Iranian Journal of Soil and Water Research ISNN: 2423-7833 Homepage: http://ijswr.ut.ac.ir
Comparison of structural diversity of humic acid types extracted from conventional organic sources in agriculture
, Akram Fatemi3 2
, Sareh Nezami Simin Khosravi1
1. Soil Science and Engineering Department, College of Agriculture, Razi University, Kermanshah, Iran. Email:
2 Corresponding Author, Soil Science and Engineering Department, College of Agriculture, Razi University, Kermanshah, Iran. Email: [email protected]
3. Soil Science and Engineering Department, College of Agriculture, Razi University, Kermanshah, Iran. Email:
Article Info ABSTRACT
Article type: Research Article
Article history:
Received: Aug. 13, 2022 Revised: March. 9, 2023 Accepted: March. 11, 2023 Published online: March. 21,
2023
Keywords:
Elemental analysis, E3/E5,
E4/E6, FTIR, Humic acid
Humic acid is an organic compound that can improve the physical, chemical and biological properties of soil. In addition, it plays an important role in increasing plant growth and yield.
This composition can be extracted from various sources that are rich in organic materials such as composts, coal, humus materials and soil. In order to know the spectral and structural characteristics of this compound, humic acid was extracted from different organic sources in 2021. The amounts of carbon, oxygen, hydrogen and nitrogen elements in the extracted humic acids were determined by elemental analyzer, functional groups by FTIR and the spectrophotometric absorption ratios of E3/E5 and E4/E6 were determined by spectrophotometer in Department of Soil Science and Engineering laboratory, Razi University, Kermanshah. The lowest H/C ratio in the extracted humic acids was observed from municipal waste compost (1.05) and vermicompost (1.09), the highest O/C ratio was in humic acid extracted from municipal waste compost (0.70) and vermicompost (0.59), and the lowest C/N ratio was in humic acid of chicken manure (11.84). According to the results of FTIR analysis, the strongest absorption bands were observed at 3400 cm-1, 2900-3000 cm-1, 1600- 1700 cm-1 and 1000-1100 cm-1. The highest ratio of E3/E5 was found in humic acid extracted from chicken manure (12.81) and sheep manure (10.61) and the lowest amount was observed in municipal waste compost (2.00). The highest ratio of E4/E6 was obtained in humic acid extracted from chicken manure (7.31) and the lowest amount of E4/E6 was observed in humic acid obtained from municipal waste compost (4.70).
Cite this article: Khosravi, S., Nezami, S., & Fatemi, A. (2023) Comparison of structural diversity of humic acid types extracted from conventional organic sources in agriculture. Iranian Journal of Soil and Water Research, 54 (1), 123-134.
https://doi.org/10.22059/ijswr.2023.347116.669340
© The Author(s). Publisher: University of Tehran Press.
DOI: https://doi.org/10.22059/ijswr.2023.347116.669340
Homepage: http://ijswr.ut.ac.ir
جارختسا کیمویه دیسا عاونا ینامتخاس عونت هسیاقم یلآ عبانم زا هدش
یزرواشک شخب رد فراعتم
یورسخ نیمیس یماظن هراس ،1
2
، یمطاف مرکا
3
1
. ناریا ،هاشنامرک ،یزار هاگشناد ،یزرواشک هدکشناد ،کاخ یسدنهم و مولع هورگ :همانایار.
2 و مولع هورگ ،لوئسم هدنسیون . ناریا ،هاشنامرک ،یزار هاگشناد ،یزرواشک هدکشناد ، ،کاخ یسدنهم
:همانایار. [email protected]
3 :همانایار ،ناریا ،هاشنامرک ،یزار هاگشناد ،یزرواشک هدکشناد ،کاخ یسدنهم و مولع هورگ . [email protected]
هلاقم تاعلاطا هدیکچ
:هلاقم عون یشهوژپ ةلاقم
رات ی خ رد ی تفا : 22 / 5 / 1400
رات ی خ یرگنزاب : 18 / 12 / 1401
رات ی خ ذپ ی شر : 20 / 12 / 1401
رات ی خ راشتنا : 1 / 1 / 1402
هژاو :یدیلک یاه
لانآ ی ز
،رصانع سا ی د ه ی مو ی ک
،
/E6
E4
، /E5
E3
، .FTIR
سا ی د ه ی مو ی ک ی ک کرت ی تاب لآ ی م هک تسا ی دناوت صوصخ ی تا ف ی ز ی ک ی
، ش ی م یا یی ب و ی ژولو ی ک ی خب دوبهب ار کاخ .دش
مهم شقن نآ رب هولاع ی
ازفا رد ی ش گ درکلمع و دشر ی
ها ا .دراد ی ن کرت ی ب فلتخم عبانم زا ی
نغ هک ی لآ داوم زا ی تسا
ظن ی ر تسوپمک
،اه لاغز
،گنس داوم سوموه ی م کاخ و هدش ی
