ﺳرﺮﺑ ﻲ ﺒﻄﺗ ﻲﻘﻴ ز تﺎﻈﺣﻼﻣ ﺖﺴﻳ
ﻲﻄﻴﺤﻣ ﺎﻫدادراﺮﻗ رد ي
ﺑ ﻦﻴ ﻲﻠﻠﻤﻟا ﺖﻔﻧ
ﻲﻔﻄﺼﻣﺪﻴﺳ ﻦﻳز
ﺪﻟا
1ﻦﻳ
ﺖﻤﺼﻋ يداﺮﻤﻫﺎﺷ
2
ﺦﻳرﺎﺗ ﺖﻓﺎﻳرد : 31 / 01 / 1394
؛ رﺎﺗ ﺦﻳ ﺬﭘ شﺮﻳ : 02 / 10 / 1394
هﺪﻴﻜﭼ
ﺶﻴﺑ ﺮﺗ ﺮﻳﺎﺧذ ﻲﺘﻔﻧ رد يﺎﻫرﻮﺸﻛ رد
لﺎﺣ ﻪﻌﺳﻮﺗ راﺮﻗ ﺪـﻧراد
ﺐـﻠﻏا ﻪـﻛ
، ژر ﻢـﻳ ﺎـﻫ ي مزﻻ ار اﺮـﺑ ي
لﺎﻤﻋا ﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا ي
ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا ﺪﻧراﺪﻧ . رد يﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻪﻌﺳﻮﺗ
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻧ
،ﺰﻴ دورو يژﻮـﻟﻮﻨﻜﺗ يﺎـﻫ
ﺪـﻳﺪﺟ
ﻢﻫ نﻮﭼ ﻓ ﮓﻨﻴﻛﺮ
وﺪﺗ تروﺮﺿ ﻦﻳ
ﻧاﻮﻗ ﻦﻴ
ﺎـﻫدادراﺮﻗ رد نآ سﺎﻜﻌﻧا و مزﻻ تارﺮﻘﻣ و ي
ﻪـﺑ طﻮـﺑﺮﻣ
رﺎﻔﺣ ي ﻌﺳﻮﺗ و ﺔ ﻣ ﻦﻳدﺎﻴ ﺘﻔﻧ ﻲ ﺒﺗ ار ﻦﻴﻴ ﻣ ﻲ ﺪﻨﻛ . رد ﺔﻟﺎﻘﻣ ﺳرﺮﺑ ﺎﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﻲ
ﺒﻄﺗ ﻲﻘﻴ ﺎـﻫدادراﺮﻗ ي
ـﺘﻔﻧ
،ﻲ
ﻪﻠﻤﺟ زا ﻞﺴﻧ ﺪﻳﺪﺟ يﺎﻫدادراﺮﻗ ﻲﺘﻔﻧ
يرﻮﻬﻤﺟ ﻲﻣﻼﺳا
ناﺮﻳا
IPC) ( ، طوﺮﺷ ز ﺖﺴﻳ ﻲﻄﻴﺤﻣ جرﺪﻨﻣ
رد ﻦﻳا اﺮﻗ ﺎﻫدادر ﻲﺳرﺮﺑ و ﻞﻴﻠﺤﺗ و ﻪﻳﺰﺠﺗ هﺪﺷ
ﺖﺳا . فﺪﻫ ﻠﺻا ﻲ ا ﻦﻳ ﻘﺤﺗ ﻖﻴ ﺳرﺮﺑ ﻲ
ﺎـﻫرﺎﻜﻫار ي
ﻪﺋارا هﺪﺷ رد يﺎﻫدادراﺮﻗ ﻦﻴﺑ
،ﻲﻠﻠﻤﻟا ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺖﻴﻌﺿو ﻲﻧﻮـﻨﻛ ﻦﻴﻧاﻮـﻗ و
رﻮـﻬﻤﺟ تارﺮـﻘﻣ ي
ﻣﻼـﺳا ﻲ
ا
،ناﺮﻳ ﺋارا و ﺔ ﺎﻫرﺎﻜﻫار ي مزﻻ ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﺖﻴﻌﺿو ﻲﻧﻮﻨﻛ ﻠﻤﻋ ﻖﻃﺎﻨﻣ تﺎﻴ
ﺘﻔﻧ ﻲ رد ناﺮﻳا ﺖﺳا .
نﺎﮔژاو يﺪﻴﻠﻛ : ﻲﺑﺎﻳزرا
ز تاﺮﺛا ﺖﺴﻳ ﺤﻣ
،ﻲﻄﻴ يﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا ﻦﻴﺑ
،ﻲـﻠﻠﻤﻟا قﻮـﻘﺣ ﻂﻴـﺤﻣ
،ﺖﺴـﻳز
طوﺮﺷ يﺎﻫدادراﺮﻗ يدادراﺮﻗ
،ﻲﺘﻔﻧ
،IPC ESHIA
.
1 . ﺘﻴﻤﻛ ﻮﻀﻋ ﺔ ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫدادراﺮﻗ يﺮﮕﻧزﺎﺑ E-mail: mostafa_zeinoddin@yahoo.com
2 . ناﺮـﻬﺗ هﺎﮕﺸـﻧاد ﻲـﺳﺎﻴﺳ مﻮـﻠﻋ و قﻮـﻘﺣ ةﺪﻜﺸـﻧاد زﺎـﮔ و ﺖﻔﻧ قﻮﻘﺣ يﺮﺘﻛد يﻮﺠﺸﻧاد )
ةﺪﻨﺴـﻳﻮﻧ لﻮﺌﺴـﻣ (
E-mail: eshahmoradi@ut.ac.ir
ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﻖﺣ يرادرﻮﺧﺮﺑ زا
ﺤﻣ ﻂﻴ ز ﺖﺴﻳ
ﻠﻤﺟ زا ﻢﻟﺎﺳ ﻪ
قﻮﻘﺣ ﻦﻳدﺎﻴﻨﺑ ﺮﺸﺑ ﺖـﺳا و تروﺮـﺿ لﺎـﻤﻋا
ا ﻦﻳ ﻖﺣ
ژﻮﻟﻮﻨﻜﺗ دورو ﺎﺑ ي
يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺟ ﻢﻫ نﻮﭼ ﮓﻨﻴﻛﺮﻓ ﺶﻴﺑ1
زا ﺶﻴﭘ هﺪﻳد ﻲﻣ دﻮـﺷ . نآ ﺎـﺗ ﺎـﺟ
ﺧﺮﺑ ﻪﻛ ﻲ ﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻪﺑ
ﺘﺧا ترﻮﺻ يرﺎﻴ
ﺖﻴﻋﻮﻨﻤﻣ ﺎﻳ
ﺖﻳدوﺪـﺤﻣ يﺎـﻫ
ﻲﻧﻮﻧﺎـﻗ
اﺮـﺑ ار ي هدﺎﻔﺘـﺳا
ا زا ﻦﻳ شور ﺎـﻫ لﺎـﻤﻋا ﻲـﻣ ﺪـﻨﻨﻛ . ﺮـﺑ ﻦـﻳا
،سﺎـﺳا ﻲـﻜﻳ زا ﻲـﻧاﺮﮕﻧ يﺎـﻫ يﺎﻫرﻮﺸـﻛ نﺎـﺑﺰﻴﻣ
يﺮﻴﮕﺸﻴﭘ زا
ﻲﮔدﻮﻟآ يﺎﻫ ﺖﺴﻳز ﻲـﻄﻴﺤﻣ ﻲـﺷﺎﻧ زا تﺎـﻴﻠﻤﻋ ﻲـﺘﻔﻧ
ﺖـﺳا . ﻢـﻫ
،ﻦﻴـﻨﭼ ﺎﻫرﻮﺸـﻛ
رد ﻲﭘ ـﻈﻨﺗ ﻢﻴ دﺎـﻔﻣ يﺎـﻫدادراﺮﻗ ﻦﻴـﺑ
ﻲـﻠﻠﻤﻟا ﻲـﺘﻔﻧ يا ﺪﻨﺘﺴـﻫ ﻪـﻛ
ﮔدﻮـﻟآ زوﺮـﺑ ترﻮـﺻ رد ﻲ
ﻠﻤﻋ ﺮــﺛا رد تارﺎﺴــﺧ و تﺎــﻴ
ــﺘﻔﻧ ﻲ مﺎــﺠﻧا ﻪــﺘﻓﺮﮔ ﻪــﺑ ﻚــﻤﻛ ﭘ نارﺎــﻜﻧﺎﻤﻴ ﺟرﺎــﺧ
،ﻲ ﻦﻤــﺿ
يﺮﻴﮕﺸﻴﭘ زا
زوﺮﺑ ثداﻮﺣ ﺖﺴﻳز
،ﻲـﻄﻴﺤﻣ ﻦـﻳا
تارﺎﺴـﺧ ﺎـﺗ
ﺪـﺣ نﺎـﻜﻣا ناﺮـﺒﺟ هﺪﺸـﻧ ﻲﻗﺎـﺑ
ﺪﻧﺎﻤﻧ .
ﺮــﺑ ا ﻦــﻳ ا ،ﺎــﻨﺒﻣ ﻦــﻳ رد ﻪــﻟﺎﻘﻣ ﻪــﺳ
ﻠــﺻا ﺶــﺨﺑ ﻲ
ــﺳرﺮﺑ ﻪــﺑ ﻲ
ز تﺎــﻈﺣﻼﻣ ﺖﺴــﻳ
ﻲــﻄﻴﺤﻣ
رد يﺎﻫدادراﺮﻗ ﻲﺘﻔﻧ
ﻲﻣ
؛دزادﺮﭘ
لوا ﺶﺨﺑ رد
، ﻪﺑ ز رﺎﺛآ ﺖﺴﻳ ﺤﻣ ﻲﻄﻴ ﻟﺎﻌﻓ ﺖـﻴ ﺎـﻫ ي زﺎـﮔ و ﺖـﻔﻧ
ﻣ هرﺎﺷا ﻲ دﻮـﺷ
،
مود ﺶـﺨﺑ رد
، ةﻮـﺤﻧ ـﭘ ﺶﻴ ﻲـﻨﻴﺑ تﺎـﻈﺣﻼﻣ ز
ﺖﺴـﻳ ﻲـﻄﻴﺤﻣ رد
ﺎـﻫدادراﺮﻗ ي
ﺑ ﻦﻴ ﻠﻠﻤﻟا ﻲ ﺘﻔﻧ ﻲ ﺳرﺮﺑ ﻲ ﻣ ﻲ و دﻮﺷ ﺲﭙﺳ
ز ﻂﺑاﻮﺿ ،مﻮﺳ ﺶﺨﺑ رد ﺖﺴﻳ
ﻲﻄﻴﺤﻣ دادراﺮﻗ يﺎﻫ ﻲﺘﻔﻧ
ناﺮﻳا ﺳرﺮﺑ ﻲ هﺪﺷ و مﺎﺠﻧاﺮﺳ ﺎﺑ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ تﻻﺎﻜﺷا
دراو ﺮﺑ شور ﺎﻫ ي ذﺎـﺨﺗا هار هﺪـﺷ ﻞـﺣ ﺎـﻫ ﻲﻳ
ﻪﺋارا ﻣ ﻲ دﻮﺷ .
ﺶﺨﺑ لوا : رﺎﺛآ ﺖﺴﻳز ﻲﻄﻴﺤﻣ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ يﺎﻫ ﻲﺘﻔﻧ ﻠﺤﺗ و ﻞﻴ ﻌﺿو ﺖﻴ دﻮﺟﻮﻣ
يﺎﻫﺮﻄﺧ ز ﺖﺴﻳ ﺤﻣ ﻲﻄﻴ تﺎﻴﻠﻤﻋ
ـﺘﻔﻧ ﻲ ﻦـﻳا
ا ار ماﺰـﻟا دﺎـﺠﻳ
ـﻣ ﻲ ﺖﻌﻨـﺻ نﺎﻧاﺪـﻗﻮﻘﺣ ﻪـﻛ ﺪـﻨﻛ
ﺑ ﻪﺑ زﺎﮔ و ﺖﻔﻧ ﺳرﺮ
ﻲ
ﺋارا و نآ رﺎﺛآ ﺔ
هار ﻞﺣ ﺎﻫ ي ﻧﻮﻧﺎﻗ ﻲ
دادراﺮﻗ و ي
ﺪـﻧزادﺮﭙﺑ اﺮـﺟا ﺖﻧﺎﻤﺿ ﺎﺑ .
ا رد ﻦﻳ
ﺳرﺮﺑ ﻪﺑ اﺪﺘﺑا ،ﺶﺨﺑ ﻲ
ز رﺎﺛآ ﺖﺴﻳ ﺤﻣ ﻲﻄﻴ ا ﻦﻳ ﻟﺎﻌﻓ ﺖﻴ
هار ﺲﭙـﺳ و ﺎﻫ ﻞـﺣ
ﺎـﻫ ي دﻮـﺟﻮﻣ
ﻣ ﻲ زادﺮﭘ ﻢﻳ .
1 . ﺖﺴﻜﺷ ﻲﻜﻴﻟورﺪﻴﻫ )
ﻛﺮﻓ ﮓﻨﻴ ( ﻲﺷور ﺖﺳا ياﺮﺑ ﻲﺑﺎﻴﺘﺳد ﻪﺑ ﺖﻔﻧ و زﺎﮔ ﻞﻴﺷ
shale oil) ( رﺎﻔﺣ نآ رد ﻪﻛ ي
ﺎـﺑ
رﺰﺗ ﻖﻳ
اﻮﻣ و ﻦﺷ ،بآ ﺷ د
ﻲﻳﺎﻴﻤﻴ
زﺎﺳ ﻪﺑ ﻻﺎﺑ رﺎﺸﻓ ﺎﺑ ة
ﮕﻨﺳ ﻲ ز
،ﻲﻨﻴﻣزﺮﻳ زﺎـﮔ جاﺮﺨﺘﺳا و ﮓﻨﺳ ﻦﺘﺴﻜﺷ ﺎﺑ ﺎـﻳ
ﺖـﻔﻧ
مﺎﺠﻧا ﻣ ﻲ دﻮﺷ . ﻞﻴﺷ ﮓﻨﺳ ،ﺎﻫ
هﺮﺨﺻ و ﺎﻫ
ﻪﻧادﺰﻳر ﻲﺑﻮﺳر يﺎﻫ
ﺪﻧا ﺑ زا ﻪﻛ ﻪ ﻢـﻫ ﻲﻧﺪـﻌﻣ تارذ و يﻻ و ﻞـﮔ ﻲﮔدﺮﺸـﻓ
هﺪﺷ ﻞﻴﻜﺸﺗ ﻲﻣ و ﺪﻧا
ﻌﺒﻨﻣ ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﻲ ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻲﻌﻴﺒﻃ زﺎﮔ و ﺖﻔﻧ زا ﻲﻨﻏ .
