هدکشناد یعیبط عبانم و یزرواشک
یشزومآ هورگ بآ یسدنهم
دشرا یسانشراک هجرد تفایرد یارب همان نایاپ یشکهز و یرایبآ شیارگ یزرواشک یسدنهم هتشر رد
اب یاچ یلخیلاب هناخدور بآ تیفیک لیلحت و هیزجت لدم زا هدافتسا
QUAL2Kw
رگشهوژپ :
یراین یربکا یسوم
امنهار داتسا :
رصبم یزیزع ریشناوج مدقم یناضمر داوج
رواشم داتسا :
روپ کین اضر دمحم
رویرهش 1398
ناونع و :روآدیدپ مان لدم زا هدافتسا اب یاچ یلخیلاب هناخدور بآ تیفیک لیلحت و هیزجت
QUAL2Kw یسوم /
یراین یربکا
داتسا نا امنهار : مدقم یناضمر داوج رتکد و رصبم یزیزع ریشناوج رتکد
داتسا :رواشم روپ کین اضر دمحم رتکد
خیرات :عافد 24
/ 06 / 1398
دادعت حفص :تا 134
.ص
نایاپ هرامش :همان
اپ هرامش / هورگ مان ی
نا همان
:هدیکچ :فده رضاح قیقحت زا فده
، لدم تقد نازیم نییعت
QUAL2Kw
رد هیبش ریداقم یزاس و تارتین
تیرتین تیعضو یسررب و بآ یفیک مهم یاهرتماراپ زا رگید یخرب و لولحم نژیسکا ، فیرعت اب بآ یفیک
لدم زا هدافتسا اب هدنیآ لاس دنچ قفا نتفرگ رظن رد اب و فلتخم یاهویرانس
QUAL2Kw
هناخدور رد
یلخیلاب یم یاچ .دشاب
شور :شهوژپ یسانش یلخیلادب هدناخدور هدعلالم درودم هدوددحم
ریدسم ،قدیقحت ندیا رد یادچ 52
/ 6
ب لپ هاگتسیا هس لماش و یچمای دس زا لبق یرتمولیک ردظن رد یچمادی ددس یدورو و یچزقدس لپ ،ولجر
.دش هتفرگ هب
لدم روظنم یزاس
، هداد لیبق زا بآ یفیک یاه تیرتین و تارتین
نژیدسکا ،لولحم نژیسکا ، -
،امد ،یکیرتکلا تیاده ،یکیژولویب یهاوخ pH
هام رذآ ینامز هزاب ود رد ...و 1396
هادم دادرخ و 1397
زا
مه .دش هیهت لیبدرا ناتسا تسیز طیحم لک هرادا یدبد و بآ تعرس ،گنینام یربز بیرض ریداقم ،نینچ
یلخیلاب هناخدور هزادنا اب روکذم ینامز هزاب ود رد یاچ
یریگ دمآ تسدب ینادیم یاه .
و ییندساو روظنم هب
لدم یینس تحص
Qual2kw
هداد ، هداد زا .ددیدرگ میدسقت هتدسد ود هب دوجوم یاه لادس هادم رذآ یاده
1396 هداد زا و لدم یینساو روظنم هب لاس هام دادرخ یاه
1397 لددم ییندس تحدص رودظنم هدب زین
.دیدرگ هدافتسا هتفای اه : رادرودخرب یتادهاشم ریداقم اب یبوخ قبالت زا یتابساحم ریداقم داد ناشن جیاتن تدسا
ندیا هدب .
یینساو هلحرم رد هک بیترت یادهرتماراپ یاردب یبدسن یالخ دصرد
نژیدسکا ،یدکیرتکلا تیادده ،ادمد
، یردس یکیژودلویب یهاوخ نژیسکا ،لولحم تدیرتین و تاردتین
و pH
بدیترت هدب 13
، 72 ، 8 / 9 ، 28 / 23 ،
26 / 12 و 74 / 10 تحددص هددلحرم رد و دددصرد بددیترت هددب یینددس
3 / 41 ، 22 / 48 ، 22 / 5 ، 86 / 60
، 56 / 12 و
66 / 10 هب دصرد .دمآ تسد
هجیتن :یریگ هیبش تقد نیرتهب نژیسکا یاهرتماراپ هب طوبرم بیترت هب ،لدم طسوت هدش ماینا یزاس
،لولحم ،pH
تیرتین و تارتین ،
ینبرک یکیژولویب یهاوخ نژیسکا ،امد یم یکیرتکلا تیاده و
.دشاب اب
ویرانس فیرعت فلتخم یاه
یلخیلاب هناخدور رد نآ یارجا و یاچ
اه
، داد ناشن جیاتن اقم شهاک اب هک
رید
رین هناخدور یفیک یاهرتماراپ یفیک یاهرتماراپ دوبهب ،یاچ
یلخیلاب هناخدور تسد نیئاپ رد بآ هب یاچ
ب یلیخ بتارم رته
یم قافتا یاچ رین هناخدور یبد شهاک نآ رد هک تسا یتلاح زا دتفا
.
هژاو :یدیلک یاه یلخیلاب هناخدور
لدم ،یاچ
QUAL2Kw
هیبش ، تایصوصخ ،یزاس بآ یفیک
1 فده و همدقم -
1-1 - همدقم
ههد رد ،ریخا یاه بآ یگدولآ
هب ناونع متسیسوکا و ناسنا یارب یدج یدیدهت یعیبط یاه
.تسا هدش هتخانش هب
بآ تیفیک تارییغت یسررب هک یروط هدافتسا تهج مهم تاعوضوم زا یکی
بآ .تسا نآ زا هنیهب مهم زا یراج یحلس یاه
بآ بانم نیرت یم
دنشاب رد یمهم شقن هک
تیلاعف زاین دروم بآ نیمات زا یرایسب .دنراد قرب دیلوت و برش ،تعنص ،یزرواشک فلتخم یاه
همانرب یزیر هوقلاب لیسناتپ ساسا رب اهروشک رد بآ بانم یاه یم یحلس بآ بانم
.دشاب یهاگآ
یدنمزاین زا یکی بآ بانم تیفیک زا همانرب رد مهم یاه
و تظافح و بآ بانم هعسوت و یزیر
نآ لرتنک یم اه
.دشاب هزورما هب هتسباو ،یزرواشک و یتعنص یاهدحاو ثادحا و اهرهش شرتسگ
هناخدور هژیوب یفاک بآ بانم دوجو اه
یم دشاب ور قطانم نیا رد . هناخد
نیمات اهنت هن اه دننک
ه
هب هکلب ،دنتسه بآ فلتخم فراصم باسپ لاقتنا رد یعیبط یرایم ناونع
بلاضاف و اه دیلوت یاه
یم لمع هدش هدنیلاآ فلتخم عاونا هیلخت .دنیامن
،یزرواشک یاه باسپ و یتعنص
هب یرهش یاه
هناخدور هناخدور رضاح لاح رد هک تسا هدش ثعاب اه هب اه
ناونع نوناک زا یکی زا ینارحب یاه
یگدولآ رظن هلقن .دنشاب حرلم اه
هب بآ بانم تیفیک ظفح یاقترا ،یندیماشآ بآ نیمات روظنم
تیلاعف یربراک و اه مزلتسم ،شحو تایح و نایهام یارب بسانم متسیسوکا داییا و یحیرفت یاه
یم هناخدور بآ یلااب تیفیک .دشاب
نیاربانب هناخدور بآ تارییغت دنور زا یهاگآ اب هارمه اه
ایسب تیمها زا نآ یگدولآ یلصا لماوع ییاسانش یم رادروخرب یر
،ناراکمه و یرکش( دشاب
1394 .)