دناوت صوصخ زا علاطا روظنم هب .دوش جارختسا ی
تا
ط ی یف راتخاس و ی ا ی ن کرت ی
،تاب هعلاطم ا ی لاس رد 1400 ور ی سا ی د ه ی مو ی ک لآ فلتخم عبانم زا هدش جارختسا ی
واگ دوک تسوپمک(
ی
، مرو ی
،تسوپمک رهش هلابز تسوپمک ی
، دنفسوگ دوک ی
غرم دوک و ی داقم .دش ماجنا ) ی
ر نع رصا
سکا ،نبرک ی
،نژ ه ی نژورد ن و ی نژورت سا رد ی د ه ی مو ی ک اه ی لانآ هاگتسد اب هدش جارختسا ی
ز هورگ ،رصانع اه
ی لماع ی اب
هاگتسد تبسن وFTIR
اه ی رتموتفورتکپسا بذج ی
E3/E5
و
E4/E6
امزآ رد رتموتفورتکپسا هاگتسد اب اهنآ رد ی
گش ها
سدنهم و مولع هورگ ی
درپ کاخ ی س زرواشک ی بط عبانم و یع ی زار هاگشناد ی شنامرک ها عت یی ن رتمک .دندش ی
ن تبسن
سا ردH/C
ی د ه ی مو ی ک رهش هلابز تسوپمک زا هدش جارختسا ی
( 05 / 1 مرو و ) ی ( تسوپمک 09 / 1 ب ،) ی رتش ی ن تبسن
سا ردO/C
ی د ه ی مو ی ک رهش هلابز تسوپمک ی
( 70 / 0 مرو و ) ی ( تسوپمک 59 / 0 رتمک و ) ی ن تبسن سا ردC/N
ی د
ه ی مو ی ک غرم دوک ی ( 84 / 11 ب هجوت اب .دش هدهاشم ) ه
اتن ی ج لانآ ی ز وقFTIR
ی رت ی ن دناب اه ی رد بذج 3400
1
cm-
،
3000 - 2900
1
cm-
، 1700 - 1600
1
cm-
و 1100 - 1000
1
cm-
ب .دندش هدهاشم ی
رتش ی ن تبسن
/E5
E3
سا رد ی د
ه ی مو ی ک غرم دوک زا هدش جارختسا ی
( 81 / 12 دنفسوگ دوک و ) ی
( 61 / 10 رتمک و ) ی ن رهش هلابز تسوپمک رد رادقم ی
( 00 / 2 د ) ی هد ب .دش ی رتش ی ن تبسن
/E6
E4
ن ی ز سا رد ی د ه ی مو ی ک غرم دوک زا هدش جارختسا ی
( 31 / 7 و دمآ تسدب )
رتمک ی ن رادقم
/E6
E4
سا رد ی د ه ی مو ی ک رهش هلابز تسوپمک زا لصاح ی
( 70 / 4 .دش هدهاشم )
دانتسا : ورسخ ی
؛ س ی م ی
،ن ماظن ی
؛ مطاف ،هراس ی
؛ مرکا . ( 1402 ).
اقم ی هس نامتخاس عونت ی
سا عاونا ی د ه ی مو ی ک جارختسا لآ عبانم زا هدش ی
زرواشک شخب رد فراعتم ی
هلجم.
،ناریا کاخ و بآ تاقیقحت 4
5 ( 1
،) 34 1 - 123 . https://doi.org/10.22059/ijswr.2023.347116.669340
.نارهت هاگشناد تاراشتنا هسسؤم :رشان .ناگدنسیون©
https://doi.org/10.22059/ijswr.2023.347116.669340 DOI:
قم همد یکیمویه داوم یم بوسحم کاخ مهم ءازجا زا یکی
هعسوت رد یساسا یشقن و هداد لیکشت ار کاخ یلآ داوم مظعا شخب داوم نیا .دنوش
یم افیا کاخ یزیخلصاح دننک
Doskocil et al. 2018)
یناویح و یهایگ یایاقب لکش رییغت و نویسادیسکا ،هیزجت هجیتن یکیمویه داوم .)
لکش رییغت نیا .دنتسه لآ داوم یاه
میزنآ تیلاعف هجیتن رد ی مسیناگرا ورکیم و اه
داوم دیلوت هب رجنم و هدوب نامز لوط رد کاخ یاه
یم یصاخ یکیژولویب و ییایمیش تایصوصخ اب یکیمویه ( دنوش
Fuentes et al. 2016
)
کرت ی تاب سوموه ی لآ داوم ی اراد فلتخم ی
سا عون ود ی
د لآ ی مان هب مهم اه
ی سا ی د ه ی مو ی ک سا و ی د ولوف ی ک م ی .دنشاب سا ی د ولف کی اب
لوکلوم نزو ی
زا رتمک 30000 سا رد مه نوتلاد ی
د لولحم زاب رد مه و هدوب
سا یلو ی د ه ی مو ی ک لوکلوم نزو اب ی
30000 ات 300000 نوتلاد
یم لولحم زاب رد طقف دشاب
،یتوکلم(
1393 ،یهارف علاط;
1393 یم هک تسا یلآ بیکرت کی کیمویه دیسا .) تایصوصخ دناوت
یکیزیف ،
طسوت ار رصانع بذج ،نینچمه .دراد هایگ درکلمع و دشر شیازفا رد یمهم شقن نآ رب هولاع .دشخب دوبهب ار کاخ یکیژولویب و ییایمیش رات صوصخب هایگ هشیر مجح و لوط و هداد شیازفا هایگ یم شیازفا زین ار هدنشک یاه
( دهد
Behravan et al. 2019
;
Doskocil et
al. 2018
;
Gondar et al. 2005
.)
تسوپمک ریظن دنتسه یلآ داوم زا ینغ هک یفلتخم عبانم زا کیمویه دیسا یم کاخ و هدش یسوموه داوم ،گنس لاغز ،اه
وت دنا
( دوش جارختسا
(Omar et al. 2018 ; Behravan et al. 2019
و ییایمیش بیکرت ،یلوکلوم هزادنا ریظن کیمویه دیسا تایصوصخ .
هورگ ب لماع یاه ( تسا توافتم هیلوا داوم نس و اشنم ساسا رب یهجوت لباق روط ه
;Wali et al. 2019 Rajashekhar et al. 2019
.)
هقلاع داجیا ثعاب یزرواشک رد یکیمویه داوم زا هدافتسا شیازفا دیلوت نیب رد یدنم
فرصم ،ناگدننک نوناق و ناگدننک
گ یارب ناراذ
ک یارب دربراک لباق و قیقد شور نتفای یم
،ناراکمه و یزابهش( تسا هدش کیمویه دیسا یزاس 1398
للاح یلکروط هب .) ییایلق یاه
یم هدافتسا کیمویه دیسا جارختسا یارب یوق و دنوش
( میدس دیسکوردیه ییایلق هدننک جارختسا نیرت یم )NaOH
میدس دیسکوردیه .دشاب
یم کیمویه دیسا یدایز رادقم جارختسا هب رجنم کسیر اما دوش
هب رجنم هکنیا لیلد هب ،دراد دوجو یلوکلوم راتخاس رد یبسن بیرخت
یم هتساوخان تابیکرت اب ییاهن دیلوت یگدولآ ( دوش
Aranganathan et al. 2019
زا هدافتسا شور رد .) لولحم کی زا هدافتساNaOH
1NaOH
/ 0 هب تبسن لولحم نیا اریز تسا هدش هیصوت رلاوم 5NaOH
/ 0 فیعض رلاوم وب رت
تارییغت داجیا لامتحا بیترت نیا هب و هد
یم شهاک ار رضم ،ناراکمه و یزابهش( دهد
1398 .)
