A Contemplation on the Frequent Question of “What Did the God Almighty Do to You?” in Mystical Prose )Characters, Reasons, and Details of Mercy and Torment(

(1)

A Contemplation on the Frequent Question of

“What Did the God Almighty Do to You?” in Mystical Prose )Characters, Reasons, and Details of Mercy and Torment(

Amir Heossein Madani^

Abstract

The dream is one of the most frequent motifs in mystical proses, which was considered a kind of honor. It is used as a medium to gain knowledge and understanding because it brought information from the unseen world (the afterlife). In these dreams, the question of “What did the God Almighty do to you?” is very frequent because of the fear Sufis had of the afterlife and the consequences of their actions. The inquirer asks the teller to enlighten him about the events of the purgatory. If God has absolved him of his sins, what was the reason for that?

And if he has been tormented or punished for his sins, what negligence or mistake was he punished for? To answer the abovementioned questions, eighteen mystical proses were analyzed. The analysis of the obtained results showed that, in most cases, the teller talks about the favor and mercy of God and that the affairs of the afterlife are easier than what people think, so much that for fifty-nine cases of God's mercy, only nine cases of punishment were seen during the analysis. Contemplation on the proses shows that first, God’s favor and

“causeless mercy” or, to be more precise, His “generosity and beneficence” are not only toward mystics and righteous people but also toward normal people, sinners, and murderers;

hence God’s true nature is of justice and mercy. And second, that heaven and its blessings are the least of rewards given to the blessed by God; while the more exclusive rewards are seeing God and His companionship, God’s consent and satisfaction in His servants, the prophet greeting the mystic, and being the companions of prophets and righteous people.

Keywords: Dream, the Inquirer and the Teller, God’s Behavior, Mercy and Forgiveness, Torment and Rebuke.

1. Introduction

The afterlife and the good or bad ending for people in that world is one of the most critical concerns of a believer in the hereafter and reckoning. This concern, or in other words, the

‘pleasant panic’ has a double function and importance among the Sufis; because to them, knowing that the end of all that worship, obedience, and austerity is a reward or punishment is considered vital. Will the mystic face the God who deals with him with his ‘justice’ and does not ignore the slightest neglect and carelessness and takes into account every bit of a person's good and bad deeds? Or will he find a deity who forgives mistakes and sins on a large scale with his grace and mercy and it creates the idea in the mind of the mystic that the work was much easier than he thought? This concern and worry, or in other words, the excitement and passion that arises from fascination, hope, or fear, is the reason that in most of the Sufi texts, we face the common question: "What did God do to you?" and in fact, a person who has recently passed away talks about his destiny in a dream and informs his friends and disciples about the facts and events of the world after death and purgatory. If God forgave him, what would be the reason or reasons for forgiveness, and if perhaps he was punished by God, what would be the reasons and details of the punishment and the blame? Talking about God's

 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Foreign Languages, Kashan University, Isfahan, Iran (Corresponding Author Email:

[email protected])

(2)

forgiveness, mercy, and ease led to a more hopeful and encouraging life and increased their enthusiasm for death and release from the prison of the body. On the other hand, God's strictness and narrow-mindedness resulted in more fear and worries for the mystic and strengthened the idea of a "whip in hand" God.

The present research was performed to answer the following three key questions:

1. What were the reasons for asking the frequent question: "What did God do to you?" in mystical texts?

2. What were the reasons for God’s forgiveness or perhaps God’s punishment based on the narrator of the dream?

3. Which details and side information of mercy and punishment have the narrators mentioned?

2. Review of the Literature

Although several articles and works have been written so far about the importance of dreams in Sufi texts and moral-mystical teachings contained in these dreams, as well as the effect of such dreams on disciples and students, none of them have specifically investigated the subject and questions of the present research. Rezaei and Eskandari in the article ‘Dreams of Mystics in Risala Qushayriyya: An Analysis’ (2014), while paying attention to the lexical and idiomatic meanings of the dream and the views of Sufis and contemporary thinkers about it, have only analyzed and categorized the dreams narrated in the Risala Qushayriyya. Also, in the article ‘The Origin of the Dreams of Saints of God in Tazkirat-al-Auliyā’ (2019), Najafi and Alirezaee first analyzed the dreams narrated in Tazkirat al-Auliyā and the themes raised in them quantitatively. Then, they considered the relationship of the dreams with those people's facts of life. They concluded that the mystics intended to express their dreams because they were considered part of the Prophecy and messages from the Divine world. The difference between the present study and the two mentioned studies is that each one has only examined and analyzed the dreams of one of the mystical prose books, while this study has analyzed eighteen mystical prose works and separated them thematically. Second, contrary to the present study, the approach of the two mentioned articles was to examine all dreams with any subject and concept, not just the accuracy of the statement and question. Obviously, in the two articles mentioned before, there are a few discussions about the dream with the topic

"What did God do to you?". However, specific categories and analyses of this study do not exist in the two articles.

3. Methodology

This descriptive-analytical study aims to point out the reasons and details of God's forgiveness or punishment from the point of view of the character in question. This can be done by following up the main mystical prose texts, from Khargushi's Tahdhib al-asrar to Jami's Nafahat al-Uns (Lives of the Saints) (Eighteen Texts), to examine, separate, and analyze the answers given by personalities, mystics, elders, and other deceased people to the common question: "What did God Almighty do to you?". The data collection method is a library, and the tool is taking notes.

4. Results

A good or a bad ending and how God treats a servant after death is always one of the concerns of people who believe in the resurrection and the afterlife, especially mystics and pious people. Will God deal with a person with His ‘justice’ and count every bit of good and bad deeds, or will He grant His special mercy to the servant with his ‘grace’, and ignore neglect

(3)

and carelessness? This concern and somewhat worries and fear in the common question:

"What did God Almighty do to you?" has been mentioned in mystical texts and the narrator or a person who has just passed away spoke about God’s behavior after death, and in most cases, he mentioned about God’s forgiveness and mercy. In the mentioned stories, God’s grace and honor do not only include the well-known mystics; rather, lesser-known elders, pious and ascetic, Sunni leaders, reciters and memorizers of the Qur'an, princes, and even sinners and murderers have also benefited from the source of God’s grace so that God’s mercy in these stories is more than five times the amount of his punishment. Of course, in most cases, God’s forgiveness has had a reason or reasons. In this study, we have mentioned thirty-nine reasons for forgiveness, and sometimes, awareness of these reasons caused a change and evolution in the personality and life of the questioner and the audience. The results of the study show that despite the fear and sadness and constant crying of some mystics and warnings about God's strictness and inflexibility, they have encountered a merciful and forgiving God. In some cases, God’s mercy did not have a special reason, and He forgave a person for no reason.

Also, actions and behaviors that did not come to the eyes of the mystic, or He considered insignificant and small, resulted in his forgiveness. The fact that the mystic facing God’s punishment is more likely to face a kind of reproach, rather than the punishment in the usual sense, is another sign of God’s mercy and that "If there is wrath, it is not from the essence of God".

(4)

ّمأت یل رد شسرپ

ِلوادتم

« یادخ ـ لاعت ی ـ اب ت و هچ

؟درک

» رد نوتم روثنم ینافرع

صخش(

تّی

،اه لیلاد و تایئزج تمحر

و باذع )

یندم نیسحریما



هدیکچ :هلئسم نایب یکی

زا نیرتدماسبرپ ُب

ن هیام یاه نوتم

،ینافرع باوخ و ر ؤ ای تس هک یعون تمارک هب رامش یم هتفر و هب ببس

رابخإ زا ملاع

،بیغ یرازبا یارب بسک تخانش و یهاگآ هدوب تسا . رد نایم نیا باوخ

،اه هب لیلد نارگن ی فوص سرت و هی

زا

ِتبقاع و گرم زا سپ ملاع وخ راک

د

ِشسرپ ، « ادخ ی ـ لاعت ی ـ

؟درک هچ وت اب »

سب رای لوادتم تسا

؛ رگشسرپ زا یوار یم دهاوخ

هک وا ار زا تشونرس وخ

د و ثداوح ملاع خزرب هاگآ دنک . رگا

ْدنوادخ یوار ار هدیزرمآ تسا

، لیلد شزرمآ رگا و هدوب هچ

ًانایحا باتع ای باذع

،هدرک هدوب وا هابتشا و تلفغ مادک ناوات هب تسا

.