1-2 - قیقحت ترورض
هیامرس هب هناخدور یفیک تظافح یراذگ
متسیس ای باسپ هیفصت یارب یفاضا یاه مج یاه
یروآ
هز لرتنک و بآ
دراد زاین رما نیا هک ، تیلاعف هعسوت ندرک دودحم هب تسا نکمم
هزوح رد اه
دوش رینم هناخدور و
یهجوت لباق یداصتقا راثآ .دشاب هتشاد
ور نیا زا کی ریظن یرازبا دوجو
هیبش لدم هب یرتویپماک زاس
آ و دوجوم طیارش نداد ناشن روظنم هدنی
تیدودحم و یارب مزلا یاه
یاهدرادناتسا هب یبایتسد یم رظن هب یرورض رظن دروم یفیک
دسر . مرن رازفا ( لدم ای )
QUAL2Kw
هب نونکا مه هدرتسگ روط
هیبش تهج یا هناخدور بآ تیفیک یزاس
هدافتسا دروم اه
یم رارق ییاناوت هلمج زا .دریگ لدم یاه
QUAL2Kw
هیبش رب هولاع هک تسا نیا کی یزاس
،تخاونکی ریغ و راگدنام تلاح رد نایرج یدعب یم
هخاش زا یبیکرت دناوت یعرف و یلصا یاه
بلاضاف هیلخت نوچ یلماوع و هناخدور و اه
نایرج رد ار یشیازفا یاه رب
و یرکش( دریگب
،ناراکمه 1394
لخیلاب هناخدور .) ی
هب یاچ هخاشرس زا یکی ناونع هرق دور یلصا یاه
و لیبدرا وس
نیمات یم یچمای دس بآ هدننک .دشاب
هب دس نیا روظنم
برش بآ و یزرواشک قطانم بآ نیمات
یم رارق هدافتسا دروم نیعرس و لیبدرا یاهرهش فلتخم هدنیلاآ بانم دوجو هب هجوت اب .دریگ
ور نیا یفیک یسررب ،یندعم مرگ بآ و یزرواشک و یتعنص ،ینوکسم قطانم باسپ دننام هناخد
یم یرورض نآ تایح ظفح یارب اراکمه و هدازرفعج( دشاب
،ن 1390 ).
اتسار نیا رد نیا رد
ولجرب یاتسور لپ هاگتسیا یتاعلالم هدودحم( یاچ یلخیلاب هناخدور بآ یفیک تیعضو ،قیقحت یضایر لدم کمک اب )یچمای دس یدورو ات
QUAL2Kw
هیبش .دش یزاس هیبش
نیمخت و یزاس
اپ یلخیلاب هناخدور بآ یفیک یاهرتمار سیز طیحم ظفح رد ،یاچ
و رادیاپ هعسوت و ت تیریدم
هژورپ د یاه یلخیلاب هناخدور هزوح مادقا تسد ر .دوب دهاوخ دمآراک و دیفم رایسب ،یاچ
1-3 - قیقحت تلااوس
مهم نآ هب قیقحت نیا رد تسا رارق هک تلااوس نیرت یم ریز دراوم لماش دوش هداد باوج اه
:دشاب
1 - نازیم لدم تقد
QUAL2Kw
هیبش رد هناخدور بآ یفیک یاهرتماراپ نیمخت و یزاس
یلخیلاب یاچ
؟تسا ردقچ
2 -
؟تسا رثوم نیمخت تقد شهاک ای شیازفا رد دح هچ ات ،نایرج یبد رتماراپ ریثات
1-4 - قیقحت تایضرف
مهم هک تسا هدش هتفرگ رظن رد یتایضرف قیقحت نیا رد نآ نیرت
اه هب یم ریز حرش :دنشاب
1 - تاعلاطا و رامآ هدش هتفرگ
( هرادا تسیز طیحم لک لیبدرا ناتسا
و هرادا لک ناتسا یسانشاوه
لیبدرا ) زا .دنتسه رادروخرب یفاک تحص
2 - هناخدور یبد رد ،
طیارش یاد یم راگدنامریغ و یم
.دشاب
1-5 - قیقحت فادها
مهم یم ریز دراوم لماش قیقحت نیا فادها نیرت :دنشاب
1 بآ تیفیک یسررب - یلخیلاب هناخدور
بآ رد فرصم عون رظن زا یچمای دس یدورو رد یاچ
تعنص و یزرواشک ،برش 2 - لدم تقد نازیم نییعت
QUAL2Kw
رد هیبش یزاس ریداقم تیرتین و تارتین نژیسکا ،
لولحم رگید یخرب و زا
یفیک مهم یاهرتماراپ یلخیلاب هناخدور بآ
یاچ .
3 - رثا یسررب تارییغت
هناخدور یبد رب
لدم جیاتن
QUAL2Kw
.
4 - تیعضو یسررب یفیک
یلخیلاب هناخدور بآ یاچ
اب فلتخم یاهویرانس فیرعت اب و
رظن رد
قفا نتفرگ دنچ
هدنیآ لاس یضایر لدم زا هدافتسا اب
.QUAL2Kw
1-6 - همان نایاپ راتخاس
ارا لصف جنپ رد همان نایاپ نیا ریز حرش هب هک تسا هدش هی
یم :دشاب
دروم رد ،تایلک ناونع تحت :لوا لصف تیفیک
هناخدور بآ ثحب اه
ش و تسا هد لیلاد
تیمها نآ
ارا ی ه هدش حرش همان نایاپ نیا فادها و تایضرف ،تلااوس ،ترورض ،همدقم ،لصف نیا رد .تسا
.تسا هدش هداد ارا شخب ود رد لصف نیا :مود لصف ی
یضایر لدم یفرعم هب لوا شخب رد .تسا هدش ه
Qual2kw
و یرظن ینابم شور
تسا هدش هتخادرپ نآ رد هدش هدافتسا یاه نینچمه .
مود شخب رد هنیشیپ ،
هدش ماینا تاقیقحت هناخدور بآ یفیک شیاپ هنیمز رد ناهج و ناریا رد
رازفا مرن طسوت اه
Qual2kw
.تسا هتفرگ رارق یسررب دروم
شور و داوم ناونع تحت :موس لصف لماش اه
؛ یفرعم ودحم و هناخدور د
دروم ه هعلالم ، و تاعلاطا
هداد مج یاه دش یروآ
یم قیقحت ماینا شور لماک حیرشت و ه دشاب
.
