقطنم
عماوج نایم رد یا
، رایسب یوگلا یبلاج
یم حرطم ار د .تسا هدهاشم لباق هدیچیپ عماوج رتشیب رد شیبامک هک دننک
توافتم هورگ ود اب ام وگلا نیا ر
بور ه تسه ور می
؛ هورگ رد تسخن
، یز طیحم رد هعماج ینغ تس
یا یم یگدنز یم و دنک
جاتحیام مامت دناوت
وآرب شفارطا طیحم رد دوجوم عبانم قیرط زا ار شدوخ هعماج نینچ ،دنک هدر
یرارقرب یارب ینادنچ زاین یا
لباقم رد .درادن دوخ یاهزاین عفر یارب رگید عماوج اب طابترا
، اوم رگید هورگ رایتخا رد یکدنا رایسب ماخ د
هتشاد اهزاین عفر یارب و دوخ ی
، رب هب زاین یرارق طابترا راد رگید عماوج اب زاس و مسیناکم .د
و نینچ یرارقرب راک
مهرب تیاهن رد و یطابترا رگیدمه اب عماوج نیا شنک
، رد ار مود هورگ یگدیچیپ اد دهاوخ یپ
عقاو رد .تش
یم ثعاب تلاکشم دوجو نآ ندرک فرطرب یارب هعماج دارفا ات دوش
یاظو فیرعت هب تسد اه س و ف
ییاهراکوزا
یم هک دننزب مک دناوت
هدیچیپ ثعاب مک گنهرف و یداصتقا ،یعامتجا حطس ندش
نیمه رب .دوش عماوج نیا ی
ساسا
، ارقرب ر مهرب و طابترا ی شنک
عماوج نیب یاه
، دناوتب ات تسا طباور نیا تیریدم و اهراکوزاس دنمزاین
دنلب هطبار کی دوجو و هطبار نیا تینما عفر یارب تدم
ار مود هورگ یاهزاین ک نیمضت
دوخ هلئسم نیا .دن
هب ثعاب دوجو آ یس و اهرازبا ،صاخ فیاظو ندم س
مت نک و تیریدم یارب یرادا هدیچیپ یاه هطبار لرت
، رد و
صاخرشق کی تیاهن د
ر یم هعماج دوش
. زا نیمه
،یور هدرک ثحب یرگید یاج رد نم عماوج لاثم یارب هک ما
اروک - لخاد رد لقادح سرا چیه ناریا
هب تقو نینچ س ارچ ،دنتفاین تسد یگدیچیپ زا یحط ینورد راتخاس هک
و یرادروخرب و عماوج نیا یعامتجا آ
ن ا اه ز رورض ،ناشفارطا طیحم رد یرورض عبانم مامت یارب یزاین و ت
نآ هب اه یمن دوجو دروآ
ه راتخاس دنهاوخب نآ ساسارب ات دنهد رییغت ار دوخ یعامتجا
( Maziar,
forthcoming )
یتح دش ثعاب یزاین نینچ ساسحا مدع .
لماعت هدیچیپ عماوج اب عماوج نیا رت
رد
هطوحم ییاه دننام نلاسرا متجا راتخاس رد یرییغت ،نیدوگ ای هپت نآ یداصتقا و یعا
اه ب ه این دوجو درو
رد و
سامت عقاو نیب یاه
هقطنم ت یگنهرف نیب و یا أ
ا عماوج نیا تیهام رد یرییغت و ریث .دنکن داجی
دروم دیاب هک یرگید هلئسم رارق هجوت
هیضرف فلاخ رب هک تسا نیا دریگب هتشذگ یاه
،
ًاموزل عماوج یدنور
کت یمن یط ار یلماکت و یطخ اموزل عماوج هک تسا ینعم نادب نیا .دننک
راتخاس زا ً ی
نودب و هداس
هبتر یدنب هب نامز لوط رد یعامتجا یاه یپ عماوج
چ ت یتاقبط و هدی یمن لیدب
دنوش
Rothman 1994: 4( .)
