هدکشناد یعیبط عبانم و یزرواشک
یشزومآ هوگر متسیسویب یسدنهم
اپ ی نا همان ارب ی رد ی تفا هجرد سانشراک ی دشرا
م هتشر یسدنه یژرنا شیارگ متسیسویب کیناکم یاه
ریذپدیدجت
نآ هسیاقم و یزرواشک یاهدروآرف زا لوناتاویب دیلوت تایح هخرچ یبایزرا لوناتا اب
یزتنس
:رگشهوژپ :رگشهوژپ :رگشهوژپ:رگشهوژپ :رگشهوژپ:رگشهوژپ:رگشهوژپ:رگشهوژپ
رگشهوژپ رگشهوژپ:
رگشهوژپ: وژپ:
رگشه رگشهوژپ: رگشهوژپ:
رگشهوژپ: رگشهوژپ:
:
یمیرک نامیپ
:امنهار داتسا :امنهار داتسا
:امنهار داتسا:امنهار داتسا :امنهار داتسا:امنهار داتسا:امنهار داتسا:امنهار داتسا
داتسا
امنهار داتسا: امنهار داتسا: امنهار داتسا: امنهار داتسا: امنهار داتسا: امنهار داتسا: امنهار داتسا: امنهار :
رتکد یرصم محرت نیمشدنگ
:رواشم داتسا :رواشم داتسا
:رواشم داتسا:رواشم داتسا :رواشم داتسا:رواشم داتسا:رواشم داتسا:رواشم داتسا
داتسا
رواشم داتسا: رواشم داتسا: رواشم داتسا: رواشم داتسا: رواشم داتسا: رواشم داتسا: رواشم داتسا: رواشم :
یلق هاش نیسحملاغ رتکد رتکد نیسح رامنب یدبع
ناتسمز 98 :رگشهوژپ
امنهار داتسا :
رواشم دیتاسا :
ناونع و :روآدیدپ مان هخرچ یبایزرا
هدروآرف زا لوناتاویب دیلوت تایح اب نآ هسیاقم و یزرواشک یاه
یزتنس لوناتا .
/ یمیرک نامیپ
داتسا نا امنهار : رتکد نیمشدنگ یرصم محرت
داتسا :رواشم نا رتکد
رتکد ،یلق هاش نیسحملاغ نیسح
رامنب یدبع
خیرات :عافد 29
/ 11 / 98
دادعت حفص :تا 111
.ص
نایاپ هرامش :همان
یسدنهم /متسیسویب
:هدیکچ فده : اب دشر هب هجوت نوزفازور
تیعمج
، نارحب اب ناهج هبور یدایز یاه
دهاوخ ور ش مهم هک د هرب زارین هلهرسم نیررت
ژرنا ی ( نیمز هرک حطس رد یگدولآ شیازفا و )تخوس هک تسا
هلمجزا نآ شیرب شررصم ،ینارهج شیارمرگ هدریدپ زا
تخوس شیب ناسنا یارب ییاز ناطرس تارثا تارطاخم،نوزوا رادقم شهاک ،رادیاپان یاه
اب .تساه هب هجوت لارسم نیا
زا شده نیا قیقحت تاعیاض و ترذ لوصحم ود تایح هخرچ یبایزرا س
ی ب مز ی ن ی صخاش و یاه ترسیز یرطیحم رره
یاقم رد لوصحم ،رگید ویرانس دنچ و رگید کی اب هس
ا رد لوناتاویب دیلوت تیفرظ یسررب یبدرا ناتس
ترمیق صخاش ،
رتیل کی یازا هب یم تخوس ینیزگیاج تیفرظ یسررب و
.دشاب
شهوژپ یسانش شور :
تاعیاض لوصحم ود تایح هخرچ یبایزرا تهج س
ی ب مز ی ن ی
،ترذ و یدورو هریلک ادتبا و اره
یجورخ ود یاه ( لوصحم )رابنا هب لاقتنا ات تشاک یادتبا زا دش صخشم
یدورو لاصحتسا یارب و یرجورخ و اه
یاره
زا معا هطوبرم تاشیامزآ لوناتاویب دیلوت تمسق ه
ی لورد ی ز رره دریلوت رحارم زا راررکت ود .درش مارجنا ریطقت،ریمخت ،
طیارش رد لوصحم تفرگ تروص ناسمه ریغ
لونارتاویب دیلوت رادقم نینچمه دش هسیاقم رگید کی اب هلصاح جیاتن و
ترذ( مرگولیک ره زا -
تاعیاض س ی ب مز ی ن ی تلاوصحم دیلوت هب تبسن لوناتاویب دیلوت تیفرظ نآ ساسا رب و صخشم )
تسد هب یدورو نتفرگ رظن رد اب تمیق صخاش سپس ،دمآ یجورخ و اه
اه تسد هب دمآ رد تاعلاطا هیلک نایاپ رد و
مرن صخاش و دراو ورپ امیس رازفا یاه
تسیز یطیحم تسد هب .دمآ
هتفای :اه دش صخشم ورپ امیس رازفا مرن و تاشیامزآ زا هلصاح جیاتن هب هجوت اب صخارش هرک
لونارتاویب بیرسآ یاره
تاعیاض تبسن ترذ زا هدش دیلوت س
ی ب مز ی ن ی یم رتمک رذ مرگورلیک کی زا هدش دیلوت لوناتاویب رادقم .دشاب ت
341 / 0
یبدرا ناتسا رد ترذ زا لوناتاویب دیلوت تیفرظ و مرگ 17050000
تاعیارض مرگورلیک کری رره زا نیرنچمه و ررتیل
س ی ب مز ی ن ی لداعم 0935 / 0 تاعیارض زا لونارتاویب دریلوت تیفرظ و دش لاصحتسا لوناتاویب مرگ رس
ی ب مز ی رن ی اریرگآ
14960000 یازا هب رتیل
160000 دوب تاعیاض نت رازه هرک درش صخرشم نیرنچمه و .