ب جیاتن لماش لصف نیا :مراهچ لصف ه
زا هدمآ تسد تحص و یینساو
یینس رازفا مرن
Qual2kw
یم جیاتن حرش و ریسفت اب هارمه .دشاب
لماش :مینپ لصف و قیقحت یلک جیاتن هیارا
تاداهنشیپ ی یم یتآ تاقیقحت یارب شخب .دشاب
جارم و بانم یواح زین قیقحت نیا ییاهتنا نایاپ نیا رد هدافتسا دروم
یم همان .دشاب
2 - نابم ی پ و ی ش ی هن قحت ی ق
2-1 - یرظن ینابم
2-1-1 - همدقم
ثحب هب ادتبا ،شخب نیا رد یفیک تیعضو
هناخدور بآ تسا هدش هتخادرپ اه
. یضایر لدم سپس
Qual2kw و یفرعم
یرظن ینابم
و راک هوحن نآ اب .تسا هدش حیرشت
2-1-2 - یفیک تیعضو هناخدور بآ
اه
یم بوسحم یدج دیدهت تسیز طیحم و ناسنا یارب بآ یگدولآ هزورما یبایزرا ظاحل نیدب دوش
یم یمهم عوضوم بآ تیفیک تارییغت یسررب و هناخدور .دشاب
نیمات بنم اه تیلاعف بآ
یاه
،یزرواشک رثکا اهروشک رد و دنتسه قرب دیلوت و برش بآ ،تعنص
همانرب یزیر رب بآ بانم یاه
ساسا هناخدور اه یم .دشاب یدنمزاین زا یکی بآ بانم تیفیک زا یهاگآ همانرب رد مهم یاه
و یزیر
نآ لرتنک و تظافح و بآ بانم هعسوت یم اه
رد .دشاب رضاح لاح
ثادحا و اهرهش شرتسگ
،یزرواشک و یتعنص یاهدحاو بآ بانم دوجو هب
یفاک هتسباو هناخدور قطانم نیا رد .تسا اه
رب هولاع نیمات بآ فلتخم فراصم هدننک
، باسپ لاقتنا رد یعیبط یرایم ناونع هب بلاضاف و اه
-
هدش دیلوت یاه زین
یم لمع هدنیلاآ فلتخم عاونا هیلخت .دنیامن واشک یاه
باسپ و یتعنص و یزر -
هناخدور هب یرهش یاه هناخدور رضاح لاح رد هک تسا هدش ثعاب اه
نوناک زا یکی ناونع هب اه -
دولآ رظن هلقن زا ینارحب یاه یگ
هناخدور .دنشاب حرلم اه اه
هب ناونع بانم نیرت مهم زا یکی
شخب یفرصم بآ لاقتنا و نیمات یمها زا یرهش فراصم و یزرواشک ،تعنص یاه
یصاخ ت
رب روخ تسه راد بآ بانم تیفیک ظفح .دن هب
روظنم ،یندیماشآ بآ نیمات اقترا
ی تیلاعف یاه
داییا و یحیرفت بآ یلااب تیفیک مزلتسم ،شحو تایح و نایهام یارب بسانم متسیسوکا
یم هناخدور هناخدور بآ تارییغت دنور زا یهاگآ لیلد نیا هب .دشاب
لماوع ییاسانش اب هارمه اه
یلصا ا نآ یگدولآ .دشاب یم رادروخرب یرایسب تیمها ز
ره عون داوم ای لماوع
،یکیزیف ییایمیش
و یتسیز هک ثعاب یگدولآ بآ هدیدرگ ای هب یگدولآ دیازفایب نآ و
تیفیک بآ ار راچد لکشم دنک
هب هدنیلاآ فورعم هدنیلاآ .تسا یاه
بآ یم دنناوت بانم هتشاد یفلتخم دنشاب
،یرکش(
1394 .)
–فلا هلقن هدنیلاآ بانم :یا
بنم هدنیلاآ یا هک زا کی لحم صخشم و
لباق ییاسانش دراو
طیحم هدنریذپ یم
،دوش دننام بلاضاف یجورخ
، یانص هاگورین اه ای هیفصت هناخ یاه بلاضاف
.یرهش –ب هلقن ریغ هدنیلاآ بانم :یا
بنم هدنیلاآ یا هک لحم دورو صخشم و لباق ییاسانش هب
طیحم هدنریذپ هب .درادن روط لومعم بانم نیا لماش
هز بآ اه و باناور اه یم دنشاب هک زا -نیمز
یاه یزرواشک ای
یضارا یشارتکاپ
،هدش هاگراک،نداعم یاه
،ینامتخاس هداج
اه و قطانم یرهش
یشان یم یگدولآ .دنوش اوه
هک رب یور بانم بآ یم ورف دنیشن زین کی بنم هدنیلاآ هلقنریغ یا
بلغا .تسا هب
لیلد یراوشد ییاسانش ای
نییعت لحم نیا دورو بانم
، لرتنک اهنآ ناسآ یمن دشاب
،یرکش(
1394 .)
2-1-2-1 -
یگدولآ یشان زا بلاضاف یاه یرهش
یگدنز هرمزور تاعامتجا هارمه
اب دیلوت بلاضاف ییاه تسا هک زا
،لزانم ناتسرامیب
،اه هاگنامرد
،اه نکاما یمومع و ...
همشچرس هتفرگ
و هب شور یاه ینوگانوگ فد
یم رد .دنوش یرایسب
زا
تاعامتجا فد
بلاضاف اه زا قیرط هاچ یاه یبذج هب لخاد نیمز دراو هدش و ثعاب یگدولآ بآ
یاه ینیمزریز یم
.دوش رد یقطانم هک حلس بآ یاه ینیمزریز تسلااب
نیا لکشم رتدیدش
تسا . رد یخرب یقطانم زین هب تلع ذوفن یریذپان تاقبط
،نیمز بلاضاف یاه یرهش هب بانم بآ
یحلس لثم هناخدور اه و اهایرد یم تیاده دوش
هک رد اهن تی حلس یگدولآ اهنآ ار لااب یم درب .
نیا بلاضاف اه زا فرصم یگناخ بآ یم لصاح دوش
. رد نیا باسپ اه عاونا تادوجوم
،زیر
بورکیم اه و سوریو اه و نیدنچ م هدا ییایمیش نیعم
دوجو دراد هک مهم نیرت نآ كاینومآ و زین
یرادقم هروا یم نیا .دشاب بلاضاف
اه دیاب زا یاهریسم رس
هتسب هب لحم هیفصت تیاده .دندرگ
تهج یثنخ یزاس طیحم ییایلق نیا بلاضاف اه هک طیحم بسانم یارب دشر و ومن ورکیم ب اه
،تسا زا رلک هدافتسا یم هیلک .دوش كاپ
هدننک اه هک دراو یاهبآ یحلس یم
،دنوش یتابیکرت ار
رد
بآ اه دراو یم دننک هک رگا یثنخ دنوشن و ای طسوت اگرواورکیم مسین
اه هیزیت و بیرخت دنوشن هب
تروص یمس کلهم
، نایز یرایسب یارب نایزبآ هب راب یم دنروآ ،یرکش(
1394 .)
2-1-2-2 -
یگدولآ یشان زا بلاضاف یاه عیانص
بلاضاف یاه
،یتعنص بلاضاف ییاه دنتسه هک ییایمیش بیکرت نآ
اه هب عون تیلاعف یتعنص
داییا هدننک نیا عون بلاضاف اه یگتسب .دراد یانص زا هاگراک یاه کچوک ات یانص نیگنس یاراد
لاضاف ب یاه یتعنص دنتسه هک تیفیک بآ ار زا رظن برش و یرایبآ و دراوم ریاس راچد
لکشم
یم دورو .دننک بلاضاف
یاه یتعنص هب ایرد ببس یگدولآ آ ن و رد هییتن گرم نایزبآ دهاوخ .دش
یارب یثنخ ندش ،دیاز داوم نیا رادقم
یدایز زا نژیسکا لولحم رد بآ هکدوش فرصم دیاب
نآ هییتن شهاک
نژیسکا دروم زاین نایزبآ یارب و
رلخ گرم نآ یم اه دشاب . زا فرط رگید
یرایسب زا دوخ نیا تاعیاض ( دننام تازلف
،نیگنس
،هویج
،برس سم ) یمس هدوب و بجوم
تیمومسم نایزبآ
یم .دنوش دراو ندش تابیکرت نژورتین و رادرفسف
راد رد بآ بجوم دشر
کبلج یاه ی یم دوش هک نمض داییا وب و هزم ریغ یعیبط
،بآ نژیسکا ار بآ فرصم هدرک و ثعاب
شهاک نازیم نآ و زورب تامدص و تافلت نایزبآ یم رد .دوش یط یقیقحت هک یوحم و ناراکمه
( 1383 ) رب یور 20 دحاو یتعنص ییاذغ و ییوراد رد نارهت گرزب ماینا دنداد بلاضاف و یاه
نآ اه ار زا ن ظ ر یمک و یفیک دروم یسررب رارق
،دنداد هب نیا هییتن دندیسر هک زا بلاضاف رظن
،یدیلوت یانص هباشون
،یزاس نغور
،یتابن یتاینبل و یزاسوراد هب
بیترت اب دیلوت 34 ، 31 ، 30 و
4 / 14 دصرد بلاضاف رد هدر یاه لوا ات مراهچ رارق دنراد و هدولآ نیرت بلاضاف طوبرم هب
تایناخراک لکلا
یزاس تسا ( یوحم و ،ناراکمه 1383
.)