عماوج هرود سم یم یلوتانآ یگنس ناوت
ن یرظن ندرک در یارب هنومن نیرتهب د ه
ی هرف یلماکت گن
هب .دنشاب اه
ئت رد رگید ترابع و
یلماکت یر
، زا عماوج ناخ هب هلیبق
یم یتلایا سپس و رلااس نامز تشذگ اب عقاو رد و دنسر
،
یدنور شیپ یلماکت و هتفرگ
هدیچیپ یم رت
(دنوش
Service 1962, 1975, Palumbo 1987: 43
ساسارب هچ .)
هطوحم رگید یاهاج رد هدش ماجنا تاعلاطم ای یلوتانآ یاه
( Berent 2000
موزل عماوج هک تسا هدش تباث)
ًا
یچیپ یارب هدش فیرعت لحارم مامت یگد
یمن یط ار یعامتجا یاه دننک
و لاثم یارب
، هعماج م یا ی دناوت دب و ن
تشپ شاذگ رس ـ
هلیبق متسیس نت ناخ ای یا
س ـ دسرب یعامتجا یگدیچیپ هب یرلاا
، ن دننام ای ـ
نوم ه هطوحم یاه
سم یرادا و یعامتجا هدیچیپ متسیس کی زا یلوتانآ یگنس
، نودب و هداس ینیشناتسور تلاح هب هرابود
ت ناریا تلاف نانکاس اهراب دیاش هک یقافتا ،ددرگرب یراتخاس یگدیچیپ هبرج
.دنشاب هدرک شا
هب یم یلک روط تفگ ناوت
نارگشهوژپ رد دوجوم یاهرارقتسا
نایم هلصاف نیب بونج
نیرهنلا و نآ لامش و
شخب زا ییاه آ یلوتان ار هب شخب یاه میسقت یتوافتم یم یدنب
دننک صاخ یرارقتسا یاهوگلا یاراد کی ره هک
رد هک یقطانم زا ادج ؛تسا شدوخ آ
ن ا یرثا چیه اه کبش ای اهرارقتسا ز
ه ی هدشن هتفای یکورا یتلادابم
( دننام
)یلوتانآ برغ
یم،
اهرارقتسا ریاس ناوت رود ی
ه ی کورا ار هتسد هورگ دنچ نیا رد درک یدنب
Stein 2007:340( :)
1 . ینولک ییاه یارب هک نیتسخن
کاخ یور رب راب دننام ،دندش ثادحا رکب
ح لبج و اریبک ابوب ادورع
Strommenger 1980, van Driel and van Driel Murray 1983 .)
2 هاگیاپ . نیدوگ دننام ،یموب یاهرارقتسا رانک رد یکورا کچوک یاه یبن یجاح و 1
Weiss and Young
1975,Young 1986, Stein 2001,2002,2012 )
3 . ینولک نیا اب اهنت و دندوب یسایس و یگنهرف للاقتسا یاراد هک یموب یاهرارقتسا اه
یراجت طباور
دنتشاد هپت نلاسرا دننام
( Frangipane 2001,2010 )
.
4 . ارقتسا ر یموب یاه یا
کبش نیا زا جراخ هک ه
ی یراجت تلادابت هدوب
کورا اب یدودحم طباور اهنت و
اراگ هپت دننام دنتشاد
(
Rothman 2002 )
.
