مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد یﺎﻫنﺎﺘﺳرﺎﻤﯿﺑ هﮋﯾو یﺎﻫﺖﺒﻗاﺮﻣ ﺶﺨﺑ نارﺎﺘﺳﺮﭘ و نﺎﮑﺷﺰﭘ شﺮﮕﻧ 1382 لﺎﺳ یﺰﻐﻣ گﺮﻣ رد ﻮﻀﻋ یاﺪﻫا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ناﺮﯾا ﯽﮑﺷﺰﭘ
I رﻮﻬﻇ ﺎﺿﺮﯿﻠﻋ ﺮﺘﮐد*
II یﺮﯿﭘ ﻪﯿﮐز
ﻪﻣﺪﻘﻣ ثداﻮـﺣ رد تﻮـﻓ ﻞـﻠﻋ ﻦـﯾﺮﺗ ﻊﯾﺎــﺷ زا ﯽﮑﯾ یﺰﻐﻣ ﻪﺑﺮﺿ یﺰــﻐﻣ گﺮﻣ درﻮﻣ 15000 زا ﺶﯿﺑ ﻪﻧﻻﺎﺳ ناﺮﯾا رد .ﺪﺷﺎﺑﯽﻣ یﺎــﻫﺖﯿﻟﺎﻌﻓ رﺎﻤﯿﺑ یﺰﻐﻣ گﺮﻣ رد .ﺪﻫدﯽﻣ خر ثداﻮﺣ ﺮﺛا رد و ﺲـﻔﻨﺗ ﺪـﻗﺎﻓ و هداد ﺖـﺳد زا ار دﻮـﺧ یﺰـﻐﻣ ﻪﻗﺎﺳ و ﺮﺸﻗ ﺖﻟﺎـﺣ رد و ﺪـﺷﺎﺑﯽﻣ ﯽﺟرﺎـﺧ و ﯽـﻠﺧاد تﺎــﮑﯾﺮﺤﺗ ﻪﺑ ﺦﺳﺎﭘ
.دﺮﺑﯽﻣ ﺮﺳ ﻪﺑ ﻞﻣﺎﮐ یﺎﻤﻏا هﺪـﺷ هرﺎـﺷا یﺎــﻫﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﺖﺸﮔزﺎﺑ لﺎﻤﺘﺣا ﻂﯾاﺮﺷ ﻦﯾا رد ﺖﺳا ﺐﻠﻗ رﺎﮐدﻮﺧ نﺎﺑﺮﺿ یاراد ﺎﻬﻨﺗ رﺎـﻤﯿﺑ و دراﺪــﻧ دﻮﺟو
هﺪﯿﮑﭼ
یﺰــﻐﻣ گﺮﻣ درﻮﻣ 15000 زا ﺶﯿﺑ ﻪﻧﻻﺎﺳ .ﺪﺷﺎﺑﯽﻣ ثداﻮﺣ رد تﻮﻓ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﻞﻠﻋ ﻦﯾﺮﺗﻊﯾﺎﺷ زا ﯽﮑﯾ یﺰﻐﻣ ﻪﺑﺮﺿ داﺪـﻌﺗ .ﺪﻨـﺷﺎﺑﯽﻣ ﻮـﻀﻋ نﺎــﮔﺪﻨﻨﮐاﺪﻫا ءﺰﺟ ﺎﻫنآ %10 زا ﺮﺗﻢﮐ ﻪﮐ ﺪﻫدﯽﻣ خر ﺎﻣ رﻮﺸﮐ رد تﺎﻓدﺎﺼﺗ و ﺢﻧاﻮﺳ ﺮﺛا رد لﺎﺳ ﺮﻫ و هدﻮﺑ ﺎﮑﯾﺮﻣآ و ﺎﭘورا زا ﺮﺗﻦﯿﯾﺎﭘ رﺎﯿﺴﺑ ،ﺪﻧﻮﯿﭘ ﻞﺑﺎﻗ ﯽﯾاﺪﻫا یﺎﻀﻋا دﻮﺒﻤﮐ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﺎﻣ رﻮﺸﮐ رد ﺎﻀﻋا ﺪﻧﻮﯿﭘ ﺪـﻨﯾاﺮﻓ رد هﮋـﯾو یﺎـﻫﺶﺨﺑ نارﺎﺘـﺳﺮﭘ و نﺎﮑـﺷﺰﭘ ﻢﻬــﻣ ﺶﻘﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ .ﺪﻨﻫدﯽﻣ ﺖﺳد زا ار دﻮﺧ نﺎﺟ ﺮﻔﻧ ناراﺰﻫ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا .ﺪﺳرﯽﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ یروﺮﺿ یﺰﻐﻣ گﺮﻣ دراﻮﻣ رد ﻮﻀﻋ یاﺪﻫا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺎﻫنآ شﺮﮕﻧ ﯽﺳرﺮﺑ ،ﻮﻀﻋ یاﺪﻫا هﮋﯾو یﺎﻫﺖﺒﻗاﺮﻣ ﺶﺨﺑ نارﺎﺘﺳﺮﭘ و نﺎﮑﺷﺰﭘ شﺮﮕﻧ ﻦﯿﯿﻌﺗ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ 1382 لﺎﺳ رﺎﻬﺑ رد (cross-sectional)ﯽﻌﻄﻘﻣ یروآﻊـﻤﺟ یاﺮـﺑ .ﺖــﻓﺮﮔ ترﻮﺻ یﺰﻐﻣ گﺮﻣ رد ﻮﻀﻋ یاﺪﻫا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ناﺮﯾا ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد یﺎﻫنﺎﺘﺳرﺎﻤﯿﺑ 28)ﺮﻔﻧ 84 ﯽﻠﮐ رﻮﻃ ﻪﺑ و ﺪﯾدﺮﮔ هدﺎﻔﺘﺳا یرﺎﻤﺷﺮﺳ ﻞﮑﺷ ﻪﺑ یﺮﯿﮔﻪﻧﻮﻤﻧ شور و ﻪﺘﺧﺎﺳ دﻮﺧ ﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ زا ﺎﻫهداد و یﺎﮐ روﺬﺠﻣ یﺎﻫنﻮﻣزآ و SPSS راﺰﻓامﺮﻧ زا ﺎﻫهداد ﻞﯿﻠﺤﺗ یاﺮﺑ .ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ (رﺎﺘﺳﺮﭘ 54 و ﮏﺷﺰﭘ ﻖــﻓاﻮﻣ یﺰﻐﻣ گﺮﻣ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ داﺮﻓا زا ﺎﻀﻋا ﺪﻧﻮﯿﭘ ﺎﺑ نارﺎﺘﺳﺮﭘ و نﺎﮑﺷﺰﭘ %95 دوﺪﺣ ﯽﺳرﺮﺑ ﻦﯾا رد .ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﺗ ﺪـﻌﺑ ﻪــﺑ ﻪﺟﻮﺗ ،ﻮﻀﻋ هﺪﻧﺮﯿﮔ تﺎﺠﻧ .ﺪﻧﺪﯾدﺮﮔ ﻮﻀﻋ یاﺪﻫا ترﺎﮐ یﺎﻀﻣا و ﻞﯿﻤﮑﺗ ﻪﺑ ﯽﺿار %79 دوﺪﺣ ﺎﻬﻨﺗ ﺎﻣا ﺪﻧدﻮﺑ ﺖـﻘﻓاﻮﻣ ﻞـﯾﻻد ﻦﯾﺮﺗﻢﻬـﻣ ﺐـﯿﺗﺮﺗ ﻪــﺑ ﻮﻀﻋ نﺎﮔﺪﻧﺮﯿﮔ رد طﺎﺸﻧ دﺎﺠﯾا و ناﺮﮕﯾد رد تﺎﯿﺣ مواﺪﺗ ،یﻮﻨﻌﻣ ﺪﻌﺑ ،ﯽﻧﺎﺴﻧا ﺖﻔﻟﺎـﺨﻣ ،نﺪـﺑ یﺎـﻀﻋا ﻪــﺑ ﻪﻗﻼﻋ ،ﯽﻋﺮﺷ ﻞﯾﺎﺴﻣ ﺎﺑ ندﻮﺑ ﺮﯾﺎﻐﻣ ،ﻞﺑﺎﻘﻣ رد .دﻮﺑ ﻮﻀﻋ یاﺪﻫا ترﺎﮐ هﺪﻨﻨﮐ ﻞﯿﻤﮑﺗ داﺮﻓا ﺶـﻘﻧ ﻪـﺑ ﻪــﺟﻮﺗ ﺎﺑ .ﺖﺳا هدﻮﺑ نﺎﻔﻟﺎﺨﻣ یﻮﺳ زا هﺪﺷ نﺎﯿﺑ ﻞﯾﻻد ﻦﯾﺮﺗﻢﻬﻣ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ نﺎﯿﻓاﺮﻃا ندﺮﮐ ﺪﯿﻣاﺎﻧ و هداﻮﻧﺎﺧ و ﯽﻫﺎـﮔآ ﺶـﯾاﺰﻓا ﺖﻬــﺟ رد ﯽﺷزﻮﻣآ یﺰﯾرﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻮﻀﻋ یاﺪﻫا ﺪﻨﯾاﺮﻓ رد هﮋﯾو یﺎﻫﺶﺨﺑ نارﺎﺘﺳﺮﭘ و نﺎﮑﺷﺰﭘ ﻢﻬﻣ ﻪـﯿﺻﻮﺗ یﺰـﻐﻣ گﺮـﻣ ﻪـﺑ ﻼــﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ نﺎﮑﯾدﺰﻧ ﺎﺑ ﺮﺘﻬﺑ طﺎﺒﺗرا دﺎﺠﯾا یاﺮﺑ ﺎﻫنآ رد ﺲﻔﻧ ﻪﺑ دﺎﻤﺘﻋا و هﺰﯿﮕﻧا ﺖﯾﻮﻘﺗ .ددﺮﮔﯽﻣ هﮋﯾو ﺖﺒﻗاﺮﻣ ﺶﺨﺑ – 4 نارﺎﺘﺳﺮﭘ و نﺎﮑﺷﺰﭘ شﺮﮕﻧ – 3 یﺰﻐﻣ گﺮﻣ – 2 ﻮﻀﻋ یاﺪﻫا – 1 :ﺎﻫهژاوﺪﯿﻠﮐ
(لﻮﺌﺴﻣ ﻒﻟﻮﻣ*).ناﺮﻬﺗ ،ناﺮﯾا ﯽﻧﺎﻣرد ـ ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ تﺎﻣﺪﺧ و ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﺮﻔﻇ زا ﺮﺗﻻﺎﺑ ،ﺮﺼﻋﯽﻟو نﺎﺑﺎﯿﺧ ،ﯽﻧﺎﺳرعﻼﻃا و ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ هﺪﮑﺸﻧاد ،یژﻮﻟﻮﯿﻣﺪﯿﭘا رﺎﯿﺸﻧاد (I ﯽﮑــﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد یاﺮﺘﮐد هرود یﻮﺠﺸﻧاد ،ﺰﯾﺮﺒﺗ ﯽﻧﺎﻣرد ـ ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ تﺎﻣﺪﺧ و ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﯽﻧﺎﻣرد و ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ تﺎﻋﻼﻃا ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ ﺪﺷرا سﺎﻨﺷرﺎﮐ و ﯽﺑﺮﻣ (II .ناﺮﯾا
