University of Tehran Press
Homepage: http://ijaedr.ut.ac.ir/
Analysis of health risk perceptions of chemical pesticides and the use of personal protective equipment among maize farmers in Ardabil province
Mojtaba Sookhtanlou1 | Zahra Khoshnodifar 2
1. Corresponding Author, Department of Water Engineering and Agricultural Management, Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran. E-mail: [email protected]
2. Department of agricultural extension & education, Saravan higher education complex; Agricultural and Natural Resources Research and Education Center of Markazi province, Arak, Iran. E-mail: [email protected]
Article Info ABSTRACT
Article type:
Research Article Article history:
Received 29 March 2022 Received in revised form 21 November 2022
Accepted 27 November 2022 Published online 21 March 2023
Keywords:
Farmers' perception, Chemical pesticides, Maize,
Health risk.
The purpose of this study was to analyze the perception of the health risk of chemical pesticides and the use of personal protective equipment among farmers. A cross- sectional study was conducted among maize farmers in Ardabil province (N=1507) which was determined by multi-stage sampling and the table of Bartlett et al. (N=306).
First, by determining the initial indicators, farmers' perceptions of pesticide health risk were assessed by the composite index (CI) technique. Farmers' groups were then analyzed based on the total composite index. According to the findings, the use of boots was the first priority and goggles the last priority was the use of personal protective equipment. There was a significant correlation between perceptions of health risk and use of personal protective equipment; but the perception of health did not necessarily correspond to the degree of toxicity of pesticides. According to the results of the composite index, 2,4-D herbicide was considered the most dangerous pesticide for farmers. Also, the most important differentiating variables of perception of health risk were mental norm, history of training courses and farm size, respectively.
Despite the high perceptual and educational gap on pesticide health risks, special attention to group training methods, ongoing training feedback, involvement of local trustees and skilled farmers, and the use of local media and warning brochures can Improve perceptions of farmers' health risk (especially on a small scale).
Cite this article: Sookhtanlou, M., & Khoshnodifar, Z. (2023). Analysis of health risk perceptions of chemical pesticides and the use of personal protective equipment among maize farmers in Ardabil province. Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 54-2 (1), 149-164.DOI:http//doi.org/10.22059/IJAEDR.2022.340953.669138
Publisher: University of Tehran Press.
. © The Author(s).
DOI: http//doi.org/10.22059/IJAEDR.2022.340953.669138
Extended Abstract Objectives
In recent years, the pressure of governmental and non-governmental planning to increase maize production in Ardabil province has led to more use of chemical pesticides among farmers. Simultaneously with the spread of crop pests in maize in Ardabil province, farmers' inadequate perception of the health risk of chemical pesticides has increased the unsafe use of pesticides and its harmful effects on the health of farmers, consumers and the environment. In this regard, this study sought to analyze the perception of the health risk of chemical pesticides and the use of personal protective equipment among farmers in Ardabil province. The specific objectives include the identification and determination of pesticides used by farmers and the degree of toxicity of pesticides; Determining the use of personal protective equipment; Assessing farmers' perceptions of pesticide health risks, and determined the most important distinguishing variables of farmers' groups in their perception of the health risk of chemical pesticides.
Methods
The present cross-sectional study was performed among maize farmers in Ardabil province (N = 1507). The sample size was determined to be 306 (n = 306) using multi-stage sampling method based on the table of Bartlett et al. Thus, 185 maize farmers from Parsabad County, 74 maize farmers from Meshginshahr County
Analysis of health risk perceptions of chemical pesticides and… /Sookhtanlou and Khoshnodifar 150
and 47 maize farmers from Bilesavar County formed the statistical sample of the study. The most widely used pesticides in the area were Acetochlor, Consult, Chlorpyrifos and 2,4-D. Perception of health risk of chemical pesticides of maize (total composite index) is also perceived based on three indicators of perception of pesticide consumption (average allowable amount of pesticide consumption, relative to perception of pesticide consumption), severity of toxicity and perceived hazard of pesticide (perceived hazardous severity of pesticide relative to pesticide toxicity) and perception of number of personal protective equipment used for pesticide (number of personal protective equipment used, relative to recommended number of personal protective equipment), was measured. Finally, with the help of composite index calculation and multiple diagnostic analysis, the variables affecting the perception of health risk of chemical pesticides were analyzed.
Results
The use of boots in the first priority and goggles in the last priority was the use of personal protective equipment among farmers. There was a positive and significant correlation between farmers' perceptions of risk and the use of personal protective equipment; however, there was no significant correlation between the use of personal protective equipment and the degree of toxicity of pesticides and between the variables of farmers' perception of the danger of pesticides and the degree of toxicity of pesticides. Most farmers had a low level of perception of the health risk of chemical pesticides. According to the results of the composite index, the highest and lowest levels of farmers 'perception of the health risk of chemical pesticides, and the highest and lowest ratios of farmers' use of personal protection equipment were related to Consult and 2,4-D herbicides, respectively. For the values of the first index, the respondents had the highest and lowest ratios of perception of the allowable amount to the amount of pesticide consumption, respectively, compared to Acetochlor and Consult pesticides, respectively. In addition, the most important variables that differentiated the perception of the health risk of chemical pesticides among farmers included the mental norm about the dangers of chemical pesticides, history of training courses and field size, respectively.
Conclusion
The results showed that low or incorrect perception of farmers about chemical pesticides puts them at greater health risks. Farmers were low on health perceptions and overused pesticides. Based on their perception of the risk of chemical pesticides, they used a different number of personal protection equipment, and farmers' perceptions of the dangers of chemical pesticides did not necessarily correspond to the degree of toxicity of the pesticides. Mental norm can also play a dominant role in farmers' perceptions. Insufficient use of personal protective equipment by the majority of farmers is a concern for the health of farmers in the region. In this regard, the high perceptual and educational gap between farmers with the health risks of chemical pesticides indicates the need to pay special attention to group training methods, the use of local media and warning brochures. In addition, ongoing educational feedback on chemical pesticides and the involvement of local trustees and skilled farmers in educating farmers can improve perceptions of farmers' health risks. However, in this regard, more attention to small-scale farmers can be a priority in educational and management programs in the region.
