Assessing the attitude of local communities toward human-brown bear conflicts in Fars province and effective solutions to mitigate conflict

(1)

Assessing the attitude of local communities toward human-brown bear conflicts in Fars province and effective solutions to mitigate

conflict

Rasoul Khosravi¹^ | Fatemeh Nejabat² | Alireza Mohammadi³

1. Corresponding Author, Department of Natural Resources and Environmental Engineering, School of Agriculture, Shiraz University, Shiraz, Iran. E-mail: [email protected]

2. Department of Natural Resources and Environmental Engineering, School of Agriculture, Shiraz University, Shiraz, Iran. E- mail: [email protected]

3. Department of Environmental Sciences and Engineering, Faculty of Natural Resources, University of Jiroft, Jiroft, Iran. E- mail: [email protected]

Article Info ABSTRACT

Article type:

Research Article

Article history:

Received 20 September 2022 Received in revised form 29 December 2022

Accepted 31 December 2022 Published online 22 June 2023

Keywords:

Attitude assessment, Emotions,

Network analysis, Questionnaire analysis,

Human-brwon bear conflict.

Effective management of human-wildlife conflicts requires an understanding of risk perception, peoples’ responses to conflicts, as well as the impact of socio-economic and cultural factors on people's attitudes. We designed a questionnaire form to investigate the effect of each factor on human-brown bear conflicts in the areas with a high risk of conflict in Kamfiruz (Marvdasht county, Fars), during the peak conflict period (July to September), and evaluate the contribution of the effective strategies in mitigating conflicts. We used logistic regression to evaluate the factors affecting people's attitudes and also network analysis to survey the role of each factor in human-bear conflict and the importance of effective strategies in reducing conflict. The results showed that, according to the respondent's point of view, habitat loss and scarcity of natural prey, persecuting brown bears, and lack of sufficient knowledge about the species have the most centrality in the network. Also, among the suggested solutions by the respondent's, visual or auditory deterrents, trained dogs, compensation payments, insuring, and increasing natural prey’s population had the most centrality in the network, respectively.

The results of the logistic regression showed that people who feel more eager when they see or think about bears have a more positive attitude toward the species. Also, people who like brown bears have a more positive attitude towards them. On the other hand, people who have a higher level of conflict with the species have a negative attitude towards it. According to the results, considering factors influencing natives' attitudes and engaging people in collaborative conservation programs have an important role in identifying effective and applicable solutions to mitigate human-brown bear conflicts.

Cite this article: Khosravi, R., Nejabat, F., & Mohammadi, A. (2023).OAssessing the attitude of local communities toward human-brown bear conflicts in Fars province and effective solutions to mitigate conflict. Journal of Natural Environment, 76 (2), 311-323.DOI: http//doi.org/10.22059/jne.2023.348922.2475

. DOI: http//doi.org/10.22059/jne.2023.348922.2475

(2)

سررب ی لحم عماوج شرگن ی

ناسنا تاضراعت هب تبسن -

هوهق سرخ یا

رد

اهراکهار و سراف ناتسا ی

ارب رثؤم ی

ضراعت شهاک

ورسخ لوسر

1ی

|

تباجن همطاف

|2

لع ی اضر دمحم

3ی

1 . ،لوئسم هدنسیون شخب

سدنهم ی بط عبانم یع ی حم و ی ط ز ی

،تس زرواشک هدکشناد ی

، ش هاگشناد ی

،زار ش ی

،زار ا ی نار . :همانایار [email protected]

2 . سدنهم شخب ی

بط عبانم یع ی حم و ی ط ز ی

،تس زرواشک هدکشناد ی

، ش هاگشناد ی

،زار ش ی

،زار ا ی نار . همانایار : [email protected]

3 . سدنهم و مولع هورگ ی

حم ی ط ز ی

،تس بط عبانم هدکشناد یع

ی

، ج هاگشناد ی

،تفر ج ی

،تفر ا ی نار . ار ی همانا : [email protected]

هلاقم تاعلاطا هدیکچ

:هلاقم عون ةلاقم

یشهوژپ

رات ی خ رد ی تفا 22: / 60 / 1461

رات ی خ یرگنزاب : 60 / 16 / 1461

رات ی خ ذپ ی شر 16 : / 16 / 1461

رات ی خ راشتنا 61 : / 64 / 1462

دیلک هژاو :اه

زرا ی با ی شرگن

،

تاساسحا ،

سراف ناتسا

،

لحت ی ل هکبش

،

ناسنا ضراعت -

سرخ

هوهق یا . و ناسنا نیب ضراعت تسرد تیریدم

ح ی تا شحو و یلحم عماوج دید زا کسیر کرد زا قیقد تخانش دنمزاین ت

ریثأ

یداصتقا لماوع -

ا .تسا دارفا شرگن رب یگنهرف و یعامتج هب

روظنم رد لماوع زا کی ره شقن یسررب لکش

گ یری

هوهق سرخ ضراعت زوریفماک یاهاتسور زا یدادعت رد ضراعت یلااب کسیر اب طاقن هدودحم رد یلحم عماوج اب یا

یاهراکهار زا کی ره تیمها یبایزرا و ،سراف ناتسا ،)تشدورم(

رثؤم ،ضراعت شهاک رد همانشسرپ

ا اب و یحارط ی

هب .تفرگ تروص هبحاصم ضراعت جوا ینامز ةزاب رد یلحم دارفا زا یدادعت روظنم

ا زر ی با ی شرگن رب رثؤم لماوع

یلحم عماوج زا

سرگر ی نو و ضراعت رد لماوع زا کی ره شقن یسررب و کیتسجل یاهراکهار زا کی ره تیمها

رثؤم .دش هدافتسا یعامتجا هکبش لیلحت زا ،ضراعت شهاک رد تکراشم هاگدید زا هک داد ناشن جیاتن