هدنراگن:شور ا رد نی ارب هلاقم ی شسرپ هب خساپ هدشدای

نافرع روثنم نتم هدجه ، ی

سررب ار ی هدرک .تسا

هتفای :جیاتن و اه لحت اب

لی اکح تای طبترم

، نیا هجیتن دش لصاح هک

رد رتشیب تاقوا

، یوار زا شزرمآ دنوادخ و فطل وا

م ربخ ی دهد و هکنیا

،راک ناسآ رت زا نآ تسا هک قلخ م ی دنرادنپ

؛ هب هنوگ یا هک رد لباقم هاجنپ و هن تیاکح تمحر

،دنوادخ

اهنت اب هُن یاکح ت هجاوم وا باتع و باذع می

. لّمأت رد تایاکح ناشن یم دهد و فطل هک

«

ِتمحر ب ی تّلع

» ترابع هب و دنوادخ

قد قی رت « لضف و

َک

َر م

» وا نوزفا رب نافراع و اسراپ نای

، نامدرم یداع ار نلاتاق و ناراکهانگ و ن

زی رب رد یم دریگ و زا نیا

،رظن

لصا شدقن

، ششخب و فطل و داد تسا

؛ نینچمه تشهب و تمعن یاه

،یتشهب نیرتمک شاداپ دنوادخ هب ناراگتسر

؛تسا

رد یلاح هک تیؤر دنوادخ و ینیشنمه اب وا

، تیاضر و یدونشخ قح

زا هدنب

، لابقتسا ربمایپ زا)ص(

راع ف و ینیشنمه اب ناربمایپ و

ناحلاص

، شاداپ یاه هژیو یرت هب رامش یم دنور .

هژاو یاه یدیلک

باوخ

؛ وار و رگشسرپ ی

؛ دنوادخ راتفر

؛ شزرمآ و تمحر

؛ باتع و باذع

نابز و تایبدا ةدکشناد ،یسراف تایبدا و نابز هورگ ،یسراف تایبدا و نابز رایداتسا 

،ناریا ،ناهفصا ،ناشاک هاگشناد ،یجراخ یاه

[email protected] صو خیرات :لو 28 / 05 / 1400 :شریذپ خیرات

28 / 11 / 1400

یملع ةیرشن

شهوژپ )ایوگ رهوگ( ینافرع بدا یاه

لاس مهدزناپ ةرامش ، مود یپایپ ، 47 ییاپ ، ناتسمز و ز 1400

صص ، -131 152

Doi: 10.22108/JPLL.2022.130148.1638

(5)

1 ـ همدقم

ناهج سپ زا گرم و

ُح نس تبقاع ای ءوس یتمتاخ هک رد نآ ایند ب یار دارفا مقر یم دروخ

، هلمجزا مهم نیرت

هغدغد یاه ناسنا دنمرواب و دقتعم هب ناهج ترخآ و باسح و اتک ب تسا ا . نی ینارگن و ای ترابع هب

،ی « ساره

تذل شخب

»

1، م رد نای فوص هی

، مها و درکراک یتی

ود نادنچ

؛دراد اریز یارب آ اهن نتسناد هکنیا

ِماجنارس نآ همه تدابع

و تعاطا و تضایر

، شاداپ ای رفیک تسا

، رایسب مهم و یتایح یّقلت یم هدش تسا . ایآ فراع اب یدنوادخ بور

ه ور

دهاوخ دش هک هب « لدع

» دوخ راتفر یم دنک و زا کچوک نیرت تلفغ و لهس یراگنا مشچ من ی دشوپ هب و باسح

هّرذ ةّرذ ن کی ب و د درف یم دزادرپ

؛ ای یدوبعم ار

دهاوخرد تفای

هک اب « لضف و

َک

َر م

»

،شیوخ اهاطخ

و گ ناهان ار

هوک هوک وفع یم دنک و نیا رادنپ ار د ر نهذ و ریمض ا فراع داجی م ی دنک ،راک هک رایسب

لهس رت زا نآ هدوب هک یو

یم هتشادنپ تسا . نیا نارگن و هغدغد ی

و ای هب ترابع رگید

، یگتخیگنا و

یروش هک زا

،یگتفیش دیما

و ای سرت و

ساره دیدپ یم

2 ،دیآ ببس هدش تسا رد ا بلغ نوتم هیفوص اب شسرپ لوادتم « دخ یا ـ لاعت ی ـ

بور ه ور وش می

؛ رد

،عقاو یصخش هک

هب یگزات تافو هتفای تسا

، رد

،باوخ زا تشونرس شیوخ

نخس یم دیوگ و

رم و ناتسود نادی

عقاو زا ار دوخ تا

و ثداوح ملاع گرم و خزرب ربخاب یم دنک . رگا دنوادخ وا ار هدیزرمآ تسا

،

لیلد ای لیلاد شزرمآ هچ هدوب و رگا

ًانایحا رد ع بات ای باذع دنوادخ رارق هتفرگ

، لیلاد و تایئزج باذع و تع با

هچ هدوب

؟تسا نخس زا شزرمآ و تمحر و ناسآ یریگ

،دنوادخ ناگدنز

ار شیب زا شیپ راودیما و مرگلد یم هدرک

تسا و نآ قوش رب اه

تبسن هب گرم و ییاهر زا

ِنادنز مسج یم هدوزفا تسا

؛ رد

،لباقم تخس یریگ و هّرذ ینیب

راگدرورپ

، هجیتن یا زج فوخ و ینارگن رتشیب و هبرف رت ندش ِدنوادخ تشادنپ

« هنایزات رد تسد

» یارب فراع یزیچ

یپرد هتشادن تسا .

نیا شهوژپ یپرد خساپ هب ا نی هس شسرپ یروحم نیودت هدش تسا :

1 ) لیلاد حرط ؤس لا

ّرکم ر « یادخ ـ لاعت ی ـ اب وت هچ

؟درک

» رد نوتم ینافرع هچ هدوب

؟تسا

2 ) لیلاد شزرمآ و ای

ًانایحا وار رظن زا دنوادخ باذع ی

هدوب هچ باوخ

؟تسا

3 ) یوار هب مادک تایئزج و ّطا

ِتاعلا بناج ِی هدرک هراشا باذع و تمحر

؟تسا

1 ـ 1 نیشیپ ة شهوژپ

،نونکات تلااقم و اثآ ر ددعتم ی ةرابرد مها تّی و باوخ ایور

رد نوتم هیفوص و هزومآ یاه یقلاخا ـ نافرع ی رد جردنم

ا نی باوخ اه و نینچمه ریثأت نینچ باوخ ییاه رب نادیرم و نادرگاش هتشون

هدش

؛تسا اما چیه مادک هب صاصتخا روط ی

سررب هب ی ؤس و عوضوم تلاا

شهوژپ رضاح هتخادرپن دنا . اضر یی ردنکسا و ی

ةلاقم رد

« لحت لی باوخ یاه نایفوص رد

ةلاسر هیریشق

» ( 1393 )

، نمض هجوت هب ناعم ی وغل ی حلاطصا و ی

باوخ ای ایور و هاگدید هیفوص و نادنمشیدنا رصاعم

ةرابرد

،نآ اهنت هب هقبط یدنب و حت لیل باوخ یاه تیاور هدش

ةلاسر

رد

هیریشق

هتخادرپ دنا نچمه . نی یفجن و ع ییاضریل

رد ةلاقم « اوخ أشنم و هاگتساخ ب

یاه خیاشم رد ةرکذت لأا ایلو

» ( 1398 )

، تسخن باوخ یاه لقن هدش

رکذت

رد

لأا ة ایلو

ار

ظاحلزا یّمک و هیامنورد یاه حرطم رد اهنآ یسررب هدرک و سپس هب طابترا باوخ اه اب

ّیعقاو تا یگدنز تیصخش اه

هتخادرپ و هب نیا هجیتن هدیسر دنا هک فده خیاشم زا فیرعت و نایب باوخ

،اه نیا هدوب هک

،باوخ یئزج زا تّوبن و

یمایپ زا یوسارف لاع م هّدام یّقلت یم هدش تسا . توافت ةتشون رضاح اب ود ةلاقم هدشدای ا رد نی تسا هک کیره زا نیا

ود

،هلاقم اهنت باوخ یاه یکی زا نوتم روثنم ینافرع ار یسررب و لیلحت هدرک

؛دنا رد یلاح هک نیا

،هلاقم هدجه رثا

(6)

روثنم ینافرع ار یسررب و کیکفت یعوضوم هدرک

ا تس . مود ا هکنی ور ی درک ود ةلاقم

،هدشدای فلاخرب ةتشون

پ شی ور

،

سررب ی ةمه باوخ اه اب ره عوضوم و یموهفم ـ هن أفرص تّقد رد هرازگ و ؤس لا رظنّدم ـ هدوب تسا . یهیدب تسا رد ود

ةلاقم پ شی

،هتفگ کدنا ثحب یاه ی مه ةرابرد باوخ اب عوضوم « ادخ

هدمآ

؛تسا اما هب چیه

،یور

هتسد یدنب یاه یصاصتخا و

لیلحت یاه ا نی هتشون رد نآ ود هدید یمن دوش .