سوت و داصتقا تاقیقحت هلجم هرود ،نایرا یزرواشک هع
2- 54 هرامش ، 1
نارهت هاگشناد تاراشتنا
اپاش کینورتکلا ی
: 2423 - 785X
Homepage: http://ijaedr.ut.ac.ir/
لحت ی ل تملاس رطخ زا کاردا ی
تفآ شک یاه ش ی م ی ا یی ،یدرف تظافح تازیهجت زا هدافتسا و
م ی نا نازرواشک ترذ
راک لیبدرا ناتسا
ولناتخوس یبتجم
1
یدونشوخ ارهز|
2رف
1 . ،لوئسم هدنسیون هورگ
،یزرواشک تیریدم و بآ یسدنهم هدکشناد
یعیبط عبانم و یزرواشک هاگشناد ،
یلیبدرا ققحم ،
لیبدرا ، ناریا
، :همانایار
[email protected] 2 . هورگ یزرواشک شزومآ و جیورت ،
،ناوارس یلاع شزومآ عمتجم قحت زکرم
ی تاق زرواشک شزومآ و ی
بط عبانم و یع ی زکرم ناتسا ی
، ا ،کارا ی نار . همانایار :
هلاقم تاعلاطا هدیکچ
:هلاقم عون ةلاقم یشهوژپ
رات ی خ رد ی تفا 09: / 01 / 1401
رات ی خ یرگنزاب 30 : / 08 / 1401
رات ی خ ذپ ی شر : 06 / 09 / 1401
رات ی خ راشتنا : 01 / 01 / 1402
دیلک هژاو :اه ،نازرواشک کاردا تفآ
شک اه ی
،ییایمیش ،ترذ رطخ .یتملاس
،قیقحت فده لحت
ی ل تملاس رطخ زا کاردا ی
تفآ شک اه ی ش ی م یا یی هجت زا هدافتسا و ی
تاز یدرف تظافح
، می نا
نازرواشک ،یعطقم هعلاطم .دوب می
نا ترذ نازرواشک راک
بدرا ناتسا ی ل (
N=1507
هنومن اب هک دش ماجنا ) یریگ
دنچ هلحرم ا ی و کمک اب ،ناراکمه و تلتراب لودج هنومن مجح
ناتسرهش هس زا و رهش نیگشم ،دابآ سراپ
هلیب راوس ( دش نییعت
n=306
خ زا نازرواشک کاردا .) یتملاس رط
تفآ شک اه یبیکرت صخاش کینکت طسوت ،
( ،)CI
لصا صخاش هس ساسا رب ی
م زا کرد ی ناز مس تدش ،مس فرصم ی
ت کانرطخ و ی تفآ زا هدش کرد شک
هجت دادعت زا کرد و ی
تاز درف تظافح ی
ارب هدافتسا دروم ی
تفآ شک هورگ سپس .دش یبایزرا ،نازرواشک یاه
لیلحت دروم یبیکرت صخاش ساسا رب هتفای قباطم .دنتفرگ رارق
کنیع و لوا تیولوا رد همکچ زا هدافتسا ،اه
تازیهجت زا هدافتسا و یتملاس رطخ زا کاردا نیب .دوب یدرف تظافح تازیهجت زا هدافتسا رخآ تیولوا رد ظفاحم ینعم یگتسبمه یدرف تظافح تفآ تیمس هجرد اب ًامازلا ،یتملاس کاردا یلو ؛تشاد دوجو یراد
شک م اه تقباط
،یبیکرت صخاش جیاتن قباطم .تشادن فلع
شک کانرطخ یدروفوت نیرت
تفآ شک بوسحم نازرواشک یارب
یم مهم ،نینچمه .دش نیرت
غتم ی اهر ی امتم ی هدننکز ،یتملاس رطخ زا کاردا ترت هب
ی ب ینهذ راجنه ، ،
هقباس
هرود رد تکرش اه
ی شزومآ و ی .دوب هعرزم هزادنا یتملاس تارطخ هرابرد یشزومآ و یکاردا یلااب فاکش دوجو اب
تفآ شک اه شور هب هژیو هجوت ، نادمتعم تکراشم بلج ،یشزومآ موادم یاهدروخزاب ،یهورگ یشزومآ یاه
هناسر زا هدافتسا و رهام نازرواشک و یلحم یم هدنهدرادشه یاهروشورب و یلحم یاه
زا کاردا دوبهب رب دناوت
یتملاس رطخ .دشاب رثؤم )سایقم هدرخ هژیو هب( نازرواشک
دانتسا : یبتجم ،ولناتخوس و
شوخ یدون ارهز ،رف ( 1402 .) لحت ی ل تملاس رطخ زا کاردا ی
تفآ شک یاه ش ی م یا یی ،یدرف تظافح تازیهجت زا هدافتسا و می
نا نازرواشک ترذ راک
لیبدرا ناتسا قحت هلجم .
ی تاق زرواشک هعسوت و داصتقا ی
ا ی نار ، 2 - 54 ( 1 ،) 164 - 149 . DOI: http//doi.org10.22059/IJAEDR.2022.340953.669138
:رشان نارهت هاگشناد تاراشتنا هسسؤم .
.ناگدنسیون
©
DOI:http//doi.org/10.22059/IJAEDR.2022.340953.669138
یملع(
- )یشهوژپ لحت
ی ل تملاس رطخ زا کاردا ی
تفآ شک یاه ش ی م ی ا یی زا هدافتسا و هجت
... تازی / یدونشوخ و ولناتخوس رف
152
همدقم تسا ناریا رد فرصمرپ یزرواشک تلاوصحم زا یکی ترذ
؛ تشک نازیم اما ،لوصحم نیا
تسین یلخاد زاین یوگباوج راشف ،اذل .
همانرب یزیر نامدنار شیازفا یاتس ار رد یتلودریغ و یتلود یاه ناتس ا رد ترذ درکلمع
.تس ا لیبدرا ناتس ا نوچمه فلتخم یاه
مهم زا یکی ناونع هب ،ترذ لاووس زا رتووشیب ،)لیبدرا ناتووسا( ناغم تووشد رد یعارز لوووصحم نیرت
یتافآ موجه تحت ،لبق یاه
هقاوووس مرک نوچمه ( توووسا هتفرگ رارق ترذ راوخ
ماروپدمحمرون ی
ر ،ی 1397
؛
Tajmiri et al., 2017
افتا نیا .) فروووصم رب ،ق
تفآ شک یاه ( تس ا هداد رارق یرتش یب یتملاس تارطخ ضرعم رد ار نازرواش ک و تس ا هدوزفا هقطنم رد ییایمیش ولناتخوس
و
یراوس ، 1399 .) ازفا ی ش سآ ی ب ذپ ی ر ی مومسم ربارب رد نازرواشک ی
ت تافآ عفد مومس اب
، رطخ نازیم زا نازرواشک حیحص کاردا هب
تفآ شک شناد و ییایمیش یاه دراد یگتس ب هنیمز نیا رد بولطم
(
Russell-Green et al., 2020; Sookhtanlou & Allahyari,
2021; Joko et al., 2020; Damalas & Abdollahzadeh, 2016
.)