Eshwar et al. (2017)
سا ی د ه ی مو ی ک ولوف و ی ک دوک عبانم زا هدش جارختسا ی
هورگ رظن زا ار اه
ی لماع ی شور و اه ی
رتموتفورتکپسا ی
سررب دروم ی
اد رارق د اتن .دن ی ج آ سا داد ناشن اهن ی
د ی هت لک سکوبرک هورگ ، یل
ی ک لونف هورگ و ی
ک سا رد ی د ولوف ی ک ب ی رتش ا ز
سا ی د ه ی مو ی ک تسا نچمه . ی
،ن سوموه صخاش ی
پوکسورتکپسا تبسن زا هک ندش ی
سا رد دش لصاح ی
د ولوف ی ک ب ی رتش ا زا س ی د ه ی مو ی ک
دوب . هراصع گ ی ر اه ی لق یا یی ه( فلتخم ی
سکورد ی د دس ی
،م ه ی سکورد ی د ساتپ ی م پ و ی تافسفور )میدس
داقم جارختسا هب رجنم ی
ر سا توافتم ی
د
ه ی مو ی
،ک کرت ی ب رصنع ی صوصخ رد توافت و توافتم ی
تا ط یف ی سا ی د ه ی مو ی ک اه ی م هدش جرختسا ی
وش ن د (
Aranganathan et al.
.)2019
هعلاطم رد یا
اتن ی ج لانآ ی ز رصنع ی
،
1FTIR
،
2NMR
رتموتفورتکپسا تبسن و ی
سا ی د ه ی مو ی ک ا هک داد ناشن هدش جارختسا ی
ن
کرت ی ب صوصخ ی تا هباشم ی سا اب ی د ه ی مو ی ک د درادناتسا تشا
(
Behravan et al. 2019
.) کرت ی ب ش ی م یا یی لوکلوم راتخاس و ی
سا ی د
ه ی مو کی اه ی فلتخم عبانم زا هدش جارختسا آل
ی حم و اشنم ساسا رب ی
ط ی زجت هک ی ه رد آ ،تسا هداد خر ن توافتم
م ی نچمه .دشاب ی
ن
،
نکت ی ک اه ی پوکسورتکپسا ی
وصت و ی ر رادرب ی م ی ناوت ن رثوم روط هب د ی
ارب ی خشت ی ص فلاتخا اه ی ئزج ی ب ی ن سا ی د اه ی ه ی مو ی ک جارختسا
ور راک هب فلتخم عبانم زا هدش ن
د (
Ibrahim et al. 2019
).
لد هب ی ل ثات ی ر مها و ی ت ه داوم ی مو ی یک رد زرواشک ی کرحم ناونع هب اه
ی گ دشر ی ها ی دنیآرف عاونا و کاخ راتخاس حلاصا و یاه
تسیز حم ی یط ( لیک صاوخ ی
ت کاخ رد یشیلااپ و تازلف یگدننک اه
،ناراکمه و یکلرس( ) 1396
) ، فده اب شهوژپ نیا صوصخ زا علاطا
ی تا
ط ی یف یراتخاس ، ش و
ی م ی ییا داوم نیا .دش ماجنا
1 Fourier Transform Infrared Spectroscopy
2 Nuclear Magnetic Resonance
شور و داوم اه
هیهت و هدامآ یزاس عبانم یلآ یارب کیمویه دیسا جارختسا
هورگ هاگشیامزآ رد شهوژپ نیا لاس رد هاشنامرک یزار هاگشناد یعیبط عبانم و یزرواشک سیدرپ کاخ یسدنهم و مولع
1400 .دش ماجنا
یمرو و یواگ دوک تسوپمک یلآ عبنم ود تسوپمک دنیآرف لصاح تسوپمک
تسوپمک .دندوب یزرواشک هدکشناد رد نیشیپ تاقیقحت رد یزاس
هناخراک زا یرهش هلابز زا تسوپمک دیلوت و تفایزاب ی
هلابز هدکشناد هعرزم زا زین یغرم و یدنفسوگ دوک .دش هیهت هاشنامرک رهش یاه
کلا زا کیمویه دیسا جارختسا یارب یلآ عبانم یمامت .دندش هیهت یزرواشک 5
/ 0 یلیم یلآ عبانم تایصوصخ یخرب .دندش هداد روبع یرتم
هزادنا کیمویه دیسا جارختسا زا لبق .دندش یریگ
سا جارختسا ی
د ه ی مو ی ک زا عبانم لآ ی
شور زا یاه
Swift (1996)
و
Qi et al. (2004)
زا کیمویه دیسا جارختسا یارب هنومن
.دش هدافتسا اه تبسن اب کیمویه دیسا جارختسا
1:10 هراصع و دماج/عیام اب نآ یریگ
NaOH
1 / 0 .دش ماجنا رلاوم هنومن روظنم نیدب
تدم هب اه 24
رود اب تعاس 120
رکیش اب هقیقد رد
هلحرم رد .دندش کیش ،ینارود رود اب ژویفیرتناس کمک اب نویسناپسوس ،دعب ی
4000 داوم و هدش هداد ناکت تعاس مین تدم هب هقیقد رد
ان و دماج داوم زا زاب رد لولحم کیمویه دیسا ،هراصع رد کیولوف دیسا زا کیمویه دیسا ندرک ادج یارب .دندش ادج لولحم
کیردیرلک 2
ش هفاضا رلاوم ات د
دودح هبpH
2 ادج و کیمویه دیسا بوسر روظنم هب ،سپس .دسرب هنومن نآ یزاس
رود اب اددجم اه 4000
هب هقیقد رد
تدم 30 ان فذح یارب .دندش ژویفیرتناس هقیقد یصلاخ
،نآ رتسکاخ دصرد شهاک و هدمآ تسدب بوسر زا اه 10
یلیم طولخم رتیل
HCl
1 / 0 و رلاوم 3HF
/ 0 هدش هفاضا رلاوم تدم هب و
8 رود اب اددجم تعاس 120
زا سپ ییور لولحم هلحرم نیا رد .دندیدرگ کیش هقیقد رد
لمع نیا .دش هتخیر رود ژویفیرتناس 4
هدمآ تسدب بوسر تیاهن رد .تفرگ تروص هلحرم دنچ رد مه رطقم بآ اب وشتسش .دش رارکت راب
زا رتمک یامد رد نوآ رد 50
.دش کشخ دارگیتناس هجرد
لانآ کیمویه دیسا یمومع زی کیمویه دیسا یرصنع زیلانآ
کیمویه دیسا لک درگوگ و نژوردیه ،نژورتین ،نبرک نازیم نییعت یارب رصانع زیلانآ هاگتسد زا
تبسن و نژیسکا دصرد .دش هدافتسا1
یاه
یمتا ،C/N
و H/C
هداد ساسارب زین O/C
،یتمه و یناخیلع( دیدرگ هبساحم رصانع جیاتن یاه 1393
،ناراکمه و یکلرس ;
1393 .)