رﻮـﻃ ﻪـﺑ و ﯽـﻋﻮﻨﺼﻣ ﺲـﻔﻨﺗ هﺎﮕﺘـﺳد ﮏــﻤﮐ ﻪﺑ نآ ﻪﻣادا ﻪﮐ ﺮـﯾﺬﭘنﺎـﮑﻣا زور ﺪـﻨﭼ ﺮﺜــﮐاﺪﺣ ﺎﺗ ﺖﻋﺎﺳ ﺪﻨﭼ تﺪﻣ ﻪﺑ ﺖﻗﻮﻣ .(1-3)ﺪﺷﺎﺑﯽﻣ ﯽﯾﺎـــﺳرﺎﻧ دراﻮــﻣ رد ﯽﻧﺎــﺴﻧا یﺎــﻀﻋا ﺪــﻧﻮﯿﭘ ﺚــﺤﺑ ـ ﯽـﻤﻠﻋ ﻞﻓﺎـﺤﻣ رد ﻞـﺒﻗ ﺎــﻫتﺪﻣ زا ﻮﻀﻋ ﮏﯾ ﺮﯾﺬﭘﺎﻧﺖﺸﮔﺮﺑ ،ﯽــﻤﻠﻋ ﻪـﻠﻤﺟ زا ﯽـﻔﻠﺘﺨﻣ دﺎـﻌﺑا زا و هدﻮـﺑ حﺮـﻄﻣ ﯽﻋﺎـﻤﺘﺟا هﺪــﺷ ﻪـﺘﺧادﺮﭘ نآ ﻪـﺑ ﯽـﻗﻮﻘﺣ و ﯽـﺳﺎﯿﺳ ،ﯽـﺒﻫﺬﻣ ،ﯽـﻗﻼﺧا .(5 و4)ﺖﺳا ،ﺪــﺒﮐ ،ﻪﯾر ،ﻪﯿﻠﮐ ،ﺐﻠﻗ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﺗﺎﯿﺣ یﺎﻫماﺪﻧا ﺪﻧﻮﯿﭘ عﻮﺿﻮﻣ ﻒـﻗﻮﺗ زا ﻞـﺒﻗ یﺰـﻐﻣ گﺮـﻣ ﻪــﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ زا … و ﻢﺸﭼ زا ﺪـﺷﺎﺑ ﯽـﻣ یﺮـﮕﯾد رﺎـﻤﯿﺑ هﺪــﻨﻫد تﺎﺠﻧ ﻪﮐ ور نآ زا ،ﺐﻠﻗ ﺪـﻧﻮﯿﭘ ﯽﻣﻼـﺳا ﻦـﯿﻧاﻮﻗ رد .ﺖـﺳا رادرﻮــﺧﺮﺑ یاهﮋﯾو ﺖﯿﻤﻫا و ﺪـــﺷﺎﺑﯽﻣ ﯽﺘـﺳودعﻮﻧ نآ سﺎـﺳا و هدﻮـﺒﻧ عﻮـﻨﻤﻣ ﺎـﻀﻋا ﻪــﮐ یرﻮﻃ ﻪﺑ .ﺖﺳا ﻪﻧﺎﺘﺳود عﻮﻧ لﺎﻤﻋا هﺪﻨﻨﮐ ﻖﯾﻮﺸﺗ مﻼﺳا نآ ﯽﻣﻼـﺳا یﺎﻫرﻮــﺸﮐ رد ﯽﺒﻫﺬﻣ گرﺰﺑ یﺎﻤﻠﻋ زا یرﺎﯿﺴﺑ .(1-3)ﺪﻧاهدﻮﻤﻧ ﺪﯿﯾﺄﺗ ار یﺎﻫرﻮـﺸﮐ ﻪـﻠﻤﺟ زا ﺎـﯿﻧد ﻖﻃﺎـﻨﻣ ﺐــﻠﻏا رد ﺪﻧﻮﯿﭘ هزوﺮﻣا ،ﻒـــﻠﺘﺨﻣ یﺎﻫﻪـــﺒﻨﺟ زا و هدﻮــــﺑ مﺎــﺠﻧا ﻞﺑﺎــﻗ ﯽﯾﺎﯿــﺳآ .(7 و6)ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد یدﺎﯾز یﺎﻫﺖﻓرﺶﯿﭘ 3 رد ﺎﭘورا و ﺎﮑﯾﺮﻣآ رد صﻮﺼﺧ ﻪﺑ ﺎﻀﻋا ﺪﻧﻮﯿﭘ ﯽﻧاواﺮﻓ ﻪـﺑ .ﺖـﺳا هدﻮـﺑ رادرﻮــﺧﺮﺑ یﺮﯿﮔﻢﺸﭼ ﺶﯾاﺰﻓا زا ﺮﯿﺧا ﻪﻫد یﺎﻫلﺎـﺳ ﻦـﯿﺑ %170 دوﺪــﺣ ﺐﻠﻗ ﺪﻧﻮﯿﭘ ﺎﮑﯾﺮﻣآ رد لﺎﺜﻣ رﻮﻃ 1991 ﻦﯿﺑ %8 و 1990 ﺎﺗ 1982 ﻦﯿﺑ ،%1835 ،1981 ﺎﺗ 1968 ﺎﺑ ﻪﻄﺑار رد ﺶﯾاﺰﻓا ﻦﯾا .(8)ﺖﺳا هداد نﺎﺸﻧ ﺶﯾاﺰﻓا 1994 ﺎﺗ .(9)ﺖـﺳا هدﻮــﺑ %32 ،1992 ﺎﺗ 1991 یﺎﻫلﺎﺳ ﻦﯿﺑ ﻪﯾر ﺪﻧﻮﯿﭘ دوﺪﺣ لﺎﺳ رد ناﺮﯾا رد ﻪﯿﻠﮐ ﯽﯾﺎﺳرﺎﻧ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ داﺪﻌﺗ .ﺖﺳا هﺪﺷ دروآﺮﺑ ﺮﻔﻧ 7000 ﯽﯾﺎـﺳرﺎﻧ ﻞـﯿﻟد ﻪــﺑ ﺎﻣ رﻮﺸﮐ مدﺮﻣ زا ﺮﻔﻧ ﺎﻫﺪﺻ لﺎﺳ ﺮﻫ ناراﺰــﻫ و ﺪﻧﺮﯿﻣﯽﻣ یﺪﻧﻮﯿﭘ ﻪﯿﻠﮐ ﻪﺑ ﯽﺑﺎﯾﺖﺳد مﺪﻋ و یﻮﯿﻠﮐ ﻪــﻨﯾﺰﻫ ﺮـــﺑ هوﻼـﻋ ﺰﯿﻟﺎـﯾد یﺎﻫهﺎﮕﺘـﺳد ﮏـﻤﮐ ﻪـﺑ ﺰﯿـﻧ ﺮـﻔﻧ .(2 و1)ﺪﻨﻧارﺬﮔﯽﻣ ار یرﺎﺑ ﺖﻘﺸﻣ ﯽﮔﺪﻧز ،روآمﺎﺳﺮﺳ نﺎﻬـﺟ رد ﻪـﯿﻠﮐ ﯽﯾﺎـﺳرﺎﻧ ﻪــﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ داﺪﻌﺗ ﻂﺳﻮﺘﻣ رﺎﯿـﺴﺑ ﻪـﻠﺻﺎﻓ ﻪـﮐ هﺪـﺷ دروآﺮــﺑ نﻮﯿﻠﯿﻣ رد ﺮﻔﻧ 100 دوﺪﺣ .دراد یﺰــﻐﻣ گﺮﻣ ﺎﺑ داﺮﻓا زا ﯽﯾاﺪﻫا یﺎﻫﻪﯿﻠﮐ داﺪﻌﺗ ﺎﺑ یدﺎﯾز رد 13 ﺎﯿﻟاﺮﺘﺳا رد ،نﻮﯿﻠﯿﻣ رد 16 دوﺪﺣ ﺎﮑﯾﺮﻣآ رد داﺪﻌﺗ ﻦﯾا
.ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ نﻮﯿﻠﯿﻣ رد 15 ﺎﭘورا رد و نﻮﯿﻠﯿﻣ و ﯽﯾﺎـــﭘورا یﺎﻫرﻮـــﺸﮐ ﺐــــﻠﻏا رد ﺮﺿﺎــﺣ لﺎــﺣ رد ﺎـﻀﻋا ﺪــﻧﻮﯿﭘ ﺎﺑ ﻪﻄﺑار رد (ﻪﻧﺎﺒﻠﻃواد ﺖﯾﺎﺿر مﺎﻈﻧ)ﯽﯾﺎﮑﯾﺮﻣآ یاﺮـﺑ ﺎــﺿﺎﻘﺗ ﻪﮐ ﯽﻟﺎﺣ رد (8-10)دﺮﯿﮔﯽﻣ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ دوﺪـﺣ ﻪﺘﺷﺬﮔ ﻪﻫد رد نﺎﻬﺟ یﺎﻫرﻮﺸﮐ ﺐﻠﻏا رد ﺎﻀﻋا ﺪﻧﻮﺒﭘ رد صﻮـﺼﺧ ﻪـﺑ ﯽـﯾاﺪﻫا یﺎـﻀﻋا دﻮـﺒﻤﮐ ﺎــﻣا هﺪﺷ ﺮﺑاﺮﺑ 4 بﻮــﺴﺤﻣ ﺎـــﻀﻋا ﺪـﻧﻮﯿﭘ ﯽـﻠﺻا ﻊﻧﺎـﻣ ﯽﯾﺎﯿـﺳآ یﺎﻫرﻮـﺸﮐ .(12 و11)دﻮﺷﯽﻣ داﺪﻌﺗ ﻦﯿﺑ فﻼﺘﺧا ﻪﮐ ﺖﺳا هداد نﺎﺸﻧ یرﺎﻣآ یﺎﻫﯽﺳرﺮﺑ رد یﺎــﻀﻋا داﺪـــﻌﺗ ﺎـﺑ ﺪـﻧﻮﯿﭘ رﺎـﻈﺘﻧا ﺖـﺴﯿﻟ رد ناﺪﻨﻣزﺎـﯿﻧ .(12-15)ﺖﺳا ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺑ ور سرﺖﺳد لﺎـﺳ رد یﺰﯿﻟﺎـﯾد نارﺎـﻤﯿﺑ داﺪـﻌﺗ ﻪـﮐ ﯽﻟﺎــﺣ رد ﻦﭘاژ رد لﺎـــﺳ ﺮـﻫ و هﺪـﺷ شراﺰـﮔ ﺮـﻔﻧ 160/000 دوﺪـﺣ رد 1996 ﺎـﻫﺪﺻ و ﺪــﻧراد راﺮﻗ ﻪﯿﻠﮐ ﺪﻧﻮﯿﭘ رﺎﻈﺘﻧا ﺖﺴﯿﻟ رد ﺮﻔﻧ ناراﺰﻫ ﻪـﯿﻠﮐ یﺎــﻫﺪﻧﻮﯿﭘ %28 ﺎﻬﻨﺗ ،ﺪﻨﻫدﯽﻣ ﺖﺳد زا ار دﻮﺧ نﺎﺟ ﺮﻔﻧ .(6)ددﺮﮔﯽﻣ ﻦﯿﻣﺄﺗ یﺰﻐﻣ گﺮﻣ ﺎﺑ داﺮﻓا زا هﺪﺷ مﺎﺠﻧا یاﺮــﺑ ﺰﯿﻧ ﯽﯾﺎﭘورا و ﯽﯾﺎﮑﯾﺮﻣآ یﺎﻫرﻮﺸﮐ ﻪﮐ نآ دﻮﺟو ﺎﺑ توﺎـﻔﺗ ،ﺪﻨﺘــﺴﻫ وﺮﺑور ﯽﯾاﺪﻫا یﺎﻀﻋا دﻮﺒﻤﮐ ﺎﺑ ﺎﻀﻋا ﺪﻧﻮﯿﭘ ﻦـﯾا رد ﯽﯾﺎﯿـﺳآ یﺎﻫرﻮــﺸﮐ ﺎﺑ ﺎﻫرﻮﺸﮐ ﻦﯾا ﻦﯿﺑ یﺮﯿﮔﻢﺸﭼ لﺎـﺳ رد یرﺎـﻣآ یﺎﻫﯽـﺳرﺮﺑ سﺎـﺳاﺮﺑ .دراد دﻮــﺟو ﻪﻄﺑار دوﺪـﺣ ﺎــﮑﯾﺮﻣآ رﻮﺸﮐ رد هﺪﺷ مﺎﺠﻧا یﺎﻫﺪﻧﻮﯿﭘ داﺪﻌﺗ ،1995 8000 دوﺪــﺣ ﯽﯾﺎﯿـﺳآ یﺎﻫرﻮـﺸﮐ ﻞـﮐ رد و درﻮـﻣ 20/000 .(7 و4)ﺖﺳا هدﻮﺑ درﻮﻣ ،ناراﺪﻤﺘـﺳﺎﯿﺳ ﺖﯿﻟﻮﺌـﺴﻣ سﺎـﺴﺣا مﺪـﻋ ،ﻪــﺟدﻮﺑ دﻮﺒﻤﮐ ﯽﻧﻮﻧﺎـﻗ ﺢـﯾاﻮﻟ دﻮـﺟو مﺪــﻋ ،یرادا ﺮﯿﮔ ﺎﭘ و ﺖﺳد تﺎﻔﯾﺮﺸﺗ یﺎﻫنﺎﻣزﺎـﺳ دﻮـﺟو مﺪــﻋ ،ﺺﺼﺨﺘﻣ یﺎﻫوﺮﯿﻧ دﻮﺒﻤﮐ ،مزﻻ مﺪـﻋ ﻪـﻤﻫ زا ﺮﺗﻢﻬــﻣ و ﯽﺒﻫﺬﻣ نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ یﺎﻫشﺮﮕﻧ ،لﻮﺌﺴﻣ گﺮـﻣ زا ﻮـﻀﻋ یاﺪـﻫا ﻪــﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﻌﻣﺎﺟ ﻢﻈﻋا ﺶﺨﺑ شﺮﯾﺬﭘ ﻦـﯾا ﻞـﻠﻋ ﻪـﻠﻤﺟ زا ناﻮــﺗﯽﻣ ار ﯽﯾﺎﯿﺳآ یﺎﻫرﻮﺸﮐ رد یﺰﻐﻣ .(15 و7 ،6 ،4)ﺖﺴﻧاد ﺮﯿﮔﻢﺸﭼ توﺎﻔﺗ گﺮــﻣ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ رﺎﻤﯿﺑ نﺎﯿﻓاﺮﻃا ﯽﺒﻫﺬﻣ یﺎﻫروﺎﺑ و ﺎﻫشزرا ﻊـﻄﻗ یاﺮـﺑ یﺮﯿـﮔﻢـﯿﻤﺼﺗ رد ﺮـﺛﻮﻣ ﻞﻣﺎــﻋ ﻦﯾﺮﺗﻢﻬﻣ ،یﺰﻐﻣ هﺪـﺷ نﺎـﯿﺑ ﺪـﺴﺟ زا ﻮـﻀﻋ ﺖـﺷادﺮﺑ هزﺎــﺟا و رﺎﻤﯿﺑ نﺎﻣرد