1 ـ 2 شور شهوژپ

هدنسیون رد

نیا هلاقم یم دشوک ات اب شور یفیصوت ـ

یلیلحت و عّبتت رد هدمع نیرت نوتم روثنم رع یناف ـ زا

ذهت بی رارسلأا

شوکرخ ی

تاحفن

ات

لأا سن

یماج هدجه(

نتم ـ ) خساپ تیصخش

،اه

،نافراع ناگرزب و رگید دارفا

هتشذگرد ار

هب لاؤس

ِلوادتم « یادخ ـ لاعت ی ـ اب وت هچ

؟درک

»

،یسررب کیکفت و لیلحت دنک و هب لیلاد و تایئزج

شزرمآ و ای باتع و باذع دنوادخ زا دید تیصخش

ّدم ظن ر هراشا هتشاد دشاب روآدرگ شور . ی

بلاطم هب تروص

هناخباتک ا ی روآدرگ رازبا و

ِی تاعلاّطا تشاددای

رادرب ی .تسا

2 ـ مها و باوخ

ّی نافرع نوتم رد نآ ت ی

ی ک ی زا نب ام ی ه اه ی سب ی را روهشم و

ّرکم ر دزن فوص ی ه

، باوخ یا ایور و جرد ة گدنزومآ ی لعت و ی م ی کولس رد نآ

نافرع ی تسا

؛ هب هنوگ ا ی هک ق ش ی ر ی

، هاجنپ باب و

لاسر زا مراهچ ة

وخ د ار هب روط ا هب لقتسم ی

ن هداد صاصتخا عوضوم

تسا

؛ وا عون ار باوخ ی

تمارک م ی دناد ب رد هچنآ هک ی

راد ی

، من ی ناوت تسد نادب ی

تفا

، باوخ رد صح

نآ هب لو

می

ّس ر م ی

3دوش شق(

ی ر ی

، 1374 : 679 و 703 ).

هچره کلاس رد « تدهاجم و

ر ی

ِتضا فصت و سفن ی

ة لد » ،دشاب رتاشوک

ایور اه ی وا فاص ی رت وا کولس و روبع و تسا و کلم رب

توکلم رد بلاق باوخ ی حلاص ی ا هعقاو ا ی غ یب ی

، م

ّی رترس

دوب دهاوخ مجن(

زار ی

، 1380 : 289 ).

باوخ هب ظاحل طابترا ی هک اب ملاع غ ی ب و انعم دراد

، رازبا ی ارب ی بسک هاگآ ی

و تخانش دزن فراع هب رامش م ی دور و نچ ی ن درکراک و زم

ّیت ی ببس هدش تسا هورگ ی زا اشم ی خ

، هب تسرد ی

، باوخ ار

رب ب ی راد ی جرت ی ح دنهد وجه(

ی ر ی

، 1389 : 518 )

؛ هب و ی هژ باوخ ی هک رتارف زا ملاع سح و

ّدام ه

، زا اقو و ترخآ ناهج ی

ع

ّتا و اقاف م ربخ انعم ملاع ت ی

دهد

؛ تفگ هب ة ی گنو

، اب ی د ایور ی اب اوتحم ی د ین ی ار

ّدج ی ّقلت ی درک ( می رقابر ی درف و

ورسخ ی

، 1388 : 265 ).

زا عومجم نانخس نافراع و ثحب اه یی هک رد ناور لحت ی ل رگ ی رصاعم ةرابرد باوخ و ایور هدمآ تسا

، نچ ی ن

م ی ناوت مهف ی د هک باوخ د نافرع نوتم ر ی

و ایور رد ثحابم ناور لحت ی ل رگ ی ی گنو

، ه هب ی چ ور ی

، رما ی هم و لم

ب و چوپ ی نعم ی ن ی تس

؛ دپ هکلب ی هد ا ی و ربتعم ًلاماک اراد

ی مها ی ت تسا

؛ ز ی ار رازبا ی ارب ی داشرا و امنهار یی اده و ی ت

رگشسرپ ی تسا هک هب وار ی باوخ مطا ی نان لماک دراد و هظعوم اه ی و ی تح ار ی ن گرم زا سپ ی

ز عون ی تمارک و

اده ی ت م ی دناد . رد نوتم بتعم نافرع ر ی سب هچ ی را تامارک ی م ی بی نی م هک سپ زا

ِگرم فراع زا وا رس هدز و تسا

ح تامارک نوچمه ی

تا وا

، غت بجوم یی

ر

ّوحت و ل رم ی ش و ناد ی ناگتف م ی هدش تسا . ن باوخ ی ز ی ک ی ا زا ی ن تامارک

تسا و هب و ی هژ رگا وار ی نآ

، گرزب و روهشم فراع ی

دشاب

، فوص دزن ی ه سب ی را

ّقلت اهبنارگ و دنمشزرا ی

م ی دوش .

ای ن رابتعا

، ب ه د ی هاگد فوص ی ه ةرابرد گرم طوبرم م ی دوش هک عون ی ناگدنز ی د ی رگ تسا و ش ی خ رد نآ ناهج ن ی ز

ظو ی هف و تلاسر صاخ دوخ ار دراد . بلاج ا ی هکن ا ی ن د ی هاگد فوص ی نا ةرابرد باوخ و شخبرثا ی نآ ار اب رظن ی ة

« باوخ

، ةمادا لاعف ی ت اه ی ب ی راد ی تسا

»

، م ی ناوت أت یی د و وقت ی ت درک . رنفاه دقتعم تسا :

«پ ی ش اب همه زا ی

د تفگ

(7)

ایور

، ناگدنز ی ب عقوم ی راد ی ار همادا م ی دهد و ایور اه ی ام پ ی هتسو اب وتحم ی تا ی هک کدنا ی پ ی ش رت رد هاگآدوخ ی

ام

دوجو نتشاد

،د طوبرم تسا

» ( دمحم ی کراشف ی لاحمراهچ و ی

، 1391 : 183 )

؛ اربانب ی ن

، رم ی د و ی ا ر و هارمه ی هک رد

ناگدنز ی فراع

، زا م هظعو تمارک و اه اه

ی ارب وا ی پ ی ندوم هار کولس و زاسدوخ ی هرهب م ی درب ه تسا

، ه ی چ عب ی د

نی تس سپ زا گرم وا

، باوخ

، نچ ی ن شقن ی ار ا ی اف دنک

؛ هب و ی هژ باوخ ی هک اب

ِشسرپ « نوادخ د اب وت هچ درک

؟

» هارمه

دشاب هک مه ِا رابخ زا ملاع ترخآ تسا و مه رد انثا ی نچ ی ن ِا رابخ ی

، وار ی زا دنپ و م ب هب هظعو ی

ةدنن رد باوخ ی

غ

من ی دنک .

