1
آو لاح ،هتشذگ ناریا لامش یاه لگنج هدنی
زورهب نایرم تسودمرک
1
، *،
راکناوت مازرف یربکاروپ میرک دیس ،2
3
1
*و - سم هدنسیون و
و :ل یرتکد یوجشناد ،
هیمورا هاگشناد
، لگنج تیریدم دورافش لگنج یماهس تکرش تظافح ریدم ،
–2 : مود هدنسیون رای شناد
گنج ، یرادل ، لاخلخ دازآ هاگشناد
–3 یرادلگنج ، دشرا سانشراک : موس هدنسیون نلایگ ناتسا یعیبط عبانم هرادا ،
هدیکچ دنزرا و نیرت یمیدق زا یکی یناکریه یاه لگنج
ه ددرگ یم بوسحم ناریا یاه لگنج نیرت
، لوط
یبیرقت نآ 088 رتمولیک ضرعو آ ن 118 و رتمولیک هب
تحاسم 9 / 1 ویلیم راتکه ن رادقم نیا هک ددرگیم غلاب
11 لگنج%
روشک یاه و
1 / 1 یم لماش ارروشک لک تحاسم % دوش
. لگنج جنپ زا شیب تمدق اب یناتساب یاه
لاس نویلیم اب رایسب نژ کناب ناونع هب
شزرا .ددرگ یم بوسحم لگنج حطس
ریخا نرق مین رد لامش یاه
زا 1 / 3 هب راتکه نویلیم 9
/ 1 شهاک راتکه نویلیم تسا هتفای
.
، یورم رجاهم(
1391 نامز تشذگ اب هنافساتم)
لگنج تحاسم زا ددعتم لیلاد هب و هدش هتساک یناکریه یاه
لگنج اب و یلام عبانم صیصخت اب یتسیاب -
یراک
، لگنج حطس دبای شیازفا اه
. و اه لگنج نامزاس تسا یرورض هب تبسن رادیاپ و یملع تیریدم اب
لویب و ینف ،یکیزیف تظافح .دیامن مادقا یناکریه یاه لگنج کیژو
تخانش تهج رد هلاقم و قیقحت نیا
.ددرگ یم عقاو دیفم و زاسراک رایسب اه لگنج زا یلوصا تظافح و رتهب : هژاو دیلک
،رادیاپ تیریدم ، تظافح ،یناکریه لگنج سفنت حرط
ینیزگ کت ،
2
همدقم شیور هقطنم راون نوچمه یناکریه یهاگ
بیش یور رب یزبس وک یلامش یاه
ه و هتفرگ رارق زربلا یاه یبونج لحاوس
یم ار رزخ یایرد یلاوح زا هیحان نیا دناشوپ
آ م دادتما ناگرگ یلاوح ات برغ لامش رد اراتس ی
هیحان نیا یبیرقت لوط دبای
088 ضرعو آ ن 118 و رتمولیک تحاسم
9 / 1 راتکه نویلیم یم غلاب
رادقم نیا هک ددرگ 11
لگنج%
روشک یاه و
1 / 1 تحاسم %
دوشیم لماش ارروشک لک 08
و یتخرد هنوگ 18
رد یا هچتخرد هنوگ لگنج
دراد شنکارپ یناکریه یاه ورسخ یبلاط بقاث(
1303 ) لگنج رگید یوس زا دودح عافترا ات ایرد حطس زا یرزخ یاه
2088 هتفای شرتسگرتم تسا
.
تعسو اب ناریا روشک 1100888
، عبرم رتمولیک یاراد
2 / 10 نویلیم راتکه هک دشاب یم لگنج دودح
9 / 1 نویلیم
راتکه آ رد ن هدش عقاو روشک لامش
Marvi Mohajer,1385.(
و)
یم بوسحم بوچ دیلوت بطق ناونع هب ددرگ
Sarikhani,1380(
.)