See: Erbach, Gregor (2014), Shale Gas and EU Energy Security, EPRS (European Parliamentary Research Service), p. 2.
1 . ز رﺎﺛآ ﺖﺴﻳ ﺤﻣ ﻲﻄﻴ تﺎﻴﻠﻤﻋ ﻲﺘﻔﻧ
ﻪﻤﻫ هزور مﺎﺠﻧا تﺎﻴﻠﻤﻋ ﻲﺘﻔﻧ ﺶﺨﺑ يﺎﻫ ﻲـﻤﻴﻈﻋ زا ﻂﻴـﺤﻣ ﺖﺴـﻳز ار د ر ضﺮـﻌﻣ ﺮـﻄﺧ راﺮـﻗ
ﻲﻣ ﺪﻫد . ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﺎﻫ ي ا ﻦﻳ
ﻜﺸﺧ زا نﺎﻬﺟ زا ﻪﻄﻘﻧ ﺮﻫ رد ﺖﻌﻨﺻ ﻲ
رد ﺎﺗ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺎﻳ
رد و هﺪـﺷ مﺎﺠﻧا
ﺗرﻮﺻ ﻲ
ﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا ﻪﻛ ي
دﻮﺸﻧ مﺎﺠﻧا مزﻻ
، ز تاﺮﺛا ﺖﺴﻳ ﺤﻣ ﻲﻄﻴ بﺎﻨﺘﺟا يﺮﻳﺬـﭘﺎﻧ هاﺮـﻤﻫ ﻪـﺑ ار
ﺖﺷاد ﺪﻫاﻮﺧ .
ﺎﺷ ﺪﻳ ﻪﻛ ﺖﻔﮔ ناﻮﺘﺑ ﻲﺘﺣ
ﻢﻟﺎﺳ ﺮﺗ ﻦﻳ ﻬﺑ و ﻪﻨﻴ ﺮﺗ ﻦﻳ شور
ﻠﻤﻋ رد ﺎﻫ تﺎﻴ
ـﺘﻔﻧ ﻲ ﻧ ﺰـﻴ
ﻫ ﭻﻴ هﺎﮔ
ﺒﻧﺎﺟ رﺎﺛآ نوﺪﺑ ﻲ
ز ﺮﺑ ﺖﺴﻳ ﺮﻛ ة ﻦﻴﻣز هدﻮﺒﻧ ﺪﻧا . ﮔدﻮﻟآ ﻲ
اﺰـﻓا ،اﻮﻫ ﺶﻳ
ﺛﺄـﺗ تاﺮﻴ
ﺎـﻫزﺎﮔ ي
ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ا
،ي ﺗﺄ ﺛ تاﺮﻴ ز ﺖﺴﻳ ﺤﻣ ﻲﻄﻴ ﺎﻫﺪﻧﺎﻤﺴﭘ ي
رﺎﻔﺣ ي هﺎﭼ ﺎﻫ ي
هدﻮـﻟآ داﻮﻣ ﺖﺸﻧ و ﺖﻔﻧ ،هﺪـﻨﻨﻛ
ﺶﺗآ زﻮﺳ
،ي ﺴﺑ و يرﺎﻴ ﭘ زا يﺎﻫﺪﻣﺎﻴ ﻋﺎﻤﺘﺟا ﻲ ﮔدﻮﻟآ و ﻲ ﺎﻫ ي ز ﺖﺴﻳ ﺤﻣ ﻲﻄﻴ ﻪﻠﻤﺟ نآ زا ﺪﻧا
. ﺮﻴﻴﻐﺗ
رد يﻮﮕﻟا ﻲﺘﻴﻌﻤﺟ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﻪﺑ ﺐﺒﺳ تﺮﺟﺎﻬﻣ يوﺮﻴﻧ
،رﺎـﻛ ﺐـﻳﺮﺨﺗ ﻂﻴـﺤﻣ ﺖﺴـﻳز ﻲـﮕﻨﻫﺮﻓ و
،ﻲﺨﻳرﺎﺗ
ﻧ و ﺰﻴ دﺎﺠﻳا ﻲﮔدﻮﻟآ يﺎﻫ ﺗﻮﺻ ﻲ ﺮﺼﺑ و ي زا د ﺮﮕﻳ رﺎﺛآ ﻦﻳا تﺎﻴﻠﻤﻋ ﺮـﺑ ﻂﻴـﺤﻣ ﺖﺴـﻳز
يﺮﺸﺑ ﺪﻧا . ﻲﺧﺮﺑ زا
راﺮﻄﺿا تﺎﻌﺒﺗ ي
ﻧ ﺰﻴ
ﺪﻬﺗ هﻮﻘﻟﺎﺑ ترﻮﺻ ﻪﺑ يﺪﻳ
ﺮﺑ يا ﻖﻃﺎـﻨﻣ نﺎﻨﻛﺎﺳ و داﺮﻓا
دﺰﻧ ﻚﻳ ﺎﻳ وﺎﺠﻣ ﻠﻤﻋ ر تﺎﻴ ﺘﻔﻧ ﻲ ﺪﻧا . ر ﻦﺘﺨﻳ ﺎﺳ و ﺖﻔﻧ ﺮﻳ
ﺷ داﻮﻣ ﻲﻳﺎﻴﻤﻴ ،ﻞﺤﻣ رد كﺎﻧﺮﻄﺧ ًﺎﻀﻌﺑ و
ﺶﺗآ و هﺎﭼ نارﻮﻓ زﻮـﺳ
،ي
ﻬﺠﺗ ﺺـﻘﻧ تاﺰـﻴ
ـﺷﺎﻧ ثداﻮـﺣ و ﻲ
نآ زا
، ﺴـﺑ و يرﺎﻴ ﺮﻄﺧ زا يﺎـﻫ
ﭘ ﺶﻴ ﺑ ﻲﻨﻴ ﺮﻳﺬﭘﺎﻧ ا زا ﻦﻳ ﻪﻠﻤﺟ ﺪﻧا .
2 . ﺪﻘﻧ و ﻲﺳرﺮﺑ ﻌﺿو ﺖﻴ دﻮﺟﻮﻣ
ﻟﺎﻌﻓ شﺮﺘﺴﮔ ﺖﻴ
يﺎﻫ اﺮﺟا ﻲﻳ رد ﻖﻃﺎﻨﻣ ﻠﻤﻋ ﻲﺗﺎﻴ ﺒﻧﺎﺟ ﻞﺋﺎﺴﻣ ﻲ
دﺪﻌﺘﻣ ي ﺑ ار ﻪ رد ﻪـﻛ دراد هاﺮـﻤﻫ
ﺪﻣ مﺪﻋ ترﻮﺻ ﺖﻳﺮﻳ
ﺤﺻ
،ﺢﻴ
شﻼﺗ تاﺮﻤﺛ ﺎﻫ
ي ترﻮﺻ
ـﺑ زا ار ﻪﺘﻓﺮﮔ ﻦﻴ
ﻲـﻣ دﺮـﺑ ﭘ و يﺎﻫﺪـﻣﺎﻴ
ﺰﻫﺮﭘ ﻪﻨﻳ
ناﺮﺒﺟ و ﺬﭘﺎﻧ يﺮﻳ ﺑ ار ﻪ لﺎﺒﻧد ﺪﻫاﻮﺧ ﺖﺷاد
ﺎﺴـﻣ ﻪﻠﻤﺟ نآ زا ﻪﻛ ﻞﺋ
ا
،ﻲـﻨﻤﻳ و ﺖـﺷاﺪﻬﺑ
ﺤﻣ ﻂﻴ ز ﺖﺴﻳ ا ﻦﻳ
ﺖﺳا ﻖﻃﺎﻨﻣ .
ﻪﭼﺮﮔا
رﻮﻬﻤﺟ ﺖﻔﻧ ﺖﻌﻨﺻ ي
ﻣﻼـﺳا ﻲ ا ناﺮـﻳ
ﻮـﻤﻫ هﺎـﮕﻧ ﺎـﺑ هرا
ﻌﺳﻮﺗ ﺔ ﻪﻤﻫ ﻪﺒﻧﺎﺟ ﻟﺎﻌﻓ رﻮﺤﻣ ﺖﻴ
هژوﺮـﭘ و ﺎﻫ ﺎـﻫ
ي ار دﻮـﺧ نﻼـﻛ رد
ﺖـﺳا ﻪـﺘﻓﺮﮔ ﺮـﻈﻧ
، ـﺧﺮﺑ ﻲ
اﺮﺟا رد زوﺮﻣا ﻪﺑ ﺎﺗ تﻻﺎﻜﺷا ي
ﺤﺻ ﺢﻴ ا ﻦﻳ هژوﺮﭘ
ﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا ﺮﻈﻨﻣ زا ﺎﻫ ي
ز ﺖﺴﻳ ﺤﻣ ﻲﻄﻴ دﻮﺟو
دراد . ياﺮﺑ
ﻣ ،ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻲ
ﺪـﻣ موﺰﻟ ﻪﺑ ناﻮﺗ ﺖﻳﺮﻳ
ﺪـﻣ و ﺎﻫﺪﻧﺎﻤﺴـﭘ ﺖﻳﺮﻳ
بﻼـﺿﺎﻓ ﺎـﻫ
ي ﺘﻌﻨـﺻ ﻲ رد
ﺮﻬﺷ ﻮﻠﺴﻋ نﺎﺘﺳ ﻪﻳ
ﮔدﻮﻟآ و ﻲ ﺎﻫ ي ﻪﺑ دﻮﺟو
رد رد هﺪﻣآ ﺎﻳ
دﺮﻛ هرﺎﺷا .
اﺮﺑ ي ﻪﻬﺟاﻮﻣ ﺎﺑ نآ ﻲﻣ ناﻮﺗ ﻪﺑ
ﻲﺧﺮﺑ ﺎﻫرﺎﻜﻫار زا
ﻪﻠﻤﺟ تروﺮـﺿ
ﺮﺴـﺗ ﻊﻳ ﺪـﻣ رد ﺖﻳﺮﻳ ﻻآ هﺪـﻨﻳ ﺎـﻫ
، ﮔﻮـﻠﺟ يﺮﻴ
هار زا زاﺪـﻧا ي
ﺎﻫﺪﺣاو ي ﺘﻌﻨﺻ ﻲ ز نوﺪﺑ ﺖﺧﺎﺳﺮﻳ ﺎﻫ ي ز ﺖﺴﻳ ﺤﻣ
،ﻲﻄﻴ
نﺎـﻜﻣ ،ﺎـﻫﺮﻠﻓ فﺬـﺣ ﻲﺑﺎـﻳ
ﻦـﻓد ﺰـﻛﺮﻣ
ﺎﻫﺪﻧﺎﻤﺴﭘ ي و هﮋﻳ ﺳ رد ﻪﻘﻄﻨﻣ ﺢﻄ
، هار و زاﺪﻧا ي
ﺎـﭘ ﺰﻛﺮﻣ ﺶﻳ
ـﺤﻣ ﺰـﻛﺮﻤﺘﻣ ﻂﻴ
ز ﺖﺴـﻳ ﻪـﻘﻄﻨﻣ رد
هرﺎﺷا دﺮﻛ .
ﺎﺑ ﺐﺗاﺮﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ رﻮﻛﺬﻣ
ﺘـﺳد رﻮـﻈﻨﻣ ﻪﺑ و ﻲﺑﺎﻴ
ﺘـﺳﺮﻬﻓ ﻪـﺑ ﻲ
ﺎـﻫرﺎﻜﻫار زا ي
لﺎـﻤﻋا ﻞـﺑﺎﻗ
ﻠﻤﻋ ﻖﻃﺎــﻨﻣ رد تﺎــﻴ
ــﺘﻔﻧ ﻲ ا رد
،ناﺮــﻳ ﺪــﻌﺑ ﺶــﺨﺑ رد ي
ز تﺎــﻈﺣﻼﻣ ﺖﺴــﻳ
ﺤﻣ ﻲــﻄﻴ ﺎــﻳ
ﻪﺑ ﺗرﺎﺒﻋ ﻲ ﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا ي
ﺑ ﻦﻴ ﻠﻠﻤﻟا ﻲ ﺖﻔﻧ ﺖﻌﻨﺻ
زﻮـﺣ رد زﺎـﮔ و ة
ﻧاﻮـﻗ ﻦﻴ
ـﺳرﺮﺑ ﺎـﻫدادراﺮﻗ و ﻲ
ﻲﻣ دﻮﺷ .