2-1-2-3 -
یگدولآ یشان زا بلاضاف یاه یزرواشک
عاونا هرشح شک
،اه تفآ شک
،اه فلع شک
،اه یاهدوک ییایمیش و
یناویح هک رد عرازم هدافتسا
یم دنوش ، نکمم تسا
،یرایبآ ماگنه رد هب
فارطا شخپ و راشتنا ای هتف و ثعاب یگدولآ طیحم
وش ن دودح .د 94
دصرد فرصم بآ روشک یزرواشک شخب هب دوخ
صاصتخا هداد
هدش .تسا اب
هجوت هب حلس یضارا هدرتسگ
،روشک هدافتسا تسردان زا بانم بآ و هداهن یاه یزرواشک دوک(
و
مس یم ) دناوت زا رظن یمک یفیک و بانم یبآ روشک ار رد ضرعم دیدهت یدج رارق یکی .دهد زا
بانم هدمع یگدولآ بآ یاه هدافتسا یزرواشک نوزفازور
زا هداهن یاه یزرواشک زا
هلمج یاهدوک
ییایمیش و
مومس فد تافآ یزرواشک مومس .تسا و
یاهدوک ییایمیش هک
یارب هزرابم اب تافآ و
تیوقت كاخ یم رارق هدافتسا دروم دنریگ
، اب ذوفن رد بانم بآ یاه یحلس و
،ینیمزریز هنیمز
یگدولآ بانم یبآ روشک ار مهارف یم دندروآ . رد هقبط یدنب بآ زا رظن
،یزرواشک یروش
و رادقم
میدس دوجوم رد بآ زئاح تیمها یم اریز .دشاب نیا
ود لماع
، هن اهنت رب دشر هایگ
،دنرثؤم هکلب رب
تیفیک بآ یرایبآ و یریذپذوفن كاخ
دنتسه راذگ ریثأت زین (
یرکش ، 1394 .) یحابص و
ه ناراکم ( 1389 ) تیفیک یلصف بآ هناخدور ناکیس ار دروم یسررب رارق هناخدور .دنداد ناکیس
یکی زا هخاش یاه یاهتنا ی هزوح هناخدور زیربآ هرمیس
یم .دشاب 57 دصرد یضارا یزرواشک
ناتسرهش رهش هرد
رد ناتسا ملایا رد فارطا هناخدور نیا رارق
دنراد داد ناشن قیقحت نیا جیاتن .
هک هز بآ لصاح زا نیمز یاه یزرواشک هب
هناخدور ناکیس یم دزیر تیفیک و بآ
هناخدور ار
تحت ریثأت رارق یم دهد ( یحابص و ه ناراکم ، 1389 .)
همادا رد یتاحیضوت یاهریغتم زا یخرب هرابرد
یفیک مهم بآ
یزرواشک رد یم هیارا
.ددرگ
2-1-3 - بآ مهم یفیک تایصوصخ
2-1-3 - 1 - ( لولحم نژیسکا )DO
ادقم رد رییغت ثعاب یرایسب لماوع یم بآ رد دوجوم لولحم نژیسکا ر
درگ شیازفا یلصا بانم .دن
هناخدور بآ رد لولحم نژیسکا قیرط زا یهداوه
وج هب یهداوه دوبهب ، هلساو
ی ریاس و زیررس
هزاس و زتنسوتف ،اه یسکا
یم یجراخ تانایرج زا یدورو لولحم نژ .دنشاب
یلصا شهاک لماوع نیرت
ژیسکا زین هناخدور بآ لولحم ن زا ،بآ نوتس رد دوجوم داوم ریاس و یلآ داوم نویسادیسکا
بآ رد نژیسکا نداد تسد ناهایگ سفنت ،عابشا قوف یاه
رتسب تابوسر یهاوخ نژیسکا و یزبآ
یم دنشاب ،یرلگیب(
1395 .)
یم ار بآ میح کی یارب لولحم نژیسکا تارییغت هلبار تروص هب ناوت
( 2 - 1 ) داد ناشن (Cox,
2003b) :
( 2-1 ) 𝑑𝑀
𝑑𝑡 = 𝑀𝑖− 𝑀𝑜+ (𝑃 − 𝑅) + 𝐶𝑅− 𝐵𝑂𝐷 − 𝑆𝑂𝐷 − 𝐶𝐷± ∆𝑠
هلبار نیا رد ،نامز t
: 𝑀𝑖 ،یبآ هندب هب یدورو لولحم نژیسکا یمرج راش : 𝑀𝑜
یمرج راش
،یجورخ لولحم نژیسکا :P
،ناهایگ زتنسوتف دنیآرف رد یدیلوت لولحم نژیسکا :R
نژیسکا
،سفنت دنیآرف رد ناهایگ طسوت یفرصم لولحم : 𝐶𝑅
یاهدنیآرف و یریگاوه هدنهد ناشن
،یهداوه : BOD
م نویسادیسکا یارب یفرصم نژیسکا ،یلآ داو
:SOD زاین دروم نژیسکا
،تابوسر : 𝐶𝐷
هدنهد ناشن و بآ زا نژیسکا زاگ جورخ ی
: ∆𝑠 هندب رد رییغت ببس هب یبآ ی
یجراخ بانم لاقتنا یم
دشاب .
2-1-3-2 -
نژورتین
یازجا زا یکی نژورتین مهم
مسیناگرا ورکیم دشر یارب هب هک تسا ناروناج و ناهایگ ،اه
هارمه
رفسف هب هدام ناونع یم هتخانش یذغم ی
لکش هب نژورتین .دوش دوجو طیحم رد یفلتخم یاه
هخرچ رد و دراد یم لیدبت یفلتخم عاونا هب نژورتین ی
درگ هب .د هتسد ود هب نژورتین یلک روط ی
،هدش هزینوی كاینومآ ،موینومآ( یلآ ریغ و یلآ تیرتین و تارتین
یم میسقت )تیرتین ، دوش
Metcalf, 2003( نآ فیرعت هب همادا رد هک )
.تسا هدش هتخادرپ اه
( لک نژورتین یم لک نژورتین ار بآ رد دوجوم یلآ ریغ و یلآ نژورتین عومیم :)TN
دنمان
( USEPA,2000 .)
( یلآ نژورتین Organic N
یم یلآ ریغ نژورتین و لک نژورتین ریداقم ندوب مولعم اب :) رادقم ناوت
دروآ تسد هب ،تسا یلآ ریغ نژورتین و لک نژورتین لضافت هک هک ار یلآ نژورتین Metcalf, (
.)2003 موینومآ 𝑁𝐻4+ ( هلحرم ود یط موینومآ :) هب نویساکیفیرتین یا
تیرتین و تارتین یم لیدبت
.ددرگ
هلحرم یرتکاب طسوت تیرتین هب موینومآ نویسادیسکا لوا رد و تسا سناموزورتین یاه
هلحرم ی
یرتکاب ،نویساکیفیرتین مود هب ار تیرتین ،رتکاب ورتین یاه
تیرتین و تارتین یم دیسکا
و دننک
هلحرم ود نیا یط 57
/ 4 یم فرصم موینومآ مرگ کی لماک نویسادیسکا یارب نژیسکا مرگ ددرگ
( Bowie et al., 1985 .)