3 ـ مز ی هن اه و للع عوقو باوخ اه

باوخ اه ـ هب و ی هژ تقو ی هک ب ی ةدنن نآ و

،رگشسرپ ارگ

ی ش اه ی نافرع ی و هنادهاز هتشاد دشاب ـ مز ی هن

،اه للع و

گنا ی هز اه ی فلتخم ی راد ن د هک مهم رت ی ن ترابع اهنآ ا

:زا دن

فلا ) باوخ رد ی هچ و حتف باب ی هب ملاع غ ی ب و نامزارف تسا و وار ی

، زا

ّرس غ ی ب و رارسا ناهن ی هدرپ مرب ی

؛دراد هب

لوق انلاوم : ســب بــجع رد باوــخ نــشور یــم دوــش لد

نورد باوـــــخ نزور

یـــــم دوـــــش

(

،یولوم 1377 د ، 2 : 2235 )

ای ن درکراک ب ی ش زا اس ی ر اهدرکراک و

مز ی هن اه رد ِشسرپ « ادخ ی

ز ؛دراد شقن ی

ار گنا و فده ی

ةز

لصا ی وار زا رگشسرپ ی

، هاگآ ی

ّرس زا غ ی ب و اهدادخر ی ناسنا سفن و تسا گرم زا سپ ملاع ی

، هب ماع روط

، امتم ی ل

هک تسا

« ضعب رب ی غم

ّی تاب مون تلاح رد »

هاگآ دوش (

ّرز ی ن

،بوک 1366 ، ج 1 : 71 ).

ب ) باوخ رازبا ی ارب ی بسک

،تفرعم هاگآ ی و تخانش

؛تسا هب و ی هژ رگا

،باوخ ایور ی هقداص

ّقلت ی دوش هک

رد ا ی ن تروص رد ةلوقم « ماهلا و حو ی

» رارق م ی گ ی در .

ًاساسا گنا ی ةز سب ی را ی صخش زا

ّی ت اه ی

ّدم رظن رد ا ی ن

،هتشون

بسک هاگآ ی و تخانش ب ی

ِرتش ملاع سپ زا گرم

؛تسا تخانش ی هک هب قوش و اجر و هاگ هب فوخ و نارگن ی رگشسرپ

م ی ازفا ی د . رقت ی

ًاب ون ی ةدنس ب ی رتش نوتم ی عوضوم هب هک هتخادرپ ملاسا رد باوخ

دنا ـ تح ی نبا س ی ان اب گنا ی ةز ف ی هنافوسل شا

ا رد ی ن مز ی هن ـ دندقتعم تفرعم ی هک رد باوخ هب تسد م ی آ ی

،د هنوگ ا ی زا

« حو ی تّوبن و » تسا دابق(

ی ،ناراکمه و

1388 : 3 ).

ج ) باوخ هب و ی هژ ایور اه و اور ی ت اه یی هک رد ا ی ن هلاقم نادب اه هتخادرپ م ی دوش

، عون ی « تراشب و راذنا

» ارب ی

نانمؤم و دارفا ی تسا هک لها ب ی م و دنپ و زردنا دنتسه .

ِشسرپ ب ی ةدنن وار زا باوخ ی

زا سپ وا تشونرس ةرابرد

،گرم یا هدژم و تراشب ا

ی ارب ی

،وا و یا ب ی م ةدنهد تسوا فّتا هچنادب قا

دهاوخ داتفا

؛ هب

حرش

لوق

فّرعت

« و ی نوقدص

لاب ایور و اهّنا ةراشب نمؤملل ی ن و

ٌراذنا مهل قوت و ی ف

» ( لمتسم ی راخب ی

، 1363 ، ج 2 : 635 ).

د ) مز ی هن و تّلع د ی رگ عوقو باوخ

،اه و ی گژ ی « پی رک ی گن ی دنا ی هش

» رد هک تسا

،نآ دنا ی ةش دّرجم و نهذ ی

، هب ع ی ن

و « چ ی ز

» دبت ی ل هدش و تسا ببس م ی دوش هک دنا ی ش ه اه و اقع ی د فراع ی ا صخش

ّدم رظن هک حا ی

ًانا رد لوط ح ی

،تا رد

و نهذ مض ی ر وخ ی ش نادب اه بلاط نادنچ هّتبلا و هدوب دنمرواب آ

گراکش ی نآ هدوبن

،تسا ع هب و مّسجم ،باوخ رد ی

ن

دبت ی ل دوش

؛ مه ی ن ع ین ّی ت و آ گراکش ی هب داشرا و اده ی ت باوخ بی هدنن رم و ی ناد ش ی خ م ی دماجنا .

ـه ) ای هکن باوخ ارب ی رگشسرپ و

خساپ ی هک زا وار ی رد ی تفا م ی

،دنک لک ی د و

ِلاّلح

ِتلاکشم کولس

ی ِتامهبم و

(8)

نهذ ی وا دهاوخ دوب حا و ی

ًانا و ی ر و دهز هب ار ی

تضا ب سفن ّفک و ی

رتش ی م توعد ی

،دنک م ی دناوت ی ک ی د ی رگ زا

ضرف ی ه اه و گنا ی هز اه ی ایور اه و حرط

ِشسرپ فورعم

ّقلت ی دوش . نامرک عاجش هاش ةرابرد هچنآ ی

دعب هک تسا هدش لقن

،نتفخن لاس لهچ زا ی

ک سر دوخ بولطم و دارم هب باوخ رد بش ی

د هاش ،نآ زا دعب و

« مرجلا ی ک باوخ زا هّرذ

وخ ی ش هب ب ی راد

ِی ملاع همه » ن راطع( دادن ی

روباش ی

، 1398 ج ، 1 : 387 ؤم ،)

ّی د ی مه رب ی ن .تسا رما

و ) ماجنارس

، عضو

ّی ت حور ی و ناور ی ب ی ةدنن باوخ و حا ی

ًانا

،فراع هاگآدوخان درف

ی و عمج ی

، هبرجت اه ی نافرع ی

،

تاساسحا و

فطاوع و

،اهوزرآ اهرواب

و هتساوخ

،اه هزومآ اه ی برت یت

ِی پ ی ر و

،دارم سپ مز ی هن اه ی نهذ ی و شخب ی زا

لاعف ی ت اه ی ب ی راد ی

، رد عون و ک ی ف

ّی ت شسرپ ِباوخ ثأت ،رگ

ی ر راذگ تسا .

4 ـ لاد ی ل شسرپ حرط

« ادخ ی ـ لاعت ی ـ درک هچ وت اب

؟

» باوخ رد

أت

ّم ل رد باوخ اه ی لوقنم رد مهم رت ی ن نوتم نافرع ی ناشن م ی دهد هک باوخ ی هک رد نآ

، وار ی و

ِصخش هتشذگرد اب

ؤس

ِلا « دنوادخ اب وت چ ه درک

؟

» بور ه ور م ی دوش

، دماسب ناوارف دراد و

ِتسد مک دنچ اکح ی

ِت نوتم نم ث نافرع رو ی ا هب ی ن

ُب ن ام ی ه و شسرپ ساسا ی دراد صاصتخا ارب .

ی باوخ لک هنومن و اه

ایور اه ی ب ه رد هتفرراک

ة رکذت

لأا لو یا

، 139 اکح ی ت

باوخ هک تسا اه

یی روحم اب ّی ت ناهج ترخآ

، اب 35 اکح ی ت دودح و بی تس و راهچ دصرد

، بی رتش ی ن رقت و دماسب ی

ًاب

ی ک زا مراهچ باوخ

اه ی هداد صاصتخا دوخ هب ار باتک تسا

( فجن ی و لع ی اضر یی

، 1398 : -265 269 ).

ا ی ن لاحرد ی

م رد هک تسا ی

نا ایور اه ی نوتم نافرع ی

، باوخ اه یی روحم اب

ّی ت د ی راد اب قح و د ی راد و فگ ت و پ اب وگ ی

)ص( ربما

،

ناماما

، بنا یا

، دا ناگرزب و ناگتشرف ی

نا ن بهاذم و ی

ز دراد دوجو

؛ نآ اما هچ هغدغد و نارگن ی نهذ ی فوص ی هب رامش

م ی آ ی د

، و دنوادخ شنکاو گنوگچ

ی شاداپ یا ک ی رف ا هدوب دارفا هب و ب هک تسا

اهرا باوخ رد

، س حرط هب ؤ

لا ار ی ج

م ی ماجنا ی د ه تسا . اب لاح ی د د ی د لاد ی ل حرط ا ی ن شسرپ نافرع نوتم رد ی

چ ی تس ارچ و ماع و فراع ی

هب آ هاگ ی زا

ترخآ ملاع

، ای ن هجوت همه هتشاد

دنا

؟ م خساپ رد ی

شش هب ناوت ةتکن

ز ی ر هراشا درک :

1 ) تسخن واکجنک ی ره سک ی تسا هک هب داعم و ناهج ترخآ رواب دراد و تنرد ی هج م ی دهاوخ زا تشونرس وخ

د

سپ زا گرم

ّلطم دوش ع تفگ هب . ة لبش ی « مه ة فوقوم ملاع ا

ا اب وا ات دن ی

ناش هچ دهاوخ درک

؟

» ناعمس(

ی

، 1389 : 200 ).