ﺶﺨﺑ مود : ﻲﺳرﺮﺑ طوﺮﺷ ﺖﺴﻳز ﻲﻄﻴﺤﻣ رد يﺎﻫدادراﺮﻗ ﻦﻴﺑ
ﻲﻠﻠﻤﻟا ﻲﺘﻔﻧ
رد ﻦﻳا ﺶﺨﺑ ﺎﺑ ندﺮﻤﺷﺮﺑ يﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا
ﺖﺴﻳز ﻲﻄﻴﺤﻣ ﺮﺛﺆﻣ رد تﺎـﻴﻠﻤﻋ
،ﻲـﺘﻔﻧ ﺔـﻨﻴﻣز ﻲـﺳرﺮﺑ
ﻧاﻮﻗ ﻦﻴ
ﻠﺤﺗ و تارﺮﻘﻣ و ﻞﻴ
دﺮﻜﻠﻤﻋ يرﻮﻬﻤﺟ
ﻲﻣﻼﺳا ناﺮﻳا رد ﻦﻳا ﻪﻨﻴﻣز هدﺎﻣآ ﻲﻣ دﻮﺷ . ﺎـﺑ ﻦـﻳا
،ظﺎﺤﻟ يدراﻮﻣ ﻢﻫ نﻮﭼ طوﺮﺷ دراﺪﻧﺎﺘﺳا ﺖﺴﻳز
،ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻂﺑاﻮﺿ ﺖﺴﻳز ﻲﻄﻴﺤﻣ و طﺮـﺷ تﺎـﺒﺛ
رد يﺎﻫدادراﺮﻗ
،ﻲﺘﻔﻧ ﻲﺑﺎﻳزرا تاﺮﺛا ﺖﺴﻳز
،ﻲﻄﻴﺤﻣ دﺎﻔﻣ يدادراﺮﻗ ﻂﺒﺗﺮﻣ
ﺎﺑ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﺖﻇﺎﻔﺣ
،هﺪﺷ
ﻲﺳﺮﺘﺳد ﻪﺑ بآ و ﺮﻳﺎﺳ ﻊﺑﺎﻨﻣ
،ﻲﻌﻴﺒﻃ نﺪﻧازﻮﺳ يﺎﻫزﺎﮔ
،هاﺮﻤﻫ ﺖﻴﻌﺿو يﺎﻫ ﻧاﺮﺤﺑ ﻲ
ثداﻮﺣ و ،
ﻟﻮﺌﺴﻣ
،ﺖﻴ
ﺑ و ﺖﻣاﺮﻏ
،ﻪﻤﻴ
ﭼﺮﺑ زﺎﻓ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﻂﺑاﻮﺿ هاﺮﻤﻫ ﻪﺑ نﺪﻴ
ﺳﺄﺗ تﺎﺴـﻴ داﻮـﻣ لﺎﺼـﺤﺘﺳا و
ﺘﻔﻧ ﻲ زﺎﺴﻛﺎﭘ و ي
ﺳرﺮﺑ كﺎﺧ ﻲ
ﻣ ﻲ دﻮﺷ .
1 . دراﺪﻧﺎﺘﺳا طوﺮﺷ و
عﺎﺟرا ﻪﺑ يﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا ﻦﻴﺑ
ﻲﻠﻠﻤﻟا
ﻂﺑاﻮﺿ ز ﺖﺴﻳ ﺤﻣ ﻲﻄﻴ رد يﺎـﻫدادراﺮﻗ زﺎـﮔ و ﺖـﻔﻧ
ًﺎﺗﺪـﻤﻋ رد شور ﺞﻨـﭘ هﺪـﻧﺎﺠﻨﮔ
ﻲـﻣ دﻮـﺷ
Tienhaara, 2011: 16) :(
ﻒﻟا (
ﻧاﻮﻗ ﻪﺑ عﺎﺟرا ﻦﻴ
و تارﺮﻘﻣ ﻠﻣ ﻲ ﺖﺴﻳز
؛ﻲﻄﻴﺤﻣ ب ( عﺎﺟرا ﻪﺑ يﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا ﻦﻴﺑ
ﻲﻠﻠﻤﻟا
ﻦﻳا
؛ﺖﻌﻨﺻ ج (
ﻧاﻮﻗ ﻪﺑ عﺎﺟرا ﻦﻴ
ﻠﻣ ﻲ
ﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا و ي
ﺑ ﻦﻴ ﻲﻠﻠﻤﻟا ﺖﻌﻨﺻ ﺖﻔﻧ و
؛زﺎﮔ د ( عﺎـﺟرا
ﻪﺑ ﻦﻴﻧاﻮﻗ ﻲﻠﻣ ﺎﻳ ﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا ي
و ﺖﻌﻨﺻ ﺖﻘﻓاﻮﻣ
ﻪﻣﺎﻧ يﺎﻫ ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا ﻂﻴﺤﻣ
؛ﺖﺴﻳز ــﻫ ( ا دﺎـﺠﻳ
يﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا ﺖﺴﻳز
ﻲﻄﻴﺤﻣ صﺎﺧ ﺮﻫ هژوﺮﭘ .
ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪـﺑ مﺪـﻋ ﺖـﻳﺎﻔﻛ ﻦﻴﻧاﻮـﻗ ز ﺖﺴـﻳ ﺤﻣ ﻲـﻄﻴ رد ﻲـﺧﺮﺑ يﺎﻫرﻮﺸـﻛ رد
لﺎـﺣ
،ﻪﻌـﺳﻮﺗ
ﻓﺮﻃ ﻦﻴ ﻦﻳا
،ﺎﻫدادراﺮﻗ ﻪﺑ
صﻮﺼـﺧ ﺖﻛﺮـﺷ
يﺎـﻫ گرﺰـﺑ ﻲﺘﻴﻠﻣﺪـﻨﭼ ﻪـﻛ
ًﺎﺗﺪـﻤﻋ زا يﺎﻫرﻮﺸـﻛ
ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻪﺘﻓﺎﻳ
،ﺪﻧا ﻪﺑ ترﺪﻧ زا ﻧاﻮﻗ ﻪﺑ عﺎﺟرا شور ﻦﻴ
ﻠﻣ ﻲ رﻮﺸﻛ ﻣ نﺎﺑﺰﻴ اﺮﻗ رد ﺎﻫدادر ي دﻮﺧ هدﺎﻔﺘﺳا
ﻲﻣ ﺪﻨﻨﻛ . رد
،ضﻮـﻋ رد ﺶﻴـﺑ ﺮـﺗ ا ﻦـﻳ ﻪـﻧﻮﮔ ﺎـﻫدادراﺮﻗ
ًﻻﻮـﻤﻌﻣ يﺪـﻨﺑ هﺪـﻧﺎﺠﻨﮔ ﻲـﻣ
دﻮـﺷ ﻪـﻛ
ﻪﺑ يﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا ﺖﻌﻨﺻ
هرﺎﺷا ﻲﻣ دﻮﺷ . ﺰﻣ ﺖﻳ
ﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا ﻪﺑ هرﺎﺷا ي
ﺑ ﻦﻴ ﻲﻠﻠﻤﻟا ا ﻦﻳ رد ﻪﻛ ﺖﺳا
ﺧﺮﺑ ﻲ
ا ،دراﻮﻣ ﻦﻳ رد ﺖﺳا ﻦﻜﻤﻣ ﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا ﻲﺤﻄﺳ
زا ﺮﺗﻻﺎﺑ ﻦﻴﻧاﻮﻗ
ﻲﻠﻣ ﺪﻨﺷﺎﺑ ﺎﻳ تﺎﻋﻮـﺿﻮﻣ
صﺎﺧ و يﺪﻳﺪﺟ ﻧاﻮﻗ رد ﻪﻛ ار ﻦﻴ
ﻠﻣ ﻲ ﺪـﻨﻫد راﺮـﻗ ﺶـﺷﻮﭘ ﺖﺤﺗ هﺪﺸﻧ هﺪﻧﺎﺠﻨﮔ
Tienhaara, )
op. cit.: 16
.(
ﻲﻜﻳ زا شور يﺎﻫ عﺎﺟرا ﻪﺑ يﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘـﺳا ﻦﻴـﺑ
ﻲـﻠﻠﻤﻟا هدﺎﻔﺘـﺳا زا ترﺎـﺒﻋ
» شور بﻮـﺧ
ﺖﻌﻨﺻ
« ﺎﻳ
» فﺮﻋ ﻪﻓﺮﺣ يا
« رد ﺖﺳﺎﻫدادراﺮﻗ .
» شور بﻮﺧ ﺖﻌﻨﺻ
« ﻪﺑ
،ﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا ﻪﻳور
ﺎـﻫ و
هﻮﻴﺷ ﻲﻳﺎﻫ قﻼﻃا ﻲﻣ دﻮﺷ ﻪﻛ رﺎﻈﺘﻧا ﻲﻣ دور ﺮﻫ ﺺﺨﺷ ﻲﻓرﺎﻌﺘﻣ ﻪﻛ تﺎـﻴﻠﻤﻋ ﻲـﺘﻔﻧ
ﻦﻴـﺑ ﻲـﻠﻠﻤﻟا
مﺎﺠﻧا ﻲﻣ
،ﺪﻫد نآ ﺎﻫ ﺎﻋر ار ﺖﻳ ﺪﻨﻛ . اﺮﺑﺎﻨﺑ
،ﻦﻳ
ﺘﻔﻧ ﺖﻛﺮﺷ ﻲ
ﻠﻤﻋ مﺎﺠﻧا ﻪﺑ ﺪﻬﻌﺘﻣ ﻪﻛ تﺎـﻴ
ـﺘﻔﻧ ﻲ ﻪـﺑ
ﺖﻌﻨﺻ بﻮﺧ شور ﻲﻣ
،دﻮﺷ ﺪﻳﺎﺑ يﺪﺣ زا
،ترﺎﻬﻣ طﺎﻴﺘﺣا و ﻲﺸﻳﺪﻧارود ار
ﻪﺑ رﺎﻛ ﮔ دﺮﻴ ﺮـﻫ ﻪﻛ
ﻔﻧ ﺖﻛﺮﺷ ﺘ ﻲ ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا ﺮﮕﻳد رد ﻦﻴﻨﭼ عﺎﺿوا و ﻲﻟاﻮﺣا نآ ﺎﻫ ـﭘ ار ﺶﻴ ﻲـﻣ دﺮـﻴﮔ . شور بﻮـﺧ
ﺖﻌﻨﺻ ﻲﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ﻦﻤﻀﺘﻣ ﺖﻳﺎﻋر يﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا ﻦﻴﺑ
ﻲﻠﻠﻤﻟا ار ﺞﻳ ﺖـﻔﻧ ﺖﻌﻨﺻ رد ﺪـﻨﻧﺎﻣ
ﺎﻋر ﺖـﻳ
دراﺪﻧﺎﺘﺳا
»
ِا ي ﭘ ﻲ آ ي
« دﻮﺷ
Tienhaara, ibid: 16) .(
ﺮﺑ فﻼﺧ ﺪﻳاﻮﻓ عﺎﺟرا ﻪﺑ يﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘـﺳا ﻦﻴـﺑ
،ﻲـﻠﻠﻤﻟا ا ﻦـﻳ ﺪـﻘﻧ هراﻮـﻤﻫ ﺮـﺑ شور رﻮﻛﺬـﻣ
دراو ﺖﺳا ﻪﻛ ﻊﺟﺮﻣ ﻲﺻﺎﺧ ار رد ﺢﻄﺳ ﻦﻴﺑ ﻞﻠﻤﻟا ﻲﻤﻧ ناﻮﺗ ﺖﻓﺎﻳ ﻪـﻛ ﺮـﺿﺎﺣ ﺪـﺷﺎﺑ ﺖﻴﻟﻮﺌﺴـﻣ
ﺔﺋارا ﺖﺳﺮﻬﻓ ﻲﻌﻣﺎﺟ زا ﻦﻳا ﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا ار
دﺮﻳﺬﭙﺑ . ﻧ ﺺﺨﺸﻣ ﺖﺴﻴ
ﻪﻛ زا ﻪﭼ ﻲﻌﺟﺮﻣ
ـﻣ ﻲ ناﻮـﺗ
ﻗد
ًﺎﻘﻴ ا ﻦﻳ
» ﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا ي
ﺬﭘ ﻪﺘﻓﺮﻳ ﺪﺷ ة ﻣﻮﻤﻋ ﻲ
« ار رد رﺎﻴﺘﺧا
؛ﺖﻓﺮﮔ اﺮﻳز
ﻟﺎـﺑ ﻊﺑﺎـﻨﻣ ﻮﻘ
ة و دﺪـﻌﺘﻣ
ًﺎﻀﻌﺑ نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ
ﻀﻗﺎﻨﺘﻣ و ﻲ
اﺮﺑ ي ا ﻦﻳ
دراد دﻮﺟو ﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا .
ًﻼﺜﻣ ﺎﻀﻋا ي ﺴﺳﺆﻣ ﺔ
ﺮﻣآ ﺖﻔﻧ
1ﺎـﻜﻳ
ﺎﻋر ﺎﺑ ﻪﻛ ﺪﻧراد ﺪﻬﻌﺗ ﺖﻳ
هدزﺎﻳ ز ﻞـﺻا ﺖﺴـﻳ ﺤﻣ ﻲـﻄﻴ
ﺪـﻣ ار دﻮـﺧ ترﺎـﺠﺗ ﺖﻳﺮﻳ
ﺪـﻨﻨﻛ
Am. )
Petroleum Inst., Environmental Principles, 2014
( ﻟﺎﺣ رد ﻲ ﻪﻛ ﺶﻴﺑ ﺮﺗ ا ﻦﻳ لﻮﺻا ﻲﻠﻛ ﺪـﻧا
و زا
ﻓﺎﻛ ﺖﻗد ﻲ
ﻧ رادرﻮﺧﺮﺑ ﺪﻨﺘﺴﻴ
. ﻪﻧﻮﻤﻧ يا نآ زا ﻪـﺑ ﺪـﻬﻌﺗ ﺎـﻫ
»
ـﻠﻛ رﺎﺸـﺘﻧا ﺶﻫﺎـﻛ ﻲ
ﺎـﻫزﺎﮔ ي
ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ا ي ﻟﻮﺗ و ﺪﻴ ﺎﺿ تﺎﻌﻳ
« ﺖﺳا . ا رد ﻦﻳ هرﺎﺑ
، ﺎﺷ ﺪﻳ ﺎﺑ ناﻮﺘﺑ ﻲـﻠﻴﻠﺤﺗ ﻲﻗﻮـﻘﺣ و ﺎـﺑ دﺎﻨﺘـﺳا ﻪـﺑ
لﻮﻬﺠﻣ ندﻮﺑ طﺮﺷ
ﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا جرد
، ﺎﻋدا ي
ا نﻼﻄﺑ ﻦﻳ طﺮﺷ زا دادراﺮﻗ ار ﺖﺷاد ﻪـﻛ ﻦـﻳا ﺮـﻣا
ﻦﻜﻤﻣ ﺳا ﺖ ﺚﻋﺎﺑ مﺪﻋ ﻲﻳارﺎﻛ ﻨﭼ ﻦﻴ ﻃوﺮﺷ ﻲ دﻮـﺷ . رد
،ﻞـﺑﺎﻘﻣ ـﻣ ﻲ ناﻮـﺗ
ﺎـﺳ ﻪـﺑ دﺎﻨﺘـﺳا ﺎـﺑ ﺮﻳ
ﻧﺎﻜﻣ ﻢﺴﻴ ﺎﻫ زا ﻪﻠﻤﺟ ﺖﻴﻟﻮﺌﺴﻣ ﻲﻧﺪﻣ
و رﻮﺼﻗ ﺶﺣﺎﻓ
ﺎﻋر مﺪـﻋ صﻮﺼﺧ رد ﺖـﻳ
ﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘـﺳا ي
ز ﺖﺴﻳ
،ﻲﻄﻴﺤﻣ
دﺮﻛ ﻪﺒﻟﺎﻄﻣ ار ترﺎﺴﺧ ناﺮﺒﺟ .