موینومآ ( هدشن هزینوی NH3
نیا دوجو اب :) هدام نژورتین هک
ورکیم و تسا یمهم رایسب ییاذغ
مسیناگرا ( هدشن هزینوی كاینومآ زا یصاخ لکش ،دندنمزاین نآ هب تاناویح و ناهایگ ،اه NH3
)
تظلغ رد یتح یهام یارب نییاپ یاه
تسا یمس اه 1985 (
al., Bowie et رادقم .)
NH3
و
𝑁𝐻4+ رادقم هب هتسباو یم PH
هلبار اب قبالم و دشاب یلداعت ی
( 2 - 2 ) تسا ریز Metcalf, (
.)2003 NH4+↔ NH3+ H+ )2-2(
تیرتین و تارتین (
NO3
:) تیرتین و تارتین هب بآ رد دوجوم
هلساو دورو و نویساکیفیرتین دنیآرف ی
یم شیازفا بانم زا نویساکیفیرتیند رثا رد و دبای
یم شهاک زتنسوتف و ند .دبای
تی ر ی نویساکیف
یب دنیآرف زا رتمک( لولحم نژیسکا تظلغ ندوب نییاپ نامز رد بلغا و هدوب یزاوه
2 یلیم رب مرگ
یم خر )رتیل هب لولحم نژیسکا شیازفا اب نویساکیفیرتیند خرن هک تسا هداد ناشن تاعلالم .دهد
لیم کی زا شیب ی
هب رتیل رب مرگ یم شهاک تعرس
دبای ( Bowie et al., 1985 .)
زا مهم نیرت رصانع دروم هدافتسا هایگ نژورتین و هدوب چیه یرصنع هب هزادنا نژورتین ثعاب شیازفا
دشر یشیور هایگ یمن ددرگ . دوبمک نژورتین ثعاب شهاک دیدش دشر هایگ یم رگ د .د 2 ات 4 دصرد
نزو کشخ هایگ زا ژورتین ن لیکشت هدش تسا . زا نایم رصانع ییاذغ یلصا دروم زاین هایگ
نژورتین رثا دمع ه یا رب نآ دشر دراد و رد شیامزآ یاه فلتخم طابترا میقتسم نآ اب دشر هتوب
ترذ و درکلمع هناد تباث هدش تسا
،یتمعن) 1387 .( نژورتین رد نامتخاس
،لیفورلک یخرب
نیماتیو
،اه نومروه
،اه یاهاشغ یلولس و میزنآ اه تکرش .دراد ناهایگ لآ ی نژورتین یندعم ار هب
تابیکرت یلآ لیدبت یم دننک . موینومآ زا نیرتمهم بانم
ریغ یلآ نژورتین تسا هک شخب مظعا نآ
زا قیرط هشیر بذج و دراو تابیکرت یلآ یم .دوش تیرتین و تارتین رد
دنوآ یبوچ كرحتم تسا
یلو لبق زا هکنآ نوی یاه و تارتین تیرتین
دنناوتب رد نامتخاس داوم
یلآ دراو دنوش دیاب هب
موینومآ ایحا دنوش . موینومآ ماینارس دراو
نامتخاس تابیکرت
هدیچیپ رت ریظن نیئتورپ اه و
یاهدیسا کیئلکون
یم دوش ( یمظاک
،طبرا 1378 .)
اب دوجو ایازم و تیمها دوک نژورتین رد دشر
،هایگ نایز اه و بیسآ یاه نیا رصنع هب طیحم تسیز
هناخدور و اه
زین دیاب رظندم رارق دریگ . یاب یدروب ( 1387 ) یرامآ رد هنیمز یاهدوک نژورتین
یفرصم هئارا درک تسا ه . انب نیارب
،رامآ یاهدوک ورتین ژ ن یفرصم رد ناریا (
ًاتدمع هروا ) دودح 44
دصرد نژورتین دراد . فرصم لک دوک رد ناریا لداعم فرصم هنلااس ره کی زا یاهروشک
،نپاژ
،ناتسکاپ کرت
ی
،ه ایلاتیا و یمک رتمک زا ناتسگنا و دودح 60 دصرد رتشیب زا ایلارتسا تسا . فرصم
دوک ییایمیش و
مومس فد تافآ رد ناریا هب بیترت شیب زا ود و هس ربارب هیصوت یاه یملع یناهج
.تسا ربانب نیا مزلا تسا هب تلاکشم و
یتارلخ هک رد رثا ییوشبآ نیا اهدوک و دورو هز بآ یاه
یزرواشک هب
بانم یاهبآ یحلس هب هناخدور هژیو اه
داییا یم ددرگ هجوت و رد تهج شهاک نآ
مادقا .درک
2-1-3-2-1 -
نلایب نژورتین رد کاخ
ره دنچ هک هعلالم و تبث تایئزج طوبرم هب لمح نژورتین رد كاخ و بآ لکشم تسا اما ییایوپ
تسیز یلیحم نژورتین هب روط لماک هتخانش هدش تسا . تابیکرت نژورتین
رد لاکشا فلتخم
دوجو دراد . زا مهم نیرت تابیکرت
،نآ نژورتین یلآ لح یندش H4
–N ( N موینومآ )،
NO3
- N
( تیرتین و تارتین )،
NO2
- ( N تیرتین ) و نژورتین دوجوم رد تابوسر لثم نژورتین یکاینومآ لباق
لدابت ای نژورتین یلآ یم دنشاب . نلایب نژورتین
، ات دح یدایز طسوت یرتکاب اه لباق لرتنک تسا هک
گنهآ نآ یگتسباو یلماک
هب یلماوع دننام تبوطر
،كاخ
،امد و pH هریغ دراد . زا نیرتمهم
اهدنیآرف رد
نلایب نژورتین رد كاخ یم ناوت هب یاهدنیآرف یکیژولویبورکیم
طوبرم هب لیدبت
نژورتین یلآ هب یندعم و تیبثت و نویساکیفیریند نژورتین
دوجوم رد كاخ هراشا درک ،یتعیرش(
1382 .)
فلا - یندعم )ندش نویساکیفیرتینومآ :(
رولب یلک رد یضارا ریغ یبآدنام
، نژورتین )كاخ
هتفهن رد
دبلاک هایگ هب تروص نیئتورپ و (
یاهدوک
،ینژورتین زا
قیرط دنیآرف یکیژولویبورکیم یکاینومآ
ندش لیدبت هب NH4
كاینومآ) یم (
دنوش . رد كاخ یاه یندعم یاراد یشکهز
،بسانم هنلااس
دودح 2 دصرد نژورتین یلآ هب یندعم لیدبت یم دوش . داوم یلآ كاخ و طیارش یلیحم ود لماع
مهم رد دنیآرف یندعم ندش یم دنشاب . نیرتهب هجرد ترارح تهج دنیآرف یندعم ندش دودح 46
ات 60 هجرد دارگیتناس یم
دشاب .
ب - نویساکیفیرتین نوی:
موینومآ زا قیرط ود هورگ زا یرتکاب )اه ب ه مان ورتین انوموز و رتکابورتین )
دیسکا هدش و زا قیرط لیدبت هب بیکرت هلساو و ریغ رادیاپ تیرتین رد یدنیآرف هب
مان هروش یزاس
( نویساکیفیرتین )
لیدبت هب تیرتین و تارتین یم
ددرگ . زا نیرتمهم طورش
ماینا هدیدپ
نویساکیفیرتین ریداقم
هتیدیسا كاخ یلااب ددع 6 و نژیسکا هب رادقم مزلا یم دشاب . قبالم هلبار
( 2-3 ) رد هلحرم لوا كاینومآ هب تیرتین لیدبت یم دوش .