ا رد کش نودب ی

ن م ی نا

، واکجنک ی سک و فراع ی

رش رد هک ی

تع رط و ی تق لامک ی هتشاد تسا

، ب ی ش د زا ی نارگ

تسا

؛ ز ی ار م ی دهاوخ زا س ماجنار نآ همه تدابع و ر ی تضا ربخاب دوش و ا ی دنادب هکن رش

ی تع زرو ی تن هچ وا ی هج ا ی

ارب ی و ی هتشاد هارمه هب تسا

.

2 ) لد ی ل مود

، نارگن ی و سرت ی تسا هک فراع زا ءوس تمتاخ و ماجنارسدب ی

وخ ی ش دراد و ا ی هکن نکمم تسا

داتفه لاس تدهاجم و

ر ی تضا صخش هب ی ک رات وم ی ن ی دزر و هار هب اج یی دربن . ةلصاف « ای نام و رفک

»

، « دجسم و

می هناخ

»

، « هعموص و د ی ر

» ماجنارس و

« ش ی خ ی و کوخ ناب ی

» سب ی را چان ی ز و پ ی ش بی ن ی ندشن ی تسا

؛ قمحا دهاز ی هک زا

« زاب

ِی غ ی تر

» ای نم دوش و دنادن هک « هر زا هعموص ات د ی ر ناغم ا ی ن همه ن ی تس

» ،ظفاح(

1385 : 73 ).

ا ی ن سرت و نارگن ی

زا تبقاعدب ی ـ هک هنومن اه یی زا نآ رد اکح ی ت اه ی نوتم نافرع ی هدمآ تسا

4 ـ عقاورد گنا ی ةز فراع گرزب ی دننام لهس

رتست للهادبع نب ی

هدش هک تسا رد

زا باوخ س

ی دص پ ی ربما هک دسرپب

« کانفوخ رت ی ن چ ی ز ند رد یا ب نآ زا امش هک ی

رتش

سرت ی د ی د دوب هچ

؟ دنتفگ ءوس : همتاخلا

» راطع(

ن ی روباش ی

، 1398 : 315 ).

ب ی کش

، فراع ی ب هک ی ش د زا ی نارگ هدهاجم هب

هتخادرپ تدابع و تسا

ر هک دراد راظتنا و ی

تضا اه ی ش ب ی دنامن خساپ

، ءوس زا خ متا ت نارگن چمه و تسا رت نج نو

ی د

(9)

دادغب ی م ی هک دسرت داتفه

لاس ه ار دوخ تعاط و تدابع بب

ی دن زا هک اوه هب ی ک رات وم ی وآ ی هتخ و داب ی رد هدمآ تسا

م ار وا و ی من و دنابنج ی

هک دناد

«

ِداب عطق ی ت و تسا یا

ِداب تلصو

؟ » :نامه(

465 ).

3 ) موس ی ن لد ی ل حرط

ّرکم ر شسرپ « درک هچ وت اب دنوادخ

؟

»

، صب هب داقتعا ی

ر راگدرورپ ندوبدقان و ا و تسا

ی هکن

ّرذ ه

ّرذ ة و لامعا

« خ لاقثم ی ر و رش

» ن ار ی ز م باسح ی

ّلع زا موزل تروص رد و دنک م نآ ت

ی دسرپ

؛ لعوبا هکنانچ ی

ّقد قا

س باوج رد و تافو زا سپ ؤ

تفگ روهشم لا :

« ره ن و دب مدوب هدرک هچ ی

ک رب نم

ّرذ هب درک هلمج ه

ّرذ ه

، سپ هوک هوک

ذگرد ا تش

» :نامه(

717 ).

هب داقتعا نافراع

، دنوادخ صب ی ر و قان د

ّرذ هب هک ه ذ ةّر

ِلامعا هاگآ ناگدنب دهاوخب رگا و تسا

وخ لدع هب ی

ش راتفر ک دن ر و ی ز ن و لامعا

ّی هب مه ار تا رامش

ب ی

،دروا تن ی هج ا ی راسمرش زج ی

ارب باذع و ی

قاب هدنب ی

من ی دنام .

4 ) لد ی ل مراهچ هک هب عون ی اب لد ی ل لبق ی رد طابترا تسا

، د ی هاگد ار ی ج « رعشا ی رگ ی

» فوص ی نا تسا هک رد ع ی ن

ّرذ و تلادع هب هک لاح هب

ین ی دنوادخ رد شجنس لامعا دندقتعم

،

َک و لضف هب

َر و م

« ب تمحر ی ّلع ت

» ن وا ی ز ما ی ود و دنرا

رک اب ی نام اهراک ار راوشد من ی ی دنبا . ا قباطم ی ن د ی هاگد

، هب دنوادخ رگا

« لدع

» وخ ی ش دنک راتفر

، دحا ی آ زرم ی هد و

اب رگا و دش دهاوخن تشهب دراو

«

َک و لضف

َر م

5 » وخ ی ش رواد ی دنک

،

ِتمحر ب ی رد ی شغ لماش ناگمه

، هلمجزا

صاع ی نا ناراکهانگ و

، نی ز م ی دوش . ن نافراع ی ز زا هک ی ک وس

،

«

ِسرت متاخ ِمد ت

» دنراد

، دنوادخ مرک هب اهنت

، لباقم رد

وا لدع

، ما ی دنراود تفگ هب و ة

ِنسح

ِماصع ش ی ناب ی وخ گرم زا سپ هک ی

ش تفگ :

« زا رک ی م هچ آ ی د رگم مرک

؟

»

شق(

ی ر ی

، 1374 : 706 ) نچ ی ن لضف و مرک ی هچرگا نکمم تسا د هبساحم ادتبا ر شاب رگ

راب و د ی ک گب تخس و ی

در

،

اهنرد ی ت ّنم م ت ی ن م دازآ و ده ی

دنک :نامه(

707 ؛ نچمه ی ن لازغ ی

، 1392

، ج 4 : 900 ).

5 ) مجنپ ی ن لد ی ل

ِحرط شسرپ فورعم رد نوتم نافرع ی

، ةبنج گدنزومآ ی و لعت ی م ی نانخس وار ی رد خساپ هب

رگشسرپ و

د ی نارگ ی تسا هک اکح ی ت باوخ و شنکاو دنوادخ هب وار ی ار زا رظن م ی دننارذگ . تقو ی فراع

، رم ی د

،

ماع ی تح و ی صاع ی لاح زا

ِصخش تافو ی هتفا و راتفر ماجنا هدش اب وا رد ملاع خزرب وج یا م ی

،دوش درت نودب ی

د

، خساپ

وار ی غت ثعاب یی ر صخش رد ی

ت وا راتفر و دهاوخ

دش و هچ بوت هب اسب ة

ش صخ روظنم ب ی دماجن . دنمشزرا ی دمآراک و ی

تلصخ و تافص اه

یی دننام هز د

َرو و

،ع

ُح ادخ هب نظ نس

،دنو کاپ و تراهط ی

،

ّفک سفن و ناگدنز ی هارمه اب دهز و

ر ی تضا

، ن

ّی ت ن ی وک

، تقادص رد

ّبحم ت

، تسود ی ورد ی ناش و تمدخ هب قلخ

، اهنت خرب ی زا هزومآ اه یی تسا هک رد

تفگ و وگ ی م ی نا رگشسرپ و

وار ی لصاح م ی دوش هک رد شخب « لاد ی ل رمآ شز

» هب صفت ی ل هب ا ی ن عوضوم هتخادرپ

م ی دوش .