لگنج نیا هوک زا اه
لگنج هب و هدش عورش اراتسآ یاه یلگ ناتسهد ات قرشم کشخ یاه
یم متخ درونجب یغاد هنماد و دوش
-
یاه دناشوپ یم ار زربلا یاه هوک هلسلس یلامش .
Marvi Mohajer,1385( یم هتفگ نیمز زا یشخب هب لگنج)
تخرد زا هک دوش
ناروناج و ناهایگ نیب و هدش هدیشوپ یفلع ناهایگ و هچتخرد و تسا هدمآ دوجو هب یتسیز کارتشا ،نآ
.
MarviMohajer,1385( ).
ار لگنج تحاسم نیرتمک 3
/ 8 راتکه ن رد یم رظ زا رتمک دیابن نآ ناتخرد جات و دنریگ 18
دناشوپب ار نآ حطس دصرد .(
Marvi
Mohajer,1385
) هک یتحاسم عومجم رگا یم ناتخرد جات
نآ ششوپ جات ینعی دناشوپ زا رتمک اه
18 هشیب نآ هب دشاب دصرد
یم هتفگ یم لگنج فیرعت رد وئاف .دوش
رد ششوپ جات دصرد هک نیمز راتکه مین :دیوگ شیب نیمز حطس هب نآ ناتخ
زا 18 دشاب دصرد رد.
یلاح لگنج نامزاس فیرعت ساسارب هک دیاب ناتخرد ششوپ جات نازیم ناریا یاه
1 دشاب دصرد .(
FAO,
)2012
نوناق فیرعتراذگ عماج
زا لگنج حرط یراد
هئارا ار هدومن تسا هک نایب یم :دراد حرط لگنج یراد یحرط تسا هک رد نآ
رادقم و لحم و عقوم تشادرب و تدم ءارجا و هوحن هرهب یرادرب و ییایحا تایلمع و
ینارمع هک رد لخاد لگنج ای لگنج یاه
طوبرم دیاب هب لمع دیآ جرد هدش و هب بیوصت نامزاس ینابلگنج ناریا
هدیسر دشاب
Shamekhi,1388.(
) حرط یرجم نینچمه
صخش یقیقح ای یقوقح تسا هک یارجا حرط لگنج یراد ار ب ر ساسا نیناوق و هچباتک ،تاررقم بوصم
حرط و دادرارق هدقعنم
و همانشخب یاه نامزاس هدهعرب دراد
Shamekhi,1388.(
).
ییایفارغج ضرع رظن زا ناریا ییایفارغج تیعقوم م رد ناریا روشک نتفرگ رارق
ناهج کشخ همین و کشخ یمیلقا هقطن
، لگنج تهابش لگنج اب ناریا لامش یاه
یاه
،زاقفق لگنج( اپورا و هیکرت لامش هلدتعم گرب نهپ یاه
هناتسباتزبس
، زربلا یبونج و یلامش یاه هنماد رد یهایگ ششوپ .)
3
(هشقن 1 زربلا یاه هوک یبونج و یلامش ههبج رد یهایگ یاه هنوگ شنکارپ : )
( لودج 1 : ) ناریا و ایسآ ،ناهج یاهلگنج تحاسم
زا رتمک( لگنج مک ششوپ اب یاهروشک وزج لگنج ششوپ رظن زا ناریا 18
دوش یم بوسحم )%
( .
.)LFCc Low Forest Cover countries
یریگ هجیتن لگنج لگنج ردام یترابع هب و هدنز لیسف یناکریه یاه ددرگیم بوسحم یسانش نیمز موس نارود هدنامزاب و اپورا یاه
و
،یفیک یمک هعسوت تهج رد نودم یزیر همانرب اب یتسیاب و یزاس ینغ
هاگن اب ات تشادرب یساسا ماگ یتسیز عونت سیازفا
ناوتب رادیاپ هعسوت نیا
ار یلم تورث لسن یارب
دومن ظفح دعب یاه .