لونارتاویب یربیکرت شررصم
هب E5تروص یم صخاش شهاک رد یمهم ماع دناوت .دشاب ناتسا رد بیسآ یاه
هجیتن :یریگ جیاتن یدورو هریلک ندررک ظاحل یلد هب هک داد ناشن یرجورخ و اره
و ترذ لونارتاویب دریلوت رد یاره
س ی ب مز ی ن ی یدورو طقف هک یزتنس لوناتا اب سایق رد درصرد یاراد درمجم رد،هدرش هتفرگ رظن رد دیلوت شخب یاه
هدوب یرتلااب صخاش .تسا کرد باق هقطنم نویسازیناکم طیارش هب هجوت اب اما
نچمه ی ن ترسیز صخاش ی
یب لونارتاو
هب تبسن ترذ س
ی ب مز ی ن ی رتمک تسا ییاذغ ظاحل زا اما دیلوت
لوناتاویب دنامسپ .تسا بسانم
هژاو :یدیلک یاه یگدولآ شیازفا
- یناهج شیامرگ -
نوزا رادقم شهاک -
لوناتاویب - تایح هخرچ -
بیسآ صخاش
1 فده و همدقم -
1 - 1 - همدقم
زا یکی شخب یاه
،یناهج داصتقا رد گرزب و مهم نآ یاترسار رد تادریلوت و یزرواشک
تسه زا تهج نیمه هب شرصم
ناگدننک .ترسا یرعیبط دبارنم و یژرنا گرزب
شرخب هرس
دیلوت - یرادهگن شخپ و
هدروآرف یاره رارشتنا رد ییازرسب شرقن یزروارشک هدرنیلاآ
یاره
حم ی ط ی ( هناخلگ )یا مع و ارگ یی هبنج یمیلقا تارییغت نوگانوگ یاه هب
ناونع مرهم نیررت
راد رشب یورشیپ شلاچ ن
.د راوشد ی یاه تسیز یطیحم د ی ررگ درننام شرخپ رنیلاآ هد یاره
برخم دهت و ی اهد ی دارهن شررصم برجوم هب زین نویساکیفیرتوی ندش یدیسا دننام نآ -ه
هدروآرف دیلوت رد نوگانوگ یاه ( تسا یزرواشک یاه
Roy et al,2009
شهوژپ قبط ) یاره
ماجنا هدش تیلاعف یزرواشک یاه 20
% هناخلگ تارثا زا یم ماش ار یا
( دورش
Brentrop et
2000al.
ور نیا زا ) زارگ دریلوت و هدافترسا شیازرفا اب یلیسف دبانم یدعاصت هیلخت
یاره
.ترسا هدرش رادریاپ هعرسوت و نیون یژرنا دبانم تمس هب نتفر ببس برخم (
Nigam &
Singh, 2011
()
Singh et al., 2012
دبانم هیاپ رب موادم یژرنا دیلوت ) باق
دجت ی د
، یشلاچ
تخوس ینیزگیاج یارب یاه
باقریغ دیدجت هب هک ،کارپ یترسیز طیرحم هب ندیسر تهج
و اهروررشک هررب یگتررسباو مدررعو زررین
یژرررنا تررمیق زا ناررنیمطا نتررشادن شلاررچ تررسا
(
singh,2012 vent,2011
) یسررب قبط یاه
ناررگن هدننک ،تفن ارخترسا،
رد زارگ هرب اریند
یم ناشنو تسا کیدزن دوخ رثکادح نازیم دریدج ترفن هکشب کی ارختسا یارب هک دهد
راهچ رادقم یم شرصم هکشب
( دوش
Alcatel, 2003
) هغدغد نیا مامت ترهج رد مرهم یاره
تینما تسیز یطیحم یدربراک
هفرصاب و یتخورس دبارنم ، شهارک و
هدرنیلاآ رارشتنا یاره
هناخلگ یا ( تسه
Prasad et al.,2007
)
ًاریخا 86
% دبانم زا هدافتسادروم کریدزن و اریند رد
هب 100
% شخب رد تخوس مح
قنو تخوس زا یاه
یرم نیمارت یلیرسف ( دورش
Tiam et
al.,2008
تیلاعف تارثا) نارسنا یدارصتقا،یعامتجا یاره
یور ررب و دیررس یگدرنز رحم
یرمن هدرید یناهگان هرناخلگ یارهزاگ رارشتنا تاررثا هرنماد دراد نارکما و دورش
ا ی ( نبررک
2 هدروارف زا لوناتاویب دیلوت تایح هخرچ یبایزرا
یزرواشک یاه یزتنس لوناتا اب نآ هسیاقم و
ید دیسکا تخوس شرصم موادت و دور رتارف صاخ هقطنم کی زا)...و ناتم،
هرک هدنیلاآ یاه
هبور هعماج رتشیب یاضاقت اب تظلغ بجوم تسور
شیب شیرپزا نترفر لاارب و ورج ردSO2
ناررهج ترارررح هررجرد ( دوررش
Corpio & Harrison et al.,2003
) (
Damrbash
ینارگن)2004
تخوس ندش مک و یتسیز یاه ارت ترشاد نآ رب ار یناهج دماج یلیسف یاه
درادناتسا ندش رتهب یارب سناونک یگدنز طیحم یاه
نوی و اه نامیپ همان ییاه کتورپ دننام
کتورپ نیا دنراذگب ارجا هب ار وتویک ار اهروشک
هناخلگ یاهزاگ شهاک هب مزلم یم یا
درنک
( 2006
ipcc
) سارسا رب لارس ارت ترسا رظوم ارپورا هریداحتا ینورنک نیناورق
2020 هرب
رادقم 20
% یاهوردوخ یفرصم یژرنا زا ار دوخ
یژرنا زا نیون یاه من نیمات
.دیا رد زین ناریا
تخوس زا یشان برخم یاهزاگ راشتنا رادقم یلیرسف یاه
لارس رد 1390 559 / 0 دراریلیم
ماش ؛نت 55
/ 0
؛نت درایلیم
co2
؛ 008 / 0
،نت درایلیم ؛co
8 / 1 ،نرت نوریلیم
؛NO
4 / 1 نوریلیم
،نت
SO2
؛ 39 / 0 نرت نویلیم
؛SPM
05 / 0 ،نرت نوریلیم
CH4
؛ 5 / 13 ،نترازره
SO3
و؛
3 / 11 رازره
،نت
O N2
.تسا دوب؛
رد هناخلگ یاهزاگ شهاک سلاجا رد ناریا اتسار نیمه شهارک هب دهعتم هسنارف رد یا
48%
هدرنیلاآ زا هرناخلگ یاره
لارت .درش یا دریلوت لررتنک یور ررب هرتفرگ ترورص یاره
هدنیلاآ یاه هناخلگ نیاربانب دراد زکرمت یا یم