6 ) م رظن هب ی دسر هاگ ی

، جوت ی تاه رادبناج و ی

اه ی ا ی ژولوئد ی ک و تافلاتخا هقرف

ا ی و قع تابثا ی ةد رد و دوخ

لباقم

، د داقتعا راکنا ی

رگ ی

، لد ی ل د ی رگ ی ارب ی

ِفورعم شسرپ حرط «

ادخ ی اب وت درک هچ

؟

» دشاب . ارب ی هنومن

، ثحب

ِق و ثودح رک نآرق مد

ی م

، م رد ملاسا ردص نامه زا هک ی

نا هتشاد جاور ناناملسم تسا

و لئاق هب ندوب ی ک ی ود زا

نآرق تفص

، هچ اسب مز ی هن زاس تافلاتخا و

گنج اه و هتشک اه ی ناوارف ی رد لوط رات ی خ هدوب تسا

؛ مه ی ن دوخ هب اهنت یی

لماع لکش گ ی ر ی اکح ی ت اه یی رد ا ی ن مز ی هن هدش تسا و هتبلا مه ی هش

ّفک ه هب عفن د ی هاگد ار ی ج

، ی نع ی فوص ی نا

شا رع ی سم کل ی گنس ی ن ب هدو تسا

ِق هب هک نآرق مد لئاق

هدوب دنا . ارب ی دمحم زا هنومن نب

َزُخ ی هم هدش لقن تسا

هک

د باوخ رد گرم زا سپ ار لبنح دمحا ی

هد هک هب وس ی ّسلاراد ملا ( تشهب ) حرد هدوب تکرح لا س هب خساپ رد و

ؤ لا

هتفگ روهشم تسا

: دنوادخ ب ارم ی زرما ی د و جات رب رس نم داهن و تفگ : یا دمحا

! ای ن ارب ی نآ تسا هک تفگ ی نآرق

(10)

ان رفآ ی هد دق[

ی م ] تسا ( راطع ن ی وباش ی

، 1398 : 257 و 258 )

؛ یا اکح ی ت اخ ل د نب للهادبع رسق ی هک دعج نب ار مهرد رد

زور ع ی د نابرق

، هب لد ی ل قع ی هد هب ثودح نآرق حبذ درک و تقو ی زا

ِلاح دلاخ سپ زا شگرم وج یا ندش

،د تفگ :

« هانگ

سب ی را متشاد . قح لاعت ی رب نم شخبب دو و تفگ هانگ وت رد راک داقتعا وت مدرک و نابرق ندرک عدتبم زا وت هب ر نآ نابرق

لوبقم مدرک تمحر هب و متشاد رت

» متاخ(

ی

،روپ 1389 ، ج 1 : 596 و 597 ).

اور هک تسا حضاورپ یت

ا رگ ی ن عون

اکح ی تا ا ی ژولوئد ی ک

، بی ش پ و ی ش ا زا ی هکن ی ک ی هغدغد زا اه

ی نپ ج لد ی ل پ ی ش هتفگ ار هتشاد شاب د

، هب ظاحل قع ی تد ی

،

رد تابثا داقتعا دوخ و هورگ و ةقرف أت یی د ةدش دوخ م ی شوک ی هد تسا .

5 ـ خش ص

ّی ت اه ی باطخ ةدش ةرازگ ادخ ی ـ لاعت ی ـ اب وت هچ درک

؟

زا م عومج هدجه نافرع روثنم باتک ی

لکرد

، داتفه و جنپ صخش ی ت د ی هد م ی دوش هک رد باوخ و هتفرگ رارق باطخ

هاتوک یا هداد خساپ روهشم شسرپ هب دنلب دنا

. فت ک ی ک و هقبط دنب ی ا ی ن صخش ی ت اه ـ هک هتبلا نافراع روهشم ب ی رتش ی ن

دماسب ار هب دوخ صاصتخا هداد

دنا ـ هب حرش ذ ی ل تسا ( رد ةمه دهاوش

، مان صاخشا هب

ترت ی ب ابفلا فورح یی

تسا ):

فلا ) نافراع روهشم

( 31 رفن :) هاربا ی م مهدا

؛ هاربا ی م

ّوخ صا

؛ قاحساوبا نورزاک

ی

؛ رکبوبا

ّرو قا

؛ عسوبا ی د

خلاوبا ی ر

؛ لسوبا ی نام ناراد ی

؛ وبا لهس کولعُص ی

؛ نسحلاوبا ناقرخ

ی

؛ مساقلاوبا دابآرصن

ی

؛ لعوبا ی قاّقد

؛ لعوبا ی

رابدور ی

؛ اب ی ز ی د ماطسب ی

؛ رشِب فاح ی

؛ نج ی د دادغب ی

؛ بح ی ب َع مج ی

؛ نسح رصب ی

؛ خ ی ر جاّسن

؛ دواد اط یی

؛ نوّنلاوذ

رصم ی

؛ ةعبار وَدع ی ه

؛ فس ی نا روث ی

؛ لبش ی

؛ للهادبع کرابم

؛ حتف لصوم ی

؛ ضف ی ل ع ی ضا

؛ کلام د ی ران

؛ فورعم خرک ی

؛

داشمُم د ی رون ی

؛ روصنم جّلاح

؛ ی ح یی نب ذاعم زار ی

؛ ی فسو نب سحلا ی ن .

ب ) نافراع و

ناگرزب رتمک

هتخانش هدش ( 8 رفن :) ابا ی ح یی لمرلا ی

؛ لهسوبا جاجُز ی

؛

ِنسح

ِماصع ش ی ناب ی

؛

ممتم قرود ی

؛ دمحم نب کاّمس

؛ روصنم راّمع

؛ ءاقرو نب رشب

؛ ی ح یی راّمع .

پ ) اسراپ ی نا و داّهُز ( 6 رفن :)

َموبا ی هرس ( م . 63 و زا باحصا للهادبع

نب دوعسم )

؛ رشب نب روصنم

؛ عس ی د نب

بئاسلا فئاطلا ی ( م . 171 و زا داّهز و

ِتاور دح ی ث )

؛

ُع بت ه ملاغلا

؛ ءاطع ملُس ی

؛ ملسم راشب .

ت ) پ ی اوش ی نا لها تّنس ( 5 رفن :) رکبوبا

؛ دمحا لبنح

؛ عفاش ی

؛

ُع رم

؛ کلام نب سَنَا .

ث ) راق ی نا و ناظفاح (

4 رفن :) هاربا ی م غئاص

؛ عبر ی نب شارِح ی ا شارخ

؛ ئاسک ی

؛ ی ز ی د وحن ی .

ج ) ما ی نار ( 2 رفن :) دلاخ نب للهادبع

؛ رمع نب زعلادبع ی ز .

چ ) نلاتاق و ناراکهانگ (

5 رفن :) ناوج ی اب سب ی را هانگ

؛ کوبس

ِش رهش هرصب

؛ صاع ی و راکهانگ

؛ لتاق ی هک هب

قحان سک ی ار هتشک دوب

؛ زاب

ِدرم لاّتق .

ح ) دارفا هجم لو وهلا

ّی ه و هتخانشان (

10 رفن :) ناوج ی قرغ هدش رد رد یا

؛ فر ی ق قفاوم نونلاوذ رصم ی

؛

دبع نمحرلا خاّفن ی

؛ هزوجع

؛ قف ی ر

؛ نک ی کز

؛ رم ی د دمحموبا رُج

ی ر ی

؛ روصنم نب کد ی ن

؛ ی ک ی زا نافراع و ی ک ی زا

ناگرزب .

خ ) هقّرفتم ( 4 رفن :) ظحاج

؛ بُز ی هد ( رسمه نوراه شرلا ی د )

؛

َزرف قد

؛ نونجم .

تأ

ّم صخش رد ل ی

ت اه ی م ناشن هدشرکذ ی

دهد هک هب لد ی ل ساسح ّی ت ناهج سپ زا گرم و مها

ّی ت تشونرس

، ط ی ف

هدرتسگ ا ی زا صاخشا اب

شسرپ « دنوادخ وت اب هچ درک

؟

» بور ه ور م ی دنوش : فراع

، اسراپ و دهاز

،

ّدحم ث

، پ ی اوش ی

د ین ی

، راق ی و ظفاح

، م ر ی د و

،بحاصم ما

ی ر

، نک ی ز و قف ی

،ر رعاش و قشاع و تح ی هانگ راک .

