هچ نارفاسم هب يهاش هار رد يناسک
؟دندرک يم هئارا تامدخ
یدنوکم لایل
*
رایداتسا هورگ ناشاک هاگشناد یسانشناتساب
( زا ص 157 ات 175 )
خیرات تفایرد هلاقم : 06 / 07 / 95 ؛ خیرات شریذپ عطق ي : 10 / 08 / 96
هدیکچ یخیرات نوتم تاعلاطا
یدنمشزرا هرابرد
ی زا یشنماخه یهاش هار تیمها و لرتنک یگنوگچ ،تعسو رظن
تینما یرارقرب نآ رد
، هاگتسیا نیب یاه یم هئارا نارفاسم هب هک یتامدخ و یهار
دش یم رایتخا رد
،دنراذگ اما
هزوح رد لغاش نانکراک و لغاشم عون هرابرد ی
رفس تامدخ هدرک توکس
دنا .
،هنیمز نیا رد طوبرم نتم 719
هب هریج یاه رفس
نتم(
یاه )Q
دوجوم رد یناگیاب وراب ی تخت دیشمج هرابرد یدنمشزرا رایسب تاعلاطا
ی
م ش ا فلتخم لغ طبترم
اب تامدخ رفس دنراد . رد رضاح شهوژپ نتم
و کیکفت صاخ لغش ره هب طوبرم یاه
هسیاقم و لیلحت اب هک تسا هدش شلات ی
نآ هب دوجوم تاعلاطا رگید و رهم ،لغاش صخش مان یانبم رب اه
ا زا یبسن یتخانش هطیح و لغاشم نی
ی نآ تیلاعف .میبای تسد اه
هعلاطم نتم اه یم ناشن دهد
هک نیوانع
یلغش
ّصتخم هشیر رفس تامدخ
ی نآ زا یخرب و دنراد یناریا رفس یاهامنهار دننام اه
، یصصخت و
هلسلس .تسا هدوب یبتارم
ژاو ه یاه یدیلک : ،یشنماخه یرادا راتخاس
، یناگیاب یوراب تخت دیشمج ، هار ،یهاش تامدخ رفس
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ر*
همانایا :هدنسیون ی makvandi.l@kashanu.ac.ir
1 . همدقم
ومیس لاُپراپ
(Simo Parpola)
روشآ یروتارپما ار ون
« تاطابترا یروتارپما »
یم فیصوت دنک
.(Parpola 1987:8)
هب اما یم رظن هب فصو نیا هک دسر قیقد روط
رت هرابرد ی یم قدص یشنماخه یهاشنهاش اب تشادرب نیا .دنک
سیاقم ه ی ربراک نیداینب توافت هار نیا ی
یم دییأت تموکح ود نیا رد یطابترا یاه دوش
. نامه هک هنوگ ناخروم
ینانوی ناتساب کرادم و ناشن یسانش
یم نرق ود زا شیب یارب ،دنهد نامزاس یاهراتخاس
هدیچیپ و هتفای ی
یبهذم و یگنهرف ،یرادا و یداصتقا ،یماظن روما ،تسایس رد نایشنماخه یطابترا گرزب یراوتسا ببس
نیرت
ناتساب نارود یروطارپما ش
د هار یهدنامزاس . هب فورعم یشنماخه عیسو ورملق رساترس رد یطابترا یاه
« هار
یهاش
» یروتارپما تارقف نوتس دوب
. گرزب هار
،اه هار هاگتسد طسوت هدش یزاسزاب و هتخاس یلحم و یلصا یاه
قتنا و لقن و تشاد تاطابترا تعرس و لیهست رد یمهم مهس ،یتلود ار نایسراپ ورملق رسارس رد فلتخم تلاا
تحار تیلاعف و هدرک رت هرمزور یاه
ی یم لیهست ار یروتارپما نانکاس درک
؛ رد یلاح یم ناشن کرادم هک هد
د
دوب نایماظن تسد رد نآ لرتنک و هدوب یماظن فادها یارب یروشآ یهاش هار متسیس رما نیا .
یم ببس دش
ریغ دارفا یماظن زا دنناوتن شیب
رت هار نیا دننک هدافتسا اه
(Kessler 1997) .
هار تیمها هکنیا دوجو اب هرود رد اه
ی تسا حضاو یشنماخه
، اما زونه شسرپ یب یاه یددعتم خساپ
هرابرد ی هار اب طبترم نانکراک و تیعضو اه
دراد دوجو .
نیا قیقد درکراک هار
اه تسا هدوب هچ یاهریسم ام ایآ ؟
هار نیا یلصا د ار اه
یم نایشنماخه ورملق رسارس ر هار نیا ؟میسانش
یم یرادهگن و لرتنک هنوگچ اه ایآ ؟دندش
م ش ا تیلاعف و یرادهگن ،تخاس اب هطبار رد یصاخ لغ فلتخم نارفاسم و رفس روما یهدنامزاس هب طوبرم یاه
و ؟دوب هدش فیرعت شسرپ
یلصا ثحب هک اجنآ زا اما .دنتسه ثحب دروم هک یرگید ددعتم یاه
،شهوژپ
م لغاشم فده و تسین یهاش هار تعسو و ریسم ییاسانش رفاسم تامدخ و یهدنامزاس اب طبتر
هار لوط رد یت
تسا یهاش
، نیاربانب یور ثحب نیا زکرمت
هاوخ د ش د .
کیسلاک عبانم هب
هار لوط و تعسو اه
هراشا یم ا یهاش هار زا یعماج حرش رد تودوره .دننک ناعذ
یم دنک
ب دراس زا رفس هک
ًابیرقت شوش ه هس
هام هب یم لوط ماجنا
دی
دنب ،مجنپ باتک ،تودوره(
54 - 52
یو .)
فیصوت رد
ینانوی ریازج هب اشرایاشخ یشکرکشل یم نایب نیشن
هب هیلوا یزوریپ ربخ ندناسر یارب اشرایاشخ هک دنک
شوش
« کیپ یهاش یاه
» هرابرد و درک لاسرا ار ی
کیپ نیا تکرح نآ ریسم ،اه
گتسیا و اه ها
رفس یاه
یم یتاعلاطا دهد
دنب ،متشه باتک ،تودوره(
98
شوروک رد زین نوفنزگ .)
هناخراپاچ فیصوت هب همان اه
ی لوط رد ی
هاگتسیا نامه ای یهاش هار رکذ ِرفس یاه
یناگیاب نوتم رد هدش یوراب
تخت یم دیشمج تلایهست هک دزادرپ
کیپ رایتخا رد ار مزلا یم رارق وردنت یاه
دنهد
نزگ(
باتک ،نوف 8
لصف ، 6 دنب ، 18 - 17
اکیسرپ رد زین سایزتک .)
هاگتسیا هلصاف ،رفس یاه ی
نآ ایرتکاب هب سوسفا زا رفس تدم لوط و رگیدکی زا اه
)خلب(
دنه و ار فیصوت
یم نک د
دنب ،اکیسرپ ،سایزتک(
اب .)64
نیا دوجو
، همه ی هرابرد یخیرات نوتم نیا ی
رد لغاش دارفا و نانکراک
هزوح ی هاگتسیا رد رفس تامدخ هرادا و رفس یاه
نآ اب طبترم یاه یکدنا تاعلاطا
یم .دنهد رد دوجوم دانسا
یناگیاب شخب زا یشنماخه ددعتم یاه یاه
نوگانوگ نارگشهوژپ رایتخا رد ار یدنمشزرا تاعلاطا یروتارپما
ا هداد رارق تس
. نتم یناگیاب یاه یوراب
هچیرد یون ی ن هب ار ی م تخانش یوس و نارفاسم زا ا
م ش ا رد فلتخم لغ
یم زاب هنیمز نیا نک
نتم رد .د یناگیاب یاه
همان دننام رگید یاه رصم زا ماشرا یاه
(Whitehead 1974)
ای
نتم رد رفس هب طوبرم یاه یناگیاب
یلباب یاه
2008) Cysewski -
Jankovic
هراشا(
هب ییاه م
ش ا لغ ی نیا رد
کدنا لیلد هب یلو دراد دوجو هنیمز نتم دادعت ندوب
نآ یگدنکارپ ای اه اه
، یمن هتفای ماجسنا یزاسزاب ناوت یا
نآ رد یلغش راتخاس زا .دومن هئارا اه
رد نتم یناگیاب رد رفس یاه یوراب
تخت دیشمج م
ش ا طبترم یفلتخم لغ
.تسا هدش رکذ رفس تامدخ اب یم شلات
دوش شیپ بلاطم رد نتم لیلحت و هیزجت اب ور
اه
، زا یتخانش نیا
هطیح و لغاشم ی
نآ تیلاعف اه
دوش لصاح .