تفگ ناوت 1
- شرصم حطس ندرب نییاپ 2
- لاارب
ندرب یژرنا یدبت نامدنار 3
- درک مک تخوس ن نبررک یاورتحم اب یاه
4 - یرعیبط شیازرفا
هت ینیشن
SO2
5 - یم نبرک هریخذ تابث هدرنیلاآ شهارک رد ییازرسب شقن دناوت
هترشاد اره
( دشاب
Damrbash, 2006
) شرصم اب یناسنا دماوج یداصتقا رتسگ و تفرشیپ نینچمه
زا یژرنا دیلوت و دراد یمیقتسم هطبار یژرنا شیپ
یاهزاین یدارصتقا رتسگ یعارمتجا و
اهروشک هب باسح یم تردق یدنبیاپ نازیم هولاعب؛دیآ لاسم هب اه
تسیز یطیحم تریاعر و
زین رادیاپ هعسوت لوصا هلمجزا
اوم ر یسررب نیداینب د هعسوت
یگتفای تسه ثأت ی تار یترسیز
تیلاعف یاه طسوت لتخم ور
یاه یرم راررق یبایزرا دروم ینوگانوگ هرک درریگ
مادرکره
هب طوبرم صاخ شادها یاراد یم دوخ
دنشاب دتم ساسا رب هک هدافترسادروم
تریلباق یاررب
یریذپرییغت ینامز
ناکم و ی نچمه و ی ن .ترسا توارفتم یزاس یمک (
Ness et al., 2007
)
زا یکی تایح هخرچ یبایزرا ور
یاه درنیارف سارسا ررب هرک تسا رادیاپ تاریثات یسررب
دیلوت هعسوت هتفای ربط و تسا وزریا درادناترسا ق
14040 یرم تریلاعف ( درنک
Nemecek et
al.,2008
)
شده و همدقم :لوا صف
3
2 - 1 LCA- و فادها شور
شهوژپ یبایزرا
اهدتم ی تاریثات صیخشت تهج ینوگانوگ یبایزرا تسیز
یطیحم تیلاعف رلتخم یاه
هک دراد دوجو هلمجزا
یم نآ دریلوت درنیارف یاترسار رد هرک تاریح هرخرچ یباریزرا ناوت
ار ترسا هدرک ادیپ رتسگ مارن
( دررب
Nemecek et al.,2008
) هرخرچ درنیارف لورط رد
تریلاعف درنچ اری و لورصحم کی دیلوت هب طوبرم تاریثات ،تایح هرب
هطرساو و ییارسانش
هدرش دریلوت یاهدنامسپ و تاعیاض و هدش هدرب راکب هدام و یژرنا یزاس یمک نینچمه یا
هب هک حم ی ط ز ی تس یم دراو یم رارق یبایزرا دروم دوش .دریگ
تاریح هرخرچ دنیارف لوط رد
یفادها هک رظندم : ماش دنتسه 1
- یاررب ریبدرا ناترسا تریفرظ نازریم ندرک صخشم
ترذ( لوصحم ود زا لوناتاویب تخوس دیلوت -
تاعیاض س ی ب مز ی ن ی ) 2 - ررب دیلوت هدزاب نازیم
لوصحم ود زا ولیک و نت ،دحاو ساسا 3
- ررتیل کری دریلوت تبرسن هرب هرنیزه یرسررب 4
-
هدزاب هسیاقم صخاش یبایزرا و دیلوت
یاه تسیز یرطیحم درنچ ارب ساریق رد لورصحم ود
.طبترم ویرانس نچمه
ی ن :دورب دهاوخ تروص نیا هب یبایزرا دتم همانرشسرپ
هرطوبرم یاره
هداد تهج دیلوت دبانم زا یرادرب
هدروآررف یاره ،رذرب یدورو مارش هرعرزم رد یزروارشک
وس شرصم نازیم ،ییایمیش دوک ،یماد دوک ،نیشام مارجنا ،یفرصم بآ رادقم ،مومس ،تخ
و رذب نازیم ماش هعرزم یجورخ و تفرگ دهاوخ هدروآررف
اره ی هربرظن درورم یزروارشک
و ترسیل نریا یور ررب ییادتبا یاهریسفت .دش دهاوخ تسیل رمع هخرچ یدوجوم تروص دمج یدوجوم نازریم رازگ ماش شخب نیا یجورخ .تفریذپ دهاوخ تروص هدش یروآ
لوصحم دروم
رظن دریلوت هدروآرف هک .دوب دهاوخ تشک حطس دحاو رد یدیلوت رذب نازیم و
هدش هب ناونع یویرانس هناگادج
ا ی .تفرگ دهاوخ یسررب دروم
نینچمه مح
قنو لوناتاویب دیلوت و ریمخت،
دمج روآ ی دهاوخ و دش هداد اه ی هطوبرم
لونارتاویب دریلوت .ترفرگ درهاوخ رارق یسررب دروم لوناتاویب دیلوت دنیارف زا تلاورصحم زا
هاگشیامزآ رد روکذم هب
ترورص هرناگادج .درش درهاوخ دروآررب دریلوت نازریم و یرسررب یا
امزآ ی ش اه تهج تسد هب هداد ندروآ
یور رب لوناتاویب دیلوت هب طوبرم یاه هدروآررف
یاره
رظندروم اجنا
هداد نیا ،دش دهاوخ م نازریم ،یفررصم داورم ،لوناتاویب دیلوت نازیم ماش اه
تظلغ و مزلا ترارح لونارتاویب یاره
اهنرد ری ت .درش درهاوخ هداد رازرگ توارفت نازریم
ور اه ی هرک دراد دورجو لوناتاویب دیلوت یارب یدایز هرلمجزا
و یزلولرس یاهدرنیارف نآ
زا هک تسا یریمخت نآ
اه ارختسا لوناتا
م ی دوش مره یلیرسف داورم قیرط زا لوناتا هتبلا
باق ارختسا هب هجوت اب ور نیا هک تسا
داقم ی ر لاآ ی گدن ی ور نریا ترسین عافد باق
و نلیتا قیرط زا هک یزتنس لوناتا زاگ
رتنس تسد هب م
ی آ ری د زا لونارتاویب دریلوت درنیآرف
4 هدروارف زا لوناتاویب دیلوت تایح هخرچ یبایزرا
یزرواشک یاه یزتنس لوناتا اب نآ هسیاقم و
هدروآرف یاه زا هدافتسا اب یزرواشک مرن
اهرازفا ی هریلک سپرس .درش درهاوخ هنیهب هطوبرم
یژولونکت و یطیحم دبانم و داوم هدافتسادروم
ز طیرحم هرب رلتخم داوم راشتنا نازیم و
تفرگ دهاوخ رارق یسررب دروم هب تسی .