زا نآ ﺎﺟ ﻪﻛ ﺘﺳا ﺎﻫدراﺪﻧﺎ ﻪﺑ فﺮﻋ ﺰﻴﻧ ﻲـﻣﺮﺑ
،ددﺮـﮔ
ﻣ رﺎﻈﺘﻧا ﻲ دور ﺺﺨﺷ ﻲﻓرﺎﻌﺘﻣ ﻪﻛ ﻦﻳا تﺎﻴﻠﻤﻋ ﻲﺘﻔﻧ ار مﺎﺠﻧا ﻲﻣ ﺪﻫد ) ﺖﻛﺮﺷ ﻲﺘﻔﻧ ﻦﻴﺑ ﻲـﻠﻠﻤﻟا (
1. The American Petroleum Institute (API)
ا زا ﻦﻳ
ﻫﺎﮔآ ﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا ﻲ
ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد .
ﺧﺮﺑ رد ﻲ دراﻮﻣ ﺰﻴﻧ ﭘ رﺎﻜﻧﺎﻤﻴ ﺎﺑ ﺪﻳ ﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا ار
زا ﺖﻟود
ﻪﺒﻟﺎﻄﻣ ﺪﻨﻛ .
ﺶﻴﺑ ﺮﺗ ﺎﻫدادراﺮﻗ ي
ﺘﻔﻧ ﻲ ﻪﺑ ﻧاﻮﻗ ﻦﻴ ﻠﻣ ﻲ و ﺰﻴﻧ ﻪﺑ يﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا ﻦﻴﺑ
ﻲﻠﻠﻤﻟا ﺖﻌﻨﺻ ﺖﻔﻧ عﺎﺟرا
ﻲﻣ ﺪﻨﻫد . رد ترﻮﺻ فﻼﺘﺧا ﻦﻴﺑ نآ
،ﺎﻫ رد ﺑ ﺶﻴ ﺮﺗ دراﻮﻣ هرﺎﺷا يا ﻪﺑ ﺖﻳﻮﻟوا ﭻﻴﻫ ﻚﻳ ا زا ﻦﻳ ود
شور هﺪﺸﻧ ﺖﺳا
، ﺎﻣا رد ﻲﺧﺮﺑ ﺎﻫدادراﺮﻗ ﻦﻴﻨﭼ
ﺖﻳﻮﻟوا ﻲﻳﺎﻫ دﻮﺟو
،دراد ﻪﻛ ﻲﻣ ناﻮـﺗ ﻪـﺑ ةدﺎـﻣ
21,1 ــﻧﻮﻤﻧ ﺔ لﺎــﺳ 2001 ﺘﻣا دادراﺮــﻗ يزﺎــﻴ
زﺮﺑ ﻞــﻳ
Concession Agreement for the )
Exploration Development, 2001
( ا ﻪﻛ دﺮﻛ هرﺎﺷا يﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳ
ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا ار
ًﺎﻓﺮﺻ ﻏ رد بﺎـﻴ
ﻠﻣ نﻮﻧﺎﻗ ﻲ و ياراد ﻤﻜﺗ ﺶﻘﻧ ﻲﻠﻴ
ﻣ ﻲ ﺪﻧاد .
ﻲﺧﺮﺑ زا ﺎﻫدادراﺮﻗ
ﻧاﻮﻗ ﺮﺑ هوﻼﻋ ﻦﻴ
ﻠﺤﻣ ﻲ
ﺖﻘﻓاﻮﻣ ﻪﺑ ﻪﻣﺎﻧ
يﺎﻫ ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا ﺖﺴﻳز ﻲﻄﻴﺤﻣ ﺰـﻴﻧ
هرﺎﺷا ﻲﻣ ﺪﻨﻨﻛ .
ًﻼﺜﻣ ﺮﺑ سﺎﺳا ﺪﻨﺑ 5 دﺎﻣ ة 6
ﻟﻮﺗ رد ﺖﻛرﺎﺸﻣ دادراﺮﻗ ﺪـﻴ
ﻟ ﺎـﻳﺮﺒﻴ
» ﭘ رﺎـﻜﻧﺎﻤﻴ ﺪـﻬﻌﺘﻣ
ﻣ ﻲ دﻮﺷ ﻪﻛ مﺎﻤﺗ تﺎﻴﻠﻤﻋ ﻲﺘﻔﻧ ار ﻖﺑﺎﻄﻣ ﻦﻴﻧاﻮﻗ ﺖﻇﺎﻔﺣ و ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻂﻴﺤﻣ ﺖﺴﻳز ﺎﻳﺮﺒﻴﻟ و ﻲﻣﺎﻤﺗ
ﻪﻳور يﺎﻫ ﻂﻴﺤﻣ ﺖﺴﻳز ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا مﺎﺠﻧا ﺪﻫد
«
National Oil Co. Of Liberia, 2009) .(
ا ﻦﻳ رد
ﻟﺎﺣ ﻲ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻪﺑ
ﻣ ﺮﻈﻧ ﻲ ﺪﺳر هرﺎﺷا ﻪﺑ تارﺮﻘﻣ ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا ﺤﻣ ﻂﻴ ز ﺖﺴﻳ ﻂﻘﻓ ﺒﻨﺟ ﺔ دﺎﻤﻧ ﻦﻳ دراد
و رد ﺮﻈﻧ ﻦﺘﻓﺮﮔ نآ ﺎﻫ رد ﺖﻘﻓاﻮﻣ ﻪﻣﺎﻧ يﺎﻫ ﺔﺒﻧﺎﺟﺪﻨﭼ ﻦﻴﺑ
ﻲـﻠﻠﻤﻟا ﻪـﻧ ﻂـﻘﻓ قﻮـﻘﺣ ءﺰـﺟ
» مﺮـﻧ «
ﻣ بﻮﺴﺤﻣ ﻲ
،ﺪﻧﻮﺷ ﻪﻜﻠﺑ ﺖﺴﻳﺎﺑ ﻲﻣ رد
اﺪﺘﺑا ﻪﺑ ترﻮﺻ نﻮﻧﺎﻗ ﻲﻠﻣ ﺐﻳﻮﺼﺗ ﺪﻧﻮﺷ ﺎﺗ ﺮﺑ ناﺮﮕﻳزﺎﺑ
ﻲﺻﻮﺼﺧ ﺮﺛﺆﻣ
ﻊﻗاو ﺪﻧﻮﺷ
Lee, L., 1998: 3-4) .(
عﻮﻧ ﺮﺧآ طوﺮﺷ دراﺪﻧﺎﺘﺳا ا دﺎﺠﻳ
» ﻢﻳژر صﺎﺧ هژوﺮﭘ
« ﺖﺳا .
دادراﺮـﻗ رد ي
ﻦﻴـﺑ نﺎـﺠﻳﺎﺑرذآ
و ﻚﻳ ﺳﺮﺴﻨﻛ مﻮﻴ ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ يراﺬﮔ رﺮﻘﻣ ﺪﺷ ﺎﺗ
،رﺎـﻜﻧﺎﻤﻴﭘ ﺖﻛﺮـﺷ
ﺖـﻔﻧ ﺖـﻟود نﺎـﺑﺰﻴﻣ
ﻤﻛ و ﺔـﺘﻴ
ﺘﻟود ﻲ هﺮﻬﺑ يرادﺮﺑ زا ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻲﻌﻴﺒﻃ
ًﺎﻛﺮﺘﺸﻣ
ﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا صﻮﺼﺧ رد ي
ا ﻲـﻨﻤﻳ
ز و ﺖﺴـﻳ ﻲـﻄﻴﺤﻣ
ﺎﺑ ظﺎﺤﻟ يﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا ﻦﻴﺑ
ﻲﻠﻠﻤﻟا ﺖﻌﻨﺻ
،ﺖﻔﻧ
نآ برﺎﺠﺗ ﻫ
،ﺎ و ﻦﻴﻧاﻮـﻗ
ﺎﺑرذآ دﻮـﺟﻮﻣ نﺎـﺠﻳ
رد
ﺔﻨﻴﻣز ﻲﻨﻤﻳا و ﻂﻴﺤﻣ ﺖﺴﻳز ﺪﻨﻨﻛ ﻖﻓاﻮﺗ
Shah Deniz PSA Excerpt, 2002) .(
ا ﻦﻳ ﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘـﺳا
ا زا ﺲﭘ دﺎﺠﻳ ﻂﻘﻓ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺖﻘﻓاﻮﻣ
ﺔﻣﺎﻧ
ﻐﺗ ﻞﺑﺎﻗ بﻮﺘﻜﻣ ﺮـﻴﻴ
و ﺖـﺳا ﺮـﮔا
ﻲﻳﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘـﺳا ﻪـﻛ
درﻮﻣ ﻖﻓاﻮﺗ هدﻮﺒﻧ ﺪﻧا رد هژوﺮﭘ ﻪﺑ رﺎﻛ
،ﺪﻧور ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ راﺬﮔ ﻲﻣ ـﻧاﻮﺗ ﺪ ﻪـﺑ طﺮـﺷ دادراﺮـﻗ رد تﺎـﺒﺛ
ﺪﻨﻛ دﺎﻨﺘﺳا .
2 . طﺮﺷ تﺎﺒﺛ
ﺪﻬﻌﺗ تﺎﺒﺛ طﺮﺷ ي
ﻣ ﺖﻟود نآ ﺐﺟﻮﻣ ﻪﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا نﺎﺑﺰﻴ
ﻣ دادراﺮﻗ ﻦﻤﺿ ﻲ
ﺬﭘ دﺮﻳ ـﻃ رد ﻲ تﺪـﻣ
اﺮﺟا ي
ﻐﺗ ﻪﻧﻮﮔﺮﻫ ﻖﺣ دادراﺮﻗ ﺮﻴﻴ
ﻚﻳ ﺔﺒﻧﺎﺟ دادراﺮﻗ ﺎﻳ ﺦﺴﻓ ﻚﻳ ﺔﻓﺮﻃ و ﻂﺑاﻮـﺿ زا جرﺎـﺧ ار نآ
ﻓ تﺎﻘﻓاﻮﺗ طوﺮﺷ ﻦﻴﺑﺎﻤﻴ
ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاﺪﻧ )
ﻧاﺮﻬﺗ
،ﻲ 1391 ( .
ا ﺐﺟﻮﻣ ﻪﺑ ﻦﻳ
ﺘﺧا ،طﺮـﺷ تارﺎـﻴ
ﺖـﻟود
ﻮﻗ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ة
ﻣﻮﻤﻋ ﻲ
ﺎﻫدادراﺮﻗ ﺦﺴﻓ رد ي
ﺎﻣﺮـﺳ ﻪﻳ راﺬـﮔ ي
ﺖﻛﺮـﺷ ﺎـﺑ هﺪـﻘﻌﻨﻣ ﺎـﻫ
ي
ﺟرﺎﺧ ﻲ ﺎﻳ ﻠﺧاﺪﻣ ﺔ ﺪﻌﺑ ي نآ رد ﻣ دوﺪﺤﻣ ﺎﻫ ﻲ
دﻮﺷ .