2NH4+ + 3O2 → 2NO2- + 2H2O + 4H+ )2-3(
سپس رد هلحرم مود هلبار قبالم (
2 - 4 ) تیرتین طسوت تیلاعف یاه یکیژولویب هب
تعرس لیدبت هب
تیرتین و تارتین یم
دوش .
2NO2- + O2 → 2NO3 )2-4(
نیرتمهم لماوع
رثؤم رب نویساکیفیرتین
؛لماش نازیم نژیسکا دوجوم رد كاخ و هجرد ترارح
یم دنشاب . هب نیمه لیلد رد طیارش شهاک،یباقرغ نویساکیفیرتین
هدهاشم یم ددرگ . نینچمه
بسانم نیرت امد تهج ماینا هدیدپ نویساکیفیرتین نیب
30 ات 35 هجرد دارگیتناس یم
.دشاب
ج نویساکیفیرتیند- :
هب دنیآرف لیدبت و تارتین تیرتین
و تیرتین هب لاکشا یزاگ نژورتین
؛دننام
دیسکا
،ورتین دیسکا تیرتین و زاگ
،نژورتین نویساکیفیرتیند
دنیوگ نیا . دنیآرف رد طیارش -یب
یزاوه قافتا یم دتفا . رد ناکم ییاه لثم بلاات اه هک رد نآ تیرتین و تارتین هب
تروص زاگ نژورتین
ایحا یم دوش نیا دنیآرف هب یبوخ خر یم دهد . نینچمه رد
طیارش هجرد ترارح
،لااب عوقو
یگدنراب یاه دیدش اب) روضح رتکاب ی اه نیا( دنیآرف دیدشت یم دوش . زا رگید لماوع رثؤم رب هدیدپ
نویساکیفیرتین کشخ
و سیخ ندش ررکم كاخ یم دشاب هک ثعاب شیازفا نازیم نویساکیفیرتیند
یم دوش . شنکاو یاه خر هداد رد نیا دنیآرف هلبار قبالم (
2 - 5 ) یم دشاب .
NO3- → NO2-→ NO→ N2O → N2 )2-5(
نامه روط هک هدهاشم یم ددرگ ادتبا تیرتین و تارتین هب
تیرتین و سپس هب دیسکا کیرتین لیدبت
یم دوش . رد همادا رد طیارش یب یزاوه دیسکا کیرتین هب دیسکا ورتین و سپس هب زاگ نژورتین
لیدبت یم درگ د هب . روط
،یلک تابیکرت فلتخم
نژورتین رد كاخ هب رادقم یدایز لباق لرتنک
طسوت یرتکاب اه یم دشاب . تدش و تعرس اهدنیآرف رد
هخرچ نژورتین تحت رثا یلماوع دننام
تبوطر
،كاخ
،امد و pH هریغ تسا . تیرتین و تارتین هدروآرف
ییاهن هیزیت یزاوه تابیکرت
نژورتین راد هدوب و هراومه هب تروص لح یندش و لباق لاقتنا دوجو .دراد زا هاگدید تیفیک
،بآ
نوی موینومآ یم دناوت طسوت تارذ كاخ بذج هدش و رد نامز شیاسرف طسوت كاخ لمح .دوش
رتمهم زا نآ نیا ا تس هک موینومآ و تیرتین و تارتین لباق
لح ندش هدوب و رد نامز یگدنراب تحت
ریثأت دنیارف ییوشبآ زا خرمین كاخ هب یوس هب یحلس بآ بانم هناخدور هژیو
اه لقتنم یم دنوش .
یریگولج زا
یگدولآ بانم یحلس طسوت نژورتین هب تیلباق لرتنک رادقم تیرتین و تارتین رد
یدح هک رولب لماک بذج ناهایگ دوش و هب شهاک نازیم تیرتین و تارتین هدنام
رد كاخ سپ زا
تشادرب لوصحم ؛ یگتسب دراد ،یتعیرش(.
1382 .)
ییوشبآ نژورتین زا نیرتمهم تلاضعم
تسیز یلیحم رد یضارا نییاپ تسد نیمز یاه یزرواشک و
آ ب یاه یحلس تسا هک رد رانک نیمز یاه یزرواشک رارق
دنراد . نینچمه رد
رثا ییوشبآ هب تلع
نامز هاتوک یسرتسد هایگ
هب
،دوک نامدنار دربراک دوک شهاک یم دبای . هتکن یمهم هک دیاب تقد
دوش نیا تسا هک یوشتسش نژورتین
ینامز خر یم دهد هک نژورتین هب نوی تیرتین و تارتین
) NO3
هک( ریغ لباق بذج طسوت كاخ تسا
؛ لیدبت دوش ،یرلا یقداص(
1391 .)
2-1-3-2-2 -
لدم و ثحب ییوشبآ تارتین
لدم رد تقیقح یاهدنیآرف هدیچیپ
ار هب تروص هداس نایب یم دنک . لدم یزاس رد تقیقح ادیپ
ندرک کی یرس طباور نیب یاهریغتم فلتخم
و رد تیاهن شیپ ینیب تارییغت ینامز و یناکم
هدیدپ اه اب کمک نیا طباور یم دشاب رد. مولع یدربراک دننام
یزرواشک شیپ
زا هدافتسا زا لدم
دیاب تاشیامزآ و
هزادنا یریگ ییاه ماینا هدش و سپس اب کمک اهنآ لدم ار ارجا دومن و ریداقم
هیبش یزاس ار دهاشم درک . نیرتمهم تیزم
یاه
،لدم ناکما هیبش یزاس یرایسب زا اهویرانس اب
فرص ه ییوج رد نامز و
،هنیزه شیپ ینیب ریثأت نامزمه یرایسب زا اهریغتم هک رد لمع یلیخ تخس
ای ریغ نکمم تسا و یسررب زارد تدم تارثا یرایسب زا اهریغتم رب
،كاخ بآ و هایگ یم .دشاب
نونکات لدم یاه ینوگانوگ رد
هلبار اب نژورتین كاخ تهج نیمخت ییوشبآ تیرتین و تارتین
هدافتسا هدش دنا . یخرب زا نیا دم ل اه
؛لماش Nleap ( Shefer etal., 1931 )
، Leachm (
Hatson
and Vagnet, 1992 )،
Agriflux (
Benton and Larouk, 1997 ،)
Coupmodel (
Janson
and Kalrberg, 2004 ،)
لدم ود زا یبیکرت(WNGM Agriflux
و Hydrogeosphere ()
Drin
and et al., 2006 ،)
HYDRUS-2D (
Simung and et al., 2011 )
یم .دشاب ( Bonten and et
al., 2011 .)
زا رگید لدم یاه مهم رد هنیمز هیبش یزاس نژورتین و ییوشبآ تیرتین و تارتین یم
ناوت هب لدم
SOILN (
Hafman and Janson,1999 )،
لدم STICS ( Brison and et al.,1998 )
، لدم
(WAVE Vankeloster and et al.,1996 و )
لدم RZWQM2
( Fang and et al., 2012 )
هراشا درک ( (Linden and et al., 2013 .
دوجو نیا لدم اه ناکما هدافتسا زا نآ رب ساسا زاین
ققحم ار مهارف هدومن تسا . هچرگ یلیخ زا لدم اه یاراد تیدودحم ای
هداد یاه دایز و یصاخ
دنتسه هک نکمم تسا لباق هدافتسا یارب یخرب دارفا دنشابن .