2 - نابم ی پ و ی ش ی هن قحت ی ق
2
1 - 2 - :لصف تایلک
یسررب و یراعت ماش صف نیا یژررنا رحبم اب طبترم یاه
و هدنورش دریدجت یاره
شخب یاه باق اکتا نآ هلمجزا تخوس تسیز و تخورس یربیکرت و یلیمکت یاهدنیارف ،اه
رازگ تمسق مامت ماک یاه رادیاپ یژرنا یاه
ترسه نآ ررب هولارع و . گربرد
ی هدرنر کری
تسا هعلاطم زا ماک هنیشیپ .
2 - 2 - :یژرنا
هتسجرب یژرنا هرمه زارغآ هرطقن و ترسا نارهج رد نارسنا یگدرنز زا تمسق نیرت
یا
ینوگرگد ناهیک یاه
تسه . قدروطب ی ق یم زرین نیمز درک نایب ییاناوت هژاو اب ار یژرنا ناوت
رد هک هدرک تفایرد دیشروخ زا ار )یژرنا( ار ییاناوت نیا راومه کش
اه ی دررگ لتخم
.دراد ژرنا ی تلاح ود رد باق
دجت ی د و غ ی باقر دجت ی د هتسد یدنب م ی دوش . ( یرج نلامکم -
،ید 1997 ) درک نایب نآ یارب کیزیف رد نیتشینا تربلآ هک یلومرف هب
تروص .ترسا رریز
(
،یداوج نیسح 1387
)
𝐸 = 𝑀𝐶2
3 - 2 - یژرنا :رادیاپ یاه
نآ دیلوت دبنم هک یژرنا عاونا زا یعون شلاخرب
یژرنا و یلیرسف یاه هترسه
تریلباق یا
ینامز هاتوک هزاب کیرد تعیبط طسوت هک دراد ار نآ
ًاددجم یتراربع هرب اری هدمآ دوجو هب
لوتزاب ی د .دنوش یدیشروخ یژرنا ،
یداب ، کیرتکلاوردیه یبآ ،
ز ی تس هدوت
، هلمجزا یژرنا نیا
.دنتسه نیب سناژآ طسوت هدش هلارا تانایب قبط نیون دبانم ندوب رادیاپ،یژرنا یللملا
یررس زا
یم رامش هب یعیبط تانایرج هک دیآ
هب روط هار زا هراورمه و ترسا سرترسد رد موادم یاره
تفایرد تیلباق نوگانوگ ( دراد
Mcmillen.,1997
رازگ ساسا رب ) ینارهج تیعرضو یاره
یژرنا لاس ریذپدیدجت یاه یاه
2017 - 2016 رنا ، یژ رادیاپ یاه 2
/ 19 ا شررصم زا درصرد -
لاس رد ناهج ک یژرن 2014
نازریم بیترت هب زین و دندرک نیمات ار 147
و 161 تاوارگیگ
( هتیسیرتکلا تیفرظ هب )GW
باق دجت ی د لاس رد یاه 2015 و 2016 نیرنچمه درش هفاضا
لاس رد 2015 ترارح تشگزاب ذپ ی ر نازیم هب 38
تاواگیگ - ترارح ی (
GWth
) ازفا ی ش ی هرتفا و
تخوس تسیز دیلوت هعومجم دشر نیا تفر لااب زین اه
دوجوارب ینارهج ترمیق ندرش مرک
تخوس ریغ یاه لوتزاب
ی د تخوس نیا هب هنارای صیصخت همادا و هدنوش ،رگید تلاکشم و اه
یژرنا هدنیآ یارب رادیاپ یاه
- مهس ماغدا دننام هدنوش دیدجت هب طوبرم یاه
تاربث دوربن ،اه
دس ،یسایس و یتسایس دوبمک و ینوناق یاه
زارب هعرسوت یلاد هب .دروخ مقر یلام یاه و را
امرس ی ه راذگ ی
، تفرشیپ نینچمه و لاس نیا رد یاه
نوزفازور یروانف رد
،رادیاپ یژرنا یاه
هکبرش زا رترشیب هدافترسا،یژرنا ییارارک موادم شیازفا شرخب هرب هرجوت ،دنمرشوه یاره
تخس رازفا ی و مرن رازفا ی یژررنا رتشیب هچ ره رتسگ زا تیامح یارب زرین و نیورن یاره
رد تفرشیپ خذ
ی هر زاس ی یژررنا شخب رد لاغتشا .داد یور یژرنا رد هراورمه رادریاپ یاره
تسا شیازفا لاح هب
روط ی هک لاس رد 2015 زا 1 / 8 هرب غرش نویلیم 8
/ 9 غرش نوریلیم
و میقتسم غ
ی قتسمر ی م لاس رد 2016 ترسیز و کریاتلووتف یدیشروخ نیب نیا رد .دیسر
تخوس لاغتشا رامآ نیرتهب اه .دنداد صاصتخا دوخ هب ییاز
اب همه هب هجوت یروانف ی
یاره
باق دجت ی د
، یزرب ،نیچ ، ای
تلاا هدحتم یم غش لاغتشا نازاتشیپ دنه و .دنشاب
( تسیب نر
،کی 2017 - 2016 )
1 - 3 - 2 - هتیسیرتکلا شخب
هتیسیرتکلا شخب هب هدش هفاضا تیفرظ نازیم رضاح لاح رد باق
دجت ی د زا ،نارهج رد
صلاخ تیفرظ عومجم هفاضا
هدش تخوس مامت هب رتشیب ریذپ دیدجت ریغ یاه
م ی دشاب رد .