نک ،ناگدن زا

بی ن نتفر هاگتسیز و دوبمک کیرحت ،همعط .دنراد هکبش رد ار تیزکرم نیرتشیب ،هنوگ راتفر زا یهاگآ مدع و ناویح

تکراشم طسوت هدش داهنشیپ یاهراکهار نیب رد شور زا هدافتسا ،ناگدننک

فتسا ،یرادید و یرادینش ةدنرادزاب یاه هدا

زا گس اه ی شزومآ دی هد تخادرپ ، همیب ،تمارغ شیازفا و ،عفانم ندومن

تیعمج همعط اه نیرتشیب اشن ار تیزکرم ن

،کیتسجل نویسرگر جیاتن ساسارب .دنداد هک یدارفا

ای هدهاشم ماگنه یرتهب سح ندرک رکف

نراد سرخ هب تبسن ،د

هب سرخ تبثم شرگن نینچمه ،دنراد یرت

هک یدارفا تبثم شرگن نآ هب تبسن ،دنراد تسود ار سرخ

.دنراد یرت

،نینچمه هک یدارفا هب هجوت .دنراد یفنم شرگن نآ هب تبسن ،دنراد هنوگ اب ییلااب ضراعت حطس

ت لماوع ثأ ی راذگر

لکش رد و یلحم عماوج شرگن یریگ گرد

ی ندرکر همانرب رد دارفا تظافح یاه

تکراشم ییاسانش رد یمهم شقن ی

یاهراکهار رثؤم

.دراد تاضراعت شهاک یارب

دانتسا : یورسخ

؛ لوسر ، تباجن ؛ همطاف ؛ یدمحم ، اضریلع ( 1462 .) سررب ی لحم عماوج شرگن ی

ناسنا تاضراعت هب تبسن -

هوهق سرخ ا ی اهراکهار و سراف ناتسا رد ی

ارب رثؤم ی ضراعت شهاک یعیبط تسیز طیحم .

، 60 ( 2 ،) 323 - 311 .

DOI:http//doi.org/10.22059/jne.2023.348922.2475

:رشان تاراشتنا هسسؤم نارهت هاگشناد

.

(3)

سررب ی لحم عماوج شرگن ی

ناسنا تاضراعت هب تبسن -

هوهق سرخ ا

ی سراف ناتسا رد ...

/ یورسخ ناراکمه و

311

همدقم و ناسنا ضراعت ح

ی تا شحو یم خر ینامز بلغا هک دهد

تیلاعف نیب یناکم یناشوپمه و ناسنا یاه

ح ی تا شحو دوجو دشاب هتشاد

(

Pettigrew et al., 2012

) لماوع رب هولاع . حم

ی ط ز ی تس و ناسنا نیب ضراعت عوقو رب رثؤم ی ح

ی تا شحو یداصتقا لماوع ، -

و یعامتجا یگنهرف

یم یددعتم ( دنشاب رثؤم تاضراعت تدش رب دناوت

Dickman, 2010

هب .) هنوگ زا سرت ،لاثم روط ،یروناج یاه

هرواب ،شرگن تیاهن رد و یناسنا عفانم و ناسنا یارب یشحو تاناویح رطخ زا دارفا روصت و کرد اب هطبار رد دارفا تاداقتعا و ا

هنوگ دنتسه ضراعت تدش رب راذگریثأت لماوع اهنآ زا تظافح و یروناج یاه (

Mohammadi et al., 2021

) یلحم عماوج شرگن .

تشوگ ریثأت زا دارفا کرد و نآ عفانم رب نراوخ

مهم زا یکی ،اه ا شحو تایح و ناسنا نیب ضراعت زورب رب راذگریثأت لماوع نیرت

س ت

(

Dhungana et al., 2022; Gebo et al., 2022; Mohammadi et al., 2022; Perry et al., 2022

نامه .) هک روط

Dickman

( 2616 یم نایب ) هعومجم ،دنک

یم رگیدکی اب طبترم لماوع زا یا لکش رد دناوت

راذگریثأت یلحم عماوج شرگن یریگ

دنلب تیریدم یارب .دشاب ناسنا نیب ضراعت تدم

شحو تایح و ،یلحم عماوج طسوت کسیر موهفم زا یفاک شناد ادتبا تسا رتهب

خساپ تیعمج لماوع و ،هتفرگ تروص تاضراعت لباقم رد عماوج نیا بسانتمان یاه شرگن رب رثؤم یعامتجا و یداصتقا ،یتخانش

عمج دارفا ( ددرگ یروآ

Dickman, 2010

.)

بلغا شرگن هب

ناونع دارفا شجنس و یبایزرا یم یقلت صاخ عوضوم کی زا

زا هک دوش هفلؤم

اه لیکشت یتخانش و یسح ی

تسا هدش (

Verplanken et al., 1998 Eagly and Chaiken, 1993;

) ی شریذپ . ک

هنوگ تظافح رد یمهم شقن دارفا طسوت

همانرب هب دامتعا و هنوگ زا دراد ناریدم یتظافح یاه

Bruskotter, 2019) Slagle and

) لباقم رد . روضح هب تبسن یفنم شرگن ،

ی ک هنوگ زا تظافح رد یلحم عماوج لیامت مدع ،نیعم ةقطنم کی رد نآ

هنوگ هب ار ( تشاد دهاوخ هارمه

Inskip and

Zimmermann, 2009

هنوگ هک یتروص رد .) یناسنا عفانم یارب یدج یدیدهت یروناج یاه

هب ماد هژیو یزرواشک تلاوصحم و اه

( دنوش یقلت

نآ هب دارفا شرگن ،) دوب دهاوخ یفنم اه

(

Dickman, 2009

).

