1
تنواعم یلیمکت تلایصحت و یشزومآ
هذکطناد ی یسرواطک یعیبط عبانه و
یضسوهآ هوزگ تاتابن حلاصا و تعارس
هلاسر هجرد تفایرد یازب ی
یصصخت یازتکد
هتضر رد تعارس ی
صیازگ یعارس ىاهایگ یصولویشیف
:ناونع
سررب ی ارش هب مدنگ ماقرا شنکاو ی
ط بآ مک ی ناغم هقطنم رد
زآ و لدم(
ام ی ش ا هعرسم ی
)
زگطهوضپ :
ىابزهه زغصا ذیتاسا اونهار :
هبوت ذوحا زتکد یروپ یلق مویقلاذبع زتکد
ذیتاسا رواطه :
یزیها نیهازبا زتکد ییاتسور زفظه زتکد یرافغ یلعلاذبع زتکد
ىاتسبات 7997
ىاٌَػ
ٍ :رٍآذیذپ مبً
سرزب ی ازض هب مذنگ ماقرا صنکاو ی
ط بآ نک ی ىاغه هقطنه رد
اهسآ و لذه(
ی ص هعرشه
ا ی ) / ىابزهه زغصا
دبتعا ىا بوٌّار هبوت ذوحا زتکد :
و قلاذبع زتکد ی
مو لق ی روپ ی
دبتعا :رٍبؾه ىا هازبا زتکد
ی ن ها ی ز ،ی زتکد اتسور زفظه و یی
زتکد لعلاذبع ی رافغ ی
خیربت :عبفد /71
/4 97
داذؼت حفص 778 :تب
: ِهبً ىبیبپ ُربوؽ ضسوهآ هوزگ
ی تعارس تاتابن حلاصا و /
ُذيىچ :
:فذه عرزث رَظٌه ِث ی
ىؾخ ؼٌت تازثا ی
اشجا ٍ دزىلوػ زث ذؽر فلتخه لحازه رد ی
بدپ مذدٌگ نلر ُد دزىلوػ يی
ُش ٍ
سرا ی ثب ی بّ لذه Wofostی Aquacrop ٍ
ازؽ تحت ی ط ثآ ي رب ی ثآ غطل ٍ لهبو دي
رب ی دًس ِدهٌپ لدحازه رد ی
، ِدؽَخ
ّد ی
، ازؽ ٍ ًِاد ىذؽ زپ ی
ط ( لهبو ؼٌت )نید
، .تفزگ رازل یعرزث درَه ؼیبهسآ يیا
:صهوضپ یسانض شور بهسآ
ی ؼ بْتزو ترَص ِث ی
رد ُذؽ دزخ تلبل
نَلث حزط بّ
ی فدبصت لهبو ی
دط رازىت ِع رد ی
بْلبع ی ػارس 99ی 1991- 99 ٍ 1999- محت ِػرشه رد ي
تبم ی محت شوزه ي
،تبم
ٍزت ٍ ػسَهآ ی
ج سرٍبؾو ی ثدرا ىبتعا دي ل
دزگ ازجا ،)ىبغه(
ی ذ ثآ . ي رب ی د ،حطع جٌپ بث ی
ن ( )T1 ثآ غطل ، ي رب ی دًس ِهٌپ ِلحزه رد ی
( )T2 ثآ غدطل ، دي رب ی ِدلحزه رد
ّد ِؽَخ ی ( )T3 ثآ غطل ، ي رب ی ًِاد ىذؽزپ ِلحزه رد (
) T4 ثآ ٍ ي رب ی لهبو ( )،T5 بْتزو رد ی لدصا ی مذدٌگ ندلر ُد ٍ
بْتزو رد ی ػزف ی .ذٌتفزگ رازل
: اه هتفای بتً
ی ج شهت ی
ِ راٍ
ی ظًب زثا ِو داد ىبؾً
ت ي ربو ثآ ي رب ی ا ِلجٌدع رد ًِاد داذؼت تبفص زث لدص
ی
، دزدىلوػ ،ُبدو ىسٍ
رد ًِاد ی ه
ّد ِؽَخ بت سٍر ،ِتَث ی
، عر بت سٍر ي گذ ی
، ِدًاد دزىلوػ ٍ ًِاد راشّ ىسٍ ،تؽادزث صخبؽ ،ًِاد ىذؽ زپ ُرٍد
لبوتحا حطع رد
% لبوتحا حطع رد لىًاذپ لَط ٍ ِتَث عبفترا ٍ %1
ٌؼه5 ی راد مبلرا .تعا ه
یعرزث درَ
رد ىسٍ
،ُبدو
رد ًِاد دزىلوػ ی
ه
ّد ِؽَخ بت سٍر ،ِتَث ی
، عر بت سٍر ي گذ ی
، لبدوتحا حطدع رد ًِاد راشّ ىسٍ ٍ ًِاد ىذؽ زپ ُرٍد %1
% لبدوتحا حطع رد ًِاد دزىلوػ ٍ تؽادزث صخبؽ ،لىًاذپ لَط ٍ ِتَث عبفترا ،ِلجٌع لَط تبفص ٍ 5
فتدخا یاراد
ٌؼه ی راد ه ی ؽبث
ٌ ذ
ٌچوّ . ي ي ت لثبمته تازثا ي
بّربو بدت سٍر ،ُبو ىسٍ ،ِلجٌع رد ًِاد داذؼت تبفص زث ِدؽَخ
دّد ی
، بدت سٍر
عر ي گذ ی
، لبوتحا حطع رد ًِاد راشّ ىسٍ ٍ ًِاد ىذؽ زپ ُرٍد لبدوتحا حطدع رد ًِاد دزىلوػ ٍ %1
دٌؼه %5 ی ده راد ی
ذؽبث سرا . ی ثب ی دبمه ی ز ذًا
ُسا گ دي ز ی ٍ ُذدؽ یسبدع ِيجدؽ دزدىلوػ تبفدص رد لذده ُذدؽ
ث ٍ ِدًاد ي طبدهَ
سا ُدبفتدعا بدث
بّزتهاربپ ی ه رٍذهه ي گًب ي ي ( بطخ تبؼثزه ،)RMSE
ٍ كفاَت صخبؽ ی
تَول ( )d زض ٍ ی ت جت يي ي ( )R2 لبدًآ سا لصبح ي
ش
عزگر ي ىَ