ّونت هچره دارفا ع

رظنزا

(11)

صخش ّیت ی

ِس و ناور خن ی ب ی رتش دشاب

، خساپ اه ی هب اهنآ شسرپ ی هدشدا

ّونتم ع فلتخم و رت رت

تسا

؛ لاد هتبلا ی ل ارب نانآ ی

مآ ر شز یا باذع نچمه و دنوادخ ی

ن ئزج رکذ ی تا و تمحر ع

بات

، تربع اش و رتزومآ ی

ةتس

ّدج هجوت ی

رت ی تسا . اب

ای ن همه

،

« روهشم نافراع

» مه رد ة نافرع نوتم ی

، بی رتش ی ن دماسب رد ار ور ی ورا یی س اب ؤ لا حرطم ا و دنراد هدش ی

ن ناوارف ی

رارکت اب هجوت هب لاد ی ل پ ی ش هلاقم مود شخب رد هتفگ

، بط ًلاماک ی ع ی جوت و ی ه ذپ ی ر تسا .

6 ـ شزرمآ و

تمحر هلا

ی ارب ی صخش

ّی ت اه ی

ّدم رظن و لاد ی ل نآ

اب رورم ی هب حرط ؤس لا « ادخ ی ـ لاعت ی ـ اب وت هچ درک

؟

» رد نافرع نوتم ی

ار خساپ و و

ی ا هب ی ن شسرپ

، رد م ی ی با ی م هک

بی رتش دارفا اب لاد ی ل فلتخم

، حر و فطل لومشم هلا تم

ی هتفرگ رارق دنا

ناوارف و ی مآ ر سب دنوادخ شز ی

را ب ی رتش زا

باذع و ع ا بات و تس

؛ هب هنوگ ا ی علاطم رد هک ة

رامآ ی لباقم رد ام هاجنپ

و ی ک مآ ر دنوادخ شز

، اهنت هُن باذع و

راتفرگ ی د خزود رد ی

هد م ی دوش

؛ ا زا ی ن هُن خرب مه شرازگ ی

هن باذع خزود شتآ و

، هکلب باتع و هب عون ی فطل

آ دنوادخ رهق هب هدول تبسن

وار هب ی تسا . فطل و تمحر دنوادخ و هب ترابع قد ی ق رت

،

« لضف و

َک

َر م

» وا هن اهنت نافراع

روهشم و اسراپ ی نا مانمگ و راق ی نا ار رد مرب ی گ ی در

، هکلب لماش لاح اع م ی و ما ی ر و راکهانگ و

لتاق مه هدش تسا و

«

ِتمحر ب ی

ّلع ت

» وا ام ی ة تفگش ی مرگلد و ی د ی نارگ م ی دوش .

ِلومش نافرع نوتم رد دنوادخ تمحر ی

و نی ک ماجنارس ی

ُح و نس تبقاع مقر هدروخ ارب ی صاخشا

، رما ی هک تسا اهراب

نچ رد ی ن نوتم ی د ی هد م ی دوش . ا رد هچنآ ی

ن م ی نا مهم

ات و تسا نونک

هدش هجوت نآ هب رتمک تسا

، لاد ی ل مآ ر فلتخم صاخشا شز ا و تسا

ی هکن نش ی ند و رد ی تفا ن ا ی ن

لاد ی ل

، س حرط زا رگشسرپ فده ؤ

هدوب فورعم لا تسا

؛ ز ی ار هاگ هاگآ ی لد زا ی ل تمحر دنوادخ تبسن هب وار ی

،

غت ببس یی ر صخش رد

ّی ز و ت ی تس د و رگشسرپ ناهج ی

ارگ م ن ی هدش تسا و هچ نهذ اسب

ّی موظنم و ت ة

رکف ی نافرع ی نآ نا

ار تبسن حا و باتک و باسح و گرم هب ی

ًانا ادخ ی

ّهق

ّبج و را هب را

ّدش ت تحت ت أث

ی ر ق طلت و هداد رار ی

ف م ی هدرک .تسا

ذ رد ی ل

، تسرهف مهم هب راو رت

ی ن ا ی ن لاد ی ل هراشا م ی دوش :

1 )

َرَک م و لضف قح لاعت ی ساسا هک ی رت ی ن لد ی ل تمحر خ د زا دنواد ی

د نافراع لئاق هب رعشا ی رگ ی ببس و تسا

مآ ر سب شز ی را ی هلمجزا عسوبا رسپ ی

د

ّرخ زا متاخ(

ی

،روپ 1389

، ج 1 : 204

،)

ُع رم

، لخ ی ةف مود دشار(

ی نی

،ا 1394 : 167 )

راشب ملسم و ئاجر(

ی

، 1354 : 381 ) هدش تسا . ا عقاورد ی ن و فطل

«

ِتمحر ب ی

ّلع ت

» دنوادخ

، م ببس ی دوش هک ارب ی

«

ِداد لباق ار وا

ّی ت

، طرش

» بن دشا

؛

ِطرش هکلب لباق

ّی ت

، داد ا دشاب و ناراکهانگ و نامرجم و6

ی دننام «

ِدرم رهش شکوبس

هرصب

» ار ما ی راود دنک داتفه هک وخ رمع لاس

ی ش ار رد بس شکو ی ب تشاذگ و

ی ک مدق زور ی تشادنرب تعاط رب

؛ هک

نوچ وا ار رد کاخ دنداهن

، «

ّلج کلم دنب هک درک ادن هللاج

ة نم

! هب ارم طم تعاط ی

ناع ن ی زا ن ی تس زا و صعم ی ت

صاع ی نا ز ی نا ی هن . خ ز ی ةن سلفم وت نوچ رهبزا نم تمحر ی

تسا . شخب وت رب نم ی

مد ت مدرک تمحر و ناهج ا

ی نا دننادب هک

تمحر نم هب

ّلع ت ن ی تس

» متاخ(

ی

،روپ 1389 ج ، 1 : 428 ، 429 ).

2 ) ظ نسُح ن هب دنوادخ هک ببس رمآ شز کلام د ی ران راطع(

ن ی روباش ی ، 1398 : 53 ) و لهسوبا کولعُص ی دش

شق(

ی ر ی

، 1374 : 708 ).

3 ) راهظا ن ی زا و رقف و سلافا هب هاگرد دنوادخ

؛ ز ی ار دنوادخ

، نغ

ّی قلطم تسا و اهنت چ ی ز ی هک رد هاگرد ا و ی تفا

من ی دوش

، رقف و ب ی گراچ ی تسا شوکرخ(

ی

، 1999 : 555

؛ نچمه ی ن متاخ ی

،روپ 1389

، ج 1 : 428 ).

4 ) شومارف ندرکن قح و شلاچ هعبار

َع ود ی ه اب دنوادخ رد ا ی ن مز ی هن و اپ خس ی کن هب هک ی ر هک داد رکنم و

« هلا ی اب

(12)

دنچ ی ن رازه رازه

،قلخ پی نزر عض ی ف شومارف ار ن

درک ی مه رد هک نم . ة

مرادن سک وت زج ناهج

، زگره ت شومارف

سک ات منک ی

رف ار س ت ی ادخ هک ی ک وت ی تس

؟

» ( راطع ن ی روباش ی

، 1398 : 90 ).

5 )

ّبُح

ّرب نآ رانک رد و دحاو دنوادخ ن و

ی ک ی هب دلاو هک اب ی ز ی د دناسر تسود هب ار ئاجر(

ی

، 1354 : 230 ).

)6 وخ ف رگ و دنوادخ زا ی

نتس ز ی دا ب زا ی م وخ هکنانچ ؛وا ف

رمع ناهانگ ششخب ببس زعلادبع نب

ی ز دش

متاخ(

ی

،روپ 1389

، ج 1 : 121 و 122 ) رگ و ی نتس ناوارف

ِتاجن حتف لصوم ی و ءاقرو نب رشب پرد ار ی تشاد راطع(

نی روباش ی ، 1398 : 351 و لازغ ی

، 1392

، ج 4 : 902 ).

7 ) مه هودنا ی گش ی رد ند یا

، نانچ اطع هک ء لس م ی داش و تحار هب ار ی

دبا ی ناسر ی د شق(

ی ر ی

، 1374 : 716 ).