2-1-3-3 -
( یکیرتکلا تیاده )EC
نایرج روبع ییاناوت ،بآ یکیرتکلا تیاده رج لاقتنا نوچ .تسا یکیرتکلا
ان نوی طسوت تای قافتا اه
یم نوی تظلغ شیازفا اب یکیرتکلا تیاده ،دتفا یم شیازفا اه
دبای ( Metcalf, 2003 نیاربانب .)
هدنهد ناشن ،بآ یکیرتکلا تیاده نوی ی
یم و تسا بآ رد دوجوم یاه هدنیامن دناوت
یروش زا یا
،یرلگیب( دشاب بآ 1395
.)
رب ساسا
،فیرعت یروش ترابع زا روضح شیب زا هزادنا کمن یاه لباق لح و رصانع یندعم رد
لولحم بآ و كاخ یم دشاب هک رینم هب میت کمن رد هیحان هشیر هایگ هدش و هایگ ار رد بذج
بآ یفاک زا لولحم كاخ اب لکشم وربور یم دزاس ( Shanon, 1999 حلالصا ).
یروش
ًلاومعم هب
دوجو حلاما لولحم یلآریغ هب صوصخ یاهنوی
،میدس
،میسلک
،میزینم
،رلک تافلوس و یب تانبرک
رد كاخ ای زا رظن یلمع رد هنومن یاه هراصع كاخ یم قلاتا دوش و اب ترابع تظلغ»
لک -کمن
یاه لولحم و «
ای هب تروص یلمع
» رت تیاده یکیرتکلا لولحم
فیرعت « یم دوش هک ره ود
حلالصا رایسب هب مه هتسباو دنتسه ییاقآ) دار و
،ناراکمه 1385
.)
دوجو کمن اه رد بآ یرایبآ یشان زا یگدزاوه و
تاریثأت ییایمیش داوم
یندعم نیمز تسا .
یرایسب زا کمن یاه دوجوم رد تلایکشت نیمز
یط نویلیم اه لاس رد بآ لح هدش و ب ه روط
یعیبط هلیسوب بآ باج ه اج هدش دنا . نیا کمن اه هب سونایقا اه ای هچضوح یاه روایم هناخدور اه هار
هتفای و رد رثا
،ریخبت تظلغ اهنآ دایز هدش تسا . بآ یقاب هدنام هب نیمز ذوفن هدرک و کمن یاه
دوجوم رد داوم یندعم نیمز ار رد دوخ لح یم دیامن هچرگا. کمن یدایز زا تلایکشت نیمز
رد
نیا بآ اه لح یم دنوش یلو یرادقم زا کمن یاه یقاب هدنام رد تفاب
،نیمز رد روش ندومن
هناخدور اه و بآ ینیمزریز شقن
دنراد . یاهدنزاس نیمز
یسانش هک زا گنس یاه یبوسر اب أشنم
ییایرد دوجوب هدمآ
،دنا زا نیرتمهم داوم
یواح کمن یم دنشاب . کمن یاه دوجوم رد بآ یرایبآ
نکمم تسا هن اهنت زا بانم هیلوا یگدزاوه) ییایمیش
) دوجوب هدمآ دنشاب هکلب زا بآ روش
یشکهز هدش و ذوفن بآ ایرد لصاح ددرگ ،یبلاگ) 1388 .) رولب یلک ود دنیآرف یرایبآ اب بآ
روش و لااب ندمآ حلس یباتسیا روش تلع یلصا روش ندش كاخ اه رد یرایسب زا طاقن ناهج هب
رامش یم دنیآ ،ییامه) 1381 .) ینامز هک تظلغ کمن رد هیحان هشیر هب نازیم یلیخ رتلااب زا
دح هنیهب یارب دشر هایگ و دیلوت
،دسرب هتفگ یم دوش هک كاخ روش هدش .تسا نیاربانب لمع
یرایبآ دیاب دناوتب لداعت هنیهب کمن ار رد هیحان هشیر هایگ رارقرب دزاس . لداعت بوللم یماگنه
دیدپ یم دیآ هک رادقم کمن یاه جراخ هدش رد هیحان هشیر تسد مک لداعم رادقم کمن یاه دراو
هدش هب هیحان هشیر دنشاب رد. تروص مدع یرارقرب
،لداعت كاخ روش دهاوخ دش .
4 - 3 - 1 - 2
1- )هتیدیسا(pH
یپ چا ای یپ شاه هک تسا یمتیراگل تیمک کی نازیم
یدیسا ای یزاب ندوب داوم ار صخشم یم
دنک . رتشیب نایزبآ طقف رد یپ چا نیب 5 ات 9 هدنز یم دننام نوی. نژوردیه هشیمه
رد بآ دوجو
دراد و هچنانچ رادقم نآ زا دح ینیعم رتلااب دورب رب تیفیک بآ .دوب دهاوخ رثوم زاpH
رفص ات
14 لباق رییغت تسا pH . نیئاپ ثعاب یگدروخ یم
دوش pH و زا یرادقم بوسر ثعاب ییایلق
یم یندعم داوم .دوش
هیفصت رد هناخ
pH اه یثنخ دح رد ار 7
- 8 یم رظن رد .دنریگ
یسررب تظلغ نوی نژوردیه رد
رخاوا هدس مهدزون یارب یخرب زا نابحاص یانص یایمیش ی
تیمها هژیو یا ادیپ .درک هب ناونع لاثم تظلغ نوی نژوردیه رد
لوط دنیارف ریمخت و یلاعف ت
اهرمخم رثا یم دراذگ و مزلا تسا هک تظلغ نوی نژوردیه روط هب
میاد دروم یسررب رارق ریگ . د
زا فرط ی نوچ تظلغ نوی نژوردیه
ًلاومعم یددع رایسب کچوک تسا و راک ندرک اب نآ راوشد
،تسا نیتسخن راب نِروس نِس دنمشناد یکرامناد
رد لاس 1909 یدلایم یسایقم هب pHمان ار
انب درک هک انب هب فیرعت رباربpH
یفنم متیراگل یانبم 10 تظلغ یلوم نوی نژوردیه لاعف
رد
1. Potential of Hydrogen
لولحم تسا رد. یامد pHقاتا
بآ صلاخ ار 7 رد رظن یم دنریگ ریز ا رد نیا امد تظلغ نوی
مینوردیه رد
بآ ربارب صلاخ 10−7
.تسا رد یامد قاتا هرتسگ هزاب ات رفص زاpH 14
هک تسا
یدیسا رفص ددع ددع و نیرت
14 یزاب یم صخشم ار طیحم نیرت اب یلولحم و دنک
pH = 7 ار
یم رظن رد یثنخ .دنریگ
)هتیدیسا(pH بآ
یم رارق هدافتسا دروم یرایبآ رد هک ییاه نیب لاومعم دریگ
5 / 6 ات 5 / 8 و هدوب
یم داییا ار یلکشم تباب نیا زا تردن هب .دنک
اما زا ییاینآ pH هک
رد یرایسب زا یاهدنیآرف
ییایمیش ای بآ
كاخ شقن یلاعف
،دراد یکی زا هصخشم یاه یمهم تسا هک دیاب رد هاگشیامزآ نآ
ار نییعت رک د pH . یلماع تسا هک صخشم یم دنک ایآ حلاما نهآ و تانبرک میسلک بوسر یم
دنک ای ریخ ،یرکش(
1394 .)