طخ ی طخ ٍ .تفزگ ترَص1:1
ه رٍذهه ي گًب ي ي بدطخ تبدؼثزه ی
ازدؽ رد دزدىلوػ ی
ط ثآ دي رب ی غدطل ٍ لدهبو
ثآ ي رب ی
% سا زتوو ه11
ي گًب ي ي دبمه ی ز ا
ُساذً
گ ي ز ی تزت ِث ُذؽ ي ت ازؽ رد ی ط ثآ ي رب ی ثآ غدطل ٍ لهبو دي
رب ی ىبدؾً ٍ تدعا
ه ی ذّد لَجل لثبل تلد بث دزىلوػ ِو ی
یسبع ِيجؽ .تعا ُذؽ
:یزیگ هجیتن ِو ُداد ىبؾً جیبتً
زض ی ت جت يي ي ازؽ ٍد زّ رد لابث ی
ط
َه ی ذ ا ی ي تعا ِلئغه لدثبل تدلد بدث دزىلوػ ِو
ُذؽ یسبع ِيجؽ ییلابث ا ٍ
ی ي جه ي ي بًاَت یی لذه ةَخ بّ
رد یسبع ِيجؽ ازف
ی بّذٌ
ی مذدٌگ مبدلرا دزدىلوػ ٍ َوً ٍ ذؽر
ازؽ رد ی ط ثآ ي رب ی ىؾخ ؼٌت ٍ لهبو ی
ه ذؽر فلتخه لحازه رد ی
ذؽبث ه اذل . ی ىاَت هٌدعاٍ سا ذدؼث ی
دعرزث ٍ ی تحدص
ا سا ،بّ لذه دزوربو ی
ي ازث بّ لذه ی ؾٍّضپ اذّا ی
،
ِهبًزث ٍ ر ی ش ی بْ
ی ذه ی ز ی ت ی
ٍ ...
درَه ازؽ رد زظً
ی ط للا ي و ی ِدمطٌه
.دَوً ُدبفتعا ىبغه ذیلک هصاو اه : یربيثآ غطل ،مذٌگ
، یىؾخ ؼٌت ،
دزىلوػ یاشجا ٍ دزىلوػ
، ذؽر ذٌیازف
، ،یهٌعاٍ
گ ذؽر لذه ي
ّب ی
أ
بلبطم تسرهف
-7 لک ی تا صهوضپ ...
...
...
...
7
-1 -1 ِهذمه ...
...
...
...
...
1
-1 -9 ِلئغه ىبيث ...
...
...
...
...
9
-1 -9 تلااَع ...
...
...
...
...
4
-1 -4 تبيضزف ...
...
...
...
...
4
-1 -5 اذّا ...
...
...
...
...
5
-1 -6 ؼٍّضپ ترٍزض ...
...
...
...
...
5
-1 نابه ی زظن ی صهوضپ ...
...
Error! Bookmark not defined.
-9 -1 مذٌگ تهذل ٍ أذجه ...
...
...
...
9.
-9 -9 مذٌگ ِیذغت ٍ یدبصتلا تيوّا ...
...
...
...
11
-9 -9 مذٌگ ربتىّ رد دزىلوػ ٍ ذيلَت ىاشيه ،تؾو زیس حطع ...
...
19
-9 -4 ؼٌت مَْفه ...
...
...
...
...
16
-9 -4 -1 ؼٌت ىؾخ ی ...
...
Error! Bookmark not defined.
-9 -4 -9 ؼٌواٍ
ُبيگ
ِث ؼٌت یىؾخ ...
Error! Bookmark not defined.
-9 -5 یسبع لذه ...
...
...
...
...
97
-9 -5 -1 تبؼلبطه مبهًا
ُذؽ زث
ٍر ی لذه WOFOST Error! Bookmark not defined.
-9 -5 -9 تبؼلبطه مبهًا
ُذؽ زث
ٍر ی لذه AQUACROP Error! Bookmark not
defined.
-9 داوه و شور اه ...
...
Error! Bookmark not defined.
-9 -1 ىبغه تؽد یىیصَلَوا طیازؽ ...
...
...
...
41
-9 -9 ؼیبهسآ یازجا لحه تبصخؾه ...
...
...
...
95
-9 -9 یػارس تبيلوػ ٍ یؾیبهسآ حزط ...
...
...
...
96
-9 -4 ِؼلبطه درَه تبفص ...
...
...
...
99
-9 -5 یربهآ یبّ ِیشهت ...
...
...
...
99
-9 -6 لذه فيصَت AquaCrop
...
...
...
...
99
-9 -6 -1 ث ي ىف ةآ نبخ ...
...
Error! Bookmark not defined.
-9 -6 -1 -1
ِىجؽ كوػ - ىبهس ...
...
Error! Bookmark not defined.
-9 -6 -1 -9 ػٍر
ِجعبحه ...
...
Error! Bookmark not defined.
-9 -6 -9 بّزتهاربپ ی دٍرٍ
ی AquaCropلذه ...
Error! Bookmark not defined.
-9 -6 -9 بّزتهاربپ ی جٍزخ ی لذه AquaCrop ...
Error! Bookmark not defined.
ب
-9 -7 لذه فيصَت WOFOST
...
...
...
...
46
-9 -7 -1 تبيصَصخ یلو
...
...
Error! Bookmark not defined.
-9 -7 -9
ِؼعَت یصَلٌَف ...
...
Error! Bookmark not defined.
-9 -7 -9 ةذج
ٍ ظفٌت ...
...
Error! Bookmark not defined.
-9 -7 -4 قزؼت ...
...
...
Error! Bookmark not defined.