لاس رخآ 2015
دریدجت یژررنا رادرقم نیمارت یاررب یدریلوت ریذرپ
7 / 23 رک زا درصرد
یم تیافک ایند هتیسیرتکلا نازیم نیا زا هک درک
6 / 16 هب طوبرم دصرد قرب
ربآ ی نریا .دورب
لاررس رد یدرریلوت رادررقم 2016
یژرررنا یارررب یارره
ررباق دجت رری د هررب 5 / 24 .دیررسر دررصرد
قرب زا هدش دیلوت هتیسیرتکلا دبانم ،یبآ
ز ی تس هدوت و رمز ی ن ارمرگ یی تدرم رد هرک ترساه
حطس باق هجوت ی .دنترسه یلیسف دبانم اب گنتاگنت تباقر لاح رد رنچمه
ی ن ساریقم رد
یناهج لاس رد و 2015
قرب دیلوت باق
دجت ی د رد( اهدرلوم گرزرب طلرست ترحت نانچمه
هک )رتلااب و تاواگم دحاو ماهس
ناراد و امرس ی ه ناراذگ تکرش نآ راررق دنترسه گرزرب یاه
یاراد دلاگنب .تشاد گرزب
رت ی ن هاگتسد یارب ناهج رازاب و تسا یگناخ یدیشروخ یاه
رگید یاهروشک لاحرد
هعسوت ( هلمجزا و اینازنات ،ادناگوا و درنه ،نیچ ،اقیرفآ رد اینک
لارپن
8 هدروارف زا لوناتاویب دیلوت تایح هخرچ یبایزرا
یزرواشک یاه یزتنس لوناتا اب نآ هسیاقم و
یزرب ،ایسآ رد وگ و
ی نا )نیتلا یاکیرمآ رد صرد
دد متسیس دیرس هعسوت یاه
باق دجت ری د
دنتسه ناسنا یارب ات هولارعب .درریگ راررق سرترسد رد قررب دنتسه هکبش زا رود هک ییاه
هتفرشیپ یاهروشک ( ماش
درشر نیرترشیب یاراد )یلامرش یاکیرمآ و ایلارتسا ،نپاژ ،اپورا
قرب هک دنتسه یگناخ و یتعنص ناکرتشم دادعت ندوب لااب و هنیمز نیا رد ار شررصم دروم
یم نیمات دوخ .دننک
( نر 21 )
لکش -2 1 - یژرنا مهس نازیم لاس رد یناهج هتیسیرتکلا دیلوت زا رادیاپ یاه
2015 یناهج تیعضو شرازگ(
یژرنا ریذپدیدجت یاه 2016
)
لکش -2 2 - تیفرظ هتیسیرتکلا یاه لباق
دجت ی د لاس رد ناهج و اپورا ،سکیرب ،تسخن روشک شش رد
2017 نر(
2017،21 )
2 - 3 - 2 - شیامرس و شیامرگ
یژرنا دودح نیون یاه 8
رد دیانرص و ارهانب یارمد نیریعت یاررب یلک یژرنا زا دصرد
یم مهارف ار ایند رسارس ار نآ هدرمع شخب هک دننک
ز ی ترس هدورت ار نآ زا ررتمک رادرقم و
و یترارح یدیشروخ مز
ی ن امرگ یی یکشت م ی دنهد زا مرارهچ هرس نازریم دورجو نریا اب .
یژرنا ندروم ی زا تخوس زا شیامرگ یارب رشب یم نیمات هدنوش دیدجتریغ یاه
.دوش اب هجوت
متسیس هب یشیازفا هاگدید هکنیا د رادریاپ یژررنا زا ندرب هرهب دراد دوجو یشیامرس یاه
ر
متسیس نیا .ترسا هدورب مرک نونکارت اره
برناج راد ی شیارمرگ زا یترسایس امررس و
ی ش
باق دجت ی د شخب رگید زا رتمک یلیخ ، .تساه
اما هناشن یهاگآ زا یاه امح و
ی ت زا یتسایس
یژولونکت .دراد دوجو طبترم یاه
(
،کیو تسیب نر 2016
)
3 - 3 - 2 - لمح لقنو
یژرنا ابیرقت رادیاپ یاه 4
تخورس زا دصرد یاره
هدافترسادروم شرخب رد
رمح رقنو
هداج لاس رد ،ایند یا 2015
ترسیز هرب مره زارب نآ مرظعا تمرسق هرک درندرک مهارف ار
تخوس اهرازاب رد اقترا لاس نیا رد نینچمه .تشاد قلعت دیام یاه هرهب و
گ ری ر ی اره ی ورن
تخوس دننام تخاس .تشاد همادا ییامیپاوه شخب یارب یتسیز یاه
ز ی تخاسر اه ی زاگ ی
( یس نا تخورس نکاما و )یج زارگ یارهوردوخ یاررب ،یرریگ
و دررک ادریپ رترسگ زورس
دب ی ن تهج .درمآ دوجو هب اپورا رد صوصخب یتسیز ناتم ماغدا یارب یدیدج تصرف (
نر
،کیو تسیب 2016
)
4 - 3 - 2 - یتسایس هدنیآ
ترسایس اریند رساترس رد اهروشک رتشیب یاره
برناج هرناراد ا ی نریا ،درندرک ذارختا ار
تسایس رد اه لات تهج تارییغت ندرک مک یارب یناهج یاه
بآ اوهو یی تسشن رد ، یاره
روشک رد یمیلقا تارییغت ( هسنارف
.دررک طعنم دوخ هب ار یدایز تاهجوت )سیراپ درمج
تسایس یاراد یاهروشک لارس یرط کارپ یژرنا، یاه
یاره 2015 و 2016 مهزارب شیازرفا
بیترت هب و .تفای 173
و 176 یپ لاس ود نیا رد روشک یژرنا یاتسار رد یفادها یپا
یاره
دنتشاد کاپ و
146 تسایس زین روشک یژرنا حب اب هطبار رد یتیامح یاه
رد ،رادیاپ یاه
.دنتشاد یلم حطس (
،نر 2017 - 2016 )