ا رد ا ک
،رطخ کی زرا ی با ی نهذ ی یصخش زا ی ک همانرب لمع راتفر ای و ی تسا
هک یم یرکف عامجا کی هب درف لابق رد هک دسر
دوب دهاوخ وا راظتنا رد یبقاوع هچ ًلاامتحا ،راتفر ای و همانرب کی ماجنا (
Wilson et al., 2019; Godovykh et al., 2021
.) اذل مدع
هاگآ ی زا تس ردان کاردا و تفآ تیمس رطخ نازیم
شک رد یدرف تظافح تازیهجت هدافتس ا نازیم و نازرواش ک ینمیا راتفر رب اه
تس ا راذگرثا نانآ نایم (
Sookhtanlou & Allahyari, 2021
).
زین یدرف تظافح تازیهجت هجت لماش ،
ی تاز ی وعت لباق ی ض تس ا
ارب هک ی تملاووس تارطخ ربارب رد تظفاحم ی
ی ا ای نم ی عقوم اب ههجاوم(
تی یاه و رووضم داوم ،کانرطخ یا
مومووسم طووسوت )هدننک
زرواشک( صخش یا
زرواشک نارگراک ی
ب ) ه ک م هدرب را ی دوش م و ی دناوت دشاب توافتم رطخ عون اب بسانتم (
Garrigou et al., 2020
.)
زه ی هن اه کسیر و دح زا شیب و نمیاان هدافتسا زا یشان یتملاس یاه تفآ
شک اه
، تلع هب یگدولآ زرواشک تلاوصحم شیازفا ،ی
عسوت ة تمواقم فلع یرامیب و تافآ ،زره یاه اه
تفآ هب شک اه ثأت و ی ر ارف رب نآ ی اهدن ی لوت ی د یزرواشک
، حم ی ط ز ی تس تملاس و
ناسنا رایسب اه تسا لااب ( یللاب و یدمحم ، 1398
؛
Sookhtanlou & Allahyari, 2021
) ؛ اریز تفآ ضرعم رد نازرواشک شک
اه
زه ی هن اه ی ار یدایز شان ی رتسب زا ی ندش دوخ هداوناخ و دوخ ،
یکشزپ تامدخ اهزور نداد تسد زا و
ی راک ی یم لمحتم ار .دنوش
نینچمه عمجت هدنامیقاب تفآ شک ندب رد اه فرصم و نازرواشک
یزرواشک تلاوصحم ناگدننک تارثا
و بولطمان تدمزارد
ی ار رد
لسن اه ی نونک ی آ و ی هدن ( تشاد دهاوخ
Padmajani et al., 2014
.) رد لاس ،ریخا یاه لیبدرا ناتسا
دودح رد ،طسوتم روط هب 90
دصرد رذب ت ار روشک ترذ أ
هدرک نیم (
مح و رزاگ ی
د ،ی 1398 ) و ،ترذ دیلوت رد یروشک مجنپ هبتر بسک اب رد
ود هتشذگ لاس ،
شیازفا 100 یدصرد رد دیلوت نازیم ( تسا هتشاد لوصحم نیا
لیبدرا ناتسا یزرواشک داهج نامزاس ،
1399 .)
رب غلاب لیبدرا ناتسا 5
و رازه 346 هناد ترذ تشک ریز هب یعارز نیمز راتکه هتفر یا
تبسن ،تشک ریز تعسو نیا هک تسا
بیس نوچمه ناتسا مهم تلاوصحم رگید اب هسیاقم رد هتشذگ لاس جنپ هب ندوب درخ نینچمه .تسا هدوب هجوت لباق رایسب ،ینیمز
فلع شرتسگ رانک رد ترذ تشک یضارا یرامیب و زره یاه
لاس هب تبسن ،ترذ عرازم رد اه تسا هتشاد یشیازفا یدنور ،لبق یاه
(و زرواشک داهج تراز ی
، 1401 شور هنیمز رد نازرواشک شزومآ دوبهب هب هجوت ،نازیم نامه هب اما ؛) اب هزرابم رد ییایمیشریغ یاه
فلع یرامیب و زره یاه هتفرگن رارق هجوت دروم یدرف تظافح تازیهجت زا هدافتسا رب رتشیب دیکأت و لیبدرا ناتسا ترذ عرازم یاه
یازفا تاراظتنا ،اذل .تسا همانرب رد تلود یدرکلمع ش
یزیر ( هقطنم یزرواشک یاه
Sookhtanlou & Allahyari, 2021
شیازفا ،)
نیمز تعسو رد هجوت لباق نآ بقاعتم و ناتسا یعارز تلاوصحم رگید هب تبسن ترذ دیلوت نازیم یشیازفا تبسن ،تشکریز یاه
فلع عاونا عویش یرامیب و زره یاه
لاس اب سایق رد اه ب لبق یاه
تفآ زا هدافتسا نازیم ر شک
لوصحم نیا یارب ییایمیش یاه
لاس هب تبسن ترذ نازرواشک یتملاس رطخ زا کاردا هب هجوت موزل رب ،دراوم نیا .تسا هدوزفا لبق یاه
تفآ زا هدافتسا رد راک شک
یاه
.دراد دیکأت لیبدرا ناتسا رد یدرف تظافح تازیهجت زا هدافتسا و ییایمیش
پی ش ی ن ۀ شهوژپ
ا عت رد رطخ کارد یی
ن تسا مهم تملاس زا هدننک تظفاحم راتفر (
Janmaimool & Watanabe, 2014
.) کاردا ،یتملاس رطخ زا
هب لکروط یگژیو یخرب ریثأت تحت ی تیعمج یاه
و یفطاع ،یتخانش ،یتخانش ناور
تخانش ( دراد رارق ی
Godovykh et al., 2021;
Elshirbiny & Abrahamse, 2020
.) یگژیو نایم زا یددعتم تاقیقحت رد تیعمج یاه
نازیم ،یزرواشک هبرجت ،نس ،یتخانش
لکشت رد تیوضع و دمآرد طسوتم ،درکلمع نازیم ،هعرزم هزادنا ،تلایصحت رب یزرواشک یاه
تملاس رطخ زا کاردا ی
نازرواشک
تفآ زا هدافتسا هب تبسن شک
یاه ش ی م یا ( تسا هدوب راذگرثا یی
Godovykh et al., 2021; Liu et al., 2021; Bakhsh et al., 2017;
Jallow et al., 2017
نایم رد .) تخانش لماوع
ی
، تاعلاطا و شناد بسک رد
هراب شهاک تامادقا و تارطخ هدنهد
زا نمیاان هدافتسا
تفآ شک رب یرثؤم شقن ،ییایمیش یاه تملاس رطخ زا کاردا
ی ( دراد
Joko et al., 2020;
Russell-Green et al., 2020
) . نایم رد
،یفطاع لماوع تفآ فرصم هب تبسن نازرواشک شرگن ریغتم
شک لماوع نایم رد و نآ تارطخ و ییایمیش یاه ناور
تخانش ،ی
شور زا هدافتسا رد ینهذ راجنه تفآ زا هدافتسا ماگنه رد نمیا یاه
شک راذگریثأت نازرواشک یتملاس رطخ زا کاردا رب ییایمیش یاه
تسا و یشارف(
،ناراکمه 1400
؛
Godovykh et al., 2021
تهج ای شیارگ یعون ،شرگن .) تبسن صخش کی یفنم ای تبثم یریگ
( تسا راتفر زورب همدقم هک تسا هدیدپ ای عوضوم کی هب
Liu, 2021
،زین ینهذ راجنه .) عامتجا راشف هب
ی و بلاغ رب هدش کرد
ی ک درف تهج ، نداد ناشن یا
نداد ناشن مدع ی
ک دراد هراشا صاخ راتفر (
2022 Bagheri & Teymouri,
) .