-9 -7 -5
ُداد بّ
ی درَه ً ي سب ازث ی جؽ ي
ِ سبع ی دزىلوػ بث WOFOSTلذه Error!
Bookmark not defined.
-4 جیاتن و ی هتفا اه ی صهوضپ ...
Error! Bookmark not defined.
-4 -1 بّ ييگًبيه ِغیبمه ٍ ظًبیراٍ ٍ ِیشهت ...
...
...
59
-4 -1 -1 عبفترا
ِتَث ...
...
Error! Bookmark not defined.
-4 -1 -9 لَط لىًاذپ ...
...
Error! Bookmark not defined.
-4 -1 -9 لَط
ِلجٌع ...
...
Error! Bookmark not defined.
-4 -1 -4 داذؼت
ًِاد رد
ِلجٌع لصا ی ...
..
Error! Bookmark not defined.
-4 -1 -5 ىسٍ
ُبو ...
...
Error! Bookmark not defined....
-4 -1 -6 دزىلوػ
ًِاد رد ی ه
ِتَث ...
...
Error! Bookmark not defined.
-4 -1 -7 ىسٍ
لو
ِتَث ...
...
Error! Bookmark not defined.
-4 -1 -8 سٍر بت
ِؽَخ
ّد ی ...
...
Error! Bookmark not defined.
-4 -1 -9 سٍر بت عر ي گذ ی ...
...
Error! Bookmark not defined.
-4 -1 -11
ُرٍد ىذؽزپ
ًِاد ...
...
Error! Bookmark not defined.
-4 -1 -11 صخبؽ تؽادزث ...
...
Error! Bookmark not defined.
-4 -1 -19 ىسٍ
راشّ
ًِاد ...
...
Error! Bookmark not defined.
-4 -1 -19 دزىلوػ
ًِاد ...
...
Error! Bookmark not defined.
-4 -9 -1 هٌعاٍ
ی لذه WOFOST ...
Error! Bookmark not defined.
-4 -9 -1 -1 طبهَيث لو ...
...
Error! Bookmark not defined.
-4 -9 -1 -9 هٌعربجتػا ی لذه WOFOST ...
Error! Bookmark not defined.
-4 -9 -1 -9 طبهَيث لو ...
...
Error! Bookmark not defined.
-4 -9 -9 هٌعاٍ
ی AquaCropلذه ...
Error! Bookmark not defined.
-4 -9 -9 -1 طبهَيث لو ...
...
Error! Bookmark not defined.
-4 -9 -9 -9 هٌعربجتػا ی لذه AquaCrop ...
Error! Bookmark not defined.
-4 -9 -9 -9 طبهَيث لو ...
...
Error! Bookmark not defined.
-4 -9 -9 بمه ی
ِغ لذه بّ
رد یسبع ِيجؽ دزىلوػ
...
Error! Bookmark not defined.
-5 تن ی هج گ ی ز ی و ثحب ...
...
Error! Bookmark not defined.
-5 -1 تً
ي
ِه گ ي ز ی ...
...
Error! Bookmark not defined...
-5 -9 پ ي تادبٌْؾ ...
...
....
Error! Bookmark not defined.
ج
تسزهف عبانه
و ذخآه ...
...
Error! Bookmark not defined.
لوادج تسرهف
-7 لک ی تب شهوژپ ...
...
...
...
1
- 7 شهوژپ تبیلک
-7 -7 همدقم یضٍطض ظا یىی ٍ ِتفطگ ضاطل طكث ضبیتذا ضز ِو تؾا ییبْجًاطگ تٍطث ةآ يیطت
.تؾا ُبیگ یاطث طنبٌع يیا بث
بیًز كعبٌه طتكیث لبح ىاطیا ِلوخ ظا
یىكذ وطعه ضز
ضز ىبّبیگ .سًضاز ضاطل لَع
فٌت لهاَع بث زَذ یگسًظ اظ
یضبیؿث ی یه ِخاَه
ضز ِو سًَق
طیثأت ىبّبیگ سقض یزبیظ
نْه ظا یىی یىكذ فٌت .سًضاز فٌت يیطت
یتؿیظطیغ یبّ
یه
ًلاَوعه ِو سقبث یه خض بهطگ فٌت بث ُاطوّ ٍ هكذ لهف ضز
یتاطییغت ثعبث ٍ سّز
یه تلاغ لَهرث یّبیگ تاسیلَت ضز .ززطگ
فٌت طیبؾ عیً ٍ فٌت يیا یتؿیظ تیفطظ بّ
یه ٍ ُزاز فّبو اض ىبّبیگ
ًاَت
ٌ تاطییغت ظٍطث ثعبث س زطگ ُبیگ ضز ةطره
ً س (
Dash &
Mohanty, 2001; Tas & Tas, 2007
.)
نْه ىآ ظا یقبً فٌت ٍ یلبؿىكذ ٍ يیطت
حیاض يیطت فٌت بّ
یغیحه ی تؾا
ِو
ِثٍض تیزٍسحه بث ىبْخ ضز اض یظضٍبكو تاسیلَت یىكذ یظضٍبكو ضز .تؾا ِتذبؾ ٍض
یه قلاعا یتیعضٍ ِث ف یع ضز یگسًضبث عیظَت ٍ ىاعیه ِو زَق
ُظاسًا ِث سقض له یا
( زَق یعاضظ ُبیگ زطىلوع فّبو تخَه ِو سقبث عیچبً
Siani & Aspinall, 1981
ضز .)
نْه ىاٌَع ِث یىكذ فٌت ،ىاطیا .تؾا حطغه یعاضظ تاسیلَت ُسٌٌو زٍسحه لهبع يیطت
ضاطل هكذ ِویً ٍ هكذ كعبٌه ضز ىاطیا ضز مسٌگ تكو طیظ یضاضا ظا یزبیظ فرث یا ضز .تؾا ِتفطگ ،ُبیگ یاطث فٌت ظٍطث ِدیتً ضز ٍ ةآ عثبٌه زَجوو تلع ِث ،كعبٌه ي
یه فّبو تسق ِث مسٌگ زطىلوع نیغض ٍ یىكذ فٌت طیثأت نضز .سثبی
طث ییبهز یبّ
رد یبآ نک طیارش هب مدنگ ماقرا شنکاو یسررب 9 ...