2 . هار تیمها و يهدنامزاس اه
هکبـش تخاـس و یهدناماـس هـب دـنمزاین دوخ عیسو ورملق رد تینما یرارقرب و لرتنک یارب نایشنماخه یاـه
هار ددعتم هارگرزب و اه
نآ .دندوب اه هار ندرک راومه و یزاسزاب اب اه
هار دننام یمیدق یاه ـشآ یاه
تخاـس و یرو
هار شخب رد دیدج یاه رگید یاه
، هدرتـسگ هکبش هب ار دوخ ورملق هار زا یا
.دنتخاـس زـهجم اـه هـچرگ
ثـحب
هرابرد لصفم ی
یمن لاجم نیا رد یهاش هار دجنگ
، یـم ناـنیمطا اب اما و یرادـهگن ،تیریدـم هـک تـفگ ناوـت
هدرتسگ هار نیا رد تینما یرارقرب ی
هب دنمزاین یهاش ن یریگراک
هنیمز رد لاعف صصختم یاهوری یاه
نوگانوگ
هار تخاس و یسدنهم زا معا یـتینما یاـهورین ،اـه
و هرادا هـب طوـبرم ددـعتم نادـنمراک یارـب فـلتخم یاـه
سیورس .تسا هدوب نارفاسم هب یهد هتشون
نتم و ینانوی ناخروم یاه ب یاه
ه تسد یناگیاب زا هدمآ فـلتخم یاه
پارتاس رد یشنماخه یاه
ما نیا أت ار ر و هدرک دیی یم ناشن
لرتنک مظنم تروص هب یهاش هار هک دنهد یم
دـش
دوب رارقرب تینما نآ رساترس رد و
،نایرب(
1386 : 268 - 267
ریسم نیا لوط رد ).
ًابیرقت دراـس زا یرتمولیک2500
تودورـه طـسوت هدـش هـئارا لـصاوف هبـساحم یانبم رب شوش ات
(Graf 1994:187, Briant :2012)
ید و رـگ
ناخروم
، دیاب همادا ی دنه ات ایزوخارآ و ایرتکاب هب شوش زا هار ار
نتم رد هک یناگیاب یاه
وراـب ت أ یـم دـیی ،دوـش
مییازفایب نادب
؛ هدرتسگ فیط قرش هب برغ زا تروـص هـب تیسنج و نس ره زا یجراخ و یلحم نارفاسم زا یا
کت یم رفس ناوراک اب هارمه یهورگ ای هرفن ب هولاع و دندرک
تایلام نآ ر اه
و همان هباج تینما اب یتموکح یاه اـج
یم تسا هدش
،نایرب(
1386 ، 276 - 275
1.)
3 . يناگیاب یوراب
دیشمج تخت
یناگیاب یوراب تخت دیشمج رد
6 چرام
( 16 )دنفسا
1933 شواک رد هشوگ رد دلفستره تسنرا یاه
ی لامش
هفص یقرش ی
تخت دیشمج ب ه یزاسدازآ و شواک هک دمآ تسد لگ
هتشبن هامراهچ زا شیب اه هب
لوط ماجنا دی
2.
هعلاطم ی نتم صخشم اه رک
هزاب هب طوبرم یناگیاب نیا هک د ی
ینامز 493 - 509 م.ق و تسیب ات مهدزیس لاس(
)شویراد تنطلس متشه
و هدوب دودح لماش ات 1000
لگ 8000 هتشبن هب یملایع طخ
یملایع -
،یشنماخه
3
رد دودح - 500 رتشیب ای700
لگ هتشبن یمارآ طخ هب و 4
تسد مک حول5000 رثا یاراد طقف و هدشن هتشون رهم
هک تسا هتبلا
رتشیب لگ هتشبن یمارآ و یملایع یاه زین
هدش رهم دنا
(Henkelman 2008: 95- 99; Garrison
2008)
نتم.
لگ هتشبن
،اه رهم دربراک رب
نآ یور اه
، نآ دادعت و اهرهم حرط عونت اه
، ناشن هدنهد ی لااب حطس ی
یگدیچیپ رد تاطابترا
م ؤ هرود یرادا تاسس ی
تسا یشنماخه .
رد عقاو
، هخرچ ی ماجنا تیلاعف اه ددعتم ی
طسوت ارازه ن یناسنا یورین هرادا قیقد لرتنک و تراظن ،تیریدم هب یناگیاب رد لاعف
ی رد یزکرم
تخت یم ماجنا دیشمج دش
تسا ه . یناگیاب یوراب هدودحم یراد ی
یایفارغج تخت زا صخشم ی دودح ات دیشمج
و تسا شوش نآ تیلاعف
هب طوبرم هب طوبرم دانسا یرادهگن
دیلوت و هریخذ یزاس ،ییاذغ تلاوصحم تخادرپ
نآ اه هب هریج تروص یقوقح یاه
هب نارگتعنص ،نادنمراک و
ای نارگراک یارب
یبهذم مسارم هریج و
ی نارفاسم
و تاناویح هداد .تسا
نتم یاه ار ام اه
ات یدودح زا
هقطنم یدیلوت تلاوصحم عون
، عون و تاناویح یرادهگن
نآ یم علطم اه نینچمه .دنزاس
نتم نیا
ِهاتوک یاه ام تخانش ،یشرازگ
ار هب تبسن هویش
و لرتنک یاه
یبهذم مسارم ،راک یاهورین لرتنک و یهدنامزاس ،نانز هاگیاج ،یهاش هار ،داصتقا ،تایلام ،تیریدم و
هبنج عتم یاه یم شیازفا یشنماخه یروتارپما زکرم رد رگید دد دنهد
5.
کوله ساسارب یاوتحم
لگ نتم هتشبن نآ اه اه ار یسیلگنا یابفلا ربانب رد
هورگ 32 زا هقبط A- W
یدنب
6درک هک هورگ زا یخرب توافت ساسا رب دوخ اه
هورگریز هب کدنا یاه کچوک یاه
یم میسقت رت دنوش
؛ ناونع هب
لاثم
، هورگ دوخC
هورگریز6 C1- C6
.دراد 7
نتم ره یاه هورگ زا کی تسا یصخشم یرادا تیلاعف هب طوبرم اه
هب همه اما هریجنز تروص
هب یا هتسویپ مه هعلاطم و دنا
ی هورگ نودب ینتم هورگ کی دهاوخ صقان رگید یاه
.دوب نتم مهم زا رفس یاه هورگ نیرت
هک دنتسه ینتم یاه لگ دادعت نیرتشیب
شبن هت راد یناگیاب رد ار اه ن
د نیا .
نتم هریج تخادرپ هب طوبرم اه هدودحم زا هک تسا ینارفاسم هب ییاذغ یاه
ی ییایفارغج ششوپ ریز
یناگیاب
یوراب یم روبع هدرتسگ فیط ار نارفاسم نیا .دننک
لیکشت هداس نارگراک ات نایرابرد زا فلتخم راشقا زا یا
یم .دنهد شخب زا هک ینارفاسم یاه
فده اب یروتارپما ورملق فلتخم هاش اب تاقلام
تیلاعف ماجنا ای8
رگید یاه
تخت ای شوش هب دیشمج
یم رفس هدمع شخب ،دننک یم لیکشت ار نارفاسم زا یا
دنهد نز زا معا نارفاسم نیا .