لدم ،ددعتم تاقیقحت رد هداهن زا هدافتسا نیح یتملاس رطخ زا کاردا هرابرد ینوگانوگ یداهنشیپ یاه
ییایمیش یاه ارا
ی ه هدش
.تسا رد ًلاثم ( ناراکمه و خیودوگ یداهنشیپ لدم
Godovykh et al., 2021
یگژیو ریثأت رب ) یاه
و دمآرد ،نس نوچمه یدرف
.تسا هدش هراشا یتملاس رطخ زا کاردا رب شرگن و تاعلاطا بسک لماش یتخانش لماوع و هبرجت رد
و یل یداهنشیپ لدم
( ناراکمه
Liu et al., 2021
یگژیو یراذگریثأت هب ،یتملاس رطخ زا کاردا هرابرد زین ) ،تلایصحت حطس ،نس نوچمه یدرف یاه
طس ،تاعلاطا و شناد هرود هقباس ،دمآرد ح
نیب هطبار هنیمز رد .تسا هدش دیکأت یتملاس رطخ زا کاردا رب شرگن و یشزومآ یاه
( ناراکمه و میک یداهنشیپ لدم ،رطخ زا کاردا و شرگن
Kim et al., 2020
ینعم هطبار دوجو هب ،) هراشا ریغتم ود نیا نیب راد
لدم رد ،نینچمه .تشاد یاه
یگژیو نیب هطبار دوجو زین یرگید یداهنشیپ تازیهجت و ینمیا طیارش نیمأت ییاناوت ،یدرف یاه
،یدرف تظافح
،رطخ زا یصخش هبرجت ( دندرک دییأت و نییبت یتملاس رطخ زا کاردا رب ار شرگن و ینهذ راجنه
Hughes et al.,
2022; Elshirbiny & Abrahamse, 2020; Yang et al., 2015
رد .) رد ،هنیمز نیمه هعلاطم
( ندنیل
Linden, 2014
) نییبت هب
شقن رب و هتخادرپ رطخ زا کاردا رب شناد بسک و )یفنم ای تبثم شرگن( هفطاع ،یلغش هبرجت یاهریغتم نیب یموهفم هطبار لا و یروداوس یداهنشیپ لدم ساسا رب .دوب هدش دیکأت رطخ زا کاردا رب نآ ریثأت و رطخ زا یلبق تایبرجت ( لاویری
Savadori &
Lauriola, 2021
هبنج هب رتشیب ،یتملاس رطخ زا کاردا هفلؤم ،) )شرگن( یفطاع و )یتملاس ضراوع زا یلبق هبرجت( یبرجت یاه
یم یقلت تملاس هزوح رد یدرف راتفر زورب حیضوت یارب دیفم زیامتم لماوع ناونع هب هک تسا هدش میسقت هتفای رد .دنوش
یاه
و و لومیامناج بنت
(
2014 Janmaimool & Watanabe,
) یعامتجا لماوع یراذگریثأت ، -
تیعمج ،تلایصحت ،تیسنج ،نس( یتخانش
یعامتجا تیعضو -
لکشت رد تیوضع و یداصتقا زا کاردا رب زین کسیر لرتنک ییاناوت و ینهذ راجنه ،شرگن ،یلبق تایبرجت ،)اه
.دش دییأت یتملاس رطخ جیاتن یددعتم تاقیقحت شن
نا یم دهد هک کاردا نازرواشک تفآ رضم تارثا زا
شک ش یاه ی م یا یی تملاس رب ی حم و ناسنا ی
ط
زی تس مومع شناد و ی
تملاس تارثا هرابرد ی
رثؤم شقن ،نانآ ی
رتمک هدافتسا رد نانآ
تفآ زا شک ش یاه ی م یا هدافتسا تیریدم و یی
یدرف تظافح تازیهجت زا دراد
(
Joko et al., 2020; Damalas & Abdollahzadeh, 2016
.) ،اذل تفآ یتملاس رطخ کاردا شک
اه
زا یشان یتشادهب تلاکشم یلبق هبرجت و هب
گراک نمیاان یری تفآ
شک اه لماک هدافتسا رد یرثؤم شقن ،ییایمیش ی تازیهجت زا رت
( دراد یدرف تظافح
Bakhsh et al., 2017; Russell-Green et al. 2020
رد .) یددعتم تاقیقحت تاقیقحت نوچمه یرگید
( )2021
Sookhtanlou & allahyari
( ، )2019 Bagheri et al.,
،
Wang et al., (2017)
،
Vaidya et al., (2017)
و
Jin et al.. (2016)
رد
هرود رد تکرش یاهریغتم یراذگریثأت هنیمز تفآ تارطخ هرابرد ینهذ راجنه ،شرگن ،یشزومآ یاه
شک هیهت ییاناوت ،ییایمیش یاه
تفآ ربارب رد یتظافح تازیهجت شک
فآ ضراوع زا یلبق تایبرجت و ییایمیش یاه ت
شک رطخ کسیر زا کرد رب ییایمیش یاه
تفآ یتملاس شک
،اذل .تسا هدش هراشا ییایمیش یاه حص کاردا
ی ح نازرواشک تملاس رطخ زا
ی تفآ ره رادانعم روط هب ،شک ی
رب
زا نانآ هدافتسا دادعت تظافح تازیهجت
یدرف .دوزفا دهاوخ ،زین هنیمز نیا رد
Damalas & Abdollahzadeh (2016)
و
Sookhtanlou & Allahyari (2021)
تفآ ندوب کانرطخ نازیم زا حیحص کرد هک دنتفای تسد هجیتن نیا هب شک
،اه ثأت ی ر تبثم
154
ةلجم
شک هعسوت و داصتقا تاقیقحت ریا یزروا
و هاجنپ ةرود ،نا راهچ
ةرامش ، کی ، 1401
یرادانعم و زا هدافتسا رب
یدرف تظافح تازیهجت ا هتشاد
ادم هدافتسا تسا یهیدب .تس تفآ زا مو
شک هجرد اب ییایمیش یاه یدنب
رد یناوارف ینمیا ضراوع هب رجنم یفاک یدرف تظافح تازیهجت زا هدافتسا و نمیا یاهراتفر هب هجوت نودب ،یتملاس یارب رطخ یم نازرواشک نایم تفآ ینمیا تارطخ زا نازرواشک کرد حطس اب یمیقتسم هطبار رما نیا هتبلا هک دوش
شک ییایمیش یاه دراد
(
Sharifzadeh et al., 2019
.)