ﺔﺨﺴﻧ ﺪﻳﺪﺟ ﺎﻳ ﺪﻳﺎﺷ ﻗد ﻖـﻴ ﺮـﺗ طﺮـﺷ تﺎـﺒﺛ ﻆـﻔﺣ طﺮـﺷ ترﻮـﺻ ﻪـﺑ
»
دﺎﺼـﺘﻗا لدﺎـﻌﺗ ي
«
ﺎﻫدادراﺮﻗ رد جرد
ﻣ ﻲ دﻮﺷ . سﺎﺳا ﺮﺑ
ﺗرﻮـﺻ رد نآ ﻲ
ﻧاﻮـﻗ ﺎـﺑ ﻪـﻛ ﻦﻴ
ﺪﺟ ﺪـﻳ ﺎـﻳ
ﻟﺎﻣ ﻊـﺿو تﺎـﻴ
ر لدﺎﻌﺗ ﻚﺴـﻳ ﺎـﻫ و شادﺎـﭘ يﺎـﻫ ﺖـﻴﺒﺜﺗ هﺪـﺷ رد ﻚـﻳ دادراﺮـﻗ نﻮـﮔﺮﮔد
،دﻮـﺷ ﺖـﻟود مﺰـﻠﻣ
ﺖﺳا ﻦﻳا لدﺎﻌﺗ ار ﻪﻧزاﻮﻣ ﺪﻨﻛ
Shemberg, 2008, in: Tienhaara, op. cit.) .(
ﺐﺗاﺮﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ
رﻮﻛﺬﻣ :
ﻒﻟا ( ا زا ﺲﭘ دﺎﺠﻳ ﻪـﻄﺑار يا
دادراﺮـﻗ ي ﻪـﺑ ﻮـﻈﻨﻣ ر ﻪﻳﺎﻣﺮـﺳ يراﺬـﮔ
ﺟرﺎـﺧ ﻲ ياﺮـﺑ مﺎـﺠﻧا
ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ يﺎﻫ ﻲﺘﻔﻧ ﻦﻜﻤﻣ ﺖﺳا ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ يا زا ﻦﻴﻧاﻮﻗ و تارﺮﻘﻣ رد ةزﻮﺣ ـﺤﻣ ﻂﻴ ز ﺖﺴـﻳ ﻊـﺿو
ﺪﻧﻮﺷ ﻪﻛ يروآدﻮﺳ ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ
ناراﺬﮔ رد ار ةﺪﻨﻳآ ﻦﻳا دادراﺮﻗ ﺶﻫﺎﻛ
؛ﺪﻨﻫد
ب ( ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ ناراﺬﮔ ﺎﺑ ﺶﻴﭘ ﻲﻨﻴﺑ
ا لﺎﻤﻋا زا ﻊﻧﺎﻣ ،دادراﺮﻗ رد تﺎﺒﺛ طﺮﺷ ﻦﻳ
ﻧاﻮﻗ ﻦﻴ
دراﺮـﻗ رد دا
ﻲﻣ ﺪﻧﻮﺷ و رد ﺔﺠﻴﺘﻧ نآ ﻦﻴﻧاﻮﻗ ز ﺖﺴﻳ ﻲﻄﻴﺤﻣ رد ﻂﺑاور ﻲﻓ ﻦﻴﺑﺎﻣ نآ ﺎﻫ ﺎﺑ ﺖﻟود يﺮﻴﺛﺄﺗ ﺪـﻫاﻮﺨﻧ
ﺖﺷاد و رد ياﺮﺟا هژوﺮﭘ لﺎﻤﻋا ﺪﻫاﻮﺨﻧ
؛ﺪﺷ
ج ( رد ﻪﺠﻴﺘﻧ طﺮﺷ ﺚﻋﺎﺑ تﺎﺒﺛ ﻲﻣ
دﻮﺷ ﻦﻴﻧاﻮﻗ ﺪﻳﺪﺟ ﺖﺴﻳز ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻐﺗ ﺮﻴﻴ
ﺣﻼـﺻا و ﻪﻴ
يا ار
ﺮﺑ دادراﺮﻗ دﺎﺠﻳا
؛ﺪﻨﻜﻧ
د ( رد ﺮﻴﻏ ﻦﻳا
،ترﻮﺻ
جرد ﺎﺑ نآ لﺎـﻤﻋا ترﻮﺻ رد دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﻒﻇﻮﻣ ﺖﻟود تﺎﺒﺛ طﺮﺷ
دﺎﺼﺘﻗا نزاﻮﺗ ،تارﺮﻘﻣ ي
دوﺪﺤﻣ لﺎﻤﻋا زا ﻞﺒﻗ ﺖﻟﺎﺣ ﻪﺑ ار دادراﺮﻗ ﺖﻳ
يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺟ ﺖﺴﻳز ﻲﻄﻴﺤﻣ
ﺪﻧادﺮﮔﺮﺑ .
3 . ﻲﺑﺎﻳزرا تاﺮﺛا
ﺖﺴﻳز ﻲﻄﻴﺤﻣ 1
هزوﺮﻣا ﻲﺑﺎﻳزرا تاﺮﺛا ﺖﺴﻳز ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻪﺑ ﻲﻜﻳ زا ﺶﻴﭘ يﺎﻫزﺎﻴﻧ عوﺮﺷ هژوﺮﭘ يﺎـﻫ ﻪﻳﺎﻣﺮـﺳ يراﺬـﮔ
ﺪﺒﺗ ﻞﻳ ﺖﺳا هﺪﺷ .
مﺎـﺠﻧا زا ﻞﺒﻗ نداد
ژوﺮـﭘ ﺮـﻫ ة
ـﻧاﺮﻤﻋ ﻲ روﺮـﺿ ي
اﺮـﺟا تاﺮـﺛا ﻪـﻛ ﺖـﺳا ي
ـﺤﻣ ﺮﺑ هژوﺮﭘ نآ ﻂﻴ
ز ﺖﺴـﻳ زرا ﻲﺑﺎـﻳ دﻮـﺷ .
ﺑﻮﺼـﻣ سﺎـﺳا ﺮـﺑ ،ﺎـﻣ رﻮﺸـﻛ رد ﺔ
ارﻮـﺷ ي ﻟﺎـﻋ ﻲ
ﺤﻣ ﺖﻇﺎﻔﺣ ﻂﻴ
ز ﺖﺴﻳ ) 1390 ( ﺮﺠﻣ نﺎﻳ
هژوﺮـﭘ يﺎـﻫ مﺎـﻧ هدﺮـﺑ هﺪـﺷ رد ﻪﺑﻮﺼـﻣ
ﻒـﻇﻮﻣ ا ﻪـﺑ ﺪـﻧ
نﺎﻜﻣا شراﺰﮔ هاﺮﻤﻫ ﺠﻨﺳ
ﻲ نﺎﻜﻣ و ﻲﺑﺎﻳ ﺒﺴﻧ
ﻬﺗ ﻪﺑ ﺖ ﺔﻴ زرا شراﺰﮔ ﻲﺑﺎـﻳ
ز تاﺮـﺛا ﺖﺴـﻳ
ﺤﻣ ﻲـﻄﻴ
1. Environmental Impact Assessments (EIAs)
ﺪﻨﻨﻛ ماﺪﻗا .
ةزﻮﺣ ﻟﺎﻌﻓ ﺖﻴ ﺧﺮﺑ ﻲ ا زا ﻦﻳ
هژوﺮـﭘ ﺎـﻫ ترﺎـﺒﻋ ﺪـﻧا زا ﻻﺎﭘ هﺎﮕﺸـﻳ
،ﺎـﻫ ﻲﻤﻴـﺷوﺮﺘﭘ
،ﺎـﻫ
حﺮــﻃ ﺎــﻫ ي زﺎــﮔ و ﺖــﻔﻧ طﻮــﻄﺧ
، حﺮــﻃ ﺎــﻫ ي ﺎﻫﻮﻜــﺳ ي ــﺘﻔﻧ
،ﻲ حﺮــﻃ ﺎــﻫ ي ﺧذ هﺮــﻴ هﺎــﮔ ﺎــﻫ ي
ﺘﻔﻧ
،ﻲ حﺮﻃ ﺎﻫ ي
هﺮﻬﺑ و ثاﺪﺣا رادﺮﺑ
ي ﻣ زا ﻦﻳدﺎﻴ
ﺪﺟ زﺎﮔ و ﺖﻔﻧ ﺪـﻳ
ﺎـﺑ ـﺑ ﺶﻴ زا هد ـﻘﻠﺣ ﻪ هﺎـﭼ
،
ﻢﻫ و ﻨﭼ ﻦﻴ حﺮﻃ ﺎـﻫ ي ﻌـﺳﻮﺗ ﺔ ﻣ ﻦﻳدﺎـﻴ
ﺗرﻮـﺻ رد دﻮـﺟﻮﻣ زﺎـﮔ و ﺖـﻔﻧ ﻲ
ﻪـﻛ ﺲـﭘ
ﻌـﺳﻮﺗ زا ﻪ
هﺎﭼ داﺪﻌﺗ ﺑ ﻪﺑ ﺎﻫ
ﺶﻴ ﺪﺳﺮﺑ ﻪﻘﻠﺣ هد زا .
ﺪﻳﺎﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﺖـﺷاد ﻪـﻛ ﻪﻧﺎﻔـﺳﺄﺘﻣ رد هژوﺮـﭘ يﺎـﻫ ﺖـﻔﻧ
و
،زﺎﮔ نﺎﻤﻫ ﻪﻧﻮﮔ ﻪﻛ ﻲﺳرﺮﺑ يﺎﻫ ﻚﻧﺎﺑ ﻲﻧﺎﻬﺟ
World Bank, 2010) (
ﻧ ﺰﻴ نﺎﺸﻧ ﻲﻣ
،ﺪﻫد زرا ﻳ ﻲﺑﺎ
تاﺮﺛا ﺖﺴﻳز
،ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻪﺑ يﺎﺟ ﻦﻳا ﻪﻛ ﺎﺑ فﺪﻫ دﺎﺠﻳا ﺔﺧﺮﭼ تﺎـﻴﺣ
اﺮـﺑ ي نﺪﻧﺎـﺳر ﻞﻗاﺪـﺣ ﻪـﺑ
تاﺮﺛا ﺖﺴﻳز ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻋﺎﻤﺘﺟا و ﻲ
،ﺪﺷﺎﺑ ﺶﻴﺑ ﺮﺗ ﻮﺼـﺗ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﺐﻳ
هژوﺮـﭘ ﺎـﻫ رد نﺪـﺷ هﺪـﻧﺮﺑ و
مﺎﺠﻧا تﺎﺼﻗﺎﻨﻣ ﻲﻣ
دﻮﺷ .
ًﻻﻮﻤﻌﻣ
ـﻈﻨﺗ ،ﺖﻟود ﺎﺑ دادراﺮﻗ ﺪﻘﻋ زا ﺲﭘ ﻢﻴ
و ﺔـﺋارا زرا شراﺰـﮔ ﻲﺑﺎـﻳ
ز تاﺮﺛا ﺖﺴﻳ ﻣ ﻲﻄﻴﺤ ﻣاﺰﻟا ﻲ و ﺖﺳا ﺶﻴﺑ ﺮﺗ ﺎﻫدادراﺮﻗ ي
ا ﻪـﺑ ﻢـﻫ زﺎـﮔ و ﺖﻔﻧ ﻦـﻳ
هرﺎـﺷا ماﺰـﻟا
ﻲﻣ ﺪﻨﻨﻛ .
4 . ﻖﻃﺎﻨﻣ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﻂﺑاﻮﺿ ﺖﻇﺎﻔﺣ
هﺪﺷ
تﺎﻴﻠﻤﻋ ﺘﻔﻧ ﻲ ﻲﻣﺎﮕﻨﻫ ﻪﻛ رد تﺎﻴﺣ ﺶـﺣو و ﺮـﮕﻳد ﻖﻃﺎـﻨﻣ ﺖـﻇﺎﻔﺣ ةﺪـﺷ ﺖﺴـﻳز ﻲـﻄﻴﺤﻣ ﺎـﻳ
ﮕﻨﻫﺮﻓ ﻲ راﺮﻗ ﻲﻣ
،دﺮﻴﮔ ﻚﺴﻳر يﺎﻫ ﻲﺻﺎﺧ ار ﺎﺑ دﻮﺧ ﻪﺑ هاﺮﻤﻫ دراد
Arctic National Wildlife )
Refuge, 1998
.(
نﺎﻣزﺎـﺳ يﺎـﻫ ﻲـﺘﻟودﺮﻴﻏ
Defenders of Wildlife, in: Tienhaara, 2011, )
op.cit.
( رد ﻲﻃ نﺎﻴﻟﺎﺳ لﻻﺪﺘﺳا هدﺮﻛ ﺪﻧا ﻪﻛ رد ﻦﻳا ﻪﻧﻮﮔ
ﺎﺒﻧ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﺪﻳ
ﻠﻤﻋ تﺎـﻴ مﺎـﺠﻧا جاﺮﺨﺘـﺳا
ﺎﻣا ،دﻮﺷ ﺖﻟود ﺎﻫ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﺑ ﻢﺸﭼ ﻲﺷﻮﭘ زا ﺖﺻﺮﻓ يﺎﻫ ةﻮﻘﻟﺎﺑ هﺮﻬﺑ يرادﺮﺑ
ا رد ﻦﻳ ﻃﺎﻨﻣ ﻧ ﻖ ﺪﻨﺘﺴـﻴ .
ﺴﺑ رد يرﺎﻴ
ا ﺎﻫدادراﺮﻗ زا ﻦﻳ
ﺖﺳا دﻮﻬﺸﻣ ﺮﻣا
؛ ﺪﻨﺑ رد ﻪﻠﻤﺟ زا 6
ةدﺎﻣ 37 رد ﺖﻛرﺎﺸـﻣ دادراﺮـﻗ
ﻟﻮﺗ ﺪﻴ دادراﺮﻗ رد ﻞﺣﺎﺳاﺮﻓ ﺔﻧﻮﻤﻧ
رﺎﻜﺳﺎﮔادﺎﻣ رد
لﺎﺳ 2006 هﺪﻣآ ﺖﺳا :
رد ﺗرﻮﺻ ﻲ
ﺸﺨﺑ ﻪﻛ ﻲ زا ﺔﻴﺣﺎﻧ دادراﺮﻗ رد ﻚـﻳ ﺔـﻘﻄﻨﻣ ﺮﻳﺎـﺧذ ﺒﻃ ﻲـﻌﻴ ،ﺪـﺷﺎﺑ ﻪـﺘﻓﺮﮔ راﺮـﻗ
رﻮﺗاﺮﭘا ﻲﻣ ﺖﺴﻳﺎﺑ ﺑﺎﻄﻣ ﺎﺑ ﻖ هﻮﻴﺷ يﺎﻫ ﺖﺴﻳز ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻲﻠﻛ ﻪـﺘﻓﺮﻳﺬﭘ هﺪـﺷ ﺖﻌﻨـﺻ رد ﻦﻴـﺑ
ﻲـﻠﻠﻤﻟا
ﺖﻔﻧ و
،زﺎﮔ شﻼﺗ مزﻻ ار ياﺮﺑ ﻪﺑ ﻞﻗاﺪﺣ نﺪﻧﺎﺳر تاﺮﻴﺛﺄﺗ ﻲﻔﻨﻣ ﺮﺑ يور ﻦﻳا ﺮﻳﺎﺧذ ﻲـﻌﻴﺒﻃ ﻪـﺑ
رﺎـﻛ دﺮـﻴﮔ
Office of National Mines and Strategic Industries, in: Tienhaara, 2011, )
op.cit.