8 ) انث ی لوسر و تاولص و سلاجم رد دنوادخ صن و )ص(

ی تح قلخ هک ببس تاجن روصنم راّمع دش راطع(

نی روباش ی ، 1398 : 421 و 422 ؛ شق ی ر ی

، 1374 : 49

؛ ماج ی

، 1375 : 60 ).

9 ) وا تدابع و دنوادخ هب قلخ توعد و

اهن نتسب راک هب ی

ت دهج ا رد شلات و ی

ن ششخب هک هار ی

فسو نب

لا سح ی ن زار ی ار پرد ی تشاد ماج(

ی

، 1375 : 97 ).

10 ) خرک فورعم لمع ی

هب دنپ و صوت ی ة نبا

ّمس کا هک تفگ :

« ره ادخ اب هک ی

لاعت ی لد هب ددرگ

، ادخ ی لجوّزع

مه و ددرگ وا اب تمحر هب ة

دنادرگ وا اب ار قلخ

» راطع(

ن ی روباش ی ، 1398 : 333 و 334

؛ شق ی ر ی

، 1374 : 29 ).

11 )

َو و دهز ند رد عر یا و ند زا یا هب اهنت هقرخ ا ی افتکا ندرک رتزراب هک ی

ن صخش

ّی ت ا ی ن

،تفص فس ی نا روث ی تسا

ا زا و دش تشهب دراو هک ی

ن تخرد هب نآ تخرد م ی رپ ی د ( با ی عن ی م ناهفصا ی

، 2001 ، ج 6 : 334

؛ ن راطع ی روباش ی

،

1398 : 226 ).

12 ) گ ز

ِلد رد زامن تعکر ود ندرا اب هارمه بش

ِکشا تشا ی قا و

ِلد راگتسر هک هتسکش ی

نج ی د پرد ار ی تشاد

شوکرخ(

ی

، 1999 : 555 ؛ با ی عن ی م ناهفصا ی

، 1974 ، ج 10 : 257

؛ لازغ ی

، 1392

، ج 4 : 899 و 900 ).

13 ) ند زا تراهط و وضو اب یا

ِنتفر هاربا ی م خ

ّو وا قح رد دنوادخ ناوارف مارکا و صا

؛ ز ی ار « کاپ ا ا رد ار ن ی

ن

هاگرد

، هبترم و لحم ا

ی ظع ی م تسا

» ( ن راطع ی روباش ی ، 1398 : 661 ).

14 ) ملک ناوارف ندروآ نابز رب ة

ط ّیب ة « لا هلا لاا للها

» و تشهب ی

ّدص رکبوبا ندش ی

ق و بز ی هد لازغ(

ی

، 1292

، ج 4 : 897

؛

شوکرخ ی

، 1999 : 55 ).

15 ) حوت ی د داتفه و هلاس رذع نمه تکرب و نابز هب ش

ین ی اب نسح رصب ی هک اب دوجو نعط ة هب قلخ

« زرف قد

» و

ِتشادراوخ وا ناوارف

، و ناهانگ شزرمآ هب ی

ماجنا ی د ئاجر(

ی

، 1354 : 103 ، 104 ).

16 )

ّبدت رد ناوارف ر ببس هک نآرق

تشهب ی هاربا ندش ی

م ص ا غئ م(

. 131 : قف ی ه و ثّدحم و ) ی ز ی د وحن ی م(

. 131 :

راق ی )ثّدحم و دش

متاخ(

ی

،روپ 1389

، ج 1 : 592 ).

17 ) و نآرق ظفح ق

و تئار لمع نآ تاروتسد هب ندرک ک

اسک ه ئ ی ار م(

. 189 وغل ، ی و ی ک ی )هعبس ءاّرق زا لها

ز ببس و درک تشهب ی

تدا ی تمارک دنوادخ رد قح و ی دش ( نامه : 592 ).

18 ) هب لئاق مدِق غ و ی ر نآرق ندوب قولخم و جات اب لبنح دمحا دش ببس هک

لعن ی ن

ّرز ی ن دوش تشهب دراو ئاجر(

ی

،

1354 : 373

؛ ن راطع ی روباش ی ، 1398 : 257

، 258 مه هکنانچ ؛) ی

ن قع ی

،هد ششخب دلاخ ار پرد ی تشاد متاخ(

ی

،روپ

1389

، ج 1 : 596 و 597 ).

(13)

19 )

ِنتشون اعد ی روهشم

«ی ا

َه دا ی

ُملا

ِض

ّلی ن و یا

ِحار م

ُملا

ِنذ بی ن و ی ا قُم ی ل

َع

َث تار رثاعلا ی ن ...

7 » د رب ی راو و هناخ

ره رارکت زور

ة مآ و نآ ر ُع شز هبت ملاغلا ( با ی عن ی م ناهفصا ی

، 1974 ، ج 6 : 238 ).

20 ) ا ی ظعت و دجسم هاگرد رد نداتس ی

م ةناخ

ِراب هک دنوادخ ِنارگ

ِناوج سب ی را هانگ رب ار وا دنوادخ و درک کبس ار

س ی روشحم ناحلاص تر درک

متاخ(

ی روپ

، 1389

، ج 1 : 147 ).

21 ) نّی ن ت ی وک ی بز ی

8هد مآ ثعاب هک ر

و شز ی دش

؛ هن ن قف ة سب ی را

ّکم هار رد ه

شق(

ی ر ی

، 1374 : 717 ).

22 ) رب هدجس ر

ی گ تفت ی هد و غاد

، تقو ی بز هک ی هد هب ی ک ی زا آ ی تا هدجس رد نآرق رک ی م سر ی د و لوبق نآ هدجس و

تنرد ی هج

، قح ترفغم بشخن(

ی

، 1358 : 156 ).

23 ) دوخ

ّتا ماه ی و ح هب ن باس ی ندروا لامعا و رادرک و رف ی تف ه هب ندشن

ّنظ اسراپ یی د ی نارگ وخ قح رد ی

ش هک

رتهب اب دنوادخ دش ببس ی

ن باطخ

، عس ی د نب لا ار بئاس وگب وا هب و دهد رارق باطخ

ی د :

«

ُترفَغ

َکبنَذ امِب َترَقحَتسا

کَسفن َب ی ن َی د ی

» ( متاخ ی

،روپ 1389

، ج 1 : 400 و 401 ).

24 ) تقادص رد قشاع ی دنوادخ هک هب

طساو ة ا ی ن تفص

، لماعم

ِت ب ار نونجم ر

مه ة

ّدم ع ی نا

ّجح ت رارق داد ره و

سفن ی ل قشع رد هک یل

ی هدز دوب

، هب باثم ة تشاگنا تدابع (

نامه : 109 لازغ و ی

، 1392

، ج 4 : 900 ).

25 ) ص ح ی هف ا ی هک مان ناناملسم و

هبوت ناگدننک و

ز ی ترا

ِناگدننک قاحساوبا

نورزاک ی رب ور ی نآ ون هدش هتش دوب

و د نف حص ندرک ی

هف ب ا و ی رد دحل ماسا نآ تمرح هب دنوادخ تمحر و ی

نورزاک(

ی

، 1358 : 379 ).

26 ) دزن ندرکن زارد تسد و عبط تعانم خب و ناگلفس

ی نلا ند یا ی ی

، اب دوجو

ّمحت ل

ّلُذ ا زا ناوارف جنر و ی

ناش هک

رمآ صن ار دنوادخ شز ی

ب فر ی ق و بحاصم قف

ی ر رصم نونلاوذ ی

درک وجه(

ی ر ی

، 1389 : 527

، 528 ).

27 ) ع راب ی لا ک ش ی ند و نت رد جنر د

ّب ه و بنز ی ل نداد ( انک ی ه زا م تنوؤ زه و ی هن اه ی گدنز ی ) هک و تعلخ و تخاون

ارب ار قح مارکا ی

دمحم

ّمس نب دروآ ناغمرا هب کا (

ن راطع ی روباش ی ، 1398 : 286 ).

28 ) تسود

ِی ورد ی ناش و ماو شخب و نارگناوت زا نتفرگ ی

ند ورد هب ی ناش هک مآ ر اب شز ی ز ی د ماطسب ی و فورعم

خرک ی ار پرد ی تشاد . ا بلاج ی هکن اکح رد ی