ﻪـﺑ ﺎﻫنﺎﺘــﺳرﺎﻤﯿﺑ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا دروآﺮﺑ سﺎﺳاﺮﺑ .(17 و16)ﺖﺳا زا ،ﻮـﻀﻋ یاﺪــﻫا درﻮﻣ رد ﺺﺨﺸﻣ ﺪﻨﯾاﺮﻓ ﻦﺘﺷاﺪﻧ ﺖﻠﻋ داﺮﻓا مﺎﻤﺗ اﺮﯾز (18)ﺪﻨﻫدﯽﻣ ﺖﺳد زا ار ﯽﻟﺎﻤﺘﺣا نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ اﺪﻫا رﺎـﯿﺘﺧا رد ﻮـﻀﻋ یاﺪــﻫا ﻪﻨﯾﺰﮔ و هﺪﺸﻧ ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ هﺪﻨﻨﮐ اﺪﻫا .(14)دﺮﯿﮔﯽﻤﻧ راﺮﻗ داﺮﻓا ﻪﻤﻫ نارﺎﺘﺳﺮﭘ شﺮﮕﻧ ﻪﮐ ﺪﻧاهداد نﺎﺸﻧ ناﺮﮔﺶﻫوﮋﭘ زا یاهﺪﻋ دﺎـﻤﺘﻋا ﺎــﺑ ﻮﻀﻋ یاﺪﻫا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ هﮋﯾو یﺎﻫﺶﺨﺑ نﺎﮑﺷﺰﭘ و گﺮﻣ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ رﺎﻤﯿﺑ نﺎـﯿﻓاﺮﻃا ﺖﯾﺎﺿر ﺐﻠﺟ رد ﺎﻫنآ ﺲﻔﻧ ﻪﺑ .(19 و14 ،12)ﺪــﺷﺎﺑﯽﻣ طﺎﺒﺗرا رد ﺮﻣا ﻦﯾا رد ﺖﯿﻘﻓﻮﻣ و یﺰﻐﻣ رد ﻮـﻀﻋ یاﺪـﻫا ﻪـﺑ ﺖﺒـﺴﻧ ﺖـﺒﺜﻣ شﺮــﮕﻧ نﺎﻘﻘﺤﻣ ﻦﯿﻨﭼﻢﻫ ﻪـﺑ ﺎــﻫنآ ﺖﻘﻓاﻮﻣ ﺎﺑ ار هﮋﯾو یﺎﻫﺶﺨﺑ نارﺎﺘﺳﺮﭘ و نﺎﮑﺷﺰﭘ یاﺪـﻫا رد یﺰـﻐﻣ گﺮـﻣ نارﺎــﻤﯿﺑ نﺎﯿﻓاﺮﻃا ﻪـﯿﺟﻮﺗ و ﻖﯾﻮﺸﺗ .(19 و16 ،12 ،11)ﺪﻧاﻪﺘـــﺴﻧاد طﺎـــﺒﺗرا رد ﺖﻓﺎــﺑ ﺎــﯾ ﻮــﻀﻋ نﺎـﯿﺑ ادﺎــﻧﺎﮐ و نﺎﺘﺴﻠﮕﻧا ،ﺎﮑﯾﺮﻣآ رد هﺪﺷ مﺎﺠﻧا یﺎﻫﺶﻫوﮋﭘ ﺎــﺑ نارﺎﺘﺳﺮﭘ و نﺎﮑﺷﺰﭘ %95 ﺎﺗ 80 دوﺪﺣ ﻪﮐ ﺖﺳا نآ هﺪﻨﻨﮐ ﺎــﻣا (20 و19 ،16 ،5)ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻖﻓاﻮﻣ یﺰﻐﻣ گﺮﻣ رد ﻮﻀﻋ یاﺪﻫا ار ﻮـﻀﻋ یاﺪــﻫا ترﺎﮐ ﺎﺗ ﺪﻧﺪﺷ ﺮﺿﺎﺣ ﺎﻫنآ %70 ﺎﺗ 25 ﺎﻬﻨﺗ .(19-22)ﺪﻨﻨﮐ ﺎﻀﻣا یﺎـﻀﻣا ﺎــﺑ نارﺎﺘﺳﺮﭘ و نﺎﮑﺷﺰﭘ ﺖﻔﻟﺎﺨﻣ ﻞﯾﻻد ﻦﯾﺮﺗﻢﻬﻣ ﺪـﺴﺟ نﺪـﺷ ﻞﮑــﺷ ﺪﺑ و ﯽﺒﻫﺬﻣ یﺎﻫروﺎﺑ ﻮﻀﻋ یاﺪﻫا ترﺎﮐ نارﺎﺘﺳﺮﭘ و نﺎﮑﺷﺰﭘ ﻢﻬﻣ ﺶﻘﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ .(22)دﻮﺑ هﺪﺷ ﺮﮐذ طﺎــﺒﺗرا ﻪـﻠﻤﺟ زا ﻮـﻀﻋ یاﺪـﻫا ﺪـﻨﯾاﺮﻓ رد هﮋـﯾو یﺎـﻫﺶﺨﺑ
و11 ،5)یﺰـﻐﻣ گﺮــﻣ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ نﺎﮕﺘﺴﺑ ﺎﺑ ﺎﻫنآ ﮏﯾدﺰﻧ نارﺎﺘﺳﺮﭘ و نﺎﮑﺷﺰﭘ شﺮﮕﻧ ﺖﺧﺎﻨﺷ ﻪﮐ ﺪﺳرﯽﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ،(22
ﻪـﺑ یﺰـﻐﻣ گﺮــﻣ رد ﻮﻀﻋ یاﺪﻫا ﻪﺑ هﮋﯾو یﺎﻫﺖﺒﻗاﺮﻣ ﺶﺨﺑ یاﺮﺑ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا یﺎﻫﺶﻫوﮋﭘ ﻢﮐ داﺪﻌﺗ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ صﻮﺼﺧ .ﺖﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ ﯽﯾﻻﺎﺑ ﺖﯿﻤﻫا زا ناﺰﯾرﻪﻣﺎﻧﺮﺑ نارﺎﺘـﺳﺮﭘ و نﺎﮑـﺷﺰﭘ شﺮﮕﻧ ﻦﯿﯿﻌﺗ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا مﻮــﻠﻋ هﺎﮕـــﺸﻧاد یﺎﻫنﺎﺘـﺳرﺎﻤﯿﺑ هﮋـﯾو یﺎـﻫﺖﺒﻗاﺮﻣ ﺶـﺨﺑ ترﻮﺻ یﺰﻐﻣ گﺮﻣ رد ﻮﻀﻋ یاﺪﻫا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ناﺮﯾا ﯽﮑﺷﺰﭘ نارﺎﺘـﺳﺮﭘ و نﺎﮑـﺷﺰﭘ زا ﺶـﻫوﮋﭘ ﻦـﯾا رد ﻦــﯿﻨﭼ ﻢﻫ .ﺖﻓﺮﮔ رد دﻮـﺧ ﻪــﺑﺮﺠﺗ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﺷ ﻪﺘﺳاﻮﺧ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ و یﺰــﻐﻣ گﺮـــﻣ ﻪـﺑ ﻼـﺘﺒﻣ نارﺎـﻤﯿﺑ نﺎـﯿﻓاﺮﻃا ﺎـﺑ درﻮـﺧﺮﺑ .ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ نﺎﯿﺑ ار ﺎﻀﻋا ﺪﻧﻮﯿﭘ ﻊﻧاﻮﻣ ﻦﯾﺮﺗﻢﻬﻣ ﻮﻀﻋ نﺎﮔﺪﻧﺮﯿﮔ ﯽﺳرﺮﺑ شور
رد (cross-sectional) ﯽـﻌﻄﻘﻣ ترﻮـﺻ ﻪـﺑ ﻪــﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا و نﺎﮑــﺷﺰﭘ شﺮــﮕﻧ ﻦــﯿﯿﻌﺗ رﻮـــﻈﻨﻣ ﻪـﺑ 1382 لﺎـﺳ رﺎﻬـﺑ ﺖــﺤﺗ یﺎﻫنﺎﺘﺳرﺎﻤﯿﺑ هﮋﯾو یﺎﻫﺖﺒﻗاﺮﻣ یﺎﻫﺶﺨﺑ نارﺎﺘﺳﺮﭘ ﺖﺒـﺴﻧ (نﺎﺘــﺳرﺎﻤﯿﺑ 10)ناﺮﯾا ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﺶﺷﻮﭘ یروآﻊـﻤﺟ یاﺮــﺑ .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا یﺰﻐﻣ گﺮﻣ رد ﻮﻀﻋ یاﺪﻫا ﻪﺑ هدﺎﻔﺘـــﺳا ﯽﺘﻤـﺴﻗ 2 ﻪﺘﺧﺎـﺳ دﻮــﺧ ﻪــﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ زا ﺎـﻫهداد .ﺪﯾدﺮﮔ تﺎـﯿﺻﻮﺼﺧ ﯽـﺳرﺮﺑ ﻪــﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ لوا ﺖﻤﺴﻗ ،ﻞﻫﺎـﺗ ﺖـﯿﻌﺿو ،تﻼـﯿﺼﺤﺗ ﺢﻄــﺳ ،ﺲﻨﺟ ،ﻦﺳ)ﯽﮑﯿﻓاﺮﮔﻮﻣد و ﻪﺘـﺴﺑ لاﻮـﺳ 10 ﻞﻣﺎــﺷ مود ﺖﻤﺴﻗ و (ﻞﻐﺷ و رﺎﮐ ﻪﻘﺑﺎﺳ ﻪـﺑ ﺖﺒـﺴﻧ ﯽـﺳرﺮﺑ ﺖـﺤﺗ داﺮــﻓا شﺮﮕﻧ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ زﺎﺑ یروآﻊـﻤﺟ یاﺮـﺑ .دﻮـﺑ یﺰـﻐﻣ گﺮــﻣ دراﻮﻣ رد ﻮﻀﻋ یاﺪﻫا رد ﻞﻏﺎــﺷ نارﺎﺘﺳﺮﭘ و نﺎﮑﺷﺰﭘ مﺎﻤﺗ ﻦﯿﺑ ﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ ﺎﻫهداد .ﺪﺷ ﻊﯾزﻮﺗ یرﺎﮐ یﺎﻫﺖﻔﯿﺷ مﺎﻤﺗ رد رﻮﮐﺬﻣ یﺎﻫﺶﺨﺑ ﺮـﮐذ یﺎـﻫﺶﺨﺑ ﻪــﺑ ﻪﻌﺟاﺮﻣ رﺎﺑ ﺪﻨﭼ زا ﺲﭘ ناﺮﮔﺶﻫوﮋﭘ .ﺪـﻧﺪﯾدﺮﮔ ﺎﻫﻪﻣﺎﻧﺶـﺳﺮﭘ زا %82 یروآﻊـﻤﺟ ﻪـﺑ ﻖــﻓﻮﻣ هﺪﺷ ﺪﺷ فﺬﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ زا ندﻮﺑ ﺺﻗﺎﻧ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ هدزاود .ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ 84 ﺖﯾﺎﻬﻧ رد و ﺰــﮐﺮﻣ سﺎﻨـــﺷرﺎﮐ 14 یﺮﮕﻧزﺎـﺑ ﺎـﺑ ﻪﻣﺎﻧﺶـﺳﺮﭘ رﺎـﺒﺘﻋا درﻮـﻣ ﺎﻫهﺎﮕـﺸﻧاد ﯽــﻤﻠﻋ ﺖﺌﯿﻫ یﺎﻀﻋا و صﺎﺧ یﺎﻫیرﺎﻤﯿﺑ زا و SPSS راﺰﻓامﺮﻧ زا ﺎﻫهداد ﻞﯿﻠﺤﺗ یاﺮﺑ .ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺪﯿﯾﺎﺗ ﻦــﯿﺑ طﺎـﺒﺗرا ﻦـﯿﯿﻌﺗ یاﺮـﺑ ﯽـﺗ و یﺎـﮐ روﺬـﺠﻣ یﺎـﻫنﻮﻣزآ ترﺎـﮐ ﻞـﯿﻤﮑﺗ رد یﺪﻨﻣﺖﯾﺎــﺿر ﺎﺑ ﯽﮑﯿﻓاﺮﮔﻮﻣد تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ .ﺪﯾدﺮﮔ هدﺎﻔﺘﺳا ﻮﻀﻋ یاﺪﻫا