نیمه کیمویه دیسا ،رتسکاخ دصرد نییعت یارب روط تدم هب اه
8 یامد رد تعاس 480
( دنتفرگرارق هروک رد دارگیتناس هجرد
Demirbas
et al. 2006
.)
نییعت هورگ یاه کیمویه دیسا یلماع اب
هدافتسا زا
FTIR
هب ییاسانش روظنم هورگ
یاه یلماع هنومن یاه دیسا کیمویه جارختسا هدش زا شور هدافتساFTIR
دش . یارب نیا روظنم سپ زا صلاخ یزاس
دیسا
،هدش جارختسا کیمویه یاه فیط
یبذج یاه اهنآ
طسوت هاگتسد یرتمورتکپسا نودام
زمرق تسد هب دمآ ،یتمه و یناخیلع(
1393
;
،ناراکمه و یکلرس 1393
.)
هزادنا تبسن یریگ دیسا یپوکسورتکپسا بذج یاه
کیمویه
تبسن
/E5
E3
هزادنا یکیمویه تابیکرت یلوکلوم ار
ناشن یم اب .دهد شیازفا نیا تبسن هزادنا یلوکلوم شهاک و اب شهاک نآ نا هزاد یلوکلوم
شیازفا یم دبای ،ناراکمه و ینیسح(
1396 تبسن .)
/E6
E4
هصخشم زا یخرب ناشن ار یتیسیتامورآ هجرد ریظن کیمویه دیسا یراتخاس یاه
یم یم ناشن ار ندش یسوموه هجرد هک تسا یصخاش تبسن نیا .دهد ( دهد
Aranganatan et al. 2019
یارب .) هزادنا تبسن نیا یریگ
اه ادتبا 3 یلیم مرگ زا ره هنومن دیسا کیمویه جارختسا هدش رد 10 یلیم رتیل رفاب یب میدس تانبرک 05
/ 0 اب رلاوم 5pH
/ 8 سپس و دش لح
تبسن نییعت یارب یاه
/E5
E3
و
/E6
E4
جوم لوط رد بذج نازیم بیترت هب ، یاه
550 / 350 و 665 / 465 هاگتسد زا هدافتسا اب رتمونان
هزادنا رتموتفورتکپسا ( دش یریگ
Abbt Braun & Frimmel, 1999
; Chen et al. 1977
کمک هب شخب نیا زا هدمآ تسد هب جیاتن .)
مرن رازفا ندوب لامرن ادتبا .دش زیلانآSPSS
هداد سپس و دش یسررب فونریمسا فورگوملوک نومزآ اب اه هسیاقم
نیگنایم هداد اه ب ا نومزآ
هنماد دنچ .تفرگ تروص دصرد کی لامتحا حطس رد و نکناد یا
.دش میسرت لسکا رازفا مرن اب زین رادومن
1 Elemental Analyzer
Δ log kصخاش
روتکاف ای بیرض
Δ log k )
بذج)
رد 400 رتمونان
log (
– بذج)
رد 600 رتمونان
log (
یم(
داوم ندش یسوموه هجرد فیصوت یارب دناوت
( دور راک هب یلآ
Behravan et al, 2019
.) رب هعلاطم ساسا
Fong et al. (2006)
دیسا ، ساسارب کیمویه یاه
log k
یمΔ هب دنناوت
عاونا ،A
وB
زا رتمک ریداقم اب بیترت هبRp
6 / 0 نیب ، 6 / 0 ات 8 / 0 و 8 / 0 ات 1 / 1 میسقت .دنوش یدنب
جیاتن
یگژیو یلآ عبانم ییایمیش یاه
لودج 1 یگژیو یخرب یم ناشن شهوژپ نیا رد ار کیمویه دیسا جارختسا یارب هدافتسا دروم یلآ عبانم ییایمیش یاه
ک روطنامه .دهد ه
یم هدهاشم هنیشیب و هنیمک دوش
نازیم ی هلابز تسوپمک هب طوبرم بیترت هبpH
( یرهش 48 / 6 ( یدنفسوگ دوک و ) 24
/ 8 و نیرتمک و )
یمرو هب طوبرم بیترت هب یکیرتکلا تیاده نازیم نیرتشیب ( تسوپمک
30 / 2 یدنفسوگ دوک و ) (
40 / 21 یم ) یلآ نبرک رادقم نیرتشیب .دشاب
( یغرم دوک هب طوبرم 25
/ 48 یمرو هب طوبرم نآ رادقم نیرتمک و ) ( تسوپمک
53 / 14 رتشیب ،نینچمه .دوب ) ،نژورتین رادقم نیرتمک و نی
یمرو و یغرم دوک هب طوبرم بیترت هب میساتپ و رفسف رب .دوب تسوپمک
نیرتشیب هدمآ تسد هب جیاتن ساسا نیرتمک و
ن تبس بیترت هبC/N
( یدنفسوگ دوک هب طوبرم 08
/ 11 و ) تسوپمک ( یواگ دوک
60 / 6 .دوب )
لودج 1 - خرب ی صوصخ ی تا ش ی م ی ا یی یلآ عبانم