رگید قطانم و رصم ،خلب ،شوش ،دراس زا درم و هدودحم زا روبع اب و هدمآ
ی یناگیاب یرادا یوراب
، هریج یاه
یم تفایرد ار دوخ دصقم هب ندیسر یارب مزلا یکاروخ یروتارپما زکرم هب رفس لوط رد .دندرک
، ینارفاسم ار
یپارتاس زا هک یم رگید یاه
دنیآ
، یم یهارمه رفس یامنهار ناونع اب یصاخشا .دننک
4 . نتم راتخاس رفس یاه
نتم رفس یاه ای9
هب نتـم حلاطصا یاـه
زاQ PF 1285– 1579, PF 2049– 205 (Hallock 1969: 40)
و
Pfa
12- 23 (Ibid 1978: 120- 124)
هب طوبرم10
هریج تخادرپ نارفاـسم هب ییاذغ یاه
دنتـسه . نتـم اـه لماـش
تفایرد لااک اه دننام یی درآ
و وجبآ هرـیج .تـسا هویم و امرخ ای تشوگ دننام یرگید یکاروخ داوم تردنب و اـه
هب تخادرپ هنازور تروص یم
یم ناشن هک دش هلصاف دیاب نارفاسم دهد
ی رد ار هـقوذآ تـفایرد هاگتـسیا ود نیب
و دننک یط زور کی هریج
هب اه رادقم هب لومعم روط 1
و 1.5 هَق
10(QA)
هریج .تسا
ًلاومعم اه ماـقم بـسح رب
و صاخشا یعامتجا رامش
.دوب توافتم ناهارمه هب
روط هورگ تسرپرس لومعم رهم دنس
زا هدش اـی هاـش فرـط
ماقم ار مهم یرادا یاه هب
تخت و شوش .تشاد هارمه نامه ،دیشمج
یم هک روط نیرتـشیب ،تـشاد راـظتنا ناوت
دنتسه نارفاسم دصقم و ادبم یاهریسم
یدنوکم(
1392 : 61
شخب زا زین ینارفاسم هتبلا .)
یروـتارپما رـگید یاه
رکذ زین رصم و دراس ای قرش رد دنه ،خلب ،راهدنق دننام هدش
یخرب مان .دنا زا
ناکم زوـنه زـین ییاـیفارغج یاـه
.تسا هتخانشان و صخشمان
11
هب هب ،رفس لماک نتم کی لومعم روط هتشون یشرازگ تروص
ِدننام یتاعلاطا یاراد و هدش مهارف مان
هدـننک ی
هریج هک لااک یم نارفاسم هب ار اه
تفایرد مان ،دهد هب هک هدننک
ا هورگ لوئسم هدمع روط هرـیج لـک رادقم ،تس
،ییاذغ رامش تفایرد هریج رادقم و نارفاسم نامه ای ناگدننک یـم هداد صخش ره هب هک یا
رفـس ریـسم ،دوـش
)دصقم و ادبم(
هدننکرداص صخش مان ، رهم دنـس ی
هدـش
(Halmi)
هـئارا اـب هـک12
ی تـفایرد ار دوـخ هرـیج نآ
یم خیرات و دننک
هب و هام و لاس(13
)زور تردن
س هک تسا مهارف دنمراک رهم ود اب سپ
هدننک ی و پچ تمس رد لااک
تفایرد رهم هتشون یاهاج ای تشپ رد هدننک
هدشن ی لگ رگید یـم رـهم ار هتـشبن
نتـم زا یـخرب رد .دـندرک اـه
نآ لغش ،نارفاسم تیلم نوچ یتاعلاطا رفس لیلد ،اه
و هریج تفایرد لحم زین
هراشا دیاب هتبلا .تسا هدش رکذ
هک درک زا یلعف دوجوم نتم719
، رد نآ زا یمین دودح نآ رتـشیب رد و دنتسه لماک تاعلاطا یاراد اه
کـی اـه
هداتفا ملق زا دروم دنچ ای و
نآ دـمع هب ،هدوبن یرورض ناشدید زا هکنیا لیلد هب دراد لامتحا ای هتـشونن ار اـه
با ش .دن رفس لماک نتم کی هنومن
PF 1383
:
1 -
1.257 14راب هَریم طسوت ،درآ هَدوئَی
(Mirayauda)
هَرّشا ،هدش مهارف
(Aššara)
شدوخ وا ،درک تفایرد
.درک تفایرد هَق2 1
درم و تفایرد هَق 1.5
ره رسپ9 کی .دندرک تفایرد هَق1
.تشاد هارمه هاش زا هدشرهم دنس وا8 9
-
نآ11
یم دنه هب شوش زا اه .دنور
12 -
هام ،موس و تسیب لاس13
.12
:رهم ود(
PFS15
،پچ تمس 18 PFS 1306
لگ تشپ )هتشبن
(Hallock 1969: 390)
نتم رد دوجوم تاعلاطا هبنج زا رفس یاه
دنتسه ییلااب شزرا و تیمها زئاح ددعتم یاه
؛ هـکنیا رـب هولاـع
نتم نیا تخت یرادا راتخاس تیلک زا ام تخانش هب اه هرادا زا مـعا دیشمج
نتـم اـب طبترـم فـلتخم یاـه ،اـه
تیلاعف دا یاه هدودحم رد نادنمراک و یرا ی
یم یدایز کمک صخشم ییایفارغج مظن .دننک
دوجوم و تـبث رد
نارفاسم رفس هب طوبرم دانسا قیقد طبض تـخادرپ و یرـشق و هورـگ رـه زا فلتخم16
نآ هـب مظنـم یاـه اـه
ناشن هدنهد ی هچراپکی یهدنامزاس هک تسا یا
هب ب طبترم یهاش هار یهدنامزاس و تخاس اب لامتحا .تسا هدو
5 . نارفاسم هرابرد ثحب هب هکنیا زا لبق دراد ترورض ی
م ش ا میزادرپب رفس اب طبترم لغ
، نتـم لـیلحت و هیزجت ربانب هـب اـه
هب اریز میبای تسد نارفاسم زا یتخانش یم رظن
نـیا ثحب دروم یلغش نیوانع هک دسر شهوژـپ
هورـگ اـب یاـه
ا یصاخ عقاورد هکنیا .دنتسه طبترم نارفاسم ز رکذ نارفاسم
نتم رد هدش یناگیاب رفس یاه
یوراب یناـسک هـچ
نتم هعلاطم ؟دنتسه یم ناشن اه
کی اهنت نارفاسم زا یمین زا شیب هک دهد هدودحم زا راب
ریز ی یناـگیاب لرتنک
هدرک روبع هب ناشمان یپایپ هک یدارفا و دنا
تفایرد ناونع هدـننک
ی هدـمع شـخب رد لااـک نتـم زا یا
،هدـمآ اـه
رد او لوئسم ،رفس نایامنهار عق نی
لـیلحت و هـیزجت هـب هجوت اب .دنتسه فلتخم نادنمراک و اهرگراکرس ،ناوراک
نتم تفایرد اه دننک
ناگ لاوئسم ای لااک ن
یم ار رفس نتم هچنآ یانبم رب ناوت
ام هب اه ناشن یـم هـب ،دـنهد نـپ
:درک میسقت هورگ تسخن یجراخ نارفاسم ، یپارتاس زا نارفاسم نیا :17
ب انب یشنماخه رگید یاه ر
هب اب و فلتخم لیلاد هارمه
رهم دنس نتشاد هدودحم هب هقطنم نآ پارتاس زا هدش
ی یناگیاب لرتنک رد یوراب
دراو یصاخ راک ماجنا یارب
یم روبع هکنیا ای هدش .دننک
مود ناوراک نلاوئسم و رفس نایامنهار ، نآ لغش هک دنتسه یصاخشا ،