ﺞﯾﺎﺘﻧ و ﮏـﺷﺰﭘ ﻪـﯿﻘﺑ و رﺎﺘــﺳﺮﭘ ﯽﺳرﺮﺑ ﺖﺤﺗ داﺮﻓا %67 دوﺪﺣ ﯽﻨــﺳ ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ .ﺪـﻧدﻮﺑ نز نﺎﮑـﺷﺰﭘ %46 و نارﺎﺘـﺳﺮﭘ %84 داﺮــﻓا %57 دوﺪﺣ .دﻮﺑ لﺎﺳ 31/85±6/94 ﯽﺳرﺮﺑ ﺖﺤﺗ داﺮﻓا اﺪـﺟ ﺎـﯾ هﻮــﯿﺑ داﺮﻓا ﺮﯾﺎﺳ و دﺮﺠﻣ %40 ،ﻞﻫﺄﺘﻣ ﯽﺳرﺮﺑ ﺖﺤﺗ ﺎـﺑ ﯽـﺳرﺮﺑ ﺖـﺤﺗ داﺮـﻓا (84 زا 80)%95 دوﺪــﺣ .ﺪﻧدﻮﺑ هﺪﺷ ﻒﻟﺎـﺨﻣ ﻪـﯿﻘﺑ و ﻖـﻓاﻮﻣ یﺰـﻐﻣ گﺮــﻣ ﺎﺑ داﺮﻓا زا ﻮﻀﻋ ﺪﻧﻮﯿﭘ ﺎـﺑ ﻖـﻓاﻮﻣ داﺮـﻓا یﻮـﺳ زا هﺪــﺷ ﻪﺋارا ﻞﯾﻻد ﻦﯾﺮﺗﻢﻬﻣ .ﺪﻧدﻮﺑ
1 3
ﯽـﻠﻤﻋ مﺎــﺠﻧا ،ﻮﻀﻋ هﺪﻧﺮﯿﮔ دﺮﻓ تﺎﺠﻧ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﺎﻀﻋا ﺪﻧﻮﯿﭘ رد طﺎـﺸﻧ دﺎـﺠﯾا ،ﻪﻧاﺪﻨـﺴﭘاﺪــﺧ یرﺎﮐ مﺎﺠﻧا ،ﻪﻧﺎﺘﺳود نﺎﺴﻧا ﺮﻃﺎـــﺧ ﯽﻠـﺴﺗ و ﺶـﻣارآ دﺎـﺠﯾا و ﻮـﻀﻋ هﺪﻧﺮﯿـﮔ نﺎـﯿﻓاﺮﻃا .دﻮﺑ یﺰﻐﻣ گﺮﻣ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ رﺎﻤﯿﺑ نﺎﯿﻓاﺮﻃا ﻞـﯾﻻد ﺐـﯿﺗﺮﺗ ﻪـﺑ ﺎـﻀﻋا ﺪـﻧﻮﯿﭘ نﺎـﻔﻟﺎﺨﻣ ﻞــﯾﻻد ﻦﯾﺮﺗﻢﻬﻣ .ﺪـﯾدﺮﮔ نﺎـﯿﺑ رﺎــﻤﯿﺑ نﺎــﯿﻓاﺮﻃا رد یﺪــﯿﻣاﺎﻧ دﺎﺠﯾا و ﯽﻋﺮﺷ ﺖــﺤﺗ نارﺎﺘـﺳﺮﭘ و نﺎﮑـﺷﺰﭘ زا (84 زا 67)%79 دوﺪـﺣ ﺎﻬـﻨﺗ ﻮـﻀﻋ یاﺪـﻫا ترﺎـــﮐ یﺎــﻀﻣا و ﻞﯿﻤﮑﺗ ﻪﺑ ﯽﺿار ،ﯽﺳرﺮﺑ .ﺪﻧﺪﺷ رد نﺎـﻔﻟﺎﺨﻣ و نﺎــﻘﻓاﻮﻣ ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ نﺎﯿﺑ ﻞﯾﻻد ﻦﯾﺮﺗﻢﻬﻣ .ﺖﺳا هﺪﺷ هدروآ 1 هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ ﺢﻄــﺳ ،ﺲــﻨﺟ ،ﻦــﺳ)ﯽـــﮑﯿﻓاﺮﮔﻮـﻣد تﺎـﯿﺻﻮﺼﺧ ﻦـﯿﺑ ﺖﯾﺎـﺿر و (ﻞﻐـﺷ و رﺎـﮐ ﻪﻘﺑﺎــﺳ ،ﻞﻫﺎﺗ ﺖﯿﻌﺿو ،تﻼﯿﺼﺤﺗ هﺪﻫﺎـــﺸﻣ ﯽﻃﺎـﺒﺗرا ﻮـــﻀﻋ یاﺪـــﻫا ترﺎـﮐ ﻞـــﯿﻤﮑﺗ یاﺮـﺑ .ﺪﯾدﺮﮕﻧ
ترﺎﮐ ﻞﯿﻤﮑﺗ ﺎﺑ نﺎﻔﻟﺎﺨﻣ و نﺎﻘﻓاﻮﻣ ﻞﯾﻻد ﻦﯾﺮﺗﻢﻬﻣ -1 هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ
ﻮﻀﻋ یاﺪﻫا عﻮﺿﻮﻣ داﺪﻌﺗ
ﺪﺻرد
(n=67):نﺎﻘﻓاﻮﻣ ﻞﯾﻻد ﻮﻀﻋ هﺪﻧﺮﯿﮔ تﺎﺠﻧ
15 22/4
ﻪﻧﺎﺘﺳود نﺎﺴﻧا ﯽﻠﻤﻋ 12
17/9
ﻪﻧاﺪﻨﺴﭘاﺪﺧ ﯽﻠﻤﻋ 11
16/4
ناﺮﮕﯾد رد تﺎﯿﺣ مواﺪﺗ 7
10/4
شاهداﻮﻧﺎﺧ و ﻮﻀﻋ هﺪﻧﺮﯿﮔ رد طﺎﺸﻧ دﺎﺠﯾا 6
9
ﻮﻀﻋ هﺪﻨﻫد نﺎﯿﻓاﺮﻃا رد ﺶﻣارآ دﺎﺠﯾا 5
7/5
ﯽﻧﺎﻣرد یﺎﻫﻪﻨﯾﺰﻫ ﺶﻫﺎﮐ 4
6
ﯽﮑﺷﺰﭘ ﻢﻠﻋ ﺖﻓرﺶﯿﭘ ﻪﺑ ﮏﻤﮐ 3
4/4
ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ﯽﮕﺘﺴﺑﻢﻫ ﻮﺟ ﺖﯾﻮﻘﺗ 2
3
ﻪﻌﻣﺎﺟ رد ﻮﻀﻋ یاﺪﻫا ﮓﻨﻫﺮﻓ ﻪﻌﺳﻮﺗ 2
3
(n=17):نﺎﻔﻟﺎﺨﻣ ﻞﯾﻻد ﯽﻋﺮﺷ ﻞﯾﺎﺴﻣ
6 35/3
نﺪﺑ یﺎﻀﻋا ﻪﺑ ﻪﻗﻼﻋ 4
23/5
هداﻮﻧﺎﺧ ﺖﻔﻟﺎﺨﻣ 3
17/6
نﺎﯿﻓاﺮﻃا ندﺮﮐ ﺪﯿﻣاﺎﻧ 2
11/8
نﺪﺑ یﺎﻀﻋا زا یرﺎﺠﺗ هدﺎﻔﺘﺳا ءﻮﺳ لﺎﻤﺘﺣا 1
5/9
گﺮﻣ و تﺎﯿﺣ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﺮﯿﺳ ﺎﺑ تﺮﯾﺎﻐﻣ 1
5/9
1 ﻞـﻗاﺪﺣ نارﺎﺘﺳﺮﭘ و نﺎﮑﺷﺰﭘ زا (84 زا 59)%70 دوﺪــﺣ یﺰــﻐﻣ گﺮﻣ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ رﺎﻤﯿﺑ نﺎﯿﻓاﺮﻃا ﺎﺑ ﯽﯾورﺎﯾور ﻪﻘﺑﺎﺳ رﺎﺑ .ﺪﻨﺘﺷاد ار ﺪﻫﺎــﺷ رﺎــﺑ 1 ﻞـــﻗاﺪﺣ داﺮـﻓا ﻦـﯾا (59 زا 33)%56 دوﺪﺣ ﻮـﻀﻋ یاﺪـﻫا ﺎـﺑ یﺰـﻐﻣ گﺮــﻣ ﻼﺘﺒﻣ رﺎﻤﯿﺑ نﺎﯿﻓاﺮﻃا ﺖﻘﻓاﻮﻣ .ﺪﻧدﻮﺑ رﺎﻤﯿﺑ ﻞـﯾﻻد ﻦﯾﺮﺗﻢﻬــﻣ ،نارﺎﺘﺳﺮﭘ و نﺎﮑﺷﺰﭘ تارﺎﻬﻇا سﺎﺳاﺮﺑ یدﺎﺷ ،ﺪﻧواﺪﺧ ﺖﯾﺎﺿر ،ﯽﺘﺳودنﺎﺴﻧا ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﻖﻓاﻮﻣ داﺮﻓا ﺖـﯿﺻو و ﯽـﯾاﺪﻫا ﻮـﻀﻋ ﺮـﺑاﺮﺑ رد لﻮــﭘ ﻦﺘﻓﺮﮔ ،رﺎﻤﯿﺑ حور .ﺖﺳا هدﻮﺑ موﺪﺼﻣ ﺪﻫﺎـﺷ رﺎـﺑ 1 ﻞــﻗاﺪﺣ ﺎﻫنآ (ﺮﻔﻧ 59 زا ﺮﻔﻧ 26)%44 دوﺪﺣ ﻪـﺑ ﺖﺒـﺴﻧ یﺰـﻐﻣ گﺮــﻣ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ رﺎﻤﯿﺑ نﺎــﯿﻓاﺮﻃا ﺖــﻔﻟﺎﺨﻣ ار نﺎـﻔﻟﺎﺨﻣ ﻞــﻠﻋ ﻦــﯾﺮﺗﻢﻬﻣ ﻪــﮐ ﺪــﻧدﻮﺑ رﺎﻤﯿﺑ ﻮﻀﻋ یاﺪﻫا یدﻮﺒﻬــﺑ لﺎﻤﺘﺣا ،ﯽــﻋﺮﺷ ﻞـــﯾﺎﺴﻣ ﺎﺑ تﺮـــﯾﺎﻐﻣ ،ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ
،هدﺮـﮐ تﻮـﻓ ﺺــﺨﺷ ﻪــﺑ ﺖــﺒﺴﻧ ﯽــﻔﻃﺎﻋ سﺎﺴﺣا ،رﺎﻤﯿﺑ زا ﯽــــﺘﯾﺎﺿرﺎﻧ ،ﺪﺴﺟ زا ﺎﻀﻋا ﺖﺷادﺮﺑ ﻦﺘﺴﻧاد ﯽـﻧﺎﺴﻧاﺮﯿﻏ زا ﻦﺘـﺷاﺪﻧ ﯽﻫﺎـﮔآ و رﺎـﻤﯿﺑ زا نﺎﺘــﺳرﺎﻤﯿﺑ ﻞﻨﺳﺮﭘ ﺖــﺒﻗاﺮﻣ .ﺖﺳا هدﻮﺑ ﻞﻤﻋ ﻦﯾا ﻪﺑ ﺖـﺒﺴﻧ رﺎﻤﯿﺑ تاﺮﻈﻧ ﻪﻘﺑﺎـــﺳ رﺎــﺑ 1 ﻞــﻗاﺪﺣ ﺎــﻫنآ (84 زا 22)%26 دوﺪــــﺣ ار ﻮـــﻀﻋ ﺖــﻓﺎﯾرد ﻪـﺑ ﺪـــﻨﻣزﺎﯿﻧ نارﺎـﻤﯿﺑ ﺎـﺑ ﯽـــﯾورﺎﯾور .ﺪﻨﺘﺷاد ﺖﻔﻟﺎﺨﻣ ﺪﻫﺎﺷ رﺎﺑ 1 ﻞﻗاﺪﺣ داﺮﻓا ﻦﯾا (22 زا 5)%23 دوﺪﺣ ﻪـﺑ ﻼـﺘﺒﻣ داﺮـﻓا زا ﻮــﻀﻋ ﺖﻓﺎﯾرد یاﺮﺑ وا نﺎﯿﻓاﺮﻃا ﺎﯾ رﺎﻤﯿﺑ .ﺪﻧدﻮﺑ یﺰﻐﻣ گﺮﻣ ،ﯽـﺳرﺮﺑ درﻮـﻣ نارﺎﺘــﺳﺮﭘ و نﺎﮑﺷﺰﭘ تارﺎﻬﻇا سﺎﺳاﺮﺑ ﺐــﯿﺗﺮﺗ ﻪـﺑ ﻮـﻀﻋ ﺖﻓﺎـﯾرد یاﺮـﺑ نﺎـﻔﻟﺎﺨﻣ ﻞـﯾﻻد ﻦﯾﺮﺗﻢﻬـﻣ یﺎــﻫیرﺎﻤﯿﺑ زا ﯽﮑﯾ ﻪﺑ ﻼﺘﺑا نﺎﮑﻣا ،ﯽﻋﺮﺷ ﻞﯾﺎﺴﻣ ﺎﺑ تﺮﯾﺎﻐﻣ هدﺮﮐ تﻮﻓ دﺮﻓ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ هﺎﻨﮔ سﺎﺴﺣا و لﺎﻘﺘﻧا ﻞﺑﺎﻗ کﺎﻧﺮﻄﺧ .ﺖﺳا هدﻮﺑ
ﺚﺤﺑ ﺪـﻧﻮﯿﭘ ﺎـﺑ نارﺎﺘـﺳﺮﭘ و نﺎﮑــﺷﺰﭘ %95 دوﺪﺣ ﻪﮐ ﯽﻟﺎﺣ رد %79 ﺎﻬـﻨﺗ ،ﺪـﻧدﻮﺑ ﻖــﻓاﻮﻣ یﺰﻐﻣ گﺮﻣ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ داﺮﻓا زا ﻮﻀﻋ .ﺪﻧدﺮﮐ ﺎﻀﻣا و ﻞﯿﻤﮑﺗ ار ﻮﻀﻋ یاﺪﻫا ترﺎﮐ ﺎﻫنآ