یه ضاسیبپ ٍ لابث زطىلوع بث یهبلضا ِعؾَت ضز طثَه یهبگ ،ًِاز زطىلوع ( سقبث
Garsia et al,
.)2003
ِو تؾا ُسق زضٍآطث حغؾ سنضز 96
ُطو تؾا یىكذ فٌت ظا طثأته يیهظ ی
لضف(
ىاضبىوّ ٍ یزبثآ 1984 ،
.) عیبق ظا یىی یىكذ فٌت يیاطثبٌث فٌت يیطت
یبّ
یه یغیحه دؾبپ ظا یضبیؿث ٍ ِتقاصگ طثا یضٍضبث ٍ سقض یٍض طث ِو سقبث
یبّ
زبدیا ُبیگ ضز اض یلَىله ٍ ییبیویقَیث ،یىیغَلَیعیف یه
ث .سٌو ِ یضَع بث ىبّبیگ ِو
ا نؿیًبىه ظا ُزبفتؾ یتهٍبمه یبّ
، یه ضبگظبؾ یغیحه ظیاطق بث اض زَذ سٌٌو
(
Arora et al,
ا .)2002
ضَكو طبمً طثو یللا ءعخ عیً ىاطیا ضٍبٌْپ
ن
ّ
ِویًٍ هكذ یب ِث ٍ تؾبیًز هكذ
یه ِخاَه یىكذ فٌت بث سقض لهف یبْتًا ضز طعبذ يیوّ
ىاضبىوّ ٍ یسوحا( ززطگ ،
ِىٌیا ِث ِخَت بث .)1984 ظا یىی ىاٌَع ِث مسٌگ تكو
نْه تعاضظ يیطت ٍ ىبْخ یبّ
ِهبًطث تؾا حطغه ىاطیا زطىلوع فیاعفا تْخ ضز ىبً مسٌگ مبلضا یاطث یحلانا یبّ
،
ِث ىبّبیگ تهٍبمه فیاعفا ضز ـلات بث ًلاَوعه فٌت
یه تضَن یىكذ ِث ِخَت بث .زطیگ
ظٍض تیعوخ اضظ تلاَهحه یاطث بضبمت فیاعفا ٍ ضَكو ىٍعفا
ًبنَهذ یع مسٌگ
یه نو تبمیمحت حیبتً زطثضبو ِو زَوً ىبعشا ىاَت ِث لوحته مبلضا ةبرتًا ٍ یضبیثآ
یه ،یىكذ سقبث ِتقاز یًاٍاطف تیوّا ضَكو زبهتلا ضز سًاَت
. فٌت یىكذ یىی
ظا
لهاَع زٍسحه
ُسٌٌو زطىلوع ىبّبیگ
یعاضظ یَخ تلاٍعً ظؾَته بث ىاطیا .تؾا 941
یلیه خ ظا لبؾ ضز طته
ِویً ٍ هكذ كعبٌه ِلو یه ةَؿحه هكذ
( زَق
Ozturk &
Aidin, 2004
.) فٌت یضَق لیجل ظا یغیحه یبّ
( نو فٌت ٍ )ةآ ٍ نبذ عًاَه ظا یثآ
سیلَت ضز یلنا ىبّبیگ
ٍ هكذ كعبٌه ُػیٍ ِث بیًز طبمً ظا یضبیؿث ضز یغبث ٍ یعاضظ
ِویً
هكذ ِلوخ ظا ةَؿحه ىاطیا
یه ،ُسٌكرث( سًَق .)1985
بلضا فٌت سًٌاَتث ِو یه
.زَث سٌّاَذ یمفَه مبلضا سٌٌو لوحت طتْث اض لهف طذآ یىكذ حغؾظا
/9 ىَیلیه 9
ضبتىّ
مسٌگ یثآ ضَكو زٍسح ضاعّ911
ضبتىّ
ىآ ضز كعبٌه زطؾ علاٍ
ُسق ضزٍ
بًْآ مبلضا
مسٌگ یثآ تكو یه سًَق ضز يیا كعبٌه تلغا ىاظضٍبكو
ِث لیلز يتقاسً
ةآ یفبو ضز ضبْث
بی ٍ سع م یضبیثآ یفبو ضز
ِدیتً
لبهتذا یضبیثآ
یبّ
طذآ لهف
ِث تعاضظ یبّ
،ًِبتؿثبت
ِدیتً
ةَلغه ظا تكو مبلضا طپ علَت
ِث اض یضبیثآ تؾسث
ُزضٍبیً
ٍ ضز
ِدیتً
تعاضظ مسٌگ
/ لوا لصف شهوژپ تایلک
9
ضبچز فٌت یىكذ طذآ لهف یه زَق يیاطثبٌث .
یفطعه یهبلضا
ِو سًٌاَتث ضز طّ
ظیاطق ٍز
یضبیثآ لَوعه
ٍ بی فٌت ىكذ ی لهف طذآ لَهحه
طتكیث
ٍ يئوغه یطت سیلَت ،سٌٌو
تیوّا ضبیؿث یزبیظ اسیپ یه سٌو هی .
پیتًَغ لوحته
ِث یپیتًَغ قلاتا
یه زَق
ِو
یزطىلوع طتلابث
ظا
،ظؾَته ضز
یغیاطق
ِو لهاَع یغیحه یؾطتؾز
ِث ةآ اض یاطث ىآ
ضبچز تیزٍسحه
ُزَوً
( سقبث ِتقاز ،سًا
Narayan & Misra, 1989
.) ضز مسٌگ فٌت
،ِلجٌؾ ضز ًِاز زاسعت ، حغؾ سحاٍ ضز ِلجٌؾ زاسعت ىسق نو ثعبث یىكذ ؼبهَیث
( یغَلَیث زطىلوع
،)ه
ًازضاعّ ىظٍ
ِ تقازطث مذبق ،
ٍ ِلجٌؾ ضز ِچلجٌؾ زاسعت یه
زَق .