لگنج مهم یاهیگژیو یا لامش یاه
نار
لگنج • یعیبط یاه .
لگنج • لاس نویلیم جنپ زا شیب تمدق اب یناتساب یاه اب رایسب نژ کناب ناونع هب
شزرا .
هدروخن تسد و رکب یاهتمسق دوجو • .
زا شیب( لااب یتسیز عونت • 138
)یا هچتخرد و یتخرد هنوگ .
)...و ،گرل ،تلپدیفس ،یکلیل ،یلیجنا لیبق زا موس نارود هب طوبرم( کیمدنا یتخرد یاه هنوگ دوجو •
ناریا لامش ناریا ایسآ ناهج
2 12 188 0888 )راتکه نویلیم( تحاسم
2 /
1 1/7 19 38 هقطنم حطس هب تبسن دصرد
4
روشک نلاک داصتقا رد نآ شقن و یطیحم تسیز یلااب شزرا • .
یناهج و یلم رظن زا مسیروتوکا بطق • .
ناسنا یارب یتسیز تینما تنامض • .
لامش یاه لگنج زا یرادرب هرهب زا یتنس یرادرب هرهب ناریا لامش یاهلگنج
لگنج هرسکی عطق • لگنج زا یرادرب هرهب زایتما یراذگاو قیرط زا نلایگ رد داشمش یاه
یاقآ هب روشک نداعم و اه
لاس رد یسیلگنا رتیور سویلوژ 1211
راجاق هاش نیدلارصان طسوت یسمش
نآ تارداص و ... و ینانوی ،یسور ناراک هعطاقم طسوت طولب و ودرگ ناتخرد عطق • جراخ هب
بونج و لامش نهآ هار سروارت هیهت یارب طولب و شار ناتخرد عطق • اهرهش ریاس و نارهت زاین دروم لاغذ نیمات و هیهت یارب یلگنج ناتخرد عطق • ناتسلگنا هب نآ تارداص و هکشب هتخت هیهت یارب طولب ناتخرد عطق • )ینامتخاس و تخوس بوچ( ییاتسور فراصم یارب ناتخرد عطق •
درب هرهب یتعنص یرا
لاس رد اهلگنج ندش یلم • 1301
لگنج زا یرادرب هرهب • لگنج یاهحرط قبط اه
( بوصم یراد 1330
)یسمش .
لگنج زا یرادرب هرهب یراذگاو • تکرش و یصوصخ شخب هب اه
حرط نایرجم( یتلود یاه لگنج یاه
)یراد .
اک و ینامور لیبق زا یجراخ یاهروشک کمک هب یرادلگنج یاهحرط یارجا و هیهت • و رابراوخ نامزاس نینچمه و ادان
یناهج یزرواشک .
FAO( )
ناردنزام و )اکوچ( نلایگ رد ذغاک و بوچ عیانص گرزب یاهدحاو رارقتسا • .
لگنج هرسکی عطق • هوک و یا هگلج یاه
یتشک کت تروص هب یجراخ ناگرب ینزوس تشک و نلایگ رد یا هیاپ .
لگنج یزورما تیعضو روشک لامش یاه
یلیم کی زا شیب لگنج حرط یاراد راتکه نو
حرط یرجم اب هارمه یراد .
لگنج حطس شهاک ریخا نرق مین رد لامش یاه
( 9 / 1 0 / 3 ).
راتکه نویلیم
( اپرس بوچ مجح شهاک 218
388 ).
)رطق رتم هس زا شیب( روطق ناتخرد نداد تسد زا .
یروناج و یهایگ یتسیز عونت شهاک .
ب طسوت یلگنج یاه هصرع بیرخت لکد ،یزاس هداج( روشک هعسوت ینارمع یاه همانر
لاناک ،یوق راشف قرب یاه
)...و بآ لاقتنا یاه .
زا شیب رد یتنس ماد یارچ موادت 08
یلگنج یاه هصرع % .