10 هدروارف زا لوناتاویب دیلوت تایح هخرچ یبایزرا
یزرواشک یاه یزتنس لوناتا اب نآ هسیاقم و
20 16
2015 2014 دحاو
امرس ی ه راذگ ی 6
/ 241
9 /
285 273 درایلیم
رلاد
امرس ی ه رااذگ ی دج ذی د ( و ورذب رد هنلااذس
تخوس ریاپ دیدجت یاه
قرب
92 1
785 665 تاواگیگ زا رذیغ ذک رد (د ذیدجت ذباق ورذب تیفرظ ورب بآ ی 2,
017
849
،
1 1,701 تاواگیگ ماذش, ک رد ( هدنوذش دذیدجت ورب تیفرظ ورب بآ ی 1,0
96
064
،
1 1,036 تاواگیگ یبآورب تیفرظ
11 2
106 101 تاواگیگ ورب تسیز تیفرظ
50 4
464 429 تاوارذذذت
تعاس
ورب تسیز هنلااس دیلوت
5 /
13
2 /
13 12/9 تاواگیگ ییامرگنیمز هتیسیرتکلا تیفرظ
30 3
227 177 تاواگیگ کییاتلووتف تیفرظ
8 /
4
8 /
4 4/3 تاواگیگ یدیذذشروخ یذذترارح هتیذذسیرتکلا تذذیفرظ زکرمتم 4
87
433 370 تاواگیگ یداب هتیسیرتکلا تیفرظ
امرگ
4 435 409 - تاواگیگ یدیشروخ مرگ بآتیفرظ
5 - 3 - 2 - یژرنا یداصتقا دعب رادیاپ یاه
یم یژرنا شرصم نتفر لااب ببس اهروشک یداصتقا تفرشیپ دوش
شرصم رادقم و
یژرنا رادیاپان و رادیاپ یاه هب
روط باق هجوت ی تیلاعف حطس هب نآ دشر و یداصتقا یاه
دراد یگتسب (
Salim et al., 2014
لااب یداصتقا دشر دصرد هک یتروص هب .) ندمآ دیدپ و
یم دراو یژرنا شرصم رب ار یشیازفا راشف ،دیدج یاهزاین دنک
(
،ناراکمه و ارآرهم 1390
.)
یم یتارییغت راچد داصتقا کش ،یداصتقا رتسگ هخرچ رد تمسق مهس هک دوش
یاه
هب اهروشک ،داصتقا ندش گرزب اب رگید تهج زا .تسا ینوگرگد زین یداصتقا لتخم
56
مح قنو 6
/ 98
3 /
98 94/5 رتیل درایلیم لوناتا هنلااس دیلوت
8 /
30
1 /
30 30/4 رتیل درایلیم لزید تسیز دیلوت
تسایس اه
17 6
173 164 # یتسایس فادها یاراد یاهروشک
11 0
110 110 # -تسایس یاراد یاهروشک/اهناتسا/اهتلایا دیرخ یاه مضت ی ن ی ( یت یآ فا 10
0
100 98 # تذسایس یاراد یاهروشک/اهناتسا/اهتلایا هیمهس سا یپرآ( درادناتسا/یا 3
4
64 60 # یرازذذگرب یاذذهتذذسایس یاراد یاهروذذشک یتباقر/هصقانم
21 21 21 # یارب یمازلا/یرابجا نیناوق یاراد یاهروشک
شیامرگ 6
8
66 64 # تذسیز یارب یمازلا نیناوق یاراد یاهروشک تخوس اه لودج -2 1 - صخاش :لودج یژرنا یاه
دیدجت یاه ذپ
ی ر لاس 2015 ، 2016 نر،گروبمولب ( 21
)
12 هدروارف زا لوناتاویب دیلوت تایح هخرچ یبایزرا
یزرواشک یاه یزتنس لوناتا اب نآ هسیاقم و
هار لابند نآ .دنتسه یژرنا زا هدافتسا ییاراک شیازفا یارب ییاه
بجوم دوخ تامادقا اب اه
هنیزه شهاک یم اه
یم یژرنا شرصم شیازفا عاب عوضوم نیمه هک دنوش .دوش
(
Brooks,
یژرنا شرصم یارب هک یعبات نینچمه )2000
بی نا هدش هب تروص :تسا ریز
𝐸𝐶 = 𝑓(𝑦. 𝑓, 𝑡)(𝑦, 𝑝)
هطبار نیا رد
،یژرنا شرصمEC
،داصتقا دیلوت y
و یژرنا تمیق p
دورخ هرک یژولونکتt
زا یعبات وy
،p
تسه ساسا رب . رازگ
اره ی ( یژررنا تارعلاطا هرادا )EIA
هررهب درنم ی زا
اپ یژرنا دبانم یلو درادن ینادنچ ناکما اهروشک یمامت یارب ،لااب هیلوا هنیزه ببس هب رادی
یاهروشک هعسوت
هتفای ،لااب یلام دبانم اب امرس
ی ه راذگ ی یرم رادریاپ دبارنم یور رب یدایز -
دننک هب روط ی هک نیون دبانم قیرط زا یژرنا دیلوت
ًاملاد یاهرورشک .ترسا یرنوزف لاح رد
هعسوت هتفای شدهاب نترساک ار رادریاپ دبارنم یژررنا ترینما دارجیا و بررخم تارارشتنا زا
یم رادیاپان دبانم نیزگیاج دننک
(
English, Lutz, 2013
)
لودج -2 2 - تاعلاطم ماجنا هدش یژرنا فرصم و یداصتقا دشر هطبار یبایزرا رد
ققحم یباررریزرا هرررنومن
هدش لدم
ینیمخت جیاتن هصلاخ
و سرررررررررطف ( ناراکمه 1391 ) باختنا یاهروشک
( هدش 1980-2009 )
درررحاو هرررشیر یگترشابنا مه،یلناپ
یلناپ تاریثات
تدمدنلب یژررنا زا هدافتسا -
یراذرگرثا درصرد زا رترشیب یلیرسف یاه تدررمدنلب یژرررنا دررشر رررب رادرریاپ یارره
.تسا یداصتقا
Sadorsky ( 2009 ) دادعت
18 اب روشک
دارررررصتقا رورررررهظون