لبؾ ٍ بْگطث هكذ ىظٍ فّبو ثعبث یىكذ فٌت ٍ ِ
ًِاز ىسقطپ تعطؾ فّبو
یه
َق ز ،ُسٌكرث(
).1985
ِث ِخَت بث ـٍض ِث یثبیتؾز ِىٌیا
ِث ظبیً زطىلوع ُسٌٌو زٍسحه لهاَع عفض یبّ
فیبهظآ مبدًا
ٌِیعّ ٍ زبیظ یبّ
،زاسعت فّبو یاطث یّاض يتفبی ،زضاز فلتره كعبٌه ضز طث
فیبهظآ يیا مبدًا ٌِیعّ ٍ ىبهظ یه بّ
زَق ةَؿحه یطثَه ضبیؿث هوو سًاَت
(
Goadrian, 1989
جق بث نْه يیا مبدًا ُظٍطها .)
ِی ظا ُزبفتؾا بث ٍ ًِاز سیلَت سٌیآطف یظبؾ
مطً
ضبیؿث یبّطیغته يتفطگ طظً ضز بث ٍ یضبیض تلازبعه طث یٌتجه یطتَیپهبو یبّضاعفا ىبىها زطىلوع طث طثَه ( تؾا ُسق طیصپ
Vafram, 1991
ه .)
ُسق ُزبؾ لىق لس ظا یا
هی
نتؿیؾ
ٍ ،
ِیجق لسه هوو ِث نتؿیؾ ضبتفض ِعلبغه یظبؾ تؾا
. لسه یبّ
یظبؾ ِیجق
نتؿیؾ طث نوبح یىیعیفَیث یبّسٌیاطف تذبٌق یاطث یسٌهزَؾ یبّضاعثا ،یعاضظ ىبّبیگ نبذ -
ُبیگ - یه طفؿوتا ( سٌقبث
Timsina & Hifrais, 2006
لسه يیا .) تاطییغت تاطثا بّ
پیتًَغ تبینَهذ ،اَّ ٍ ةآ یگػیٍ ،یّبیگ یبّ
یٍض اض یتیطیسه لهاَع ٍ نبذ یبّ
ُبیگ سقض ؾ ِیجق
یظب یه .سٌیبوً
ٍ لسه هوو ِث یظبؾ ِیجق
یه
ٌِیعّ فیاعفا ٍ تبكیبهظآ ضاطىت ظا ىاَت بّ
ِقسذ ِلنبح حیبتً ِث ِىٌیا ىٍسث ،ُزَوً یطیگَلخ لسه .ززطگ زضاٍ یا
یبّ
یظبؾ ِیجق ،
ِث
ٌِیْث یاطث یْخَت لثبل ضَع ضاطل ُزبفتؾا زضَه یعاضظ ىبّبیگ سیلَت تیطیسه یظبؾ
یه یطیهً( سًطیگ ه
،یتلاح فیبهظآ .)1978
ِعضعه یبّ
یلیذ زاسعت ظمف لٍاسته یا
یعاضظ لهف هی ضز ٍ لبذ ِمغٌه هی ضز اض ُبیگ سقض طث طثَه لهاَع ظا یزٍسحه
رد یبآ نک طیارش هب مدنگ ماقرا شنکاو یسررب 4 ...
یه ضاطل یثبیظضا زضَه لسه .سٌّز
یبّ
یظبؾ ِیجق
ًِ
یه بٌْت ظا یزبیظ زاسعت سًٌاَت
نّ اض یتیطیسه ٍ ییاَّ ٍ ةآ یبّطیغته بیگ سقض یٍض ىبهظ
،سٌّز ضاطل یثبیظضا زضَه ُ
فیبهظآ حیبتً نیوعت ٍ لبمتًا یاطث ِىلث لهف هی ٍ ِمغٌه هی ضز ُسق مبدًا یبّ
لبؾ ٍ كعبٌه ِث ،یعاضظ یه ضاطل ُزبفتؾا زضَه طگیز یعاضظ یبّ
( سًطیگ
Benayan et al,
ِعضعه تبكیبهظآ ِتجلا .)2003
ضبجتعا یاطث یا لسه حیبتً یدٌؾاٍ ٍ یدٌؾ
زضَه یظبؾ ظبیً
.تؾا فٍّػپ
ُزاز ىبكً ییبّ
یه زطىلوع فبىق ٍ لیؿًبتپ یبّزطىلوع یثبیظضا ِو سًا -
زٍسحه لهاَع يییعت ضز سًٌاَت یػتاطتؾا يییعت ضز زطىلوع ُسٌٌو
ِعؾَت تؾبٌه یبّ
یا
( سًٍض ضبىث یعاضظ ُبیگ هی سیلَت زَجْث یاطث
Agroal & Kalera, 1994; Nab et al,
طىلوع يییعت .)2004
ِث ظبیً یعلاٍ زطىلوع ٍ لیؿًبتپ زطىلوع يیث فبىق ٍ لیؿًبتپ ز
،یوبذ ،یویللا فلتره لهاَع ِث ِتؿثاٍ زَذ ِو یعاضظ ُبیگ َوً ٍ سقض نضز ٍ نْف لبذ لهاَع ظا یضعث تاطثا عیلبًآ .زضاز تؾا یتیطیسه ٍ یىیغَلَیعیف ،یىیغَلٍضسیّ
یسىی بث ضَذ ؽپ ٍ لثبمته تاطثا يتفطگ طظً ضز ىٍسث ُسٌٌو ُاطوگ سًاَت یه تلغا طگ
.سقبث ظؾَت زطىلوع فبىق ىزطو یوو ٍ سیلَت فلتره حَغؾ ضز زطىلوع يییعت
ِعضعه تبكیبهظآ عوخ ِث جبیتحا تؾا يىوه یا
ُزاز یضٍآ هی یاطث ِلبؾ سٌچ یبّ
یٌعه ٍ تؾضز طبجٌتؾا ىبهظ لیلز ِث يیا طث ٍُلاع .سقبث ِتقاز ضاز
ٌِیعّ طپ ٍ ىزَث طث
صح ىزَث ىبیث یىی ِو یضَع ِث لهاَع مبوت ف
لطتٌو ٍ ُسٌٌو ٍ ُزَث َوً ٍ سقض ُسٌٌو
تبكیبهظآ يیا ضز تؾا يىوه زَخَه سیلَت حغؾ هی ضز بًْآ لثبمته تاطثا يییعت
ِعضعه ىبىها یا لبؾ ضز .سقبجً طیصپ
طث یعاضظ ُبیگ سقض هیهبٌیز لسه يیسٌچ طیذا یبّ
ِو ِتفبی ـطتؿگ ٍ ِعؾَت بّسٌیاطف ِیبپ فیپ یاطث
ظا ُزبفتؾا بث زطىلوع ٍ َوً ،سقض یٌیث
ِیلا ىٍضز یبّسٌیاطف ِث طَثطه تبعلاعا ِو یوتؿیؾ ـٍض ءاعخا فٌىوّطث ٍ بّ
یه كیفلت طگیسىی بث اض یعاضظ ُبیگ سیلَت فلتره یه ضبىث سٌٌو
( سًٍض
Bote et al, 1996
.)