اب ،نآ ناگیاسمه و کورا نایم یطابترا هدیچیپ هکبش دوجو لوبق ضرف ئسم
هل چ هک یا ـ
ب رد نادن ـ
نآ با
هدشن ثحب
، ظفح یگنوگچ زاس نیا
و ک ـ یطابترا را نامز لوط رد
تسا . د هب مه نیاتشا هک نانچمه ر
یتس
هلصاف شیازفا اب تسا هدرک هراشا ،اهرارقتسا نایم
لرتنک نازیم نآ رب
زین اه مک رت یم
( دوش
Stein 1998:
.)228
رگا تلع یکورا یاهرارقتسا نیا داجیا
، نانیمطا و لرتنک و یراجت طباور یارقرب ندش مهارف زا
نیب بونج تاجایتحا دیاب سپ ،هدوب نیرهنلا
هب نیا ئسم هل مه میزادرپب نآ ایآ هک
لرتنک تحت اه ناگبخن
و
دندوب کورا رد تردق نارادمدرس
، هاگیاپ ای ه یصخش یا یا
دندوب تعفنم یارب ناگرزاب دوخ هک یاه
یداصتقا
رک رارقرب دوخ دند
؟ هنومن دننام یا
رود رد اهدعب ام هک ۀ
طوحم رد روشآ ه
ی بور نآ اب شناک ه
زا و میتسه ور آ
ن
موراک ناونع اب یم دای
دوش لاامتحا و اجنآ نکاس راجت
، یارب هن ارب هکلب یروشآ ناهاشداپ ی
نم ا یصخش عف دوخ
یم راک دندرک
( Larsen 1967: 4-5 .)
هطوحم زا ادج هک ییاه
هب امتحا ل ایز د اس نینچ اب ۀرابرد ،دنتفرگ لکش یداصتقا یاهراکوز
هطوحم ییاه
دننام کارب
( Emberling 2002
راکومح ای و) (
Reichel 2008-2009: 80
ناتساب زا یخرب )
دندقتعم ناسانش
هک روضح یبونج هطوحم نیا رد اه
ًافرص اه
ًلاامتحا و یراجت طباور لصاح دیلقت
ن دوب ه،
هکلب
ًلاامتحا هب ام عون ی
نآ فرصت دهاش یبونج یوس زا اه
هب .میتسه اه رد صوصخ
راب ه ی طوحم ه ی راکومح
، حص لشیاق تنوشخ زا تب
شتآ و یم یزوس و دنک
تسا دقتعم یکورا
هب اه ا دعب ار هطوحم حوضو هب شکمشک ز
هدرک فرصت و حتف یعون .دنا
هولاع رب ،نیا رب دوخ تاعلاطم رد گنیوله لافس یور
یوه کاساه یاه کو
رد ام هک تسا هدیقع نیا رب
هطوحم تسد نیا زا ییاه
، یعون اب
« یگنهرف طلاتخا
» زین بور ه لافس لاثم یارب ،میتسه ور کورا مرف اب ییاه
لامش یلافس رمارگ اب اما نیب
ینیرهنلا رب ینعی ، لصا فلاخ
تخاس لافس نآ رد هک یکورا یاه زا اه
هاک ا هدافتس
یم هدش ، لافس نیا رد زا اه
ش ن دش هدافتسا ه
تسا لافس ای ، صخاش یاه
مرف اب ما یلامش توماش اب ا
هاک هک رد
آ هرود ن صخاش نادنچ هدوبن
و توماش زا رتشیب نش
یم هدافتسا تسا هدش
( Helwing 2000: 152 .)
نامه
شیپ هکروط دش هراشا زین رت
، هتفای هب دیدج یاه تسد
آ م هطوحم زا هد نیب لامش یاه
نیرهنلا دننام
ارب نلاسرا و راکومح ،ک هپت
هیضرف زا یشخب ضقن ثعاب .دش هزاغلا یاه
یارب
،هنومن تاقبط شیادیپ یو
یعامتجا مسیناکم تارییغت و
باور لصاح ار عماوج نیا یعامتجا و یداصتقا یاه ط
هقطنم نیب ت و یا
أ ریث
تسایس یم عماوج نیا رب یکورا عماوج یاه حت ظاحل زا وا رظن هب هک تسناد
رف تلاو نییاپ حطس رد یگنه رت
ی
.دنتشاد رارق یکورا عماوج زا رف
هک ،هنپیجن لاس ،یریملاپ زا دعب
شواک تساه یتسرپرس ار هپت نلاسرا یاه
یم دنک
، وا رظن هب .تسا هزاغلا هیضرف یدج نافلاخم زا یکی
، دیدپ هکنآ زا رتشیب ۀ
م کورا لوصح
یزاورپدنلب یکورا یراجت یاه
اه دشاب
، اهزاین لصاح شم و
ـ تسا هدوب عماوج نیا یلخاد تلاک
Frangipane (
2010:33
چیه رد تسا دقتعم یتح وا .)