( 2003-1994 )
یگتررشابنا مرره لدررررم و یلناررررپ یارررطخ حیحرررصت یلناپ و تربثم ررثا درمآرد نازیم نتفر لااب
نعم ی راد ی دراد رادیاپ یژرنا زا هدافتسا رب
تلع و هفرطود درشر و رادیاپ یژرنا نایم
.تسه یداصتقا
Apregis &
(Pine 2011 ) دادررعت
80 روررشک
( 2007-1990 )
یگتررشابنا مرره حیحرررصت و یلنارررپ
یلناپ یاطخ رد
تدررمدنلب و
هاررتوک تدررم تررلع
درشر اب رادیاپ یژرنا شرصم نایم نیبانیب .تسه یداصتقا
(Omri 2013 ) دادررعت 14 روررشک
هقطنم زا ( انم 2011 -
1990 ) تلاداررررررررعم
مه نامز یژرنا شرصم نایم یمیقتسم طابترا
هرطبار زرین و .دراد دوجو یداصتقا دشر و ی ک هفرط رارشتنا اب یژرنا شرصم زا CO2
طابترا و هفرطود و یدارصتقا درشر ناریم
راشتنا CO2
.دراد دوجو
امرس ی ه راذگ ی یژررنا رد یاره
رباق دجت ری د هرب رورط هدرمع هتیرسیرتکلا تمرس هرب یا
لاس رد .تسا هدرک ادیپ قوس یداب و یدیشروخ 2015
دیرشروخ زا هلرصاح هتیرسیرتکلا
مهزاب نیرتشیب امرس
ی ه راذگ ی صاصتخا ی
هتفا مرقر ارب 161 زا رترشیب اری رلاد دراریلیم 56
زا دصرد هیامرس همه
تخوس و هتیسیرتکلا شخب رد دیدج یراذگ دورخ هرب ار رادریاپ یاه
اب یداب هتیسیرتکلا .داد صاصتخا 6
/ 109 ای رلاد درایلیم 3
/ 38 هیامررس عومجم زا دصرد -
.دومن بحاصت ار یراذگ (
،کری و ترسیب نر 2016
) رریز لودرج نیرترشیب ارب یاهرورشک
هیامرس یراذگ یم ناشن ار هتیسیرتکلا شخب رد .دهد
لودج -2 3 - امرس ی ه راذگ ی لاس هنلااس 2015 یژرنا یناهج تیعضو شرازگ(
تسیب نر/نیون یاه
،کیو 2016 )
امرذذس هذذی یرااذذگ
هفاذذفا تیفرظ/هنلااذذس هدش 1
2 3
4 5
هیامرررررس رد یراذررررگ
رادیاپ تخوس و هتیسیرتکلا نیچ
ای تلاا دحتم
ه نپاژ
ایناتیرب دنه
هیامرس یازا هرب یراذرگ
یلخاد صلاخان دیلوت یناتیروم
سارودنه هلوگورا
شکارم اکیلاماج
هتیرررسیرتکلا تررریفرظ مز ی ن امرگ یی هیکرت
ای تلاا هدحتم کیزکم
اینک نپاژ/ناملآ
تررریفرظ رتکلا ی رررس ی هت
بآ زا هلصاح نیچ
یزرب هیکرت
دنه مانتیو
یدیرررشروخ تررریفرظ کییاتلووتف نیچ
نپاژ ای
تلاا هدحتم ایناتیرب
دنه
هتیرررسیرتکلا تررریفرظ زکرمتم یدیشروخ یترارح شکارم
یبونج یاقیرفآ ای
تلاا هدحتم -
-
هتیرررسیرتکلا تررریفرظ یداب نیچ
ای تلاا هدحتم ناملآ
یزرب دنه
ییاررمد ترریفرظ رربآ
ی
( )یدیشروخ نیچ
هیکرت یزرب
دنه ای تلاا هدحتم
لزید تسیز دیلوت ای
تلاا حتم
هد یزرب
ناملآ نیتناژرآ
هسنارف
یتخوس لوناتا دیلوت ای
تلاا حتم
هد یزرب
نیچ اداناک
دنلیات
6 - 3 - 2 - شخب رد لاغتشا هاگیاج ژرنا
ی اه ی رادیاپ
ینوگرگد ،گرزب یاهرازاب زا یضعب رد هیامرس ندش مک ،یتسایس یاه
رترشیب و یراذگ
14 هدروارف زا لوناتاویب دیلوت تایح هخرچ یبایزرا
یزرواشک یاه یزتنس لوناتا اب نآ هسیاقم و
هرب لاغترشا یناهج رامآ ،دوجو نیا اب .دش غاشم نداد تسد زا ببس یزاسراکدوخ ندش ( اهریذپ دیدجت هعسوت دروکر تبث تلع هلمجزا
لارس رد )کرییاتلووتف یدیرشروخ 2016
یژرنا غاشم ییاهن دادعت .تشاد یبوخ دشر یبآ هتیسیرتکلا ماش ،ناهج رد رادیاپ یاه
ب ،سایقم گرزب ه
9.8 لارس رد . هدیرسر غش نویلیم 2016
یژررنا غارشم دادرعت ،
،ساریقم گرزرب یبآ هتیسیرتکلا نتفرگ رظن رد هب هجوت نودب رادیاپ 8
/ 2 شیازرفا درصرد
.تفای (
،کی و تسیب نر 2017
)
لودج -2 4 - خساپ و یبیرقت تاریثات یسررب شیازفا هب اه
یژرنا مهس یاه
لباق دجت ی د غتم ی ر ( نر تسیب -و
،کی 2017 )
تاریثات نودب
تاریثات هجوتدروم رد یکدنا نازیم
دوبن و یریاپرییغت رد ,دیلوت رد تیعطق
حطس متسیس هدافتسا
هجوتدروم تاریثات تسا
رد مک هرهب رو ی زا
هاگورین یصوصخ یاه و تیعطق دوبن
یریاپرییغت هبور
هژیو تاریثات,دشر رد
.دراد متسیس حطس تاریثات هجوتدروم
هرهب رد زا یضعب یرادرب
هاگورین اه و یریاپرییغت
تیعطق دوبن ازفا ی ش ی هتفا یدایز تاریثات,دیلوت
هرهب حطس رد یرو