لسه یبّ
یظبؾ ِیجق
ُزطتؿگ ضَغث یعاضظ ىبّبیگ یوو یاطث یا
زطىلوع تاطییغت ىزطو
،اسًبپ ٍ اطْث( تؾا ِتفض ضبىث یتیطیسه فلتره حَغؾ تحت لیؿًبتپ يیٌچوّ .)9119
/ لوا لصف شهوژپ تایلک
5
تبعلبغه ِو تؾا ُسق مركه یظبؾ ِیجق
یه
ِعضعه تبعلبغه لوىه سًٌاَت ضز یا
( سٌقبث نیوهت شبرتا
Agroal et al, 1994
.)
لسه ظا ُزبفتؾا بث بت تؾا ىآ طث یعؾ كیمحت يیا ضز
ّ یب ىاعیه یعاضظ ىبّبیگ سقض
یبّضبویت ظیاطق ضز ىبغه ِمغٌه ضز زَخَه مسٌگ فلتره مبلضا زطىلوع ٍ َوً ٍ سقض فلتره یضبیثآ یظبؾ ِیجق
يیطتجؾبٌه ،مبلضا لیؿًبتپ يییعت ٍ يییورت طث ٍُلاع بت ،ززطگ
.ززطگ یفطعه ِمغٌه ظیاطق ضز تقبو یاطث نلض يیطتجؾبٌه ٍ لسه
-7 -1 هلئسم نبیب
و فرث ظا یىی یظضٍبك طظً ظا فرث يیا ٍ تؾا ىاطیا زبهتلا ضز نْه ضبیؿث یبّ
لبغتقا
ُػیٍ تیوّا ةآ فطهه ٍ يیهظ ظا ُزبفتؾا ،ییاظ ظا طتكیث .زضاز یا
ىَیلیه 17
زٍسح ضز ٍ تؾا یظضٍبكو تلاَهحه تكو طیظ ضَكو یضاضا ظا ضبتىّ
ظا سنضز94
یه یظضٍبكو فرث فطهه ِث زَخَه ةآ ( سؾض
Alizadeh & Keshavarz, 2005
.)
لهاَع یویللا یكمً
یؾبؾا ضز سٌیآطف سیلَت ىبّبیگ یعاضظ بفیا یه سٌیبوً
ٍ يیا لهاَع
تیوو
ٍ تیفیو لَهحه اض
تحت طیثبت ضاطل یه سٌّز . ظا
ِلوخ يیا لهاَع زَجوو ةآ تؾا
ِو
ًبجلبغ یىی ظا للع فّبو زطىلوع ضز
سحاٍ
حغؾ
ًبنَهذ ضز
كعبٌه هكذ
ٍ
ِویً
ذ هك ث
ِ ضبوق یه
ٍض ،ىاضبىوّ ٍ یوعبف( ز فرث یٍض فیپ تلاىكه ظا یىی .)1985
یاطث یطگضبو یٍطیً ٍ ةآ ،يیهظ سًٌبه زَخَه عثبٌه ظا ضاسیبپ ُزبفتؾا علاٍ ضز یظضٍبكو
ِهبًطث سٌهظبیً ِو تؾا یظضٍبكو ِعؾَت ٍ سیلَت فیاعفا تؾبٌه یضاصگ تؾبیؾ ٍ یعیض
یه ( سٌقبث
Farhadi Bansouleh, 2009
لیؿًبتپ تذبٌق مسع لیلز ِث به ضَكو ضز .) ٍ بّ
تیزٍسحه یتیطیسه یبّضَتوبف تیبعض مسع ٍ ِمغٌه طّ یظضٍبكو فرث ضز زَخَه یبّ
زضاٍ یظضٍبكو فرث ِث یزبیظ تضبؿذ ِلبؾ طّ زطىلوع ُسٌّبو لهاَع ییبؾبٌق ٍ نیّاَذ ِخاَه حغؾ سحاٍ ضز سیلَت فّبو ُسیسپ بث ىبهظ تقصگ بث ٍ ُسیزطگ .سق
نتؿیؾ ِعؾَت
ُاض بٌْت اضبو ٍ ضاسیبپ یظضٍبكو یبّ
یتؿیبث ضَظٌه يیا ِث ،تؾا زَخَه ضبو
لیؿًبتپ استثا ضز تیزٍسحه ٍ بّ
ٍ زَق یثبیظضا ٍ ِتذبٌق یظضٍبكو فرث ضز زَخَه یبّ
ُطْث یاطث تیبًْ ضز
ِهبًطث عثبٌه يیا ظا ضاسیبپ یضازطث
ِهبًطث يیا ِهظلا .ززطگ یعیض یعیض
مبدًا فٍّػپ یبّظبیً ،نبذ ،نیللا طیظً یلهاَع يتفطگ طظً ضز بث سًاَتث ِو تؾا ییبّ
رد یبآ نک طیارش هب مدنگ ماقرا شنکاو یسررب 6 ...