زا شیب( قاچاق تروص هب بوچ تشادرب 38888
)بعکم رتم .
لگنج شور یارجا لاس زا تعیبط اب ماگمه یسانش
1370 .
اتخرد تشادرب ینیزگ کت هویش ساسارب ن
.
لاس رد ناریزو تئیه هبوصم ساسا رب هداتفا داب و هدید بیسآ ناتخرد یرادرب هرهب 1392
نونک ات .
5
لگنج تحاسم زا ددعتم لیلاد هب نامز تشذگ اب هنافساتم و هدش هتساک یناکریه یاه
عبانم صیصخت اب یتسیاب
لگنج اب و یلام لگنج حطس یراک
دبای شیازفا اه .
آ لگنج تیریدم هدنی یسانش لگنج هاگدید زا لامش یاه
لگنج ییایوپو حلاصا تهج هب )بوچ تشادرب(ناتخرد یراذگ هناشن موادت .
مئاد تظافح روظنم هب لامش یاهلگنج رکب یاهشخب کیکفت و نییعت .
هریخذ هعسوت لامش یلگنج ناتخرد زا کی ره یارب یلگنج یاههاگ
.
زیخبآ هضوح راهچ ات هس باختنا لماک تظافح تهج روشک یلامش ناتسا هس رد یلگنج
.
ناردنزام و نلایگ یاهناتسا زا کی ره رد یلگنج و یلم کراپ داجیا .
لگنج تیریدم یارجا زیخبآ یاه هضوح رد تعیبط اب ماگمه یسانش
.
شلاچ یرادرب هرهب فقوت همانرب یاه حرط نایرجم اب یرادرب هرهب یاهدادرارق دوجو لگنج یاه
ف یراد لاع
لگنج هب هتسباو عیانص زاین دروم بوچ نیمات دوبمک لگنج تظافح یگنوگچ حرط نایرجم دوبن تلاح رد اه
اه
بوچ قاچاق شیازفا ناکما یلگنج یاه هصرع رد ماد یارچ تدش شیازفا لامتحا
یرادرب هرهب فقوت همانرب یارجا تامازلا تسجرگ ،هیسور( یلامش هیاسمه یاهروشک زا بوچ ندرک دراو
)...نا
یلگنج یاه هصرع زا یکیزیف تظافح روظنم هب اهنابقرق دادعت شیازفا ( زیخبآ یاه هضوح ساسارب ینف تیریدم یاهدحاو داجیا 183
)هضوح
زیخبآ هضوح ره یارب کیژولوکا همانسانش هیهت و یموب یاه هنوگ رب دیکات اب یلگنج ریغ یاه هصرع رد بوچ تعارز هعسوت .دشردنت
یکشت راتخاس لگنج رادیاپ تیریدم یارب بسانم یتلا
اه
:لماش یعیبط عبانم و بآ ترازو داجیا 1 - یرادزیخبآ و عتارم ،اهلگنج نامزاس
2 - تسیز طیحم تظافح نامزاس یعیبط تنواعم .
3 - ورین ترازو بآ شخب .
ح حطس رد ینف تیریدم یارجا اب هارمه اراک و یوق یتلایکشت راتخاس کی دوجو نودب تسا یهیدب زیخبآ یاه هضو
لگنج رادیاپ تیریدم فده هب ندیسر .دشاب یمن ریذپ ناکما روشک رادیاپ هعسوت بوچراچ رد ناریا لامش یاه
هدافتسا دروم عبانم 1 . 1303 .نارهت ،یعیبط عبانم ترازو یسدنهم رتفد ،ناریا لامش یاهلگنج یرامآ هیرشن :
2 . ک ،یعاس 1321.
ک ترازو ،ناریا یاهلگنج هرابرد یا همش : لگنج هرادا ،یزرواش
یناب
3 . .ر،م،رجاهم یورم 1300
لگنج : .نارهت هاگشناد ،لگنج شرورپ و یسانش
0 Google earth . .