مهم تسا همکچ ای و دنلب نیتسآ سابل ،هلاک لماش ،ییایمیش مومس زا هدافتسا نیح نازرواشک دربراکرپ تازیهجت نیرت
(
Ndayambaje et al., 2019; Joko et al., 2020; Damalas & Abdollahzadeh, 2016
) ؛ و کنیع ،شکتسد زا هدافتسا ،ًابلاغ اما
( دراد رارق نازرواشک رخآ تیولوا رد رادرتلیف کسام
Joko et al., 2020; Damalas & Abdollahzadeh, 2016; Russell-Green
2020 et al.
.) اتن جی یئاضر و یدیشمج (
1398 ) ،
) 2017 Jallow et al., (
و
) 2017 Bakhsh et al., (
یاراد نازرواشک هک داد ناشن
رد یدرف تظافح تازیهجت زا یرتشیب نازیم هب ،رتلااب تلایصحت هب
گراک تفآ یری شک یم هدافتسا اه .دندرک
یرگید تاقیقحت رد
هلمج زا
) 2016 ( ., Okoffo et al
و
) 2019 Ndayambaje et al., (
، تظافح تازیهجت زا هدافتسا نازیم رب هعرزم هزادنا ریغتم ریثأت
.تسا هدش دیکأت نازرواشک ینمیا راتفر و یدرف ،نآ رب هولاع
شادهب نامزاس تفآ ،یناهج ت
شک هجرد ساسا رب ار ییایمیش یاه
( هجرد جنپ هب ینمیا و یتملاس یارب یکانرطخ و تیمس عب =U
ی د ا داح رطخ تسا ی
داج دوش
؛ =III
مک ی کانرطخ
؛
=II
طسوتم
کانرطخ
؛ سب =Ib
ی را کانرطخ
؛ و =Ia
هداعلا قوف کانرطخ
هقبط ) تسا هدومن یدنب (
WHO, 2020
.) ریخا نایلاس یط ،دوجو نیا اب
لوصحم رد یعارز تافآ شرتسگ اب ترذ
یتملاس رطخ زا کاردا فاکش ،لیبدرا ناتسا تفآ
شک یاه تیمس هجرد نازیم اب ییایمیش
تفآ شک اه زا نمیاان هدافتسا نازیم رب ، تفآ
شک اه تسا هتشاد ییازسب شقن نازرواشک نایم رد (
Sookhtanlou & Allahyari,
.)2021
،قیقحت یلصا فده اذل لحت
ی ل تملاس رطخ زا کاردا ی
تفآ شک یاه ش ی م یا یی
، م ی نا ترذ نازرواشک راک
و لیبدرا ناتسا رد
ریز دراوم لماش زین یصاصتخا فادها .دوب نازرواشک کرد نازیم ساسا رب یدرف تظافح تازیهجت زا هدافتسا تیعضو یسررب :تسا 1 - نییعت و ییاسانش تفآ
شک اه ی تفآ تیمس هجرد و نازرواشک هدافتسا دروم شک
؛اه
2 - دروم یدرف تظافح تازیهجت زا هدافتسا نازیم نییعت
؛نازرواشک هدافتسا
3 - تفآ یتملاس رطخ زا نازرواشک کاردا یبایزرا شک
و ؛اه
4 - مهم نییعت هورگ هدننکزیامتم یاهریغتم نیرت
رد نازرواشک یاه تملاس رطخ زا کاردا
ی تفآ شک اه ی ش ی م یا .یی
رد
،عومجم اب هجوت هب ثحابم حرطم هدش و زین اب رد رظن نتفرگ فادها لدم ،هعلاطم یموهفم
نیا لکش رد قیقحت 1
میسرت
هدش نامه .تسا روط
هک زا یگژیو لماش یتملاس رطخ زا کاردا رب راذگرثا یدیلک یاهریغتم تسا صخشم قیقحت لدم یاه
تیعمج تفآ تارطخ هب تبسن شرگن ،یدرف تظافح تازیهجت هیهت ییاناوت ،یتخانش شک
تارطخ هرابرد ینهذ راجنه ،ییایمیش یاه
تفآ شک یاه تفآ ضراوع زا یلبق تایبرجت و ییایمیش شک
.دش نییعت ییایمیش یاه
لکش 1 . قیقحت یموهفم لدم
شور شهوژپ یسانش رب غلاب لیبدرا ناتس ا رد 5
و رازه 346 هناد ترذ تش ک ریز هب یعارز نیمز راتکه هتفر یا
زا یکی لوص حم نیا و تس ا مهم
رت نی
بوس حم ناتس ا نیا یدربهار تلاوص حم یم
.دوش هداد یروآدرگ ظاحل زا هعلاطم نیا یفیص وت ،اه
- نازیم ظاحل زا و یگتس بمه
،رض اح یعطقم هعلاطم .تس ا یش یامیپ تاقیقحت عون زا ،لرتنک هجرد و تراظن م
ی نا ترذ نازرواش ک راک
بدرا ناتس ا ی
ل لاس رد
1400 .تس ا هدش ماجنا هنومن مجح
لودج ساس ا رب (
) 2001 Bartlett et al.,
زا،
م ی نا ترذ نازرواش ک راک
لاعف و یبآ تش ک رد
بدرا ناتس ا ی
ل ( رامآ هعماج لک اب بس انتم ی
قحت ی ق ( )
N= 1507
) دادعت هب ، 306
عت رفن یی ن ( دش
n=306
.) هنومن گ ی ر ی دنچ شور هب
هلحرم ا ی دش ماجنا ناتسرهش رد لیبدرا ناتسا راک ترذ نازرواشک ،لوا هلحرم رد هک لکش نیدب ؛ دیلوت صخاش یاه
اب ،ترذ 93
ناتسرهش( ناتسا رد ترذ تشک حطس دصرد قباطم ،دعب هلحرم رد .دنتفرگ رارق رظن دم )راوس هلیب و رهش نیگشم ،دابآ سراپ یاه
لودج 1 ترذ نازرواش ک تیعمج بس انت تیاعر اب و یفداص ت روط هب ، رد راک
مادکره ناتس رهش زا ،هدش هراش ا یاه
12 زا اتس ور
سراپ ناتس رهش ،دابآ
5 ر نیگش م ناتس رهش زا اتس و و رهش
3 هلیب ناتس رهش زا اتس ور زا زین رخآ هلحرم رد .دش باختنا راوس
،یفداصت روط هب و نازرواشک تیعمج بسانت هب ،بختنم یاهاتسور 306