ﻦـــﯿﯿﻌﺗ رﻮـﻈﻨﻣ ﻪـــﺑ ﻪـﮐ ﯽــــﻌﻄﻘﻣ ﻪـــﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦــــﯾا رد ﯽــــﻧاﺮﻬﺗ ﻪﻟﺎـﺳ 60 ﺎـﺗ 20 ناﺪﻧوﺮﻬـﺷ شﺮـــﮕﻧ و ﯽـــﻫﺎﮔآ مﺎــﺠﻧا یﺰﻐﻣ گﺮــﻣ دراﻮﻣ رد ﻮــﻀﻋ یاﺪــﻫا ﻪــﺑ ﺖــﺒﺴﻧ مﺮﻓ یﺎﻀﻣا و ﻞﯿﻤﮑﺗ ﻪﺑ ﯽﺿار ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ داﺮﻓا %52 ،ﺪﺷ ﻞـﯾﻻد ﻦـــﯾﺮﺗﻢﻬﻣ نﺎـﮔﺪـﻨﻫد ﺖﯾﺎــﺿر .ﺪــﻧدﻮﺑ ﻮﻀﻋ یاﺪﻫا نﺎــﯿﺑ یﻮــﻨﻌﻣ و ﯽــــﻧﺎﺴﻧا ﺪــــﻌﺑ ﻪـــــﺑ ﻪـــﺟﻮﺗ ار دﻮـﺧ .(23)ﺪﻧدﺮﮐ و نﺎﮑــﺷﺰﭘ ﺐــﻠﻏا ﻪــــﮐ ﺪــــﻧاهداد نﺎـــﺸﻧ ﺎـﻫﺶﻫوﮋﭘ ،ﻮـﻀﻋ یاﺪــﻫا ﻪﺑ ﺖــﺒﺴﻧ ﺖــﺒﺜﻣ شﺮﮕﻧ دﻮﺟو ﺎﺑ نارﺎﺘﺳﺮﭘ ﺖــﺴﮑﺷ رﺎــﭼد دﻮــﺧ یﺎــﻫروﺎﺑ ﻪـــﺑ نﺪﯿـﺸﺨﺑ ﻖـﻘﺤﺗ رد .(11)ﺪﻧاهﺪﺷ یﺎـﻫﺶﺨﺑ نارﺎﺘـﺳﺮﭘ و نﺎﮑـﺷﺰﭘ ﻦـﯿﺑ ﻪــﮐ یاﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد یﺎـﻫﺖﺒﻗاﺮﻣ یﺎـﻫﺶﺨﺑ رد ﻪـﮐ یداﺮــــﻓا ،ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺮﯾﺎـــﺳ زا ﺶـﯿﺑ یرادﯽـﻨﻌﻣ رﻮـﻃ ﻪـﺑ ،ﺪـﻧدﺮﮐﯽﻣ رﺎـﮐ هﮋـﯾو ﺎــﻀﻋا ﺪـﻧﻮﯿﭘ ﺎـﺑ ﻪـﻄﺑار رد یرﺎـــﮑﻤﻫ ﻪـﺑ ﻞﯾﺎـﻣ نارﺎﺘـﺳﺮﭘ .(5)ﺪﻧدﻮﺑ و نﺎﮑﺷﺰﭘ %95 ﺎﺗ 80 دوﺪﺣ ادﺎﻧﺎﮐ و نﺎﺘﺴﻠﮕﻧا ،ﺎﮑﯾﺮﻣآ رد ﻖـﻓاﻮﻣ یﺰـﻐﻣ گﺮـﻣ دراﻮـﻣ رد ﻮـﻀﻋ یاﺪـﻫا ﺎــﺑ نارﺎﺘﺳﺮﭘ ﺎﺗ ﺪﻧﺪﺷ ﺮﺿﺎﺣ ﺎﻫنآ %70 ﺎﺗ 25 ﺎﻬﻨﺗ ﺎﻣا (20 و19 ،16 ،5)ﺪﻧدﻮﺑ لﺎﺜﻣ ناﻮﻨﻋ ﻪــﺑ .(20-22)ﺪﻨﻨﮐ ﺎﻀﻣا ار ﻮــﻀﻋ یاﺪــﻫا ترﺎﮐ %84 دوﺪـــﺣ و ﯽﯾادﺎــــﻧﺎﮐ ﺺــــﺼﺨﺘﻣ نﺎﮑــﺷﺰﭘ زا %95 یﺰـﻐﻣ گﺮـﻣ دراﻮــﻣ رد ﻮﻀﻋ یاﺪﻫا ﺎﺑ ﯽﮕﻨﮐﮓﻨﻫ نارﺎﺘﺳﺮﭘ %23 و ﯽﯾادﺎــﻧﺎﮐ نﺎﮑــﺷﺰﭘ %63 ﺎﻬــﻨﺗ ﺎــﻣا ﺪـــﻧدﻮﺑ ﻖـﻓاﻮﻣ ﺎـﻀﻣا ﻪــﻧﺎﺒﻠﻃواد ار ﻮﻀﻋ یاﺪﻫا ترﺎﮐ ﯽﮕﻨﮐﮓﻨﻫ نارﺎﺘﺳﺮﭘ .(20 و19)ﺪﻧدﺮﮐ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ هﮋﯾو یﺎﻫﺶﺨﺑ نﺎﮑﺷﺰﭘ و نارﺎﺘﺳﺮﭘ شﺮﮕﻧ ﻦﯿﺑ ﺖﯾﺎــﺿر ﺐـﻠﺟ رد ﺎـﻫنآ ﺲـﻔﻧ ﻪـﺑ دﺎـﻤﺘﻋا ﺎـﺑ ﻮـﻀﻋ یاﺪـﻫا ﺮـﻣا ﻦـﯾا رد ﺖـﯿﻘﻓﻮﻣ و یﺰــﻐﻣ گﺮﻣ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ رﺎﻤﯿﺑ نﺎﯿﻓاﺮﻃا شﺮــﮕﻧ نﺎﻘﻘﺤﻣ ﻪﮐ یرﻮﻃ ﻪﺑ .(18 و14 ،12)دراد دﻮﺟو طﺎﺒﺗرا نارﺎﺘــﺳﺮﭘ و نﺎﮑـــﺷﺰﭘ رد ﻮـﻀﻋ یاﺪـﻫا ﻪـﺑ ﺖﺒـﺴﻧ ﺖـﺒﺜﻣ گﺮــﻣ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ نﺎﮕﺘﺴﺑ ﻖﯾﻮﺸﺗ ﺎﺑ ار هﮋﯾو یﺎﻫﺶﺨﺑ دراﻮـﻣ داﺪـﻌﺗ ﻦـﯿﻨﭼ ﻢــﻫ و ﺖﻓﺎﺑ ﺎﯾ ﻮﻀﻋ یاﺪﻫا یاﺮﺑ یﺰﻐﻣ طﺎــﺒﺗرا رد ﺖﻓﺎﺑ ﺎﯾ ﻮﻀﻋ یاﺪﻫا یاﺮﺑ رﺎﻤﯿﺑ نﺎﮕﺘﺴﺑ یﺎﺿﺎﻘﺗ .(19 و16 ،12 ،11)ﺪﻧاﻪﺘﺴﻧاد ار ﯽــــﺘﺒﺜﻣ ﯽــﮕﺘﺴﺑ ﻢـــﻫ نارﺎﺘﺳﺮﭘ و نﺎــﮑﺷﺰﭘ شﺮﮕﻧ
ﻮــﻀﻋ یاﺪــﻫا و ﺪــﻧﻮﯿﭘ ﻪﻨﯿﻣز رد ﺎﻫنآ ﻪــﺑﺮﺠﺗ و ﺶﻧاد ﺎﺑ و نﺎﮑــﺷﺰﭘ ﻪــﮐ یرﻮـــﻃ ﻪـﺑ ﺖـــﺳا هداد نﺎـــﺸﻧ هدﺮـــﻣ ﻪـــﻨﯿﻣز رد ﺮــﺗﺶﯿﺑ ﻪـــﺑﺮﺠﺗ و ﺶـــﻧاد یاراد نارﺎـــﺘﺳﺮﭘ هدﺮــﻣ ﺖﻓﺎــﺑ ﺪــﻧﻮﯿﭘ ﻪـــﺑ ﺖﺒـﺴﻧ یﺮـﺗﺖﺒﺜﻣ شﺮـﮕﻧ ،ﺪـﻧﻮﯿﭘ .(20 و12)ﺪﻨﺘﺷاد و ﻞـــــﯿﻤﮑﺗ یاﺮـــــﺑ نﺎــــﻔﻟﺎﺨﻣ ﻞــــــﯾﻻد ﻦـــﯾﺮﺗﻢﻬﻣ ﻞـــﯾﺎﺴﻣ ﺐــــﯿﺗﺮﺗ ﻪــــﺑ ﻮـــﻀﻋ یاﺪـــﻫا ترﺎـﮐ یﺎــﻀﻣا رد ﺮــــﯿﯿﻐﺗ و ﺺـــــﻘﻧ نوﺪـــﺑ یرﺎـــﭙﺳ کﺎـﺧ ،ﯽـــﻋﺮﺷ رد یﺪــــﯿﻣاﺎﻧ دﺎــــﺠﯾا ،هداﻮﻧﺎــﺧ ﺖﻔﻟﺎـــﺨﻣ ،نﺪـﺑ یﺎـﻀﻋا ﺎــﻀﻋا زا یرﺎــﺠﺗ هدﺎــﻔﺘﺳا ءﻮـــﺳ لﺎﻤﺘﺣا ،رﺎﻤﯿﺑ نﺎﯿﻓاﺮﻃا هدﻮـــــﺑ گﺮـﻣ و تﺎـــﯿﺣ ﯽـــﻌﯿﺒﻃ ﺮـــﯿﺳ ﺎـﺑ تﺮـــﯾﺎﻐﻣ و .ﺖــﺳا نﺎــﯿﻓاﺮﻃا ﯽـﺒﻫﺬﻣ یﺎـﻫروﺎﺑ و ﺎـﻫشزرا ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﮏـﯾ رد رد ﺮــﺛﻮﻣ ﺮـﯿﻐﺘﻣ ﻦــﯾﺮﺗﻢﻬﻣ یﺰــﻐﻣ گﺮــﻣ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ هزﺎــﺟا و رﺎــﻤﯿﺑ نﺎــﻣرد ﻊـــــﻄﻗ یاﺮـــﺑ یﺮـــﯿﮔﻢـﯿﻤﺼﺗ رد .(16)دﻮــﺑ هﺪـﺷ ﯽـــﻓﺮﻌﻣ ﺪـــﺴﺟ زا ﻮـــﻀﻋ ﺖـــﺷادﺮﺑ ﻞـــﯾﻻد ﻦﯾﺮﺗﻢﻬـﻣ ،ﺮـﮕﯾد ﺶـــﻫوﮋﭘ ﮏـــﯾ رد ﻪـــﮐ ﯽـــﻟﺎﺣ یاﺪـﻫا ترﺎـﮐ یﺎـــﻀﻣا ﺎـﺑ نارﺎﺘـﺳﺮﭘ و نﺎﮑـﺷﺰﭘ ﺖﻔﻟﺎـﺨﻣ هﺪـﯾدﺮﮔ ﺮـﮐذ ﺪــﺴﺟ نﺪﺷ ﻞﮑﺷ ﺪﺑ و ﯽﺒﻫﺬﻣ یﺎﻫروﺎﺑ ﻮﻀﻋ .(22)دﻮﺑ نﺎـــﻔﻟﺎﺨﻣ ﻞـــﯾﻻد ﻦــــــﯾﺮﺗﻢﻬﻣ ﺮـــﮕﯾد یاﻪـــﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﺖــــﯿﻣﺎﻤﺗ ﻆــﻔﺣ ،یﺰــﻐﻣ گﺮــﻣ دراﻮﻣ رد ﻮــﻀﻋ یاﺪــﻫا عﻼﻃا مﺪــــﻋ و ﺐــﻫﺬﻣ ﺎﺑ ندﻮﺑ ﺮــﯾﺎﻐﻣ ،ﺪــﺴﺟ ﺖــﻣﺮﺣ و .(24)ﺪــﺷ شراﺰــﮔ یﺰـــﻐﻣ گﺮــﻣ مﻮــﻬﻔﻣ زا ﻪــــﮐ ﺖـــﺳا هداد نﺎــﺸﻧ ﺎــﻫﺶﻫوﮋﭘ زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞــﯾﺎﺘﻧ ترﺎـﮐ یﺎـﻀﻣا و ﻞـﯿﻤﮑﺗ ﺎـﺑ ﻒﻟﺎــﺨﻣ ﻪﮐ یداﺮﻓا رد شزﻮﻣآ و ﺶــﻧاد ،شﺮــﮕﻧ ﺮـــﯿﯿﻐﺗ ﺐــﺟﻮﻣ ﺪــﻨﺘﺴﻫ ﻮﻀﻋ یاﺪــﻫا یﺮـــــﯿﮔﻢـﯿﻤﺼﺗ و دﻮــــﺷﯽﻣ ﺎـــﻫنآ ﯽـــﺒﻫﺬﻣ یﺎـﻫروﺎﺑ ﺮــــــﯿﯿﻐﺗ ﻖـــــﻓاﻮﻣ ﺖـــــــﻬﺟ رد ار ﺎــــــﻫنآ ﺐـــــﻠﻏا .(26 و25)ﺪـــﻫدﯽﻣ ﻦﯾﺮﺗﻢﻬـﻣ نارﺎﺘـﺳﺮﭘ و نﺎﮑــﺷﺰﭘ تارﺎﻬﻇا ﻪــﺑ ﻪــﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺎـﺑ یﺰـﻐﻣ گﺮـﻣ ﻪــﺑ ﻼﺘﺒﻣ رﺎــﻤﯿﺑ نﺎـــﯿﻓاﺮﻃا ﺖــﻘﻓاﻮﻣ ﻞﻠﻋ ﺖﯾﺎﺿر ،ﯽــﺘﺳود نﺎﺴﻧا ﺐــﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ نﺎﺷرﺎﻤﯿﺑ ﻮﻀﻋ یاﺪﻫا