C/N )%( میساتپ )%( رفسف )%( نژورتین )%( نبرک یکیرتکلا تیاده
)رتم رب سنمیز یسد( pH یلآ دوک 60
/
6 1/38 2/02 2/64 17/44 7/68 6/91 یواگ دوک تسوپمک
98 /
6 1/02 1/84 2/91 20/34 13/27 6/48 یرهش هلابز تسوپمک
85 /
6 0/81 1/72 2/12 14/53 2/30 7/11 تسوپمک یمرو
08 /
11 2/05 2/32 4/25 47/09 21/40 8/24 یدنفسوگ دوک
31 /
9 2/35 2/44 5/18 48/25 10/99 7/24 یغرم دوک
( رصانع دصرد
CHNOS
رتسکاخ دصرد و )
هزادنا جیاتن تابیکرت یریگ
یرصنع رد لودج 2 رب جیاتن نیا .تسا هدش شرازگ ساسا
دصرد یمتا شرازگ هدش دنا هب لیلد نیا هک رد یاقم هس
اب دصرد
،ینزو رادقم ای تبسن نژوردیه ار
رتهب رد راتخاس دیسا کیمویه ناشن یم دنهد . لااب ،هعلاطم نیا رد تبسن نیرت
هب طوبرمH/C
( یواگ دوک تسوپمکزا هدش جارختسا کیمویه دیسا 53
/ 1 ( یغرم دوک ،) 34
/ 1 ( یدنفسوگ دوک و ) 33
/ 1 نییاپ و ) تبسن نیرت طوبرمH/C
( یرهش هلابز تسوپمک زا لصاح کیمویه دیسا هب 05
/ 1 یمرو و ) ( تسوپمک
09 / 1 یمتا تبسن نازیم نیرتشیب .دوب ) دیسا یارب O/C
( یرهش هلابز تسوپمک کیمویه 70
/ 0 یمرو و ) ( تسوپمک 59
/ 0 ( یغرم دوک کیمویه دیسا یارب تبسن نیا نیرتمک و ) 4
/ 0 تسوپمک و )
( یواگ دوک 44
/ 0 هزادنا ) یگ تبسن .دش یر یمتا
رادقمC/N
نژورتین ار رد داوم یکیمویه ناشن
یم دهد . تبسن نیرتشیب هب طوبرم C/N
( یرهش هلابز تسوپمک کیمویه دیسا 83
/ 16 ( یواگ دوک تسوپمک و ) 35
/ 16 یغرم دوک کیمویه دیسا هب طوبرم تبسن نیا نیرتمک و )
( 84 / 11 .دوب )
لودج 2 - تبسن و رصانع دصرد هسیاقم ع یاه
دیسا رد رصان کیمویه یاه
دیسا کیمویه
%C
%N
%H
%O C/N
H/C دصرد O/C
رتسکاخ
HA1
94 / 55 99
/ 3 16
/ 7 91
/ 32 35
/ 16 53
/ 1 44
/ 0 12
HA2
61 / 47 30
/ 3 19
/ 4 90
/ 44 83
/ 16 05
/ 1 70
/ 0 4
52 HA3 / 50 80
/ 3 59
/ 4 40
/ 40 51
/ 15 09
/ 1 59
/ 0 20
83 HA4 / 54 96
/ 3 12
/ 6 78
/ 36 15
/ 16 33
/ 1 50
/ 0 2
67 HA5 / 57 68
/ 5 47
/ 6 18
/ 30 84
/ 11 34
/ 1 40
/ 0 2
HA1
دیسا : تسوپمک کیمویه دوک
،یواگ HA2
: دیسا کیمویه تسوپمک هلابز
،یرهش HA3
: دیسا کیمویه یمرو
،تسوپمک HA4
: دیسا کیمویه دوک
،یدنفسوگ
HA5
: دیسا کیمویه دوک یغرم
هزادنا جیاتن دیسا رتسکاخ دصرد یریگ
رد زین کیمویه یاه لودج
2 دوک کیمویه دیسا رد رتسکاخ دصرد نیرتمک .تسا هدش شرازگ
( یدنفسوگ و یغرم 2
یمرو کیمویه دیسا رد رادقم نیرتشیب و )دصرد ( تسوپمک
20 .دمآ تسد هب )دصرد
هورگ یلماع یاه
نودام فیط یلآ عبنم جنپ زا هدش جارختسا کیمویه یاهدیسا لکش( دنداد ناشن ار یهباشم زمرق
1 .) فت فیط نیا ریس یرورم ساسا رب اه
.تسا هدش ماجنا یلبق عبانم رب
لکش 1 فیط . کیمویه دیساFTIR
هدش جارختسا یاه
نامه یم هدهاشم هک روط دوش
، یوق دناب نیرت رد بیترت هب بذج یاه 3400
1
cm-
، 3000 - 2900
1
cm-
، 1700 - 1600
1
cm-
و
1100 - 1000
1
cm-
دناب .دنراد دوجو 3400
1
cm-
ییاج تسا هک بذج یوق رد هجیتن نژوردیه یاه یدنویپ اب هورگ یاه لیسکوبرک خر
یم دهد ( یششک OH
زا وCOOH
.)OH
دناب یاه یبذج رد 2920 و 2860
1
cm-
هب بیترت هب شاعترا یاه یششک نراقتمان و نراقتم
دناب یاه
H -
کیتافیلآC