.(
5 . ﻲﺳﺮﺘﺳد ﻪﺑ
بآ و ﺮﻳﺎﺳ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻲﻌﻴﺒﻃ
تﺎﻴﻠﻤﻋ ﺘﻔﻧ ﻲ ﻞﺣاﺮﻣ رد نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ
دﻮﺧ ﻪﺑ ﺒﻃ داﻮﻣ ﻲﻌﻴ ﻢﺠﺣ و نﺎﻳﺎﺷ
ﻪﻈﺣﻼﻣ يا قﺮﺑ و بآ زﺎﻴﻧ
دراد . رد ﻲﻟﺎﺣ ﻪﻛ ﺴﺑ يرﺎﻴ ا زا ﻦﻳ ﻠﻤﻋ تﺎﻴ
ﻣﺄﺗ رد ﻦﻴ ژﺮﻧا ي ﺎـﻔﻛدﻮﺧ قﺮـﺑ
،ﺪﻨﺘﺴـﻫ
ﺎـﺳ ﺮﻳ ﻊﺑﺎـﻨﻣ
ﺒﻃ ﻲﻌﻴ ﻞﺧاد زا ﺖﺳا ﻦﻜﻤﻣ ﺎﻳ
ﻘﻄﻨﻣ جرﺎﺧ ﺔ
دادراﺮﻗ ﻪﺑ ﺖﺳد هﺪﻣآ ﺪﺷﺎﺑ .
زا هﺎﮔﺪﻳد قﻮﻘﺣ ﻂﻴﺤﻣ
،ﺖﺴﻳز
ﻧ و ﻪﻌﻣﺎﺟ قﻮﻘﺣ ﺰﻴ
ﻪﻌـﺳﻮﺗ و دﺎﺼﺘﻗا ﺮﻈﻨﻣ زا ناﺮـﮕﻧ
هﺪـﻨﻨﻛ
ﺴﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا يرﺎﻴ
زا ﺖﻟود ﺎﻫ
ﻟﻮﺗ زا هﻮﻘﻟﺎﺑ ﺪﻣآرد ﺮﺑ ًﺎﻓﺮﺻ ﺪﻴ
ﺰﻛﺮﻤﺗ ﺖﻔﻧ ﻲﻣ
ﺪﻨﻨﻛ و ﻪـﺑ ﻲﮔدﺎـﺳ زا
ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻲﻌﻴﺒﻃ
،ﺮﮕﻳد
اﺮﺷ ﺖﺤﺗ ﻪﻛ ﻂﻳ
ﺎﻫدادراﺮﻗ ي
ﻠﺑﺎﻗ ﺖـﺳا ﻦـﻜﻤﻣ زﺎـﮔ و ﺖﻔﻧ ﺖـﻴ
لﺎﺼـﺤﺘﺳا
ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد
، ﻢﺸﭼ ﻲﺷﻮﭘ ﻣ ﻲ ﺪﻨﻨﻛ . ﺪﻨﺑ 8 ةدﺎﻣ 27
ﺘﻣا دادراﺮﻗ لﺪﻣ زﺎﻴ
ﺒﻣازﻮﻣ ﻚﻴ ا ﻦﻳ
اﺮـﺑ ار ﻖﺣ ي
ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ راﺬﮔ ﻪﺑ ﺖﻴﻤﺳر ﻲﻣ ﺪﺳﺎﻨﺷ :
» اﺮﺑ ي دﺎﻔﺘﺳا ة ار نﺎﮕﻳ
رﺎﻔﺣ بآ زا ي
ﺪﻨﻛ ﺎﻳ
بآ ﻆﻔﺣ ﻪﺑ يﺎـﻫ
ﻲﺤﻄـﺳ دزادﺮـﭙﺑ
«
Gov't of the Republic of Mozambique, in: Tienhaara, ibid) .(
ﻲـﻜﻳ زا
ﺎﻫدادراﺮﻗ ي ﺖﻟود ﻪﻘﻄﻨﻣ يا
ﺘﺣ قاﺮﻋ نﺎﺘﺳدﺮﻛ ﻲ
ا زا ﻦﻳ ﻪﺘﻓر ﺮﺗاﺮﻓ ﻢﻫ ﺖﺳا
و ﻪﺑ رﺎﻜﻧﺎﻤﻴﭘ ﻖـﺣ
» ةدﺎﻔﺘﺳا ﻪﻧادازآ زا
،بآ
،قﺮﺑ و ﺮﻳﺎﺳ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻲﻌﻴﺒﻃ ﻊﻗاو رد ﻞﺧاد ﺎﻳ جرﺎﺧ ﺔـﻴﺣﺎﻧ ﻪـﺑ ار دادراﺮـﻗ
ﻠﻤﻋ مﺎـﺠﻧا رﻮـﻈﻨﻣ تﺎـﻴ
ـﺘﻔﻧ ﻲ ـﻣ ﻲ ﺪـﻫد
«
Production Sharing Cont. for Taq Taq, in: )
Tienhaara, ibid
.(
ﺮﺑ سﺎﺳا
دادراﺮـﻗ ﺔـﻧﻮﻤﻧ
1994
،ﻲﭘﻮـﻴﺗا رﺎـﻜﻧﺎﻤﻴﭘ
» ﻲـﻣ
،ﺪـﻧاﻮﺗ
ﻮﺼـﺗ ﻪـﺑ طﻮـﻨﻣ ﺐﻳ
زو
،ﺮـﻳ
اﺮﺑ ﻪﻘﻄﻨﻣ بآ زا ي
ﻠﻤﻋ فاﺪﻫا ﻲﺗﺎﻴ
ـﻣز دراﺪـﻧ هزﺎـﺟا ﺎـﻣا ،ﺪﻨﻛ هدﺎﻔﺘﺳا
،ﻦﻴ ز هﺎﮕﺘﺴـﻳ ـﻠﺧاد ﻲ ﺎـﻳ
ﻣﺄﺗ ﻞﺤﻣ ﻦﻴ بآ يراﺪﻣاد ﺎﻫ ار ﻪﺑ رﻮﻃ ﻞـﻣﺎﻛ ﻪـﻴﻠﺨﺗ و هدﺎﻔﺘـﺳا نﺎﮔﺪـﻨﻨﻛ ﻖﺑﺎـﺳ
ار موﺮـﺤﻣ ﺪـﻨﻛ
«
Ministry of Energy, Production Sharing Contract, 2008) .(
6 . نﺪﻧازﻮﺳ يﺎﻫزﺎﮔ
هاﺮﻤﻫ
زﺎﮔ نﺪﻧازﻮﺳ 1
هﺎﮕﺸﻳﻻﺎﭘ و ﻲﻳﺎﻴﻤﻴﺷ يﺎﻫﺪﺣاو رد ﻲـﻨﻤﻳا ﻞﻳﻻد ﻪﺑ ﻢﻫ ﻪﻛ ﺖﺳا يﺮﻣا ﺎﻫ
) لﺮـﺘﻨﻛ
يﺎﻫﺪﺣاو رد ﻪﺘﺳاﻮﺧﺎﻧ رﺎﺸﻓ ﺶﻳاﺰﻓا نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ
و (...
ﺖﺴـﻳز ﻞـﻳﻻد ﻪـﺑ ﻢﻫ و ﻲـﻄﻴﺤﻣ
) ﺶﻫﺎـﻛ
ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ تاﺮﺛا و يا
(...
بﺎﻨﺘﺟا ﺖﺳا ﺮﻳﺬﭘﺎﻧ .
يدﺮﺑرﺎﻛ زا ﻲﻜﻳ
ـﺑ هزوﺮـﻣا ﻪـﻛ ﻲﻠﻳﺎـﺳو ﻦﻳﺮـﺗ ﻦﻳﺪ
ﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻪ رﺎﻛ ﻲﻣ ﺎﻫﺮﻠﻓ دور ﺖﺳ
.
ﺶﻛدود ًﺎﺗﺪﻤﻋ ﺎﻫﺮﻠﻓ ﻲﻌﻔﺗﺮﻣ يﺎﻫ
ﺪﻧا
نآ رد زﺎﮔ ﻪﻛ هﺪﻧازﻮـﺳ ﺎـﻫ
ﻲﻣ و دﻮﺷ رد
دﻮﺟﻮﻣ ﻪﺘﺴـﺑ و زﺎـﺑ عﻮﻧ ود ﺪـﻧ
. يﺎﻫﺪـﻣﺎﻴﭘ نآ رد زﺎـﮔ نﺪﻧازﻮـﺳ و ﺮـﻠﻓ ثاﺪـﺣا
1. gas flaring
ﺖﺴﻳز ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻲﻧﻮﮔﺎﻧﻮﮔ دراد
و
ﻲﺗرﻮﺻ رد
ﻪﺑ ﻪﻛ ﻲﺘـﺳرد
ﻲـﻣ ،ﺪﻧﻮﺸـﻧ ظﺎـﺤﻟ
ﺪـﻨﻳآ رد ﺪـﻧاﻮﺗ ه
هﺪﻤﻋ ﻲﻔﻨﻣ تاﺮﻴﺛﺄﺗ يا
د
نﺎﻫﺎﻴﮔ ،نﺎﺴﻧا ر
،
ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد فاﺮﻃا ﻂﻴﺤﻣ و ،نارﻮﻧﺎﺟ .
زا اﻮـﻫ ﻲﮔدﻮﻟآ
ﻢﻬﻣ
ﺎﻫﺮﻠﻓ رد زﺎﮔ نﺪﻧازﻮﺳ ﻲﻔﻨﻣ تﺎﻌﺒﺗ ﻦﻳﺮﺗ ﺖﺳ
.
ﺖﺨـﺳ يﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘـﺳا رﺎﺸﺘﻧا ـﻧاﺮﻴﮔ
ﺔ و ﺮﺸـﻧ
ناﺰﻴﻣ ﺶﻫﺎﻛ و زﺎﮔ ﺶﺨﭘ ﻞﻌﺸﻣ
يزﻮﺳ ) ﺮﻠﻓ ﮓﻨﻳ (
لﺮﺘﻨﻛ رد ﺮﺛﺆﻣ ﻲﻣﺎﮔ ﻲﮔدﻮﻟآ
ﻲﺷﺎﻧ ياﻮﻫ يﺎﻫ
زﺎﮔ ندﺮﻛ ﺮﻠﻓ زا ﺖﺳا
. ﻢﻫ
ﻲﮔﮋﻳو ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ،زﺎﮔ ِﺮﻠﻓ ﻚﻳ ﻦﻴﻨﭼ هﺪﻧازﻮـﺳ نآ رد ﻪﻛ يزﺎﮔ يﺎﻫ
ﻲﻣ ﻲﻣ ،دﻮﺷ و يﺮﺼـﺑ ،ﻲﺗﻮـﺻ ،ﻲﺗراﺮﺣ ﻲﮔﺪﻨﻳﻻآ ﺪﻧاﻮﺗ ...
ﺪـﺷﺎﺑ ﻪﺘـﺷاد ﺰـﻴﻧ )
مﺪـﻘﻣ ﺐﻴﻟﺪـﻨﻋ
،
1385 .(
ﺨﺳ ﺖ ﻪﻧاﺮﻴﮔ ﻦﻳﺮﺗ
دادراﺮﻗ طوﺮﺷ ي
ار ندﺮﻛ ﺮﻠﻓ نﺎﻜﻣا ﻂﻘﻓ
رد ﻂﻳاﺮﺷ يراﺮﻄﺿا ﺎﻳ
ﻪﺑ ﻞﻳﻻد
ﻂﺒﺗﺮﻣ ﺎﺑ ﻲﻨﻤﻳا زﺎﺠﻣ ﻲﻣ ﺪﻨﻧاد
Kashagan PSA, op.cit.) .(
ﻪﺑ رﻮﻃ
،ﻲﻠﻛ نﺪﻧازﻮـﺳ زﺎـﮔ
هاﺮـﻤﻫ
ﻂﻘﻓ ﻪﺑ ترﻮﺻ هﺎﺗﻮﻛ تﺪﻣ اﺮﺑ ي ﺎﻣزآ ﺶﻳ ﺎﻳ اﺮﺷ رد ﻂﻳ و كﺎﻧﺮﻄﺧ قﻮﻓ
هدﺎﻌﻟا و ﺖـﻔﻧ ﺖﻌﻨﺻ رد
ﺬﭘ زﺎـﮔ ﻪـﺘﻓﺮﻳ ﺖــﺳا
“Middle E. & N. Africa Forum on Flaring Reduction”, in: )
Tienhaara, op.cit.
.(
ا رد ﻦﻳ ،صﻮﺼﺧ يرﺎﻴﺴﺑ
زا يﺎﻫدادراﺮﻗ ﺖﻔﻧ
و زﺎﮔ درﻮﺧﺮﺑ ﻲﻣﺮﻧ ﺪﻧراد .