.دراد متسیس تاریثات
هجوتدروم همه رب
هاگورین اه دازام دیلوت
یژرنا - یاه
رادیاپ و ریغتم یژرنا نزاوت دوبن
یلصف
خساپ پ ی ش نی اهزا دوبن
پ ی ش نی زا رد تارییغت یدادعت
تخاسریز و هکبش یاه
هرهب متسیس یرو رد هژیو تارییغت
متسیس یربراک شاطعنا ذپ ی ر ی رتدایز
تیوقت،اضاقت و دیلوت رد و ژاتلو یرادیاپ تهج هکبش
سناکرف رد یساسا تارییغت
هرهب یرو
،متسیس شاطعنا ذپ ی ر ی
و دیلوت رد تبثم تیوقت،اضاقت رتشیب
هکبش لات
یاه تهج رتشیب
تیریدم نیب یگنهامهان
اضاقت و دیلوت
پ ی ش بی ن ی
عبانم
*
**
***
***
هرهب یرو
هکبش
*
**
***
***
خذ ی هر زاس
ی
*
**
***
تیریدم افاقت
*
**
***
تیوقت هکبش
*
**
***
دنویپ شخب اه
*
***
هنومن خساپ و ینف یاه
یتایلمع یروآدرگ
دروم رد تاعلاطا و هکبش طیارش
همانرب ر ی ز ی ماش،
یاهدرادناتسا رتشیب دشر ینف
رادیاپ یژرنا متسیس کی تخاس
پ ی ش بی ن ی یژرنا دیلوت
رادیاپ اقترا یروانف یفرعم
هیور و هتفای هرهب رادرب ی و
همانرب ر ی ز ی دبانم دیزوت نایم یگنهامه داجیا
کمک اب،لرتنک یحاون تاعلاطا هتفای اقترا یروانف یلخاد تلااصتا و لرتنک و وقت ی ت هدش تیریدم،لاقتنا
یریذپرییغت هب
گراک ی ر ی زا شیب
متسیس شیب یاه
هتفرشیپ خذ ی هر زاس ی
تشپ زین و هکبش نورد داجیا تهج،اهروتنک
یژرنا نزاوت یدبت
داوم هب هتیسیرتکلا یایمیش هک ی هریخذ تیلباق
ندش ( نراد دننام دنویپ و )نژوردیه
نداد شخب یاه
لتخم
یاهروشک زا حطس نیا اب
دیدجت ذوفن هدنوش اه کم،یزنودنا
کیز رفآ و ی اق ی
یبونج کیژلب،شیرتا،ایلارتسا
لاغترپ،نانوی،ناملآ دنلریا ،کرامناد
4 - 2 - )هدوت( هدام تسیز
ملع رد ز ی تس هدوت یاررب هرک یژررنا شرخب رد ترسا یحلاطصا یتسیز هدام نامه ای
یم صاح زتنسوتف زا هک تلاوصحم زا هتشر کی یرعت یم هدرب راکب دوش
.دورش داحتا ری ه
همانرب قبط اپورا 20011771EC
یرلخاد رازارب رد هدام تسیز زا هدافتسا رتسگ تهج
ار هدام تسیز ،دوخ ای
ن هنوگ یم یصوت هدام تسیز :دنک
ازجا مامت باق
زجت ری ه زا یترسیز
،تلاوصحم دنامسپ
( یزرواشک هلمجزا
بلاضاف ،)یناویح و یهایگ داوم هلابز ،اه
یرهش یاه
طبترم دیانص ریاس و یلگنج دیانص ،یتعنص و تسه
. ( )اپورا نویسیمک
1 - 4 - 2 - :هدام تسیز یعیبط هخرچ
یرم بذرج رفسمتا طسوت هک دیشروخ تاعشعشت زا یتمسق هلیرسو هرب ،دورش
درنیارف
یم هریخذ ناهایگ رد زتنسوتف دودح هخرچ نیا رد یژرنا یدبت هدزاب نیرتشیب .دوش
5 ات
6 دصرد تسه ،دنترسه نبررک هریخذ دبانم زا هک ناهایگ .
02
بذرجC
هدرش ار طیرحم زا
هب تروص یم هریخذ نبرک رد یرشخب ،یژررنا هرب نبررک زا یشخب ناهایگ شرصم اب و دننک
یشخب و هریخذ هدنز تفاب یم دفد
یداریز رادرقم زرین ندنازورس تروص رد .دوش
02
دازآC
یم یرم رتسکاخ رد یشخب و یژرنا هب یتمسق و دوش .درنام
( یژررنا نامزارس دریدجت یاره
)ریذپ
16 هدروارف زا لوناتاویب دیلوت تایح هخرچ یبایزرا
یزرواشک یاه یزتنس لوناتا اب نآ هسیاقم و
لکش -2 3 - یژرنا دیلوت هخرچ
2 - 4 - 2 - یزلولسونگیل هدام تسیز
زلولس یمه ،زلولس هدنریگربرد ،هدیچیپ راتخاس اب یعیبط بکرم هدام کی ،زلولسونگیل زلولرس یرمه و زلولرس تمسق ود .تسا نینگیل و مهارب
یجرارخ شرخب و هدرش طورلخم
هب سو ی هل هدش هدناشوپ نینگیل .دنا
(
Doris et al., 2001
لولس عون و دبانم هب هجوت اب ) ،اره
شخب ره کشخ نزو دصرد نازیم
ًابلاغ ،زلولس یارب 30
- 50
% ،زلولرس یرمه یاررب دصرد
20 ات 35
% نینگیل یارب و دصرد 25
ات 25
% دصرد تسه . (
Damrbash, 2005
)
1 - 2 - 4 - 2 - یزلولسونگیل هدام تسیز عبانم
یزرواشک یاهدنامسپ
( دننام س ی ب مز ی ن ی ،رکرشین هرلافت ،جنررب هارک ،ترذ هقاس ،
)هریغ و هبنپ یایاقب ناهایگ
بی ژرناو ی ( نمچ
،اه )نیریش موگروس ،یلومعم عانعن
تاعیاض
لگنج ی ( هدارب و بوچ یاه کاخ
هرا )
هلابز
یاه تعنص ی ( همانزور ،ذغاک هگرب )هدش تفایزاب یاه
اض
ی تاع یرهش دماج