( زرواشک 185 ترذ زرواشک ،دابآ سراپ ناتسرهش زا راک
74 ترذ زرواشک و رهش نیگشم ناتسرهش زا راک
47 ترذ زرواشک راک
ناتسرهش زا دندش باختنا و نییعت )راوس هلیب
عمج و روآ ی
تاعلاطا هبحاصم و همانشسرپ هلیسو هب نانآ زا
.دش ماجنا تفآ
شک لماش دربراکرپ یاه فلع
رلکوتسا شک ،1
هرشح تلاسنک شک ،2
هرشح سوفریپرلک شک و3
فلع شک یدروفوت .دوب هقطنم رد4
لودج 1 . مجح نییعت و یرامآ هعماج عیزوت هنومن
ناتسرهش قیقحت یاه
هعماج مجح اهاتسور
هنومن مجح
سراپ دابآ 911
12 185
نیگشم رهش 365
5 74
هلیب راوس 231
3 47
عمج 1507
20 306
___________________________________________________________
1. Acetochlor 2 . Consult 3 . Chlorpyrifos 4 . 2, 4-D
156
ةلجم
شک هعسوت و داصتقا تاقیقحت ریا یزروا
و هاجنپ ةرود ،نا راهچ
ةرامش ، کی ، 1401
یتملاس رطخ زا کاردا نازیم( یبیکرت صخاش هبساحم تفآ
شک )اه
هب هزادنا هناگراهچ لحارم ،عماج روط ( یبیکرت صخاش کی یریگ
Sookhtanlou & Allahyari, 2021; Londoño Pineda et al., 2019
)
لماش 1 صخاش نییعت . هزادنا هیلوا یاه
؛یریگ 2 صخاش سایقم فلاتخا عفر . لامرن هلحرم( هیلوا یاه
صخاش یزاس ؛)اه
3 نییعت .
و هیلوا یبیکرت صخاش ره هبساحم یارب نزو 4
و نییعت . صخاش یارب نز
ره یبیکرت یاه تفآ
شک عمج و نایم یطخ یدنب
صخاش هزادنا ییاهن یاه تاعلاطم ساسا رب ،لوا هلحرم رد .)لک یبیکرت صخاش هبساحم( یریگ
( )2018 Wang et al.,
( ، )2018
Akter et al.,
( ، )2009 Alavanja,
( و )2021
& Allahyari Sookhtanlou
یتملاس رطخ زا کاردا نازیم ، تفآ
شک ییایمیش یاه
یکرت صخاش( ترذ یم زا کرد یلصا صخاش هس ساسا رب )یب
( مس فرصم ناز رادقم هب تبسن ،مس فرصم زاجم رادقم طسوتم
مس فرصم نازیم زا کرد زا هدش کرد یکانرطخ و تیمس تدش ،)
تفآ شک ( هدش کرد یکانرطخ تدش تفآ
شک هجرد هب تبسن ،
تیمس تفآ شک یارب هدافتسا دروم یدرف تظافح تازیهجت دادعت زا کرد و ) تفآ
شک ( ،هدافتسا دروم یدرف تظافح تازیهجت دادعت
هدش هیصوت یدرف تظافح تازیهجت دادعت هب تبسن هزادنا ،)
.دش یریگ هک تسا رکذ هب مزلا
فرصم زاجم رادقم طسوتم تفآ
شک ،
بسچرب رد هدش هراشا زاجم رادقم ساسا رب تفآ
شک اه نییعت تیمس هجرد .دش تفآ
شک بیارض ساسا رب ، هئارا
دش نامزاس طسوت ه
( یناهج تشادهب
WHO, 2020
،هدش هیصوت یدرف تظافح تازیهجت دادعت ،نینچمه .دش نییعت ،) قباطم
بسچرب تفآ شک و
یامنهار هچرتفد تفآ
شک اه تسد هب .دمآ
شور نایم زا هک اجنآ زا ،مود هلحرم رد امآ یاطخ نیرتمک ،لک نیگنایم رب میسقت شور ،سایقم فلاتخا عفر یاه
اب هسیاقم رد ار یر
شور رگید سایقم فلاتخا عفر تهج ،صخاش ره یارب لک نیگنایم رب میسقت شور زا هعلاطم نیا رد اذل ؛دراد اه
هب ات دش هدافتسا اه
صخاش ،یعون ( دنوش لامرن هیلوا یاه
،یرتنلاک 1400
،موس هلحرم رد .) هفلؤم لیلحت شور زا
نزو یارب یلصا یاه صخاش یهد
یاه
ره یارب یبیکرت هیلوا تفآ
شک ( دش هدافتسا
Keshavarz et al., 2017; Panda et al., 2016
.) یبیکرت صخاش هبساحم لومرف ،نیاربانب
ره تفآ شک ( تفرگ رارق هدافتسا دروم لکش نیدب :P
تفآ شک و ییایمیشیاه 1:n
، 2 ، 3 ، 4 ):
اش تفآ ره یبیکرت صخ شک
ییایمیش مس زاجم رادقم(( =
Pn
تفآ فرصم رادقم زا کاردا / شک
Pn
) صخاش نزو
1 زا کاردا(( + )
تفآ تیمس هجرد شک
Pn
تفآ تیمس هجرد / شک
Pn
) صخاش نزو
2 هدافتسا دروم یدرف تظافح تازیهجت دادعت زا کاردا(( +)
تفآ شک
Pn
تازیهجت دادعت/
صوت هی تفآ هدش شک
Pn
) صخاش نزو
3 )
( لک یبیکرت صخاش فده هب هجوت اب ،مراهچ هلحرم رد
Kniss & Coburn, 2015
تفآ تیمس هجرد ،) شک
یم اه نیرتهب دناوت
نزو رازبا ( دشاب یهد
Sookhtanlou & Allahyari, 2021
نزو هلحرم رد اذل .) صخاش نییعت یارب یهد
،لک یبیکرت تیمس هجرد
تفآ شک اه هب ناونع صخاش ینزو بیارض تفآ ره یبیکرت یاه
شک ( دش هدافتسا
Cornell University, 2019; Kniss & Coburn,
.)2015
زا ،ًاتیاهن عمج لصاح صخاش عومجم
ییاهن یاه هب
تسد هدمآ زا کاردا( زرواشک ره یارب لک یبیکرت صخاش نازیم ، ری
کس
تملاس ی فرصم رد تفآ
شک )ییایمیش یاه ( دش نییعت
Sookhtanlou & Allahyari, 2021; Keshavarz et al., 2017
)
.