ﺮــﺑاﺮﺑ رد لﻮـــﭘ ﻦــــﺘﻓﺮﮔ ،رﺎـﻤﯿﺑ حور یدﺎـــﺷ ،ﺪـــﻧواﺪﺧ رد .ﺖـﺳا هدﻮـــﺑ موﺪـــﺼﻣ ﺖـــــﯿﺻو و ﯽــﯾاﺪﻫا ﻮــﻀﻋ ﺐــﯿﺗﺮﺗ ﻪـﺑ ﺎـﻫنآ ﺖـــﻔﻟﺎﺨﻣ ﻞـــﯾﻻد ﻦـــﯾﺮﺗﻢﻬﻣ ﻪـﮐ ﯽﻟﺎـﺣ ،رﺎــﻤﯿﺑ یدﻮـــﺒﻬﺑ لﺎـﻤﺘﺣا ،ﯽـــﻋﺮﺷ ﻞـــﯾﺎﺴﻣ ﺎـﺑ تﺮﯾﺎـﻐﻣ ﯽــﻧﺎﺴﻧا ﺮﯿﻏ ،هدﺮﮐ تﻮﻓ دﺮﻓ ﻪــﺑ ﺖــﺒﺴﻧ ﯽــﻔﻃﺎﻋ سﺎﺴﺣا ﺖــﺒﻗاﺮﻣ زا ﯽﺘﯾﺎـــﺿرﺎﻧ ،ﺪـﺴﺟ زا ﺎـﻀﻋا ﺖـﺷادﺮﺑ ﻦﺘـﺴﻧاد زا ﻦﺘــﺷاﺪﻧ ﯽـــــﻫﺎﮔآ و رﺎـــﻤﯿﺑ زا نﺎـــﺘﺳرﺎﻤﯿﺑ ﻞـــﻨﺳﺮﭘ هدﻮـﺑ ﻞــﻤﻋ ﻦـــﯾا ﻪـﺑ ﺖــــﺒﺴﻧ هدﺮــﮐ تﻮــﻓ دﺮــﻓ تاﺮﻈﻧ .ﺖﺳا ﻪـﺟرد نﺎﮕﺘـﺴﺑ ﺎـﺑ ﯽــﻨﻔﻠﺗ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ ﻖﯾﺮﻃ زا ﻪﮐ ﯽﺸﻫوﮋﭘ داد نﺎـﺸﻧ ،ﺖــﻓﺮﮔ ترﻮﺻ یﺰﻐﻣ گﺮﻣ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ لوا یﺎـــﻫشﺮﮕﻧ و ﺎـﻫروﺎﺑ ،رﺎـﻤﯿﺑ ﯽﺘﯿﺼﺨـﺷ یﺎـﻫﯽﮔﮋـﯾو ﻪـﮐ ،ﺎـﻀﻋا یاﺪـﻫا درﻮــﻣ رﺎﻤﯿﺑ ﻪﺘﺳاﻮﺧ زا عﻼﻃا ،رﺎﻤﯿﺑ هداﻮﻧﺎﺧ ،رﺎـﻤﯿﺑ ﻪـﺑ هﺪـﺷ ﻪــﺋارا ﯽــﮑﺷﺰﭘ ﺖﺒﻗاﺮﻣ زا نﺎﮕﺘﺴﺑ ﺖﯾﺎﺿر یاﺪﻫا یاﺮﺑ ﺖﯾﺎﺿر رد یﺰــﻐﻣ گﺮﻣ زا رﺎﻤﯿﺑ هداﻮﻧﺎﺧ کرد ﻪــﮐ ﺪـﺳرﯽﻣ ﺮـﻈﻧ ﻪـﺑ ﻦـــﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ .(27)ﺪـﻧاهدﻮﺑ ﺮـﺛﻮﻣ ﻮـﻀﻋ ﻪـﺑ ﻼـﺘﺒﻣ نارﺎــﻤﯿﺑ زا ﯽــﻧﺎﺘﺳرﺎﻤﯿﺑ ﺖﺒﻗاﺮﻣ ﺖــﯿﻔﯿﮐ ﺶﯾاﺰﻓا ﺐـﻠﺟ رد ﺪـﻧاﻮﺗﯽﻣ یﺪـﻧﻮﯿﭘ ﻮـﻀﻋ ﻆــﻔﺣ ﻦﻤﺿ یﺰﻐﻣ گﺮﻣ یاﺪـﻫا دراﻮـﻣ ﺶـﯾاﺰﻓا ﻪـﺠﯿﺘﻧ رد و ﺎـﻫنآ هداﻮﻧﺎــﺧ ﺖﯾﺎﺿر .ﺪﺷﺎﺑ ﺮﺛﻮﻣ ﻮﻀﻋ رد مدﺮـﻣ ﯽﻫﺎـﮔآ ﺶــﯾاﺰﻓا ﻪﮐ ﺪﻧاهداد نﺎﺸﻧ ناﺮﮔﺶﻫوﮋﭘ ﺮﯿـﯿﻐﺗ ﺐـﺟﻮﻣ ﺎـﻀﻋا ﺪـــﻧﻮﯿﭘ هﺪــﯾﺪﭘ و یﺰـﻐﻣ گﺮــﻣ درﻮﻣ هﺪـﯾدﺮﮔ ﻮـﻀﻋ نﺎـﮔﺪﻨﻨﮐاﺪـــﻫا ﺪـــﺻرد ﺶـــﯾاﺰﻓا و شﺮﮕﻧ .ﺖﺳا ﯽـــﺷزﻮﻣآ ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ ﮏـﯾ ﯽـﻃ نﺎﺘـﺴﻠﮕﻧا رد ﻪـﮐ یرﻮـﻃ ﻪﺑ اﺪـﻫا ﺪــﺻرد ﺪﻨﺘﺴﻧاﻮﺗ 1985 لﺎﺳ رد ﻪﻨﯿﻣز ﻦﯾا رد هدﺮﺘﺴﮔ ﺎـﺗ 1986 لﺎـﺳ زا یﺰـﻐﻣ گﺮـﻣ لﺎـﺒﻧد ﻪــﺑ ار ﺎﻀﻋا نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ .ﺪﻨﻫد ﺶﯾاﺰﻓا %16 ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ 1988 نﺎﯾﻮﺠــﺸﻧاد یور ﯽــــﺠﻨﺳﺮﻈﻧ ﮏــــﯾ ﺞﯾﺎـﺘﻧ سﺎـﺳاﺮﺑ %78 ﺎﻬـــﻨﺗ ﯽــــــﻠﯿﺼﺤﺗ ﻒــــﻠﺘﺨﻣ ﻊــــﻃﺎﻘﻣ رد ﯽﮑــﺷﺰﭘ رد دﻮـﺧ یﺎـﻀﻋا یاﺪـﻫا ﺎـﺑ ﯽﮑـﺷﺰﭘ لوا لﺎــﺳ نﺎﯾﻮﺠﺸﻧاد ﻪـــﮐ ﯽـــﻟﺎﺣ رد ،ﺪـــﻧدﻮﺑ ﻖــــﻓاﻮﻣ یﺰــــﻐﻣ گﺮﻣ ترﻮﺻ رد ﻻﺎـــﺑ یﺎــــﻫلﺎﺳ رد ﯽــﮑﺷﺰﭘ نﺎﯾﻮﺠﺸﻧاد %98 زا ﺶﯿﺑ ﻦـــــﯾا .(15 و10)ﺪـﻧدﻮﻤﻧ مﻼـﻋا ار دﻮـﺧ ﺖـﻘﻓاﻮﻣ درﻮـﻣ ﻦـﯾا ﺮــﺑ ﯽـــﻫﺎﮔآ ﺮـــﯿﺛﺎﺗ هﺪـــﻨﻫد نﺎـــﺸﻧ ﺪـــﻧاﻮﺗﯽﻣ ﻪـــﻠﺌﺴﻣ
نﺎـﺸﻧ ﯽـﻨﭘاژ ناﺮــﮔﺶﻫوﮋﭘ .ﺪﺷﺎﺑ ﻪﻨﯿﻣز ﻦﯾا رد داﺮﻓا شﺮﮕﻧ ندﻮـﺑ ﯽـــﻧﺎﺴﻧا ﺮـﺑ ﯽـــﻣﻮﻤﻋ رﺎــﮑﻓا ﻖــﻓاﻮﺗ ﻪــﮐ ﺪــﻧاهداد ﻪـــﮐ یرﻮـﻃ ﻪــــﺑ .ﺖـــﺳا دﺎـﯾز رﺎــــﯿﺴﺑ ﯽــﻣاﺪﻗا ﻦــﯿﻨﭼ دﻮـــﺧ ﻮــﻀﻋ یاﺪــﻫا ﻪـﺑ ﯽــﺿار ﻪـﮐ ﯽﻧﺎـﺴﮐ %50 دوﺪـﺣ و ﯽــــﻧﺎﺴﻧا ﻞــــﻤﻋ ﮏــــﯾ ار ﻞــــﻤﻋ ﻦـــــﯾا ﺪــــﻧاهدﻮﺒﻧ یﺎـــﻘﺗرا ﺚﺣﺎـــﺒﻣ ﺎــــﺑ ﺎــﻫنآ .ﺪـــﻨﺘﺴﻧادﯽﻣ ﺪــــﻨﻤﺷزرا داﺮــﻓا شﺮـــﮕﻧ ﺪـــﻨﺘﺴﻧاﻮﺗ (Health promotion)ﺖﻣﻼـﺳ ﺖــﯾﻮﻘﺗ ﻮﻀﻋ یاﺪﻫا و ﺎﻀﻋا ﺪﻧﻮﯿﭘ یﻮﺳ ﻪﺑ ار ﯽﺳرﺮﺑ ﺖﺤﺗ .(25)ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ نارﺎـــــﺘﺳﺮﭘ و نﺎـــــﮑﺷﺰﭘ ﺮـــــﺿﺎﺣ ﺶـــــﻫوﮋﭘ رد مدﺮـــــﻣ رد هﺰـــﯿﮕﻧا ﺖـﯾﻮﻘﺗ رﻮـﻈﻨﻣ ﻪـــﺑ ار ﯽـــﺗادﺎﻬﻨﺸﯿﭘ ﺎـﻀﻋا ﺪــــﻧﻮﯿﭘ تﻼـﮑﺸﻣ ﻊــﻓر و ﻮــﻀﻋ یاﺪﻫا ﻪــﺑ ﺖـﺒﺴﻧ :زا ﺪﻨﺗرﺎﺒﻋ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ حﺮﻄﻣ نﺎﻣرﻮﺸﮐ رد ﻂــــﺳﻮﺗ مدﺮــــﻣ ﯽـــــﻫﺎﮔآ ﺢــــﻄﺳ ندﺮـــﺑ ﻻﺎـﺑ -1 و اﺪﺻ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ نﺎﯿﻧﺎﺣور و نﺎــﮑﺷﺰﭘ ،نﺎــﺳﺎﻨﺷناور و یﺮـــــﺒﺧ یﺎـــــﻫﻢﻠﯿﻓ ﺶــــــﺨﭘ و ﺎﻫﻪــﻣﺎﻧزور ،ﺎﻤﯿــﺳ .ﯽـــﯾﺎﻤﻨﯿﺳ رد یﺰــﻐﻣ گﺮــﻣ ﻪــﺑ طﻮـــــﺑﺮﻣ ﺐﻟﺎـﻄﻣ نداد راﺮـﻗ -2 .ﯽﺳرد یﺎﻫبﺎﺘﮐ ﻮـﻀﻋ یاﺪـﻫا ﻪـﺑ ﯽــﺿار ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫهداﻮﻧﺎﺧ زا ﯽﻧادرﺪﻗ -3 .ﺪــﻧا هﺪﺷ نﺎﺷرﺎﻤﯿﺑ ﺪﻨﻣزﺎــﯿﻧ نارﺎﻤﯿﺑ روآﺞﻧر و رﺎﺑ ﺖﻘﺸﻣ ﯽﮔﺪﻧز ﺶـﯾﺎﻤﻧ -4 .ﻮﻀﻋ ﺖﻓﺎﯾرد ﻪﺑ ﺖﻓﺎـﯾرد زا ﺲـﭘ نﺎـﮔﺪـﻨﻨﮐ ﺖﻓﺎـﯾرد ﯽـــﮔﺪــﻧز ﺶﯾﺎﻤﻧ -5 .ﻮﻀﻋ ﻂـﺳﻮﺗ یﺰــﻐﻣ گﺮﻣ ﻪﺑ کﻮﮑﺸﻣ دراﻮﻣ ﻊﯾﺮﺳ شراﺰﮔ -6 .ﺎﻀﻋا ﺪﻧﻮﯿﭘ ﮏﻧﺎﺑ ﻪﺑ ﺎﻫنﺎﺘﺳرﺎﻤﯿﺑ رد یﺰــــــﻐﻣ گﺮــــــﻣ نارﺎـــــﻤﯿﺑ زا ﺖــــــﺒﻗاﺮﻣ -7 .ﺎﻫنﺎﺘﺳرﺎﻤﯿﺑ ﻪــﺑ ﻒــﻠﺘﺨﻣ یﺎﻫهﻮﯿـــﺷ ﻪـﺑ ﯽﻧﺎـﮕﻤﻫ شزﻮـﻣآ ﻪـﭼ ﺮـﮔا ﻦـﯿﻨﭼ ﻢـﻫ و ﺎﻤﯿـﺳ و اﺪـﺻ یﺎﻫﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ ﻖــﯾﺮﻃ زا صﻮﺼﺧ دراﻮـﻣ ﺶـﯾاﺰﻓا یاﺮـﺑ ﯽــــﺳﺎﺳا تروﺮـﺿ ﮏــﯾ ،تﺎﻋﻮﺒﻄﻣ ﺮـﺑ ﺪﯿﮐﺎـﺗ ،نﺎـﮔﺪـﻨﻫد ﯽــــﯾﺎﺳﺎﻨﺷ ،ﺪــــﺷﺎﺑﯽﻣ ﻮﻀﻋ یاﺪﻫا