یهارمه اه نارفاسم ندرک
رد فلتخم
هدودحم رد رفس ریسم لوط ی
نیا .تسا هدوب نآ زا یشخب ای یناگیاب زا یفلتخم نارفاسم صاخشا
هلمج
هورگ راک یاه یم یهارمه ار یجراخ نارفاسم و
هب عقاورد و .دننک هدش هراشا نارفاسم اب طبترم میقتسم تروص
هب .دنتسه لوا هورگ رد رد لاثم ناونع
PF 1317
و
PF 1318
شیا ، هَمیتشیم هَرَب
(Išbaramištima)
یامنهار
هَمِتَّبا هک تسا رفس
(Abbatama)
لاس لوا هام رد شرفس ریسم رد ار یدنه 23
مود هام رد و دنه هب شوش زا
لاس 23 یم یهارمه شوش هب دنه زا شویراد تنطلس دوخ رهم زا یتح وا .دنک
(PFS 49)
هریج تفایرد یارب
هَمِتَّبا یارب رک هدافتسا
رد هک هد
PF 1318
.تسا هدش هراشا هلئسم نیا هب
موس هورگ ، راک یاه تفر رپ زا
و دمآ هورگ .دنتسه ریسم رد نارفاسم نیرت اه
ی اب ی رامش و نارگراک فلتخم
صصخت هطقن هب هطقن کی زا هک فلتخم یاه ی
یم رگید یم تفایرد هریج دوخ رفس ریسم رد و دنور
.دننک
هدمع شخب هتبلا نیا زا یا
هورگ نتم زا یخرب هچنآ ربانب راک یاه یم ناشن اه
دنهد
، هورگ زا لاثم یجراخ یاه
هیکوداپاک
(PF 1016, NN 2470)
هیردوکسا ای
(PF 1813, NN 750, NN 1980)
.دنتسه رگید قطانم ای
18
مراهچ کیپ ، وردنت یاه
(Pirradaziš)
مهم زا فورعم یاهراپاچ نامه ای هک دنتسه ینارفاسم نیرت
هب روط
نآ رفس دصقم ای ادبم لومعم
ًلاومعم و تسا هاش اه رهم دنس
هدش هب هاش یوس زا یا دارفا نیا .دنراد هارمه
ًلاومعم هب یم رفس ییاهنت ات رثکادح زین یدراوم رد و دننک
راهچ هدش رکذ رفن دنا
؛ :دننام
PF 1321, PF 1559
مجنپ عمج ،نارادباسح ،یرادا نادنمراک ، یروآ
گدننک تایلام نا و
هنازخ اهراد ار نارفاسم زا یرگید هورگ
یم لیکشت م ماجنا یارب هک دنهد
أ تیروم شخب هب یرادا یاه یم رفس فلتخم یاه
دوخ ریسم رد و دننک
هریج یم تفایرد هنازور فرصم یارب ار ییاذغ یاه .دننک
6 . رفس تامدخ اب طبترم يلغش نیوانع
نتم رد ددعتم یلغش نیوانع هب اه هب ناونع دنچ نایم نیا رد هک هدش هراشا ی
یخرب و میقتسم تروص
هار تظافح و لرتنک ای و رفس روما یهدنامزاس هب طوبرم میقتسمریغ هب نارگشهوژپ .دنتسه اه
ّصخا تروص
هشیر هب ار دوخ هجوت یلاح رد هدرک فوطعم تاحلاطصا نیا یسانش
هرابرد هک ی
نیا صصخت و تیلاعف عون
علاطم لغاشم ه
فارگ هتبلا .تسا هتفرگن تروص یا
(Graf 1994)
یرصتخم یهاش هار هب طوبرم دوخ ثحب رد
هتخادرپ یلغش نیوانع نیا هب
، نآ زا دراوم رتشیب رد یلو دراو یلصا لاکشا .تسا هدرک هئارا هنادازآ یریسفت اه
تسا نآ فارگ رب هک
چیه رب یقیبطت و لیلحت هنوگ نتم یور
انع و هدادن ماجنا اه هب ار یلغش نیو
ب یعون ه هاوخلد
یلاح رد ،تسا هدرک ریسفت هک
نتم لیلحت نودب هیاپ رب اهنت و اه
ی یانعم زا کوله یداهنشیپ شناوخ
نیا رد .دوب هدرک هئارا ار دوخ لیلحت ،یلغش ناونع نآ یلامتحا راتشون
یلغش نیوانع ات دراد انب هدنراگن هک ار
،دنتسه طبترم رفس تامدخ اب حت اب
همه قیقد لیل ی
نتم هدناوخ نونکات یاه هدش
ی یناگیاب یوراب یسررب
نک .د 1،6 . هژاو :نیمروک /نَمروک ی
kurman / kurmin
تروص هب و هدمآ صخش مان زا لبق
« + نیمروک /نَمروک
یکلم دنوسپ +یصخش مان
»na ( kurmin PN- na
یم هتشون )
هب ار نیمروک کوله .دوش یانعم
« رب هدهع
/نتشاذگ ندرک راذگاو
»
(entrusting of)
و
« مهارف طسوت هدش
»
(Supplied by)
یم همجرت .دنک
(Hallock
1950: 245)
یم هراشا نملکنه . رد هک دنک
تسین صخشم تمس ای یلغش ناونع کی نمروک /نیمروک عقاو
لعف زا هتفرگرب هکلب
kurma-
هب یانعم
« ندرک هیهت
» و
« ندرک مهارف
» تسا
(Henkelmanforthcoming: 73;
Garrison& Henkelman forthcoming: 15- 16)
ًابیرقت رد هک یدارفا . نتم دصرد 80
یناگیاب یاه یوراب
هب نآ هب نَمروک ناونع یم هراشا اه
رد ،دوش عقاو
نادنمراک لوئسم
مهارف ندرک لیوحت و لااک
اه یارب
تخادرپ یج ،یبهذم مسارم ،نارگراک و نانکراک قوقح معا فلتخم یاه هر
هدوب هریغ و نارفاسم هب رفس یاه .دنا
نیاربانب
، هطیح ی نتم هب دودحم اهنت نادنمراک نیا تیلاعف یمن رفس یاه
شخب رد دارفا نیا و دوش یاه
تخت یرادا هاگتسد نوگانوگ عیسو فیط یارب نمروک .دنراد هدهعرب ار یفیاظو دیشمج
ی زا کی زا ،نادنمراک
هبعش کی رد هداس دنمراک ی
ادا هرادا ای یزکرم یرادا هاگتسد هب هتسباو یلحم کچوک یر هقطنم مهم یاه
یا
تخت رد هیاپدنلب نادنمراک ات هلسلس مره دارفا نیا هک هدش هدافتسا دیشمج
یناگیاب یرادا بتارم یوراب
ار
یم لکش تیلوئسم ناشهاگیاج بسح رب و دنهد
.دنراد یفلتخم یاه نیاربانب 19
، هک ینادنمراک زا یخرب رد
هاگتسیا هب مهم یاه مهارف ناونع
هدننک ی هدش رکذ نارفاسم یارب لااک دنا
، مه تیلوئسم نامز زین یرگید یاه
رب هب .دنراد هدهع مهارف لاثم روط
هاگتسیا رد لغاش ناگدننک اه
یلدیه ی
(Hidali)
رنوه و
(Hunar)
رب هولاع
هیهت ی ی و یرادرابنا دننام یفیاظو نارفاسم یارب هریج پ ا
رب زین ار نارگراک قوقح تخادر ع
هده دنراد
؛ دننام
هدوئَیَرَک
(Karayauda)
ًلاومعم نادنمراک نیا تمدخ لحم .