قیقحت رازبا
همانشسرپ قیقحت رازبا ،لوا شخب .دوب هتفایراتخاس یا
تلااؤس یگژیو هب طوبرم تیعمج یاه
،)لاس( نس لماش( یمومع و یتخانش
لاس( تلایصحت نازیم و )لایر نویلیم( هنایلاس دمآرد طسوتم ،)یلیصحت
،)لاس( یزرواشک هبرجت ،هعرزم زا جراخ دمآرد طسوتم
هرود هقباس ،راتکه دحاو رد درکلمع نازیم ،)راتکه( هعرزم هزادنا مود شخب .دوب ینواعت تکرش رد تیوضع هقباس و یشزومآ یاه
هیوگ لماش تفآ هب طوبرم یاه
شک تفآ عاونا( ییایمیش یاه شک
یهجت نازیم و هدافتسا دروم ییایمیش یاه دروم یدرف تظافح تاز
تفآ زا مادکره یارب هدافتسا شک
تفآ ربارب رد یدرف تظافح تازیهجت هیهت ییاناوت و اه شک
یارب نینچمه .دوب )ییایمیش یاه
زا مادکره تفآ
شک ( ترذ جیار یاه 4
یکانرطخ و تیمس نازیم هرابرد نازرواشک کاردا زا ،)کرتشم و دربراکرپ مس تفآ
شک اه
یتملاس یارب هیوگ .دش هدیسرپ
هلوقم دنچ تروص هب ،کاردا یاه ( یا
1 عب = ی د ا داح رطخ تسا ی
داج دوش
؛ 2 مک = ی کانرطخ
؛ 3
=
کانرطخ
؛ 4 سب = ی را و کانرطخ 5
= هداعلا قوف کانرطخ
ره یارب نازرواشک هدافتسا دروم تازیهجت دادعت نینچمه .دش هدیجنس )
تفآ شک یدرف تظافح تازیهجت تسیل تروص هب زگدنچ
هنی ( یا 6 )هیوگ ضراوع زا یلبق تایبرجت و تفآ
شک زین ییایمیش یاه
رد 7 هزادنا سایقم .دش نییبت هیوگ هیوگ نیا یریگ
زا ترکیل فیط تروص هب ،اه 0
ات چیه = 5
یارب .دوب دایز یلیخ = 4
دربراکرپ مس
و نازرواشک کاردا جیاتن زین هجرد
دنب تیمس ی تفآ
شک اهج تشادهب نامزاس طسوت اه ( ین
1 عب = ی د ا داح رطخ تسا ی
داج دوش ( ،)U
2 مک = ی کانرطخ
(III)
، 3 کانرطخ = ،(II)
4 سب = ی را ( کانرطخ و )Ib
5 = قوف هداعلا کانرطخ مزلا .تفرگ رارق رظن دم )(Ia)
تارطخ هب تبسن شرگن یاهریغتم هب زین همانشسرپ موس شخب .تسا رکذ هب تفآ
شک اه ( ییایمیش ی
"
زا نمیاان هدافتسا
تفآ شک اه ناسنا یتملاس ،یزرواشک رد ییایمیش ی یم رطخ هب ار اه
.دزادنا
"
" ؛ زا نمیاان هدافتسا تفآ
شک اه رد ییایمیش ی
بآ یگدولآ ثعاب یزرواشک یم ینیمزریز و یحطس یاه
.دنوش
"
تارطخ هرابرد ینهذ راجنه و )...و تفآ
شک اه ( ییایمیش ی
"
رد
رد متامیمصت هب
گراک یری تفآ شک اه ظن ، .دراد تیمها میارب نایانشآ و ناتسود تار
"
" ؛ هک ینازرواشک تفآ
شک هدافتسا یرتشیب
یم هدرک تشادرب مه یرتشیب لوصحم ،دننک
".دنا .دش هتخادرپ )...و
هیوگ تاقیقحت ساسا رب ،قیقحت رازبا یلصا یاهریغتم یاه
Sookhtanlou & Allahyari (2021)
؛
Huang et al.,
(
؛)2020
Wang et al.,
( ؛)2018 Alavanja
( ؛)2009 Macharia-Mutie et al., (2011)
؛
Jallow et al., (2017)
؛
Sun et al., (2006)
و
Gesesew et al., (2016)
قیقحت رازبا ییاور تهج .دوب هدش نیودت زین
ادتبا ، رظن اب همانشسرپ ییاوتحم ییاور زا یعمج
دیتاسا
،هاگشناد ک داهج نامزاس ناسانشراک ناتسا یزرواش
و لیبدرا ناتسرهش تشادهب زکرم لیبدرا
تفرگ رارق یبایزرا دروم دنچ یط و
لاصا و یلیمکت تارظن هلحرم نآ یح
نا درگ لامعا ی
د زا رتلااب( خابنورک یافلآ بیارض کمک اب همانشسرپ ییایاپ سپس .