ﺖﯾﺎـﺿر ﻪـــﺑ نﺪــــﯿﺸﺨﺑ ﻖـــﻘﺤﺗ ،عﻮـﺿﻮﻣ ندﻮــﺑ ﯽﺗﺎﯿﺣ ﻪﻠﻤﺟ زا یﺰﻐﻣ گﺮﻣ نارﺎﻤﯿﺑ نﺎﯿﻓاﺮﻃا ﺖﯾﺎﺿر ﺐﻠﺟ و ﺎﻫﻪﻣﺎﻧ هﮋـــﯾو یﺎـــﻫﺖﺒﻗاﺮﻣ ﺶــــﺨﺑ رد ﻪــــﮐ ﺖــــﺳا ﯽﻠﯾﺎــﺴﻣ ﻞﺑﺎـــﻗ ﺮـﺗﺶﯿﺑ نارﺎﺘـﺳﺮﭘ و نﺎﮑـﺷﺰﭘ ﻂـﺳﻮﺗ ﺎﻫنﺎﺘـﺳرﺎﻤﯿﺑ .ﺖﺳا هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻪــــﮐ ﺖـــــﺳا هداد نﺎـــــﺸﻧ ﺎـــﭘورا رد ﺎﻫﯽـــــﺳرﺮﺑ .(18)ﺪﻨﻫدﯽﻣ ﺖﺳد زا ار نﺎﮔﺪﻨﻫد ﺎﻫنﺎﺘﺳرﺎﻤﯿﺑ و شزﻮـﻣآ ناﺪـﻘﻓ ﻪـــﮐ داد نﺎـــﺸﻧ یﺮــــﮕﯾد ﺶــﻫوﮋﭘ ﯽــﺣور رﺎـﺸﻓ ﺶـﯾاﺰﻓا زا هﮋـﯾو یﺎـﻫﺶﺨﺑ نﺎـﻨﮐرﺎﮐ سﺮـﺗ ﻮـﻀﻋ یاﺪـﻫا دراﻮـﻣ ﺶــﯾاﺰﻓا ﻊﻧاﻮﻣ ﻪﻠﻤﺟ زا رﺎﻤﯿﺑ نﺎﮑﯾدﺰﻧ .(14)ﺖﺳا هدﻮﺑ دﺎﻬﻨـــﺸﯿﭘ ناﺮـﮔﺶـــﻫوﮋﭘ ،قﻮـــﻓ دراﻮـــﻣ ﻪـﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﺎﺑ مﺎـﻤﺗ یاﺮـﺑ ﯽﻧﺎـﮕﻤﻫ یﺎـﻫشزﻮﻣآ رﺎــــﻨﮐ رد ﻪــﮐ ﺪــﻨﻨﮐﯽﻣ ﺶـــــﯾاﺰﻓا ﺖـــﻬﺟ ﯽـﺷزﻮﻣآ یﺰـــﯾرﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ،ﻪـﻌﻣﺎﺟ داﺮـﻓا نﺎــﻨﮐرﺎﮐ ﺲــﻔﻧ ﻪــﺑ دﺎـــﻤﺘﻋا و هﺰـــﯿﮕﻧا ﺖـــﯾﻮﻘﺗ ،ﯽﻫﺎـﮔآ طﺎـﺒﺗرا دﺎـــﺠﯾا ﺎﺑ ﺎﺗ دﺮــﯿﮔ ترﻮــﺻ ﺪﯾﺎﺑ هﮋــﯾو یﺎﻫﺶﺨﺑ دراﻮـﻣ ﺶـﯾاﺰﻓا ،یﺰـﻐﻣ گﺮـﻣ نارﺎـﻤﯿﺑ نﺎـﮑﯾدﺰﻧ ﺎــﺑ ﺮﺗﺮﺛﻮﻣ ﻖﻘﺤﺗ رﻮﺸﮐ رد نارﺎﻤﯿﺑ زﺎﯿﻧ ﺎﺑ ﺐﺳﺎﻨﺘﻣ یﺪﻧﻮﯿﭘ ﻮﻀﻋ یاﺪﻫا .ﺪﺑﺎﯾ
ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺪــــﻧﻮﯿﭘ ﻪـــﺑ ﻊـــﻣﺎﺟ شﺮـــﮕﻧ .ﺮـــﻗﺎﺑ ـ ﯽـــﻧﺎﺠﯾرﻻ -1 یﺎـــﻫیرﺎﻤﯿﺑ رﻮـــﻣا دﺎـــﯿﻨﺑ ،ناﺮـــﻬﺗ ،لوا پﺎـﭼ ،ﺎـــﻀﻋا و 95-97 ،15-18 :ﻪــــﺤﻔﺻ ،1378 ﺖــــــﺸﻬﺒﯾدرا ،صﺎـﺧ .243-245 ،لوا پﺎـﭼ .ﺎﻀﻋا ﺪﻧﻮﯿﭘ و یﺰﻐﻣ گﺮﻣ رﺎﻨﯿﻤﺳ شراﺰﮔ -2 :ﻪـﺤﻔﺻ ،1377 ﻦﻤﻬـﺑ ،صﺎــﺧ یﺎﻫیرﺎﻤﯿﺑ رﻮﻣا دﺎﯿﻨﺑ ،ناﺮﻬﺗ .34-53
3- Ebrahim AF. Islamic jurisprudence and the end of huuman life, Med Low 1998, 17(2): 189- 96.
4- Park K. Prospect of organ sharing and startegies for increasing transplants in Asia, Transplantation proceeding, 1998 Nov, 30(7):
3647.
5- Sque M., Payne S., Vlachonikolis I.
Cadaveric donotransplantation: nurses’
attitudes, knowledge and behaviour, Soc Sci Med, 2000 Feb, 50(4):
541-52.
6- Ota K. Strategies for increasing
transplantation in Asia and prospects of organ sharing: Japanese experience,
Transplantation proceeding, 1998 Nov, 30:
3650-2.
7- Daar AS. Prospects of organ sharing and startegies for increasing transplants in Asia, Transplant Proc, 1998 Nov, 30(7):
3649.
8- Keck BM, White R, Breen TJ, Daily OP, Hosenpud JD. Thoracic organ transplants in the United States:
a report from the UNOS/ISHLT Scientific Registry for Organ Transplants. United Network for Organ Sharing. International Society for Heart and Lung Transplantation, Clinic Transplant, 1994;
9:37-46
9- Breen TJ, Keck B, Hosenpud JD, White R, Daily OP. Thoracic organ
transplants in the United States from October 1987 through December 1992: a report from the UNOS Scientific Registry for Organ Transplants, Clinic Transplant, 1993;
7:37-45
10- Lewis A, Snell M. Increasing kidney transplantation in Britain: the importance of donor cards, Public opinion and medical practice, Soc Sci Med, 1986; 22(10):
1075-80
11- Ingram JE, Buckner EB, Rayburn AB, Critical care nurses’
attitudes and knowledge related to organ donation, Dimens Crit Care Nurs. 2002 Nov-Dec;21(6): 249-55.
1 3
12- Kennedy HB, Farrand L. Attitudes of emergency nurses toward organ and tissue donation, J Emerg Nurs, 1996 Oct;22(5):
393-7.
13- Miranda B, Matesanz R. International issues in transplantation. Setting the scene and flagging the most urgent and controversial issues, Ann N Y Acad Sci, 1998 Dec 30; 862:
129-43.
14- Wight, Celia, Two Initiatives Designed to maximize the potential for organ donation from Intensive Care Unit Annals of Tranplantation,1998, 3(2):
13-17.
15- Shrivastava A, Bhandari M, Kumar A, Singh P, Sharma PK. Strategies for increasing transplantation in India and prospects of organ sharing, Transplantation proceedings, 1998 Nov; 30(7):
3648.
16- Keenan SP, Hofmaster B, Rutlege F, Eberhard J, Chen LM, Sibbald WJ. Attitudes regarding organ donation from non-heart-beating donors., J Crit Care, 2002 Mar;17(1):29-36; discussion 37-8.
17- Nathan HM, Jarrell BE, Broznik B. Estimation and characterization of the potential renal organ donor pool in Pennsylvania, Transplantation, 1991, 51:142- 149.
18- Winecka, Anna Jakubowska.
Psychological rules of communication with relatives of potential organ donor-the polish experience, Annals of Tranplantation,1998, 3(1):