ًاتدمع یکدنا دراوم رد و تسا صخشم و تباث هب
اقترا لیلد ی
مهارف دنمراک کی تمدخ لحم یلغش هدننک
ی .تسا هدرک رییغت لااک
رد مان هدش هدناوخ نونکات هک یرفس نتم 719 مهارف86
رد هـتبلا .دراد دوـجو هدننک لـگ330
ماـن هتـشبن
مهارف هدننک ی نارفاسم یارب هریج رد .تسا هدشن رکذ ،
عقاو رد دودح نتم زا دصرد45
دـنمراک ماـن رفـس یاـه
مهارف هدننک ی هب صاخشا نیا اما دنرادن ار لااک زا .دنتـسه طبترـم یـصخشم یاـهرهم اـی رـهم اب میقتسم روط
یسررب رگید یوس نیمروک یاهرهم
نتم رد اه هسیاقم و رفس یاه
ی نآ مان تیمک اب نآ یـم ناشن ،اه
هـک دـهد
مهارف مان پچ تمس رد هک یو رهم و هدننک
لگ هتشون هب یم هدرب راک دش
، هب عون دربراک و دندوب رگیدکی ممتم ی
ره مه ود هب .تسا هتشادن یترورض نامز هنوگ
نتم زا هتسد نآ رد هک یا
ـن هک ییاه مهارـف ما
هدـشن رـکذ هدـننک
ًامتح رهم رد .تسا هدش هدافتسا یو
ًلاامتحا عقاو مهارـف ماـن هـب تبـسن یرتـشیب تیمها اهرهم دربراک
هدـننک
مهارـف صخش هن دنتسه هرادا کی هب قلعتم اهرهم زا یخرب اریز تسا هتشاد هدـننک
ی نَمروـک نیدـنچ و لااـک
مه یم نامز زا و یسرتسد رهم نآ هب دنتسناوت
هرود رد ای دننک هدافتسا نآ راـیتخا رد رـهم نـیا یصخشم یاه
یم ضیوفت یرگید صخش هب نآ دربراک سپس و هدوب نمروک کی دش
تسا ه
20.
2،6 . هَمَدشیّرَب
(barrišdama)
نتم رد طقف یلغش ناونع نیا : یم هراشا کوله .دراد دوجو رفس یاه
هـک دنک
ـب انب هَمَدشیّرَب ر
یـسراف زا چیوـشرگ رـظن ناتـساب
barištama-
هـب هـک هدـش هـتفرگ هـب یوـغل اـحل
یاـنعم
« تظفاحم هدننک
ی تسا بوخ رایسب
21»
(Hallock 1969: 42, 675)
ار هَمَدشیّرَب لغش کوله .
« رفس یامنهار »
یم ماو رب ینبم چیوشرگ رظن نآ عبت هب و کوله شناوخ زین خک و ستنیه .دناد ار ناتـساب یـسراف زا نآ یریگ
هتفریذپ دنا
(Hinz& Koch 1987: 155- 156)
هژاو زا یـملایع تروص ار هَمَدشیّرَب ،هینروات .
ی ناتـساب یـسراف
parištāva-
یم هب چیوشرگ شناوخ وا هتبلا .دناد
barištama- تروص یم حیحص زین ار
هب ار هَمَدشیّرَب زین وا .دناد
هــب ار نآ و هتــسناد نارفاــسم تمدــخ رد لغــش یعوــن ر کوــله دــننام
یــفرعم نارفاــسم هارــمه اــی اــمنها
یم دنک
(Tavernier 2007: 265, 404, 428)
.
هَمَدشیّرَب
، رد 30 رفس نتم هب
روط لومرف اب صخش مان زا سپ میقتسم
hiša barrišdama
.تـسا هدـش رکذ
دننام نتم دنچ رد
PF 1317
ای و
NN 3000
هدـشن رـکذ میقتـسم یلغش ناونع نیا هک زین
، ماـن هـب هـجوت اـب
یم نآ یور رهم و یصخش دارفا نیا هک تسا دقتعم کوله .تسا رفس یامنهار هدش رکذ صخش هک تفگ ناوت
یلغش ناونع زا هک هنوگنامه شزوـمآ لااـمتحا و هربخ نایامنهار تسا صخشم ناش
هدـید ًاتدـمع هـک دـندوب یا
یم یهارمه ناشرفس لوط رد ار یجراخ نارفاسم دندرک
(Hallock 1969: 42)
هب . نع نتم نیدنچ رد لاثم ناو
PF 1363- 65
یدنه رفس یامنهار رد ،اه
PF 1577
هیکوداپاک یا
رد ،اه
PF 1409
یدراس نارفاـسم رگید و اه
.دنتسه نتم هکنیا اب لغش قیقد تایئزج یزاسزاب یارب اه
رفس نایامنهار تسین یفاک
، نتم دادعت نیمه اما زـین اـه
یم ات دنناوت نیا زا ییامنرود یدودح نتم لیلحت هب یتقو .دنهد ناشن ام هب ار لغش
یم اه یـم هـجوتم ،میزادرپ
یلاع یجراخ نارفاسم اهنت نایامنهار نیا هک میوش یمن یهارمه ار هبتر
یرـگید نارفاـسم ییامنهار هکلب دننک
هورگ زا معا دنراد هدهعرب زین ار تاناویح یتح و یراک یاه
؛ هب نتم رب هولاع لاثم ناونع هک ییاه
هراـشا لااـب رد
رد ،دنتـسه یجراـخ نارفاـسم هب طوبرم هک دش
PF 1363 ،
PF 1364
و
Pfa18
هورـگ یراـک یاـه هرـفن150
ییاردوکسا
(Skudrian)
هیتَبوا مان اب یصخش ار
(Ubateya/ Ukbateya)
هب نکوـمت هـب شرگید راکمه ود هارمه
(Tammukan / Tamukkan)
یم نآ یارب و دنرب هریج اه
و درآ یاه نآ نیب و تفایرد بارش
یم میسقت اه .دننک
رد
PF 1338
هنَّسَک
(Kassan)
لاس رد هب22
هَنَبَکَب روتسد اب رفس یامنهار ناونع
(Bakabana)
شوـش پارتاس
هَکَنَرپ دزن هب ار ماد13 (Parnaka/ Farnaka)
- یناـگیاب یرادا متـسیس سیـیر یوراـب
- ًلااـمتحا هـب شوـش زا
تخت یم دیشمج .درب
نتم زا یخرب رد هورگ مه نایامنهار زین اه
یـهارمه مهاـب ار تاـناویح مـه و یراـک یاه
یم هب .دننک رد لاثم ناونع
PF 2056
هب یرفس یامنهار َدَروّدـَب ماـن
(Baddurada)
رد دودـح 113.6 ار هـلغ راـب
هریج یارب ،درم588
و بسا18 نآ نایم و تفایرد رطاق100
یم میسقت اه .دنک
مهم زا هنومن نیرت نتم نیا یاه
نتم ،اه
PF 1444
لاس مهد هام هب طوبرم هک شوـیراد تنطلـس28
( 493
یناگیاب لاس نیرخآ و)م.ق یوراب
همودشیموا مان اب یصخش هک هدمآ ،تسا
(Umišduma)
هک شهارمه راهچ و
همه ی نآ هَنَزَپشا یوس زا یمله اب دنتسه هاش رفس نایامنهار اه
(Ašbazana)
تخت زا هـک هاـش دزن هب دیشمج
هب لامتحا هدوب یرگید ناکم رد نامز نآ رد تسا
یم ، رفس .دنور نپ
و هاـش دزـن هـب رگیدـکی اـب رفس یامنهار
نآ هب هراشا هب اه
چیه رد نیا زا شیپ هک هاش رفس یامنهار ناونع نتم زا کی
لـباق رایـسب ،هدـشن رـکذ اه ت
أ لـم
تسا
؛ ار هاش هدوب رارق اهامنهار نیا ایآ شخب زا یکی هب رفس یارب
نـیا هـب خساپ ؟دننک یهارمه یروتارپما یاه
شسرپ زـین رـگید ناـیامنهار زا یماـن و هدـش رـکذ نتم نیمه رد اهنت همودشیموا مان اریز تسا لکشم رایسب
.تسا هدماین لیلحت هب هجوت اب یاه
لااب
، هَمَدشیّرَب یارب یم
ناوت میسقت یـصخشم یـصصخت یدـنب ناوـنع
درـک
؛ م :دـننا
یپارتاس زا نارفاسم رفس یامنهار هورگ رفس یامنهار ،رگید یاه