اب هعماج ره راتفر ةنیمز رد یدنمشزرا تاعلاطا ،یلحم عماوج شرگن یبایزرا ح

ی تا شحو نآ لیامت ، هنوگ اب یتسیزمه هب اه

ه یا

تایح زا تظافح و ضراعت تیریدم و ،یروناج یم مهارف شحو

دنک (

Manfredo et al., 2004

.) لماوع ریثأت راذگ دارفا شرگن رب

یگژیو ،گنهرف .دنتسه هدیچیپ و عونتم بلغا تیعمج یاه

،یتخانش هفلؤم اه موب ی یداصتقا لماوع و ،یتخانش -

م یعامتجا یددعت

دنتسه راذگریثأت دارفا شرگن رب (

Dickman et al., 2014

) تیسنج و نس هلمج زا یلماوع . (

Kellert and Berry, 1987

) حطس ،

تلایصحت (

Røskaft et al., 2007

) دمآرد نازیم و لغش ، (

Dickman, 2009

) هنوگ هب تبسن شناد حطس ، یروناج یاه

(

Lindsey et al., 2005

) هنوگ اب ههجاوم زا دارفا هبرجت ، تظافح زا لصاح عفانم و یتظافح لئاسم رد عماوج شقن ،یشحو یاه

(

) عت ، ماد داد غاب حطس ای و اه نیمز و اه

یزرواشک یاه (

Kideghesho et al., 2007

)،

تاضراعت تدش

(

Naughton-Treves et al., 2003

) دارفا تابصعت ، (

) یبهذم تاداقتعا ، (

Hazzah, 2007

) یاهرواب ،

یگنهرف (

Ale, 1998

) تظافح قطانم زا هلصاف ، هدش

(

Kifle and Bekele, 2020

) یگژیو تیاهن رد و یراتفر و یکیزیف یاه

هنوگ یروناج یاه (

Kellert et al., 1996

) لکش رب یمهم شقن هنوگ هب تبسن مدرم شرگن یریگ

دنراد یروناج یاه

(

)

.

زین سراف ناتسا نوچمه

ناتسا زا رگید یرایسب لاس رد روشک یاه

ضراعت شیازفا دهاش ریخا یاه و ناسنا نیب

ح ی تا شحو

تسا هدوب دوجو . تشوگ ناراوخ گرزب هثج ا هوهق سرخ نوچمه ی یا

(

Ursus arctos

) رد یتسیز عونت زا تظافح تیمها ناتسا رد

اب یلامتحا تاضراعت ای

ن هنوگ لاس رد هنایمرواخ رد هنوگ نیا شنکارپ ةدودحم .تسا هدومن نادنچ ود ار هتفای شهاک ریخا یاه

ا تس

هدش دودحم دوخ یخیرات ةرتسگ زا یکچوک شخب هب رضاح لاح رد و ( تسا

Ashrafzadeh et al., 2018; Moqanaki et al.,

شخب رد هنوگ نیا زین ناریا رد .)2018

هب ،دوخ شنکارپ ةرتسگ زا ییاه هب ،روشک یبرغ قطانم رد صوصخ

ت و بیرخت لیلد هک

هکت

ماد اب ضراعت و راکش ،هاگتسیز ندش ( دراد رارق یلحم ضارقنا رطخ رد نازرواشک و نراد

Ansari and Ghoddousi, 2018

.)

تمسق یبونج ،سراف ناتسا یلامش و یزکرم یاه یم لماش ار هنوگ نیا شنکارپ ةدودحم نیرت

( دوش

McLellan et al., 2017

.)

یم ناشن هدش ماجنا تاعلاطم یراومهان هک دهد

اب ،امد نیگنایم ،یفارگوپوت یاه نیرتمهم یبآ عبانم و یلگنج ششوپ ،یگدنر

( دنتسه ناتسا رد هنوگ نیا شنکارپ رب رثؤم یاهروتکاف

Ansari and Ghoddousi, 2018; Khosravi et al., 2022

.)

(4)

یعیبط تسیز طیحم

، هرود شش و داتفه هرامش ،

2 ،

2042 312

هوهق سرخ یراگزاس هعومجم زا هدافتسا هب یا

ی زا ییاذغ داوم زا هدرتسگ یا ک

وس یلاسکشخ و هاگتسیز رد یلاوتم یاه

ه یا

ضراعت عوقو ببس ،رگید یوس زا یعیبط ای

ن هنوگ ماد نتشک( یلحم عماوج اب هب بیسآ و لسع یاهودنک هب هلمح ،یلها یاه

)یزرواشک یضارا و تاغاب تسا هدش

لخد ،دراوم نیا رانک رد . فرصت و

یاه تروص هتفرگ یعیبط هاگتسیز رد ای

ن هنوگ د ناتسا ر

هب روظنم غاب و یزرواشک تلاوصحم تشک حطس شیازفا ببس زین اه

تسا هدش یعیبط ییاذغ عبانم زا یرایسب هک

ای ن هنوگ اب

اسنا تاضراعت هب تبسن یلحم عماوج شرگن یبایزرا هب رضاح شهوژپ رد .دوش هارمه دیدش شهاک ن

- خ سر هوهق و یا ریثأت ع لماو

رثؤم لکش رب یم شهوژپ نیا جیاتن .دش دهاوخ هتخادرپ یشرگن نینچ یریگ همانرب رد دناوت

یزیر یاه تدم دنلب تیریدم

ضراعت

ای ن هنوگ ناسنا اب دروم هدافتسا .دریگ رارق

شور شهوژپ یسانش

ةقطنم یفرعم هعلاطمدروم

سراف ناتسا: هب

ناونع زا یکی گرزب رت ی ن ناتسا یاهرادم نیب روشک یاه 26

و 31 ضرع ةجرد

و یلامش 06 و 00 عقاو یقرش لوط ةجرد تسا هدش

لکش(

1 طیارش .) بآ

و اوه و عونتم یفارگوپوت و یی نتفرگ رارق

رد ناتسا

اریا و یسرگاز یشیور ةیحان ن

- ت لکش ببس ینارو هنوگ زا ییلااب یانغ یریگ

دوخ لماع نیا هک تسا هدش یهایگ یاه د

لکش ر یریگ

هاگتسیز ناتسا حطس رد عونتم یاه رثؤم

تسا هدوب .