رد لیتم و نلیتم تبسن هداد یم دوش . دناب
12920
cm-
.دشن هدهاشم یغرم دوک زا هدش جارختسا کیمویه دیسا رد
دناب 1710
1
cm-
رد کیمویه دیسا هک
هب تروص کی هناش هب قیمع رظن
یم دسر هب یششکC=O
هورگ یاه لیسکوبرک و
لینوبرک طوبرم
یم دشاب . دناب 1600 ات 1650
1
cm-
هب دناب یاه هناگود کیتامورآ C=C
لصتم هب ای C=O COO-
یم دشاب . بذج رد 1540
1
cm-
دناب
یدیمآ رد هجیتن تاحشرت یدیتپپ
تسا . دناب .دشن هدید یرهش هلابز تسوپمک زا لصاح کیمویه دیسا رد دناب نیا 1385
1
cm-
طوبرم هب
رییغت لکش
H -
وO
ششک
O -
لونفC
،اه شاعترا هورگ
COO-
و رییغت لکش
H -
هورگC CH3
تسا . بذج رد فارطا 1220
1
cm-
طوبرم
هب عترا شا یششک وC-O
رییغت لکش یاه یگدیمخ طوبرمOH
هب هورگ یاه لیسکوبرک تسا
. زا هدش جارختسا کیمویه دیسا رد دناب نیا
.دیدرگن هدهاشم یغرم دوک دناب
دیدش فارطا رد
11035
cm-
طوبرم هب ششک
O -
وC
رییغت لکش یلکلاOH
و یلپ یدیراکاس و
رد تیاهن
دناب رد OH
یصلاخان یاه یتاکیلیس تسا
. کیمویه دیسا هک داد ناشن شخب نیا جیاتن جارختسا یاه
هدش هقلح یاه کیتامورآ د
ر رانک
تابیکرت کیتافیلآ دنتشاد و لماش هورگ یاه یلماع (
، COOH COO-
OH،
، وC=O O -
رد )C
راتخاس ناش .دندوب
تبسن یرتموتفورتکپسا بذج یاه
جیاتن هیزجت سنایراو ناشن داد تبسن نیب یاه
بذج
/E5
E3
و
/E6
E4
رد دیسا کیمویه یاه جارختسا هدش زا عبانم فلتخم رد حطس لامتحا
کی فلاتخا دصرد ینعم
یراد روطنامه .تشاد دوجو هک
هظحلام یم دوش نیرتشیب تبسن
/E5
E3
رد دیسا کیمویه جارختسا هدش زا دوک
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2
0 1000 2000 3000 4000 5000
روبع)% (
( cm-1 ) جوم لوط
یغرم دوک یواگ دوک یدنفسوگ دوک هلابز تسوپمک
یرهش تسوپمک یمرو
یغرم ( 81 / 12 ) ( یدنفسوگ دوک و 61
/ 10 و ) نیرتمک رادقم رد تسوپمک هلابز
یرهش ( 00 / 2 ) هدید و نیرتشیب نیب توافت هکیروطب دش
رادقم نیرتمک
/E5
E3
دودح 5 / 6 لودج( تسا دحاو 3
) .
لودج 3 - تبسن دیسا یرتموتف ورتکپسا بذج یاه دوس طسوت هدش جارختسا کیمویه یاه
1 / 0 رلاوم
کیمویه دیسا /E5
E3
/E6
E4
Δ log k
یواگ دوک تسوپمک 46c
/ b 3
37 / b 6
81 / 0
یرهش هلابز تسوپمک 00d
/ c 2
70 / c 4
67 / 0
یمرو تسوپمک 03c
/ b 4
07 / bc 6
78 / 0
یدنفسوگ دوک 61b
/ 10 02b
/ 6 81b
/ 0
یغرم دوک 81a
/ 12 31a
/ 7 01a
/ 1
نوتس یاه ینعم فلاتخا دوجو رگناشن توافتم فورح اب لامتحا حطس رد راد
1 .دنتسه دصرد
نیرتشیب تبسن
/E6
E4
رد زین دیسا کیمویه جارختسا هدش زا دوک یغرم ( 31 / 7 ) رادقم نیرتمک و دمآ تسدب
/E6
E4
رد کیمویه دیسا
تسوپمک زا لصاح هلابز
یرهش ( 70 / 4 ) دش هدهاشم .
یم هدهاشم هک روطنامه یرهش هلابز تسوپمک زا هدش جارختسا کیمویه دیسا دوش
رادقم نیرتمک
Δ log k
( 67 / 0 یغرم دوک زا یشان کیمویه دیسا و ) ( رادقم نیرتشیب
01 / 1 لودج( دراد ار ) 3
.)
ثحب کینکت زا هدافتسا اب کیمویه دیسا تایصوصخ ( یپوکسورتکپسا ،رصانع زیلانآ لیبق زا یهاگتسد یاه
UV/Vis
نودام یپوکسورتکپسا ، )
کیرتمیوارگ ومرت زیلانآ ای سنسرولف یپوکسورتکپسا و هیروف لیدبت زمرق (1
یم یسررب )TGA
( دوش
2018 et al.