قن یامنهار ،یراک یاه تاـناویح لاـقتنا و ل
و
مهم نآ هب هک ینیوانع نیا .هاش یاهرفس یامنهار همه زا رت دربراـک رد یـگمه دـش هراشا اه
هژاو ی اـی اـمنهار
میسقت نینچ دوجو رگا و دنتسه کرتشم هَمَدشیّرَب نامه ب
یـلک یتروص ای یدن سپـس ،میریذـپب ار نآ زا یرـت
یم حرطم ثحب نیا نآ ایآ هک دوش
هلسلس اه رـتهب ثـحب نـیا رـتهب کرد یارـب ؟دنتشاد یتوافتم یلغش بتارم
نتم لیلحت و هیزجت هب یرتشیب تایئزج اب هک تسا ناـیامنهار زا یرایـسب هـک منک رکذ دیاب هتبلا ،میزادرپب اه
ابکی اهنت ناشمان رفس نتم رد ر
هب و هدش رکذ اه دنچ ای ود زا شیب تردن
.تسا هدش رارکت ناشمان راب
نیدنچ شمان هک یرفس یامنهار اهنت رب راب
نتم یور رد هـتبلا هـک تـسا همیتشیمَرَبشیا هدمآ فلتخم یاه
هدشن رکذ نتم رد شمان هک زین یدراوم .تسا
هدرـک هدافتـسا هرـیج تفایرد یارب یو رهم زا نارفاسم دـنا
هـک
یم ناشن لاـس زا وا .تـسا هدوب همیتشیمَرَبشیا رفس یامنهار دهد
اـت19 رفـس یاـمنهار لغـش نیـمه رد28
یم تیلاعف همه رد هراومه و دنک
ی ینتم هدزاود هـمه رد .تـسا طبترم یدنه نارفاسم اب ،هدمآ شمان هک 22
ی
لگ هتشبن شدوخ یصخش رهم زا هریج تفایرد یارب یو زین اه
(PFS 49)
تـسا رد یـتح .تـسا هدرـک هداف
PF
ای 1318 NN 3000
،یرگید صخش هک زین هب
لامتحا رایسب هدنیامن ی یدنه نارفاسم
، تـفایرد ار هرـیج هَمَتَبَا
هدرک زاب ،تسا لگ همیتشیمَرَبشیا رهم اب مه
هدرک رهم ار هتشبن رد .دنا
نتم عقاو همیتـشیمَرَبشیا هـب طوبرم یاه
یم ناشن خت دوجو دیاب هک دنهد
یصص اـمنهار لغـش ندوب ی
لـمتحم رایـسب ار یجراـخ نارفاـسم یارـب رفـس
.تسناد نتم ود رد
PF 1540
و
PF 2051
هریج رفس نایامنهار زین یـم تفایرد ینمرا نارفاسم یارب ار ییاه
.دـننک
نتم رد یاه
PF 1404
و
PF 1409
درک تفایرد هریج یدراس نارفاسم یارب رفس یاهامنهار زین ه ا
نتـم رد .دـن
PF 1440
شودنـشیز مان اب رفس یامنهار کی (Zišanduš)
لاـس رد رد ار اـهنت نز کـی هاـم رـکذ نودـب22
یم یهارمه راهدنق هب شوش زا شرفس رد .دنک
PF 1550
صخـش نـیا ماـن زـین لاس نامه مود هام هب طوبرم
هب هرابود یم رکذ هباشم یریسم رد نز کی یامنهار ناونع
.دوش هب نتم ود ره لامتحا لااب
رفـس کـی هب قلعتم
هریج هک دنتسه نآ .تسا هدش تفایرد فلتخم هاگتسیا ود رد اه
ار رفاسم یملَه هاگتسیا ره رد اه هداد ناـشن
و
هدرک تفایرد هنازور هریج
23.دنا نامه هتبلا دش هراشا لااب رد هک هنوگ
، هب نیا رفـس نایامنهار رتشیب مان هک لیلد
یمن هدش رکذ رابکی اهنت ناوت
ًلاماک یرظن یعطق
داد لباق هتکن دنچ اما ، ت
أ تسا لم :
،تسخن همه رد ی نتم یاه
هیحان ای شخب ود اب طابترا رد یرفس یامنهار چیه مان یجراخ نارفاسم اب طبترم ی
رـکذ تواـفتم ییاـیفارغج
ناشن رما نیا .تسا هدشن هدنهد
ی ًلااـمتحا هـک تسا نآ م کـی رد طـقف ار نارفاـسم ناـیامنهار نـیا
هـقطن ی
یم یهارمه صاخ ییایفارغج دندرک
، شودنـَشیز اـی دوـب یدنه نارفاسم هارمه هراومه هک همَدشیمَرَبشیا دننام
هب نامه .راهدنق زا ینارفاسم هارمه یصصخت رب هاوگ رما نیا دش هراشا زین لااب رد هک روط
ناـیامنهار لغـش ندوب
همزلا هک تسا یجراخ نارفاسم اب طبترم ی
ًامتح نآ ست
نآ نابز رب طل هـب هجوت اب رگید یوس زا و تسا هدوب اه
نآ یهارمه هب هراشا هکنیا هتشاد رفس لوط رد نارفاسم اب اه
، نآ سپ
ًلامتحم اه هقطنم نآ دیاب
ی ار ییایفارغج
یم زین انثتسا هب .دنتخانش ی
PF 1440
هب ینتم چیه رد هریج
ی ًلااـمتحا و رفـس یامنهار ییاذغ شنارایتـسد
دا رد(
)تخادرپ میهاوخ هما
هراشا ن ش ا هد تس همه رد هکنیا موس هتکن . ی
لگ نیا هتشبن زا هـن هرـیج تفایرد یارب اه
هدنیامن ای رفاسم رهم ی
نآ نتـم نـیا رد هـکنیا و تـسا هدش هدافتسا رفس یامنهار یصخش رهم زا هکلب اه اـه
هنیشیب ی دودح زا نارفاسم 35
رفن
(PF 1409)
یمن رتارف ـتبلا ،دور
ه دراوـم رتـشیب رد رـفن نـپ اـت کـی نیـب
.دنتسه یجراخ نارفاسم اب طبترم رفس نایامنهار هک تفگ ناوتب دیاش یلعف کرادم هب هجوت اب هب
لامتحا یوق رـه
هدوب هیحان کی نارفاسم یهارمه لوئسم کی هار یگدرتسگ هب هجوت اب دارفا نیا دیاش .دنا
ار ریـسم کـی دیاب اه
هب یم یبوخ
،دنتخانش هیحان نابز ،یروتارپما ورملق رد ینابز عونت دوجو اب و
دروم ی یـم ار رظن هـکنیا .دـنتخومآ
همه رد ی نتم متـسیس رد نارفاسم رهم هک دشاب لیلد نیا هب دیاش نارفاسم هن هدش هدافتسا نایامنهار رهم اه
یناگیاب یرادا یوراب
نآ و دوب هدشن تبث تعم رهم هب زاین هریج تفایرد یارب اه
هتشاد رب فیاـظو زا نـیا سپ ،دنا
نآ زاین و هدوب نارفاسم تمدخ رد هک دوب رفس یامنهار هرـیج رد هـک میدرک هراشا .دزاس فرطرب ار اه
ی قـلعت
دروم کی یانثتسا هب نارفاسم هب هتفرگ
، امنهار یارب هریج رادقم ئـسم نـیا هک درادن دوجو رفس ی
رـظن هـب هل
ًلاماک ماظن رفاسم اریز ،هدوب دنم هدش رهم دنس کی هئارا اب نا
)یملَه(
دنتـشاد هیاپدنلب ماقم کی ای پارتاس زا هک
هریج ی یم تفایرد ،دوب هدش هتشون دنس نآ رد هک هچنآ ربانب ار دوخ هـب یـقطنم و دـندرک
یـم رـظن هـک دـسر
هریج نتم رد رفس یامنهار یارب یا ود نادنمراک رفس نایامنهار اریز دشاب هدشن رکذ ادبم زا اه
سـپ دـندوب یتل
ًانئمطم هریج ی یم تفایرد هاگتسیا ره رد هناگادج ار دوخ صتخم یـم هـک انثتسا نتم کی دوجو .دندرک
دـناوت
یمن دشاب هتشاد یددعتم لیلاد هک درک هراشا دیاب هتبلا .دشاب کرادم تیلک رب یضقن دناوت
رتشیب هک ینارفاسم
یم رود هار زا دندمآ
، شوش هب دراس زا لاثم
، یاب هریج د هاگتسیا زا ار دوخ یاه ریـسم لوـط رد هـک یددعتم یاه