هطوحم زا کی نیب لامش یاه
راثآ هک نیرهنلا ای لماعت یایاقب زا ی
یکورا روضح تسا هدش ادیپ نآ رد اه
، ی و هطوحم یتح ا هب هک ییاه
لک ناونع و
یم هتفرگ رظن رد ین ،دنوش
چیه جح زا یرثا هاگ م
یلااب ای ماخ داوم یمن هدید سکول و یتلامجت تلاوصحم
هتفای و دوش ن
نینچ ندش
رگید لئاسم رانک رد یکرادم
، هدش حرطم هیضرف لک ی
بور شلاچ اب ار هزاغلا ه
یم ور دنک
( :نامه 31 - 33 .)
زا یکی لاکشم ت گرزب هیرظن رد هزاغلا ئارا
ه شیپ ضرف باب رد ییاه رد لدابت و تراجت دروم داوم
هرود نیا
نامه .تسا شیپ هک روط
دش هتفگ رت
، ا هیاپ زا یکی ار تراجت و داصتقا و عماوج لوحت یتح و شرتسگ یاه
اب و یکورا ل
عماوج عبط یم یرگید
یکورا هک دناد نآ اب اه
دندش هلماعم و لماعت دراو اه وا .
و هتفر رتارف یتح
یحاون یداصتقا و یعامتجا یگدیچیپ یهاگ یا
لامش دننام نآ لماعت لصاح ار یلوتانآ و هیروس
عماوج اب اه
ج ن نیب بو یکورا و نیرهنلا یم اه
نامه .دناد هک روط
دش هتفگ
، هیضرف زا شخب نیا هتفای اب وا یاه
کارب لت یاه
( Oates and Oates 1993, Oates et al. 2007
اراگ ،) ( Rothman 2002
نلاسرا ای و )
ریز هپت س ؤ و تفر لا وا
دعب زین دوخ اه
( 2012
.درک حلاصا ار دوخ یروئت زا شخب نیا )
هب اما ره یور
، مه زاب هیرظن ناوتان هزاغلا از
س هب نتفگ خساپ ؤ
هیاپ تلاا ا
هک تسا ی ثعاب
لزلزتم لصا ندش
یم هیضرف دوش
ب ،یلوتانآ تلاف نکاس عماوج هکنیا دننام ؛ ا
گنس ،زلف عبانم هب یسرتسد دوجو ،یتمیق یاه
و یرادماد ،تلاغ م لک عقاو رد
دوخ یرورض جاتحیا
، این هچ یکورا عماوج اب تراجت هب یز دنتشاد
؟ نیا رد
،دوخ عیسو یاهزاس و تخاس یارب یکورا عماوج هک تسین یکش ه و
م و ناگرزب یاهزاین ندرک هدروآرب نینچ
هعماج صاوخ
، دنتشاد یتلاماعم نینچ هب زاین
، ارچ تشد هک نیب بونج زیخلصاح یاه
چیه نیرهنلا ک
زا ماد
این چ یاهز هدیچیپ هعماج نین رب ار یا
آ یمن هدرو درک
. نآ لاثم یارب اه
، گنس یارب نارگ و یندعم یاه
هب تمیق
فر رتارف هزاغلا یتح ای و دندوب هتسباو یلوتانآ و ناریا اب لماعت ت
و ه ار نومتیب و بوچ یاهراولا هیهت سباو
ب هت ه
یم یلوتانآ اب تلادابت نیا اد
هاگنآ اما .دن س نیا
ؤ یم شیپ لا آ
لباقم رد هک دی
، یازا رد یزیچ هچ یکورا عماوج
ت نیا یم رگید یحاون ناناگرزاب هب لداب سناوت
هت دنهدب دنا
؟ هزاغلا
( Algaze 1993:74
هراشا هچراپ و هقوذآ هب )
یم تفاسم نینچ رد هقوذآ لمح .دنک ه
رد .تسا نهذ زا رود یرما یرود یا ۀراب
دهاوش زین هچراپ و یجاسن
لباق هب یلوبق تسا هدماین تسد
هب هتبلا هک اخ
ط داوم نیا مک ماود ر
، تسا یعیبط یرما .