روضح تشوگ ناراوخ هوهق سرخ نوچمه صخاش و هثج گرزب یا

(

Ursus

arctos

) گنلپ ، (

Panthera Pardus tulliana

) گرگ و (

Canis lupus

) هاگتسیز زا تظافح تیمها زا هقطنم نیا یعیبط یاه

ار روشک ود نادنچ .تسا هدومن زا

نیا ور هنوگ و یهاگتسیز عونت زا تظافح یارب هکبش ،یا

اب تظافح تحت قطانم زا یا تعسو

ی

کیدزن هب 24006 ک ی رتمول عبرم باختنا تسا هدش .

شهوژپ ساسارب نیشیپ یاه

(

Khosravi et al., 2022; Ashrafzadeh et

al., 2022

) هداد و هوهق سرخ ضراعت عوقو یاه صخشم ناتسا حطس رد ضراعت غاد طاقن ،سراف ناتسا ةدودحم رد ناسنا و یا

.دیدرگ رب ا ی ن ساسا زا یکی تشدورم ناتسرهش رد یلامش زوریفماک ةدودحم ، مهم

نیرت هوهق سرخ ضراعت غاد طاقن نا اب یا

ناس

هوهق سرخ نیب تاضراعت هدمع .تسا ناتسا رد وت تراسخ لماش هقطنم نیا رد ناسنا و یا

سرخ طس غاب هب اه

تسا یعارز یاه

لکش(

1 .)

لکش 1 هقطنم ةشقن . دروم

هعلاطم هوهق سرخ ضراعت عوقو طاقن و سراف ناتسا رد یلحم عماوج و یا

(5)

313

همانشسرپ یحارط هب :

روظنم ،دارفا طسوت هدش کرد کسیر ،عماوج شرگن یبایزرا مهم

نیرت زا تظافح ،تاضراعت زورب لیلاد

شهاک یارب هدش داهنشیپ تامادقا و هنوگ ضراعت

شور زا همانشسرپ یهدنامزاس همین

نیدب .دش هدافتسا هدش تاعلاطم رورم اب روظنم

یلخاد (

Mohammadi et al., 2018; Almasieh et al., 2020; Rashnoo et al., 2021

( یجراخ و )

Glikman et al.,

2019; Wang et al., 2019; Kifle and Bekele, 2020

) همانشسرپ :لماش ازجم شخب جنپ رد یا

1 تاعلاطا ) ج

عم ی ت تخانش ،ی

،یعامتجا و یداصتقا 2

اب ضراعت زا دارفا هبرجت ) هوهق سرخ

ا ،عفانم هب دارفا یگتسباو نازیم )،ی 4

تبسن یمومع شناد یبایزرا )

هب هوهق سرخ ا

و ی 0 هب تبسن شرگن و ،اهرواب ،تاساسحا یبایزرا ) هوهق سرخ

ا شخب رد .دش یحارط ی

"

ضراعت زا دارفا هبرجت

اب هوهق سرخ ا

"ی هوهق سرخ اب ضراعت ةبرجت هک تسا نیا رب روصت یم یا

هنوگ شریذپ رب دناوت رد یتیریدم تامادقا یارجا و

ضراعت شهاک تهج ریثأت

راذگ .دشاب هب روظنم نازیم ات دش هتساوخ دارفا زا ،ضراعت تدش یبایزرا ضراعت

ةنوگ اب دروم هعلاطم ار

ضراعت مدع( رفص نیب )

یز رایسب ضراعت( جنپ ات دننک یبایشزرا )دا

(

Esmaeili et al., 2019

) شسرپ ،نیا رب هولاع . نوماریپ ییاه

هوهق سرخ اب ضراعت زا دارفا ةبرجت ریخا لاس جنپ رد یا

و شسرپ نینچمه دنور ،ضراعت عوقو نامز و لصف ،خیرات ةنیمز رد ییاه

یتیعمج هوهق سرخ ا

شور ،ضراعت زورب قطانم ییایفارغج تیعقوم ،ی تسا یاه

خساپ ،ضراعت زا یریگولج ای شهاک یارب هدش هداف

ضراعت هب دارفا تروص

هتفرگ شور ،همیب تیعضو ، شور زا کی ره ییاراک ،ضراعت شهاک یارب دارفا یداهنشیپ یاه

تیریدم یاه ی

مهم و ضراعت شهاک یارب تلامح لیلاد نیرت

هوهق سرخ ا

شخب صوصخ رد .دش هدیسرپ یناسنا عفانم هب ی

"

یبایزرا سحا ،تاسا

هب تبسن شرگن و ،اهرواب هوهق سرخ

ا

"ی شسرپ ، هب شخب نیا یاه دارفا یاهراجنه و اهرواب ،تاساسحا ات دش یحارط یوحن

هوهق سرخ و ناسنا نیب ضراعت ةنیمز رد وگخساپ نیا .دوش یبایزرا یا

شسرپ یاه هنیزه دروم رد هوهق سرخ روضح دیاوف و اه

ا ی

یلحم عماوج دید زا هقطنم رد تارطخ و کسیر ،هنوگ یناسنا تارطخ و کسیر ،دارفا سرت لماش هک دش هدیسرپ دعب شش رد و