یم تفایرد ،تشاد دوجو نآ زا یرایسب هک دندرک
هدودحم رد اه ی
یناگیاب یوراب رد داـیز لاـمتحا هـب و دندوبن
شخب نآ .دنتشاد روضح یرگید یلحم نایامنهار اه
هلئسم لباق ی ت أ چیه مان هک تسا نآ لم فس نایامنهار زا مادک
یجراـخ نارفاـسم یـهارمه لوئـسم هک یر
مک هورگ اب طابترا رد ،دندوب دادعت یراک یاه
- نآ تیلم هچ دـشاب هدـشن اـی دشاب هدش رکذ اه
- هـباج اـی ییاـج
نیاربانب .تسا هدشن رکذ تاناویح
، نیا اجنیا رد شسرپ
یم شیپ یم ایآ هک دیآ
ود هـب ار رفـس نایامنهار میناوت
هورگ ؟مینک میسقت هورگ خن
،تس هفیظو هک ینایامنهار زا هتسد نآ ی
نآ هیاپدنلب دارفا یهارمه اه هـک تسا یا
یم رفس یروتارپما زکرم هب یصاخ فادها اب دننک
؛ نآ کوله هک یهورگ نامه هتـسجرب ناـیامنهار ار اه
(elite
guide)
یم دمان
(Hallock 1969: 42)
و رفس نایامنهار مود هورگ ی
هـباج لوئسم هک هورـگ ییاـج
و راـک یاـه
هدودحم رد تاناویح ی
یناگیاب لرتنک رد ییایفارغج یوراب
هورـگ زـین هورـگ نیا .دندوب ار یجراـخ یراـک یاـه
یم یهارمه هیردوکسا :دننام دندرک
یا نتم .اه یم ناشن اه چیـه رفس نایامنهار نیا دنهد
رـگید یحاوـن هـب هاـگ
هتفرن یناگیاب یرادا یایفارغج زا جراخ ـب هجوت اب ،دنا
هـباج ه هورـگ ییاـج و نارگتعنـص ،نارگراـک گرزـب یاـه
هتشاد ینارایتسد دارفا نیا تاناویح دنا
(PF 2056)
نتم رد هک ناوـج نارسپ هب نتم دنچ رد .تسا هدش رکذ اه
رفس امنهار راکتمدخ
(PF 1440)
هدرک هراشا زین .دنا
هتکن ی همه رد هک تسا نیا مهم ی
نتم هرـیج مود هورگ نایامنهار اه ی
هـناگادج ی اـب هارـمه و صخـشم
هریج هورگ هب قلعتم یاه هدرک تفایرد تاناویح ای و راک یاه
ئسم نیا .دنا یم ناشن هل
رد رفس ادبم نامه زا دهد
هدشرهم دنس
ِی هدش هئارا
)یملَه(
یم صخشم رفس امنهار ،رفس لوئسم هب یـهارمه ار نارفاـسم دصقم ات و دش
یم
ًلاامتحا هک یتروص رد .درک لوط لک رد و هدوبن صخشم رفس ادبم زا یجراخ نارفاسم اب هارمه رفس امنهار
هدوبن رفاسم هارمه صاخ دراوم رد زج هب زین رفس .دنا
دروم اما
PF 1444
هَمودشیموا نآ رد هک
(Umišduma)
یـفرعم هاـش رفـس ناـیامنهار ار شهارمه راهچ و
هدرک تخت زا هک ،دنا اکم رد هک هاش دزن هب دیشمج
یم تسا یرگید ن دنور
، نیا شسرپ یم شیپ ار اـیآ هک دروآ
هدوب هاش یاهرفس صتخم هک رفس نایامنهار زا یموس هورگ دـیاب سـپ دشاب نینچ رگا ؟تسا هتشاد دوجو ،دنا
دوجو اب هتبلا .دنشاب هتشاد ییلااب ماقم دارفا نیا اهنت
یمن نتم کی ناوت
هب یتسرد داد رظن صوصخ نیا رد .
3،6 .
َرَک شیتَب
(Karabattiš)
24. نتم رد اهنت زین یلغش ناونع نیا چیوشرگ .دراد دوجو رفس یاه
(Gershtvich 1951- 52: 144)
ار یو رظن کوله .تسا هدرک همجرت ناوراک لوئسم ناونع هب ار نآ شیتَبَرَک
ّکش یارب یلیلاد شناوخ نیا رد هک تسا دقتعم دنچره هتفریذپ رد شرظن هب یلو دراد دوجو
نتم یاه یوراب
،
تسا ناوراک لوئسم نامه شیتَبَرَک
(Hallock 1969: 40, 710)
دنراد ار رظن نیمه زین خک و ستنیه .
(Hinz& Koch 1987, 438)
ِیملایع تروص ار شیتَبَرَک زین هینروات .
هژاو ی ناتساب یسراف
karapatiš
یم دناد
هب هک امنهار یانعم هرابرد کوله ریسفت اب و تس
ی هکنیا نتم رد یاه یوراب هب امنهار یانعم ی
ناوراک رفس
.تسا قفاوم ،هدوب
(Tavernier 2007: 426) .
هتکن اما ی لباق همه رد هک تسا نیا هجوت ی
نتم نآ رد یلغش ناونع نیا هک ییاه زا یربخ ،هدش رکذ اه
ناوراک گرزب یاه تسین
همه رد . ی
نآ راکتمدخ دنچ ای ود یهارمه اب شیتَبَرَک اه هدرک تفایرد رفس هریج
.دنا
زا اب ار شیتَبَرَک حلاطصا ،چیوشرگ ییوس
karapet
هب ینمرا یانعم
« لوارق شیپ
» یم هسیاقم
اب کوله و دنک
یم هسیاقم نیا هب هجوت کی لقادح هک هدوب یلوئسم شیتَبَرَک دراد لامتحا هک دیوگ
یلصا ناوراک زا رتدوز زور
یم تکرح درک
ه یگنهامه و مزلا یاه
مهارف یارب ناوراک یاذغ ندرک
ار اه هب یم لمع تسا هدروآ
(Hallock
1969: 42)
ات کوله رظن . هب تسرد یدودح
یم رظن نتم رد اریز دسر و تسین هارمه ناوراک زا یربخ اه
شیتَبَرَک هورگ رد رثکادح اه یاه
ای 4 نتم رد یرفن 5 هدش رکذ اه
ونع نیا هکنیا لیلد هب اهتنم .دنا یلغش نا
رد اهنت 7 چیه رد و هدش رکذ نتم نآ زا کی
ِصخش اه کی زا شیب شمان لغش نیا یاراد
نیاربانب ،هدماین راب
ره زا دیاب هنلاوجع ریسفت هنوگ
.درک عانتما یا
4،6 . مولئَش
(Šáulum)
رفس نتم راهچ رد طقف حلاطصا نیا : PF 1431, PF 1463, PF 1505, PF 1515
کوله .تسا هدش رکذ یم هراشا
هژاو نیا هک دنک هب
هشیر دایز لامتحا ی
.تسا صخشمان هتبلا هک دراد یناریا
هب هژاو نیا خک و ستنیه رظن هب
هشیر لامتحا دراد یملایع یا
(Hinz& Koch 1987: 1143)
نیا کوله رظن هب .
هب ار نآ و هدوب رفس تامدخ اب طبترم یلغش یم همجرت رفس رایتسد یانعم
دنک
(Hallock 1969: 44)
هتبلا
هریج مک رادقم هب هجوت اب ستنیه ی
هورگ اب هارمه هکنیا و دارفا نیا طسوت یتفایرد هدش رکذ یراک یاه
دنا
یم لامتحا نآ هک دهد
دوب زرواشک یورین اه ه ا
دن
(Hinz 1973: 173)
هکنیا یارب یصخشم حیضوت چیه هتبلا
دنتسه زرواشک یورین ارچ
، مک هریج رادقم زج
، ن اد همه رد دارفا نیا هتبلا .تسا هد ی
نتم هدش رکذ یاه
هریج هیقب زا هناگادج یا ی
هتکن و هدرک تفایرد نارفاسم ی
نآ یتفایرد هریج هک تسا نیا مهم کی هزادنا هب اه
لداعم و راکتمدخ 1
هریج مک رادقم هب هجوت اب کوله .تسا هَق ی
نآ هک تسا دقتعم یتفایرد رد اه
هعومجمریز زا یا
هدر لغاشم یم تیلاعف رفس روما اب طبترم نییاپ
درک ه ا دن
(Ibid, 44)
هنلاوجع یریسفت رد .