،زین ناریا رد و گنای
هتفای زاغآ رد هک نیول پ نیدوگ یگنهرف یاه
یم شوش اب طابترا زا یناشن ار جن دنتسناد
و هداد رظن رییغت اهدعب
آ هب ار ن ینولک زا یکی ناونع دندرک یفرعم کورا یاه
Levin and Young1986;40(
،)
یرظن ه یا ات اهدعب هک
هزدنا دش در یا
هب دیرگنب(
Rothman 2011 :
. )
هیرظن نیا نافلاخم نایم زا هیضرف نیا رد هدش هراشا دراوم و
،
علاطم ه ی بلاج رایسب نیدوگ زا زاف نیا یرامعم و قاتا مرف و یرامعم راتخاس هسیاقم ساسارب هسد .تسا هجوت
جم یاهراتخاس عوم
ه ی یضیب ینامتخاس لکش
هطوحم نیا یم هجیتن
،مرف نیا هک دریگ هدش هتخانش تنس کی
هطوحم رگید رد و شوش دننام ناریا یاه
کلیس هدوب و رد هطوحم ه یا فلتخم ی رارکت هدش تسا
( Desset 2014 )
یضیب ینامتخاس هعومجم یرامعم لقادح و تسا یلخاد و یموب یتنس ،لکش
یکورا اب یطابترا و درادن اه
.
4 . هرب م شنک نایم یگنهرف یاه کورا
و یلوتانآ ، زاقفق یحاون
ت نازیم نارگشهوژپ زا یرایسب أ
ت و ریث أ هن ار کورا تارث زوح رد اهنت
ۀ نیب رف رب و نیرهنلا گنه
هیروس یموب یاه
یم یلوتانآ و دنناد
، ف نیا زا هکلب ـ
سارب و هتفر رتار ـ
یدام یایاقب سا لافس و رهم زا معا
یاه لباق اب هسیاقم
نیب هطوحم رد نیرهنلا ا و زاقفق بونج یاه
نیب لامش رد هدش هتفای یزلف یایش نیرهنلا
تابسانت و شنکارپ ،
نیب نم نیا یگنهرف ا
ار قط زین تم أ عماوج دوجو زا رث یراجت هکبش و تاطابترا و یکورا
آ ن اه یم ریسفت ننک
د
Lyonnet 2009, Nebieridze and Tskvitinidze 2010, Pitskhelauri 2012: 158( )
قیقد نایب هب.
رت
، رظن هب
نارگشهوژپ زا یخرب
، شنکارپ هدرتسگ
هطوحم تنس یاراد یاه یگنهرف یاه
رازه رد زاقفق بونج عماوج ۀ
تانآ قرش بونج و تارف لامش رد م.پ موس یلو
،
« تصرف ۀجیتن یراجت یاه
تسا یا شیپ هک
عماوج طسوت رت
ب هدش مهارف یکوروا دو
( »
Marro1997:170-171
و )
هب تحت عماوج نیا یعون ت
أ ریث نایکورا اب یراجت طباور
دنتشاد رارق
( Marro 1997, Palumbi2007: 72-75 )
تارش.
زین لکش اروک گنهرف یریگ لماعت لصاح ار سراـ
یم نایکورا اب زاقفق بونج عماوج ن هب و دناد
لوحت ثعاب لماعت نیا وا رظ گنهرف
ا یاه ئن کیتلو
سم(
و یگنس )
زاقفق ءاروام لکش و
دش گنهرف نیا یریگ
( Sherratt 1997:468 هیرظن نیا دقن یارب
Smith 2012:677:ک.ن .)