هنوگ ماد یارب غاب ،یزرواشک یضارا ،اه هنوگ تیعمج لرتنک ،اهودنک و اه

ةنوگ شقن ، دروم

هعلاطم ا هاگدید و ،متسیسوکا کی رد دارف

هوهق سرخ زا تظافح هب تبسن .دوب یا

خساپ هد نیا هب ی سرپ

ش اه ساسارب قم ی سا دنب هجرد جنپ ی ( دش ماجنا ترکیل یا

ک الاما

،مفلاخم ،مرادن یرظن ،مقفاوم ،مقفاوم الاماک

.)مفلاخم

نامه روط لیمکت یارب فده قطانم ،دش هراشا هک همانشسرپ

هوهق سرخ ضراعت اب ریگرد غاد قطانم نیب زا لاس رد یا

یاه

ک ییاتسور قطانم زا یخرب ةدودحم رد ریخا نیدب .دش باختنا یلامش زوریفما

زوریفماک ییاتسور قطانم زا یتسرهف ادتبا روظنم

یدادعت ،اهاتسور نیب زا سپس .دش هیهت تاضراعت نازیم نیرتشیب اب یلامش هب

تروص لیمکت ةوحن .دش باختنا یفداصت همانشسرپ

ییاتسور قطانم رد باختنا

شرازگ راب ره زا دعب هک دوب هویش نیا هب هدش لک ةرادا هب ضراعت

حم ی ط ز ی تس ت ،سراف ناتسا می

دارفا زا یدادعت اب هبحاصم اب و هدناسر مه هب روضح هقطنم رد یتاقیقحت هب

تروص ةنیمز رد نانآ تارظن یفداصت شسرپ

یاه حرطم

رد هدش همانشسرپ یبایزرا

م ی دش هبحاصم ره رد . اب

هبرجت رت ی ن یارب ،دنتشاد یضراعت نینچ هبرجت هک یدارفا ای و هداوناخ درف

اب ضراعت زا دارفا هبرجت و لغش هک تسا نیا رب ضرف هک اجنآ زا .دندش باختنا هبحاصم هوهق سرخ

ا یم ی نآ شرگن رب دناوت و اه

هنوگ زا هدش کرد شزرا اه

ریثأت راذگ عیزوت ةوحن ،دشاب همانشسرپ

اه مه هک دوب یلکش هب و رادغاب ،زرواشک ،رادماد دارفا زا

ک راد ودن

هنومن رد دراوم نیا زا ریغ یلغش ره دوب نکمم هک یدارفا زا مه و دش باختنا یرادرب هتشاد

دنا شهوژپ زا فده هک نیا هب هجوت اب .

همانشسرپ دادعت ور نیا زا ،دوب ضراعت عوقو زا سپ هلصافلاب دارفا اب هبحاصم ،رضاح د هدش لیمکت یاه

دنا هعلاطم ةزاب یط ر دوب ک

( 06 هب طاقن یگدنکارپ و دارفا باختنا دش شلات هچرگا .)همانشسرپ لیلحت یارب یبسانم یرامآ ةنومن هک دوش ماجنا یوحن

ه هیهت ا

.دوش لیلاد هکبش لیلحت رثؤم

تلامح رب سرخ

:یلحم عماوج هب هب

روظنم رد لماوع زا کی ره شقن یسررب لکش

یریگ ضراعت

سرخ هق هو یا و یاهراکهار زا کی ره تیمها یسررب رثؤم

ضراعت شهاک رد ای

ن هنوگ شور زا ،یلحم عماوج ةبرجت ساسارب ،

یعامتجا ةکبش لیلحت .دش هدافتسا1

نیدب صخاش ،روظنم یاه

I -

( دش هبساحم هکبش لیلحت زا هدافتسا اب تیزکرم و E Scott,

تیزکرم صخاش .)2000

یارـب2

ییاـسانش و

نیـیعت مهم نیرت نارگشنک و

ای تاطابترا رد کی هکبـش دروم هدافتسا رق را یم دریگ

ناشن هک نورب یاهدنویپ تبسن ،نینچمه .تسا هکبش رد درف ره یعامتجا تردق ةدنهد هب یهورگ

نورد هورگ صخاش ار ی

E-I

___________________________________________________________

1Social network analysis

2Centrality measure

(6)

2 ،

2042 314

یاهدنویپ رگا .دنیوگ نورد

هورگ نورب یاهدنویپ زا رتشیب یدورو ای ی شاب یجورخ ای یهورگ

د ناشن دنهد ک نآ هک تسا نیا ة رگشن

رگشنک کی هدننکدودسم

یاهدنویپ رگا و دوب دهاوخ نورد

هورگ نورب یاهدنویپ اب ربارب ی دشاب یهورگ

ناشن دنهد ة غ ی ر لاعف ندوب

صخاش .دوب دهاوخ لاعف رگشنک کی رگشنک نآ دشاب ینورد زا رتشیب یجورخ یاهدنویپ رگا ،نینچمه .تسا رگشنک نآ یارادE-I

،رفص حطس هس 1

- و 1 ( تسا +

Scott, 2000

.) رد تابساحم یمامت مرن

رازفا

UCINET 6.0

فارگ و ماجنا یاه

دروم رظن رد زین

مرن رازفا

Net Draw

.دش میسرت

هب روظنم زرا ی با ی لحم مدرم شرگن رب رثؤم لماوع ی

، غتم ی ر ب ی نا دننک ة ( شرگن یفنم شرگن و تبثم شرگن هب )