ﻪﭼﺮﮔا ا ﻦﻳ طوﺮﺷ ﻮﻟوا ﺖﻳ ﻊﺑﺎﻨﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﺑ ار ﻲﻣ
،ﺪﻨﻫد ﻲﻣاﺰﻟا ياﺮـﺑ ﻖـﻳرﺰﺗ دﺪـﺠﻣ زﺎـﮔ ﻪـﺑ
،ﻦﻴﻣز
ﺗرﻮﺻ رد ﻲ
ﻠﻣ ﺖﻛﺮﺷ ﻪﻛ ﻲ
ﺿﺎﻘﺘﻣ ﺖﻔﻧ ﻲ
رد ﺖﻓﺎﻳ
ﺪﺷﺎﺒﻧ زﺎﮔ
، د هﺪﻳ ﻲﻤﻧ دﻮﺷ و تﺎﻈﺣﻼﻣ
يدﺎﺼﺘﻗا ﻪﺑ
حﻮﺿو ﺮﺑ ﻞﺋﺎﺴﻣ ز ﺖﺴﻳ ﻲـﻄﻴﺤﻣ ﻪـﺒﻠﻏ ﻲـﻣ ﺪـﻨﻛ . ﻲـﻜﻳ
ﺎـﻫدادراﺮﻗ زا ي
لﺎـﺳ 1997
ﺰﻧوﺪﻧا ي ﻧ ﺰﻴ ﻤﻫ ﻦﻴ ا هﺪﻳ حﺮﻄﻣ ار ﻲﻣ
ﺪﻨﻛ ﻪﻛ زﺎﮔ
» ﻦﻜﻤﻣ ﺖـﺳا هﺪﻧازﻮـﺳ دﻮـﺷ
رد ﻲﺗرﻮـﺻ ﻪـﻛ
شزادﺮﭘ و ﺖﻓﺎﻳزﺎﺑ نآ يدﺎﺼـﺘﻗا ﺪـﺷﺎﺒﻧ
«
Bengara-II Block, 1997) .(
ـﺧﺮﺑ ﻲ ﻢـﻫ ﺎـﻫدادراﺮﻗ
ار ندﺮﻛ ﺮﻠﻓ نﺎﻜﻣا ﻂﻘﻓ
رد ﻦﻜﻤﻣ ﺖﻟود زا زﻮﺠﻣ ﺐﺴﻛ ترﻮﺻ ﻲﻣ
ﺪﻨﻧاد . ﻲـﻜﻳ ﺎـﻫدادراﺮﻗ زا ي
لﺎﺳ زا اﺪﻧﺎﮔوا 2004
ﻧ ﺰﻴ ا زا ﻦﻳ ﭘ لﺪﻣ يوﺮﻴ ﻲﻣ
،ﺪﻨﻛ هرﺎـﺷا ﺎﻣا ﻲـﻣ
ﺪـﻨﻛ ﻪـﻛ ﺖـﻟود
» ﺪـﻳﺎﺒﻧ ﻪـﺑ
ترﻮﺻ لﻮﻘﻌﻣﺎﻧ زا ﺖﻳﺎﺿر يراددﻮﺧ ﺎﻳ
نآ ار ﻪﺑ ﺮﻴﺧﺄﺗ دزاﺪﻨﻴﺑ
«
Draft Production Sharing )
Agreement, 2007
.(
7 . ﺖﻴﻌﺿو يﺎﻫ ﻲﻧاﺮﺤﺑ
رد ﺴﺑ يرﺎﻴ
ﺎﻫدادراﺮﻗ زا ي
ﻓﺮـﻃ ،ﻪﻧﻮﻤﻧ زﺎﮔ و ﺖﻔﻧ ﻦﻴ
ﺶﻴـﭘ ﻲـﻨﻴﺑ هدﺮـﻛ ﺪـﻧا ﻪـﻛ لﺎـﻤﺘﺣا عﻮـﻗو
ثداﻮﺣ و يﺎﻫداﺪﻳور يراﺮﻄﺿا
و دراد دﻮـﺟو ﻲـﻣ
ﺖﺴـﻳﺎﺑ ياﺮـﺑ نآ ﺎـﻫ ﺶﻴـﭘ ﻲـﻨﻴﺑ يﺎـﻫ مزﻻ
دﻮﺷ مﺎﺠﻧا .
زا ﻦﻳا
،ور ﻪﺑ ﺔـﻟﺰﻨﻣ ﻲﺸـﺨﺑ زا
زرا شراﺰـﮔ ﻲﺑﺎـﻳ
تاﺮـﺛا ﺖﺴـﻳز ﻲـﻄﻴﺤﻣ يروﺮـﺿ
ﺖﺳا ﻪﻛ رﺎﻜﻧﺎﻤﻴﭘ
» ﺔﻣﺎﻧﺮﺑ ﺶﻨﻛاو ﻪﺑ ﻂﻳاﺮﺷ يراﺮﻄﺿا
« ار ﺰﻴﻧ ﻪـﺋارا ﺪـﻫد
Kashagan, op.cit., )
Art. 5.2c
.(
ﻲﺧﺮﺑ ﺎﻫدادراﺮﻗ ي
ﻪﺳ زﺎﮔ و ﺖﻔﻧ ﺶﺨﺑ
د ﺮﮕﻳ ﻧ ار ﺰﻴ
راﺮﻄﺿا دراﻮﻣ رد ي
ﺶﺷﻮﭘ ﻲـﻣ ﺪـﻨﻫد :
» مﻼﻋا
« ،
» ﺶﻨﻛاو
« و
» ﺐﻗاﻮﻋ مﺪﻋ ﺶﻨﻛاو
« . مﻼﻋا ﻣ
ًﻻﻮﻤﻌ دوﺪﺤﻣ ﻪﺑ ﻲﻧﺎﻣز ﺖـﺳا ﻪـﻛ رﺎـﻜﻧﺎﻤﻴﭘ
ﺖﻟود ار زا ﺖﻴﻌﺿو ﺶﻴﭘ هﺪﻣآ هﺎﮔآ ﺪﻨﻛ
Azeri and Chirag Fields PSA, op.cit. Art. 26.2) .(
ةرﺎﺑرد
،ﺶﻨﻛاو تﺎﻣاﺰﻟا ﺎﻳ ﺐﻠﻏا ﻢﻬﺒﻣ ﺪﻧا ) ﺪﻨﻧﺎﻣ
» ﻪﻧﺎﻃﺎﺘﺤﻣ تﺎﻣاﺪﻗا
« ( ﺎﻳ
ﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا ﻪﺑ ي
بﻮـﺧ
هرﺎﺷا زﺎﮔ و ﺖﻔﻧ ﺖﻌﻨﺻ ﻲـﻣ
ﺪـﻨﻨﻛ
ibid, at Art. 26.2) .(
ا ﺎـﺑ ﻦـﻳ
ﺮـﺑ ،لﺎـﺣ سﺎـﺳا
ﻲـﺧﺮﺑ زا
ﺎﻫدادراﺮﻗ رد
ﻲﺗرﻮﺻ ﻪﻛ رﺎﻜﻧﺎﻤﻴﭘ ﻪﺑ ﺖﻋﺮﺳ ﻪﺑ ﻚﻳ ﻪﺛدﺎﺣ ﺎﻳ يدرﻮـﻣ
راﺮﻄـﺿا ي نﺎﺸـﻧ ﺶﻨـﻛاو
ﻪﺑ دراد ﻖﺣ ﺖﻟود ،ﺪﻫﺪﻧ ﺔﻨﻳﺰﻫ
رﺎﻜﻧﺎﻤﻴﭘ ﺶﻨﻛاو مزﻻ ار مﺎﺠﻧا ﺪـﻫد
Petroleum Agreement, )
Republic of Ghana, 2006
.(
8 .
،ﺖﻴﻟﻮﺌﺴﻣ ﺖﻣاﺮﻏ
و ﻪﻤﻴﺑ
ﻞﺋﺎﺴﻣ ﺮﻣ
ﻟﻮﺌﺴـﻣ ﺎﺑ ﻂﺒﺗ ﺖﻴ
تارﺎﺴـﺧ ﺖﺴـﻳز
ﻲـﻄﻴﺤﻣ ﻲـﻣ ﺪـﻧاﻮﺗ هﺪـﻴﭽﻴﭘ ﺪـﺷﺎﺑ . ـﺑ ﻪ صﻮﺼـﺧ
ﻲﺘﻗو فﺮﻃ يﺎﻫ دﺪﻌﺘﻣ زا ﻪﻠﻤﺟ ﺖﻛﺮﺷ يﺎﻫ ﻲﺘﻟود رد ﺪـﻴﻟﻮﺗ ﺖـﻔﻧ ﺖﻛرﺎﺸـﻣ ﺪـﻧراد
.
،ﻦﻳاﺮﺑﺎـﻨﺑ
ﺎﻫدادراﺮﻗ ﺪﻳﺎﺑ
يوﺎﺣ يدﺎﻔﻣ ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻪﻛ
ًﺎﺘﺣاﺮـﺻ ﺺﺨﺸـﻣ ﺪـﻨﻛ
ﻪـﭼ ﻲﺴـﻛ رد رد و درﻮـﻣ ﻪـﭼ
ﺴﻛ ﻪﭼ ﻞﺑﺎﻘﻣ ﻲ
ﺖﺳا لﻮﺌﺴﻣ
؟ ﻦﻳا ﻪﻛ عﻮﺿﻮﻣ
» ﺴﻛ ﻪﭼ ﻲ
«
دوﺪـﺣ ﺎﺗ ﺖﺳا لﻮﺌﺴﻣ ي
ﻞﻜـﺷ ﻪـﺑ
ﮕﺘﺴﺑ دادراﺮﻗ ﻲ
ﺎﻣا ،دراد
ًﻼﻛ ا ﻦﻳ ﭘ رﺎﻜﻧﺎﻤﻴ ﺎﻳ
ﺘﻣا ﺐﺣﺎﺻ زﺎﻴ
) ﺖﻛﺮﺷ ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا ﻲـﺘﻔﻧ ( ﺖـﺳا ﻪـﻛ
لﻮﺌﺴﻣ ﺪﻫاﻮﺧ دﻮﺑ . ﺮﮕﻣ رد يدراﻮﻣ ﻪﻛ ﺮﻴﺼﻘﺗ
ًﺎﻤﻴﻘﺘﺴﻣ ﻪﺑ ﺖﻛﺮﺷ ﻲـﺘﻟود ﻞـﺑﺎﻗ بﺎﺴـﺘﻧا ﺪـﺷﺎﺑ
Timor-Leste, op.cit.) .(
ﺑ ﺮﮔا ﺶﻴ زا ﻚﻳ ﭘ رﺎﻜﻧﺎﻤﻴ ژوﺮﭘ رد ا ،ﺪـﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد دﻮﺟو ه ﻦـﻳ
لﺎـﻤﺘﺣا
ﺪﻨﺑ ﻪﻛ ﺖﺷاد ﺪﻫاﻮﺧ دﻮﺟو ي
نآ دادراﺮﻗ زا ﺎﻫ
ار
ًادﺮﻔﻨﻣ و
ًﺎﻨﻣﺎﻀـﺘﻣ لﻮﺌﺴـﻣ ﺪـﻧاﺪﺑ
ibid. Art. )
.(1.5.
ﺶﻴﺑ ﺮﺗ يﺎﻫدادراﺮﻗ ﻪﻧﻮﻤﻧ
ﻪﺑ رﻮﻃ ﻪـﺑ صﺎـﺧ
» ﮔدﻮـﻟآ ﻲ
« ﺎـﻳ
» تارﺎﺴـﺧ ﺖﺴـﻳز
ﻲـﻄﻴﺤﻣ
« رد
يﺎﻫﺪﻨﺑ ﺖﻴﻟﻮﺌﺴﻣ / ﺖﻣاﺮﻏ
ور و هدﺮﻛ هرﺎﺷا دﺮﻜﻳ
ﻟﻮﺌﺴﻣ ﺖﻴ
ﺗا ار ﺾﺤﻣ ذﺎـﺨ
هدﺮـﻛ ﺪـﻧا . ﻲـﻜﻳ زا
ﻲﻗﺮﺘﻣ ﻦﻳﺮﺗ
دادراﺮﻗ طوﺮﺷ ي
ﻟﻮﺌﺴﻣ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﺖﻴ
/ ﺖﻣاﺮﻏ رد ﺔﻧﻮﻤﻧ دادراﺮﻗ لﺎﺳ 2000 ﻠﺑ ﺰﻴ د هﺪﻳ
ﻲﻣ دﻮﺷ ﻪﻛ
ﭘ نآ رد رﺎﻜﻧﺎﻤﻴ ﻚﻳ ﻢﻫد زا ﻚﻳ ﺪﺻرد
ﻟﻮﺗ شزرا ﺪﻴ
ﻗوﺪﻨﺻ ﻪﺑ ار ﻪﻧﻻﺎﺳ ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﻲ
ﻪﻛ
زا ﻮﺳ ي ﺖﻟود اﺮﺑ ي
» صﻮﺼﺧرد ﺖﻣاﺮﻏ ﺖﺧادﺮﭘ ﻚﺗ
ﻚﺗ ﺎﻳ تارﺎﺴﺧ مﺎﻤﺗ ﺖﺴﻳز
ﺤﻣ ﻲـﻄﻴ رد
ﺮﺟ نﺎـﻳ ﻠﻤﻋ تﺎـﻴ ـﺘﻔﻧ ﻲ
« ﺪـﻣ ﺖﻳﺮﻳ ﻲـﻣ دﻮـﺷ ﺖـﺧادﺮﭘ ﻲـﻣ
ﺪـﻨﻛ
RSM PSA, Art. 27.3, in: )
Tienhaara, op.cit
.(
عﻮﺿﻮﻣ د يﺮﮕﻳ
دﺰﻧ زا ﻪﻛ ﻚﻳ
ﻟﻮﺌﺴﻣ ﺎﺑ ﺖﻴ
ﭘ ماﺰﻟا ﺖﺳا طﺎﺒﺗرا رد ﺖﻣاﺮﻏ و نارﺎﻜﻧﺎﻤﻴ
ﺑ ﻪﺑ ﻪﻤﻴ
ﺖﺳا . ا ﻦﻳ
دادراﺮﻗ دﺎﻔﻣ ي
ﺺﺨﺸـﻣ ﺐـﻠﻏا ﻲـﻣ
ﺪـﻨﻨﻛ
ﺑ ﻪـﻛ ﻪـﻤﻴ ﺎﺑ ﺪـﻳ
» ﮔدﻮـﻟآ ﻲ
« ﺎـﻳ
» تارﺎﺴـﺧ
ز ﺖﺴﻳ ﻲﻄﻴﺤﻣ
« ار ﺶﺷﻮﭘ ﺪﻫد
Timor-Leste Inst., Art. 19.2.) .(
9 . نﺪﻴﭼﺮﺑ زﺎﻓ تﺎﺴﻴﺳﺄﺗ
ﺘﻔﻧ داﻮﻣ لﺎﺼﺤﺘﺳا و 1
ﻲ زﺎﺴﻛﺎﭘ و ي
2كﺎﺧ
ﺲﭘ زا نﺎﻳﺎﭘ ﺔﻠﺣﺮﻣ
،ﺪﻴﻟﻮﺗ رد هﺎﭼ يﺎﻫ ﺖـﻔﻧ
،ﻲﻜﺸـﺧ ﻲـﻣ
ﺖﺴـﻳﺎﺑ هزﺎـﺳ ﺎـﻫ
،هﺪـﻴﭼﺮﺑ ﺢﻟﺎﺼـﻣ
ﺎﻬﻧ و ﻪﺘﺷادﺮﺑ
ًﺎﺘﻳ زﺎﺑ ﺖﻓﺎﻳ ﺎﻳ
ﺪﻧﻮﺷ ﻊﻓد .