7 / 0 یارب
.دش دییأت بولطم دح رد و نییعت )قیقحت یلصا یاهریغتم لحت و هیزجت
هداد لی طیحم رد زین اه مرن
اهرازفا ی هخسنSPSS
22 و
Excel
.دش ماجنا هتفای شهوژپ یاه
هتفای قباطم لودج رد قیقحت یاه
2 ( نس یاهریغتم نیگنایم ، 35
/ 41 ( یزرواش ک هبرجت ،)لاس 39
/ 15 یلیص حت لاس ،)لاس
( 64 / 10 ( ترذ عرازم تعووسو ،)لاووس 25
/ 4 ترذ لوووصحم درکلمع ،)راتکه (
96 / 7 یزرواووشک هنایلاووس دمآرد ،)راتکه دحاو رد نت
( 32 / 1017 ( هعرزم زا جراخ هنایلاس دمآرد و )لایر نویلیم 53
/ 190 هرود هقباس نیگنایم نینچمه .دوب )لایر نویلیم یش زومآ یاه
تفآ ضراوع زا یلبق تایبرجت و )تعاووس(
شک ،بیترت هب )دادعت( ییایمیووش یاه 24
/ 5 و 37 / 4 ب ،نینچمه .دوب قبط ر
اتن لودج جی
3 جیاتن اب ماگمه ،
Joko et al., (2020)
؛ ( ) 2016 Damalas & Abdollahzadeh,
و ( ) 2020 Russell-Green et al.,
زا هدافتووسا
.تشاد رارق نانآ رخآ تیولوا رد ظفاحم کنیع و یدرف تظافح تازیهجت زا هدافتسا رد نازرواشک لوا تیولوا همکچ
لودج 2 . یگژیو یناوارف عیزوت خساپ یداصتقا و یدرف یاه
نایوگ
اهریغتم نیگنایم
رایعم فارحنا لقادح
رثکادح
)لاس( نس 35
/ 41 29
/ 1 22
65
)یلیصحت لاس( تلایصحت حطس 64
/ 10 93
/ 5 0
17
)لاس( یزرواشک هبرجت 39
/ 15 79
/ 7 4
33
)راتکه( هعرزم هزادنا 25
/ 4 86
/ 3 5
/ 0 27
ترذ لوصحم درکلمع )راتکه دحاو رد نت(
96 / 7 74
/ 8 85
/ 2 18
)لایر نویلیم( یزرواشک دمآرد طسوتم 32
/ 1017 68 / 106 00 / 197 00 / 4800
)لایر نویلیم( هعرزم زا جراخ دمآرد طسوتم 53
/ 190 93 / 125 0
740
هرود هقباس )تعاس( یشزومآ یاه 24
/ 5 525
/ 6 0
22
تفآ ضراوع زا یلبق تایبرجت شک
)دادعت( ییایمیش یاه 37
/ 4 635
/ 4 3
14
158
ةلجم
شک هعسوت و داصتقا تاقیقحت ریا یزروا
و هاجنپ ةرود ،نا راهچ
ةرامش ، کی ، 1401
لودج 3 . تیولوا تفآ زا هدافتسا رد یدرف تظافح تازیهجت زا هدافتسا یدنب شک
ییایمیش یاه
تیولوا رایعم فارحنا نیگنایم اههیوگ
1 1/36 3/43 همکچ زا هدافتسا-
2 1/43 3/38 کسام زا هدافتسا-
3 1/52 2/78 شکتسد زا هدافتسا-
4 1/45 2/45 ظفاحم شوپور زا هدافتسا-
5 1/87 2/16 ینمیا هلاک زا هدافتسا-
6 1/53 1/23 ظفاحم کنیع زا هدافتسا-
:سایقم(
0 - ،چیه 1 - ،مک یلیخ 2 - ،مک 3 - ،طسوتم 4 - ،دایز 5 - )دایز یلیخ
قباطم رد جیاتن لودج 4 ریغتم نیب ، کاردا
نازرواشک کانرطخ زا
ی تفآ شک نازیم اب اه هجت زا هدافتسا
ی تاز یدرف تظافح رد
ینعم حطس یراد
1 ینعم و تبثم یگتسبمه دصرد تشاد دوجو یراد
؛ نازیم نیب اما هجت زا هدافتسا
ی تاز یدرف تظافح هجرد اب
تفآ تیمس شک
ریغتم نیب نینچمه و اه کاردا
نازرواشک کانرطخ زا
ی تفآ شک تفآ تیمس هجرد اب اه شک
ینعم یگتسبمه اه یراد
یترابع هب .تشادن دوجو هتفای اب ماگمه
یاه ( ) 2016 Damalas & Abdollahzadeh,
و
Sookhtanlou & Allahyari, (2021)
،
هک داد ناشن جیاتن هب
روط یتملاس رطخ کاردا ساسا رب نازرواشک ،عطاق زا ناش
تفآ شک اه دادعت زا ،ییایمیش ی هجت
ی تاز تظافح
یدرف یم هدافتسا یتوافتم دننک
؛ تفآ تیمس هجرد اب ،یتملاس رطخ زا کاردا نیا اما شک
زا یکاح هک تشادن یبولطم یناوخمه ،اه
تفآ تارطخ هرابرد نازرواشک یشناد و یکاردا فاکش شک
ه ( تسا ییایمیش یا
Russell-Green et al., 2020
.)
لودج 4 تیمس هجرد و یدرف تظافح تازیهجت زا هدافتسا نازیم ،کاردا یاهریغتم نیب یگتسبمه. تفآ
شک اه
اهریغتم یکانرطخ زا کاردا
تفآ شک اه م
ی ناز زا هدافتسا
هجت ی تیمس هجرد تاز
تفآ شک اه
یکانرطخ زا کاردا تفآ شک اه بیرض یگتسبمه 1
512**
/ 0 107
/ 0
00 sig.
/ 0 312
/ 0
می ناز زا هدافتسا
هجت ی تاز یگتسبمه بیرض
512**
/ 1 0
115 / 0
00 sig.
/ 0 254
/ 0
تیمس هجرد تفآ شک اه یگتسبمه بیرض 107
/ 0 115
/ 0
1 sig.
312 / 254 0
/ 0
:**
ینعم راد ی رد حطس لامتحا 1 دصرد
هتفای قباطم لودج یاه
5 خساپ ،لوا صخاش ریداقم یارب ، نازیم هب زاجم رادقم زا کرد تبسن نیرتمک و نیرتشیب نایوگ
تفآ هب تبسن بیترت هب ار مس فرصم شک
یاه رلکوتسا و تلاسنک تبسن نیرتمک و نیرتشیب ،مود صخاش ریداقم یارب .دنتشاد
خووساپ کرد تفآ یکانرطخ هجرد زا نایوگ
تفآ هب طوبرم بیترت هب ،تیمووس بیرووض هب شک شک
یاه تلاووسنک .دوب یدروفوت و
دعت هب ،یدرف تظافح تازیهجت زا نازرواشک هدافتسا دادعت تبسن نیرتمک و نیرتشیب ،زین موس صخاش یارب نینچمه تازیهجت دا
تفآ هب طوبرم ،هدش هیص وت یرورض یدرف تظافح شک
یاه تلاس نک .دوب یدروفوت و ،اجنیا رد
هب روط یم صخش م رطخ رب ناوت
رطخ هجرد هرابرد حیحصان یکاردا تفآ
شک اه ی سوفیریپرلک تفآ هیقب هب تبسن یدروفوت و
شک .درک دیکأت اه