نع غتم ناو ی ر

و هتسبا غتم و ی اهر ی دی رگ سنج ،نس هلمج زا

، حطس صحت ی

،تلا دادعت ،راوناخ دادعت

،ماد دادعت

،ودنک م ی ناز یگتسباو قا

یداصت هب

،یزرواشک

،یرادغاب یرادماد

و هبرجت و سرخ بناج زا تراسخ هبرجت ،سرخ ندید هبرجت ،مود دمآرد عبنم دوجو ،لسع روبنز

سرخ بناج زا هلمح هب

ناونع غتم ی ر هتفرگ رظن رد لقتسم دندش

اهن رد . ی ت ، هب سررب روظنم ی

ا ی ن زا لماوع نومزآ سرگر ی و ن کیتسجل

3

.دش هدافتسا اجنآ زا

هک گتسبمه دوجو ی

لااب ب ی ن غتم ی اهر ی م لقتسم ی هب دناوت دروآرب رض تسردان ی

ب ت أث ی ر غتم ی اهر و دروآرب ب ی ش

خرب رثا دح زا ی

غتم ی اهر پ ،دوش رجنم ی

ش زجت ماجنا زا ی

ه لحت و ی

،ل گتسبمه ی ب ی ن غتم ی اهر لحت شور زا هدافتسا اب ی

ل پ ی

4نوسر

ساحم هب دش . رب ا ی ن ساسا

، ب زا ی ن غتم ود ی ر ی گتسبمه هک ی

ب ی رتش زا 66 / 6 شاد ت ،دن ی ک ی نآ زا سانشراک رظن هب هجوت اب اه ی

زا

لحت ی ل اه ( دش فذح

Murray et al., 2020

زا هدافتسا اب یفیصوت رامآ زا .) مرن

رازفا

SPSS 24.0

هقبط یارب زین هداد یدنب

،اه

و نیگنایم ،یناوارف ةبساحم نچمه

ی ن هداد یمیسرت شیامن .دش هدافتسا اه

زجت زا سپ ی

ه و لحت ی ل جارختسا تاعلاطا ش

زا هد

همانشسرپ اتن ،اه

ی ج زا دافتسا اب مرن

رازفا

Excel

ةخسن 2613 هب تروص رادومن و لودج ناشن هداد .دش

ی هتفا یاه شهوژپ

تکراشم یفیصوت لیلحت :ناگدننک

لودج رد 1

و وگخساپ دارفا یفیصوت لیلحت جیاتن ، زرا

ی با ی تبسن دارفا شرگن و تاساسحا

هوهق سرخ هب ا

ی هئارا یتاعلاطم ةدودحم رد تسا هدش

خساپ رتشیب . ینس ةقبط رد ناگدنهد

01 ات 06 ( لاس 31 و )دصرد 46 - 31

( لاس 20 ماد یلغش ةقبط و )دصرد ( راد

42 ( رادغاب و )دصرد 42

خساپ رظن یبایزرا .دنتشاد رارق )دصرد دنور صوصخ رد ناگدنهد

هوهق سرخ اب ضراعت هب کیدزن هک داد ناشن یا

44 لاس رد تاضراعت شیازفا رب داقتعا دارفا زا دصرد لباقم رد .دنراد ریخا یاه

24

و تاضراعت شهاک رب داقتعا دصرد 32

مدع رب داقتعا دصرد .دنراد یموب عماوج اب هنوگ نیا تاضراعت تدش رد رییغت

لماوع هکبش لیلحت رثؤم

نیب ضراعت عوقو رب سرخ

:یلحم عماوج اب هک داد ناشن جیاتن

زا ب ی ن نتفر ز ی س هاگت و دوبمک

همعط یاه کیرحت ،یعیبط هوهق سرخ

ا هب ناویح راتفر ةنیمز رد یفاک شناد مدع و ،ی لماوع هکبش رد ار تیزکرم نیرتشیب بیترت

رثؤم ضراعت عوقو رب ( دنراد

لودج 2 لکش و 2 صخاش .) E-I

ناشن زین داد هک یارب یاهدنویپ لماع هس نیا نورب

یهورگ رتشیب

زا یاهدنویپ نورد

هورگ ی هب .تسا نیمه لیلد لیامت هب یرارقرب ابترا ط اب دارفا نورب هورگ رتشیب ز دارفا ،ساسا نیا رب .تسا یدای

لماع هس نیا رب هقطنم رد هب

ناونع یلصا لیلاد رثؤم

تلامح رب هوهق سرخ

ا .دنراد رظن قفاوت ی

هکبش لیلحت اهراکهار

ی رثؤم هب تلامح شهاک روظنم هوهق سرخ

ا ن:ی هدنرادزاب زا هدافتسا هک داد ناشن جیات یاه

یرادینش

و کیلش( یرادید

،ییاوه نشور ندرک غارچ و

،شتآ ا ی داج رس و ادص و هدافتسا ،)هریغ زا

گس یاه شزومآ دی هد و تخادرپ ،نابهگن

تمارغ دارفا هب تراسخ دی هد همیب ، شیازفا و عفانم ندرک تیعمج

همعط یاه یعیبط رد قطانم تظافح هب هدش رتشیب بیترت نی

دنراد هکبش رد ار تیزکرم (

لودج 2 لکش و 3 عوضوم نیا .) ناشن

دنهد اهراکهار نیا هک تسا نیا ة هجوتاب

هب یلحم مدرم ةبرجت

ضراعت شهاک تهج ار ییاراک نیرتشیب هوهق سرخ

ا دنراد ی . جیاتن ةبساحم صخاش E-I

ناشن داد هک یارب هدش رکذ یاهراکهار

یاهدنویپ نورب

یهورگ زا رتشیب یاهدنویپ نورد

هورگ ی تسا . هب نیمه لیلد لیامت هب یرارقرب طابترا اب دارفا نورب گ هور یلیخ رتشیب

تسا . نیا نیدب تسانعم هک دارفا یدایز رد هقطنم رب یور نیا اهراکهار هب ناونع یاهراکهار دمآراک