42-4.
19- Molzahn AE. Knowledge and attitudes of physicians regarding organ donation, Ann R Coll Physicians Surg Can, 1997 Feb; 30(1):
29-32.
20- Chan YM, Po-lin PL, Lee WK, Wong N. Attitudes of Hong Kong
nurses toward cadaveric organ
donation, ANNA J, 1997 Aug; 24(4): 413-9; discussion
420-1.
21- Matten MR. Nurses’ knowledge, attitudes, and beliefs regarding organ and tissue donation and transplantation, Public Health Rep, 1991 Mar-Apr; 106(2): 155- 66.
22- Kent B, Owens RG.Conflicting
attitudes to corneal and organ donation:
a study of nurses’ attitudes to organ donation, Int J Nurs Stud, 1995 Oct; 32(5):
484-92.
ﯽــــﻧاﺮﻬﺗ ناﺪــــﻧوﺮﻬﺷ شﺮــﮕﻧ .ﺎﺿﺮﯿﻠﻋ ـ رﻮــﻬﻇ -23 .1379 ،یﺰـــﻐﻣ گﺮـﻣ رد ﻮـﻀﻋ یاﺪـﻫا و ﺎـﻀﻋا ﺪـﻧﻮﯿﭘ ﻪـﺑ ـ ﯽﺘـــﺷاﺪﻬﺑ تﺎـﻣﺪﺧ و ﯽـــﮑﺷﺰﭘ مﻮـﻠﻋ هﺎﮕـﺸﻧاد ﻪـﻣﺎﻨﻠﺼﻓ ،81 نﺎﺘـــﺴﻣز ،ﻢـﺸﺷ هرﺎﻤـﺷ ،مود لﺎـﺳ ،ﻞـﯿﺑدرا ﯽﻧﺎـﻣرد .29-36 :ﻪﺤﻔﺻ
24- Daar A.S. The evolution of organ transplantation in the
Middle East. Transplantation proceedings, 1999 Feb-Mar; 31(1-2):
1070-1
25- Hagihara A, Murakami M, Miller AS, Nobutomo K. Association
between attitudes toward health promotion and opinions regarding organ transplants in Japan, Health policy, 1997 Nov;
42(2): 157-70.
26- Callender CO, Hall MB, Branch D. An assessment of the
effectiveness of the Mottep model for increasing donation rates and preventing the need for transplantation-adult findings: program years 1998 and 1999. Semin Nephrol 2001 Jul; 21(4):
419-28.
27- DeJong W. Requesting organ donation:
an interview study of donor and nondonor families, Am J Crit Care, 1998
Jan;7(1):13-23.
Attitudes of Physicians and Nurses of Intensive Care Units to Organ Transplantation with Brain Dead in the Hospitals Affiliated with Iran
University of Medical Sciences(Tehran-2003)
I II
*A.R. Zohoor, Ph.D. Z. Piri, MSc
Abstract
Studies have indicated that brain dead is one of the most important factors of death in accidents.
In our country more than 15000 brain dead occur in each year, about 10% of which are in donor group. The number of transplants is low compared to those in Europe and the United States. One of the most important causes of limitation in transplantation is a shortage of donor organs. Physicians and nurses of Intensive Care Units play an essential role in the process of organ donation in brain dead cases. The object of the present study was to determine attitudes towards organ donation in brain dead among physicians and nurses of Intensive Care Units in hospitals affiliated with Iran University of Medical Sciences in 2003. In this cross-sectional study a total number of 84 (28 physicians and 54 nurses) were surveyed without sampling. Data which was collected via using a self-made questionnaire was then analysed by SPSS software, Chi square and T-tests. While 95% of physicians and nurses agreed with organ donation in brain dead, only 79% were interested in signing the donation consent. Reasons for agreement were: to save the life of recipient, to get reward in the judgement day, to cause life continuation in others and to cause happiness in organ recipients, respectively. Physicians and nurses of Intensive Care Units have an important role in the process of organ donation, therefore educational programmes are recommended to increase their knowledge, motivation and self-confidence in order to have more effective communication with relatives of patients with brain dead.
Key Words: 1) Organ donation 2) Brain dead
3) Physicians’ and nurses’ attitudes 4) Intensive Care Unit
I) Associate Professor of Epydemiology. School of Management and Medical Information Sciences.
Iran University of Medical Sciences and Health Services, Tehran, Iran(*Corresponding Author).
II) Instructor of Health Information Administration. Tabriz University of Medical Sciences and Health Services. Ph.D. student of Iran University of Medical Sciences and Health Services.