5 - 3 - 1 - 2 - نژیسکا یهاوخ یایمیشویب ینبرک
1
یتقو داوم هک یلآ لباق هیزیت یتسیز دراو هندب یبآ یم
،دوش ورکیم مسیناگرا
،اه صوصخب
اهیرتکاب اب فرصم نیا داوم نآ اه ار هب داوم یلآ هداس رت ای ریغ یلآ لیدبت یم .دننک هب رادقم لک
نژیسکا زاین دروم یارب
نویسادیسکا داوم
ینبرک یلآ دوجوم رد نوتس بآ نژیسکا یهاوخ
ییایمیشویب ینبرک
هتفگ یم .دوش
هب CBOD ود تروص دنک و دنت کیکفت یم دوش . مه نونکا خساپ
،دحاو هداس و یاراد ناکما
یداصتقا یارب
زیامت نیا ود دوجو .درادن ود یژتارتسا رد
نیا صوصخ حرلم هدش تسا :
1 - مامت نبرک یلآ لولحم و لباق نویسادیسکا ار
ناونع هب CBOD دنت
رد رظن هتفرگ دوش . مزلا
تسا رد نیا تلاح خرن یاه CBOD دنک
زین صخشم ای هربیلاک
،دوش هکارچ دنیآرف للاحنا
تارذ نبرک یلآ قلعم و هزیر یاه یلآ رد داییا CBOD یم تکراشم
.دنیامن رگا چیه یدورو
یارب CBOD دنک
رد هخاشرس
،اه بانم هدنیلاآ هلقن یا و ریغ هلقن یا ظاحل
،ددرگن رد نیا
تروص CBOD دنک
رثا یئزج رب یور نژیسکا دهاوخ لولحم تشاد
.
2 - هدافتسا زا هزادنا یریگ CBOD ییاهن
یارب تمسق دنت و هبساحم ی CBOD دنک
زا فلاتخا
هزادناDOC یریگ هدش هب حرش لیذ : 𝐶𝑓=𝐶𝐵𝑂𝐷𝐹𝑁𝑈
𝐶𝑠=𝑟𝑜𝑐 𝐷𝑂𝐶−𝐶𝐵𝑂𝐷𝐹𝑁𝑈
رد طباور
،لااب نژیسکا 𝐶𝑓 یهاوخ ییایمیشویب ینبرک
𝐶𝑠 ،دنت نژیسکا یهاوخ ییایمیشویب
ینبرک 𝐷𝑂𝐶 ،دنک
نبرک یلآ لولحم 𝐶𝐵𝑂𝐷𝐹𝑁𝑈 و نژیسکا
یهاوخ ییایمیشویب ینبرک
ییاهن
هزادنا یریگ هدش هاگشیامزآرد یم
دشاب . نیا یژتارتسا یارب
کی متسیس یاراد ود هنوگ زیامتم زا
CBOD هب
یبوخ لمع یم دنک . ناونع هب لاثم
باسپ بلاضاف و نبرک دوجوم رد هریینز ییاذغ
1. CBOD
ییایرد هب ناونع CBOD دنت
ظاحل یم ددرگ . رد
،لباقم باسپ یاه یتعنص دننام پلاپ و ذغاک ای
دوجومDOC رد هضوح نکمم تسا رد تمسق دنکCBOD
رد رظن هتفرگ .دنوش رد یدراوم
هک هداد یاه رد سرتسد دودحم دنتسه و اهنت هداد یاه BOD5
یارب هئارا نبرک یلآ رد رایتخا
،دنتسه هدافتسا زا یژتارتسا لوا
یقلنم هب رظن یم سر .د رگا خرن لاوز رادقم BOD
لومعم
23 / 0 رب زور رظنرد هتفرگ دوش (Barnwell, Brown, & Marek, 1989)
، CBOD دنت
-یم
دناوت دودح 5 / 1 ربارب BOD5
بیرقت هدز دوش .
لدم هرابرد یبلالم همادا رد QUAL2Kw
.تسا هدش هدروآ
2-1-4 - یضایر لدم اب ییانشآ Qual2kw
لدم زا هدافتسا ،هتشذگ ههد ود رد هیبش یارب یضایر یاه
یفیک یزاس ت
بآ رد بآ یحلس یاه
شور و تسا هتفای یرایسب جاور هیبش یاه
طخ ،یزاس شم
اه بسانم و ماج ی ار ی
راب شهاک یارب
یگدولآ هیارا هداد دنا . زا سپ هیارا سپلف و رتیرتسا هلداعم ( 1
1925 ) شیپ یارب تظلغ ینیب
نژیسکا هناخدور رد لولحم لدم نونکات ،اه
هیبش یاه هیبش یارب یددعتم یزاس
یفیک یزاس
هناخدور جیلخ ،اه بآ و اه لدم نیا هلمج زا .تسا هتفای هعسوت ینیمزریز یاه یم اه
ناوت WASP
، QUAL2E ،
QUAL-W2-CE و
QUAL2Kw ،ناراکمه و یناجدوس یرهاط( درب مان ار
1394 .) یضایر لدم QUAL2Kw
، هب لد لی یسرتسد تیلباق تحار
،هنیزه لقادح اب نآ ندرک هیهت ،
ارب ندوب لوبق دروم و یگدولآ راب نییعت تاعلالم رد نآ زا هدرتسگ هدافتسا ییاراک ،نیصصختم ی
.دراد یرتشیب یایازم زا
لدم QUAL2Kw یم ،
ناسآ و یدربراک ،ندوب ماج و هداس هب ناوت
زادرپ یلخاد دنیآرف نتشاد ،لدم ندوب هیحان ،لماک لمعلاروتسد نتشاد ،بوسر ش
هناخدور یدنب
هزادنا هب ،لاعم قشاع( درک هراشا کیتاموتا نویساربیلاک و یواسمریغ یاه 1394
.)
1. Streeter-Phelps
Title and Author: Analysis of Water Quality of Balikhli-Chai River Using QUAL2Kw Model / Mousa Akbari Niari
Supervisor: Javanshir Azizi Mobasser, Javad Ramezani Moghadam Graduation date: 2019
Number of pages: 134 Abstract
Research Aim: The purpose of the present study was to determine the accuracy of QUAL2Kw model in simulating nitrate, dissolved oxygen and some other important water quality parameters and investigate the water quality status by defining different scenarios and taking into account the next few years horizon using QUAL2Kw model in the Balikhli-chai River.
Research method: The study area of the Balikhl-ichai River was considered to be a route of 6.52 km before the Yamchi dam, including three stations, Borjlo Bridge, Saghezchi Bridge and Yamchi Dam Entrance. For the purpose of modeling, water quality data such as nitrate, dissolved oxygen, biological oxygen demand, electrical conductivity, temperature, pH & ... provided by Environmental Department of Ardabil province. Also, Manning roughness coefficient, water velocity and flow rate of Balikhli-chai river were obtained by field measurements in the two mentioned periods. In order to calibrate and validate the Qual2kw model, the data were divided into two categories. October 2017 data were used for model calibration and June 2018 data were used for model validation.
Findings: The results showed that the computational values are in good agreement with the observed values. Thus, in the calibration phase, the relative error percentage for temperature, electrical conductivity, dissolved oxygen, fast biological oxygen demand, nitrate and pH were 13, 72, 9.8, 23.28, 12.26 and 10.74%, respectively. In the validation phase, the results were 41.3%, 48.22%, 5.22%, 60.86%, 12.56% and 10.66%, respectively.
Conclusion: The best simulation accuracy of the model is occured in dissolved oxygen, pH, nitrate, temperature, fast biological oxygen demand and electrical conductivity, respectively. By defining different scenarios in Balikhli-chai River and implementing them, the results showed that by reducing values of the quality parameters of the Nir-chai River, improving water quality at downstream of Balikhli- chai River improves more significantly rather than the state of reducing discharge of the Nir-chai River occurs.
Keywords: Balikhli-Chai River, Qual2kw, Simultion,Water Quality Characteristics