ِجٌخ ٍ طظً زضَه یعاضظ ىبّبیگ یىیغَلَوا یزبهتلا یبّ
- ؼبیمه ضز ِمغٌه یعبوتخا
لیؿًبتپ ،عیؾٍ ًبتجؿً یًبىه ٍ یًبهظ تیزٍسحه ٍ بّ
ٍز لَع ضز .سٌو یثبیظضا اض ىآ یبّ
لسه ِتقصگ ِّز ث یزسعته یبّ
ؼبیمه ضز زَخَه عثبٌه ظا ٌِیْث ُزبفتؾا ضَظٌه ِ یبّ
لسه ظا بًْآ ظبیً زضَه تبعلاعا ظا یذطث ِو تؾا ِتفبی ِعؾَت فلتره یبّ
یظبؾ ِیجق
( تؾا ُسیزطگ جاطرتؾا یّبیگ سقض
Farhadi Bansouleh, 2009
ِیْت ضز یلو ضَغث .)
لسه یبّ
یظبؾ ِیجق لیلحت ظا یّبیگ سقض
ا هیتبوتؿیؾ یوو یبّ
یه ٍ ُسق ُزبفتؾ -
ٌِیهظ ضز كمحه فاسّا ِث ِخَت بث سًٌاَت یزبهتلا یبّ
- ضبو ِث یغیحه تؿیظ ٍ یعبوتخا
( سًَق ِتفطگ
Hangesdijk et al, 1999
لسه علاٍ ضز .) ىبّبیگ سقض یظبؾ ِیجق یبّ
یظضٍبكو تاسیلَت یضاسیبپ ٍ سیلَت ،سقض یٍض اض تیطیسه ٍ نبذ ،نیللا تاطثا یعاضظ یه یوو سٌٌو یه ضاعثا يیا هوو بث . فیبهظآ ِث ظبیً ىاَت
ىٍسث اض طث ىبهظ ٍ ٌِیعّ طپ یبّ
لسه زطثضبو .زاز فّبو ،ززطگ زضاٍ ِقسذ ِلنبح حیبتً ِث ِىٌیا یبّ
یظبؾ ِیجق ثعبث
یػتاطتؾا ةبرتًا تذبٌق ،سیلَت تیلثبل فیاعفا ،عثبٌه فطهه ىزطو ةَلغه یاطث ییبّ
ه تاطثا فّبو ٍ زطىلوع یبّ ءلاذ یه یغیحه لهاَع یفٌ
لسه .زَق یعاضظ ىبّبیگ یبّ
نتؿیؾ تیطیسه تْخ ضز سٌهزَؾ یضاعثا ىاٌَع ِث ٍ ُزَث ِخَت لثبل یظضٍبكو یبّ
،لبذ كعبٌه ضز سیسخ ىبّبیگ یفطعه یاطث طتْث تیطیسه تْخ ضز ىزاز یضبی ثعبث
ٌِیْث
ُزبًْ ٍ بّضَتوبف یظبؾ یگ زطىلوع تبًبؾًَ یؾضطث ،سقض طث طثؤه یبّ
یعاضظ ىبّب
طیبؾ ٍ تویل ػبحل ظا ضاظبث ِث لَهحه ِئاضا تؾبٌه ىبهظ ،ییاَّ ٍ ةآ تاطییغت طثا ضز یه ِثبكه زضاَه لسه ظا ىاَت
( زَوً ُزبفتؾا بّ
Farahani et al , 2009
.)
لسه ظا ُزبفتؾا بث بت تؾا ىآ طث یعؾ كیمحت يیا ضز یبّ
ىاعیه یعاضظ ىبّبیگ سقض
ضا زطىلوع ٍ َوً ٍ سقض یبّضبویت ظیاطق ضز ىبغه ِمغٌه ضز زَخَه مسٌگ فلتره مبل
فلتره یضبیثآ یظبؾ ِیجق
يیطتجؾبٌه ،مبلضا لیؿًبتپ يییعت ٍ يییورت طث ٍُلاع بت ،ززطگ
.ززطگ یفطعه ِمغٌه ظیاطق ضز تقبو یاطث نلض يیطتجؾبٌه ٍ لسه
-7 -9 تلااؤس
- یبّ لسه يیا ظا هی ماسو
AquaCrop
ٍ
WOFOST
ث سًاَت یه يیطتْث ىاٌَع
فیپ یاطث ٌِیعگ
؟سیبیث ضبوكث ِمغٌه ضز مسٌگ مبلضا زطىلوع ِجؾبحه ٍ یٌیث
/ لوا لصف شهوژپ تایلک
7
- آی ب بّ لسه يیا بًاَت
یی جق ی
ِ ظبؾ ی َوًٍ سقض ؟سًضاز اض ِمغٌه ضز مسٌگ مبلضا
-
؟سًضاز طیثبت مسٌگ مبلضا زطىلوع یاعخا ٍ زطىلوع طث یثآ فٌت بیآ - لیلز ِث مسٌگ زطىلوع ظا ضاسمه ِچ یه فّبو ةآ زَجوو
؟سثبی
-7 -4 تبیضرف یه فّبو ةآ زَجوو لیلز ِث مبلضا زطىلوع - .سثبی
طه ضز فٌت زبدیا - ا
لح فلتره سق سّاَذ زطىلوع فّبو ِث طدٌه
.
ُزاز ظا ُزبفتؾا بث -
ِعضعه فیبهظآ یبّ
یاطث مسٌگ ُبیگ یا نتیغض تتحت ٍ لبؾ9
-
یضبیثآ فلتره یبّ
ٍ
ًآ ظا ُزبفتؾا بْ
ضاعفا مطتً ضز بتّ
،یظبتؾ لسته ی لسته ىاَتتیه
یبتّ
تؾبٌه یسقض زَوً یفطعه اض مسٌگ مبلضا زطىلوع يیورت یاطث ِمغٌه
.