Doskocil et
Hanc
al. 2019 ;
.) هدمآ تسد هب جیاتن ساسا رب .دش یسررب فلتخم یلآ عبانم زا هدش جارختسا کیمویه دیسا عاونا تایصوصخ هعلاطم نیا رد ب
دوجو ا
نیب نبرک رادقم .دوب کیدزن مه هب اهنآ یرصنع تابیکرت کیمویه دیسا عاونا توافتم اشنم 61
/ 47 ات 67 / 57 وردیه ،دصرد نیب نژ
19 / 4
ات 16 / 7 نیب نژورتین ،دصرد 30
/ 3 ات 68 / 5 نیب نژیسکا و دصرد 18
/ 30 ات 90 / 44 تبسن .تسا دصرد یمتا
هبH/C
ناونع صخاش
یتیسیتامورآ رد
رظن هتفرگ یم دوش اب و تفرشیپ دنیآرف تسوپمک ندش
شهاک یم .دبای نیا شهاک ناشن هدنهد شیازفا ت تابیکر کیتامورآ
و شهاک تابیکرت کیتافیلآ ره رگید ترابع هب .تسا هچ
نیا تبسن رتمک
،دشاب رگناشن هجرد نویسازیرمیلپ یلااب و
قم راد یلااب تابیکرت
یکیتامورآ ( تسا
Aranganatan et al. 2019
;
Doskocil et al. 2018
.)
Aranganatan et al. (2019)
شهوژپ هجیتن رد دوخ یاه
تبسن دندرک نایب یاه
و مکH/C
لاابO/C
رد دیسا کیمویه رگناشن هجرد یلااب نویسازیرمیلپ و
رادقم رتشیب تابیکرت یتامورآ ک .تسا
( یتمه و یناخیلع 1393
تبسن دندرک نایب ) ردH/C
یط ینغ دنیآرف تسوپمک یزاس
شهاک تفای هک رگنایب شیازفا تابیکرت امورآ کیت و
شهاک تابیکرت کیتافیلآ یم دشاب .
تبسن یمتا ناشنO/C
هدنهد رادقم هورگ یاه یلماع یاراد نژیسکا رد داوم یکیتامورآ شخب یکیمویه
تسا . تاعلاطم ناشن داد ه دنا
دیسا کیمویه جارختسا هدش زا هنومن یاه تسوپمک و
هورگ یاه یلماع دیسکا هدش رد هسیاقم اب دیسا کیمویه یاه جارختسا هدش زا ریاس
عبانم رادقم نژیسکا یرتشیب .دنراد نیا رما یم دناوت هب لیلد شیازفا هورگ یاه یلماع هنژیسکا هدش ( لثم
، COOH
،یلونفOH
یلکلاOH
و لیسکوتم ) رثا رد نامز ( دشاب
Behravan et al. 2019
).
جیاتن
Weber et al. (1992)
هک داد ناشن شیازفا
رادقم نژیسکا و تبسن
یمO/C
دناوت هب لیلد هیزجت لاعف تابیکرت کیتافیلآ و راتخاس یدیتپپ دنشاب هک اب لیکشت هزاس یاه یدیسکا ویه یکیم رد دنیآرف ینغ
،یزاس
ثعاب شیازفا نیا تبسن یم دندرگ .
رادقم تبسن مک ناشنC/N
هدنهد نیا تسا هک داوم یلآ یاراد رادقم یدایز داوم ینژورتین ریظن نیئتورپ و داوم هیبش ئتورپ نی دنتسه
(
Hanc et al. 2019
;
Gondar et al., 2005
.)
Ibrahim et al. (2019)
نایب دنتشاد تبسن توافتمC/N
دیسا یاه کیمویه جارختسا
هدش ساسا رب تعیبط یایاقب یلآ توافتم .دوب
Aranganatan et al. (2019)
تبسن دنداد ناشن نییاپ
هدهاشمC/N
هدش رد دیسا کیمویه
رگناشن تسا نیا هک
تابیکرت ینیئتورپ دوجوم رد یایاقب یهام هب یبوخ رد یط هرود هیزجت هب دیسا کیمویه دراو هدش م .دنا رادق نژورتین
لااب رد دوک یغرم رگناشن هعلاطم نیا رد تسا نیا
هک داوم ینیئتورپ دوجوم رد دوک یغرم رد لوط دنیآرف یگدیسر هب یمارآ هب ب شخ دیسا
1 Thermogravimetric Analysis
کیمویه دراو یم ( دنوش
Gonzalez-vila & Martin, 1985
.)
هنماد رصانع دوجوم رد دیسا کیمویه جارختسا
هدش زا عبانم هعلاطم نیا رد فلتخم اب
جیاتن لصاح زا هعلاطم
Ibrahim et al.
(2019)
تقباطم ( هعلاطم جیاتن اب شخب نیا رد هدمآ تسد هب جیاتن .تشاد )1985
Gonzalez-Vila
&
Martin
ار یرصنع تابیکرت هک
کیمویه دیسا رد عون دنچ یاه
هزادنا یرهش هلابز تسوپمک .تشاد تقباطم ،دندرک یریگ
Li et al. (2011)
دیسا یرصنع تابیکرت زین
کیمویه هزادنا ار واگ تلاوضف و بلاضف نجل زا لصاح تسوپمک یمرو زا هدش جارختسا یاه .دندرک نایب ار یهباشم جیاتن و دندرک یریگ
Omar et al. (2018)
هباشم نژورتین و نبرک ریداقم ردبش هاک و تسوپمک زا هدش جارختسا کیمویه دیسا رد ار هعلاطم نیا جیاتن
هزادنا .دندرک یریگ
رب نیب کیمویه دیسا رد دوجوم رتسکاخ رادقم عبانم ساسا 8
/ 0 ات 7 / 3 یم دصرد ( دشاب
Page, 1982
یمهم رایعم رتسکاخ دصرد .)
یم بوسحم کاخ یزیخلصاح و تیفیک یارب دقم نیا هچ ره و دوش
شنکاو ،دشاب رتمک را یم شیازفا کاخ رد کیمویه داوم یریذپ
ی دبا
،یهارف علاط(
1393 کیمویه دیسا رتسکاخ دصرد یگژیو زا .) یم اه
دوک ،یغرم دوک زا هدش جارختسا کیمویه دیسا عاونا تفرگ هجیتن ناوت
.دنراد یزرواشک یارب ار ییاراک نیرتشیب بیترت هب یرهش هلابز تسوپمک و یدنفسوگ
Doskočil et al. (2018)
تایصوصخ دیسا
کیمویه
جارختسا هدش زا عبانم فلتخم تیانگیل رد اپورا ار یسررب و دندرک شرازگ هک
رادقم رتسکاخ کیمویه دیسا اه
یگتسب هب ور ش هدامآ یزاس
هنومن و أشنم داوم هیلوا دراد . تیانگیل یاه اب ریداقم یلااب رتسکاخ و ریداقم مک دیسا کیمویه هب
ناونع عبنم جارختسا یسا
د
،کیمویه
یارب نادنچ فادها
یزرواشک بسانم
دنتسین .