قفاوت ضراعت شهاک تهج

رظن .دنراد ___________________________________________________________

3Logistic Regression

4Perason Correlation Coefficient

(7)

315

ریثأت :یلحم عماوج شرگن رب تراسخ ةبرجت و هلمح ةبرجت ،یداصتقا و یعامتجا لماوع ،تاساسحا ییاجنآ زا

هک

چیه نیب یگتسبمه نازیم زا شیب اهریغتم تفج زا مادک

66 .دندش دراو نویسرگر لیلحت رد اهریغتم ةمه ،دوبن دصرد نومزآ جیاتن

نویسرگر اب کیتسجل

رد نتفرگرظن یلحم عماوج شرگن

هب ناونع روضح ندوب دب ای و ندوب بوخ( هتسباو ریغتم سرخ

هوهق ا رد ی

هب تبسن ساسحا و )هقطنم هوهق سرخ

ا س زا هلمح ةبرجت ،ی یوس زا تراسخ ةبرجت ،ناویح یو

هوهق سرخ ا

حطس ،نس ،ی

روضح هک عوضوم نیا رب قفاوت و دمآرد نازیم ،تلایصحت هوهق سرخ

ا ،تسا یدج لکشم کی هقطنم رد ی هب

ناونع یاهریغتم

لقتسم داد ناشن دن عبرم یاک رادقم هک هبساحم عبات یارب 0

ربارب هدش 036

/ 103 جرد اب هک تسا ة

یدازآ 0 طس رد دصرد کی ح

ینعم ناشن و هدوب راد ةدنهد

درکلمع بسانم رت شیپ یاهریغتم اب عبات ینیب

هب تبسن هب تباث رادقم اب عبات درکلمع اهنت

یی رادقم .تسا

نیشیب ة تسرد امن

0یی

Log

-2

عبات نیا یارب 663

/ 344 هب تسد هک دمآ دوجو زا ناشن نیا لدم اب هسیاقم یارب مکحم ییانبم

یاه

___________________________________________________________

5Chi-Square

6Maximum Likelihood

لودج 1 هبحاصم دارفا یفیصوت لیلحت . هدنوش

و زرا ی با ی دارفا شرگن و تاساسحا رد

هطبار اب هوهق سرخ نیب ضراعت عماوج و یا

یلحم

غتم ی ر مهس

دارفا وگخساپ رد ره هقبط

نس )لاس(

36 - 26 ( 11 ،)دصرد 46 - 31 ( 20 ،)دصرد 06 - 41 ( 11 ،)دصرد 06 - 01 ( 31

،)دصرد 66 - 01 ( 10 ،)دصرد 06 - 61 ( 4 دصرد )

حطس صحت ی ب تلا

ی داوس ( 10 ادتبا ،)دصرد یی ( صقان 24 ،)دصرد ادتبا یی لماک ( 10 دصرد ،)

بد ی ناتسر صقان ( 11 دصرد ،) دی ملپ ( 22 دصرد ،) صحت ی تلا هاگشناد ی ( 6 )دصرد

می گنا ی ن دمآرد هناهام )ناموت(

ی ک ات ود م یل ی نو ( 26 م هس ات ود ،)دصرد یل

ی نو ( 44 م جنپ ات هس ،)دصرد یل

ی نو

( 23 م تفه ات جنپ ،)دصرد یل

ی نو ( 11 م هد ات تفه ،)دصرد یل

ی نو ( 2 ب ،)دصرد ی ش

م هد زا یل ی نو ( 6 )دصرد

لغش رادماد

( 42 ( زرواشک ،)دصرد 6

( رادغاب ،)دصرد 42

( راد ودنک ،)دصرد 2

)دصرد

تدش سرخ تاضراعت مدع

ضراعت ( 0 دصرد ،) ضراعت مک ( 31 دصرد ،) ضراعت طسوتم ( 20 دصرد ،)

ضراعت ز ی دا ( 24 دصرد ،) ضراعت سب ی را ز ی دا ( 13 دصرد )

دنور تاضراعت رد لاس اه ی خا ی ر شهاک

( 24 دصرد ،) تباث ( 32 دصرد ،) ازفا ی ش ( 44 دصرد )

هبرجت هدهاشم قتسم ی م سرخ ( هدهاشم

21 )دصرد

هبرجت اب ضراعت سرخ هوهق ا ی برجت

ة ( ضراعت 04 )دصرد

ب هبرجت ی هم اراد یی اراد

ی ب ی هم ( 34 ،)دصرد نودب ب ی هم ( 00 )دصرد

لصف ضراعت ناتسبات

( 01 ( ناتسمز ،)دصرد 33

)دصرد

ساسحا و شرگن دصرد

خساپ هد ی

سح تسود نتشاد و هقلاع هوهق سرخ هب ا

ی ( هقلاع

44 ( رفنت ،)دصرد 36

ب ،)دصرد ی توافت ( 20 )دصرد

ساسحا تبسن هب روضح هوهق سرخ ا ی تصرف

( 41 دصرد )،

دهت ی د ( 31 دصرد )،

ب ی توافت ( 20 دصرد )

ای داج لکشم زا بناج سرخ قفاوم

( 41 دصرد )،

فلاخم ( 20 دصرد )،

نودب رظن ( 31 )