لسه ظؾَت - یه سقض یبّ
.زَوً مركه اض مبلضا زطىلوع تیزٍسحه لیلز ىاَت
-7 -5 فادها لسه ییآضبو یؾضطث ٍ یثبیضبجتعا ،یدٌؾاٍ - یبّ
AquaCrop
،
CERES-Wheat
ٍ
WOFOST
ُزاز ظا ُزبفتؾا بث
ِعضعه فیبهظآ یبّ
یاطتث مستٌگ ُبتیگ یا تتحت ٍ لبتؾ9
نیغض .یضبیثآ فلتره یبّ
.ِمغٌه ضز ةآ تیزٍسحه لیلز ِث مسٌگ زطىلوع فّبو ضاسمه يییعت - لسه یٌیث فیپ تضسل ِؿیبمه - یبّ
AquaCrop
،
CERES-Wheat
ٍ
WOFOST
یضبیثآ نو طثا یثبیظضا - طث
یغَلَیعیف فلتره لحاطه
، لوع یاعخا ٍ زطىلوع زطتى
مبلضا لیؿًبتپ يییعت -
مبلضا ظیاطق تحت فلتره
فٌت یثآ
-7 -6 شهوژپ ترورض فلتره مبلضا یاطث یّبیگ یبّ لسه یثبیظضا تْخ یمیمحت ىٌَوبت ِىٌیا ِث ِخَت بث
لاهبو حطع يیا یاطخا ،ُسیزطگً مبدًا ىبغه ِمغٌه ضز فلتره یضبیثآ ظیاطق ضز مسٌگ
"
یه طظً ِث یضٍطض
ٍسحه ییبؾبٌق .سؾض تیز
لیؿًبتپ ٍ بّ
تقبو زضَه ضز ِمغٌه یبّ
،ِمغٌه ضز زطىلوع يیطتلابث ِث یثبیتؾز یاطث یضبیثآ نیغض يیطتْث يییعت ،مسٌگ مبلضا
رد یبآ نک طیارش هب مدنگ ماقرا شنکاو یسررب 8 ...
یخٍطذ ِث ِخَت بث ِمغٌه ضز تكو یاطث ضبگظبؾ ٍ تؾبٌه نلض یفطعه ِلوخ ظا لسه یبّ
یه كیمحت يیا یبّزضٍأتؾز یه كیمحت يیا حیبتً يیٌچوّ .زطوق ىاَت
ُزبفتؾا زضَه سًاَت
ُبگكًاز ضز ىبممحه ٍ ىبیَدكًاز ،ىبؾبٌقضبو ،ىاظضٍبكو یظضٍبكو یتبمیمحت عواطه ٍ بّ
ِهبًطث يیههرته ٍ .زطیگ ضاطل ِمغٌه یظضٍبكو ضز یعیض
Assessment response of wheat genotypes to water stress in Moghan region (model and field exprimnent) / Asghar Mehrban
Title and Author:
A.Tobeh and A. G. Goliipori Supervisor:
3-7-2018 Graduation date:
118 Number of
pages:
Abstract:
Research Aim: In order to study the effects of drought stress in different stages of growth on yield and yield components of ten autumn wheat cultivars and evaluation of Wofost and Aquacrop models under full irrigation conditions ,cutting irrigation in tillering, heading, grain filling and complete stress conditions (dryland) this experiment was condacted.
Research method: A split plot experiment in a randomized complete block design with three replications was conducted in 2012-2013 and 2012-2012 growing years at Agricultural Research, Education and Promotion Center of Ardabil Province (Moghan). Irrigation with five levels, rainfed (T1), cut off irrigation at tillering stage (T2), cut off irrigation at heading stage (T3), cut off irrigation at grain filling stage (T4) and full irrigation (T5), were in the main plots and ten wheat cultivars were planted in the sub plots.
Findings: Analysis of variance showed that the effect of irrigation on the number of grains per spike, straw yield, grain yield per plant, days to heading, days to maturity, grain filling period, harvest index, seed weight and seed yield at 1% level and plant height, peduncle length were significant at the 5% level. Cultivars in straw yield, grain yield per plant, days to heading, days to maturity, grain filling period and grain weight at 1% level and spike length, plant height, peduncle length, yield and harvest index at the 5% level have significant difference. Also, the interaction effects of treatments on seed number per spike, straw weight, day to heading, day to day, grain filling period and thousand kernel weight at 1% probability level and grain yield at 5% probability level were significant. Evaluation of measured and simulated model in grain yield and biomass was using the parameters of the Root Mean Square Error (RMSE), index of agreement Wilmot (d) and coefficient of determination (R2) of linear regression analysis and line 1: 1. The RMSE of yield under full irrigation conditions and irrigation intervals is less than 10% of the average measured values, under full irrigation and irrigation periods, respectively and shows that the yield is simulated with acceptable accuracy. The high Explanation factor in both situations also confirms this.
Conclusion: The results indicated high abillty of the models in simulating the processes of growth and yield of wheat under irrigation and drought in various stages of growth. Therefore, it can function after calibration and verification models, the models could be used for research purposes, planning and management in climatic conditions of Moghan.
Keywords: Wheat, Irrigation cutting, Drought stress, Yield and Yield components, Growth process, Calibration, Plant Growth Models.
University of Mohaghegh Ardabili Faculty of Agriculture & Natural Resources
Department of Agronomy and Plant Breeding
Thesis submitted in partial fulfilment of the requirements for the degree of Ph. D in Plant Physiology
Assessment response of wheat genotypes to water stress in Moghan region (model and field exprimnent)
By:
Asghar Mehrban
Supervisors:
Ahmad Tobeh (Ph. D) Abdolgayyom Golipori (Ph. D)
Advisors:
Ebrahim Amiri (Ph. D) Mozaffar Rostaii (Ph. D) Abdolali Gaffari (Ph. D)
July 2018