فیط یاه داوم FTIR
،یکیمویه یدادعت
دناب ار ناشن یم دنهد هک یتاعلاطا رد
دروم
،تعیبط شنکاو یریذپ و راتخاس هورگ یاه
یلماع لماش نژیسکا ار نایب یم دنک (
Omar et al. 2018
) شنکاو . یریذپ دیسا کیمویه هب نزو
،یلوکلوم تیمک
و تیفیک هورگ یاه
یلماع و تبسن یاه هقلح یاه کیتامورآ و
کیتافیلآ دوجوم رد نآ یگتسب ( دراد
Rajashekhar et al. 2017
.)
رب قیقحت زا لصاح جیاتن ساسا
. (2019) et al
Behravan
هدمع ، دناب بذج یاه رد
3400
، 3000 - 2900
، 1700 - 1600 و 1100 -
1000
1
cm-
رد .دندوب دیسا
کیمویه جارختسا هدش زا مامت یلآ عبانم نیا
دناب یاه بذج هدید
،دندش زجب رد دوک زا لصاح کیمویه دیسا
یغرم هک یدناب رد 2900 ات 3000
1
cm-
هدید دشن . جیاتن ساسا رب
(2019) et al.
Ibrahim
دناب ، یاه 3500 - 3300،3100 -
2800 ،
1650 - 1600 ، 1400 - 1380 ، 1100 - 1020
1
cm-
دیسا رد دناب اما ،دندش هدید یلآ عبانم یمامت زا هدش جارختسا کیمویه یاه 1550
-
1510 و یرهش هلابز تسوپمک رد دناب
1260 -
11200
cm-
رد دوک یغرم هدید .دشن
رد هعلاطم
،رضاح فیط یاه
،فلتخم توافت یاه یکدنا ار ناشن یم دنهد . تهابش یاه فیط اه یم دناوت هب تلع ناسکی ندوب نم أش
داوم )یلآ اشنم( کیمویه دشاب
.
،نینچمه یمامت
هنومن اه کیپ یاه یصاخ ار هب یارب بیترت
،لیسکوردیه
،لیتم
،نلیتم دناب آ
،یکیتامور
،لینوبرک
،لیسکوبرک
،لونف
،لکلا یلپ دیراکاس و یصلاخان یاه یتاکیلیس ناشن
دنداد . جیاتن هب تسد هدمآ اب جیاتن
Behravan et al.
(2019)
،
Ibrahim et al. (2019)
،
Li et al. (2011)
،
Omar et al. (2018)
و
Sanchez-Monedero et al (2002)
تقباطم
.تشاد رب ساسا تبسن جیاتن
/E5
E3
، هزادنا یلوکلوم کیمویه دیسا هب طوبرم مک هب دایز زا /..( یرهش هلابز تسوپمک زا لصاح
2 تسوپمک ،)
( یواگ دوک 46
/ 3 یمرو ،) ( تسوپمک 03
/ 4 ( یدنفسوگ دوک ،) 61
/ 10 ( یغرم دوک زا هدش جارختسا کیمویه دیسا تیاهن رد و ) 81
/ 12 .دوب )
تبسن مک ریداقم
/E6
E4
ناشن هدنهد هجرد یلااب مکارت تابیکرت یکیمویه
،کیتامورآ نزو
یلوکلوم لااب و یسا هتید دایز تسا رد یلاح هک
تبسن لااب رگناشن هجرد نییاپ مکارت یکیتامورآ و
تبسن ییلااب زا راتخاس یاه یکیتافیلآ ( تسا
Aranganatan et al. 2019
;
Behravan
et al. 2019
;
Gondar et al. 2005
،ناراکمه و یکلرس ;
;1396
Stevenson, 1994
. (
نیا تبسن لقتسم زا تظلغ کیمویه دیسا
،تسا اما رد دیسا یاه کیمویه جارختسا هدش زا عبانم فلتخم توافتم تسا . هب روط
،یلک نیا تبسن یارب داوم یسوموه هدشن
ب ه رطاخ
روضح نیئتورپ اه و تاردیهوبرک اه
هک رادقم بذج رد هقطنم ارUV
شیازفا یم
،دنهد رتشیب ( تسا
Eshwar et al. 2017
;
Ibrahim et
. 2019
;al 2017 . al et Rajashekhar
جیاتن .) نیا هعلاطم اب هعلاطم
Kononova (1966)
تقباطم دراد هک نایب درک هنماد تبسن
/E6
E4
یارب دیسا یاه کیمویه نیب 3 ات 7 یم اب .دشاب هجوت هب جیاتن هب تسد هدمآ تابیکرت تبسن کیتافیلآ
ب دایز زا کیتامورآ هب مک ه
طوبرم هب دیسا زا یشان کیمویه یاه ( یغرم دوک
31 / 7 ( یواگ دوک تسوپمک،) 37
/ 6 یمرو ،) ( تسوپمک 07
/ 6 ( یدنفسوگ ،) 02
/ 6 تیاهن رد و )
( یرهش هلابز تسوپمک زا هدش جارختسا کیمویه دیسا 70
/ 4 ) یم دشاب . رب ساسا جیاتن ره ود تبسن
/E5
E3
و
/E6
E4
دیسا کیمویه لصاح
زا تسوپمک هلابز
،یرهش هزادنا یلوکلوم گرزب
،رت هجرد رآ یکیتامو
،رتشیب هتیدیسا رتشیب و هجرد یسوموه ندش
یرتشیب تبسن هب دیسا