شزرا ز ی تخانشاب ی سرخ هوهق ا ی زی

اب و ام ی ه راختفا ( 40 دصرد )،

قح ح ی تا سرخ هوهق ا ی و هدافتسا زا بط ی تع قفاوم

( 24 دصرد )،

فلاخم ی ا ب ی توافت ( 0 دصرد )

تصرف ارب ی لسن آ ی هدن قفاوم

( 42 دصرد )،

روضح سرخ هوهق ا ی ناشن زا تملاس بط ی تع

رطخ سرخ هوهق ا ی ارب ی نما ی ت ناسنا

تراسخ سرخ اهودنک هب ی ،لسع تلاوصحم زرواشک ی غاب و ی

عمج ی ت سرخ هوهق ا ی اب ی د شهاک ی دبا

راکش سرخ اه یی هک هب مدرم تراسخ دراو م ی دننک

نتشک سرخ هوهق ا ی هب تاضراعت اب هلباقم هار اهنت ناونع

شقن تلود رد لرتنک تاراسخ

هب طرش ی رضاح هب شک نت سرخ نی متس هک تراسخ ارم تلود ب دهد

مها ی ت ب ی هم عفانم ( تلاوصحم زرواشک ی

، غاب اه و ماد )اه قفاوم

( 00 دصرد )

قفاوم ( 04 دصرد ،) فلاخم ( 30 دصرد ب ،) ی توافت ( 11 دصرد )

قفاوم ( 06 دصرد ،) فلاخم ( 41 دصرد ب ،) ی توافت ( 2 دصرد )

قفاوم ( 00 ،)دصرد فلاخم و نودب رظن ( 40 )دصرد

قفاوم ( 00 ،)دصرد فلاخم ی ا ب ی توافت ( 30 )دصرد

قفاوم ( 33 ،)دصرد فلاخم ( 00 )دصرد

، نودب رظن ( 2 )دصرد

قفاوم ( 02 ،)دصرد فلاخم ( 4 ب ،)دصرد ی توافت ( 6 )دصرد

قفاوم ( 30 رد ،)دص فلاخم ( 04 )دصرد

قفاوم ( 02 ،)دصرد فلاخم ( 20 )دصرد

، نودب رظن ( 12 )

(8)

2 ،

2042 316

وشمل و رمسوه نومزآ رادقم .تسا بیقر عبات یارب6

هب تسد ربارب هدمآ 003

/ 12 جرد یاراد هک تسا ة

یدازآ 0 ینعم حطس و یراد

،

124 / 6 پ رب ینبم نآ رفص ضرف هک تسا ی

ش بی ن ی لامتحا یاه یم هتفریذپ یعقاو اپ رب .دوش

ةی ا ی ن م ،دهاوش ی ناوت ن تی هج گ ی ر ی درک

گنهامه هک ی

ب مزلا ی ن داقم ی ر هدهاشم هدش و پی ش بی ن ی هدش اتن و رارقرب ی

ج سفت لباق ی ر هبش رادقم .تسا

R2

کرک لگان ربارب0

463 / 6

لنسا و سکاک و ربارب2

340 / 6 یم ناشن رما نیا .تسا دهد

هک جارختسا عبات هدش

یم دناوت دودح 46 دصرد شرگن رد توافت عماوج

___________________________________________________________

7Hosmer –Lemeshow

8Nagelkerke R Square

9Cox and Snell R Square

لکش 2 لماوع هکبش . رثؤم

هوهق سرخ ضراعت رب .یلحم عماوج اب یا

بزا ی ن نتفر هاگتسیز و دوبمک همعط یاه یعیبط R1 ( کیرحت ،)

هوهق سرخ R2( یا

مدع ،) شناد یفاک رد ةنیمز راتفر ( هنوگ تیریدم ،)R3 بسانمان

هلابز R4 ( یلاسکشخ ،) R5 (

مدع ،) هدافتسا زا

سنف R6 ( ییورایور ،) یناهگان

اب ( سرخ ( اتسور فارطا رد اذغ هب ناسآ یسرتسد ،)R7

،)R8 ندرکاهر غاب رد اه قطانم یناتسهوک

R9( شیازفا ،) حطس

غاب و اه نیمز یاه یزرواشک رد

ةنماد هوک اه R10 ( شیازفا ،) دادعت

ماد R11 ( دوبمک و ) عبانم یبآ R12 ( )

لکش 3 لماوع هکبش . رثؤم

ضراعت عوقو رب هوهق سرخ

ا نتشک :یلحم عماوج اب ی سرخ

ییاه هک هب اتسور / غاب یاه هویم / ماد اه

کیدزن هدش ( دنا )S1 کیلش ،

،ییاوه نشور ندرک غارچ و

،شتآ ا ی داج ادصورس و ( هریغ ،)S2 سنف شک ی نوماریپ غاب یاه هویم و

و اهودنک لحم یرادهگن ( ماد هدافتسا ،)S3 زا

گس یاه شزومآ د ی هد و ( نابهگن ،)S4

هدنز گ ی ر ی و لاقتنا سرخ یاه لکشم یاراد هب

قطانم ( رگید شزومآ ،)S5 مدرم

،یلحم نارادغاب و نارادروبنز (

تخادرپ ،)S6 تمارغ

هب

،نارادغاب نارادروبنز و

نارادماد رد تروص

( تراسخ ةمیب ،)S7

غاب یاه

،هویم ماد یلها و ودنک طسوت مدرم ( یلحم

،)S8 شیازفا تیعمج همعط یاه یعیبط رد قطانم تظافح هدش

( ،)S9 هلت راذگ ی و ای مومسم ندرک ( ناویح لیدبت و )S10

یرادماد / یزرواشک یتنس

هب یرادماد و یزرواشک یتعنص

( .)S11