زا یکی هنومن ثحب هک صخاش یاه تخیگنارب یرایسب یاه
، لسو یلاکین .تسا پوکیام گنهرف رد یکسفو
لاس ناگروک زا یکی1۸9۷
رد هک ار گنهرف نیا هب قلعتم گرزب یاه ام رهش یکیدزن
شواک تشاد رارق پوکی
هتفای و درک یب یاه
وک نیا ریظن ناگر
، ناتساب رد ار هقلاع زا یجوم هنیجنگ نتفای یارب ناسانش
هب رتشیب یاه
تخادنا هار
Kohl 2006, Smith 2012:669(
بـ.)
یخر ف نیا ـ گنهر ار ب رد ـ زا ۀ مز ـ مین نا ۀ ه مود ـ راز ۀ مراهچ
.م.ق خیرات یم یراذگ
(دننک
Munchaev 1994: 169-170
، ) خیرات ساسارب اهدعب اما یراذگ
قیقد یاه نبرک رت
ش صخشم 14 هتفای و روبق خیرات د
یاه یدام گنهرف نیا هب قلعتم
، یمیدق ب طوبرم و هدوب رت ه
3۸00 - 3500
م.ق تسا . ( Kohl 2006: 57
یرایسب .)
، هتفای هب یاه هدمآ تسد زا
ناگروک هب ار گنهرف نیا یاه یاج
هکنآ
هب ناونع ناشن ه زا یا وکیام گنهرف یلخاد یگدیچیپ هقطنم نیب تاطابترا عیسو حطس و پ
2یا گنهرف نیا
دننک ریبعت رتشیب ،
نآ را یم ینانابش هب قلعتم راد دوخ ناگیاسمه اب هک دنناد
ا یناگیاسمه ،دندوب یتلاماعت ی
هک هب دایز رایسب لامتحا زا
یعامتجا ظاحل یسب یگنهرف و
هتخیهرف و رتلااب را ناپوچ عماوج نیا زا رت
دندوب
( Rostovtzeff 1922; 32
.)
لاس رد یتح یاه
رتدعب زین سب ـ هتفای یگتخیهرف یرای هب یاه
ب ار پوکیام زا هدمآ تسد تحت یعون ه
ت أ ریث
نیب نیرهنلا یم ریسفت دندرک
Sherratt1997;464(
ههد رد لدم نیا .)
ریخا یاه
، و هدش شلاچ راچد یرایسب
هتخادرپ نآ دقن هب
( دنا
Kohl2006:75, Smith 2012:674
دیقع هب .)
ه ی
( لوک
Kohl 2006;19
شنم ،)
أ
لکش پوکیام یریگ
، ودنچ گنهرف زا یرایسب دننام و تسا یهج هتخانش یاه
دش ه ی یمن رگید شنم ناوت
أ ار نآ
هقطنم ای هورگ هب ی
ایفارغج نانچ ،درک دودحم یصاخ یی هتفای هک
یاه هب کی زا گنهرف نیا زا هدمآ تسد وس
ت و تهباشم أ
نیب لامش و هیروس اب ار یرایسب یریذپریث ناشن نیرهنلا
یم هد
( د
Munchaev 1994:169,
170,189
رد هشیر رتشیب ناگروک یانب و یرامعم رگید یوس زا و )
گنهرف دراد زاقفق لامش یاه
( Rassamakin 1999:118-121
.)
زا یکی ومن نیرتزراب هن
رب یاه مه اروک گنهرف اب یکورا عماوج شنک
،سراـ تشد رد هپت نلاسرا هطوحم
رد هیطلام قرش
آ یلوتان هناشن نیلوا .تسا مهرب یاه
نایم یگنهرف شنک نیب
هب قلعتم هطوحم نیا و نیرهنلا
سا هطوحم نیا متشه زاف افس دهاش ام هک ت
ل فس و هقطنم یموب یاه لا
ا دعب اما .میتسه یکورا یاه ا ز
ی ن زاف
،