ﺘﻔﻧ داﻮﻣ لﺎﺼﺤﺘﺳا ﻲ
ﺎﺴـﻛﺎﭘ و ز
ي ﻂﻴـﺤﻣ ﺖﺴـﻳز ﻲـﻠﺤﻣ
)
ًﻼﺜﻣ ندﺮﻛ فﺮﻃﺮﺑ ﻲﮔدﻮﻟآ
ﺎﻫ
ﮔ دﺪﺠﻣ ﺖﺷﺎﻛ و نﺎﻫﺎﻴ
( ﻧ ﺰﻴ
ﺪـﺷﺎﺑ مزﻻ ﺖـﺳا ﻦﻜﻤﻣ .
ﺳﺄﺗ تﺎﺴـﻴ
رد ﻲﻳﺎﻳ ﻪﺑ هﮋﻳو
ﭼﺮﺑ ﺮﻈﻧ زا نﺪﻴ
ﺳﺄﺗ تﺎﺴﻴ ﭘ ﺎﺑ ﻲﮔﺪﻴﭽﻴ ﺻﺎﺧ ﻲ ﻪﺟاﻮﻣ
،ﺪﻧا
ا رد ﻪﭼﺮﮔا ﻦﻳ
ﻧ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﺰﻴ
قﻮﻘﺣ ﻦﻴﺑ ﻞﻠﻤﻟا ﺮﻴﺛﺄﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﻪﻈﺣﻼﻣ يا رد ﺖﻌﻨﺻ ﺖﻔﻧ و زﺎـﮔ دراد
Gao, 1998; Rawa et al., )
(.2009
ﻦﻳا ﻪﻛ رد ةرﺎﺑ نﺪﻴﭼﺮﺑ تﺎﺴـﻴﺳﺄﺗ و
هﺮـﻴﻏ ﺎـﺗ ﻪـﭼ هزاﺪـﻧا
دﺎـﻔﻣ ﺎـﻫدادراﺮﻗ رد ي
ﺶﻴـﭘ ﻲـﻨﻴﺑ
ﻲﻣ
؟دﻮﺷ ﻪﺑ ﺔـﻄﺑار يدادراﺮـﻗ ﻦﻴـﺑ
ﻦﻴﻓﺮـﻃ
ﮕﺘﺴـﺑ دادراﺮـﻗ ﺮـﻤﻋ لﻮـﻃ و ﻲ
دراد . ـﺧﺮﺑ رد ﻲ زا
ﺗﺮﺗ تﺎﺒﻴ دادراﺮﻗ
،ي
ﻜﻟﺎﻣ ﺖﻟود ﺖﻴ
ﺳﺄﺗ ﺮﺑ ار دﻮﺧ تﺎﺴﻴ
ﻟﻮﺗ يﺪﻴ ﻆﻔﺣ ﻲـﻣ ﺪـﻨﻛ
ـﺘﺣ و ﻲ زا ﺲـﭘ
ﺎﺧ ﺔﻤﺗ دادراﺮﻗ
ﻠﻤﻋ ﻪﺑ تﺎﻴ ﻪﻣادا ﻲﻣ ﺪﻫد . ا ﺎﺑ ﻦـﻳ
ـﺘﺣ ،لﺎـﺣ ﻲ
رد ﻦﻴـﻨﭼ
،يدراﻮـﻣ
ـﺧﺮﺑ ﻲ دﺎـﻔﻣ
دادراﺮﻗ ي
ﺳﺄﺗ ندﺮﻛ ﻊﻤﺟ ﺖﺳا ﻦﻜﻤﻣ ﻲﺗﺎﺴﻴ
ﻧ راﺮﻗ ﻪﻛ ار ﺖﺴـﻴ
زا ﻮـﺳ ي ﺖـﻟود ،دﻮـﺷ مﺎـﺠﻧا
ﺶﻴﭘ ﻲﻨﻴﺑ ﺪﻨﻨﻛ .
ﻪﺑ
ﻧﺎﻬﺟ ﻚﻧﺎﺑ شراﺰﮔ
،ﻲ دﻮﺒﻧ ﻞﻤﻌﻟارﻮﺘﺳد
ﻲﻳﺎﻫ اﺮﺑ ي ةﻮﺤﻧ مﺎـﺠﻧا ﻞـﺣاﺮﻣ رﻮﻛﺬـﻣ
ﻲﻠﻜﺸـﻣ
ﺸﻛ رد ﻪﻛ ﺖﺳا ﺎﻫرﻮ
ي ةﺪﻨﻨﻛﺪﻴﻟﻮﺗ ﺖﻔﻧ
دﻮﺟو دراد
Rawa, op.cit, at 36-46) .(
مﺪـﻋ ﺮـﺑ هوﻼﻋ
،ﻞﻤﻌﻟارﻮﺘﺳد ﺧﺮﺑ
ﻲ زا ﺖﻛﺮﺷ ﺎـﻫ
ًﺎﻓﺮـﺻ ﺎـﺑ مﺎـﺠﻧا تﺎﺣﻼـﺻا
،ﻲﺤﻄـﺳ ﻂـﻘﻓ
رد ـﭘ ﻲ ﺶﻫﺎـﻛ
ﻪﻨﻳﺰﻫ يﺎﻫ دﻮﺧ ﺪﻨﺘﺴﻫ . ﻲﻜﻳ زا شور يﺎﻫ ﻤﻀﺗ ﻦﻴ ا ﻦﻳ زا هدﺎﻔﺘﺳا تﺎﺣﻼﺻا ﻢﺴﻴﻧﺎﻜﻣ
ﻟﺎﻣ ﻲ ﺪﻨﻧﺎﻣ
ﺖﻧﺎﻤﺿ ﺔﻣﺎﻧ مﺎﺠﻧا رﺎﻛ ﺎﻳ قوﺪﻨﺻ هﺮﻴﺧذ ﺖﺳا .
1. decommissioning 2. remediation
ﺶﺨﺑ مﻮﺳ : ﻲﺳرﺮﺑ ﻂﺑاﻮﺿ ﺖﺴﻳز ﻲﻄﻴﺤﻣ رد يﺎﻫدادراﺮﻗ ﻲﺘﻔﻧ
ناﺮﻳا
رد ا ﻦﻳ تﺎﻣاﺰﻟا ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﻂﺑاﻮﺿ ،ﺶﺨﺑ ﺖﺴﻳز
ﻲﻄﻴﺤﻣ اﺪﺘﺑا رد ﻲﻃوﺮﺷ زا يﺎـﻫدادراﺮﻗ زا ﻞـﺒﻗ
دادراﺮﻗ ﺪﻨﻧﺎﻣ بﻼﻘﻧا مﻮﻴﺳﺮﺴﻨﻛ
ﺧﺮﺑ رد ﺲﭙﺳ و ﻲ
ﺎـﻫدادراﺮﻗ داﻮـﻣ زا ي
ـﺘﻔﻧ ﻲ بﻼـﻘﻧا زا ﺲـﭘ
ﺳرﺮﺑ ﻲ ﻲﻣ دﻮﺷ .
ﻪﺑ ﺐﺟﻮﻣ ﺪﻨﺑ ) 1 ( ءﺰﺟ
» و « ةدﺎﻣ 4
ﺳﺮﺴﻨﻛ دادراﺮﻗ مﻮﻴ
) نﻮﻧﺎﻗ ةرﺎﺑرد ﺔﻟدﺎﺒﻣ دادراﺮـﻗ شوﺮـﻓ
زﺮﻃ و زﺎﮔ و ﺖﻔﻧ ةرادا
تﺎﻴﻠﻤﻋ ،نآ 1333 ( ، ﺖﻛﺮﺷ يﺎﻫ
ﻠﻣ ﺖﻛﺮﺷ ﻞﺑﺎﻘﻣ رد ﻞﻣﺎﻋ ﻲ
ﺖـﻔﻧ ﻪـﺑ
ﺎﻋر ﺖﻳ دراﻮﻣ ﻞﻳذ رد ﺔﻴﺣﺎﻧ تﺎﻴﻠﻤﻋ ﺪﻬﻌﺘﻣ ﺪﻧﺪﺷ :
1 . قﺎﺒﻄﻧا تﺎﻴﻠﻤﻋ دﻮﺧ ﺎﺑ
» شور بﻮﺧ ﺖﻌﻨﺻ
«
1؛
2 . ﺖﻴﻌﺒﺗ زا
» لﻮﺻا ﺢﻴﺤﺻ ﻣ ﻲﺳﺪﻨﻬ
2« رد ﺖﻇﺎﻔﺣ زا
؛ﺮﻳﺎﺧذ
3 . ةرادا ﻲﻨﻓ ناﺪﻴﻣ يﺎﻫ ﺖﻔﻧ و
؛هﺎﮕﺸﻳﻻﺎﭘ
4 . تﺎﻣاﺪﻗا طﻮﺑﺮﻣ ﻪﺑ هدﺎﻣآ
،ندﺮﻛ ﻪﺑ ﻲﻘﻳﺮﻃ ﻪـﻛ رد تﺎـﻴﻠﻤﻋ ﻪﺑﺎﺸـﻣ
لواﺪـﺘﻣ و لﻮـﻤﻌﻣ
ﺖﺳا . ﺖﻳﺎﻋر ﻂﺑاﻮﺿ ﺖﺴﻳز ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻪﺑ ﻞﻴﺼﻔﺗ رد يﺎﻫدادراﺮﻗ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﻊﻴﺑ
ةﺪﻘﻌﻨﻣ ﻞﺴﻧ يﺎـﻫ ﺎـﺗ لوا
مﻮﺳ ﻪﺑ ﺔﻠﺌﺴﻣ
ا ،ﺖﺷاﺪﻬﺑ ﻲﻨﻤﻳ
ﺤﻣ و ﻂﻴ ز
3ﺖﺴﻳ ﻲﻣ دزادﺮﭘ . ﻪﺑ ﺐﺟﻮﻣ دﺎـﻔﻣ يﺎـﻫدادراﺮﻗ رﻮـﺑﺰﻣ
) ﺷ يوﺮﻴ : 568 - 569 ( ﻦﻴﻓﺮﻃ ﻦﻳا دادراﺮﻗ ﺪﻧﺪﻬﻌﺘﻣ ﻠﻤﻋ تﺎﻴ ار ﻪﻌﺳﻮﺗ :
ﻒﻟا ( ﺎﺑ ظﺎﺤﻟ ﺖﻴﺳﺎﺴﺣ ﻂﻴﺤﻣ
ﺖﺴﻳز اﺮﺟا ﺪﻨﻨﻛ . ﻮﺤﻧ ﻪﺑ ي
ﻞﺴﻧ و زوﺮﻣا ﻞﺴﻧ ﻪﻛ يﺎﻫ
هﺪﻨﻳآ
زا ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻲﻨﻴﻣز ﺶﻴﺑ ﺮﺗ هﺮﻬﺑ ﺪﻨﻣ
؛ﺪﻧﻮﺷ
ب ( ﻪﺑ هﻮﻴﺷ يا مﺎﺠﻧا ﺪﻨﻫد ﻪﻛ ا ﻨﻤﻳ ﻲ
اﺮﺑ رﺎﻛ ﻞﺤﻣ ﺖﺷاﺪﻬﺑ و ي
ماﺪﻛ ﺮﻫ ناﺮﮔرﺎﻛ و نﺎﻨﻛرﺎﻛ
ﻓﺮﻃ زا ﻦﻴ ﭘ و نارﺎﻜﻧﺎﻤﻴ ﻋﺮﻓ ﻲ و ﻪﺑ رﻮﻃ ﻠﻛ ﻲ اﺮﺑ ي
ﻤﻀﺗ مدﺮﻣ مﻮﻤﻋ ﻦﻴ
دﻮﺷ . اﺮﺑﺎﻨﺑ
،ﻦﻳ ﻓﺮﻃ ﻦﻴ ﺎﺑ ﺪﻳ
ﻠﻤﻋ تﺎﻴ ﺎﺑ ﻖﺑﺎﻄﻣ ار دﻮﺧ ﻲﻟﺎـﻋ
ﻦﻳﺮـﺗ يﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘـﺳا ﻞـﺑﺎﻗ
لﺎـﻤﻋا ةرﺎـﺑرد
،ﻲـﻨﻤﻳا و ﺖـﺷاﺪﻬﺑ
تﺎﻈﺣﻼﻣ ﺖﺴﻳز
ﻲﻄﻴﺤﻣ مﺎﺠﻧا ﺪﻨﻫد .
ﺔﺨﺴﻧ مﻮﺳ
ﺎﻫدادراﺮﻗ زا ي
ﺪﺟ ﺪﻳ يﺎﺑ ﻚﺑ ﻧ ﺰﻴ ﻲﻳﺎﻫﺪﻨﺑ ةرﺎﺑرد تﺎﻈﺣﻼﻣ ﺖﺴﻳز
ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻪـﺋارا
ﻲﻣ ﺪﻫد . ا ﺮﺑ ﻦﻳ ،سﺎﺳا رﺎﻜﻧﺎﻤﻴﭘ
ﺎﻋر ﺎﺑ ﺖﺳا ﻒﻇﻮﻣ ﺖﻳ
ﺮﺗﻻﺎﺑ ﻦﻳ ﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا ي
ا
،ﻲﻨﻤﻳ ﺖـﺷاﺪﻬﺑ
ﺤﻣ و ﻂﻴ ز
،ﺖﺴﻳ
آ رد ﻪﻛ هﺪﻨﻳ ﻧ ﺰﻴ ﺖﺳا ﻦﻜﻤﻣ ﺎﻘﺗرا
ﭘ اﺪﻴ
ا صﻮﺼـﺧ رد ،ﺪﻨﻨﻛ ﻲـﻨﻤﻳ
ـﺤﻣ ﻂﻴ رﺎـﻛ
1. good petroleum practice 2. sound engineering principles
3. Health, Safety, and Environment (HSE)