یم فارگ مولئَش هک دیوگ
یم کمک یروتارپما زکرم هب رفس یارب یجراخ نارفاسم هب اه هدرک
دنا
(Graf 1994,
نتم رد اما174)
اه یناگیاب ی هورگ اب دارفا نیا
یراک یاه و هدوب هارمه
ه طبترم هب هن دنتس ناونع
هک یدارفا رب
هب فارگ رظن قبط ناونع
یجراخ نارفاسم هارمه یم یهارمه ار
دننک هریج . ی یم هک یمک یم ناشن ،دنریگ
دهد
نآ ماقم هک
ّدح رد اه راکتمدخ کی
(lipap)
لاح .تسا شسرپ
یم ار مولئش ایآ تسا نیا یلصا رایتسد ناوت
رفس رایتسد ایآ ؟تسناد رفس
، رد یلغش
ّدح ی و هدوب هداس راکتمدخ ک نآ هب
اه راکتمدخ کی لداعم یقوقح
قّلعت یم شوخ رد ؟تفرگ هنانیب
نیا هب خساپ تلاح نیرت شسرپ
نتم ندناوخ هب دیاب ار طونم دیدج یاه
.تسناد 5،6 . هَرَمیتَد
Dattimara
: دودح رد نونکات یلغش ناونع نیا 30
.تسا هدمآ نتم ار نآ کوله 25
« هبساحم نک هدن ی هار »
(road counter)
یم همجرت دنک
(Hallock 1969: 39, 681)
رظن زین خک و ستنیه .
نآ هتبلا دنراد کوله هب ار لغش نیا اه
اب یعون
« سیلپ رسفا
» م نامه ای أ
زین یتینما روم فدارتم
یم ،دنناد
ره یمن هراب نیا رد یرتشیب حیضوت دنچ دنهد
(Hinz& Koch 1987: 257, 299, 302)
ار هژاو نیا رفهریام .
ماو هژاو ناتساب یسراف زا یا
dāimāra- dāi(h)- māra- ای
هب هبساحم یانعم هدننک
ی یم یفرعم هار دنک
(Mayrhofer 1979: 183)
ت ار رفهریام رظن زین هینروات .
أ هبساحم کوله دننام ار نآ و هدرک دیی هدننک
ی ای هار
م أ هار روما هب یگدیسر روم یم اه
دناد
(Tavernier 2007: 419)
. رد
Pfa 22 ، Pfa 23 ، NN 1219
و
NN 2041
هدمآ ترابع نیا تسا
:
« نآ هار اه هدرک هبساحم ار اه دنا
26» . همجرت ی یم ناشن کوله حلاطصا نیا وا هک دهد
هب ار هدش رکذ یسررب ناونع
هدننک رد زین هار ی یم رظن
تسا هتفرگ
(Hallock 1978: 122- 23)
دقتعم نملکنه .
هفیظو دارفا نیا هک تسا ی
هار تیعضو یسررب ندرک صخشم و ،اهریسم رد دوجوم تلاکشم ندرک فرطرب ،اه
لصاوف رب ار هتشاد هدهع نآ .دنا
اه هب لامتحا
، رارق اب گنس نداد ای هناشن یاه
خسرف نامه یارب ار لصاوف رامش
یم صخشم نارفاسم دندرک
(Henkelman forthcoming: 31- 32)
هنومن .
خسرف نیا زا یا داگراساپ زا اهرامش
ب ه تسا هدمآ تسد
(Callieri 1995)
. رب زین ار یرگید فیاظو دیاش یتح هتشاد هدهع
دنا
؛ هب لاثم ناونع
، رد
NN
هَّزیمَک 2041 (Kamezza)
هدرک تبث ار نازابرس شناهارمه و رد ای دنا
NN 516
هب هورگ نیمه ناونع
هدش یفرعم نارادباسح دنا
(Henkelman2002: 22- 24) .
نتم یم ناشن اه هک دنهد
هبساحم هار ناگدننک هورگ رد اه
یاه ات4 هب یرفن6 رمه ا ه ات10 رفس راکتمدخ12
یم هب و دننک هزاجا و هدشرهم دنس لومعم روط
زا همان .دنراد هاش یوس رد
رتشیب نتم اه زین هارمه هَرَمیتَد اب
یلغش ناونع هزین
راد
ش ثحب همادا رد(
هب .تسا هدمآ )هد
رد لاثم ناونع
Pfa 15
َکوتشَر
(Raštuka) ه شش و
هزین مه شهارمه هبساحم مه و راد
هدننک ی یم یفرعم هار .دنوش
رد
Pfa 19 Pfa 22 ،
و Pfa 23 هب یصخش هب
َدَبَدریا مان ه
(Irdabada)
هب شهارمه نپ و هزین ناونع
هبساحم و راد هدننک
ی .تسا هدش هراشا هار ملکنه
هراشا ن
یم هب صاخشا نیا هک دنک هزین هارمه
هار یسررب اب اهراد نآ تیعضو ،اه
یم تبث ار اه دننک
(Henkelman 2002:
25- 28) .
لاعف زا یکی هورگ نیرت
هبساحم یاه هدننک
ی شودبمَا یتسرپرس هب یهورگ ،هار
(Ambaduš)
نپ و
طوطخ رد .تسا شهارمه 10
- نتم 8 Pfa 30
اس یسرباسح هک هنلا
ی لااقتنا و لقن هب طوبرم ت
هیحان رد ی
تخت یم دیشمج یم هراشا ،دشاب
هار هک شهارمه نپ و شودبمَا هک دوش هِپِتیمَر یاه
(Ramitepe)
هبساحم ار
هدرک هریج ،دنا ی
هدرک تفایرد درآ یم صخشم ینامز هورگ نیا راک تیمها اما .دنا
همادا رد هک دوش ی
نیمه
نآ هک هدش هتفگ نتم یم ماجنا هاش روتسد هب ار راک نیا اه
انب لاح و دنهد نَرَدَه رد دیاب هاش روتسد رب
(Hadaran)
هب ـ تخت قرش رد یلحم لامتحا دیشمج
َا .دننامب هاش ندیسر رظتنم ،ـ رد شناراکمه و شودبم
شش یارب نَرَدَه هدنام هاش رظتنم و هدرک تفایرد هریج زور
.دنا
رد
Pfa 21
مَا هرابود لاس رد شناهارمه و شودب هب21
هبساحم ناونع هار ناگدننک
هریج اه ی هباشم
Pfa30
یم تفایرد رد و دننک
PF 1566
هریج صخشمان خیرات رد ی
یم تفایرد بارش نیاربانب .دننک
، هب یم رظن دسر
ب انب شهورگ و شودبمَا هک ر
هب هاش روتسد ص
زا هدشرهم دنس نتشاد هارمه اب ررکم ترو وا یوس
و اهریسم رد
هداج هار لرتنک یارب فلتخم یاه یم رفس اه
هدرک .دنا
رد عقاو
َرَمیّتَد ه هب هچ ناونع هبساحم هدننک ی هار و یسررب هچ هدننک
رهرد ،دشاب هار ی نتم لاح
ناشن اه
یم هتشاد یتیمهااب و مهم لغش هک دنهد .تسا هتشاد تراظن نآ رب هاش صخش دراوم رتشیب رد هک دنا
کوله
یم ریسفت ار لغش نیا یتسرد هب نآ هفیظو هک دنک
یزاسزاب اب طبترم اه هار تخاس شرتسگ و
هتبلا هک هدوب اه
تیلاعف نیا هار یسررب ورگ رد اه
تسا هدوب بسانم یاهریسم تخانش و اه
(Hallock 1978: 114)
هب هجوت اب .
ماحدزا تفر و هار رد دمآ نآ زا یکدنا شخب هک اه
نتم ار اه یاه
یم ناشن رفس
ًانئمطم ،دنهد یلغش نینچ
.تسا هدوب یرورض
